Anhang November IV

APPENDIX

DE S. CONSTANTINO QUONDAM IUDAEO, MONACHO IN BITHYNIA
COMMENTARIUS PRAEVIUS

Constantinus quondam Iudaeus, monachus in Bithynia (S.)

SAEC. IX

AUCTORE H. D.

[1] [De codice Mediceo-Laurentiano.] Dum nuper Florentiae versamur, Vitam S. Constantini iudaei ad fidem Christi conversi legimus in codice bibliothecae Mediceae Laurentianae IX. 14, e quo eam descripserat Papebrochius noster, cuius apographum habemus in collectaneis Bollandianis, mensi decembri reservatis. Obiit enim Constantinus postridie Nativitatis Domini, quo die synaxariis inscriptus est. Ad ultimos igitur operis nostri tomos reponendus esset Constantinus, et egregium de huius aetatis vita monastica documentum ad kalendas quas vulgo graecas dicunt removendum, si leges nostrae vim necessitatis haberent. Verum viri cl. E. Rostagno humanitate factum est ut, adhibitis plagulis photographicis quas ipse nobis commodavit, Vitae illius edendae nobis opportunitas daretur, quam si praetermiserimus, piaculum nobis contraxisse videamur. Codicem ergo Florentinum (=A), qui solus S. Constantini Vitam servavit, paucis excutiamus. Est ille membraneus, foliorum 418, 0m, 28 × 0,19, lineis plenis saec. XI ineunte nitide exaratus [Bandini, Catalogus codicum manuscriptorum bibliothecae Mediceae Laurentianae, t. I, p. 409 – 412.] . Menologium maii a die 18 ad 31, cui accedunt Palladii dialogus de Vita S. Iohannis Chrysostomi, Passio S. Anastasii Persae (BHG. 86), Doctrina Iacobi νεοβαπτίστου, quam ex hoc codice edidit N. Bonwetsch [Doctrina Iacobi nuper baptizati, in Abhandlungen der K. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, N. F., XII, 3, 1910.] , tandemque, fol. 335v – 387v, 404 – 418v, Βίος τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Κωνσταντίνου τοῦ ἐξ Ἰουδαίων, cui male inserti fuerunt inter fol. 387 et 404 quaterniones duo (fol. 388 – 403) ad Doctrinam Iacobi pertinentes. Si paucos exceperis locos, quos frustra tentavimus, liber non inemendate scriptus est; ad calcem verba nonnulla perierunt.

[2] [Argumentum Vitae S. Constantini] Haec autem est Vitae S. Constantini summa. Nascitur in Synada, Phrygiae oppido, a parentibus iudaeis, et hebraeorum litteris imbuitur. Conversionis ad Christum haec occasio fuit. Vidit quadam die mercatorem oscitantem statimque ori crucis signum imprimentem. Hunc et ipse oscitans imitatur, crucisque potentiam experitur; Christum deinceps invocare coepit. Cum puella quaedam hebraea meretricio more eum adoriri ausa fuisset, signoque crucis ille se munisset, statim mortua corruit. Eiusdem autem signi virtute mox revixit et mores emendavit. Mortua matre, sponsam sibi a cognatis reservatam relinquit, in locum prope Nicaeam secedit, unde voce de caelo demissa monitus et nube lucida ductus ad monasterium Phlubute dictum pergit, suaque omnia aperit hegumeno. Hic autem crucem afferri iubet ut eam sanctus osculetur; mirum dictu, crux huius fronti inscripta haeret. Mox baptismum suscipit, in quo nomen Constantini sortitur. Cum autem primum e lavacro egreditur, eius vestigia solo imprimuntur. Monachorum habitu indutus, optimorum quorumque virtutes aemulatur. Orationi incumbens, odorem spargit suavissimum; ecclesiae ianuae, oraturo sponte reserantur. Singulorum monachorum animos introspicit, et quae vidit hegumeno aperit. Celat autem suum vitae eremiticae desiderium; certis tamen signis, et voce de caelo emissa intellegit ad montes sibi exeundum. Tum renuente primum hegumeno, in Olympum secedit. Interim alius monasterio praeficitur hegumenus, qui Constantinum redire iubet et velut fugitivum vinculis constringi; mox tamen errorem agnoscit et a sancto veniam postulat. Hic autem annos aliquot in monasterio perseveravit.

[3] Quadam die dum orat coram imagine S. Spyridonis, ab eodem iubetur in Cyprum commigrare. Exiit ergo e monasterio, et Myram primum dein Attaliam pervenit, ubi sedem fixisset, nisi a S. Spyridone gravissime reprehensus fuisset. Navem ergo conscendit, nec sine periculo Cyprum appellit. Locum ibi paene inaccessum petit ubi sanctorum Φαινόντων ita dictorum reliquiae servabantur, uniusque eorum pollicem secum refert. A S. Palamone, asceta et martyre, visu monitus, ad eius ecclesiam, per loca aspera et salebrosa, pastore quodam viam monstrante, vix pervenit, atque sancti manu dextra miraculo donatur, ut eam in monasterio Hyacinthi prope Nicaeam Bithyniae reponat; quod et statim, relicta Cypro, exsequitur. Attaliam deinde festinat, fluvium pedibus traicit. Hoc loco miracula nonnulla narrat biographus, ut de sancto orante oculosque Sarracenorum effugiente, de agris a locustis liberato.

[4] Redit tandem ad Olympum, ibique, in loco quem ei alius monachus ostenderat, daemonum insectationes et terriculamenta patitur, quae signo crucis tandem superat. Dies quadraginta ieiunans in fovea ad lumbos usque demissus transigit. Presbyter ordinatus, eremum relinquit ut in loco Atroa dicto deinceps commoretur; ubi a daemonio vexatus, ad orationem recurrit, et a S. Michaele iuvatur. Aliud deinde refugium prope Bolii monasterium ignea indicante columna reperit. Varia patrat miracula: aegros sanat, tempestates sedat, visionibus et mentis acie perspicit quae abscondita sunt et futura praevidet; dissidium inter Basilium imperatorem et Leonem fore ut componatur praedicit; quae in epistula Annae, Basilii filiae, scripta erant, eadem nondum aperta novit et octo ante annis suae mortis tempus praenoscit. Moritur die 26 decembris et post mortem miraculis claret.

[5] [a monacho anonymo suppari conscriptae.] Nulla fere in Vita Constantini temporis nota est, praeter eam qua ostenditur imperante Basilio vixisse (867 – 886), Vitam autem conscriptam esse postquam Basilio Leo successerat [Vitae c. 69.] . Anonymus, qui in Urbe regia scribebat [Vitae c. 61.] , quondam monachus fuisse censendus est in quodam ex vicinis Bithyniae coenobiis, cum et loca et omnia quae ad vitam monasticam pertinent ei probe nota fuisse videantur; sancto tamen socius minime adhaesit. Nihil enim testem rerum gestarum prodit aliosque qui rebus interfuerint perraro antestatur [Vitae cc. 19, 64, 73.] . Nec scripto ullo usus esse videtur. Quaecumque ergo narrat, ore tradita erant in coenobiis Bithyniae. Hanc ipsam Vitam paucis contraxit Synaxarii Constantinopolitani compilator [Synax. Eccl. CP., p. 345.] . E recentioribus nullus eam legisse videtur praeter illum qui ad diem 3 novembris commentarium de S. Iohannicio conscripsit [Act. SS., Nov. t. II, pp. 324, 326, 331. Nescio quo indicio deceptus, Bandinius, Catalogus, t. c., p. 412 existimavit ad diem 11 martii pauca de nostro Constantino haberi. Quae leguntur Act. SS., Mart. t. II, p. 55 – 56, ad solum Constantinum confessorem Carthaginiensem referuntur. De Constantino quondam iudaeo ne verbum quidem.] .

VITA S. CONSTANTINI

Constantinus quondam Iudaeus, monachus in Bithynia (S.)

Vita

E codice Florentino Mediceo-Laurentiano IX. 14 (=A). Cf. Comm. praev. num. 1.

Βίος τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Κωνσταντίνου τοῦ ἐξ Ἰουδαίων.

[1] [Prooemium.] Ὡς ὀνήσιμόν τι χρῆμα τῷ βίῳ παρὰ τῆς θείας ἀνίδρυνται χάριτος τῶν ἁγίων αἱ πολιτεῖαι, οἱονεί τινες πυρσοὶ πλωτῆρας εἰς σωτηρίαν οὕτω τοὺς ἀνθρώπους πρὸς ἀρετὴν ἐκκαλούμενοι καὶ τούτων αἱ ἱστορίαι ἀναγκαίως ὀφείλουσιν ἀναγράφεσθαι, καθάπερ ἐπὶ στηλῶν τὰ ἐκείνων θριαμβεύουσαι κατορθώματα, ἐπεὶ καὶ νόμος παρ᾽ ἐνίοις ἀνδριᾶσι τοὺς ἀριστέας τιμᾶν, οὐχ ὅτι μόνον τὸ τῆς ὕλης διάφορον λαμπρότερον τὸ ἀρχέτυπον ἀναδείκνυσιν, ἀλλὰ [ἀλλ᾽ ὃ A.] καθάπερ ἀπαθανατίζεται τῇ μνήμῃ διὰ στήλης ἡ ἀρετή, λαμβάνουσα τὴν ἀνάρρησιν, καὶ τοὺς ἐνορῶντας οἷον ἐπαλείφει μετέρχεσθαι τὸ χρῆμα φιλοτιμότερον· τῶν γὰρ ὁρωμένων καλῶν ἡ σπουδαία φύσις φιλεῖ πως μιμεῖσθαι τὰς διαθέσεις καὶ τὸν οἰκεῖον ἀπευθύνειν βίον τοῖς προλαβοῦσιν ἀγαθοῖς παραδείγμασιν. Ἐπεὶ δὲ καινόν τι καὶ ἡμῖν ἧκεν χρῆμα φέρων ὁ χρόνος, Κωνσταντῖνον τὸν μέγαν ἄνδρα, τῶν μὲν πάλαι που ἠριστευκότων περὶ τὴν ἀρετὴν οὐκ ἔχειν ἁμιλληθέντα τὰ δεύτερα, πάντων δ᾽ οἶμαι τῶν καθ᾽ ἡμᾶς τὸ κατ᾽ αὐτὴν ἀποφερόμενον [ἀποφερομένου A.] πρωτεῖον, φέρε λοιπὸν τὸν ἐκ λόγων ἀνδριάντα ἐπ᾽ αὐτοῦ τοῦ πνευματικοῦ θεάτρου τῷ ἡμετέρῳ ἀναθήσωμεν ἀριστεῖ, οὐ βαναύσῳ τέχνῃ, οὐ γεώδει τῇ ὕλῃ τὸν σωματικὸν αὐτῷ διαγλύφοντες χαρακτῆρα, ἀλλ᾽ αὐτῷ λόγῳ τῷ πάσης μὲν ὕλης τιμιωτέρῳ πάσης δὲ τέχνης εὐμηχανωτέρῳ τὸ τῆς ἐκείνου ψυχῆς διαγράφοντες κάλλος. Ἀνδριάντες μὲν γὰρ οὐδὲν πλέον ὅτι μηδ᾽ αὐτῆς τῆς σωματικῆς τὸ πᾶν ἀποσῴζουσι διαπλάσεως, λόγος δὲ οὐ μόνον ἅπαντα τὰ τῆς ψυχῆς διαδείκνυσι κάλλη τοῖς διηγήμασιν, ἀλλὰ καὶ γένος καὶ ἦθος καὶ ἀγωγὴν καὶ εἴ τι τῶν ἀρίστων ἐπιτηδευμάτων ὥσπερ ὑπ᾽ ὄψιν ἀναζωγραφεῖ τοῖς προσέχουσιν. Ἄρξομαι δὲ τοῦ λόγου, ἀφ᾽ οὗπερ ἀναγκαῖον ποιήσασθαι τὴν ἀρχήν, οὐ νόμοις ῥητόρων τὸν ἄνδρα σεμνύνειν ἐθέλων ἀλλ᾽ ἀληθείᾳ μᾶλλον, δι᾽ ἧς κἀκεῖνοι σεμνύνονται· θαυμάζειν δέ μοι πρὸ τῆς ἐγχειρήσεως ἔπεισιν τῶν τῆς ἀμωμήτου πίστεως ἡμῶν κατορθωμάτων τὸ μέγεθος καὶ ὅπως τοῖς αὐτοῖς ἐπιτηδεύμασιν ὁ τοῦ κόσμου σωτὴρ ἀνέκαθέν τε καὶ ἄρτι φιλανθρώπῳ χρώμενος τῇ ῥοπῇ τὴν ἑκάστου διαπραγματεύεται σωτηρίαν, ἐκ διωκτῶν εὐαγγελιστάς, ἀπὸ βλασφήμων θεολόγους καὶ 〈ἀπ᾽〉 ἀπίστου γένους παρασκευάζων οὐ μόνον πιστοὺς ἀλλὰ καὶ ἀγγέλοις ἴσα τὸν βίον στοιχειουμένους καὶ τῷ θείῳ ζήλῳ Παύλους ἀπὸ Σαύλων οὐρανίῳ κλήσει γεγενημένους· ὁ γάρ τοι προκείμενος τῷ λόγῳ θεσπέσιος ἀνὴρ κατὰ τὸν παλαιὸν καὶ φθειρόμενον τραφεὶς καὶ νόμον καὶ ἄνθρωπον, ταύτης δὲ τῆς δόξης μεταβαλόμενος καὶ Χριστῷ πιστεύσας τῷ τοῦ νόμου τελειωτῇ, ἐπὶ τοσοῦτο παρήλασεν ἀρετῆς, ἐφ᾽ ὅσον προθητικοῦ μὲν οὐκ ἀμοιρῆσαι χαρίσματος, ἀποστολικῶς δὲ τὸ εὐαγγέλιον κηρύττειν τῆς χάριτος τοῖς ἐκ γένους ἀπειθοῦσι καὶ ἀντιλέγουσιν, μαρτυρικῷ δὲ διαζῆν συνειδότι οὐδ᾽ ἄχρις αὐτοῦ θανάτου τῆς ἀληθείας προκινδυνεύειν ἀπαναινόμενον, παρά γε τῶν πρὸς γένους ὀνειδιζόμενον καὶ θάνατον ἀπειλούμενον, εἰ καὶ μὴ προδήλως καὶ παρρησίᾳ ἀλλ᾽ ὁποῖον ἡ σοφὴ πρὸς κακίαν τῆς ἀπιστίας εἴωθεν ἐπισκευάζειν μερίς· ἐφ᾽ ᾧ δὴ [δὲ A.] καὶ μᾶλλον τὸ λαμπρὸν ἀπηνέγκατο, τὸν ἀσκητικὸν ἀνύων δίαυλον, οὐδὲν Ἡλιοῦ καὶ Ἰωάννου τῶν Χριστοῦ προδρόμων, τοῦ μὲν τῆς προτέρας τοῦ δὲ τῆς δευτέρας ἐμφρίκτου παρουσίας ἀπολειπόμενον· ὃν καὶ εἰς τέλος διηνυκότα, τὸ βραβεῖον 〈ἔδει [om. A, supplevi.] 〉 τῆς ἄνω δέξασθαι κλήσεως τῷ ἀγωνοθέτῃ δεξιωθέντα Χριστῷ ὑπὸ τὸν κόλπον τοῦ πατρὸς Ἀβραάμ, οὐ περιτομῇ, οὐκ ἀκροβυστίᾳ, χάριτι δὲ πίστεως καὶ ἀναγεννήσει τοῦ θείου βαπτίσματος· δι᾽ ἧς τὸν παλαιὸν ἐκδυσάμενος ἄνθρωπον τὸν νέον ἐνδέδυται, μὴ διαφθείρας τῆς εἰκόνος τὸ κάλλος ἀλλ᾽ ὅλον διασῴζων ἀμείωτον, οὗ [τοῦ A.] δὴ χάριν μᾶλλον ἐπαφεῖναι δεῖ τὰ ἐγκώμια. Οὕτω γοῦν τούτων προϋποτεθειμένων, τὰ μὲν κατὰ μέρος προἳὼν ἀναδιδάξει ὁ λόγος, ἐγὼ δὲ μικρὸν ἀναδραμών, ὅστις εἴη καὶ ὅθεν καὶ οἷος καὶ οὗ προβέβηκεν ἀρετῆς ὁ θεσπέσιος οὗτος ἄνθρωπος, καθεξῆς διηγήσομαι ταῖς ἐκείνου πρεσβείαις ἐπαφεὶς ἰθύνεσθαι τὸν λόγον.

[2] [Sancti patria.] Πατρὶς [ἀρχὴ in margine A.] μὲν αὐτῷ Σύναδα πόλις, ἣ τῆς Φρυγίας ἁπάσης προκάθηται, οἵα μητρόπολις οὖσα, πολλοῖς μὲν καὶ ἑτέροις θαυμαζομένη ποτὲ καὶ σεμνυνομένη καλοῖς, νῦν δὲ τοὶς ἄλλοις ἅπασι καὶ τουτονὶ τὸν ἄνδρα συνευπορηκυῖα εἰς κλέος ἀείμνηστον, οὐ τοσοῦτον ἐξ ἑαυτῆς σεμνύνουσα, ὁπόσον τῇ αὐτοῦ ἀρετῇ σεμνυνομένη καὶ τοὶς ἐν Θεῷ κατορθώμασιν· τὸ δὲ γένος εἷλκεν ἐξ Ἑβραίων, οἷς ἀνέκαθεν τὸ τῆς ἀπιστίας ἀντιφράττον σκότος δέξασθαι Χριστὸν τὸν προσδοκώμενον σωτῆρα οὐ συγκεχώρηκεν. Ὅθεν μοι καὶ μᾶλλον σεμνὸς ὁ ἀνὴρ καὶ τοὺς ἐπαίνους ἄξιος ἀναδέχεσθαι, ὡς ἐκ τοιούτων φὺς ἐννεάζοντι κομιδῇ τῷ φρονήματι αὐτουργὸς τῆς οἰκείας γέγονε σωτηρίας, κριτὴς τῆς ἀληθείας χρηματίσας ἀδιάψευστος καὶ μηδὲν κεκτημένος ἐκ γονικῆς βοηθείας τὸ πρὸς τὴν ὀρθὴν συνεπιλαμβανόμενον πίστιν· οἱ μὲν γὰρ πιστῶν προερχόμενοι γονέων ἐκ βρέφους αὐτοῦ στοιχειωθέντες τὸν τρόπον καὶ ταῖς γονικαῖς ὁμοῦ τε διδασκαλίαις καὶ διατυπώσεσιν εἴκοντες ἔχουσι πρὸς τὸ καλὸν αὐτήν τε τὴν ἀγωγὴν βοηθὸν καὶ τὴν ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων στοιχείωσιν· οἱ δέ γε ξένοι πάντῃ καὶ ἄγευστοι, μᾶλλον δὲ καὶ τοὐναντίον ἀντιπολιτευθέντες τῇ πίστει καὶ παρ᾽ αὐτῶν τῶν φύντων τὴν ἀλλοτρίαν διδασκόμενοι δόξαν, ἐπειδὰν τῷ κριτηρίῳ τοῦ νοῦ τὸ παρὸν ταλαντεύσαντες τὸ κρεἱττον ἕλωνται τῆς εὐσεβείας μέρος καὶ τούτῳ προστεθῶσι θερμῶς χαίρειν φράσαντες τοῖς ἐναντίοις, οὗτοι μάλιστα τὸ ἄριστόν τε καὶ εὐαπόδεκτον Θεῷ τε καὶ πάσῃ θεοφιλεῖ ψυχῇ δικαίως ἀπενέγκοιντο, τῷ ἐχέφρονι κρίσει μᾶλλον ἀλλ᾽ οὐκ ἀδοκιμάστως ἑλέσθαι τὸ ἀγαθὸν εἰκότως θαυμαζόμενοι.

[3] [Parentum eius nomina reticentur.] Τοιούτων γοῦν ἀναφύντι τῶν γεννητόρων, ὧν οὐ γράφειν τὰς κλήσεις ἔμοιγε σχολή, ἐπεὶ μηδὲ βίβλος αὐτῶν τῆς ζωῆς ἐδέξατο τὰ ὀνόματα, καὶ δὴ καὶ τῶν παίδων παραμείβοντι τὸν χρόνον, εἰ καὶ παίδων ἐγένετο κρείττων, ὁ ἐκ κοιλίας μητρὸς ἁγιάσας Ἱερεμίαν ἀνάπτει τοῦ θείου πνεύματος τὸν πυρσὸν τῷ ἐγνωσμένῳ καὶ πρὸ γενέσεως καὶ κατὰ μικρὸν ὁ τῆς ψυχῆς οἶκος σαρούμενός τε καὶ καθαιρόμενος τῆς Χριστοῦ πίστεως ἐδέχετο τὰς αὐγάς, εἰς ὑποδοχὴν τῆς χάριτός τε καὶ τῆς ἀναγεννήσεως τὸ καθεκάστην εὐτρεπιζόμενος· τὰ μὲν γὰρ αὐτὸς προεδείκνυ τοῖς ἐνορῶσι τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως τοῖς ἀγαθοῖς ἐπιτηδεύμασι χρώμενος καὶ πρὸ τοῦ βαπτίσματος, τὰ δὲ καὶ Θεὸς ἐδήλου προγνωστικῇ δυνάμει, ὁποῖος ἀναλάμψοι καὶ ἐφ᾽ ὅσον ἀρετῆς ἐπιδώσειεν· φασὶ γὰρ κατ᾽ αὐτήν που τὴν τοῦ βρέφους γέννησιν τὴν οἷα εἰκὸς μαιευσαμένην τὸν τόκον οὐκ ἀγεννές τι θεάσασθαι σημεῖον, [Signum in nativitate.] ἄρτι προελθόντος μήτρας τοῦ παιδός· ὅπερ δὴ τὴν εἰς μεγάλα πρόοδον αὐτοῦ σημαῖνον κινῆσαι καὶ τὴν μαῖαν φθέγξασθαί τι περὶ αὐτοῦ, ὡς ἐπὶ μέγα κατὰ τὸν βίον ὁ παῖς ἀρθήσεται οὗτος καὶ τὸ διάσημον μάλιστα ἕξει· τοῦτο δὲ εἴτε τι φυσικώτερον σκεψαμένη (καὶ γὰρ οὐκ ἄδηλά τινα παρὰ ταῖς μαίαις τοιαῦτα γνωρίσματα) εἴτε πως ἔνθους γεγενημένη ἐφθέγξατο, οὐκ οἶδα εἰπεῖν, πλὴν ὅτι περ εἰς ἔργον ὁ λόγος ἐλήλυθεν καὶ τὸ τῆς ἀρετῆς ὕψος τοῦ ἀνδρὸς μικροῦ πανταχοῦ διάσημον αὐτὸν ἀπειργάσατο· ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἤδη πρῶτον σπάσαντι τὸν ἀέρα παρηκολούθει τὸ θαῦμα· ἐπεὶ δὲ τὴν ἀγωγὴν ἀστεῖος καὶ ὡς οὐ κρεῖττον ἔδει προήχθη καὶ δὴ γραμμάτων ἐγένετο καὶ τῆς ἑβραΐδος διαλέκτου ὁ μέγας οὗτος ἐν ἐπιστήμῃ, τὸν παλαιὸν μελετᾶν ἐφιλοτιμεῖτο νόμον ἐπιμελῶς, τάχα τῶν γεννησαμένων σπουδῇ ἐπ᾽ ἐλέγχῳ ἑαυτῶν τὴν γραφικὴν δεχόμενος μύησιν, τὸ δὲ πλέον ἡ χάρις ἐδίδου (καὶ πῶς γὰρ οὐχί;) μειρακίῳ λίαν καὶ τῷ ἁπλῷ τῶν φρενῶν μήπω δυναμένῳ τῶν τελεωτέρων ἀντέχεσθαι.

[4] [Oraculum de puero.] Τοιαύτην δ᾽ ἔχοντι τὴν ἀγωγὴν πολλὰς καὶ ἡ μήτηρ ὀμφὰς περὶ τοῦ παιδὸς ἐδέχετο, αἳ χριστιανὸν αὐτὸν χρηματίσαι προὔφαινον· διὸ καὶ ἀνεσείετο τὴν ψυχὴν καὶ τῷ μὲν μητρικῷ διεκαίετο φίλτρῳ, τῇ δέ γε ἰουδαἳκῇ πλάνῃ ἐπτοημένη μισεῖν ἤθελεν καὶ ὀνείδεσιν ἔπλυνεν, τὴν ὅσῳ οὔπω [οὕτω A.] τῶν τε γονέων καὶ τῶν ἠθῶν ἐγκατάλειψιν αὐτῷ προσημαίνουσα· εἰδ᾽ ἀπίστῳ ψυχῇ ὀμφὴ θεία γίνεται πολλάκις, Φαραὼ καὶ Ναβουχοδονόσορ τοῦ πράγματος μάρτυρες, ὁ μὲν τὸν τότε λιμόν, ὁ δὲ τὴν οἰκείαν πτῶσιν θεόθεν προσημανθέντες δι᾽ ἐνυπνίων. Ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἔτι τοῖς γονικοῖς πεπεδημένῳ τῆς ἀπιστίας δεσμοῖς τὰ μὲν δι᾽ ἑτέρων [δι᾽ ἑτέρων bis scripserat A.] τὰ δὲ δι᾽ ἑαυτοῦ προεδείκνυτο.

[5] [Conversionis occasio.] Νῦν δὲ καιρὸς ἀναλαβεῖν τὴν διήγησιν, ὅπως τῆς μὲν ἰουδαἳκῆς τελέως ἐξέκλινε ματαιότητος, τὴν δὲ Χριστοῦ τοῦ βασιλέως θεοῦ πίστιν εἰς ὁλόκληρον ὑπεδέξατο. Πολυτρόπως γὰρ τῆς ἀνθρωπίνης προμηθούμενος σωτηρίας ὁ πάντας θέλων σωθῆναι Θεὸς καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν κἀνταῦθα τῆς ἑαυτοῦ φιλανθρωπίας δείκνυσι τὴν ἐνέργειαν καὶ γίνεται τῆς τοῦ θαυμασίου τούτου ἀνδρὸς πρὸς Χριστὸν οἰκειώσεως ἀρχὴ καὶ θεμέλιος αἰτία τις πολλὴ γέμουσα τῆς τοῦ Θεοῦ κηδεμονίας, εἰ καὶ μικρόν τι δοκεῖ τὸ πεπραγμένον. [I Tim. 2, 4.] Ἔληγε μὲν γὰρ ἡ τοῦ θέρους ἀκμή, τῶν δὲ καρπῶν ἔβριθον αἱ ἀγοραὶ προκειμένων εἰς ἐμπορείαν· καὶ ὁ μὲν παρῄει τὴν ὁδὸν τῶν προκειμένων ἀγάμενος, τὶς δὲ τῶν ὀπωρῶν ἔμπορος ἐπὶ χάσμην ἐτράπετο καὶ αὖθις τὸ κεχηνέναι [prius κεχηναι, νέ supra lin. A.] σταυροῦ τύπῳ κατεσφράγιζε τὸ στόμα, ὥσπερ εἴωθε τὸ χριστιανῶν σύνταγμα καὶ τὰ ἐντὸς καθαγιάζειν τῇ χάσμῃ. Τοῦτον οὖν θεασάμενος ὁ μακάριος, καὶ αὐτὸς κατὰ ταὐτὸν ἔκ τινος προνοίας τῷ πάθει κεκρατημένος ἅμα τῷ κεχηνέναι τοῦ σταυροῦ κατεσφράγιζε τῷ τύπῳ τὸ στόμα, τὸν θεαθέντα μιμούμενος. [Signo crucis se signat.] Καὶ τοῦτο μὲν ποιεῖται ἅπαξ· τὸ δὲ θεῖον ὄντως ἐκεῖνο σημεῖον τὸ πᾶν ὡς ἔοικεν τοῦ σώματος ἠσφαλίσατο· βλέπει γὰρ ἑαυτὸν καθ᾽ ὅλου τῷ σεβασμίῳ κατεσφραγισμένον σταυρῷ ἀνεξαλείπτῳ τῷ σχήματι· καὶ θαυμάζει μὲν τοῦ σημείου τὴν δύναμιν, μήπω δὲ τοῦ θείου κατηξιωμένος βαπτίσματος τὰ χριστιανῶν θερμῇ διεπράττετο πίστει, καὶ ὁδεύων καὶ κοιταζόμενος καὶ πᾶν ὅτι πράττων τὸν χριστιανοῖς σεβόμενον σωτῆρα Χριστὸν ἐπικαλούμενος. [Christum invocare incipit.] Ἐξ οὗ δὴ χρόνου καὶ ὁ θεῖος τῆς πίστεως σπόρος παρ᾽ αὐτῷ βλαστάνων ἐδείκνυτο· καὶ γὰρ Ἑβραῖοι [ἑβραίοις A.] 〈κατὰ τὸ [supplevi.] 〉 εἰωθὸς ἑορτήν τινα ἐτέλουν οἰκείαν, οὕτω δὲ συμβὰν καὶ τοῖς εὐσεβέσι λαοῖς λιτανείαν ποιεῖσθαι σεβαστῆς ἐπιούσης ἑορτῆς· ὡς δ᾽ ἐπὶ τὴν Ἑβραίων συναγωγὴν ἀπῄει σὺν τῇ μητρί, ἀπήντα τὴν λιτανείαν κατὰ τὴν λεωφόρον· καὶ ὥσπερ ἐξεστηκὼς τῆς μὲν μητρὸς ἐποιεῖτο λόγον οὐδένα, συνεχῶς δὲ τῷ τιμίῳ σταυρῷ ἐνητένιζεν καὶ τὴν αὐτοῦ δύναμιν παρὰ Θεοῦ ᾐτεῖτο μαθεῖν. Αὖθις δὲ παράδοξόν τι καὶ θαύματος ἄξιον ὀπτάνεται τῷ μειρακίῳ σημεῖον· ἀστραπὴ γὰρ ὥσπερ τοῦ σταυρικοῦ τύπου ἐξαλλομένη τὴν ὄψιν αὐτοῦ κατελάμβανε καὶ τὸ δοκοῦν πῦρ εἰς δροσερὰν μετεποιεῖτο νεφέλην, [Visio.] ἐξ ἧς φωνή τις πραεῖα καὶ γέμουσα ἡδονῆς τὰ χριστιανῶν αὐτῷ μυστήρια διηγεῖτο. Ἡ δέ γε μήτηρ εἰς τὴν τοῦ παιδὸς ἀτενίσασα ὄψιν, ἀπαστράπτουσαν εἶδεν καὶ ἀφράστῳ κάλλει πεποικιλμένην, ὡς ἐκπλήξει κεράσαι τὴν θέαν καὶ θαυμάζειν ἔκτοτε τὴν τῆς ὁράσεως δύναμιν. Ὁ δὲ ὥσπερ τι θεῖον δεξάμενος μήνυμα τὴν περὶ αὐτὸν ὀφθεῖσαν ἔλλαμψιν, ἐφιλοτιμεῖτο τὴν καθαρότητα καὶ ἄσιτος ἐπί τινας διετέλει ἡμέρας, ὡς ἃν εἰ δυνατὸν εἴη μηδὲ χρᾶναι τὴν οὐράνιον χάριν ἐπιγείοις οἰόμενος πράγμασιν.

[6] Τοιοῦτον αὐτῷ τὸν θεῖον ἡ ὄψις ἐνέθηκεν ἔρωτα, ἐξ αὐτῆς βαλβῖδος τῶν τελεωτέρων κορέσασα· εἰ δὲ μὴ κατὰ Παῦλον ἐκεῖνον, ὃς καὶ τρίτον ἔφθασεν οὐρανὸν καὶ ἀρρήτων ἤκουσε ῥημάτων καὶ δὴ καὶ τῆς οἰκουμένης ἐντεῦθεν ἐχρημάτισεν ἥλιος, οὐκ ἔχω εἰπεῖν, ἕως ἄν μοι ἡ Θεοῦ πρὸς ἀνθρώπους κηδεμονία φιλανθρώπως τε καὶ πλουσίως ὁρᾶται τὸ καθ᾽ ἑκάστην ἐκχεομένη. [2 Cor. 12, 2, 4.] Οὐδὲ γὰρ ἐνέλιπε καὶ εἰς αὖθις μυρίοις προμηθουμένη θαύμασιν ἡ ἄπειρος τοῦ Θεοῦ ἀγαθότης τὴν τοῦ ἀνδρὸς σωτηρίαν, ὡς προἳὼν ὁ λόγος πολλοὺς οἶδ᾽ ὅτι πρὸς θαῦμα διεγερεῖ, τὰ ἐκείνου διηγούμενος θαύματα. Παρῄει μὲν γὰρ ἐν νεανίαις ἤδη τελῶν· κόρη δέ τις ἑβραία ἐπεπήδησεν αὐτῷ ἀναιδῶς ἔρωτι δεθεῖσα σατανικῷ· καὶ ἡ μὲν ἐλύττα τῷ πάθει, ὁ δὲ καθ᾽ ἑαυτὸν ἐλογίζετο πείρᾳ καὶ αὖθις μαθεῖν τοῦ Χριστοῦ τὴν δύναμιν· καὶ ὁ μὲν τῷ τοῦ σταυροῦ σημείῳ σφραγίζει τὴν παῖδα ἡ δ᾽ ἅμα καταπίπτει πρὸς γῆν νεκρὰ κειμένη καὶ ἄναυδος· ὡς δ᾽ἐθαύμασεν ἰδὼν ὁ νεανίας τὸ γεγονός, [Signo crucis scortum occidit,] καὶ δευτέρῳ θαύματι πιστοῦται τὸ πρότερον· καὶ δὴ σφραγίσας τὴν κειμένην μικροῦ καὶ νεκρὰν τῷ σταυρικῷ καὶ αὖθις σημείῳ τῆς χειρός τε λαβόμενος ὑγιῆ καὶ σωφρονοῦσαν ὡς πρὶν τυγχάνουσαν ἀπετέλεσεν, [dein ad vitam revocat.] οὐδεμίαν τῶν πεπραγμένων λαβούσης αἴσθησιν.

[7] Τοιαῦτα τοῦ ἡμετέρου ἀριστέως τὰ προοίμια καὶ τοιούτῳ θαύματι Θεὸς τὸν ὅσον οὔπω θερμὸν θεράποντα διεκόσμησεν. Ἐπεὶ δὲ τὰ κατ᾽ αὐτὸν οἰκονομούσης τῆς ἄνωθεν χάριτος ὥσπερ δὴ τῆς πατρικῆς ἠλευθέρωτο μισοχρίστου δυσσεβείας, [Matris obitus.] τῶν ἐντεῦθεν τοῦ γεγεννηκότος ἀπηλλαγμένου, καὶ τῶν μητρικῶν ἤδη πεδῶν ἀπολύεται, νόσῳ βληθείσης τῆς γεννησαμένης, ὑφ᾽ ἧς τὴν φροντίδα ὁ νεανίας ἐτέλει· ἐξ ἀνθρώπων γὰρ ταύτην ἡ τοῦ θανάτου ποιεῖται πεῖρα. Ὡς δὲ τὸ σωμάτιον ἔδει παραδοῦναι τῇ γῇ, κλαυθμῷ τὴν ἐξόδιον ὁ παῖς ἐπεποίητο πρόοδον, τῷ θεσμῷ τάχα δουλεύων τῆς φύσεως· καὶ δὴ κατὰ τὸ μαρτύριον γίνεται Τροφίμου τοῦ μάρτυρος, [S. Trophimi apparitio.] οὗ τοὺς ὑπὲρ Χριστοῦ ἀγῶνας ἡ πολιτεία θαυμάζουσα ναῷ τετίμηκε σεβαστῷ, κατά τινος λεωφόρου τοῦτον ἱδρύσασα· ὁρᾷ δὲ τὸν ἀοίδιμον τοῦτον μάρτυρα ὄψει ἐνδόξῳ τοῦ οἰκείου ἐξιόντα ναοῦ καὶ αὐτὸν τῆς κόμης λαβόμενον χαριέστερον προσφθέγξασθαι [προσ supra lin. A.] . &ldquogr;Ὦ νεανίσκε, μὴ κλαῖε μητέρα, ἣ τὴν ἑαυτῆς σωτηρίαν ἐξήρνηται· μὴ δούλευε φύσει νεκρᾷ ὁ τῆς χάριτος ἤδη τοὺς ἀρραβῶνας λαβών.&rdquogr; Καὶ ἅμα τῷ λόγῳ ὥσπερ ἐξεστηκὼς ὁ νεανίας γενόμενος παραχρῆμα μὲν ἀφῃρέθη τὸν κλαυθμόν, οὐκέτι δ᾽ οὐδὲ πόνος οὐδεὶς αὐτῷ τῆς μητρικῆς ὑπελείφθη στοργῆς· ἀλλ᾽ ὥσπερ τι πῦρ λίνον, οὕτως ὁ τοῦ μάρτυρος λόγος τῆς αὐτοῦ ψυχῆς ἀθρόον τὸν θρῆνον ἠφάνισεν. Τοῦτο πρῶτον τῆς κοσμικῆς διάζευξις σχέσεως, τοῦτο πρὸς τὴν ὄντως θείαν συγγένειαν ἄνοδος· δι᾽ οὗ τὸ τῆς ἐκείνου ψυχῆς τῶν κοσμικῶν καθαιρόμενον ῥύπων λαμπρὸν ἀπεδείκνυ τὸ κάλλος.

[8] [A cognatis matrimonio destinatur;] Τῆς τεκούσης τοίνυν ἀποιχομένης, οἱ τῷ γένει προσήκοντες φιλοτιμούμενοι τοῦ νεανίου τὴν πρόνοιαν πρὸς γάμου κοινωνίαν δεσμῆσαι τοῦτον κατέσπευδον, οἷαπερ εἰκὸς Ἑβραίοις μηδὲν προτιμότερον εἰς εὐσεβείας λόγον τοῦ σαρκὶ δουλεῦσαι καὶ πατέρα παίδων γενέσθαι ποιούμενοι [ποιούμενος A.] . Καὶ οἱ μὲν οὕτω σπεύδοντες εἴχοντο τοῦ ἔργου· ὁ δ᾽, ἐπειδὴ καὶ ἄκοντα συνώθουν ἐπὶ τοῦτο, τῆς μνηστείας μὲν ἤδη προελθούσης, τῶν δ᾽ ἄλλων ἐλπιζομένων, ποιεῖ τι σοφὸν καὶ τῆς σαρκικῆς ἀνώτερον σχέσεως. Ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦτο γυμνὸν τῆς ἄνωθεν χάριτος. Ὁ μὲν γὰρ ἐμελέτα τοῦ γαμικοῦ δεσμοῦ ἄχραντον ἑαυτὸν διασῶσαι, ἡ δὲ θεία χάρις συνήργει θαύματι καὶ τοῦ θεράποντος ἐτέλει τὴν βούλησιν. Ἐπεὶ γὰρ ἡ πανδαισία παρῆν καὶ τέλος ἐλάμβανε τῶν συνδραμόντων ἡ εὐωχία, οἷα τοῖς κοσμικοῖς ἁβρυνόμενοι καλοῖς ἠνάγκαζον τὸν νεανίαν ἅλματι ξενίσαι τοὺς παρόντας. Κοῦφος γὰρ καὶ λίαν ἦν εὐσταλὴς ῥώμῃ τε σώματος καὶ εὐφυΐᾳ κατὰ πάντων ὁμηλίκων προφέρων τῇ παιδιᾷ καὶ ᾄττειν εἰδὼς ἐλάφου τομώτερον, ἐμοὶ δοκεῖ τῆς πρὸς τὰ καλὰ νεύσεως αὐτοῦ τὴν φύσιν ἔχων συνέριθον καὶ ἐκ τῶν σωματικῶν εὐφυῶν κινημάτων τὰ τῆς ψυχῆς πρὸς τὸ καλὸν ὑπερφυῆ παραδεικνύων κινήματα. Ὡς δ᾽ ἐπὶ τὸ ᾄττειν ἐχώρει, βλέπει τινὰ χεῖρα κραταιὰν κρατήσασαν αὐτὸν τοῦ μηροῦ καὶ ἐπισχοῦσαν τοῦ ἅλματος· ὡς δὲ καὶ δὶς τοῖς αὐτοῖς καὶ τρὶς ἐκινήθη (καὶ ἄκων γὰρ ἐπείθετο τοῖς ἐπικειμένοις τῇ βίᾳ), τοσαυτάκις αὐτὸν ἡ ὀφθεῖσα χεὶρ τοῦ ᾄττειν ἐπέχουσα κατεφαίνετο, ὡς θαυμάζειν μὲν τοὺς ὁρῶντας τὴν ἐκείνου γνώμην μὴ συνορῶντας, αὐτὸν δὲ πλέον τῷ Χριστοῦ ἐκκαίεσθαι ἔρωτι καὶ θείαν λογίζεσθαι πρόνοιαν τὸ τελούμενον· ἐφ᾽ οἷς καὶ τὸ συνέδριον ἐκεῖνο τῆς εὐωχίας διελύετο.

[9] [sponsae amplexus detrectat;] Καὶ δὴ καταλαβούσης νυκτὸς οἱ τότε προσήκοντες τῷ θεσμῷ δουλεῦσαι παρῄνουν τῆς φύσεως, ἁρμοσθέντα συζύγῳ· ἀλλ᾽ ἀδάμαντος εὗρον ἐπὶ τούτῳ στερρότερον. Ὁ γὰρ θεῖος ἔρως ἠμαύρου τὸν τοῦ σώματος ἔρωτα καὶ ἡ τοῦ κόσμου μελετωμένη φυγὴ πάντα τὰ τοῦ κόσμου ἡδέα πολέμιά τε καὶ ἐχθρὰ καὶ ἀπωλείας ἐδίδου λογίζεσθαι αἴτια· αὖθις τοίνυν ὁ γενναῖος ὑποβλέψας [ὑποκλέψας A.] τὴν παρρησίαν ἀνυπονοήτως ὑπεξέρχεται τῆς οἰκίας καὶ δρασμῷ τὴν φυγὴν τομωτάτῳ πιστεύσας ᾤχετο· καὶ δή τις δύναμις ἀόρατος μὲν τὴν ὄψιν, αἰσθητικωτάτῃ δὲ τῇ ἐνεργείᾳ λαμβάνει τοῦτον ἄκρου τῆς κορυφῆς καὶ κουφίζει τῆς γῆς καὶ ἅλματι ἑνὶ βάλλει τὸν νεανίαν διάστημα λίθου βολῆς· ἐπεὶ δ᾽ ἤρεισε τοὺς πόδας τῇ γῇ, καὶ αὖθις κουφίσασα βάλλει τῷ ἴσῳ· τῷ δευτέρῳ ἅλματι προστίθησι καὶ τρίτον· &ldquogr;πορεύου; νεανίσκε (προσειποῦσα) τὴν οὐράνιον ὁδόν.&rdquogr; Ἀλλ᾽ ἡ μὲν κουφίσασα δύναμις ἐπὶ τρίτον ἐνεργήσασα ἔστη, τῇ τριαδικῇ τάχα τὸν ἄνδρα στοιχειώσασα χάριτι. Ὁ δὲ θεῖόν τι χρῆμα τὸ γεγονὸς λογισάμενος καὶ οἱονεὶ συνεργὸν τῶν ἑαυτοῦ βουλευμάτων, ἔτι μᾶλλον ἐπέκειτο τῇ φυγῇ, τῶν κοσμικῶν ἀποδιδράσκειν πεδῶν φιλοτιμούμενος καὶ Θεῷ μᾶλλον ἑαυτὸν οἰκειῶσαι καὶ τῆς ἐκείνου χρηματίσαι μερίδος λοιπὸν ἢ τῆς κοσμικῆς ματαιότητος. Τῆς οὖν τοιαύτης ἠξιωμένος χάριτος παρὰ τῆς πάντα πρὸς τὸ συμφέρον ἐργαζομένης Θεοῦ προνοίας, ἐπορεύετο χαίρων καὶ τελειωθῆναι τῇ πίστει διὰ βαπτίσματος ἔργον ποιούμενος περισπούδαστον. Διὸ πρὸ τοῦ τὴν Νικαέων καταλαβεῖν, [prope Nicaeam secedit;] ὡς ἂν μὴ τῇ πόλει συγχέῃ καὶ τοὺς εὐσεβεῖς λογισμοὺς εἴς τι χωρίον τῶν ἀγχοῦ καταλύει. Καὶ τὸ χωρίον γίνεται τῷ μακαρίῳ καθάπερ Σίναιον ὅρος. Ἀθρόα γὰρ αὐτὸν ἐπισκιάζει νεφέλη ἀπ᾽ ἄκρου κορυφῆς καὶ ἄχρις ὀσφύος ὥσπερ τις χιτὼν ἀμφιεννῦσα· ἐξ ἧς οὐράνιος ἐπήχει φωνὴ πραεῖα καὶ γαληνὴ τὰ περὶ τὸν ἅπαντα βίον, ὅσος τε παρῆλθεν αὐτῷ καὶ ὅσος ἔμελλε, προσημαίνουσα· ἐξ οὗπερ οἶμαι καὶ τῆς προφητικῆς τε καὶ θείας ἠξιωμένος χάριτος ἄχρι τέλους ζωῆς ἐνηργεῖτο θείῳ πνεύματι, προθεωρῶν ὡς παρόντα τὰ μέλλοντα.

[10] [ad monasterium Phlubutes miraculo ducitur.] Ἀλλ᾽ οὐδ᾽ οὕτως ἡ οὐράνιος ἐκείνη καὶ θεία χάρις διεσκεδάννυτο, ἀλλὰ καὶ αὖθις ἡ νεφέλη μένει νεφέλη, μᾶλλον δὲ στύλου δίκην πυρὸς ἐπὶ θεῖον θέλημα καθοδηγοῦσα τὸν ἤδη Θεῷ προσῳκειωμένον τῇ χάριτι, ᾗπερ ἑπόμενος ὁ μακάριος καὶ ὅποι ἂν εἴη θείαν ἡγούμενος βούλησιν καταλαμβάνει τι τῶν ψυχικῶν φροντιστηρίων· τῷ δὲ ἦν ἐπίκλησις Φλουβουτὴ [In litteris S. Theodori Studitae mentio est praepositi huius coenobii: ὁ Φλουβουτηνός, ὁ τῆς Φλουβουτῆς. Epist. II, 9, 10, P.G., t. XCIX, pp. 1140, 1141.] ἐν ᾧ μεγίστων ἀνδρῶν ἐξέλαμπεν ἀρετή, τὸν ἀσκητικόν ἐπιμελῶς βίον διανυόντων. Καὶ δὴ κατὰ τὴν πύλην τοῦ θείου ἐκείνου καταγωγίου γενόμενος, τῆς μὲν ὁδοιπορίας διανέπαυε τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν ἔστρεφε διηνεκῶς θερμοτέρῳ κινήματι τῆς τοῦ βαπτίσματος χάριτος τυχεῖν ἐπιθυμῶν· ἐπεὶ δ᾽ ἡ ψυχικὴ φροντὶς ἐνίκα τὸν τοῦ σώματος πόνον, ἄϋπνος ὅλην διετέλει τὴν νύκτα, ὁμοῦ τε Θεῷ προσομιλῶν τῆς διανοίας τῷ πόθῳ καὶ δὴ καὶ ὑπὲρ τῶν μελλόντων αὐτῷ ἐντυγχάνων, ὡς ἂν αἰσίως ἐκπερανθείη καὶ θεαρέστως τὰ κατ᾽ αὐτόν. Ὡς δ᾽ ἡμέρα διεγέλα καὶ τὴν πύλην ἔδει τῆς μονῆς τὸν ἐπὶ τούτῳ τεταγμένον ἀνοῖξαι, μηνύεται τῷ καθηγεμόνι τῶν ἐκεῖσε ψυχῶν ἡ τοῦ μακαρίου ἄφιξις· εἰσέρχεται τοῦ καταγωγίου ἐντός, ἐμφανίζει τὰ κατ᾽ αὐτὸν καὶ ὡς θεόθεν καθωδηγήθη, νεφέλης προηγουμένης, ἐπὶ τὴν αὐτόσε κατοικίαν ἐλθεῖν.

[11] [Hegumeno omnia sua exponit.] Ὡς δὲ πρὸς θαῦμα τὸν προεστῶτα διήγειρεν διηγούμενος καὶ τὰ λοιπὰ τῶν προλαβόντων ἐρωτῶντι ἀπήγγειλεν, ὥς τε τὴν χάριν ἀρχῆθεν ἐδέξατο σταυροῦ σημείῳ περιφραχθεὶς τάς τε τῆς μητρὸς ἐπ᾽ αὐτῷ προοράσεις καὶ (ἵνα μὴ καθ᾽ ἓν διηγούμενος ἀναλίσκω τὸν χρόνον) ὁπόσης παρὰ Θεοῦ τῆς προνοίας καὶ χάριτος ἄχρι τοῦ δεῦρο τετύχηκεν, ἔνθα δὴ καὶ σημεῖόν τι γίνεται περὶ τὸν θεσπέσιον τοῦτον, οὐ μικρὰν τὴν περὶ αὐτὸν θείαν ὑπεμφῆναι δυνάμενον πρόνοιαν· ταῦτα γὰρ αὐτοῦ διηγουμένου, ἔργῳ τοῦ λόγου μαθεῖν βουλόμενος τὴν ἀλήθειαν ὁ ἐρωτῶν ἐνεχθῆναι προστάττει σταυρὸν καὶ ἀσπάζεσθαι τοῦτον κελεύει τῷ μακαρίῳ. Ὡς δὲ τὴν βάσιν ἠσπάζετο περιδεῶς ὅλῳ τῷ ἰκρίῳ καὶ τοῖς κέρασι τὸ σεβάσμιον ὅπλον ἐκεῖνο κατὰ τῆς τοῦ μακαρίου ἐπικλιθὲν κορυφῆς σταυροειδῆ τύπον εἰργάσατο τῇ αὐτοῦ κεφαλῇ, [Crux fronti eius impressa.] ὃν καὶ ἀνεξάλειπτον φυλαχθέντα μέχρις ἐξόδου τῆς πρὸς Θεὸν πᾶσιν ὑπεδείκνυ τὴν τότε πρᾶξιν κηρύττοντα· τοιαῦτα γὰρ τὰ χαρίσματα καὶ ὑπὲρ τὴν φύσιν αὐτὴν Θεὸς τοῖς αὐτὸν ἠγαπηκόσι χαρίζεται.

[12] [In baptismo] Τοῦτο τὸ θαῦμα τεθεαμένον τοῖς παρεστῶσιν εἰς ἔκπληξιν ἤγειρεν ἅπαντας, πλέον δὲ τὸν καθηγεμόνα ἐκεῖνον, ὡς μέγα τι περὶ αὐτοῦ ἐντεῦθεν καὶ εἰς αὖθις φαντάζεσθαι· διὸ καὶ θερμότερον ἤρετο τὴν τοῦ μακαρίου γνώμην ἀναμανθάνων. Ὁ δέ· &ldquogr;Ὦ πάτερ (ἔφη) τῆς μὲν περὶ ἐμὲ μεγάλης τοῦ Θεοῦ κηδεμονίας τὸ ὑπερφυὲς ἱκανῶς εἰπεῖν ἀσθενῶ καὶ οἷς τὰ ἐνταῦθα κατέλαβον. Ἐπεὶ δέ με δεῖ τὸ τῆς Χριστοῦ πίστεως ὑποδέξασθαι σύμβολον (τοῦτο γὰρ ἐκ νέου μέχρι νῦν ἐπιθυμῶν ἀναφλέγομαι), μὴ ἀναβάλῃς λοιπὸν ἀλλά με τελείου τῷ θείῳ βαπτίσματι καὶ τοῦ προγονικοῦ με ῥύπου ἀπόσμηξον, τὴν ἀπιστίαν τῷ πατρικῷ οἴκῳ τῇ φυγῇ τῆς συγγενείας συναπωθούμενον (εἰ δὲ δεῖ καὶ τὸ λεῖπον εἰπεῖν) καὶ μνηστῆς καὶ κλήρου καὶ κοσμικῆς ἁπάσης τύρβης διὰ τὸν εἰς Χριστὸν πόθον καταφρονήσαντα.” [Constantinus nomen ei imponitur.] Τούτοις θέλγεται τοῖς λόγοις ὁ προεστὼς καὶ γάννυται τὴν ψυχὴν καὶ τάχος τελεῖ τὸ ἔργον καὶ τῆς τοῦ θείου βαπτίσματος ἀξιοῖ τὸν αἰτούμενον χάριτος Κωνσταντῖνόν τε καλεῖ τὴν προσωνυμίαν, τοῦτο τοῦ τελεσθέντος αἰτήσαντος, φιλοχρίστου ψυχῆς οὐκ ἐλάχιστον σύμβολον τοῦ καθῃρηκότος ἅπαν δόγμα μισόχριστον ἐπιθυμεῖν κοσμηθῆναι τῇ κλήσει. Ὡς δὲ τὸ θεῖον ἐπ᾽ αὐτῷ λοῦτρον τὸ αἴσιον ἐδέξατο πέρας, οὐκ ἀναμένει λοιπὸν ὁ μακάριος μὴ καὶ τῶν ἀσκητικῶν ἀγώνων τὰ σύμβολα δέξασθαι, ἀλλ᾽ ἅμα τε τῶν τῆς γενέσεως ἐκαθάρθη τῇ ἀναγεννήσει μολυσμῶν καὶ τῆς πρὸς οὐρανὸν ἀγούσης ἐπιλαμβάνεται πορείας, [Monasticum induit habitum.] τοῦ μοναδικοῦ λέγω βίου τὸ αἰδέσιμον σχῆμα· καὶ γίνεται Χριστοῦ κἀνταῦθα τοῦ ποθουμένου γνησιώτατος μιμητὴς εἴπερ τις ἄλλος, μετὰ τὸ βάπτισμα τοῦ κόσμου ἀναχωρῶν καὶ κατὰ τοῦ πειράζοντος τοὺς ἀγῶνας ἀναδεχόμενος.

[13] Ὃ δὲ συμβέβηκε, μέγα μὲν ἢ κατὰ φυσικὴν ἀκολουθίαν, μέτριον δ᾽ ἴσως κατά γε τὴν ἀπειροδύναμον χάριν, ἣν ἐπὶ τοὺς αὐτὸν ἠγαπηκότας ὁ τοῦ κόσμου σωτὴρ ἐξέχεεν καὶ μάλιστα περὶ τὸν θαυμάσιον τοῦτον ἄνθρωπον, ἤδη ἐρῶ. Οὐ γὰρ πέλαγος αὐτῷ σχίζεται καὶ τῇ παρόδῳ τοῦ σεσωσμένου ἡ αἰγυπτία δύναμις ἐπαπόλλυται, ἀλλὰ τῆ δι᾽ ὕδατος καὶ πνεύματος ἀναγεννήσει τοῦ μακαρίου καὶ τῆς προγονικῆς ἁμαρτίας πρὸς τὴν τῆς οὐρανίου μᾶλλον ἐπαγγελίας ἀποθέσει ἐπειδὴ καταδὺς ἀνέδυ τῆς κολυμβήθρας τῷ θείῳ πνεύματι δυναμούμενος καὶ πρῶτον αὐτόθεν ἐπάτησεν ἔδαφος, τῶν αὐτοῦ τιμίων ποδῶν τὰ ἴχνη αὐτοῦ που τοῦ ἐδάφους ἐνετυποῦτό τε καὶ ἀπεσημαίνετο, [Pedum vestigia solo impressa.] τῷ παραδόξῳ οἶμαι τοῦ πράγματος τὴν ἀληθῶς ἐπ᾽ αὐτῷ τοῦ παναγίου πνεύματος ἐπιφοίτησίν τε καὶ εἰς ἀεὶ διαμένουσαν χάριν ἀπαραγράπτῳ συμβόλῳ τοῦ κηδεμόνος τῶν ὅλων Θεοῦ τοῖς ἐπιοῦσι καιροῖς ἐνσημαίνοντος. Εἰ δέ τις ἀμφιδοξοίη τῷ διηγήματι, τὸν τόπον ἐκεῖνον καταλαβὼν λήψεται τῆς ἀληθείας τὴν πεῖραν, ἣν δὴ καὶ ἕτεροι περὶ τῶν θείων θαυματουργημάτων τὴν πίστιν, ἣν ἐν τοῖς ἁγίοις καθ᾽ ἑκάστην ἐνδείκνυται Θεός, νωθρότερον ἔχοντες ἀπόπειράν τινα πεποιημένοι βεβαίως ἐδέξαντο [Similia collegimus in libro Les légendes hagiographiques, ed. 2, p. 48.] .

[14] Εἰ δὲ τὸν τοῦ δεσπότου Χριστοῦ καὶ μιμητὴν καὶ ὀπαδὸν ἀληθῆ χρηματίσαντα καὶ τὸ εἰς αὐτὸν ὑποδεξάμενον βάπτισμα καὶ τῆς προγονικῆς κεκαθαρμένον δι᾽ αὐτοῦ παραπτώσεως εὐθύ τε πρὸς τὴν ἔρημον ἐλευσόμενον καὶ κατὰ τοῦ πειράζοντος ἀγωνισόμενον καὶ τῷ Χριστοῦ στοιχειούμενον νόμῳ αὐτόν τε νικήσοντα σὺν ἁπάσῃ δυνάμει καὶ συνοικητὴν γενόμενον τοῦ διδασκάλου καὶ τῆς δόξης συμμέτοχον. Εἰ οὖν τοῦτον ἡ τοῦ ἐπ᾽ αὐτῷ θείου πνεύματος ἐνέργεια βουληθεῖσα δοξάσαι τὰ τῶν ἱερῶν ἐκείνων ποδῶν ἀνετύπωσεν ἴχνη, θαυμαζέτω μηδείς, ἕως ἂν καὶ ὄρη διὰ πίστεως μεθιστάνειν τοὺς φίλους Θεοῦ καταδέχοιτο καὶ μείζονα ποιήσειν ἤπερ αὐτὸς δι᾽ αὐτοῦ τοὺς αὐτῷ μαθητευθέντας ἔργα τὸν δεσπότην Χριστὸν ἐπαγγελλόμενον πιστεύοι· πολλῶν γὰρ τοιούτων καὶ μειζόνων τούτων, ἐν οἷς κατὰ Θεὸν οὕτω λαμπροτάτοις τὸν βίον, αἱ κατ᾽ αὐτοὺς ἡμῖν πλήρεις ἀναδείκνυνται ἱστορίαι [1 Cor. 13, 2, Ioh. 14, 12.] Ἀλλ᾽ ὧδε μὲν ὁ τοῦ λόγου μοι κατέλαβε δρόμος ἰθύτερόν πως καὶ ἀνειμένοις ἀγῶσι, τὸ δ᾽ἑξῆς πῶς ἂν ἱκανὸς γενοίμην τῶν τοῦ μακαρίου τούτου ἀγώνων ἀξίως τὸ μέγεθος διηγήσασθαι ἢ τῶν ἐκείνου χαρίτων, αἷς αὐτὸν ὁ παρ᾽ αὐτοῦ φιληθεὶς Χριστὸς ἐστεφάνωσε, τὸ πλῆθος εἰπεῖν, δι᾽ ὧν κατέπληξεν ἅπαντας, ὁπόσοι τῷ αὐτοῦ θεαρέστῳ προσεῖχον βίῳ, κἂν εἰ λίαν εἶεν περὶ τὸ θαυμάζειν ἀργότεροι· πᾶσαν μὲν γὰρ ἀρετὴν ἐφιλοτιμεῖτο κατορθοῦν, ὡς εἴ τις ἕτερος μίαν μόνην, πάσῃ δὲ ἀσκήσει τὸ πρωτεῖον ἔχειν ἁπάντων, ὥσπερ τις ἀγαθὸς δρομεὺς ἐπὶ τὸ βραβεῖον σπεύδων τῆς κατὰ πάντων νίκης τῶν ἀνταγωνιζομένων καὶ τῷ ἀγνωνοθέτῃ Χριστῷ ἀρέσαι, παρ᾽ οὗ καὶ τῶν ἀγώνων ἤλπιζε τοὺς ἀξίους στεφάνους ἀπολαβεῖν.

[15] [Oboedientia.] Γίνεται τοίνυν αὐτῷ τοιούτου σταδίου ἀρχὴ καὶ προοίμιον ἡ ἀνυπέρβλητος ὑπακοή, δι᾽ ἧς πᾶσα τοῖς τὸν μονήρη βίον μετερχομένοις κατορθοῦσθαι εἴωθεν ἡ ἀρετή· καὶ ἀγαθοῦ τυχὼν τοῦ χειραγωγοῦντος πρὸς τοὺς ἀγῶνας, ἀγαθὸς γίνεται μαθητής, ὡς εἰς θαῦμα τρέψαι τῇ πρὸς τὰ καλὰ σπουδῇ τὸν διδάσκαλον. Ὥραις μὲν γὰρ δύο καὶ δέκα τὴν ἡμέραν εἰώθασιν μετρεῖν ἄνθρωποι. [Hymnis Deum singulis horis] Ὁ δὲ καθ᾽ ἑκάστην ὥραν ὥσπερ τινὸς ἡμέρας ἀρχόμενος μακροὺς καὶ συντόνους ὕμνους ἀνετίθει Θεῷ, οὓς εὐχαὶ διεδέχοντο, μικροῦ τοὺς ἐπιόντας ὡριαίους ὕμνους καταλαμβάνουσαι, ὃς ἐπ᾽ αὐτῷ πληροῦσθαι τὸ Δαβιτικὸν ἀληθῶς τῇ γλώσσῃ μελετῶντα ὅλην τὴν ἡμέραν τὸν θεῖον ἔπαινον. Δωδεκάκις τοίνυν τῆς ἡμέρας τὴν πρὸς Θεὸν πεποιημένος παράστασιν οὐδὲ νυκτὸς ἠμέλει τῷ αὐτῷ κεχρῆσθαι ἐπιτηδεύματι, ἀλλ᾽ ἅμα τε ἡ νὺξ κατελάμβανε καὶ τοὺς ἡμερινοὺς οἱ νυκτερινοὶ διεδέχοντο ὕμνους· ἑκάστης δὲ ὥρας κἀνταῦθα ἴδιος ὕμνος ἠφόριστο καὶ ἡ ἐπὶ τούτῳ εὐχή, [diu noctuque laudat;] ὡς μικροῦ δεῖν ἄϋπνον τὸν ἄνδρα διατελεῖν παννύχῳ στάσει τὰς συντόνους ἐκείνας καὶ ἀγγέλους αὐτοὺς καταπληττούσας προσευχάς, αἷς ἐπεζεύγνυ καὶ τοὺς μετὰ πάντων κοινῇ τῶν ἀδελφῶν περί τε τοὺς ἀγρύπνους ὄρθρους καὶ τὰς λοιπὰς κανονικὰς διατυπώσεις θεαρέστους ἀγῶνας.

[16] [omnium virtutum studiosus,] Καί μοι ἀπιστείτω μηδεὶς δυσχερῆ πρὸς πίστιν διηγουμένῳ πράγματα, πρὶν ἂν τῆς ἐκείνου φύσεώς τε καὶ σπουδῆς διὰ τῶν ἀκριβῶς τοὺς αὐτοῦ ἐπισταμένων ἀγῶνας τὴν πίστιν ἀνενδοίαστον λάβοι· ἐμὲ γὰρ ἐπὶ τοσοῦτον ἔχει τὸ ἀναμφίβολον, ἐφ᾽ ὅσον καὶ πίστις ἀσφαλὴς τῶν αὐτοῦ παρὰ τῶν σὺν αὐτῷ μοι προσγέγονεν· νηστεία γὰρ καὶ ἐγκράτεια καὶ τῶν ἄλλων ἀρετῶν ὁ θεῖος ἐσμός, αἷς τὸ μονῆρες κατακοσμεῖσθαι εἴωθε σχῆμα καὶ ἀγγέλους τοὺς ἀνθρώπους ἀποτελεῖν, ἐπὶ τοσοῦτον αὐτῷ διεσπουδάζετο, ὡς μηδὲ τὸ σμικρότατον παραλειφθῆναι δοκεῖν, ἀλλ᾽ ἡγεῖσθαι ζημίαν τὴν μεγίστην, εἴ τι τῶν μεγάλων ἐκείνων καὶ ᾀδομένων περὶ ταῦτα λαμπρῶν παρελείφθη τοῖς ἐκείνου ἀγῶσιν· εἰ γάρ που εἶδος ἀκήκοεν ἀρετῆς, τοῦτο μετέρχεσθαι ἐφιλοτιμεῖτο πάσῃ σπουδῇ· καὶ τοὺς μὲν παλαιοὺς ἐζήλου, τοὺς δὲ νῦν τοῦ χρόνου ὑπερελαύνειν ἔσπευδεν καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν ἄγγελος ἐξ ἀνθρώπου ἐν οὐ μακρῷ τῷ χρόνῳ τοῖς πολλοῖς ἐδόκει, τῇ προορατικῇ τῆς διανοίας λεπτότητι καταπλήττων τοὺς συμπαρόντας. Τῶν γὰρ τοιούτων ἀγώνων καρπὸς τὰ μυρία τῶν παρὰ Θεοῦ αὐτῷ δεδωρημένων θαύματα δείκνυται θάλλων, ἅπερ μοι καθεξῆς εἰρήσεται καὶ αὖθις ἁπλοῖς διηγήμασι, τὸ ποικίλον ἐκφυγόντι τοῦ λόγου.

[17] [labori manuum incumbit;] Σπουδαῖος ἦν ὁ μέγας οὗτος τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος οὐ μόνον περὶ τὴν πνευματικὴν ἀλλὰ δὴ [supra lin. A.] καὶ περὶ τὴν τῶν ἀδελφῶν διακονίαν καὶ ἐπειδὴ τὸ ἀποστολικὸν διεγίνωσκε λόγιον, τὸν ἔργου ἀργὸν μηδ᾽ ἐσθίειν κελεῦον, οὐκ ἄλλῃ τέχνῃ ἀλλ᾽ αὐτῇ τῇ τοῦ ἀποστόλου ἑαυτὸν ἐπιδίδωσιν, ἵν᾽ εἰ καί τις τῆς προσευχῆς ὑπολείποιτο χρόνος, τοῦτον ἀναλίσκοι τῇ ἐργασίᾳ· καὶ δὴ τοῖς ἐπὶ τούτῳ τεταγμένοις καταλεγεὶς σμῖλάν τε κατεῖχεν καὶ δέρματα ἔρραπτεν προθύμῳ ψυχῇ, τοὺς ἀδελφικοὺς ὑποδύων πόδας τῇ οἰκείᾳ τῶν χειρῶν ἐργασίᾳ· καὶ ἡ μὲν τοῦ σώματος ἐπιτήδευσις εὐφυΐᾳ κεκερασμένη καὶ ὑπακοῇ πᾶσι ποθητὸν διεδείκνυ τὸν ὑπηρέτην. [2 Thess. 3, 10.]

[18] [orans suavem spargit odorem.] Ἡ δὲ τῆς ψυχῆς πνευματοφόρος ἐνέργεια θαυμάσιόν τινα παρεδείκνυ τοῖς συνεργάταις τὸν ἄνδρα· ὁπόταν γὰρ περὶ τὰς ὡριαίας εὐχὰς καθ᾽ ἑκάστην προσωμίλει Θεῷ, εὐωδίας πλείστης ἐπληροῦτο ὁ οἶκος, καθ᾽ ὃν εἰργάζετο καὶ τοιαύτης ἧς οὐδὲν κατὰ τὸν βίον ἐδόκει κατάλληλον. ὡς δ᾽ ἠπόρουν τὸν τρόπον οἱ συμπαρόντες, ἐπιμελῶς τοῦ γιγνομένου κατεστοχάζοντο καὶ ἐπεὶ ἅμα τῇ εὐωδίᾳ τὸν μακάριον ἑώρων Κωνσταντῖνον ἐπὶ τὴν εὐχὴν ἐξιόντα καὶ καταμόνας Θεῷ ἐντυγχάνοντα, συνῆκαν μὴ ἄλλην εἶναι τὴν τοῦ πράγματος αἰτίαν ἀλλ᾽ ἢ τῆς ἄνωθεν περὶ αὐτὸν θείας τοῦ πνεύματος χάριτος ἐπιφοίτησιν, ὡς ἐντεῦθεν δόξαν μὲν ὑπὲρ αὐτοῦ προσάγειν Θεῷ τῷ δοξάζοντι τοὺς αὐτὸν δοξάζοντας, ἔργον δὲ ποιεῖσθαι τὸ κεκλιμέναις ταῖς κεφαλαῖς προπέμπειν ἐπὶ τὰς εὐχὰς τὸν μακάριον δέεσθαί τε τὴν αὐτῶν ἑκάστοτε ποιεῖσθαι μνήμην. [1 Reg. 2, 30.] Τοιούτοις γὰρ ὁ τοσοῦτον ἠγαπημένος τὸν ἠγαπηκότα Χριστὸς ἐκ νέου τοῖς θαύμασιν ἐχαρίτωσεν· διόπερ ἔτι μᾶλλον καὶ μᾶλλον προέκοπτεν ἐποικοδομῶν ἀεὶ ταῖς ἀρεταῖς ἀρετὰς καὶ τὸ σῶμα νεκρῶν οὐ μόνον νηστείᾳ ἀλλὰ δὴ καὶ ἀγρυπνίᾳ, [Ieiunia et vigiliae;] πολλὴν ἔκπληξιν τοῖς ἐνωτιζομένοις παρεχούσῃ [παρέχουσαν A.] . ἐφ᾽ ἓξ γὰρ ὅλους ἐνιαυτοὺς νύκτα ἑκάστην μετὰ τὸ διυπνισθῆναι τοὺς ἀδελφοὺς περὶ τὸν εὐκτήριον εἰσερχόμενος οἶκον τῆς ἀδιαλείπτου ἀναγνώσεως εἴχετο· τῷ δὲ πάντα εἰδότι μόνῳ τὴν τοιαύτην ἀρετὴν εἰδέναι ἀνατιθεὶς τῶν ἀδελφῶν ἔσπευδε κρύπτειν, τὸ ἀφιλότιμον ἐντεῦθεν πραγματευόμενος· διόπερ ἅμα τῇ ὀρθρίῳ κλήσει πρὸς τὴν ἐκκλησίαν τῶν ἀδελφῶν εἰσερχομένων, αὐτὸς ἐξῄει τοῦ ναοῦ τῶν πυλῶν ἀγνωστὶ καὶ ἀνθυποστρέφων συνεισῄει πάλιν τοῖς ἀδελφοῖς καὶ οὕτω τὴν κοινὴν πρὸς Θεὸν ἐποιεῖτο δοξολογίαν, [statio nocturna.] ὡς παννύχιον εἶναι τὴν στάσιν αὐτῷ, πῇ μὲν τὰς ὡριαίας εὐχάς, πῇ δὲ τὰς ἐπ᾽ αὐταῖς ἀναγνώσεις ἐχομένας ἐπιτελοῦντι καὶ τὸν συνήθη κανόνα.

[19] [Ecclesiae fores,] Παράδοξον δέ τι κἀνταῦθα γίνεται, εἰ καὶ τοῖς ἐπίκουρον ἔχουσι τὸ τοῦ Θεοῦ παντοδύναμον τελεσθῆναι οὐκ ἄπιστον. Ἐλθόντι γάρ ποτε νυκτὸς τῷ μεγάλῳ τούτῳ ἀγωνιστῇ παρὰ τὸν θεῖον νεὼν τὴν συνήθη Θεῷ προσευχὴν ἐκτελέσαι ἰδίᾳ, κεκλεισμένων τε τῶν βασιλικῶν λεγομένων πυλῶν, οἷα εἰκὸς τὸν ἐκκλησιαρχοῦντα τῆς ἀσφαλείας ἐπιμελεῖσθαι, θεῖος ὥσπερ ἔρως ἀνῆπτε τὸν ὅσιον εἴσω τοῦ ναοῦ τὴν προσευχὴν ποιεῖσθαι, τῷ θερμῷ τάχα τῆς πίστεως οἰόμενον τῷ πλησιαιτέρῳ τόπῳ τῶν ἱερῶν ἀδύτων πλουσιωτέραν τὴν χάριν τῆς διὰ προσευχῆς Θεῷ τελεῖν οἰκειώσεως. Τί οὖν ὁ πιστὸς θεράπων; παρρησιάζεται πρὸς τὸν δεσπότην· ἐκφαίνει καὶ λόγῳ τῷ εἰδότι καὶ πρὸ τοῦ λόγου τὴν ἐγκάρδιον ἔφεσιν· αἰτεῖται τὴν εἴσοδον τοῦ νεώ· &ldquogr;Δέσποτα (φησίν) ὁ τῇ σῇ ἀναστάσει τὰς τοῦ τάφου σφραγῖδας μὴ λυμηνάμενος, ὁ τοῖς σοῖς ἁγίοις μαθηταῖς θυρῶν κεκλεισμένων ὀφθεὶς ὡς ἠβουλήθης, [orante Constantino,] ἄνοιξον κἀμοὶ τοῦ ναοῦ σου τὰς πύλας ἁμαρτωλῷ ἀνδρὶ καὶ οὐδενὸς ἀξίῳ, πλὴν θαρροῦντί γε πίστει τῇ σῇ παντοδυνάμῳ βουλῇ· οὐδὲν γὰρ σοῦ βουλομένου τὸ ἀνθιστάμενον· ἐντεῦθεν δέ μοι πίστιν ἐνθείης, ὅτιπερ οὐδὲ τὰς πύλας μοι τῆς σῆς βασιλείας ἀποκλείσεις, θαρρεῖν δὲ παρασκευάσεις τῶν ἐλπίδων με μὴ διαψευσθῆναι τῆς σωτηρίας.&rdquogr; Ταῦτα μὲν ὁ μακάριος δάκρυσι πλυνόμενος ηὔχετο· ὁ δὲ τῶν ἐπικαλουμένων αὐτὸν ἐν ἀληθείᾳ ἐγγὺς καὶ τῆς αὐτῶν εἰσακούων δεήσεως εὐθὺ τὰς πύλας αὐτῷ ἠνεῳγμένας ἐπιδείκνυσιν. [Psalm. 144, 18, 19.] Ὁ δ᾽ ἀτενίσας ἐκπλήξεως τε μεστὸς γίνεται καὶ χαρᾶς, [miraculo reserantur.] ὁμοῦ δὲ εἰσῄει περιχαρῶς καὶ τῶν συνήθων ἀπήρχετο προσευχῶν. Μέση δὲ νυκτὸς ἡ ὥρα καὶ ὑποστρέφειν ἔδει τῆς προσευχῆς τὸν μακάριον. Καὶ ὁ μὲν ὑπενόστει, αἱ δὲ πύλαι τῆς προτέρας εἴχοντο ἀσφαλείας εἰς ἑαυτάς τε συνελθοῦσαι καὶ τὸ φρουρεῖν τὸν ἱερὸν ἐκεῖνον τοῦ Θεοῦ ναόν, ὥσπερ δὴ παρά γε τοῦ ἐπιμελητοῦ τῆς ἐκκλησίας ἐτετάχατο, ἀπαραποιήτως ἐνδεικνύμεναι. Καὶ οὐχ ἅπαξ (φησίν) ἀλλὰ καὶ πολλάκις τοῦ τοιούτου θεάματος τετυχηκέναι τὸν ἄνδρα πολλοὶ τῶν εὖ τὰ ἐκείνου μᾶλλον εἰδότων τὸ βέβαιον ἐκμαρτύρονται. Καὶ τί θαυμαστόν, εἰ ὁ μαθηταῖς ποτε πύλας τῆς φρουρᾶς διανοίξας κἀνταῦθα τῷ αὐτῷ ἐπιτηδεύματι χρώμενος τῶν φοβουμένων αὐτὸν ἐκτελεῖν κελεύει τὸ βούλημα; εἴωθε γὰρ ἀεὶ τὰ παλαιὰ τοῖς νέοις πιστούμενος θαύματα καθ᾽ ἑκάστην γενεὰν ἐκτελεῖν τὰ τεράστια. [Act. 5, 19, Psalm. 144, 19.]

[20] [Singulorum fratrum mores perspectos habet.] Τίς οὖν τὰ τοιαῦτα ἐνωτιζόμενος οὐ θαυμάσει τὸν ἄνδρα τῆς καρτερίας, οὐκ ἐκπλαγείη τοῦ πρὸς Θεὸν πόθου τὸ διάπυρον καὶ ἀγαπήσοι μὲν τοὺς ἀγῶνας, ἀσπάσηται δὲ τὸ θεάρεστον τοῦτο καὶ ἰσάγγελον ἐπιτήδευμα; Τίς δ᾽ οὐ δοίη δόξαν τῷ ἐξ ἀνθρώπων ἐκτελοῦντι ἀγγέλους τοὺς οὕτως αὐτῷ θερμῇ τῇ ψυχῇ προσδραμόντας καὶ τῆς ἐκεῖθεν ἐλπίδος ὅλους ἑαυτοὺς ἀναρτήσαντας; ἐπὶ τοσοῦτον γὰρ αὐτῷ ἡ τῆς προγνώσεως ἐχύθη χάρις τοῖς χείλεσιν ὡς καθ᾽ ἕνα τοὺς ἐν τῇ μονῇ ἀδελφοὺς ἀναγνωρίζειν ὁποῖος εἴη ἕκαστος δι᾽ αἰνιγμάτων τὸν βίον· ἐδόκει γὰρ ὁρᾶν ὡσεὶ κηρία μέλιτος τῶν ἀδελφῶν ἕκαστον οἰκοδομοῦντα κατά τινα τόπον τοῦ ναοῦ καὶ τοὺς μὲν αὔξοντας τὸ ἔργον τῇ οἰκείᾳ σπουδῇ, τοὺς δ᾽ ἐλαττουμένους δι᾽ ἀμελείας· καὶ ἦν ἀληθῶς ἡ τοῦ παραδείγματος θέα τῶν τε σπουδαίων καὶ τῶν ἀμελεστέρων ὑποδεικνῦσα τὰ ἔργα τῷ σκοπεῖν ἐθέλοντι τῶν ἐκεῖσε μοναζόντων τὸν βίον. Ταύτην δὲ τὴν ὄψιν τῷ καθηγουμένῳ ἀνατιθεὶς μηδενὶ μὲν εἰπεῖν τὴν θέαν ἐκελεύετο, Θεῷ δὲ τὴν εὐχαριστίαν ὑπὲρ τῆς τοιαύτης ἀναπέμπειν χάριτος· οὐ γὰρ ὄναρ ἀλλ᾽ οἷον ὕπαρ (ὃ καὶ μᾶλλον ἔχει πλέον τὸ θαῦμα) παρεδείκνυτο τὴν θέαν, ὑπερελάσας οἶμαι τοῖς τοιούτοις χαρίσμασι πολλούς, οἳ τὸ διάσημον περὶ τὴν τοιαύτην χάριν ἐδέξαντο.

[21] [Eremi petendi desiderium] Ἐντεῦθεν ἔρως αὐτῷ τῆς ἐπ᾽ ἐρήμῳ ἡσυχίας προσγίνεται· καὶ ἦν μεριζόμενος τὴν διάνοιαν τῷ μὲν μὴ ἀποστῆναι τοῦ σταδίου καθὸ τῶν ἀγωνισμάτων ἀπήρξατο, τῷ δὲ ὅλον γενέσθαι Θεοῦ, πάσης ὑλικῆς καὶ προσπαθείας καὶ μνήμης ἔξω γενόμενον, καὶ εἴ γε δυνατὸν ἦν γυμνῇ τῇ ψυχῇ τὴν πρὸς Θεὸν ποιεῖσθαι καὶ ζῶντα ἔτι ἀνάστασιν, τὸν Ἡλιοῦ καὶ Ἰωάννου ζηλοῦντα βίον· καὶ τῷ μὲν καθηγουμένῳ τὰς τῶν ἄλλων λογισμῶν ἐξηγόρευε γενέσεις, ταύτην δὲ κρύπτειν ἔκρινε, μόνην ἀπόπειραν ἐθέλων λαβεῖν τῆς περὶ τὴν αὐτοῦ γνώμην τοῦ Θεοῦ εὐδοκίας, ὡς, εἴ γε βούλοιτο τὸν οἰκεῖον θεράποντα τοῦ πόθου τυχεῖν, τὸν καθηγεμόνα κινήσοι πρῶτον αὐτῷ τὸν περὶ ἡσυχίας ποιήσασθαι λόγον. Οὕτως οὖν τῷ πράγματι τοῦ μακαρίου διατεθέντος, φθάνει τὴν θεάρεστον γνώμην ὁ τὸ θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτὸν ἐκτελῶν Θεός· καὶ ὁ μὲν ἐξαγορεύων τοὺς λογισμοὺς ἐξῄτει περὶ αὐτῶν φιλοσοφεῖν τὸν διδάσκαλον, ὁ δὲ τὸ παρὸν ἀφεὶς περὶ ἡσυχίας τῷ μαθητῇ λόγους ἐκίνει, τάχα μηδὲ βουλόμενος, [Deo acceptum] ὡς αὐτὸς μετὰ τὸ λαλῆσαι διηγεῖτο τὸ πάθος, ὅτι γε ἐφ᾽ ἕτερα τοῦ λόγου προἳέναι βουλομένῳ ἀβούλητος ὁ περὶ ἡσυχίας αὐτῷ λόγος ἀνεκινεῖτο, ὡς οὐ μεῖον τοῦ περὶ τὸν μαθητὴν ὑπάρχειν τὸ περὶ τὸν διδάσκαλον θαῦμα. [Psalm. 144, 19.] Πλήρης οὖν τῆς περὶ τὴν ἡσυχίαν τυγχάνων 〈ἐλπίδος [supplet Ed. Kurtz.] 〉 μαθὼν δὲ καὶ τὴν θείαν περὶ τοῦτο βούλησιν ἐκ τῆς τοῦ καθηγεμόνος κινήσεως ἀκόρεστός τε ὢν περὶ τὸ τοῦ ποθουμένου δεσπότου εὐάρεστον, ἐκαραδόκει καὶ θεόθεν δέξασθαι κέλευσιν σαφῶς αὐτὸν τὴν ἐπὶ τὴν ἔρημον ἀποστέλλουσαν ἔξοδον.

[22] [voce caelitus emissa comprobatur.] Φθάνει γοῦν ὁ τοῦ πιστοῦ δούλου ἐκείνου φιλάνθρωπος κύριος ὁ καὶ Παῦλόν ποτε οὐρανόθεν καλέσας καὶ πληροῖ αὐτοῦ καὶ τὸ νῦν θέλημα καὶ οὐρανίᾳ καλεῖ τῇ φωνῇ καὶ παρακελεύεται τὴν ἐν τοῖς ὄρεσιν ἔξοδον, ἐν οἷς αὐτὸν θεραπεύοντα ἕξειν χειραγωγὸν καὶ τῶν ἀγώνων συλλήπτορα· καὶ ἡ μὲν ἄνωθεν ἐνεχθεῖσα τῷ μακαρίῳ φωνὴ τοιαύτην εἶχε τὴν δύναμιν, αὐτὸς δὲ τὸ τῆς ὑποταγῆς διαφυλάττων ἀκέραιον, γνώμῃ τοῦ καθηγεμόνος τὴν ἐπ᾽ ἐρημίας ἔξοδον ποιήσασθαι ἔσπευδεν· ᾧ καὶ προσελθὼν τῆς ἐφέσεως τυχεῖν παρεκάλει, εἰ καὶ μὴ τὴν θείαν ὀμφὴν ἐμφανίζειν ἐβούλετο. Ὁ δὲ ἀνεβάλλετο καὶ τὴν ἀπὸ τῆς μονῆς αὐτῷ ἔξοδον οὐ συνεχώρει· καὶ ὁ μὲν πολλάκις ᾐτεῖτο καὶ λιπαρῶς ἐπέκειτο λαβεῖν τῆς ἐξόδου εὐχήν, [Obsistente primum hegumeno,] τὴν ἐπὶ δύο καὶ δέκα χρόνους ἐν τῇ μονῇ παραμονὴν μετὰ τῆς τοιαύτης ἐφέσεως εἰς δυσώπησιν προβαλλόμενος, ὁ δὲ ζημίαν ἡγούμενος, εἰ τοιοῦτον ἀστέρα τοῦ οἰκείου κόσμου ἀπομερίσοι σφοδρότερον εἴχετο τῆς ἀναβολῆς· τέλος ἡ θεία χάρις ὡς ἔοικε τὸ στάδιον ἑκατέρων ἐπισκεψαμένη τῶν λογισμῶν, τὴν μὲν νίκην βραβεύει τῷ μαθητῇ, ποιεῖ δὲ καὶ ἄκοντα τὴν ἧτταν λαβεῖν τὸν διδάσκαλον, [secedit] ἵν᾽ ὁ μὲν σὺν εὐλογίᾳ τοῦ καθηγεμόνος πρὸς τοὺς ἐν ἐρήμοις ἀγῶνας ἀποφοιτήσῃ, ὁ δὲ τὴν ἑκούσιον μὴ θρηνήσῃ ζημίαν τοῦ τηλικούτου καλοῦ. Εἶτα ὁ μὲν προτρέπεται μὴ δόξας τοῦτο ποιεῖν, ὁ δὲ τοῦ ποθουμένου τυχὼν συντάσσεται μὲν τοῖς ἀδελφοῖς, ἄπεισι δὲ ὥσπερ ἀπὸ γῆς εἰς οὐρανὸν προπεμπόμενος.

[23] [in montem Olympum.] Ὡς δὲ τῆς ἀναχωρήσεως ᾔσθετο τοῦ μακαρίου ὁ καθηγεμὼν ὠλοφύρετο μὲν τὴν διάζευξιν, ἐθαύμαζε δὲ ὅπως ἀβουλήτως ἔχων περὶ τὴν πρᾶξιν τὴν προτροπὴν ἐποιήσατο· διὸ καὶ θεῖον ἡγησάμενος βούλημα τὸ γεγονὸς εὐχαρίστει τῷ τοιαύταις ἀρεταῖς καὶ χάρισι τὸν ἑαυτοῦ θεράποντα στεφανώσαντι. Ἀλλ᾽ ἐκεῖνον μὲν ὁ Ὄλυμπος ὑποδέχεται πολλοῖς ἀρετῆς ἀγῶσι καὶ νηστείᾳ μικροῦ καὶ τὸ ἄσαρκον ἐν αὐτῷ δεικνυούσῃ τῇ τῆς ἀσιτίας ὑπερβολῇ τὸν θαυμάσιον ἐκεῖνον διανύοντα βίον, ὡς εἰς κόσμον καὶ μεγαλαύχημα τῆς ἑαυτοῦ [ita A; ἑαυτῶν?] μονῆς τοὺς ἐν αὐτῇ ἅπαντας κεκτῆσθαι τὴν τοιαύτην αὐτοῦ ἐνωτιζομένους πολιτείαν· ἀλλ᾽ ἐπειδή, ὥσπερ εἴωθεν οὐκ οἶδ᾽ ὅπως καὶ τῇ πνευματικῇ τάξει παρεισδύεσθαι τὰ φαῦλα οὐδὲν ἧττον τῆς κοσμικῆς πολιτείας, καὶ ἡ τοῦ Θεοῦ μερὶς διατίθεσθαι συναρπάζεται, τοῦτο δὴ ἄρα τοῦ βασκαίνοντος ἀεὶ τοῖς καλοῖς ἐπιχείρημα, λοιπὸν ἀμείβεται ὁ τῆς Φλουβουτινῶν μονῆς καθηγούμενος· καὶ ὁ μὲν καταλαμβάνει τὴν βασιλεύουσαν, [A novo hegumeno] ὁ δὲ τὴν τῆς μονῆς ἐπιστασίαν πιστεύεται, ἀνήρ τ᾽ ἄλλα μὲν ἴσως οὐ φαῦλος, τὸ δ᾽ἐπίστασθαι τὴν τῶν ποιμαινομένων ἑκάστου ἀρετὴν τέως ἀπείραστος· ὃς τὴν τοῦ μακαρίου πρὸς τὴν ἡσυχίαν ἔξοδον ἀκούσας καὶ τὸ τῆς ἀρετῆς διάσημον ἐποφθαλμίσας πειρασμὸν ἐπιτίθησι τῇ μακαρίᾳ ἐκείνῃ καὶ τοῦ πάλαι Ἰὼβ κατὰ τὸ ἐν πᾶσιν ἄμεμπτον ἐφαμίλλῳ ψυχῇ, εἴτε τι [ἤτέτι A.] τοῦ θείου περὶ τὸν γενναῖον οἰκονομοῦντος εἰς δοκίμιον ἀρετῆς εἰτ᾽ ἐπὶ πλειόνων ὑποθέσει στεφάνων, οὐδὲ διαβόλου λειπόμενον· καὶ γάρ τις ἦν τῶν πρὸς γένους Ἑβραίων ὁ τὴν συσκευὴν ὑποθέμενος, ὡς ἂν τῷ περιυβρισθῆναι τῇ πατρῴᾳ πλάνῃ παλινδρομήσῃ· τοῦτο γὰρ πολλάκις Ἑβραίοις κατὰ τοῦ μακαρίου διεσπούδαστο. [ad monasterium reduci iussus,] Ἀποστέλλει δ᾽ οὖν ὅμως τοὺς ἄξοντας ὡς φυγάδα τὸν ἀγωνιστήν· καὶ δὴ τὸν Ὄλυμπον καταλαβόντες καὶ τῷ καταγωγίῳ τοῦ μακαρίου ἐπιστάντες συναρπάζουσιν τοῦτον ἀθρόοι καὶ πρὸς τὸν ἡγεμόνα ἐκεῖνον ἄγουσιν.

[24] [velutis fugitivu vinculis constringitur.] Ὁ δ᾽ οὐ μελλήσας [corr., prius μελήσας A.] (τῷ γὰρ πάθει κεκρατημένος ὑπὸ τὴν πτέρναν τότε τὸν νοῦν ὡς ἔοικεν ἐπεσύρετο· διὸ καὶ τῆς σατανικῆς ταύτης ὄργανον ὑπῆρξε κινήσεως, οἷς ἐχρῆν αἰδεσθῆναι τὴν οὕτω διαβόητον ἀρετήν) καθείργει τοῦτον ἐν καταδίκῃ καὶ ὁ πολλοῖς ἀρετῇ προκείμενος ἡσυχίας εἰκὼν ὡς κακοῦργος καὶ φυγὰς ἀδίκῳ δίκῃ κατεδικάζετο· καὶ οὐ τοῦτο μόνον, ἀλλ᾽ ὥσπερ καὶ αὖθις τῷ θυμῷ χαριζόμενος καὶ πέδαις σιδηραῖς τοὺς ἁγίους ἐκείνους οἷς καὶ ὄφεις νοητοὶ καὶ σκορπίοι κατεπατοῦντο, ἀσφαλίζεται πόδας. [Luc. 10, 19.] Ὁ δὲ σὺν εὐχαριστίᾳ πάντα δεχόμενος χάριν ἔλεγεν ὀφείλειν τοῖς οὕτω πρὸς αὐτὸν διατεθεῖσιν δυοῖν ἕνεκεν, τῆς τε περὶ αὐτὸν ἐνταῦθα δόξης, ἣ πολλάκις εἴωθε τῇ ἀρετῇ τῶν ἀγωνιζομένων λυμαίνεσθαι, συστελλομένης καὶ στεφάνων αὐτῷ ποριζομένων, οἷς ὑπὲρ ἀρετῆς ἐναθλεῖν ἠξιώθη· καὶ τοῦ δεσπότου Χριστοῦ τῶν ἀδίκων δεσμῶν κοινωνὸς ἐν οὐ καιρῷ μὲν δοκεῖν ὅμως εὐκαίρως ἐγένετο.

[25] [Hegumenum rei paenitet.] Ἐπεὶ δὲ λωφῆσαν τὸ πάθος τὸν ἡγεμόνα ἐκεῖνον κατέλιπεν, μᾶλλον ἡ σατανικὴ προσβολὴ τῆς προσδοκίας ἠστόχησε τῇ τοῦ μακαρίου ἐν τῷ πάσχειν εὐχαριστίᾳ, εἰς ἑαυτόν τ᾽ ἐγεγόνει τὸ τῆς πράξεως ἀπᾷδον αἰσθόμενος καὶ ἀπολύει μὲν τῶν σιδηρέων δεσμῶν, ἐξάγει δὲ καὶ τῆς τῶν καταδίκων εἱρκτῆς· καὶ ὥσπερ ἀπὸ ἐκστάσεως ἐπανελθὼν ἱκέτης ἐλεεινὸς τῷ μακαρίῳ καθίσταται καὶ τὴν ἁμαρτίαν ἐξαγορεύων ᾖτει συγγνώμην λαβεῖν καὶ εἴ τι ταύτῃ παρέποιτο ἐπιτίμιον. Ὁ δὲ μέγας Κωνσταντῖνος κἀν τούτῳ τὸν ὑπ᾽ αὐτοῦ ἠγαπημένον μιμησάμενος δεσπότην Χριστόν, ὑπερεύχεσθαι μᾶλλον ἔφησε τῶν μισθῶν αὐτῷ προξένους γεγενημένων καὶ μὴ στῆναι τὴν ἁμαρτίαν, οἷς ἀγνοοῦντες διεπράξαντο· ἄλλοις τε πλείστοις τὸν ἱκέτην παραμυθησάμενος ἔπεισε θαρρεῖν, ὡς καὶ τοῦ πταίσματος ἀπολυθείη καὶ εἰς τὸ ἑξῆς καθαρὰν τὴν συνείδησιν ἕξοι, [Constantinus aliquot annis in monasterio degit.] συνεπειλημμένου αὐτῷ ταῖς εὐχαῖς καὶ τὸ ἀμνησίκακον Θεῷ προβαλλομένου τοῦ πεπονθότος. Χρόνους δέ τινας ἐνδιατρίψας τῇ Φλουβουτῇ καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ μονάζοντας τῇ ὑπερβολῇ καταπλήξας τῆς τε νηστείας καὶ τῶν ἄλλων ἀγώνων, μᾶλλον δὲ ἀρετῆς οὐ τῆς τυχούσης ὑπογραμμὸν τὸν ἑαυτοῦ βίον ἐκεῖσε καταλιπών, ἀγώνων πάλιν ἑτέρων ἀπάρχεται.

[26] [Iubente S. Spyridone] Ποτὲ γὰρ κατὰ τὴν ὥραν τῆς προσευχῆς ἐκ δεξιῶν ἔχοντι σεβάσμιον εἰκόνα τοῦ μεγάλου ἐκείνου Σπυρίδωνος [De S. Spyridone breviter diximus in Anal. Boll., t. XXVI, p. 239 – 41.] , ὃς τὸν ἰσάγγελον τῶν ἐν Νικαίᾳ τὸ πρότερον ἱερῶν πατέρων ἐκόσμει χορόν, πολλοῖς μὲν κατὰ τοὺς τυράννους χρόνους τοῖς ὑπὲρ Χριστοῦ ἄθλοις, μετέπειτα δὲ καὶ τῇ ἀνυπερβλήτῳ τῶν θαυμάτων ἐνδιαπρέψας χάριτι· οὗτος οὖν διὰ τῆς αὐτοῦ εἰκόνος ἐδόκει προσομιλεῖν τῷ μακαρίῳ κατὰ τὴν προσευχήν· &ldquogr;Ἔλαιόν σοι πρόσεστιν ἐκ τῆς ἐρήμου· ἄναψον οὖν [supra lin. A.] μοι τὴν λαμπάδα ἐνταῦθα καὶ τῆς μονῆς ἐξελθὼν τὴν Κύπρον κατάλαβε [κατάλα////βε A.] . κἀγώ σοι προϋπαντήσας ἐκεῖ ἀντιλήψεως ὀρέξω χεῖρα.&rdquogr; Καὶ ἡ μὲν φωνὴ οὕτω προῆλθεν τῆς τοῦ μεγάλου Σπυρίδωνος εἰκόνος. Ὁ δὲ ὥσπερ θείαν κέλευσιν τὴν ἐντολὴν δεξάμενος καὶ μάλιστα τὴν περὶ τοῦ ἐλαίου διάταξιν στοχασάμενος (ἦν γὰρ αὐτῷ ἀληθῶς ἐκ τῆς ἐρημίας ἔλαιον ὑπολειφθέν) τάχος ἀνάψας τὸν λύχνον καὶ καταλιπὼν τὸ λοιπὸν ἑνὶ τῶν ἀδελφῶν ἐπαρύειν καὶ ἐπισκευάζειν τὸ λαμπάδιον προσευξάμενός τε Θεῷ τῆς τοιαύτης χάριν ὀμφῆς, ἐξῄει τῆς πύλης τῆς μονῆς ὅλον ἑαυτὸν περιτειχίσας τῷ τιμίῳ σταυρῷ· καὶ δὴ μικρὸν παρακύψας τοῦ προπυλαίου δέχεται πάλιν θεόθεν τοιαύτην φωνήν· &ldquogr;Ἔξελθε, μὴ φοβοῦ, μετὰ σοῦ ἡ χάρις μου.&rdquogr; Ταύτῃ οὖν τῇ φωνῇ καὶ μᾶλλον θαρρήσας ὁ μικροῦ καὶ τῆς Παύλου τοῦ οὐρανίου ἀνθρώπου ἠξιωμένος ἐν ταῖς κλήσεσι χάριτος, [in Cyprum proficiscitur.] ᾤχετο τὴν προκειμένην πορείαν σὺν προθυμίᾳ πολλῇ σπεύδων τὴν Κύπρον καταλαβεῖν.

[27] [Myrae in Lycia] Ἐπεὶ δὲ τοῖς Μύροις παρῆν, οὐκ ἀναξίῳ λόγου θαύματι χαριτοῦται. Εἴθιστο μὲν γὰρ τῷ ἀνδρὶ τὰς μὲν λεωφόρους ἐκκλίνειν ἡσυχίας τάχα καὶ τοῦτο χάριν, ἐπὶ δέ γε τὰς ἀτριβεῖς καὶ μονίους [μονίμους A.] μάλιστα ὁδεύειν ὁδούς· καὶ ἢν [ἦν A.] οὕτω χρεών, ἐκεῖθεν πρὸς τὴν Μυραίων ἐκκλησίαν ἐξώδευε προσκυνήσεως χάριν τοῦ μεγάλου ἐν ἀρχιερεῦσι Νικολάου, ὃν διαφερόντως τοῖς θαύμασιν ἡ θεία χάρις τετίμηκεν. Κατιόντι τοίνυν αὐτῷ θηρίον ὑπαντιάζει λέων ὠμότατος τοῖς ἀγχοῦ κατοικοῦσι φοβερός τε καὶ διαβόητος. Εἴωθε γὰρ τὸ τοῦ τόπου κατάθερμόν τε καὶ ὑφήλιον [ὕφυλον A.] καὶ τοιούτων εἶναι ζῴων γεννητικόν. [ab occurente sibi leone non laeditur.] Ὁ δὲ τοῦτον ἰδὼν οἷα κύνα προσεκαλεῖτο· οὐδὲ γὰρ μέχρι καὶ δειλίας μόνης αὐτῷ Θεὸς τὴν ἐκ τοῦ θηρὸς ἐπρυτάνευε σωτηρίαν, ἀλλὰ καὶ δοκεῖν οὐ θηρίον μὲν κύνα δὲ εὐδόκησεν. Ὁ δὲ θὴρ σαίνειν μὲν προσεποιεῖτο, ὑπεχώρει δὲ μακρὰν καὶ ἀφίστατο τοῦ δικαίου, ἕως ἀπῆν μὲν οὐκέτι βλεπόμενος αὐτῷ· κατελιμπάνετο δὲ τῆς ἀπ᾽ αὐτοῦ βλάβης ἐκ προνοίας Θεοῦ ὁ νέος ὡς ἀληθῶς Δανιὴλ ἀπελεύθερος. Οἶδεν γὰρ φυλάττειν ἁγνεία καὶ παρθενία καὶ θηρῶν βλάβης ἀσινεῖς τοὺς κατορθοῦντας καὶ σοβεῖν καὶ θῆρας ὥσπερ αἰδουμένους τοῦ δημιουργοῦ τοὺς θεράποντας. Ὡς δὲ πρόσω τῆς ὁδοῦ γενόμενος εἴς τι χωρίον κατήντησεν, οἱ δὲ ἐπύθοντο τοῦ μακαρίου οἱ οἰκήτορες, ὅπως διῆλθεν τὴν ἐκείνῃ ὁδόν, ἐκπλησσόμενοι τὴν ἐκ τοῦ θηρὸς σωτηρίαν, ἐπεὶ πολλοὺς ἐσίνετο παροδίτας πολλάκις· ὁδ᾽ οὐδὲν ἔλεγεν δεινὸν οὔτε ἰδεῖν οὔτε παθεῖν, περιτυχεῖν δὲ μόνον κυνί, καὶ τούτῳ ἡμέρῳ καὶ τοῖς ὑπαντιάζουσιν εἴκοντι μᾶλλον καὶ παραχωροῦντι τῆς οἰκείας εὐθυπορίας· οἱ δὲ τῆς θείας ἐν τῷ ἀνδρὶ τὴν δύναμιν αἰσθόμενοι χάριτος ἐμακάριζον μὲν τῆς ζωῆς, εὔχεσθαι δὲ τούτοις τὰ ἀγαθὰ ἐποτνιῶντο [ἐποτνιᾶτο A.] , καὶ πολλῷ γε μᾶλλον τῆς ἐκ τοῦ θηρὸς ἐκείνου τοῦ λέοντος ἀπολυτρώσεως, ὡς ἐπιβλαβοῦς μέν, ἀκαταγωνίστου δὲ τοῖς ἐπιχωρίοις τότε τυγχάνοντος.

[28] [Attaliae eum consistere] Καὶ δὴ κατὰ τὴν Ἀττάλειαν γενόμενος πόλιν [Attalia, urbs in Pamphylia ad mare Lycium, nunc Adalia.] , ἧς ἀφορμᾶν εἰώθασιν οἱ πλεῖστοι τῶν εἰς Κύπρον πορευομένων, ἀνδρὶ παρατυγχάνει λίαν τῷ μέρει τῆς καθ᾽ ἡσυχίαν ἀρετῆς ἐνευδοκιμοῦντι κατ᾽ ἐκεῖνο καιροῦ· ὃς ἀναθέμενον αὐτῷ τὰ τῆς οἰκείας βουλῆς τὸν μακάριον ἐπέσχε τῆς προθυμίας καὶ σὺν αὐτῷ μὲν ἀνέπεισε μένειν, τῆς δ᾽ ἐπὶ Κύπρον πορείας [περαίας A.] τέως ἀποστῆναι· καὶ γίνεταί τι καὶ νῦν, ὁποῖον τὸ παλαιὸν τῷ τοῦ Θεοῦ ἀνθρώπῳ λεγομένῳ παρὰ τοῦ προφήτου ἠπατημένῳ, δοκίμιον οἶμαι καὶ ἀρετῆς διδασκάλιον ἐκτὸς τοῦ πάθους· τῷ πράῳ γὰρ ἡ χάρις τοῦ νομικοῦ ἀποτόμου διαστέλλεται οὐ δείμασι καὶ ποιναῖς ἀλλὰ πνεύματι ἐπιεικείας τοῖς παρὰ μέλος ἀνακρούουσι τὴν τοῦ βίου κιθάραν μετερχομένη. [3 Reg 13, 11 – 24.] Οὐ γὰρ λέων στέλλεται κατὰ τοῦ θειοτάτου ἀνθρώπου καὶ ὄντως θαυμασίου τὴν ἀρετήν, [S. Spyridon non sinit.] ἀλλ᾽ ὄναρ ἐφίσταται ὁ τῆς μονῆς αὐτὸν προοδοποιῆσαι δόξας μέγας Σπυρίδων ἀγγελικῇ τινι δυνάμει φοβῶν καὶ προσονειδίζων δειλίαν καὶ νεμεσῶν τῆς ὀλιγοπιστίας καὶ τῆς ἐπὶ Κύπρον πορείας ἀπάρξασθαι παρορμῶν καὶ μετ᾽ αὐτοῦ παρεῖναι δοκεῖν τὸν κελεύοντα τοῦ πλοῦ σπουδαίως συνεπιλαμβανόμενον.

[29] [Navem conscendit.] Καὶ ὁ μὲν θεῖος ἐκεῖνος ὄνειρος τοιαύτης ἠξίου τῆς ὀμφῆς τὸν μακάριον· ὁ δὲ μελλήσας [μελήσας A.] οὐδὲν ἑαυτοῦ δὲ μᾶλλον καταγνοὺς τῆς δειλίας καὶ τῆς τέως ἀναβολῆς, ἐπιβάς τινι τῶν εἰωθότων τὴν περαίαν ποιεῖσθαι πλοίων, εἴχετο τοῦ ἐπὶ Κύπρον πλοῦ τῇ ἐλπίδι τῆς ἐπαγγελίας ἀφάψας τὴν σωτηρίαν· ἔνθα καί τι συμβέβηκε λόγου ἄξιον καὶ Θεὸν δι᾽ αὐτοῦ παρασκευάζον δοξάζεσθαι· ἤδη μὲν γὰρ τὸν ἀπόπλουν ποιουμένης τῆς νεὼς καὶ τῶν ἐν αὐτῇ ναυτῶν ᾗπερ εἴωθε τοῖς τοιοῖσδε πρὸς εὐωχίαν τραπέντων τῷ θάρσει τοῦ αἰσίου πνεύματος καὶ δὴ καὶ οἰνωθέντων σφοδρότερον καὶ τῷ κάρῳ τὸν ὕπνον ἐχόντων θανάτου γείτονα, [Nautis dormientibus navis aqua impletur;] ἡ ναῦς ἐπληροῦτο τοῦ ὕδατος, ὀπῆς τινος εἰσαγούσης ἐκεῖνον τὸν ὄλεθρον. Ὁ δὲ μακάριος τὴν μὲν αἰτίαν ἀγνοῶν, τὸ δ᾽ ὕδωρ ὑπὲρ τὸ μέσον ὁρῶν τῆς νεὼς πλημμυροῦν, διανιστᾶν ἐπειρᾶτο σπουδῇ τοὺς ματαίους ἐκείνους. Οἱ δὲ (καὶ πῶς γὰρ οὔ, ἄνθρωποι κάρῳ τοσούτῳ κατεσχημένοι) οὐδ᾽ ἐπέστρεφον τούτου βοῶντος, ἀλλ᾽ ἦσαν ἐφ᾽ ὥρας τινὰς ὥσπερ τεθνηκότες ἀνακείμενοι καὶ τῆς συμφορᾶς ἀνεπαίσθητοι. Ὡς δ᾽ οὐδὲν ἀνύειν ὁ μακάριος οὗτος ἐδόκει, ἐπὶ Θεὸν καταφεύγει τὸν ἐπὶ τοῖς τοιούτοις θαυματουργοῦντα πολλάκις· καὶ ὁ μὲν ηὔχετο τὰς χεῖρας ἀτενεῖς ἐκπετάσας εἰς οὐρανόν· τὸ δ᾽ ὕδωρ οὐδὲν πλέον εἰσῄει, ἀλλὰ δὴ καὶ ἐξιέναι μᾶλλον ἐδόκει, [Constantini precibus periculum avertitur.] καὶ ἡ ναῦς ἐκουφίζετο ἄνω καὶ τῆς καθελκούσης εἰς βυθὸν ἠλευθεροῦτο φθορᾶς· ἐπειδὴ γὰρ ἀνένηψάν τινες ἐκείνων μικρὸν καὶ τῇ ἀθρόᾳ πρὸς βυθὸν φορᾷ τοῦ πλοίου περιεσπῶντο, ὡς αὐτίκα δὴ καταδύσοντες, παράδοξον ἑώρων τὴν σωτηρίαν, ὅσον καθειλκύσθε τῆς νεὼς ἐλεγχομένου τὴν ἄνοδον διὰ τῆς ἔτι παρούσης ἐνδιαβρόχου ἐπιφανείας. Οὕτω γὰρ παραδόξου τῆς σωτηρίας γεγενημένης, μετὰ τὸ νῆψαι τοὺς σεσωσμένους δάκρυα, συχνὰ παρ᾽ αὐτῶν καὶ κατάνυξις οὐχ ἡ τυχοῦσα προὐβάλλετο [προυβάλετο A.] πρὸς Θεόν, μᾶλλον δὲ εὐχαριστία ἐπὶ τῇ παραδόξῳ διὰ τῆς εὐχῆς τοῦ θαυμασίου τούτου σωτηρίᾳ· τὸ γὰρ ἐντεῦθεν ἐρευνήσαντες καὶ τὴν ὀπὴν κατασφαλισάμενοι ᾗπερ ἦν δυνατὸν εἴχοντο τῆς πορείας τῇ τοῦ ἁγίου μᾶλλον εὐχῇ τοῦ λοιποῦ ἢ τοῖς ἄλλοις θαρρήσαντες. Αἰσίου δὲ συνοδεύσαντος πνεύματος γαληνῶς διανύει τὸν πλοῦν καὶ τὴν Κυπρίων καταλαβὼν ἐξῄει τῆς νεώς.

[30] [In Cypro sanctorum Φαινόντων reliquias veneratur,] Ὡς δὲ τῆς νήσου ἐπέβη, συναντᾷ τισι τῶν ἐγχωρίων ἀνδράσι καὶ ᾗπερ εἴθιστο τῷ μακαρίῳ περὶ πνευματικῶν ἀεὶ πυνθάνεσθαι μᾶλλον ἢ τῶν ἄλλων τοῦ βίου, μανθάνει τῶν ἐφετῶν τι παρ᾽ ἐκείνων· τὸ δὲ ἦν, ὡς ἔν τινι τόπῳ τῶν ἐγχωρίων δυσεμβόλῳ τε καὶ ἀποκρήμνῳ ἱερὰ κατάκεινται λείψανα ἁγίων (Φαίνοντες [Sunt illi sancti ni vehementer fallimur, οἱ ἅγιοι Φανέντες, de quibus Leontius Machaeras in Chronico. Anal. Boll., t. XXVI, p. 254.] οὗτοι ἐκέκληντο) καὶ ἱερᾶς ἐκεῖσε ψαλμῳδίας ἦχος ἀκούεται καὶ τὸ σέβας τῶν περιοικούντων ἐπὶ τοσοῦτον, ὡς τοῦ μὲν κινδυνώδους ἐκείνου καταφρονῆσαι κρημνοῦ καὶ πανήγυριν ἄγειν ἀγχοῦ που τῶν ἁγίων, μόνον δὲ τὸν ἐπίσκοπον τῶν ἐκείνῃ ψυχῶν τολμᾶν πλησιάζειν τῇ σορῷ καὶ ἄνωθεν καθέντα τὸ πυρεῖον τοῦ σπηλαίου ἐκείνου τοῦ ἀποκρήμνου τῆς τῶν ἀρωμάτων εὐωδίας μεταδιδόναι. Ὁ δὲ μακάριος ταῦτ᾽ ἀκηκοὼς μελλήσας οὐδὲν ἄπεισι πρὸς τὴν ἱερὰν ἐκείνην σορὸν οὐδένα λόγον τοῦ κινδύνου ποιούμενος· αἱ γὰρ σπουδαῖαι ψυχαὶ τῶν πνευματικῶν κερδῶν οὐδὲν ἡγοῦνται προὐργιαίτερον, κἂν εἰ δεήσοι παρομαρτεῖν τις καὶ κίνδυνος. Παρὰ δ᾽ οὖν τὸ κρημνῶδες ἐκεῖνο σπήλαιον εἰσδύς, ἤδη κατὰ δυσμῶν ἀπιόντος τοῦ ἡλίου, μέχρις ἕω τοῖς ἱεροῖς ἐκείνοις διανυκτερεύει λειψάνοις ὑμνῳδίᾳ ταῦτα τιμῶν καὶ τῇ ἀμωμήτῳ προσευχῇ ὥσπερ τὴν χάριν τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου χώρου ἐπικοσμῶν.

[31] [quarum partem accipit.] Ἐφέσεως δὲ γίνεται μὴ κενὸς ἐκεῖθεν τῆς τῶν ἁγίων ἀπελθεῖν συνοδίας· τοῦτο δὲ αὐτοῦ λογιζομένου, ὁρᾷ τι τῶν ἱερῶν ἐκείνων λειψάνων ἑνὸς αὐτομάτῳ κινήσει τοῦ συνδέσμου τῶν ἄλλων ἀπορραγὲν καὶ μονονουχὶ τῷ μακαρίῳ γενέσθαι μέρος ἐμφαῖνον καὶ κτῆμα σωτηρίας ἐφόδιον. Ὁ δὲ θεῖον ἡγησάμενος τὸ ἔργον προσεύχεται μὲν τῷ Θεῷ τῆς χάριτος ἕνεκεν, ἀπευχαριστεῖ δὲ καὶ τοῖς ἁγίοις τῆς φιλοξενίας· καὶ πόθῳ καὶ δάκρυσι πανευλαβῶς τὴν οἰκείαν ἐκτείνας χεῖρα τὸ μερισθὲν ἐκεῖνο (ἀντίχειρ δὲ ἦν τὸ λείψανον) ὑποστειλάμενος εὐφυῶς εἰς ἀνέκλειπτον πίστεως πλοῦτον ἑαυτῷ θησαυρίζει. Ἀλλὰ τοῦτο μὲν οὕτως. Τιμῇ δ᾽ οὖν πάσῃ καὶ σεβασμιότητι τὸν ἱερὸν ἐκεῖνον αὐτοῦ περιθάλποντος δάκτυλον, ἔτυχέ τινα τῶν Κυπρίων μοναχῶν παραβαλεῖν τῷ ἁγίῳ· ὃς τὴν τοῦ λειψάνου εὐπορίαν ἀναμαθὼν ἐβουλεύετο μέρος τι τούτου συλῆσαι· τοσοῦτον γὰρ εἶχε περὶ τοὺς ἁγίους ἐκείνους ὁ τῇδε χῶρος τὸ σεβάσμιον. Σκήπτεται τοίνυν πρόφασίν τινα, ἥτις τὸν μακάριον ἐπὶ τὴν πηγὴν ἀπιέναι προὔτρεπε κομίσαι ὕδωρ· καὶ ὁ μὲν ἄπεισιν, [Monachi Cyprii pium furtum.] ὁ δ᾽ ἱερὸς ἐκεῖνος κλέπτης τὸ εἰωθὸς ἐπιφέρεσθαι τῷ μακαρίῳ σπυρίδιον διερευνησάμενος τόν τε ἱερὸν δάκτυλον ἀνευρὼν ἐπειρᾶτο τούτου μέρος ὀδὰξ ἀφελεῖν· ἔνθα δή τι καὶ παράδοξον γενέσθαι ἦν τῆς τόλμῃ τοῦ μοναχοῦ· ἔδοξε γὰρ τῷ μακαρίῳ παρὰ τὴν πηγὴν ὑδρευομένῳ τὸν ἴδιον ἐκτετμῆσθαι δάκτυλον καὶ ἅμα τῷ πόνῳ φωνῆσαι τὸ πάθος ἀνακαλούμενον, ὡς καὶ αὐτὸν ἐκεῖνον ἀκηκοέναι τὸν φῶρα· ὅπερ εἰς σύμβολον οὐκ ἀπεμφαῖνον τῆς ἀληθείας, ὁ μέγας οὕτος ἀνὴρ λογισάμενος ὑποστρέφει τε τάχος καὶ τῆς τόλμης τὸν ἱερὸν ἐκεῖνον κλέπτην ἐγκαλεῖ· καὶ τὸ ἐπίκλημα ἦν ὅπερ ἐπελάβετο δρᾶν, ὡς εἴη τοῦ λειψάνου κατατολμήσας. Ὁ δὲ καὶ τὸ δρᾶμα ἐξαγγέλλει καὶ ἀλήθειαν ὑπειληφέναι ἀναδιδάσκει καὶ συγγνώμην τῆς τόλμης αἰτεῖ, τῆς πίστεως χάριν ἐγχειρισθείσης, καὶ τοῦ πράγματος τοῦ ἐν ἀποκρύφῳ τὸν γνώστην θαυμάζει καὶ Θεῷ τῆς χάριτος ταύτης εὐχαριστεῖ, ἧς ὁ θεράπων αὐτοῦ κατηξίωται.

[32] Ἐπεὶ δὲ καὶ τοῦθ᾽ οὕτω γέγονε, σύμβουλος γίνεται ὁ θερμὸς ἐκεῖνος μοναχὸς τῷ μακαρίῳ ἔν τινι τῶν ἱερῶν μοναστηρίων ἀποθεῖναι τὸ λείψανον, ὃ δὴ γνώριμον αὐτῷ, τῆς ὀφειλούσης ἱερᾶς περὶ αὐτὸ θεραπείας τυγχάνον ἐπάξιον. Ὁ δ᾽ ἐπεὶ πολλάκις παρ᾽ ἐκείνου τοῦτο πράξειν ἠπείγετο [ὑπείγετο A.] , εἴκει τοῖς λόγοις καὶ βουλῆς γίνεται τὸν θησαυρὸν ἐκεῖθεν καταλιπεῖν· ἦν γὰρ αὐτῷ μετὰ τῶν ἄλλων ἁπάντων καλῶν καὶ τὸ περὶ τὰς εὐεργεσίας ἕτοιμον. Ἐπεὶ δὲ εἰς ἔργον προβῆναι ὁ λόγος ἕτοιμος ἦν, φαίνεταί τις αὐτῷ κατ᾽ ὄναρ ὀμφὴ τῆς πράξεως εἴργουσα καὶ τῆς εὐεργεσίας ὀνειδίζουσα καὶ εἰ μὴ τάχος μὴ ἂν ἑαυτοῦ χωρίσαι τὸ δεδωρημένον ἱερὸν ἐκεῖνο λείψανον χειρογραφήσοι, προσαπαιτοῦσα· ὁ δὲ ἀποδοῦναι μὲν ἀναίνεται, μὴ ἐκχωρῆσαι δὲ τὸ δῶρον ἑτέρῳ τῳ διισχυρίζετο, ἀλλ᾽ ἐφόδιον μὲν ἔχειν βίου τε παντὸς καὶ τῆς ἐνθάδε ζωῆς. Καὶ οὕτω τῆς ὀμφῆς ἐκείνης, ἣ δὴ τῶν ἱερῶν ἑπτὰ μαρτύρων ἐπλήρου τὸν στέφανον, [Martyres septem.] ὡς ἔδοξε τῷ μακαρίῳ τὸ ὄναρ, ἀπαλλαγείσης, ἔμεινεν εὐχαριστῶν ὁ μακάριος οὗτος ἄνθρωπος τῆς πρὸς αὐτὸν τοῦ θείου κηδεμονίας καὶ τῆς τῶν αὐτοῦ μαρτύρων πεφιλμένης σὺν αὐτῷ διαγωγῆς τε καὶ συσκηνώσεως. Ἀνήγαγε μὲν καὶ Μωϋσῆς Ἰωσὴφ τὰ ὀστᾶ, τοῦτ᾽ ἐπισκήψαντος ἐκείνου, ἀλλ᾽ ἀκάθαρτον ἐνομοθέτει τὸν ἁπτόμενον νεκροῦ ἄχρις ἑσπέρας μυστηρίῳ τάχα βαθυτέρας ἐχομένῳ τῆς διανοίας· ὁ δὲ μέγας οὗτος καὶ τοῦ Μωσέως αὐτοῦ τὸ αἰδέσιμον ἔχων καὶ δωρεᾶς ἀξιοῦται τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου ἀντίχειρος καὶ οὐ νεκρὰν ἀλλὰ ζῶσαν τὴν τοιαύτην μερίδα τῷ πνεύματι περιφέρεται καὶ ἁγιάζει μᾶλλον τὸν ἁπτόμενον τῆς ἐκεῖθεν μεταλαμβάνοντα χάριτος.

[33] [S. Palamonis martyris]Ἐπὶ τούτοις δέχεταί τινα πάλιν θεόθεν φωνήν, καλοῦντος αὐτὸν πρὸς ἑαυτόν τινος ἀνδρὸς Παλάμωνος ἐκείνου, ὃς ἐν ἀσκηταῖς τε καὶ μάρτυσι λαμπρὸς ἀνεδείχθη καὶ οὗ τοὺς ὑπὲρ Χριστοῦ ἄθλους ἡ περὶ αὐτὸν τοὺς πιστοὺς ἀνεδίδαξεν ἱστορία [De sancto Palamone deque eius historia nihil reperire contigit ubi sanctorum Cypri monumenta collegimus. Anal. Boll., t. XXVI, p. 161 – 301.] . Οὗτος οὖν τοιοῖσδε λόγοις τῷ μακαρίῳ ἐνεκελεύετο· &ldquogr;Ἔλθε (φησί) παρὰ τὸ ἐμὸν κατάλυμα καὶ θέασαί μου τὸ σκήνωμα· καὶ τρὶς τὸ γόνυ κλίνας τῆς ἁγίας Τριάδος τῇ ἐπικλήσει ἔκτεινόν σου τὴν χεῖρα δειλίας ἐκτός, κἀγὼ σοι ὀρέξω τὴν δεξιάν μου· αὕτη γάρ μοι βουλὴ σέ με ἐνταῦθα λαβεῖν, ἐκεῖ δὲ διακομίσαι, ἐνθ᾽ ἂν εὐδοκία τοῦ προνοοῦντος τὰ σύμπαντα γένηται.&rdquogr; Καὶ τούτων οὖν τῶν λόγων ἐνωτισθεὶς ᾔει σπουδῇ τῇ πάσῃ πρὸς τὸν τοῦ θείου Παλάμωνος ἐπώνυμον ναόν. [ecclesiam petens] Ἐπεὶ δὲ τῆς εἰς αὐτὸν πορείας τὸ ἀγνώριστον εἶχεν, δυσβάτοις περιπίπτει τόποις καὶ ἀκανθώδεσιν, ἄλλο δοκίμιον τῆς οἰκείας οἶμαι σπουδῆς οἷα δοῦλος γνήσιος παρὰ τοῦ φιλοῦντος δεσπότου δεχόμενος· πληγαῖς γὰρ οὐ ταῖς τυχούσαις αὐτούς τε τοὺς πόδας πλήσσεται καὶ τὰς κνήμας μέχρι καὶ αὐτῶν γονάτων, περιπειρομένων αὐτῷ τῶν ἀκανθῶν καὶ τῆς τοῦ τόπου τραχύτητος· Ἰώβιόν τινα [supra lin. A.] πειρασμὸν ἄλλον οἶμαι μικρὸν ἐπιπνεύσαντα δόξαι τῷ τὴν ψυχὴν ἀληθῶς κατὰ τὸν θαυμάσιον ἐκεῖνον τελειωθέντι. [spinis laceratur;]

[34] [a pastore quodam] Ἐπὶ πολὺ δὲ τῆς ταλαιπωρίας ἐκείνης αὐξομένης, μικροῦ ἔξαιμος ταῖς πληγαῖς ἐγεγόνει· ἐπί τινος δὲ πέτρας καθεσθεὶς ἀναλαμβάνει ἑαυτὸν τοῦ ἀγῶνος εὐχαριστῶν τῷ ἀγωνοθέτῃ καὶ μετὰ τοὺς πόνους· καὶ ἀτενίσας μακρόθεν ὁρᾷ τινα παριόντα (ποιμὴν δὲ οὗτος ἐπ᾽ ἐρημίας πρόβατα νέμων) καὶ βουληθεὶς καλέσαι τοῦτον φωνῇ δι᾽ ὀλιγωρίας ἀδυνατεῖ [ἀδυπατεῖ? A.] . Ἀλλ᾽ ὁ τοῦ μακαρίου ἐπίκουρος οὐδ᾽ οὕτως καταλιμπάνει τὸν κεκλημένον· ὀπτάνεται δὲ τῷ παριόντι δι᾽ ἑαυτοῦ γενόμενος ἄγγελος καὶ πληροῖ τὸ λεῖπον τοῦ ἐκλιπόντος· &ldquogr;Πορεύου (φησίν), ὦ ποιμήν, καὶ μικρὸν προελθὼν θεάσῃ τινὰ μοναχὸν πλανηθέντα μὲν τὴν ὁδὸν ἐπ᾽ ἀνοδίας δὲ ταλαιπωρούμενον· καὶ τοῦτον λαβὼν καὶ ἀνακτησάμενος τῆς ἀθυμίας παραγενέσθαι πρός με ὁδήγησον.&rdquogr; Ταύτην ὁ ποιμὴν δέχεται τὴν ἀγγελίαν, ὡς αὐτὸς μετ᾽ ὀλίγον διηγήσατο· τάχος δὲ τὸ κεκελευσμένον τελέσας, εὑρίσκει τὸν μακάριον καὶ ἀνακτᾶται τῆς ἀθυμίας· καὶ λαβόμενος τῆς χειρὸς ἄγει παρὰ τὸν ναὸν τοῦ μεγάλου Παλάμωνος καὶ καταλιπὼν αὐτὸν ἐκεῖσε παρὰ τὴν ἰδίαν ᾤχετο ποίμνην. [ad ecclesiam deducitur,] Ὁ δὲ μακάριος παρὰ τὸ θεῖον ἐκεῖνο τῶν ἱερῶν [ἐκείνων add. dein del. A.] λειψάνων σκήνωμα εἰσελθὼν καὶ τῇ λάρνακι φόβῳ καὶ χαρᾷ παριστάμενος· &ldquogr;Σὺ μέν (φησίν), ὦ τοῦ κόσμου ἄδυτε φωστήρ, ἐπὶ τήνδε με τὴν γῆν γενέσθαι καὶ τούτῳ σου τῷ ἱερωτάτῳ σηκῷ παραστῆναι ἐκέλευσας· σὸν δ᾽ ἂν εἴη καὶ τὴν ὑπόσχεσιν εἰς πέρας ἀγαγεῖν καὶ τὴν χεῖρα δοῦναι τὴν ἱερᾶν καὶ ὅποι ἄν σοι τὸ καταθύμιον ἀποθεῖναι ἐκεῖ.&rdquogr; Ταῦτ᾽ εἰπὼν καὶ τὸ ὄμμα πρὸς οὐρανὸν ἀτενὲς ἐκπετάσας καὶ τὸν τῶν ἁγίων Θεὸν ἐπικαλεσάμενος ὥσπερ εἴωθε θερμῇ τῇ ψυχῇ τὴν παλαιὰν κέλευσιν ἐκπληροῖ· καὶ τρὶς κλίνας τὸ γόνυ καὶ τοσαυτάκις ἑαυτὸν ἀνατείνας εἰς οὐρανόν, ἅπτεται τῆς ἱερᾶς ἐκείνης χειρός· ἡ δὲ ὥσπερ τὸν φίλον δεξιουμένη ἐπιδίδωσιν ἑαυτὴν οὐδεμιᾶς τῷ συνδέσμῳ τῆς δυσχερείας παρεπομένης· καὶ γίνεται μέρος τῷ θεοφόρῳ ἐκείνῳ καὶ πιστοτάτῳ ἀνδρί, ὅλην μὲν ἑαυτὴν διὰ τοῦ μέρους τὴν χάριν ἴσχουσαν, [ubi S. Palamonis dextra donatur.] ὅλην δὲ καὶ τῷ λοιπῷ ἱερῷ καταλιποῦσαν λειψάνῳ· οὐ γὰρ μερίζεται χάρις ὕλῃ σώματος ἀλλ᾽ ὥσπερ ὑπολείπεται τῷ λειπομένῳ οὕτω προσλαμβάνεται τῷ προσληφθέντι, ἀοράτῳ δυνάμει τῶν διισταμένων ἑνουμένων καὶ χάριτι. Τοιοῦτον ὁ μέγας Παλάμων περὶ τὸν ὄντως φίλον εἰργάσατο· καὶ οὕτως ἑαυτὸν διὰ τῆς χειρὸς ἐπιδοὺς ὅλος τοῦ λοιποῦ κἀκεῖ συμπαρῆν καὶ ζῶν ἐδόκει τῷ μακαρίῳ τῇ ἐνεργείᾳ· θνήσκειν γὰρ ἡ χάρις οὐ πέφυκεν.

[35] [Cyprum relinquit,] Οὕτως οὖν τὸν τίμιον ὄντως ἐκεῖνον καὶ αἰδεσιμώτατον πλοῦτον ὑποδεξάμενος καὶ ῥητῷ τινι σεβασμίῳ τόπῳ ἀποθεῖναι τοῦτον κελευσθείς ᾤχετο τῆς Κυπρίων καὶ τὴν ὁδὸν διανύσας τὴν Ὑακίνθου καταλαμβάνει λεγομένην μονήν [Hyacinthi monasterii non semel meminit Georgius Acropolita, Annales, Bekker, pp. 20, 35, 77.] . αὐτοῦ γὰρ ἔλαβε τὴν ἐντολὴν τὴν ἱερὰν ἐκείνην χαρίσασθαι χεῖρα. Οὗτος δ᾽ ὁ τόπος ἱερὸν τῆς θεομήτορος οὐ τῶν ἀσήμων παρά τινα πόλιν ἐπίσημον (Νίκαια δὲ αὕτη τῆς Βιθυνίας), ὅπερ Ὑάκινθός τις εὐσεβὴς ἀνὴρ ἐδείματο μὲν θερμῷ τῷ πόθῳ, [et in monasterio Hyacinthi] ἑαυτὸν δὲ σὺν τῇ περιουσίᾳ καθιερώσας ψυχῶν ἀπετέλεσε φροντιστήριον· ἐξ οὗπερ καὶ νῦν τὴν ἐπίκλησιν ἡ διάσημος ἐκείνη κέκτηται μονή, πολλῷ περὶ τὸν ἀσκητικὸν βίον τῶν ἐπὶ τούτῳ διαπρεπόντων ὑπερελαύνουσα [ὑπελαύνουσα A.] . τῷ τε γὰρ ἐπιτηδείῳ τῶν ἀκουόντων καὶ τῇ ἀφθονίᾳ τῶν τῆς ἀρετῆς ἐπιμελουμένων πάσης μὲν καθαρότητος βίου, πάσης δὲ δαψιλείας τῶν ἐπιτηδείων μεστὸς ὁ ἱερὸς ἐκεῖνος ἀναδέδεκται οἶκος· σωφροσύνης γὰρ ἐκεῖ φύλακες ἄνδρες ἐν ἁπαλῷ τῷ σώματι τριχίνοις ὥσπερ ἠκανθωμένοι καὶ ἀσθενείᾳ φύσεως ἀγρυπνίαν τε καὶ νηστείαν καὶ τοὺς ἄλλους πόνους ἀνακιρνῶντες ἐγκαρτεροῦσιν ἐλευθερίῳ λοιπὸν τῷ φρονήματι, κατὰ τῆς κρατούσης ἀεὶ σαρκικῆς ἐμπαθείας λαμβάνοντες νικητήρια, τῷ θερμῷ τοῦ πρὸς Θεὸν μόνον ἔρωτος φυσικῷ τινι τρόπῳ θερμότεροι καθιστάμενοι· οὐ γὰρ οἷς τετυράννηνται τῷ ἐλεεῖν, ἀλλ᾽ οἷς εὐηργέτηνται παρωθεῖσθαι δεῖ τὸ μισεῖν. Οὐ πείθονται γὰρ τῇ ὄφεως συμβουλῇ, οὐκ ἀκούουσιν Εὔας ἠπατημένοι τὴν ἐντολήν, οὐ γεύονται τοῦ ὡραίου καρποῦ, ἐξ οὗ τάχα τοῖς προπάτορσιν ἐπέσκηψε θάνατος, οὐ κατὰ καιρὸν ἀλλ᾽ ἀκαίρῳ χρήσει τῆς βρώσεως. Τοιαῦται μὲν οὖν ἀνατεθεῖσαι ψυχαὶ τῇ μητρὶ τοῦ Θεοῦ καὶ παρθένῳ, ἀμίαντοι λάτραι καὶ παρθένοι διάκονοι, τὴν Ὑακίνθου κατακοσμοῦσι μονήν, ὡς ἐντεῦθεν οἶμαι καὶ τὸν μέγαν Παλάμωνα τῆς τε τοῦ τόπου καὶ τῶν ἐκεῖσε ψυχῶν ἀγάμενον καθαρότητος τὴν ἱερὰν αὐτοῦ χεῖρα καὶ δι᾽ αὐτῆς ὅλον ἑαυτὸν τῇ σεβασμίᾳ ἐκείνῃ χαρίσασθαι μονῇ, τῷ μακαρίῳ ἀνδρὶ καὶ ὄντως ἰσαγγέλῳ τῇ καθαρότητι διακόνῳ χρησάμενον. [manum S. Palamonis deponit.] Ἔδει γὰρ τὴν ἱερὰν ἐκείνην καὶ πάσης μεστὴν καθαρότητος χεῖρα τοιούτου μὲν τυχεῖν τοῦ διακομίζοντος, τοιούτων δὲ τῶν ὑποδεξαμένων καὶ θαλπόντων καὶ ὑπηρετουμένων ἐκ πίστεως. Οὕτω μὲν οὖν ἡ θεία χάρις οἰκονομήσασα τὴν ἱερὰν ἐκείνην χεῖρα κατὰ τήνδε τὴν μονὴν ἐναποκεῖσθαι εὐδόκησεν.

[36] Τοῦτο τοίνυν τὸ θαῦμα ἕτερον διαδέχεται θαῦμα· καὶ γὰρ ἀεὶ θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ· διήνυσε γὰρ τὴν προκειμένην ὁδὸν ὁ θαυμάσιος οὗτος καὶ καταλαβεῖν ἔσπευδε τὴν Ἀττάλειαν, ἔνθα δὴ τῆς πορείας περιτυγχάνει τινὶ ποταμῷ, [Flumen paene exundans illaesus transit.] τῷ μέχρι καὶ κρηπῖδος αὐτῆς πεπληρῶσθαι τοῦ ὕδατος, πορθμίοις περαιουμένῳ τοῖς παροδίταις· τοῦτον οὖν ποσὶ περαιοῦται οἰκείοις, ἀβαθῆ δοκοῦντα καὶ δὴ παραδόξως ἐξ ἀπόρου εὔπορον καταστάντα τῷ μακαρίῳ· ποιμέσι τοινυν περιτυχών, οἳ δὴ καὶ τὸ πορθμίον εἶχον παρ᾽ ἑαυτοῖς, ἐρωτᾶται τὴν αἰτίαν τοῦ πόρου καὶ ὅπως οὕτω πλήρη ποταμὸν ἀγχιβαθῆ τε καὶ ἐπικίνδυνον ἐκπεπέρακεν· ὁ δ᾽ &ldquogr;Οὐδὲν (ἔλεγεν) θαυμαστόν, ὦ τέκνα, γέγονεν, εἰ ὕδασιν ἐμαυτὸν κατεπίστευσα ποταμοῦ, ὃς μικροῦ [μικρῶ A.] μου τῶν κνημῶν ἥπτετο· οὐδὲ γὰρ ᾐσθόμην πλείονος βάθους ἢ μόνον τὸ ἐμβάψαι τοὺς ἀστραγάλους.” [Psalm. 67, 36.] Οἱ δὲ τοῦ μὲν ποταμοῦ πεπεισμένοι τὸ ἄπορον, τοῦ δὲ ἁγίου μαθόντες τὸ ἀκίνδυνον, θείαν ἐνόμισαν δύναμιν ἐνηργηκέναι περὶ τὸν ἄνδρα· διὸ καὶ πίπτοντες προσεκύνουν αὐτῷ, Θεοῦ θεραπευτὴν ἐντεῦθεν ἀναγνωρίσαντες· &ldquogr;Ἰδοὺ τοίνυν ἔχομεν τὸν τοῦ Θεοῦ Ἰσραὴλ καὶ νῦν εἰ καὶ μὴ σχίζοντα πέλαγος μηδ᾽ ὑπεναντίων ἐργαζόμενον ὄλεθρον, ἀλλ᾽ οὖν εἴκειν ὕδωρ ἰδίοις παρασκευάζοντα ἴχνεσιν καὶ παραδόξῳ πορείᾳ ἐνθαυμαζόμενον, μᾶλλον δὲ καὶ Ἰορδάνου ῥεῖθρον πεζεύοντα τρόπῳ παραδόξῳ καὶ οὐχ ἥττονι τοῦ Ναυῆ υἱοῦ [ναυἳδίου A.] ἐκείνου, καθ᾽ ὃν ἡ τοῦ Θεοῦ διεπεραιοῦτο κιβωτὸς μέχρις αὐτῆς κρηπῖδος ποτάμια διασχίζουσα ῥεῖθρα καὶ παράδοξον λαῷ Θεὸν εἰδότι δημιουργοῦσα ὁδόν.” [Ios. 3, 15 – 17.]

[37] [Abscondita sancto viro revelantur] Ὃ δέ με μικροῦ διέλαθεν τοῦ εἱρμοῦ τῆς συνεχείας διαφυγόν, ἥκιστα σιωπήσομαι· τάχα μὲν καὶ πολλοῖς ἄλλοις κεχαρισμένον οὐδέν, τούτῳ δὲ τῷ ἀνδρὶ 〈οὐ [om. A, supplet Kurtz.] 〉 κατημελημένον Θεῷ τὸ θεοπέμπτοις ὀνείροις δεικνύναι αὐτῷ τινα τῶν κεκρυμμένων. Ποτὲ γὰρ κατὰ τὴν Κύπρον ἡγουμένῳ τινὶ μοναχῶν φίλος ἐγεγόνει· ὁ δ᾽ ἔχρησεν αὐτῷ βιβλίον αἰτησαμένῳ· κλέπτου δὲ κατὰ τὸ χωρίον ἐκεῖνο ὄντος διασήμου, δέος ἦν τῷ μακαρίῳ, μήποτε καὶ αὐτὴν ἀποσυλήσῃ τὴν βίβλον, ἀφυλάκτου τοῦ καταγωγίου τυγχάνοντος· τοῦτο μὲν αὐτῷ ἐνεσπάρη τῷ νῷ τὴν εὐχὴν ἐκτελοῦντι. Καὶ δὴ καθορᾷ ἱερόν τι τῆς θεομήτορος ἀπεικόνισμα, ὁποῖον κατὰ τὰς ἱεράς τε καὶ σεβασμίους εἰκόνας εἴωθε τοῖς εὐσεβέσιν ἀνιστορεῖν, ὑποδεικνύον αὐτῷ τὸν κλέπτην ἐκεῖνον εἰς κρημνὸν ὠθούμενον καὶ εἶτα καταπεσόντα εἰς τοῦτον. εὐθὺ γοῦν ἑαυτοῦ γίνεται τοῦ λήματος [λήμματος A.] μετελθὼν καὶ ἀκούει πεφωρᾶσθαι τὸν δείλαιον εἴς τι κλέμμα καὶ ἐνεχόμενον καὶ ποιναῖς βαλλόμενον καὶ ἀπαγγέλλοντα τὰ ἀτάσθαλα καὶ δὴ καὶ βουλὴν ὁποίαν εἶχε τὸ βιβλίον ἀποσυλῆσαι· οὕτως οὐ μόνον ἐν παραδόξοις ἔργοις τεθαυμάστωται ὁ γενναῖος οὗτος ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ τῶν κεκρυμμένων ἀνακαλύψει, μᾶλλον δὲ τῶν ἐσομένων προαγορεύσει, δι᾽ ὧν ἡ τοῦ θείου πνεύματος χάρις ἐπιφοιτᾶν καὶ ἐγκατοικεῖν τοῖς ἀξίοις γνωρίζεται.

[38] [Orans a barbaris non cernitur.] Οὔπω δὲ τοῦ μακαρίου τὴν Κύπρον καταλιπόντος, ἀλλ᾽ ἅμα τῇ δωρεᾷ τῆς χειρὸς ἐφ᾽ ἕτερα ἱερὰ τεμένη σεβασμίῳ πόθῳ χάριν εὐχῆς περιἳόντος, γίνεταί τι περὶ αὐτὸν οὐκ ἀγεννὲς θαῦμα, μᾶλλον δὲ τῆς ἐν αὐτῷ χάριτος ἀποδεικνύον τὸν πλοῦτον. Ἐν γὰρ ἑνὶ τῶν κατὰ τὴν νῆσον εὐκτηρίων τὴν εὐχὴν ἐκτελοῦντι (ἦν δὲ ἄρα τοῦ Προδρόμου τῆς χάριτος τὸ ἱερὸν ἐκεῖνο τέμενος), καταλαμβάνουσι τὸν ναὸν οἱ Ἰσμαηλῖται Σαρακηνοί· ἔστι γὰρ ἀναδασμός τις κατὰ Κύπρον καὶ αὐτοῖς πολιτείας, οὕτω δόξαν τοῖς πάλαι τὰ Ῥωμαίων ἰθύνουσι σκῆπτρα τρόπῳ τινι συμφερούσης οἰκονομίας. Τούτων οὖν ἐπιστάντων τῷ ναῷ δέος ἐνσκήπτει τῷ μακαρίῳ, μηδ᾽ ὁραθῆναι τοῖς ἀθέοις ἐν τῇ πρὸς Θεὸν ὁμιλίᾳ ἐθέλοντι· ποιεῖται τοίνυν εὐχὴν ἐκτενῆ, τὸν ἐκεῖσε τιμώμενον τοῦ κυρίου Πρόδρομον εἰς ἐπικουρίαν καλῶν καὶ τοῦτο αἰτῶν μὴ ὀφθῆναι ὀφθαλμοῖς ἀπίστων κατ᾽ ἐκείνην τὴν ὥραν αὐτόν. Ὁ δὲ τῶν αὐτοῦ θεραπόντων τὸ βούλημα ἐκπληρῶν παντοδύναμος Κύριος παρέλκει τὰς τῶν ἀπίστων ἀκτῖνας τῶν ὀφθαλμῶν· καὶ εἰσέρχονται μὲν παρὰ τὸν εὐκτήριον οἶκον, μέσον δὲ τὸν Χριστοῦ ἱκέτην ἐστηλωμένον εἰς προσευχὴν καίτοι ἀτενὲς βλέποντες οὐχ ὁρῶσιν· ἀλλ᾽ οὕτω περιελθόντες ὡς οὐδενὸς ἐκεῖσε παρόντος καὶ τὰ εἰωθότα αὐτοῖς συμπαίξαντες ἐξίασι τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου ναοῦ, ὡς εἰς θαῦμα τραπέσθαι μέγα τὸν μακάριον καὶ Θεῷ προσομιλοῦντα μᾶλλον ἐκτενεστέραν τὴν εὐχαριστίαν προσαγαγεῖν, οἷς οὐχ ὡράθη βεβήλοις ὀφθαλμοῖς οὐδὲ τῆς πρὸς Θεὸν ὑπετμήθη ὁμιλίας, ἴσως τινὸς καὶ διέφυγεν ἐπηρτημένου κινδύνου διά τε τὴν τῶν ἀνδρῶν θηριωδίαν καὶ τὸ τῆς καταλήψεως μόνιμον· οὕτω δοξάζει Θεὸς τοὺς δοξάζοντας αὐτὸν καὶ τοιούτοις ἀμείβεται τοῖς δουλεύουσιν αὐτῷ ἐν ἀληθείᾳ. [1 Reg. 2, 30.]

[39] [Agros] Τοῦτο οὖν σπεῦσαι τὸν μακάριον κινεῖ τὴν μὲν Κύπρον καταλιπεῖν, ἐπὶ δὲ τὴν ἐνταῦθα ἤπειρον γενέσθαι. Καὶ δὴ θᾶττον τῆς χάριτος συνεργούσης εἰς ἔργον τὸ βούλημα ἐκπεραίνεται καὶ πλοίου ἰσαυρικοῦ ἐπιβὰς κατὰ τὴν τῆς Σελευκέων γῆς παράλιον γίνεται [Seleucia Ciliciae, nunc Selefkieh.] · καί τι τῆς ὁδοῦ διανύσας καταλαμβάνει τι λήἳον ἀσταχύων μὲν σιτοφόρων μεστὸν οὐ μεῖον δὲ καὶ ἀκρίδων, λυμαινομένων τῷ παρόντι καρπῷ· οἱ δὲ περὶ τὸ γήδιον ἐκεῖνο πονήσαντες γεωργοὶ παρῆσαν μὲν ταῖς μικραῖς ἐλπίσιν ἀποχρησόμενοι καὶ δρέψασθαι τῶν πόνων τοὺς καρποὺς παριστάμενοι, οὐ δυνάμενοι δὲ ἀλλὰ καὶ τὸ πάθος ὀλοφυρόμενοι· ὁ γὰρ τῶν ἐφιζανόντων ἀκρίδων ἐσμὸς οὐκ εἴα τοῦ ἔργου ἀπάρξασθαι, μᾶλλον δὲ καὶ ἀνέλπιδας καθίστα τοῦ λοιποῦ τῇ προσδοκωμένῃ παντελεῖ φθορᾷ τοῦ καρποῦ, καθ᾽ ὃν οἷα πένητες ἐκεῖνοι σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις ἐσάλευον. Ὡς δὲ τὸν ἅγιον παριόντα ἑώρων, τὴν δυστυχίαν ἀπολοφυρόμενοι διηγοῦντο καὶ ὥσπερ ἐν θησαυρῷ τὴν σωτηρίαν κατέχοντα οὕτω πίστει θερμῇ τοῦτον ἐξελιπάρουν εὔξασθαι μὲν ὑπὲρ αὐτῶν τῷ Θεῷ, ῥύσασθαι δὲ τοῦ ἐνεστῶτος κινδύνου· μηδενὶ γὰρ ἑτέρῳ θαρρεῖν τὸν ἑαυτῶν τοῦ λοιποῦ διαζήσεσθαι βίον, ἀλλ᾽ ἢ μόνοις τοῖς παροῦσιν ἀστάχυσιν, καθ᾽ ὧν ἀπειλεῖ τὴν φθορὰν ἡ ἐφεζομένη ἀκρίς. Ὁ δὲ πρὸς συμπάθειαν ὁρμηθεὶς (καὶ γὰρ φύσις αὐτῷ ἐκ νέου τὸ συμπαθές) οἰκτίρμονι ψυχῇ τὰς ὑπὲρ τῶν πενήτων ἐκείνων ἀμελλητὶ [ἀμελητὶ A.] ἐποιεῖτο εὐχάς· οὔπω δὲ φθάσας δωδεκάκις κλῖναι τὸ γόνυ, [a locustarum plaga liberat] τὸ θεῖον ἐπικάμπτει πρὸς τῶν δυστυχούντων τὸν ἔλεον καὶ ὁ τῶν ἀκρίδων ἀμύθητος ἐκεῖνος ἐσμὸς παραχρῆμα ἀπανίσταται τοῦ χωρίου καὶ τῷ οἰκείῳ ἑπόμενος στρατηγῷ (ἐστὶ γάρ φασι καὶ ἐν ἀκρίσιν ἡγεμών) εἴκων τοῖς θείοις κελεύσμασιν ἐξέπτη καὶ τῶν ἐκεῖσε πάντων χωρίων ἠλαύνετο, μηδ᾽ ὁπωσοῦν τοὺς καρποὺς λυμηνάμενος, ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐπ᾽ αὐτῷ μόνῳ παραγενόμενος, ἵνα τοῦ θαυμασίου Κωνσταντίνου ἡ πρὸς Θεὸν παρρησία δήλη καὶ τοῖς ἀγρόταις ἀναφανῇ.

[40] [et ab incolis eo loco manere rogatur.] Οἱ δέ γε τῆς συμφορᾶς παρ᾽ ἐλπίδα ἀπολυθέντες τῶν οἰκείων πόνων δρεψάμενοι τοὺς καρποὺς καὶ τῆς ζωῆς ἐφόδιον ὥσπερ δεξάμενοι, Θεῷ μὲν εὐχαρίστουν τῷ σεσωκότι, τὸν δὲ ἅγιον ἐθαύμαζον οὕτω δοξασθέντα παρ᾽ αὐτοῦ τῇ ταχείᾳ τῆς ἱκεσίας ὑπακοῇ· διὸ καὶ προπέμποντες δάκρυσι μὴ ἀποστῆναι τῆς ἐκείνης γῆς ἐποτνιῶντο εἴ γε δυνατὸν τὸν οὕτω θερμὸν εἰς σωτηρίαν, εἰ δ᾽ ἀρεστὸν αὐτῷ παρελθεῖν, μεμνῆσθαι καὶ αὖθις τῶν σεσωσμένων ὑπ᾽ αὐτοῦ πρὸς Θεὸν παντὸς ἀπηλλάχθαι κακοῦ. Πῶς οὐκ ἐγερεῖ πρὸς θαῦμα τὸν ἀκροατὴν τὸ τοιοῦτο διήγημα; Μωϋσῆς μὲν γὰρ μαστίζων τὴν Αἴγυπτον ἀκρίδων νέφος ἐπήγαγεν, τοὺς τῶν ἀπειθῶν καρποὺς [καρπῶν A.] λυμαινόμενον· ὁ δὲ ἡμέτερος καὶ κατ᾽ ἐκεῖνον τοῖς θαύμασι Μωϋσῆς οὐκ ἐπὶ φθορᾷ καρπῶν ἀλλ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ πλῆθος ἀκρίδων ἀπήγαγεν· ἀμφότεροι γὰρ ὁρῶνται τὸ γένος τοῦτο κελεύοντες, ὁ μὲν παρεῖναι πρὸς ἄμυναν, ὁ δὲ ἀπεῖναι πρὸς σωτηρίαν, ὡς ἑκάστῳ πρὸς δόξαν Θεοῦ ᾠκονομεῖτο τὸ χάρισμα.

[41] Ἀλλ᾽ ὧδε μὲν ἵσταταί μου ὁ τοῦ θαύματος λόγος, τὸ δ᾽ ἑξῆς τοὺς πρὸς ἀοράτους ἐχθρούς, τὰ πνεύματα τῆς πονηρίας, οὐ πρὸς αἷμα καὶ σάρκα πολέμους τοῦ ἀοιδίμου ἐκείνου ἀνδρὸς ἐλεύσομαι διηγούμενος· ὡς γὰρ διήνυσε τὴν λοιπὴν πρὸς τὰ ἐνταῦθα ἐκ Σελευκείας ὁδὸν καὶ τὴν ἱερὰν ἐκείνην ἀπέθετο χεῖρα τῇ ἐπαγγελθείσῃ ἱερᾷ τοῦ Ὑακίνθου μονῇ, οὐκ εἰς μέσους θορύβους ἔκρινε παρελθεῖν, καίτοι τῆς γλυκείας ἀπαθείας ἤδη γευσάμενος, ἀλλ᾽ ἅμα τε ἧκεν καὶ τὰς Ὀλυμπίους πάλιν ἐρήμους ἀσπάζεται· κἀκεῖσε γενόμενος καὶ τόπον ἑαυτῷ καταλύματος ἐρευνώμενος παρατυγχάνει τινὶ μοναχῷ πειράζοντι μὲν ὡς ἔοικεν τὴν τοῦ μακαρίου ἀρετήν, [Ad Olympum redux] ὑποδεικνύντι δ᾽ ὅμως καταγώγιόν τι πρὸς τὴν ἀσπαζομένην ἡσυχίαν ἐπιτήδειον· τὸ δὲ ἦν, φασί, δαιμονίων ἐπιφοιτώντων χωρίον ἐκ πολλοῦ δεδηλωμένον τῇ πείρᾳ τῷ προξένῳ ἐκείνῳ καὶ πειραστῇ μοναχῷ, κἂν εἰ τέως τῷ γενναίῳ ἀγωνιστῇ λόγῳ τινὸς προνοίας τὸ δρᾶμα σκευασθὲν ἐκαλύπτετο πάντως, ἵνα καὶ τοῦ πολέμου μὴ ἀποδρᾷ καὶ τῶν πειρασμῶν τὰ ἔπαθλα δέξηται. [Ephes. 6, 12.] [locum sibi eligit a daemoniis infestum,] Ἐπεὶ δὲ παρὰ τὸν κρημνώδη καὶ ἄβατον ἐκεῖνον κατῴκησε τόπον, ὑφ᾽ ὅν τις παραρρεῖ ποταμός, ἡ δαιμόνιος ἐκείνη πληθὺς (πέφυκε γὰρ ὡς ἔοικεν ἐπ᾽ ἐρημίας ἐπιχωριάζειν κατά γε τὰ θεῖα λόγια εἴτε τις ἀρετῶν ἐρημίαν ἢ ἀνθρώπων εἰπεῖν ἐθέλοι) αὐτῇ τῇ πρώτῃ τῆς παροικίας ἐπιστᾶσα νυκτὶ δείμασί τε τὸν μακάριον βάλλει καὶ τῆς ἐν ἐκείνῃ ἀποσπᾶν ἡσυχίας ἀγωνίζεται· φαντασίαν γάρ τινα δυσμενῶν ἀνδρῶν παρόντων σκευασαμένη σχοινίοις μὲν ἔδοξεν ἀπειλεῖν τὸ δωμάτιον δεσμεῖν, ἀλλήλοις δὲ παρακελεύεσθαι τῇ φωνῇ ἐμβριθεῖ σύρειν μὲν τὸ οἰκίδιον πάσῃ δυνάμει, κατασπᾶν δὲ κατ᾽ αὐτοῦ τοῦ ποταμοῦ καὶ ὑποβρύχιον ἐκεῖ καταχῶσαι τὸν ἅγιον. Τοιαύτη μὲν ἡ φαντασιώδης ἐκείνη παρὰ τῶν δαιμονίων ἐδόκει συνεσκευάσθαι παράταξις· οὐ μὴν ἡ γενναία ἐκείνη ψυχὴ δειλιᾷ οὐδὲ ταράττεται τῇ ὄψει· οὐ γὰρ δαιμονίων πολέμων ἀπείραστος ἦν· ἀλλὰ καταφρονεῖ μὲν τῆς φαντασίας, [a quibus nihil terretur,] διανίσταται δὲ πρὸς τὴν εἰς Θεὸν ἱκεσίαν· καὶ τοῦ πειρασμοῦ τὸ ἀνεμιαῖον αἰσθόμενος οὐκ ἀδεὴς μὲν (οὐ γάρ πω ἀσώματος ἦν) ὅμως τὸ δέος ἐκούφιζε τῆς διανοίας τῷ ἐμβριθεῖ ἑαυτὸν ἀνακτώμενος καὶ τῶν ἀφροῦ δίκην διαλυομένων δαιμονίων ὑπομιμνήσκων πειρασμῶν.

[42] Ἐπεὶ δὲ τὸ δωμάτιον ἔδοξε μὲν παρὰ τὸν ποταμὸν καταρραγῆναι, τῇ δ᾽ ἀληθείᾳ μηδὲν τοῦτο παθεῖν ὁ μακάριος ᾔσθετο, τῆς μὲν ἐπιβουλῆς ἐνεμέσα [ἐνεμέσσα A.] , τῶν δαιμονίων ἀδρανείας δὲ κατηγόρει καὶ Θεῷ τὴν εὐχαριστίαν ἐντεῦθεν ἐτίθει· οἱ δὲ ὥσπερ ἐλαυνόμενοι τῇ εὐχῇ δρασμῷ τὴν σωτηρίαν ἐλάμβανον ἀπειπόντες τοῦ πειρασμοῦ. Τοῦτο τῶν δαιμονίων αὐτῷ προσβολῶν γίνεται ἀρχὴ καὶ τοιοῦτον τῆς κατ᾽ αὐτῶν ἀναδέχεται νίκης τὸ τρόπαιον. Τί οὖν ἡ ἀναίσχυντος ἐκείνη καὶ μισόκαλος φάλαγξ; οὐκ ἀφίσταται καὶ ἡττωμένη, τῷ δὲ συνεχεῖ τῆς προσβολῆς θαρρήσασα πλέον καταπλῆξαι κἀντεῦθεν ἐκεῖθεν ἐκδιῶξαι τὸν ἄνδρα, οὐκ ἀναβάλλεται πλέον, τῇ δ᾽ ἐπιούσῃ νυκτὶ τὸν πνευματοφόρον στιχολογοῦντι Δαβὶδ ἐφίσταται τῷ μακαρίῳ, γενναιότερον ὡς ἐδόκει στρατευσαμένη· καὶ τοῦ δωματίου παρεξελθόντι μικρὸν φωνοῦσι κατ᾽ αὐτοῦ βαρύ τι καὶ ἔμφοβον ἑαυτοῖς καὶ αὖθις κελεύοντες· &ldquogr;Βάλε τὸν ἀλιτήριον, ἀκόντισον κατὰ τοῦ ποταμοῦ· σύντριψον ἀθρόον τὸν μηδὲ τοῦ ζῆν ἄξιον.&rdquogr; Ὁ δὲ τῷ θορύβῳ ταραχθεὶς καὶ ὥσπερ ἀληθῆ δόξας λῃστῶν ἔφοδον κατ᾽ αὐτοῦ τὴν τῶν δαιμόνων πληθύν, ἐφίσταται τῷ τιμίῳ σταυρῷ· αὐτοῦ γάρ που διὰ τὴν τοῦ τόπου ὡς ἔοικεν ἐρημίαν ἀπὸ ξύλου πεποιημένος ἵδρυτο σταυρός· καὶ τοῦτον περιλαβὼν καὶ ὥσπερ ἐστηλωμένος ἱστάμενος ἐδέετο τοῦ παντοδυνάμου Θεοῦ ῥύσασθαι μὲν τοῦ παρόντος κινδύνου, δεῖξαι δὲ σαφῆ τὴν ἐπιβουλήν· &ldquogr;Δέσποτα (λέγων) Θεέ, ὁ τῷ παρόντι τύπῳ μὴ ἀπαξιώσας προσπαγῆναι δι᾽ ἐμέ, ἵνα μοι σωτηρίαν δωρήσῃ καὶ τῆς τοῦ πονηροῦ τυραννίδος ἐλευθερώσῃς, [crucisque praesidio] καὶ τῇ παρούσῃ ὥρᾳ βοήθει μοι.&rdquogr; Ὁ δέ γε τῶν δαιμονίων ἐσμὸς μακράν που πεφευγότες τοῦ τύπου (οἴδασι γὰρ ᾧ διώκονται) προσβάλλειν μὲν εἶχον οὐκέτι, ἀπειλητικοῖς δὲ λόγοις ἐμάχοντο πόρρωθεν καὶ τῆς παλαιᾶς καὶ προγονικῆς αὐτῷ δόξης μετάθεσιν προσωνείδιζον καὶ μὴ ἂν ἐνδοῦναι αὐτοὺς τῶν πολέμων καὶ τῆς κατ᾽ αὐτοῦ προσβολῆς, μέχρι καὶ αὐτὸ τὸ σωμάτιον τῷ δωματίῳ συντρίψωσιν καὶ εἰς λεπτὴν ἐκτελέσωσι κόνιν καὶ οὕτως οὐδὲ τὸν ἀέρα περᾶσαι τὴν εἰς οὐρανὸν σπεύδοντα ὁδὸν παραχωρήσαιεν. Ἀλλ᾽ ὁ γενναιότατος τὴν καρδίαν ἀνήρ, ἐπειδὴ καὶ αὖθις δαιμόνιον ᾔσθετο τὴν ἐπιβουλήν, εὐθυμότερος γίνεται πρὸς τοὺς ἀγῶνας, μάλιστα καὶ δευτέρᾳ προσβολῇ τὴν ἧτταν ὁρῶν τῶν ἀντιπάλων περιφανῆ.

[43] [varias eorumdem insidias superat.] Τί οὖν; ἆῤ ἠμέλησεν ὁ κοινὸς τοῦ γένους ἐχθρὸς τῆς κατὰ τοῦ μακαρίου ἐπιβουλῆς; οὐμενοῦν· δεινὸς γὰρ ἀναισχυντεῖν καὶ ἡττώμενος, ἀλλ᾽ ὥσπερ καταγνοὺς ἀβελτηρίαν τοῦ πρώην, ἐφ᾽ ἑτέραν μὲν ὁδὸν προσβολῆς μετέρχεται, ἑτέρῳ δὲ χρῆται τῷ ὑπηρέτῃ· καὶ πάλιν τὰ τοῦ πνεύματος ἀπαγγέλλοντι λόγια καὶ τὸν ὅλον μὲν διεξελθόντι Δαβίδ, αὖθις δὲ τῆς ἀρχῆς λαβομένου καὶ περὶ τὸν τεσσαρακοστὸν ἐλθόντος ψαλμόν, φαίνεταί τις αὐτῷ δαιμόνιος φαντασία τῶν βασιλέως ταγμάτων· ὦν [ὡς A.] ἔδοξεν εἷς καὶ ῥάβδον ἔχων ἐν χειρὶ καταφέρειν πληγὴν τῷ ἁγίῳ κατὰ τῆς κεφαλῆς, ὡς ἄφωνον ἄφνω γενόμενον ὁμοιωθῆναι νεκρῷ· καὶ τὸ μὲν φάντασμα παχυνθὲν (λέγεται γὰρ καὶ τοιαῦτα ἐν δαίμοσιν) οὕτω πως ἀντιτυπίᾳ παῖσαν τὸν ἄνδρα σφοδρὸν εὐθὺς ἠφανίζετο, ὁ δὲ πέντε ὅλαις ἡμέραις ἀφωνίαν πεπονθὼς ἔκειτο παρὰ τὸ δωμάτιον, οὐδενὸς τοῦ θεραπεύσοντος διὰ τὴν τοῦ τόπου ἐρημίαν παρόντος. Προνοίᾳ δέ τινι μοναχοὶ τὸν τόπον καταλαβόντες εὗρον μὲν οὐδὲν διενηνοχότα νεκροῦ, περιποιοῦνται δὲ θεραπείᾳ τῇ προσηκούσῃ καὶ ἀνακτῶνται τοῦ πάθους ἐν πολλῷ διαστήματι χρόνου. Ὁ δὲ εἰς ἑαυτὸν ἐλθὼν καὶ τὴν παροῦσαν ἡμέραν τίς εἴη διερωτήσας, ἔγνω πενταήμερον παρεληλυθέναι χρόνον ἐξ οὗ τὸ πάθος ὑπέμεινεν· πλεῖστά τε τοὺς ἀδελφοὺς εὐχαριστήσας καὶ τὸν τρόπον διηγησάμενος τῆς ἐπιβουλῆς καὶ παρ᾽ αὐτῶν τῆς ἀρετῆς ἀγασθεὶς προπέμπει τούτους εἰς τὰ ἴδια· αὐτὸς δὲ ὥσπερ ἀξίωμά τι ἐπ᾽ ἀξιώματι ἢ πλοῦτον ἐπὶ πλούτῳ τοὺς περὶ αὐτὸν πειρασμοὺς τοῦ πονηροῦ δεχόμενος ἔχαιρεν μᾶλλον καὶ ἐλογίζετο, ἐφ᾽ ὅσον ὁρᾷ τὸν πονηρὸν αὐτῷ τοῖς πολέμοις προσβάλλοντα, ἐπὶ τοσοῦτον τὸ γνήσιον πρὸς τὸν οἰκεῖον δεσπότην Χριστὸν κεκτῆσθαι θαρρεῖν. Τῶν γὰρ πονούντων ἀλλ᾽ οὐ τῶν ἀνέτων οἱ στέφανοι· οὕτω δ᾽ ἐπὶ ὅλοις δυσὶ τοῖς μησὶν ἀλλεπαλλήλως δεχομένῳ τῷ γενναίῳ τοὺς πειρασμούς, οὓς διὰ τὸ πλῆθος παραιτεῖται ὁ λόγος, ὁ τῆς ἐκεῖ παροικίας πρόξενος ἐφίσταται μοναχὸς δοκῶν ἀπειρηκέναι καὶ τὸν ἡμέτερον ἀθλητὴν τῇ προσβολῇ τῶν εἰωθότων ἐκεῖ προσβάλλειν δαιμονίων· ἐξ ἑαυτοῦ γὰρ καὶ τὸ τοῦ πλησίον ὡς ἔοικεν ἀνελογίζετο. Ὡς δὲ τῇ κέλλῃ προσῆλθεν, ἡσυχῇ πατάγῳ προσεκρότει τὴν θύραν. Ἐπεὶ δ᾽ ὁ μακάριος ᾔσθετό τινα πρὸ τῆς πύλης παρεῖναι, ἔξεισι τοῦ δωματίου. Ὁ δὲ παλαιὸς ἐκεῖνος καὶ νέος τοῦ ἀθλητοῦ πειραστὴς ὁμοῦ τε εἶδεν τοῦ μακαρίου τὴν ὄψιν καὶ πρηνῆ κατὰ γῆς ἑαυτὸν ἐρρίπτει, τὸ ἐξαστράπτον ὡς ἔλεγεν τοῦ προσώπου μὴ φέρων ὁρᾶν τοῦ ἀοιδίμου ἀνδρός· ὅθεν ἐκπλαγέντα τῇ θέᾳ καὶ κάτω κείμενον εἰς γῆν ἔκθυμόν τινα καὶ ἐκπληκτικὴν ἀνακράξαι φωνήν· &ldquogr;Ἐλέησον, πάτερ, τὸν κατεγνωσμένον καὶ σύγγνωθι τῷ ἡμαρτηκότι καὶ τῆς σῆς μετάδος εὐξάμενος χάριτος· ἤδη γὰρ ἔγνωκα πείρᾳ, οἵους μὲν ἀγῶνας ἀνέτλης μεθόδοις ἐμαῖς, οἷος δὲ νικητὴς κατὰ πάσης προσβολῆς γενόμενος ἐδοξάσθης παρὰ Θεοῦ.&rdquogr; Ὁ δὲ λόγοις ἀγάπης τῷ μοναχῷ προσομιλήσας καὶ Θεοῦ πρόνοιαν τὸ γεγονὸς ἀναδιδάξας ἐπ᾽ εὐεργεσίᾳ τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς, εὐχαῖς μὲν προπέμπει εὔθυμον καὶ τὰ συνηγμένα θαυμάζοντα· αὐτὸς δὲ τῆς ἀρετῆς ἔτι καὶ μᾶλλον τὸν πλοῦτον αὐξάνων διέκειτο.

[44] [Syncrisis.] Μή τι οὖν οὐκ ἐφάμιλλον τὸ θαῦμα τοῦτο τὼν παλαιῶν; οὐδεὶς ἀντερεῖ. Μωϋσέως μὲν γὰρ δοξάζει τὸ πρόσωπον Σίναιον ὄρος καὶ θεοπτία καὶ νόμου θείου ἐπίδοσις ἀτελεῖ λαῷ καὶ σκιᾷ δουλεύοντι· εἰ δὲ κἀνταῦθα Θεοῦ συνεχὴς ὁμιλία καὶ θεῖαι ὀμφαὶ καὶ ἀνυπέρβλητος παρρησία, οἷς προεκρίθη σκιᾶς ἡ ἀλήθεια, καὶ τελείῳ τελείοις ἐπ᾽ ἀρετῇ θαυμαζομένῳ τῷ μικροῦ καθ᾽ ἡμᾶς Μωϋσῇ δόξα καλύπτει τούτου τὸ πρόσωπον, οὐ μεῖον αὔξει τὸ θαῦμα· εἷς γὰρ ὁ πάλαι καὶ νῦν ἐνεργῶν Θεός, ὁ καθ᾽ ἑκάστην γενεὰν ἄνδρας ἀνιστῶν καὶ θαυμαστοὺς ἐκτελῶν, ἵν᾽ ἐκ τῶν δευτέρων πίστιν ἔχοι βεβαίαν τὰ πρότερα θαύματα. Ἔστι δέ τι καὶ πλέον ἐνταῦθα εἰπεῖν, ὃ τῷ μακαρίῳ τούτῳ κατώρθωται· οὐ γὰρ νηστείᾳ μόνον καθάπερ Μωσῆς τεσσαράκονθ᾽ ἡμέραις καρτερῶν διετέλεσεν, ἀλλὰ δὴ καὶ ἄχρις ὀσφύος ἑαυτὸν κατὰ γῆς ἔν τινι λάκκῳ καθάπερ τάφῳ συγκαταχώσας κατὰ τὸ &ldquogr;ἐκολλήθη τῷ ἐδάφει ἡ ψυχή μου, κύριε, ζῆσόν με κατὰ τὸν λόγον σου&rdquogr;, καὶ τὸ λοιπὸν τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου καὶ καρτερικωτάτου σώματος ἁπλῷ τινι μόνῳ ῥακίῳ ἑνὶ περικαλύψας μετὰ τῆς ἱερᾶς ἐπωμίδος ἐν αὐτῷ ἀνυποστάτῳ κρυμῷ διετέλεσεν χρόνον ὅλων ἡμερῶν τῶν νηστειῶν τεσσαράκοντα, Θεῷ μόνῳ τάχα ζῶν καὶ τῷ [τὸ A.] πρὸς ἐκεῖνον τὴν διάνοιαν ἀναπετάσαι πάντων γηΐνων καὶ παθῶν καὶ πόνων ἀναχωρήσας· οὕτως οὐ μόνον τοῖς πάλαι θαυμαζομένοις ὁ μέγας οὗτος ἐνίστη τὴν ἅμιλλαν, ἀλλὰ καὶ πλέον ἐκείνων ἐφιλοτιμεῖτο δρᾶν, ὥσπερ οὐδένα κόρον λαβεῖν τοῦ καλοῦ πρὸς ἕκαστον τῶν ἱερῶν ἀγώνων ὅλως ἐθέλων καὶ διὰ πάντων ἐναντίων καὶ ἐν οἰκείοις καὶ ἐν ὀθνείοις δοξαζόμενος. [Psalm. 118, 25.]

[45] [Ad sacerdotium evehitur.] Κατὰ μὲν οὖν τὴν Ὀλύμπιον ἔρημον τοιούτους ὑπέστη τοὺς πειρασμοὺς ὁ γενναῖος ἀγωνιστὴς καὶ τοιοῦτος ἐπανῆλθε λαμπρὸς τοῦ ἀντιπάλου νικητής, κἀν τούτῳ Χριστῷ τῷ διαπύρως φιλουμένῳ ἑπόμενος καὶ σὺν αὐτῷ δοξαζόμενος, ἐπεὶ καὶ συνέπαθε καὶ νενίκηκε τὸν πειράζοντα, μηδὲν ἀγεννὲς μηδ᾽ ἀνάξιον τῆς ἐν αὐτῷ υἱοθεσίας ἐν ταῖς παρὰ τοῦ πονηροῦ προσβολαῖς λογισάμενος· ἔδει δὲ ἄρα τὸν λύχνον τῆς τοσαύτης ἀρετῆς μηδὲ γυμνὸν τοῦ τῆς ἱερωσύνης μένειν λαμπαδίου ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν ἱεράν τε λυχνίαν τεθῆναι καὶ λαμπρότερον τὸ περὶ αὐτὸν αὐγάζειν ἅπασι φῶς. [Matth. 5, 15.] Δέχεται γοῦν τὸν ἱερατικὸν βαθμὸν μέχρι τοῦ πρεσβυτέρου, οὐδὲ τοῦτο τοῦ προχειριζομένου θείας ἔξω τελοῦντος χάριτος οὐδὲ κόπου χωρίς· ὁρῶν γὰρ τὸν μακάριον επὶ τοσοῦτον ὕψος ἀρετῆς τελοῦντα, οὐ δίκαιον ἡγεῖτο μὴ πᾶσι τρόποις αὐτῷ τὴν ἱερατικὴν ἐπιθεῖναι ἀξίαν· ἀλλ᾽ ἐνύσσετο μὲν θεόθεν ὡς ἔοικεν, ἐβίαζε δὲ τὸν ἀθλητὴν καὶ πρὸς τοὺς τοιούτους ἀποδύσασθαι ἀγῶνας· ὅθεν πείθει τὸν ἄνδρα πολλοῖς χρησάμενος τοῖς εἰκόσι λόγοις καὶ ὅσοι δύνανται πεῖσαι ψυχὴν ἔρωτί τε θείῳ κατεχομένην καὶ πρὸς τοὺς πνευματικοὺς βαθμοὺς τὸ καθ᾽ ἡμέραν ἀναβαίνειν σπουδάζουσαν. Δέχεται τὴν ἱερατικὴν λειτουργίαν ὁ θεῖος οὗτος ἄξιος παρ᾽ ἀξίου λειτουργὸς Θεοῦ παρὰ θείου λειτουργοῦ καὶ ἀγγέλου μᾶλλον Θεοῦ παντοκράτορος· οὐδὲν γὰρ οὐδ᾽ ὁ τοσοῦτος ἐκεῖνος γέρων τῆς τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου ἐλείπετο ἀρετῆς, εἰ καὶ τῶν θείων χαρίτων ἐπὶ τοῖς θαύμασιν ἐδευτέρευεν, πολλοῖς διωγμοῖς ἐπὶ τῶν τυράννων τῆς αἱρέσεως χρόνων ὑπὲρ τῆς Χριστοῦ εἰκόνος ἐνδιαπρέψας. Οὗπερ δὴ καὶ τὴν ἱερὰν σφραγῖδα ἡνίκα τὸ τῆς χειροτονίας ἔθος τῷ χειροθετουμένῳ ἐπέθηκεν, αἰσθάνεσθαι αὐτὸν τὸν μακάριον ἄνδρα Κωνσταντῖνον ὡσπερανεὶ περιδεδραγμένον [corr., prius περιδεδραγμένην A.] τῆς κεφαλῆς καὶ περισφίγγουσαν καὶ οἷον ὑπομιμνήσκουσαν τῆς τοῦ παναγίου τότε πνεύματος ἐπιφοιτήσεως ἄμφω τοῦ τελοῦντος καὶ τοῦ τελουμένου τὴν χάριν. Τοῦτο γὰρ πολλοῖς διηγούμενος ὁ θεσπέσιος ἐκεῖνος τῶν ὅτι συνήθων καὶ ἐπ᾽ εὐλαβείᾳ μαρτυρουμένων οὐκ ἀδακρυτὶ προὐβάλλετο [corr., prius προὐβάλετο.] τὸ διήγημα τῆς ἀληθείας, αὐτῷ τῆς καρδίας τῇ κατανύξει εἰς μαρτύριον προβαλλομένης τὰ δάκρυα.

[46] [Locus Atroa dictus.] Οὕτω γοῦν τῆς θείας ἐκείνης καὶ μεγάλης ἠξιωμένος [ἠξιωμένης A.] ἱερατικῆς χάριτος τὴν ἔρημον ἤδη καταλιπὼν περί τινα τόπον προέρχεται — Ἀτρόαν [Ἀτρώαν infra, c. 50, et BHG. 935, 936, Act. SS., Nov. t. II, pp. 340, 383, 388.] αὐτὸν καλεῖν οἱ ἐγνωκότες εἰώθασιν [Cf. Act. SS., Nov. t. II, p. 325.] — καθ᾽ ὃν ὁ Μεσὼν καλούμενος χωρίον τι ἵδρυται· καὶ αὐτοῦ που καταλύειν εὐδοκεῖ τῶν προτέρων ἀγώνων ἐχόμενος.

[47] [Daemonium in visione Constantino ostensum.] Αὐτοῦ τοίνυν τὴν εὐχήν ποτε πρὸς Θεὸν ἐκτενῆ ποιουμένου καὶ ὅλου μεταρσίου καὶ ψυχὴν καὶ διάνοιαν τῶν βιωτικῶν ἁπάντων λογισμῶν γεγενημένου, παραδείκνυσί τι φάσμα δαιμόνιον αὐτῷ πάντως ἡ τῆς χάριτος ἔλλαμψις, τοῦ πονηροῦ διδάσκουσα κατὰ τῶν ἀπολλυμένων δι᾽ αὐτοῦ ψυχῶν τὴν ἐνέργειαν· τὸ δὲ ἦν δοκῶν τις Αἰθίοψ ἡγεμὼν πολλὴν τὴν ὑπηρεσίαν ἐπισυρόμενος θυμῷ τε σφοδρῷ καὶ τρισμῷ τῶν ὀδόντων κατ᾽ αὐτοῦ χωρεῖν ἐπειγόμενος· μακρὰν δέ που ἔτι ἀπὼν τὴν ἐπ᾽ αὐτὸν ἐποιεῖτο ὁρμήν· κατ᾽ αὐτὴν δὲ τὴν ὥραν ἐδόκει μοναχούς τινας παρ᾽ ἑκάτερα ἑστῶτας τῆς ὁδοῦ χειρὶ βαρείᾳ πατάσσειν καὶ οὓς μὲν κατὰ γῆς ἀπορρίπτειν, οὓς δὲ κλονεῖν μὲν τῇ ῥύμῃ τοῦ κρούματος κατωθουμένους, οὐ τελείως δὲ κατὰ γῆς φερομένους· ὡς δὲ καὶ παρ᾽ αὐτὸν τοιαύτῃ τῇ ὁρμῇ φθάνειν ἔδοξεν, ἐκτενέστερον ὁ μακάριος τῆς πρὸς Θεὸν εἴχετο εὐχῆς, μὴ πεῖραν λαβεῖν τῆς τοιαύτης πληγῆς. Αὖθις οὖν ἡ ὄψις μὲν διελύετο. Ὁ δὲ τοῦ φόβου ἀνεθεὶς εὐχαριστήριον ἀπεδίδου τῷ Θεῷ. Οὐ κενὸν δὲ ἄρα τὸ παράδειγμα [παράδειγμα///// A.] διέγνω· τῶν γὰρ κατὰ τὴν ὄψιν ἐκείνην παρὰ τοῦ πονηροῦ Αἰθίοπος πληγέντων οἳ μὲν κατέπεσον εἰς γῆν μοναχοί, κατωλιγωρηκότες τῆς ἀσκητικῆς πολιτείας ἐπὶ τὸν ἡδυπαθῆ καὶ κοσμικὸν πάλιν ἀνθυπέστρεψαν βίον, τῆς μακαρίας ὄντως ἐκπεσόντες ζωῆς καὶ τοῖς γηΐνοις ἐμπλακέντες πράγμασιν· οὓς δὲ κλονηθέντας μὲν μὴ πεπτωκότας δέ, καὶ αὐτοὶ πειρασμοῖς μὲν καὶ πάθεσι περιπεπτώκασι σαρκικοῖς, οὐ μὴν δὲ τελέως τῆς μοναδικῆς πολιτείας ἀπέστησαν. Τοῦτο οὖν σημειωσάμενος γεγονὸς εἰς οὐ τὸ τυχὸν δέος ἐμπέπτωκεν· ὑπερευχόμενος δὲ καὶ τῶν πειραζομένων καὶ πεπτωκότων πλέον δὲ τοῦ Θεοῦ δεόμενος ὑπὲρ ἑαυτοῦ τῆς τηλικαύτης ἀπειλῆς τοῦ δαιμονίου ἐκείνου φάσματος καὶ τῆς ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐνεργουμένης πτώσεως ἀπορρυσθῆναι.

[48] [Eius oratio ad Deum.] Οὕτω γοῦν αὐτοῦ διακειμένου, κατὰ τὸν καιρὸν τῆς προσευχῆς πάλιν αὐτῷ ἡ προτέρα παραδείκνυται ὄψις καὶ πάλιν ὁ Αἰθίοψ ἀπειλῶν καὶ ῥίπτων εἰς γῆς τοὺς προσπίπτοντας, τινὰς δὲ καὶ μόνον κλονῶν τῇ ῥύμῃ τῆς προσβολῆς. Ὡς δὲ καὶ πρὸς αὐτὸν ὁρμῶντα μετὰ τοιαύτης ἑώρα τῆς φαντασίας, καταφεύγει καὶ αὖθις πρὸς τὸν σωτῆρα καὶ τῷ δέει συνεχόμενος ἐκτενῆ τὴν ἱκεσίαν προβάλλεται· &ldquogr;Θεὲ (λέγων) ἀγαθὲ καὶ κύριε τοῦ ἐλέους σου, αὐτός με τῆς προγονικῆς ἀπιστίας ἐκάλεσας, αὐτὸς τῆς τοῦ βίου ματαιότητος φυγεῖν παρεσκεύασας, αὐτός με τῆς παρὰ σοὶ καὶ τῇ σῇ θεραπείᾳ γλυκύτητος ἔγευσας καὶ τὴν κατὰ τοῦ πονηροῦ τούτου παλαίστραν ἐδίδαξας καὶ νικᾶν αὐτὸν πολλάκις ἠξίωσας· εἶτα παραχωρήσεις ἐμὲ ταῖς χερσὶ τούτου παραδοθέντα πεσεῖν καὶ τὸ τῆς ποίμνης σου πρόβατον τοῖς ὀδοῦσι τούτου τοῦ ἀνημέρου λύκου σπαραχθῆναι καὶ ἀπολέσθαι; μή, δέσποτα παντοκράτορ, ὁ διὰ τὸ ἓν ἀπολωλὸς πρόβατον ἑαυτὸν κενώσας μέχρι σαρκὸς καὶ τὸ πλανώμενον εὑρὼν καὶ ἐπὶ τῶν ὤμων ἀναλαβὼν καὶ σώσας ἐξ ἀπωλείας δι᾽ ἄφατον ἔλεον· ἀλλ᾽ ἴδε τὸν τοῦ δεινοῦ τούτου θηρίου θυμὸν καὶ τὸ ὅρμημα καὶ ῥῦσαι τῶν τούτου χειρῶν καὶ τὴν κατ᾽ ἐμοῦ κίνησιν τῆς αὐτοῦ πονηρίας ἀνάστειλον· ναί, δέσποτα Χριστέ, ἡ ἐμὴ σωτηρία καὶ λύτρωσις, ῥῆξον τούτου τὸ ἀτίθασον θράσος καὶ τὰς μεθοδείας κατάβαλε, ἵνα μὴ ἐπὶ πλέον κατὰ τῶν σοι δουλευόντων καυχώμενος ἀφαρπάζῃ τῶν σῶν χειρῶν τῆς λογικῆς σου ποίμνης τὰ πρόβατα.” [Luc. 15, 5.] Ταῦτα μὲν ἡ μακαρία ἐκείνη ψυχὴ περιδεὴς γενομένη τῇ φαντασίᾳ πρὸς Θεὸν ἔλεγεν, θερμὰ προβαλλομένη τὰ δάκρυα· ὡς δ᾽ ἐπὶ πολὺ ἡ ἀναίσχυντος ἐπιπηδᾶν ἐκείνη ὄψις ἐδόκει, θερμότερον ἔκραζεν τὴν χριστιανοῖς εἰθισμένην φωνὴν πρὸς ἔλεον ἐκκαλουμένην τὸν Κύριον.

[49] [S. Michaelem in visu cernit.] Ἀλλ᾽ ὅρα ταχεῖαν τοῦ σωτῆρος ἐπικουρίαν τῷ αἰτουμένῳ χορηγουμένην· αὖθις γὰρ ἀκούει φωνῆς πραεῖ πως ἤθει καὶ δεσποτικῷ Μιχαὴλ ἐπὶ τρίτον καλούσης καὶ πρὸς σωτηρίαν τοῦ κινδυνεύοντος κελευούσης διαναστῆναι· ἅμα δὲ τῇ φωνῇ ὁρᾷ τινὰ φωτοφανῆ λίαν καὶ ἔνδοξον τῇ αὐγῇ τὸν ἥλιον ὑπερφέροντα· καὶ τοῦτον τοῦ τραχήλου σχοινίον ἀφάψαντα τοῦ ζοφεροῦ ἐκείνου λῃστοῦ ῥοίζῳ φερόμενον κατὰ γῆς ἀκοντίσαι ζοφερᾶς καὶ βαθείας, στραφέντα δὲ τὸν φωτοειδῆ ἐκεῖνον καὶ ἔμφρικτον καὶ ἠρεμαίᾳ πως τῇ ἁφῇ τὸν σταυρικὸν τύπον κατὰ τῆς τοῦ μακαρίου καρδίας σημειωσάμενον ἀναρρῶσαί τε αὖθις καὶ τῆς δειλίας ἀπαλλάξαι καὶ θαρρεῖν παρασκευάσαι τοῦ λοιποῦ κατὰ παντὸς ἅλλεσθαι σατανικοῦ μηχανήματος· οὕτω γὰρ ὁ ἀψευδὴς Θεὸς οὐκ ἀναβάλλεται ποιεῖν τὸ θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτὸν καὶ τῆς δεήσεως ἀκούειν καὶ σῴζειν αὐτούς, ὥστε μὴ δεδίττεσθαι ἀπὸ πράγματος ἐν σκότει διαπορευομένου, ἀπὸ συμπτώματος καὶ δαιμονίου μεσημβρινοῦ, ὡς ἐνταῦθά μοι ἁρμόσαι δοκεῖν τὸ λόγιον, πεσεῖν μὲν ἐκ τοῦ κλίτους οὐκ ὀλίγους τοῦ ἡμετέρου ἀγωνιστοῦ, πρὸς αὐτὸν δὲ τὸ πτῶμα μὴ ἐγγιεῖν. [Psalm. 144, 19, Psalm. 90, 6.] Οὐ μεῖον δὲ τούτων καὶ ἕτερον ἐρῶ.

[50] [Herniosum] Μονή τις ἱερὰ κατὰ τὴν Ἀτρώαν ἀνίδρυται Ἀνδρέου τοῦ πρωτοκλήτου τῶν Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ μαθητῶν· ἐκεῖσε οὖν θαμίζων τῇ παρακλήσει τῶν αὐτοῦ τὸν ὑπὲρ ψυχῆς τελούντων ἀγῶνα ἑώρακεν ἕνα τούτων καταφορικὸν τυγχάνοντα, τῆς τάξεως τῶν ἐντὸς αὐτῷ κατασπασθείσης· ὃ δὴ καὶ ἔστενε τοσοῦτον ἄχθος ἀνακουφίζων κατὰ τῶν μηρῶν ὑποβρίθον. Τοῦτον οὖν θεασάμενος ἐλέῳ καὶ συμπαθείᾳ κινεῖται καὶ δακρύει θερμότερον οἰκείᾳ τε χειρὶ τῶν ἐγκάτων ἐκείνων τῶν ἀφειμένων [ἀφημμένων A.] τοῦ μηροῦ λαβόμενος καὶ εἰς τοὐπίσω ἀνωθήσας ἠρέμα ὑποπιάζει τε τοῖς δακτύλοις καὶ οἷον εἰς τὸ πρότερον ἀποκαθίστησι σχῆμα· εἶτα θαρρεῖ καὶ πλέον· οὐ γὰρ ἐδίσταζε τῷ εἰπόντι πιστεύων ἐπὶ ἀρρώστους χεῖρας ἐπιτεθεῖσθαι καὶ τούτους εὐεκτεῖν παρασκευάζειν. [Matth. 16, 18.] Σταυρὸν γὰρ τυπώσας ἱερᾷ χειρὶ τῇ οἰκείᾳ κατ᾽ ἐκείνου τοῦ τόπου καθ᾽ ὃν ἐπιέσθη τὰ ἔγκατα ὥσπερ τινὰ πύλην ἠσφαλίσατο τὴν ἐς τὰ κάτω φοράν, [signo crucis sanat.] σφραγῖδα καὶ κλεῖθρα τὸν ἱερὸν τύπον ἐπιθεὶς καὶ οἷον κελεύσας τῷ πάθει τοῦ λοιποῦ μὴ ἐνοχλῆσαι τὸν ἄνδρα. Τοῦτο μὲν οὖν τὸ ἔργον γέγονε τῷ μὲν πεπονθότι ὑγεία, τῷ δ᾽ἰατρῷ μεγάλου θαύματος ἀποτέλεσμα, τῷ δὲ Θεῷ δόξης καὶ εὐχαριστίας ὑπόθεσις, οἷς δὴ καὶ τοὺς αὐτοῦ θεράποντας θαυμαστοῖ καὶ τῶν εἰς αὐτοὺς ἀγαθῶν ἐλπίδων κενοὺς τοὺς προστρέχοντας οὐκ ἀφίησιν. Τοίνυν τὸ λοιπὸν τοῦ βίου τοῦ πάθους ἀπολυθεὶς ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος ἄχρι καὶ εἰς τέρμα τῆς οἰκείας ζωῆς ἀνενόχλητος ἔμεινε καὶ τῇ ἀποκαταστάσει τῶν πάλαι κατενεχθέντων ὑγιὴς καὶ ὁλόκληρος.

[51] [A Iudaeorum] Καὶ ἔτερον δέ τι οὐκ ἀνάξιον λόγου προσθήσω τοῖς εἰρημένοις. Νίκαια ἡ πόλις πολλοῖς μὲν βρίθει τοῖς ἄλλοις καλοῖς, τῷ δὲ πρὸς ἐμπορείαν ἔχειν εὐφυῶς ἐκκαλεῖται τοὺς ἐπιτηδεύοντας τὸ χρῆμα πρὸς ἑαυτήν· ὅθεν καί τινες Ἑβραίων φυλῆς αὐτόσε κατοικοῦντες ἐμπορείας τε χάριν καὶ τῆς ἄλλης ἀφθονίας, τῇ οἰκείᾳ θρησκείᾳ ἐπεμαίνοντο λυττῶντες κατὰ Χριστοῦ. Τούτους οὖν ὁ μακάριος ἐνορῶν καὶ οἷον τῷ ζήλῳ τῆς εἰς Χριστὸν ἐκτηκόμενος πίστεως ἀσυνετοῦντας συνιέναι τὴν ἀληθῆ θρησκείαν ἔσπευδε ποιεῖν λόγοις τε καὶ ἔργοις ἐνάγων εἰς σωτηρίαν· ἐθάμιζέ τε παρ᾽ αὐτοῖς καί τινας ἐκείνων ἤγρευε τῷ τῆς πνευματικῆς σοφίας δικτύῳ πρὸς τὴν εἰς Χριστὸν ἀληθῆ καὶ ἀμώμητον πίστιν· ἐπεὶ δὲ φθονεῖν εἴωθε τοῖς τοιούτοις ὁ πονηρὸς τὴν ζημίαν οὐ φέρων τῶν σῳζομένων, ἀνήγειρε κατ᾽ αὐτοῦ τινας τῶν ἀπηλλοτριωμένων ἐκ μήτρας τῇ ἀρρήτῳ προγνώσει Θεοῦ· καὶ βουλὴν ποιοῦνται λαθραίαν (ἔδει γὰρ τὸν μιμητὴν Χριστοῦ τὰ ἴσα παθεῖν), ὥστε Κωνσταντῖνον ἐκποδὼν ποιήσασθαι τοῦ βίου, ἐπ᾽ ἐλέγχῳ τῆς Ἑβραίων τυγχάνοντα θρησκείας· μελετῶσί τε κτεῖναι ἄνδρα ἀνεύθυνον, [insidiis] ἆθλον τάχα τοῦτο τῆς τῶν παρ᾽ αὐτοῦ διδασκομένων σωτηρίας, εἰ καὶ προνοίᾳ τοῦ ἀεὶ φυλάττοντος τὰς ψυχὰς τῶν δούλων αὐτοῦ τοῦ ἐπηρτημένου τούτου διέφυγε κινδύνου. Ὅρα γάρ μοι, ὅσης τῆς θείας ἀπέλαυσε κἀνταῦθα κηδεμονίας. Ἀθροισθέντων γὰρ τῶν ἤδη τὸν φόνον ἐργάσασθαι τοῦ δικαίου σκεψαμένων εἰς ἓν ἔν τινι τόπῳ λίαν ἀποκρύφῳ καὶ τοῦ τοιοῦδε δράματος τῇ μονώσει ἐπιτηδείῳ (ὁ δὲ ἦν εὐκτήριος οἶκος τῆς θεομήτορος) ἑλκόντων τε βίᾳ καὶ μελλόντων ἐγχειρεῖν τοῦ μιάσματος, ἐπιφαίνεται φάσμα γυναικὸς τορόν τι βοώσης καὶ κηρύκιον καὶ ὡς αὐτὴ μάρτυς εἴη τῶν πραττομένων, γινώσκουσα τὴν μελετωμένην μιαιφονίαν. Ἣν θεασάμενοι οἱ δεινοὶ ἐκεῖνοι καὶ λογικοὶ θῆρες καὶ ὡς ἤδη πεφωραμένοι τῇ ἀπ᾽ ἐκείνης φωνῇ, ἐῶσι μὲν τὸν ἅγιον τάχος, ἐν ἀκαρεὶ δὲ αὑτοὺς ἀφανίζουσιν ἐκεῖθεν. Καὶ οὕτω τοῦ κινδύνου σωθεὶς ὁ μακάριος ἀπηλλάγητοῦ τόπου. Ὡς δ᾽ ἀνέθη τοῦ κακοῦ, περιεσκόπει τὴν γυναῖκα ἰδεῖν, ἥτις αὐτῷ πρόξενος γέγονε τῆς σωτηρίας· ἦν δὲ ἄρα οὐ γύναιον ἀλλὰ χάρις θεία σχηματισθεῖσα εἰς τὴν τῆς θεομήτορος ὄψιν, [ope Dei matris liberatur.] ἣ δὴ καὶ κατὰ τὸ ἱερὸν εὐκτήριον ἐτιμᾶτο. Διὸ καὶ συνεὶς τὴν θεόθεν ἐπικουρίαν Θεῷ τε καὶ τῇ αὐτοῦ κατὰ σάρκα μητρὶ τὰς σωτηρίους ἀπεδίδου εὐχαριστίας· τοῦ δὲ δράματος τὴν συσκευήν τις τῶν ἐπιβούλων ἐκείνων προσελθὼν ἐξεῖπεν μετὰ ταῦτα καὶ διελέγχειν ἐπειρᾶτο τοὺς δράσαντας, εἰ μὴ παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ ἀληθῶς μιμουμένου κἂν τούτῳ Χριστὸν τῷ μᾶλλον ὑπὲρ τῶν φονευόντων εὔχεσθαι ἢ ἀμύνασθαι τῆς τοιαύτης ἐπεσχέθη ὁρμῆς· οὕτως αὐτὸν ἡ τοῦ παναγίου πνεύματος ἐχαρίτωσεν δύναμις καὶ τοιαύτης ἔτυχεν Θεοῦ προνοίᾳ τῆς παραδόξου σωτηρίας.

[52] [Piscis miraculo captus.] Ἔχεται δὲ καὶ ἔτι λόγου τῶν αὐτοῦ θαυμάτων ἡ ἱστορία καὶ τοῦ ῥηθησομένου αὕτη μάρτυς ἡ ἱερὰ καθέστηκεν Νίκαια. Φίλῳ γάρ τινι συνήθως ἐπεχωρίαζεν αὐτόθι ὁ μακάριος οὗτος ἄνθρωπος· τὸ δὲ ὑπῆρχε λιμνίον ἰχθύων πλῆρες· βιβάριον τοῦτο καλέσαι ῥωμαΐζων ἀνήρ. Ποτὲ δ᾽ οὖν τῷ φίλῳ ἐπεξενώθη καὶ παρὰ τὸ λιμνίον ἐγκύψας ὁρᾷ τινα ἰχθὺν τῷ μεγέθει μέγιστον κελεύει τε τοῖς ὑπηρέταις ἀστεἳζόμενος [ἀστιζομένοις A.] τὴν ἑστίαν ἀνάψαι. Οἱ δ᾽αὐτῷ δυσάλωτον εἶναι τὸν θεαθέντα ἔφασκον ἰχθὺν ὡς ἀπόπειραν ἔχοντες τοῦ τοιούτου. Ὁ δὲ τούτοις μὲν καὶ αὖθις κελεύει τῆς ἐσχάρας ἐπιμελεῖσθαι, λαβὼν δέ τι δικτύδιον, (καρίδων τοῦτό φασι σαγήνην) ἐμβάπτει τῷ ὕδατι· καὶ ὁ πάλαι δοκῶν ἀνάλωτος ἰχθὺς ὥσπερ ἐπ᾽ αὐτῷ τούτῳ πρὶν ἐκδιδράσκων αὐτόματός τε καὶ οἷον ἐθελούσιον ὄψον τῷ μακαρίῳ πρόσεισι καὶ τοῦ δικτύου γίνεται ἐντός. Ὁ δ᾽οὐκ ἀνέλκει μὲν τοῖς δὲ παροῦσι τὸ δίκτυον ἐπιδίδωσι, καὶ ἀνέλκουσιν ἐκεῖνοι· καὶ τούτῳ τιμᾷ τὴν δεξίωσιν, ἁπάντων τῶν ὁρώντων ἐκπληττομένων τὸ θαῦμα. Καὶ πῶς γὰρ οὐκ ἔδει τὸν Χριστοῦ γνήσιον μαθητήν, εἰ καὶ μὴ Τιβεριάδος εὐπόρηκε λίμνης, ἀλλ᾽ οὖν τῆς παρούσης μὴ τῷ παρ᾽ ἐκείνου τερατουργηθέντι θαύματι τιμηθῆναι, μᾶλλον δὲ πιστώσασθαι διὰ τούτου ἐκεῖνο, ὅπερ θεῖος λόγος ἐδημιούργει; εἰ γὰρ ὑπηρέτου γνώμῃ ἰχθύων ὑποτάττεται γένος καὶ φιλεῖ μᾶλλον τὴν ἄγραν ἢ τὸ ἐν ὕδασιν ἕρπειν, πῶς οὐχὶ Θεοῦ τοῦ πάντων δημιουργοῦ τῷ κελεύσματι τὸ τῶν ἰχθύων 〈γένος〉 ἔμελλε συντρέχειν ἀληθῶς εἰς τὴν τῆς Θεοῦ πρὸς ἀνθρώπους ἐπιδημίας ἀπόδειξιν; οὐ γὰρ ἄλλου φημὶ τοῦτο ἔγωγε ἔργον καὶ τότε καὶ νῦν, ἀλλὰ τῆς θείας δυνάμεως, ἐκεῖ μὲν τὴν θεότητα παραγυμνούσης, ἐνταῦθα δὲ τῶν θείων κηρύκων τῆς πνευματικῆς καὶ θείας δυνάμεως τὴν ἐνέργειαν, ἵνα δι᾽ ἀμφοτέρων αὔξηται [αὔξη A.] τῆς πίστεως ἡ ἀπόδειξις καὶ τῶν μισοχρίστων ἅπαν ἐμφραγείη τὸ στόμα, κατὰ τῆς ἀληθείας δυσώδεις λόγους ἐξερευγόμενον. [Ioh. 21, 1 – 6.]

[53] [Vini copia multiplicata.] Ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦτο σιωπήσομαι τοῦ μεγάλου τούτου ἀνδρός, ὅπερ δὴ πολλοὶ τῶν ἐκείνου γνωρίμων διεβεβαιώσαντο. Συμεῶνι γάρ τινι μοναχῷ καὶ ἡσυχάζοντι παρέβαλέν ποτε, τοῦ οἰκείου καθηγητοῦ τὴν ἐκ τοῦ βίου μετάστασιν ἐπιτελοῦντι· ὃς τὴν τῶν τηνικάδε συνεληλυθότων πεποιημένος δεξίωσιν, ὅπερ εἶχε πρὸς ταύτην ἀφωσιωμένον οἴνου ἀμφορίδιον ἀπαντλήσας τοῖς δαιτυμόσιν, ἐπειδὴ παρὰ τοῦ μακαρίου τούτου ἀνδρὸς καὶ εἰς αὖθις ἐπὶ δεῖπνον τοὺς παρόντας ἐλθεῖν ἐλάμβανε προτροπήν, ἤσχαλλέ τε καὶ ἐδυσφόρει μὴ ἂν οἴνου ἄνευθε τὴν φιλοφροσύνην γενέσθαι τῆς δεξιώσεως· ὃ δ᾽ αὐτῷ καὶ δεῖπνον ὑπισχνεῖτο τελέσειν καὶ τῇ ἐπιούσῃ πρὸς εὐωχίαν ἐξαρκέσαι τὸν οἶνον· πείθεται τοίνυν ὁ ἑστιάτωρ ἐκεῖνος καὶ ἀφίησι τῇ εὐχῇ τοῦ ἁγίου τοῦ οἴνου τὴν δαψίλειαν· τὸ γὰρ ἀνέλπιστον τοῦ διαρκέσαι οὐκ ἦν ὅπως ταύτης χωρὶς ἐπιχορηγηθῆναι τὴν χρείαν ἐδίδου λογίζεσθαι τῷ ἀνδρί. Τοίνυν καὶ τὸ δεῖπνον παρῆν καὶ ἡ εὐωχία πλήρης καὶ ἡ μετὰ τήνδε τὴν ἡμέραν ἀφθονία διεδείκνυτο καὶ ὁ καψάκης τοῦ θείου ἐλέους οὐκ ἠλαττοῦτο, ἀλλ᾽ εἶχε τὴν ἐπὶ τῇ χήρᾳ πάλαι καὶ τῷ προφήτῃ χάριν ἐκεῖνο τὸ ἀμφορίδιον, ὡς καὶ τότε δοξασθῆναι μᾶλλον τὸν ἐξ ὕδατος δημιουργήσαντα οἶνον καὶ πρὸς γάμου εὐωχίαν τῇ παρουσίᾳ ἐπαρκέσαντα δι᾽ εὐλογίας· οἶδε γὰρ ὁ φιλόδωρος δεσπότης Χριστὸς τοῖς αὐτοῦ θεράπουσι τῶν δι᾽ ἑαυτοῦ μεταδιδόναι θαυμάτων κατὰ τό· ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ τὰ ἔργα μόνον τὰ ἐμὰ ἀλλὰ καὶ μείζονα τούτων ἐνίοτε ποιήσει. [3 Reg. 17, 16, Ioh. 2, 9, Ioh. 14, 12.] Τοῦτο τὸν μέγαν Κωνσταντῖνον διασημότερον ἐπὶ θείᾳ χάριτι τοῖς τε γνωρίμοις καὶ δὴ καὶ τοῖς ἀγνώταις [ita A; legendumne ἀγρόταις?] εἰργάσατο καὶ μάλιστα τῆς ἠλιθίου τῶν κατὰ Χριστοῦ λυττώντων παροινίας τοὺς κεκρατημένους παρήγαγεν· εἴωθε γὰρ τῶν θαυμάτων ἡ χάρις τοὺς μὲν ἐκείνων ἐπὶ πίστιν ἐνάγειν, τοῖς [τοὺς A.] δὲ δέος ἐντιθέναι καὶ τῆς οἰκείας ἀπιστίας οὐ τὴν τυχοῦσαν ἀσθένειαν.

[54] [Tempestas sedata.] Ἀλλ᾽ ὧδε μὲν τοῦτο· οὐχ ἧττον δὲ καὶ ἕτερον διηγήσομαι. Χειμῶνος ὥρᾳ καὶ τυχὸν οὕτω διακονίαν τελοῦντι τῷ μακαρίῳ πνευματικὴν ἡ κατὰ θάλατταν ἐχρεωστεῖτο πορεία καὶ τὴν τοῦ Πυθίων [Locus in Bithynia. Synax. Eccl. CP., p. 31; cf. Act. SS., Sept. t. III, p. 492; Nov. t. II, pp. 323, 358.] λεγομένου χώρου κατιθὺ πλέων ἐπὶ νεὼς σὺν ἑτέροις οὐκ ὀλίγοις ἀνδράσιν. Ὡς δ᾽ ἐπὶ τὸ μέσον που τῆς θαλάττης εὐπλοοῦσα ἡ ναῦς ἐχώρει, καταλαμβάνεταί τινι χειμερίῳ κλύδωνι καὶ ζάλῃ χαλεπωτάτῃ, δι᾽ ἧς ἐν ἐλπίσιν ὁ περὶ τὰ ἔσχατα κίνδυνος· τῶν δ᾽ ἐν τῷ πλοίῳ περιστάντων τὸν θεῖον ἄνδρα τοῦτον ἀνακεκλιμένον καμάτῳ νόσου τρυχούσης τὸ ἱερὸν ἐκεῖνο σῶμα τότε, οὐκ οἶδα ὅπως εἰπεῖν εἰ μὴ τῆς Παύλου καὶ περὶ τοῦτον οἰκονομίας ἐνεργουμένης τοῦ μύστου τῶν ἀρρήτων. Τούτων οὖν περιστάντων καὶ τὴν σωτηρίαν ἐξαπαιτούντων ὥσπερ ἀπό τινος θησαυροῦ, εἴκει ὁ μέγας ἐν θαύμασι καὶ οὐκ ἀναβάλλεται πρὸς τὴν ἀξίωσιν. Εἶχε γὰρ τὸ θαρρεῖν ἐκ τῆς θερμοτάτης πίστεως· καὶ ἀνεγεῖραι κελεύει τοῖν χεροῖν λαβόμενος καὶ εἶτα τὰς χεῖρας ἐκτείνας εἰς οὐρανόν· &ldquogr;Ὁ καὶ πάλαι (ἔφη), δέσποτα Χριστέ, χειμαζομένοις τοῖς σοῖς μαθηταῖς τῇ σῇ κελεύσει πραΰνας τὸν κλύδωνα, καὶ νῦν ἐπίστηθι ἐνταῦθα καὶ τὴν σωτηρίαν ἡμῖν διὰ τοῦ τιμίου σου σταυροῦ ὡς εὐεργέτης ἁπάντων πρυτάνευσον·&rdquogr; καὶ ἅμα σφραγίζει τὴν ἀγριαίνουσαν ἐκείνην θάλασσαν· ἡ δὲ παραχρῆμα γαληνιᾷ καὶ ἡ ζάλη σὺν τῷ πνεύματι ἀθρόα κοιμίζεται καὶ οὕτω τὸ πλῆθος τῶν ἐν τῷ πλοίῳ περισωθέντες τῇ τοῦ μεγάλου πατρὸς ἐκτενεῖ προσευχῇ πανταχοῦ μετὰ τὴν σωτηρίαν διηγοῦντο τὸ θαῦμα. Καὶ πῶς γὰρ ἦν σιωπᾶν ἔργον τοσοῦτον, ὅπερ οἶμαι οὐδὲ χρόνος λήθῃ καλύψει, τοῦ δικαίου Θεοῦ τὸν ἑαυτοῦ θεράποντα κατὰ τὴν αὐτοῦ ἐπαγγελίαν ἀντιδοξάσαι κελεύσαντος;

[55] [Nicaeae] Ἐγὼ δὲ τῶν τοῦ μακαρίου θαυμάτων τῆς διηγήσεως ἔχεσθαι καὶ ἔτι προῃρημένος οὐδὲ τὰ λοιπὰ ὅση δύναμις σιωπήσομαι, ὅσαγε εἰς ἐμὴν ἧκεν ἀκοὴν καὶ τὸ βέβαιον οἱ παρ᾽ αὐτοῦ φοιτήσαντες ἀνεδίδαξαν· ἡ μὲν γὰρ τῆς αὐτοῦ χάριτος φήμη διέτρεχεν πανταχοῦ, πλείω δὲ πάντων κατὰ τὴν Νικαέων μητρόπολιν, τἆλλά τε διακειμένην θερμότερον περὶ τὴν εὐσέβειαν καὶ δὴ καὶ περὶ τοὺς Θεοῦ θεράποντας πολλὴν κεκτημένην αἰδῶ, ἅτε καὶ τὸ πλεῖστον μέρος τῆς πόλεως δι᾽ ὑπερβάλλουσαν θεοφίλειαν ἀφιερωμένον Θεῷ, καὶ μάλιστα τῶν εὖ γεγονότων φύσεώς τε καὶ περιουσίας καὶ τῆς κοσμικῆς περιφανείας προφητικῶς εἰπεῖν παραρριπτεῖσθαι μᾶλλον ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ προαιρουμένων [προαιρουμένους A.] ἢ ἐν σκηνώματι τοῦ βίου κατωφρυῶσθαι· τὰ γὰρ σπέρματα τῆς εὐσεβείας ὡς ἔοικε τῶν ἐκεῖσε κρατυνάντων τὸ θεῖον σέβας παρὰ πατέρων παῖδες ὑποδεξάμενοι ἀπαρατρέπτους τῆς τε πίστεως καὶ τοῦ θεοφιλοῦς ἐκείνων βίου ἀποσῴζουσι τοὺς χαρακτῆρας. [Psalm. 83, 11.] Κατ᾽ αὐτὴν οὖν τὴν ὄντως ἱερὰν Νίκαιαν, ἣ τῆς Βιθυνῶν ἐπαρχίας προκάθηται, ὥσπερ τις εὐωδία ἡ περὶ τοῦ μακαρίου Κωνσταντίνου φήμη διαδραμοῦσα εὔφρανε τοὺς οἰκήτορας εἴπερ ἄλλο τι τῶν ἐν τῷ βίῳ ἡδέων, μάλιστα δὲ τούτων τοὺς κατὰ τὴν ἄνω που ἡμῖν εἰρημένην Ὑακίνθου μονήν [Supra, c. 35, p. 637.] . [monachis duobus monasterii Hyacinthi] Δύο γοῦν τινες τῶν ἐκεῖ μοναστῶν ἐπ᾽ εὐλαβείᾳ μεμαρτυρημένοι σκανδάλου τινὸς χάριν ἀναφανέντος τῆς μονῆς ἐξελθεῖν ἐβουλεύοντο· γίγνεται τοίνυν τῷ μακαρίῳ, καθάπερ Μωσεῖ τὸ παλαιὸν ἡμαρτηκότος τοῦ λαοῦ, κἀνταῦθά τις ἦχος τοῖς ὠσίν· καὶ ὃς κατελθεῖν ἐκέλευε κατὰ τὴν Ὑακίνθου μονὴν καὶ Σίλαν καὶ Ἰωάννην ἐπισχεῖν τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεως. Τῷ οὖν κελεύοντι πεισθεὶς κάτεισι τάχος καὶ τὴν μονὴν καταλαβὼν ἔρχεται πρὸς ὁμιλίαν τῶν μελετώντων τὴν ἔξοδον καὶ τὴν αἰτίαν ἤρετο τῆς ἐπὶ ταύτην ὁρμῆς· οἱ δὲ τέως καλύπτειν τὴν οἰκείαν βουλὴν ἐθέλοντες διανεβάλοντο τὴν τοῦ δράματος συσκευὴν καὶ μηδέν τι διανοηθῆναι τοιοῦτον ἔφασκον· ᾤοντο γὰρ τῷ μηδενὶ θαρρῆσαι τὴν οἰκείαν βουλὴν ἄγνωστον αὐτὴν ἔτι πᾶσι καθίστασθαι· ὡς δὲ πᾶσαν ἐξεῖπεν αὐτοῖς τὴν συσκευασθεῖσαν φυγὴν καὶ ὡς θεόθεν αὐτῷ μεμήνυται, δι᾽ ὃ καὶ ἀπεστάλη τῆς ὁρμῆς αὐτοὺς ἐπισχεῖν, πίπτουσιν ἀθρόοι τοῖς ποσὶν αὐτοῦ καὶ πᾶσαν αὐτῶν τὴν κεκρυμμέην ἐξαγγέλλουσι γνώμην καὶ ὡς, [fugam meditantibus meliora suadet.] εἰ μὴ τάχος ἡ αὐτοῦ παρουσία τὸν ὁρισθέντα παρ᾽ αὐτῶν προέφθασε τῆς ἐξόδου καιρόν, πάντως ἂν καὶ τῆς μονῆς ὑπεξῆλθον καὶ πλάνην οὐ τὴν τυχοῦσαν ὑπέστησαν, τῇ ἑαυτῶν προτέρᾳ σπουδῇ περὶ τὴν ἀρετὴν οὐχ ἥκιστα λυμανεῖσθαι δεδυνημένην. Οὕτως οὖν στηρίξας ὁ θεσπέσιος οὗτος τοὺς περὶ Σίλαν καὶ τῆς ματαίας ἀναστείλας μελέτης, αὖθις ἐπὶ τὴν ἑαυτοῦ παροικίαν ἐπάνεισιν, τῶν συνήθων ἀγώνων ἐχόμενος.

[56] [Daemonum insectationes.] Ἔτη [ἐπ᾽ A.] ὀκτὼ δὲ ὅλα κατὰ τὸν εἰρημένον Μεσῶνα τόπον τὸν ἀσκητικὸν βίον σπουδῇ διανύσας πολλῇ πλείστους τε πειρασμοὺς παρὰ τῆς δαιμονίου προσβολῆς ὑφιστάμενος, ὡς μηδεμίαν νύκτα παρελθεῖν ἐν ᾗ μὴ παρ᾽ αὐτῶν ἐδόκει καταξαίνεσθαι οὐ μάστιξιν ἀλλ᾽ ὄφεσι, φοβερωτέρας αὐτῷ τὰς πληγὰς τῶν φαντασμάτων παραδεικνύντων, ὡς αὐτὸς σὺν ἀληθείᾳ ταῦτα παθεῖν δάκρυσι πολλοῖς περιρρεόμενος διηγεῖτο πολλάκις. Ὡς δὲ τῆς μὲν τοῦ Μεσῶνος παροικίας μετέστη, ἀγχοῦ δέ που τῆς τοῦ Βολίου μονῆς οὕτω καλουμένης παρεγένετο, καθ᾽ ἣν ἱερῶν ἀνδρῶν ἀγῶνες τὸν ἀσκητικὸν κατεβάλλοντο τρόπον, κατά τινα καιρὸν περὶ τὴν πρώτην ὥραν στιχολογοῦντι τὸν πνευματοφόρον Δαβὶδ φαίνεται αὐτῷ στυλιαῖόν τι πῦρ οἱονεὶ τορείᾳ περιφερές. [Igneam columnam videt.] Ὡς δὲ ἑώρα τὴν ὀπτασίαν, ἐθαύμαζε καὶ πρὸς Θεὸν ὥσπερ τις φίλος διελέγετο, εἰ εὐδοκοίη τὴν ἔρημον φιλοῦντα καὶ τὸν ὀχλώδη φεύγοντα βίον αὐτοῦ που τὴν κατοικίαν ἑλέσθαι, ἔνθα τόπος ἡσυχίας οὐ πάρεστιν. Ὡς δ᾽ἐπιμένον ἑώρα τὸ πυροειδὲς ἐκεῖνο θέαμα καὶ τοῦ τόπου μὴ ἀφιστάμενον, αὐτοῦ που πάντως αὐτὸν κατοικήσειν θείαν ἐτεκμαίρετο βούλησιν· ὅπως δὲ καὶ ἀσωμάτων ὄψεις ὁρᾶν ἠξιώθη αἰσθητοῖς ὀφθαλμοῖς, ἑνὶ δηλώσας τρόπῳ τἆλλα ἐάσω διὰ τὸ πλῆθος.

[57] [Sancti cuiusdam monachi] Μοναχῶν τις 〈τῶν〉 ἐπ᾽ εὐλαβείᾳ μαρτυρουμένων εἰώθει τῷ μακαρίῳ τὰ τῆς ψυχῆς ἐξαγορεύειν κινήματα· κατ᾽ αὐτὰς δέ που τὰς καθαρσίους ἡμέρας τῆς τεσσαρακοστῆς, ἐν αἷς ἄβατον εἶχε τὸ προπύλαιον ὁ τῆς ἡσυχίας ἀστήρ, νόσῳ περιπέπτωκεν τὸ τέλος αὐτῷ τῆς ἐπικήρου ταύτης ζωῆς ἐπαγούσῃ. Οὗτος τοίνυν δηλοῖ τῷ μακαρίῳ πατρὶ τὰ τῆς νόσου. Ὁ δὲ τὸν τῆς ἡσυχίας κανόνα λῦσαι μὴ βουλόμενος πρὸ τοῦ φθάσαι τὴν κυρίαν τῶν ἡμερῶν, δηλοῖ τῷ ἀσθενοῦντι ὡς· &ldquogr;Ὄψομαί σε πάντως καὶ οὐ παρελεύσῃ μου τὴν θέαν, κἂν εἰ τέως ἀνεβαλόμην αὐτόθι ἐλθεῖν, τῆς τε σῆς καὶ τῆς ἡμετέρας ψυχῆς ἐκτενῶς Θεῷ τὴν ἱκεσίαν ὑπερποιούμενος.&rdquogr; Φθάνει τοίνυν ἡ θεία καὶ ἄφατος πρόνοια καὶ δὴ παρελθουσῶν τινων ἡμερῶν μεθίστησι τὸν νοσοῦντα τοῦ βίου· καὶ ἐπειδὴ τῶν ἐπιλέκτων τοῦ Θεοῦ δούλων ἐτύγχανεν ὁ ἀνήρ, [animam ab angelis in caelum ferri cernit.] ὑπ᾽ ἀγγέλων φωτοειδῶν τὴν ψυχὴν ἀποφέρεται· καὶ πρὸς οὐρανὸν ὡς εἶχον οἱ φέροντες ἐφοίτων. Ὁ δέ γε μακάριος παρὰ τὸ καταγώγιον τῶν εὐχῶν ἑστηκὼς τὸ εἰρημένον ὁρᾷ θέαμα καὶ τὴν ὑπ᾽ ἀγγέλων τῆς μακαρίας ἐκείνης ψυχῆς δορυφορίαν, ὥσπερ ἐπ᾽ αὐτῷ τούτῳ τὴν πλησίον ὁδευόντων τῶν θείων ἀγγέλων σὺν τῇ μακαρίᾳ ἐκείνῃ ψυχῇ καὶ οἷον ὑπονευόντων, ἐφ᾽ ᾧ θεαθῆναι τῷ ἀοιδίμῳ πατρὶ τὴν εἰς οὐρανὸν τῆς ἁγίας ἐκείνης ψυχῆς ἀναφοίτησιν. Οὕτως οὖν ἀσφάλειαν τῆς τοῦ μοναχοῦ σωτηρίας τῇ θέᾳ διεγνωκὼς ηὐχαρίστει τῷ μὴ ἀγεράστους ἐῶντι τοὺς τῆς ἀρετῆς πόνους δεσπότῇ Χριστῷ, ἀλλὰ τῆς οὕτω μακαρίας καὶ τελευτῆς καὶ διαγωγῆς καὶ συναυλίας ἀξιοῦντι τοὺς αὐτὸν ἁπάσης βιωτικῆς δόξης καὶ ἡδυπαθείας προκεκρικότας.

[58] [Visio de monacho indigno.] Ἀλλὰ τοῦτο μὲν οὕτως. Ὅρα δέ μοι, ὅπως αὐτῷ παραδείκνυσιν ἡ χάρις καὶ τοὺς ἀπωλείᾳ κατακριθέντας εἰς ὑπόδειγμα πάντως βιωτικῆς ἀσφαλείας. Ἕτερος γάρ τις τῶν μοναζόντων ἱερατικὸν εἰ καὶ ἀναξίως ὡς ἔοικεν ἀξίωμα περικείμενος, ᾤχετο τοῦ βίου, παρισταμένου τῷ νεκρῷ τοῦ μακαρίου πατρός· ὡς δὲ τὴν ὁσίαν οἱ ἐπιτήδειοι τῷ ἀποιχομένῳ τετελεκότες ἐπὶ τὸν τάφον κατέθεντο, ἐκπλήξεως τι γέμον κἀνταῦθα ὁρᾷ ἡ τῆς θείας χάριτος πεπληρωμένη ψυχή, τὴν μὲν γῆν διαστᾶσαν ὥσπερ εἰς ἑαυτήν, τὸν δὲ νεκρὸν ἐκεῖνον οἱονεὶ χάσματι λαβοῦσαν καταπιεῖν, ὡς ἄδηλον γενέσθαι δοκεῖν κατὰ χάους τὸν τεθαμμένον. Τοῦτο μὲν οὖν ἐδηλοῦτο τῷ παραδείγματι ἐντεῦθέν τε συνιέναι τὸν ὁρῶντα προσγέγονεν τῆς ἐναντίας μοίρας λαχεῖν καὶ ἀντὶ σωτηρίας οὐρανίου καταχθονίου ἀπωλείας χρηματίσαι κατάκριτον· οὕτως τὸ διορατικὸν τοῦ θαυμασίου πατρὸς ἀμφοτέρων γέγονε τῶν πραγμάτων ἐν γνώσει, Θεοῦ πάντως παραδεικνύντος καὶ μονονουχὶ κηρύττειν κελεύοντος, τά τε τῆς ἀρετῆς ἔπαθλα καὶ τὰ τῆς κακίας καὶ ῥᾳθυμίας κρίσεις καὶ κατακρίσεις, ὡς ἐντεῦθεν αὐτόν τε τὸν ὁρῶντα καὶ πολλοὺς ἑτέρους δι᾽ αὐτοῦ σωφρονίζειν μὴ ἀνιέναι τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀλλὰ σπεύδειν πρὸς τὸ βραβεῖον τῆς ἄνω κλήσεως, ἵν᾽ οἱ μὲν τῆς ἀγγελικῆς τυγχάνωσι δορυφορίας καὶ ὁμιλίας, οἱ δὲ μὴ τὴν εἱς τὸν ᾅδην ἀποστροφὴν καταδικάζοιντο ταῖς ἁμαρτίαις ἐμπεπαρμένοι καὶ ἀδιόρθωτοι.

[59] [Hospites benigne excipit.] Ἀλλ᾽ ἴδωμεν αὐτὸν καὶ στοιχείοις ἐπιτάττοντα καὶ τὸν ἐν θαύμασι λαμπρὸν τοῖς πράγμασιν ἁμιλλώμενον. Φιλόξενον εἶχε τὸν τρόπον ὁ καθ᾽ ἡμᾶς Ἀβραάμ, κἂν ἡσυχίαν ἠσπάζετο· καὶ δὴ παρῆσαν αὐτῷ παραβαλόντες οἱ ἀγχοῦ που τὸν ἡσύχιον διανύοντες βίον, τῶν εὐχῶν ἐκείνου καταπολαύσοντες· καὶ ἡ αὐτοσχέδιος ἐκείνη καὶ δαψιλὴς τῇ πενίᾳ εὐτρεπίζετο τράπεζα, κόκκοι καὶ ἅλες καὶ λαχάνων ἀγρίων διάφορα· οὐ γὰρ ἔχω εἰπεῖν ἀκρίδας [ἀκρίδες A.] καὶ μέλι ἄγριον, τοῦ μεγάλου Προδρόμου τὴν τράπεζαν, ὅτι μὴ ταῦτα ἡ καθ᾽ ἡμᾶς αὐτῷ ἐχορήγει ἔρημος· ἐκεῖνα μὲν ἦν τὸ δὲ περιέχον ἐξηνεμοῦτο καὶ νότος ἐπέπνει βίαιος, τήν τε θύραν τοῦ δωματίου διαταράττων καὶ τὴν ἑστίαν νιφάσιν ἀνασκευάζων· καὶ ἡ μὲν ἀγάπη τῆς ξενοδοχίας ἐπελάγιζεν, τὰ δ᾽ἐπιτήδεια μετὰ τῆς σπάνης τῷ πνεύματι ἐκωλύετο. Ὁ δὲ μακάριος ἑνὶ τῶν παρεστώτων — ἦσαν γὰρ τοῖς συνελθοῦσιν ὑπηρετοῦντες μαθηταί, — χαριέστερον ἐπιδών· &ldquogr;Τίς με πλέον (εἶπεν), τέκνα, ἀγαπᾷ;&rdquogr; καὶ ὁ ἐλάχιστος ἐνίκα τῇ ἀποκρίσει τὸν ἕτερον ἐπισπεύσας τὴν κατάθεσιν. Ὁ δέ φησιν αὐτῷ σὺν παρρησίᾳ· &ldquogr;Ἔξελθε, ὦ παῖ, καὶ εἶπον τῷ ἀνέμῳ· Θεοῦ ἔργον ὑπάρχων, παύου τὸ λοιπὸν καὶ τοῖς αὐτοῦ δούλοις μηκέτι ἐνόχλει· δεῖ γὰρ ἡμᾶς θεραπεῦσαι τοὺς ἀδελφούς.” [Ventorum] Καὶ ὁ μὲν δέχεται τὸν λόγον, καὶ παρὰ τῇ θύρᾳ στὰς ἄγγελος γίνεται τῆς κελεύσεως, τὸ δὲ βίαιον ἐκεῖνο πνεῦμα, [impetum sedat.] καίτοι κατ᾽ αὐτὸ κινηθὲν ὡς καὶ σαλεύειν πέτρας, ἅμα τῇ φωνῇ παύει ἐν ἀκαρεὶ τοῦ ἤχου καὶ τῆς προσούσης κινήσεως καὶ ἠρεμαῖον ἐᾷ τὸν τόπον τῆς παρ᾽ αὐτοῦ βίας τὸ λοιπόν, ὡς τῷ ἀθρόῳ τοῦ θαύματος καταπλαγέντας τοὺς ἐι ορῶντας (ἡ γὰρ τοῦ κελλίου σμικρότης λαθεῖν οὐδὲν τῶν δρωμένων ἐδίδου) εἰς δόξαν τραπέσθαι Θεοῦ καὶ θαυμάζειν τοῦ μακαρίου τὴν χάριν καὶ διπλῆν εὐφροσύνην ποιεῖσθαι καὶ πανδαισίαν, οἷς τε τῷ μακαρίῳ συνῆλθον καὶ οἷς τοῦ ὀφθέντος αὐτοῖς ἀπέλαυσαν θαύματος.

[60] [Syncrisis.] Τοιαύταις τιμᾶν οἶδεν δωρεαῖς ὁ Θεὸς τοὺς αὐτοῦ θεράποντας, ὡς ἐντεῦθέν μοι πιστοῦσθαι καὶ τοῦ Θεοῦ Φαραὼ Μωϋσέως τὰ θαύματα, μαστίζοντος ῥάβδῳ τὴν Αἴγυπτον νῦν μὲν τῷ κατὰ γῆς παταγμῷ, νῦν δὲ τῇ πρὸς τὸν ἀέρα ἐπάρσει· ἀλλ᾽ ἐκεῖνος μὲν τῇ ῥάβδῳ τερατουργῶν διεδείκνυτο, οὗτος δὲ τῷ λόγῳ καὶ λόγῳ οὐκ αὐτουργῷ καὶ ἀμέσῳ, ἀλλ᾽ ὑφ᾽ ἑτέρων διακονουμένῳ τῷ πνεύματι. Ἔστι δ᾽ εἰπεῖν τῶν αὐτοῦ θαυμάτων οὐκ ἔλαττόν τι καὶ ἔτερον. [Area] Βουσὶ γάρ ποτε περὶ ἅλωνα στρεφομένοις συμπεριειλοῦντο μοναχοὶ καὶ σιτοφόρων ἀσταχύων ἐδρέποντο ψιλουμένους τοὺς καρπούς. Ὀμβροτόκων δὲ νεφελῶν ἐσμοῦ 〈ἐπὶ〉 τοῦ ὁρίζοντος ἀναφανέντος καὶ τῇ ῥύμῃ τοῦ πνεύματος κατ᾽ αὐτό που τὸ χωρίον ἐληλαμένου, οὐχ ὁ τυχὼν ἠλπίζετο ὑετὸς λυμανεῖσθαι τῇ ἅλῳ· καὶ οἱ μὲν παρόντες ἔλυόν τε τοὺς ἀλοῶντας βοῦς τοῦ ζυγοῦ, καὶ ᾗ τάχος εἶχον τὸ ἔργον ἐποιοῦντο σωρὸν καὶ τὴν ἅλω ἔσπευδον τοῦ ἐλπιζομένου διασῶσαι ὑετοῦ. Τὴν τούτων οὖν ταραχὴν θεώμενος ὁ μακάριος (αὐτοῦ γάρ που παρῆν) καὶ τῇ πρὸς Θεὸν ἑαυτοῦ παρρησίᾳ θαρρῶν· &ldquogr;Ἐᾶτε (ἔφη) τὸ νῦν, ἀδελφοί, καὶ μηδὲν πονεῖτε πλέον· ἔχεσθε δὲ μᾶλλον τοῦ ἔργου τῆς ἅλωνος, μηδὲν τῶν προσδοκωμένων πτοούμενοι [corr., prius πτοιούμενοι A.] . ὁ γὰρ τῶν αὐτὸν φοβουμένων Θεὸς καὶ τὸν ὑετὸν ἀναστελεῖ καὶ ἀβλαβῆ τὴν ἅλω διαφυλάξει.&rdquogr; Τούτῳ οὖν εἴξαντες οἱ γεωργοῦντες τῷ λόγῳ πίστει τε καὶ τῷ ἁγίῳ θαρρήσαντες, τοὺς μὲν βοῦς καὶ αὖθις τῇ ζεύγλῃ προσάγουσιν, τὸ δ᾽ ἑξῆς τοῦ τῆς ἅλωνος ἔχονται ἔργου. Καταράσσεται τοίνυν οὐχ ὁ τυχὼν ὑετός, ὡς δοκεῖν αὐτοῦ που κατακλυσθήσεσθαι τοὺς παρόντας· τὸν μὲν οὖν περὶ τὴν ἅλω κύκλῳ ἅπαντα τόπον ἐργάζεται λιμνιαῖον σχεδὸν ἡ τοῦ ὑετοῦ καταφορά, τὴν δ᾽ ἅλω ἐκείνην ἄνικμον πάντῃ καὶ ἄβροχον καταλιμπάνει καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ ἐργαζομένους οὐδ᾽ αἰσθομένους ὅλως κἂν νιφάδος τοῦ καταρραγέντος ὑετοῦ· ἆρ᾽ οὐκ ἐκπλαγείη τις ἀκούων τὸ θαῦμα; [ab imbre non madefacta.] ναὶ γὰρ καὶ οὐ τῆς τυχούσης ἐκπλήξεως ἄξιον καὶ μεγίστην Θεῷ τὴν δόξαν χορηγῆσαι δυνάμενον. Πῶς γὰρ οὐκ ἂν καὶ οἱ τότε παρόντες χαρᾶς τε ὁμοῦ καὶ θαύματος ἀνεπλήσθησαν, οἷς ἑώρων ὥσπερ τινὰ δύναμιν οὐρανίαν ἄνωθεν τὴν τοῦ μακαρίου εὐχὴν τὸν ὑετὸν διατιθεῖσαν καὶ τὴν μὲν ἅλω ποιοῦσαν στεγανὴν καὶ οἷον ὑπὸ δῶμα κειμένην, τὸν δὲ περὶ αὐτὴν ὅλον ἐκεῖνον χῶρον ῥαγδαίᾳ φορᾷ κατακλύζουσαν; καὶ γὰρ ἀληθῶς, ὡς οἱ αὐτόπται τοῦ θαύματος διηγήσαντο, οὐκ εἶχον ὅτι γένωνται τῷ ὑπερφυεῖ τοῦ ἔργου περὶ τὴν αἰδῶ καὶ τὸ σέβας τοῦ μακαρίου πατρός· ἀλλ᾽ ἐδόκουν, ὡς ἔφησαν, ἢ τὸν Θεσβίτην Ἡλίαν ὁρᾶν, ὃς καὶ γλώσσῃ τὸν ὑετόν ποτε φέρειν ἐδόκει, ἤ τινα τῶν ἀγγελικῶν δυνάμεων ἐν σχήματι τοῦ μακαρίου ἐκτελοῦντα τὸ θαῦμα· τὸ δὲ ἦν ἀληθῶς αὐτοῦ παρουσία ἐκείνου, ὃς πολλοῖς καὶ ἑτέροις θαύμασι πεῖραν τῆς αὐτοῦ πρὸς Θεὸν παρρησίας τοῖς προσέχουσι πλείστην παρέσχετο [3 Reg. 18, 45.] Ταῦτα μαρτυρεῖ ἡ ἐκείνου ἱερωτάτη μονή, καθ᾽ ἣν καὶ τῆς ἀρετῆς τὸν πλοῦτον ἐκτήσατο, καθ᾽ ἣν καὶ παρρησίας τοσαύτης πρὸς Θεὸν ἠξίωται, καθ᾽ ἣν καὶ οὐ μόνον ταῦτα ἀλλὰ δὴ καὶ πλείω τούτων εἰργάσατο θαύματα.

[61] [Apathiae charisma.] Οὔκουν οὐδὲ τοῦ τῆς ἀπαθείας ἀπεξενοῦτο χαρίσματος· τῶν γὰρ πολλῶν αὐτοῦ ἀγώνων τὸ τέλος καὶ ταύτην αὐτῷ προὐξένησε τὴν ἀρετήν, ἥτις οὐκ ἂν ἄνευ τῆς θείας χάριτος ἐπιρρωννυούσης [ἐπιρωννυούσης A.] τὴν φύσιν προσγένοιτο. Ποτὲ γὰρ κατὰ τὴν μεγάλην ταύτην ἐπ᾽ εὐσεβείᾳ τε καὶ κράτει ἐφοίτα πόλιν καὶ ἐπειδὴ ἀγχοῦ που τῶν ὁρίων ἐγένετο, ἔνθα τῶν μοναστῶν ὁ ἀστὴρ Ἰωαννίκιος ἐκεῖνος τούς τε ἀσκητικοὺς κατεβάλετο ἀγῶνας καὶ τὸ μακάριον ἀπόκειται σῶμα, πίστει τῇ πρὸς ἐκεῖνον τὸν ἄνδρα, πολλοῖς δοξάσαντα θαύμασι Θεόν, ὥσπερ ζῶντι καὶ ἐπὶ γῆς τῷ ἐν Θεῷ ζῶντι διαλεγόμενος τῆς αὐτοῦ χάριτος ἐδέετο τυχεῖν, ὡς ἂν μὴ τῇ προσβολῇ τῶν δαιμόνων πειραζόμενος ὀκλάσοι τοῦ λοιποῦ περὶ τὸν ἀσκητικὸν ἀγῶνα. [BHG. 935 – 937.] Ταῦτα μὲν ἡ πρὸς Θεὸν αὐτοῦ δέησις εἶχε μεσίτην προβαλλομένη τὸν μέγαν ἐκεῖνον τῆς ἀσκήσεως ἥλιον. Ὁ δὲ θερμὸς ὑπήκοος τῶν ἐπικαλουμένων αὐτὸν ἐν ἀληθείᾳ οὐκ ἀναβάλλεται τὸ δῶρον Θεός, ἀλλ᾽ ἤδη καὶ αὐτοῦ τοῦ λόγου θᾶττον τὴν αἰτουμένην δίδωσι χάριν καὶ τὸ σύμβολον τῆς δωρεᾶς ἐμφανῶς τῷ μακαρίῳ παραδείκνυσιν· ὁρᾷ γὰρ ἀστέρα λαμπρὸν τοῦ μὲν ἱεροῦ ἐκείνου χώρου, καθ᾽ ὃν τὸ τοῦ ἀοιδίμου πατρὸς ἔκειτο σκῆνος, ἐκπεφοιτηκότα, παρ᾽ αὐτὸν δὲ γενόμενον κατά τε τὸ στέρνον ἐμπαγῆναι καὶ παρ᾽ αὐτήν που τὴν καρδίαν ἐγκαταδῦναι. [Psalm. 144, 18] Τούτῳ γοῦν ἡσθεὶς καὶ ὥσπερ τῷ γεγονότι γανύμενος εὐχαριστήριον Θεῷ τοῦ θαύματος χάριν ἐδίδου καὶ τῆς εὐεργεσίας ἀγάμενος ἔτι μᾶλλον ἐπεδίδου τῷ φίλτρῳ καὶ ὅλος τοῦ ποθουμένου ἐγίνετο· ἐπὶ τοσοῦτον γὰρ αὐτὸν ἀπαθείας ὕψος ὁ παραδειχθεὶς ἀστὴρ ἀναβεβηκέναι παρέσχε πεῖραν, ἐφ᾽ ὅσον μηδ᾽ αἰσθάνεσθαι τὴν πόλιν ἐπιχωριάζοντα τῆς ἐρημίας ἀπολειφθῆναι καὶ ὑπ᾽ οὐδενὸς τῶν τοῦ σώματος, ὑπ᾽ οὐδενὸς τῶν τῆς ψυχῆς πειρασμῶν σαλευόμενον, ἀλλ᾽ οἷον ἀγγελικήν τινα βιοτὴν καὶ σαρκὸς ἀνωτέραν τὸ ἑξῆς διανύειν.

[62] [Anguem immanem] Οὐδὲν δὲ ἧττον τῆς αὐτοῦ ἀπαθείας τεκμήριον καὶ ἕτερον διηγήσομαι. Οὐ πολὺ τὸ μεταξύ, καὶ ἀσθενείᾳ ληφθεὶς ἐνοσηλεύετο· καὶ τοῦτον εἶχε τὸ ἔδαφος· αὐτὸ γὰρ τοῦ μακαρίου ἀνάπαυσις, ξηρευνία καὶ χαμευνία ἀντὶ κλίνης καὶ στρωμνῆς καὶ τῆς ἄλλης ἁπάσης τῶν σωμάτων ὑπηρεσίας, καθ᾽ ἑκάστην νύκτα λουόμεναι στεναγμοῖς τε καὶ δάκρυσιν· ὄφις οὖν οὐχ ὁ τυχὼν τῷ μεγέθει μέγιστος παρὰ τοὺς αὐτοῦ πόδας εἰλούμενος εἰς οὐ μικρόν τινα φόβον ἀνέσεισεν, ὡς καὶ τοῦ σωματίου μικροῦ ἀκινητοῦντος διαναστῆναι σπεῦσαι καὶ πρὸς φυγὴν ὁρμηθῆναι· ὡς δὲ αὐτοῦ γέγονε μικρὸν τοῦ θάμβους ἀπολυθείς, μένει μὲν καρτερῶν καὶ τὸ ἐκβησόμενον Θεοῦ οἰκονομίαν ὑποτιθέμενος, τῷ δ᾽ ὄφει τοιοῖσδε φθέγγεται λόγοις· &ldquogr;Ὦ θηρίον ἀρχέκακον, οἶδά σε, τίς εἶ ὁ ἀπ᾽ ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνος καὶ πολέμιος· ἀλλ᾽ οὐκ ἂν κατὰ Θεοῦ δούλων ἰσχύσειας ἔτι, μὴ παραχωροῦντός σοι τρόποις οἰκονομίας τοῦ σταυρῷ ζωηφόρῳ τὴν σὴν συντρίψαντος κεφαλὴν καὶ κατὰ σοῦ τοὺς αὐτῷ πιστεύοντας καὶ τῆς σῆς ἁπάσης δυνάμεως ἅλλεσθαι παρασχομένου· εἰ μὲν οὖν ἀφείθης ἐκ Θεοῦ κατ᾽ ἐμοῦ, τὸ προσταχθὲν ἐκτέλει· ἕτοιμος ἐγὼ τοῖς δεσποτικοῖς εἴκειν κελεύσμασιν· εἰ δ᾽ οὐχ οὕτως, ἀφανίσθητι Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ δυνάμει καὶ κελεύσει ᾗ τάχος τῆς ἐμῆς ὑποχωρῶν ταπεινώσεως.” [Gen. 3, 15.] Ταῦτα ὁ μὲν εἶπεν, ὁ δὲ ὥσπερ ὑπό τινος δυνάμεως ἐλαυνόμενος ἅμα τῷ λόγῳ μεθίσταται τῶν τοῦ ἁγίου ποδῶν, τῇ κνήμῃ δὲ προσφὺς καὶ διὰ τῶν γονάτων ἕρπων κατὰ γυμνῆς τῆς σαρκὸς φθάνει τε τὴν ὀσφὺν καὶ τὰ στέρνα διελθὼν κατὰ τοῦ τραχήλου χωρεῖ ἐκεῖθέν τε τοῦ ἱματίου ἐκδὺς καὶ τὴν κεφαλὴν ἀκοντίσας κατὰ τοῦ στέγους ἅλλεται τῆς καλύβης, ὀπῆς δὲ παρούσης ἐξέδυ τοῦ ὀρόφου μέρος οὐκ ἐλάχιστον· ἐπὶ τοσοῦτο δ᾽ ἦν ὁ ὄφις τὸ μέγεθος, ὡς καὶ τῆς κεφαλῆς ὑπερεκπεσούσης τῆς ὀροφῆς τὸ οὐραῖον εἶχεν ἔτι περὶ τὸν τοῦ μακαρίου ἐγγίζοντα τράχηλον· τούτῳ γὰρ αὐτὸν ἡ παροῦσα ὁρᾶν ἐχαρίζετο αἴσθησις· ὡς δὲ κατεπλάγη τὸ τοῦ ὄφεως μέγεθος, ἐπὶ τὸ θεῖον ὅπλον καταφεύγει καὶ σταυροῦ σημεῖον ποιήσας κατ᾽ αὐτοῦ τῇ χειρὶ παραχρῆμα σὺν ψόφῳ μεγίστῳ ἁλλόμενον ἐποίησεν ἀφανῆ. [signo crucis repellit.] Ἀλλ᾽ ὅρα μοι τῆς περὶ τὸν μακάριον Θεοῦ οἰκονομίας τὴν ἐνέργειαν· ἡ γὰρ τότε ῥοπὴ τὸν δαιμονικὸν σχεδὸν αὐτῷ πάντα κατέλυσε πόλεμον. Ὥσπερ γὰρ αὐτοῦ τοῦ ἐκείνων στρατηγοῦ τῷ ὄφει συνεξελαθέντος ἢ καταβληθέντος εἰπεῖν οἰκειότερον, πᾶσα σὺν αὐτῷ προσβολὴ παθῶν συγκατελύθη καὶ ἀφανισμῷ παρεδόθη τελείῳ. Εἰ δ᾽ ἀληθὴς ὁ ὄφις ἤτοι ὄφεως φάσμα τὸ ὀφθέν, οὐκ ἔχω εἰπεῖν· πλὴν ὅτιπερ ἡ τοῦ θηρίου ἁφὴ πάντῃ νεκρὰν τὴν πλησιάσασαν ἀπετέλεσεν σάρκα καὶ πάσης ἁφῆς ἑτέρας ἀναίσθητον, ὡς μηδὲ πυρὸς ἐπιτεθέντος ἐκείνοις τοῖς μορίοις τοῦ σώματος τῆς ὁποιασοῦν ἀντιλαμβάνεσθαι αἰσθήσεως. Οὕτως ἡ θεία χάρις καὶ τοιαύτης ἀξιοῖ τῆς προνοίας τὸν θεσπέσιον τοῦτον καὶ ἀοίδιμον ἄνδρα καὶ οὕτως αὐτοῦ τὸν μακάριον βίον τοῖς διορατικοῖς κατεκόσμησε θαύμασι, τὴν πρὸς αὐτὸν ἐντεῦθεν σπουδὴν ὑπόδειγμα ποιοῦσα τῆς ἐκεῖθεν αὐτῷ ἡτοιμασμένης μακαριότητος.

[63] [Hegumenum τοῦ Βολίου aegrotantem] Ἀλλ᾽ ὁ παράδεισός με τῶν ἐκείνου θαυμάτων ἐφ᾽ ἕτερόν τι καλεῖ, πολλῆς ἐμπλῆσαι δυνάμενον τῆς ἡδονῆς τὸν μεταλαβόντα τῆς γνώσεως· ἀρρωστία γάρ ποτε, οἷα συμβαίνει τ᾽ ἀνθρώπινα, τὸν καθηγεμόνα τῆς τοῦ Βολίου καλουμένης μονῆς κατειλήφει καὶ ἡ νόσος ὡς χαλεπὴ καὶ θάνατον ἀπειλοῦσα μετ᾽ οὐ πολὺ παρεσόμενον. Παραγίνεται τοίνυν ὁ μακάριος ἐπισκεψόμενος τὸν νοσοῦντα, ὁ τέως ἀγνοούμενος θεῖος ἰατρός· καὶ παρὰ τὸ κλινίδιον καθεσθεὶς ἤρετο τὰ τῆς νόσου. Ὁ δ᾽ ὀψὲ καὶ μόλις ἀνενεχθεὶς τοῦ κάρου (καὶ γὰρ αὐτὸν ἡ τοῦ πυρετοῦ βία πρὸς τὸ τοιοῦτον πάθος κατήγαγεν) &ldquogr;Τὴν μὲν ἀσθενείας (εἶπε) τὴν ἀγωγήν, ὦ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπε, λέγειν ἀδυνατῶ· ἑνὸς δέ σου δέομαι, βοηθῆσαί μοι τῇ περιστάσει ταύτῃ ταῖς πρὸς Θεόν σου εὐχαῖς.&rdquogr; Ὁ δ᾽ οὐ μελλήσας, λαβόμενος δὲ τῆς χειρὸς χαριέστερον ἔφη· &ldquogr;Ἔγειραι, πάτερ, καὶ ξενοδόχει τὸν φίλον.&rdquogr; Ὁ δὲ τέως μὲν τἆλλα παρορᾶν ἐπ᾽ ἀνθρώπῳ ἔλεγεν ἡμιθνήτῳ, τὸ δὲ νῦν βοηθῆσαι, εἴγε δύναμις, τὴν ἀπειλουμένην ὅσον οὔπω συμφορὰν διαλύσασθαι τοῦ θανάτου. Καὶ ὁ μὲν νοσῶν ταῦτα. Ὁ δὲ στενάξας καὶ τὸ ὄμμα ἀνατείνας εἰς οὐρανὸν ἡσυχῇ τῇ φωνῇ πρὸς Θεὸν διελέγετο· &ldquogr;Δέσποτα (λέγων) ὁ θαυμαστὸς ἐν τοῖς ἔργοις σου, [orando sanat.] μνήσθητι τοῦ ἐλέους σου καὶ εἴγε τῆς ἐμῆς ποτε ἥσθης θεραπείας τοῦ ἀχρείου σου οἰκέτου, ταύτης μνήσθητι νῦν καὶ θαυμάστωσον σεαυτὸν ἐπὶ τῷ κειμένῳ τούτῳ καὶ τῆς σῆς δι᾽ ἐμοῦ σωτηρίας ἐπιδεομένῳ, κἀμὲ τὸν διαπύρως σε φιλοῦντα πρὸς θεραπείαν σὴν καὶ αὖθις διανιστῶν ἔτι θερμότερον καὶ τῷ νοσοῦντι δι᾽ ἡμῶν δόξαν τέ σοι ἀναπέμψαι καὶ τὸ λοιπὸν δουλεύειν εἰλικρινῶς παρασκευάζων.&rdquogr; Καὶ ἅμα τῷ λόγῳ γίνεται ἀθρόον ὁ νοσῶν ὑγιής· ὅ τε γὰρ σφοδρὸς ἐκεῖνος καὶ διακαὴς ἀπαλλάττεται πυρετὸς ἥ τ᾽ ἐκλείπουσα τῷ πάθει ἐπανέρχεται ἰσχύς· καὶ ὁ μικροῦ νεκροῖς ὅμοιος παραχρῆμα τοῦ τε σκίμποδος ἐξανίσταται καὶ διάκονος αὐτουργὸς τῷ μακαρίῳ γίνεται· οὐδὲ γὰρ ἑτέρῳ παρεχώρει τοῦτο ποιεῖν, τῆς χαρᾶς αὐτῷ λοιπὸν τὸ ὑπηρετεῖν χερσὶ παρεχομένης, ὡς αὐτόθεν οἰομένῳ 〈σὺν [om. A, supplet Kurtz.] 〉 τῇ σωματικῇ νόσῳ καὶ τῶν ψυχικῶν ἀπαλλαγῆναι παθῶν ταῖς οὕτω δυναταῖς τοῦ μακαρίου εὐχαῖς. Τοῦτο τοίνυν τὸ θαῦμα ὅ τε πεπονθὼς αὐτὸς καὶ οἱ τῆς ἱερᾶς ἐκείνης μονῆς ἀδελφοὶ κατασχεῖν εἰς σιωπὴν οὐ δυνάμενοι ὁμοῦ τε μαρτυροῦσι τοῖς προστυγχάνουσι καὶ πρὸς ὕμνον καὶ δόξαν Θεοῦ καὶ τιμὴν τοῦ αὐτοῦ θεράποντος διεγείρουσιν.

[64] [Rusticum ab aquarum vortice eripit;] Εἴπω τι καὶ ἔτερον; οὐ γὰρ σιγῆς ἄξιον, τοῦ πεπονθότος βοῶντος καὶ πανταχοῦ κηρύττειν τὴν εὐεργεσίαν βιαζομένου. Ῥαγδαῖός ποτε κατερράγη παρὰ τὴν γῆν ὑετὸς καί τις τῶν χειμάρρων ὡς εἰκὸς ἐπληροῦτο ῥύμῃ φερομένου τοῦ ὕδατος· φθάνει τοίνυν τῇ φορᾷ τὸ ῥόθιον συγκατασπάσαι τινὰ τῶν ἀγροίκων· καὶ φέρει τοῦτον διὰ μέσου τοῦ χειμάρρου, πελαγίζοντά τε καὶ ταῖς δίναις συνειλούμενον ξύλοις τε καὶ λίθοις τοῖς συμφερομένοις περιπαιόμενον. Τοίνυν τῷ κακῷ συμφορηθεὶς ὁ ἀγροῖκος ἐκεῖνος ἄνθρωπος μάλιστα καὶ νηκτικῆς ἀπειρίᾳ τῆς μὲν ἄλλης ἁπάσης ἀπέγνω μηχανῆς, πρὸς Θεὸν δὲ λοιπὸν καὶ τὰς τοῦ θαυματουργοῦ τούτου καταφεύγει πρεσβείας· ἡ γὰρ τῶν τηλικούτων ἔργων τῆς αὐτοῦ χάριτος φήμη πανταχοῦ παρῆν καὶ αὐτοῖς τοῖς ἀγρόταις· καὶ ὁ μὲν οὕτως ἔχων ἐλπίδος τῇ τοῦ ἁγίου ἐπικλήσει τῆς σωτηρίας τυχεῖν ἐφέρετο τῷ χειμάρρῳ. Ὁ δὲ τῶν ἁγίων Θεὸς οὐδ᾽ ἐνταῦθα δείκνυσιν ἀφανῶς τὴν τοῦ οἰκείου θεράποντος δύναμιν· ἀλλ᾽ ἅμα τῇ ἐπικλήσει φῶς περιαστράπτει τὸν ἄνθρωπον, ὡς δῆλα πάντα καὶ τὰ ἐν τῷ πυθμένι τοῦ χειμάρρου γενέσθαι· παραδείκνυται δὲ καί τις εἰκὼν τῷ μακαρίῳ ἐμφερὴς ἐπινηχομένη τοῖς ὕδασιν καὶ τὸν ἄνηκτον ἐκεῖνον τοῦ ἀγροίκου πλοῦν οἰακίζουσα· ὁ δὲ τὴν σωτηρίαν αἰτῶν ἐπὶ πέντε που σταδίους τῷ ποταμῷ συμπεριενεχθεὶς παρ᾽ ἐλπίδας τυγχάνει ταύτης καὶ ῥίπτεται μὲν κατὰ τὴν κρηπῖδα τοῦ χειμάρρου πέτρᾳ τινὶ προσφύς, ἐφίσταται δὲ τῇ γῇ καὶ τῶν ὑδάτων ἀπαλλάττεται, ὡς μηδὲ ῥανίδα κατὰ στόμα δέξασθαι παρὰ πᾶσαν ἐκείνην ἣν διήνυσε φοράν, τῷ σφοδρῷ τῆς δίνης ἀνακυκλούμενος. Τοιοῦτόν μοι τὸ διήγημα καὶ τοῦ πράγματος ἐχέγγυοι μάρτυρες, οἷς αὐτὸς ὁ σωθεὶς βεβαιῶν τὸν λόγον δάκρυσι διηγεῖτο πολλάκις.

[65] [item codices.] Τί δ᾽ ἂν εἴποιμεν ἐπὶ τῶν ποταμείῳ ῥείθρῳ φερομένων τετράδων καὶ ὥσπερ ἀνίκμων ὅλως ἀποδοθέντων αὐτῷ; Ἐφέροντο μὲν γὰρ ἐκπεσοῦσαι τῆς πήρας, ὀδύνην δὲ οὐ τὴν τυχοῦσαν ἐνεποίουν τῇ τοῦ μακαρίου ψυχῇ, ὥς τινα τῶν ψυχωφελῶν ἐμπεριέχουσαι λογίων· ὡς δ᾽ αἱ δῖναι ἅπαξ ὤθησαν ἐκείνας κατὰ βυθοῦ, εἶτα καὶ δεύτερον εἰς εὐχὴν ἡ ἀνάγκη τοῦτον ἐκάλει· καὶ ταύτης ἐπειλημμένος θέαμά τι παράδοξον ἐργάζεται κἀνταῦθα· κατευθὺ γὰρ τοῦ μέσου ταύτας [ταύτης A.] φέρον τὸ ῥόθιον ἄθρουν ἐπιστρέφεται καὶ τῆς κρηπῖδος φέρει πλησίον καὶ παρὰ τοὺς πόδας ἵστησι τοῦ μακαρίου τὰ ἱερὰ ἐκεῖνα λόγια· ἅπερ τοῦ ὕδατος ἀνελόμενος καὶ ἀσινῆ θεασάμενος θερμοτέροις δάκρυσι τὴν εὐχαριστίαν προὐβάλετο [προυβάλλετο A.] πρὸς Θεὸν ὡς τῶν ἑαυτοῦ θεραπόντων τῶν θελημάτων ἐκπληρωτήν. Οὕτω καὶ τοιούτοις ἐκαλλώπισε θαύμασιν ἡ θεία χάρις τὸν διὰ ταύτην ὅλον ἑαυτὸν τοῖς τῆς ἀρετῆς ἀφοσιωσάμενον πόνοις.

[66] [Aegroto mortem sanitati anteponere suadet.] Καὶ τοῦτο δὲ τῷ λόγῳ προσθεῖναι ἄξιον, ὡς ἀνήρ τις τῶν τῷ μακαρίῳ γνωρίμων, ὃς δὴ καὶ κλῆρον εἶχε τὸν θεῖον τὸ περίτροχα κείρεσθαι· ἀλλ᾽ οὗτος μὲν ἀρρωστίᾳ συνείχετο, πρὸς δ᾽ ἐπίσκεψιν αὐτοῦ τὸν ἅγιον τοῦτον παραγενόμενον εὔξασθαι ᾔτει τῆς νόσου τὴν λύσιν· ὁ δ᾽ αὐτῷ καὶ τὴν εὐχὴν χαρίζεται ἅμα καὶ πυνθάνεται, εἰ αἱρεῖται ζῶν ἀπολαύειν τοῦ κόσμου ἢ θανὼν σὺν Χριστῷ γενέσθαι. Ὁ δ᾽· &ldquogr;Εἰ πρὸς Χριστὸν ἀπέρχομαι (ἔφη), τὸ θανεῖν μᾶλλον ἢ τὸ ζῆν ἀγαπῶ.&rdquogr; Ὁ δ᾽ ἀνθυπενεγκών· &ldquogr;Ἐν ὀνόματι Κυρίου (φησίν) ἐπὶ τὸν ποθούμενον πορεύου· ἐμπέφρακται γάρ σοι τὸ στόμα τοῦ διαβόλου καὶ δὴ ἀκωλύτως τὸν ἀέρα διέρχῃ·&rdquogr; καὶ ἅμα λέγων ἐσφράγιζε τὸν ἄνδρα. Οὐ πολὺ τοίνυν τὸ παρελθὸν τοῦ καιροῦ, καὶ πρὸς Θεὸν ὁ νοσῶν ἐξεδήμει, τεκμήριά τινα τῆς ἑαυτοῦ σωτηρίας καταλιπών, ὡς δὴ καὶ τὸν ἅγιον [τῶν ἁγίων A.] εἰπεῖν τινι τῶν ἐκείνου συνήθων τὸ ἐν τῇ τῶν μακαρίων λήξει τὴν ἐκείνου ψυχὴν ἀποκληρωθῆναι ἀναμφιβόλου λόγου τετυχηκέναι.

[67] [Hilarionem discipulum] Ἄλλο δὲ παράδοξον αὐτῷ πεπραγμένον ἐπέρχεταί μοι εἰπεῖν οὐχ ἥττω τῶν ἄλλων τὴν εἰς Θεὸν προβαλλόμενον δόξαν. Ἱλαρίων γὰρ εἷς τῶν τοῦ μεγάλου τούτου ἀνδρὸς μαθητῶν ἤνυσέν ποτε διακονίαν ἀδελφικὴν καὶ σπεύδων εἰσῄει κατὰ ποταμοῦ πλημμυροῦντος· ἐπεὶ δὲ ταῖς δίναις ἐμπέπτωκε, κουφισθεὶς ὑπὸ τοῦ ῥοθίου πρὸς ἔσχατον ἐφέρετο κίνδυνον· τοῦ οὖν μακαρίου τῆς τρίτης ὥρας τὴν προσευχὴν ἐκτελοῦντος σὺν τοῖς περὶ αὐτὸν φοιτηταῖς, αἴσθησίς τις ὥσπερ τοῦ Ἱλαρίωνος πάθους αὐτῷ προσγίνεται· καὶ δάκρυσι θερμοτέροις ῥαινόμενος καταλιπεῖν μὲν τὴν στιχολογίαν κελεύει, τὸ δὲ σύνηθες πρὸς Θεὸν ἀναβοᾶν κελεύει· &ldquogr;Κύριε, ἐλέησον,&rdquogr; ἐπειπὼν ὡς ὁ ταπεινὸς Ἱλαρίων κίνδυνον ἀνατλᾷ [periclitantem absens videt.] Ἐπεὶ δ᾽ ὡς ἔοικε τοῦ ἐπηρτημένου διὰ τῆς θείας ἐκείνης προσευχῆς ἀπηλλάγη κινδύνου, τάχος ἐπὶ τὸν διδάσκαλον ὁ σεσωσμένος ὁρμᾷ· καὶ ἅμα παραγενομένῳ φησὶν ὁ ἅγιος· &ldquogr;Οἷός σοι, τέκνον, ὁ κίνδυνος, ὃν ὑπέστης τῇ χθές.&rdquogr; Ὁ δ᾽ Ἱλαρίων καὶ τίς εἴη ὁ τοῦτον μηνύσας διηπορεῖτο· πλὴν διηγεῖται τὸ πρᾶγμα ὡς· &ldquogr;Τῇ χθὲς περὶ τρίτην ὥραν περιπεπτώκειν κινδύνῳ ποταμίας φορᾶς·&rdquogr; καὶ ὡς· &ldquogr;ᾐσθόμην τῆς τοῦ διδασκάλου φωνῆς ἐπιθαρρυνούσης με καὶ μηδὲν φοβεῖσθαι ἐξ ὀνόματος κελευούσης· καὶ ἅμα ταύτῃ πραϋνθῆναι μὲν ἐκεῖνον τὸν κίνδυνον, ἐκριφῆναι δὲ τοῦ ποταμοῦ ἀβλαβῆ, μεθ᾽ οὗπερ ὠχούμην ὑποζυγίου τὴν παράδοξον ταύτην σωτηρίαν κεκληρωμένον.&rdquogr; Ἀλλ᾽ οὐδὲν παράδοξον, εἰ ὁ πάντα ἐν πᾶσι καὶ παρών τε καὶ ἐνεργῶν ταῖς τῶν ἑαυτοῦ φίλων εἴκει προσευχαῖς καὶ δείκνυσι μὲν ὡς παρόντα τὰ ἀπόντα, καταστέλλει δὲ καὶ στοιχείων κινήσεις εἰς τὴν τῶν οἰκείων σωτηρίαν· ἀεὶ γὰρ πιστοῦται τοῖς νέοις τὰ παλαιὰ καὶ τῶν παρελθόντων τὰ νῦν ὑπάρχει διδασκαλία.

[68] [Abscondita perspicit.] Ἐπεὶ δ᾽ ἐνταῦθα γεγόναμεν τοῦ λόγου, μιρκά τινα ἐπειπόντες καὶ ἔτι τὸ πλῆθος διὰ τὸν κόρον ὑποστελούμεθα· ἔστι δὲ ἄρα τοῦ διορατικοῦ ἐκείνου ἐπάξια νοῦ τὰ δὲ τὰ διηγήματα. Ἐδεξιοῦτό τῆς τῇ μεταδόσει τοὺς κατ᾽ Ὄλυμπον ἐνασκοῦντας τῇ ἀρετῇ· ἐπεὶ δὲ πλησίον ἔφθη τοῦ ἁγίου τῆς κέλλης, τρία πρότερον ἀφορίσας χρυσία τούτῳ ἐκπέμψαι, φειδωλῷ χειρὶ τὸ ἓν ὑφελόμενος τὰ δύο πέπομφε μόνα. Ὁ δὲ ταῦτα δεξάμενος καὶ τῆς δωρεᾶς εὐχαριστήσας, εἰ καὶ πάσης ἦν ἐφέσεως τοιαύτης ἐλεύθερος, τὸ πεπραγμένον μὲν κεκρυμμένον δὲ δόξαν ἀνακαλύπτει τῷ ἀγγέλῳ τοῦ πέμψαντος, ὡς δὴ τρία ἀφορίσας τὸ ἓν ὑφείλετο· ὅπερ ὁ φιλόφρων ἐκεῖνος διανομεὺς ἀκούσας τε καὶ θαυμάσας τὸ τοῦ ἀνδρὸς διορατικὸν τῆς ψυχῆς στέλλει καὶ τὸ λεῖπον καὶ τῆς ὑφαιρέσεως ἀπολογεῖται καὶ τὴν χάριν ἐξαγγέλλει τοῦ μεγάλου τούτου ἀνδρός, αὐτὸς ἑαυτοῦ μάρτυς τοῦ τοιοῦδε γενόμενος θαύματος.

[69] Παραπλήσιον δὲ τούτου καὶ ἔτερον οὐκ ἀποκνήσω εἰπεῖν, οὐ τοσοῦτον τὸν ἅγιον τιμήσων, ὁπόσον μνήμῃ πρᾶγμα καταλείψων Θεοῦ προνοίας τῆς περὶ βασιλέα χρηστὸν λόγοις ἀρρήτοις γεγενημένης· ἴθυνε μὲν γὰρ τὰ σκῆπτρα τῆς Ῥωμαίων ἀρχῆς ὁ αὐτοκράτωρ Βασίλειος [Quae hoc loco commemorat biographus ad ea referuntur quae in Vita Basilii, c. 100, narrantur. Theophanes continuatus, Bekker, p. 348 – 50. Cf. A. Vogt, Basile I (Paris, 1908), p. 59 – 62.] , [De Basilio imperatore] ἀνὴρ τἆλλα μὲν ἀγαθός τε καὶ λίαν φιλάνθρωπος, τούτῳ δ᾽ ἡττώμενος, ὡς ἔοικε, τῷ διαβολαῖς παρέχειν ἀμφότερα τὰ ὦτα· εἴτε τις τοῦτο ἁπλότης ἤ τι ἕτερον νομίζοιτό τισιν, ἐχόντων ἕκαστος ὡς ἂν βούλοιτο· πλὴν δέχεται καὶ κατὰ Λέοντος [Leo VI imperator 886 – 912.] τοῦ φιλτάτου τῶν παίδων διαβολήν, [et Leone eius filio] ψυχῆς οὐκ οἶδα εἰ μὴ τοῦ Δαβὶδ ἐκείνου τοῦ παλαιοῦ [τοῦ παλαιοῦ in marg. A.] πραοτέρας, ὥς γε ὁ χρόνος ἀπέδειξεν τὸν ἄνδρα· καὶ ὁ μὲν ὠργίζετο κατὰ τοῦ παιδὸς καὶ βασιλέως καὶ ὃν διάδοχον τοῦ κράτους ἡ Ῥωμαίων εἶχε δι᾽ εὐχῆς φθόνος πονηρὸς καὶ τοῦ ἀρχεκάκου δαίμονος ἀπογέννημα εἱρκτῇ τε παρασκευάζει φρουρεῖσθαι καὶ ἀπειλὴν ἐπανατείνεται θανάτου· καὶ ἦν ἐπὶ ξυροῦ τὸ κακόν· τοῦ μὲν πατρὸς παρενηνεγμένου τῆς ἀληθείας, τοῦ δὲ παιδὸς συκοφαντουμένου ψευδηγορίαις, οὐκ ἦν ὅστις οὐκ ἐπένθει τὴν πρᾶξιν. Δάκρυα γὰρ ἡ πόλις καὶ αὐτῶν ἄχρι τῶν θαλαμευομένων προὐβάλλετο· καὶ ἦν ὁρᾶν ἄλλην Νινευῒ τὴν Κωνσταντίνου, λοιπὸν σποδῷ καὶ σάκκῳ καὶ νηστείᾳ καὶ δάκρυσιν οὐ καταστροφὴν ἀπειλουμένην ἀναστεῖλαι βιαζομένην, ἀλλ᾽ ἀθῷον ἄνδρα καὶ οὕτω χρηστὸν ἐλευθερωθῆναι συκοφαντίας, μᾶλλον δὲ οὐδὲν ἥττω καταστροφὴν ἡγουμένην τοῦ τοσούτου βασιλέως τὴν στέρησιν καὶ τὸ ἄδικον ἐκείνου πάθος οἰκεῖον θεόθεν καὶ ἔνδικον πάθος φανταζομένην. [Ion. 3, 5 – 6.] Τί μοι τραγῳδεῖν τὸ διήγημα, ἐπεὶ παρελθὸν καπνοῦ δίκην ἠλάθη καταποθὲν καὶ τῶν χρηστῶν ἐλπίδων ἡ Ῥωμαίων ἀπώνατο εὐδοκηκότος Θεοῦ, τὸν μὲν ἐν τάχει λαβεῖν τὸν δὲ τὸ κρατεῖν [τῶ κρατεῖ A.] λιπεῖν, ἐπ᾽ εὐεργεσίᾳ τῶν ὑπηκόων ὁρώμενον. Τότε γὰρ δὴ καὶ ὁ μακάριος Κωνσταντῖνος ἀπὸ τῆς Ὀλυμπίου ἡσυχίας παραγενόμενος τὴν πόλιν ἐπεχωρίαζεν· ἐπεὶ δ᾽ αὐτοῦ οἱ τῆς ἀρετῆς ἐκείνου θαυμασταὶ τὰ περὶ τῆς ἐκβάσεως τῶν τηνικάδε πραγμάτων ἐπύθοντο, τὸ γεγονὸς προβλέπων καὶ οἷον ἐν θησαυρῷ κατέχων τὴν προαγόρευσιν ἀπεφαίνετο, ὡς ἄρα ὁ μὲν πατὴρ ὅσον οὔπω τὴν κεχρεωστημένην ἅπασιν ἀνθρώποις ὁδεύει πορείαν, ὁ δ᾽ υἱὸς οὗτος ὁ φρουρούμενος μὲν ἐπ᾽ ἀπωλείᾳ κάτω, [vaticinium.] φρουρούμενος δ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ ἄνωθεν, καὶ σωθήσεται καὶ τοῦ κράτους διάδοχος ἔσεται [corr., prius ἔσται A.] καὶ κρείττων εὐχῆς τῇ χρηστότητι περὶ τοὺς ὑπηκόους ἅπαντας καταστήσεται. Τοῦτο μὲν οὖν ὁ μακάριος ἀδιστάκτῳ λογισμῷ προεδήλου παρ᾽ αὐτήν που τὴν ἀκμὴν τῆς ἀνελπίστου σωτηρίας ἐκείνης τοῦ βασιλείου τὰ πάντα παιδός. Ὁ μὲν οὖν καλὸς πατὴρ ἐδείχθη καὶ αὖθις πατὴρ καὶ τὸ οἰκεῖον ἥττημα ἀνασωσάμενος τοῖς ἄλλοις αὐτοῦ βασιλείοις ἀνατίθησι προτερήμασιν. Ἡμεῖς δὲ τὴν τῆς προρρήσεως ἔκβασιν καθορῶντες τὸν μὲν ἄνδρα τοῦ διορατικοῦ θαυμάζομεν, τὸν δὲ σεσωσμένον βασιλέα τῆς τοσαύτης ἀρετῆς τε καὶ ἀγαθότητος, ἣν περὶ τὸ ὑπήκοον ἔχων διατελεῖ, καὶ τῆς ἄνωθεν προνοίας, ἧς δαψιλέστερον ἐπαπέλαυσε, θειάζομέν τε καὶ μακαρίζομεν. Τοιούτοις ἄρα τὸν μακάριον ἐκεῖνον ἄνθρωπον ὁ Θεὸς ἐδόξασεν καὶ τοιαύτην αὐτῷ τὴν ἐν τοῖς θαύμασιν ἐδωρήσατο χάριν.

[70] Ὁ δὲ μικροῦ με ἐξίστησι διηγούμενον, ἔρχομαι ἐρῶν, πρᾶγμα πολλοῦ θαύματος ἄξιον, εἰ καὶ τοῖς πολλοῖς ἀπιστούμενον· καὶ γὰρ ἑκάστου τῶν κατὰ τὸν Ὄλυμπον ἀσκούντων τὴν ἱερὰν ἐγκράτειαν ἀπόπειραν Ἄννα ἡ βασιλέως ἀδελφὴ [Annae, Basilii filiae, sarcophagus in aede Sanctorum Apostolorum stabat. Constantini Porphyrogeniti De Cerim., II, 42, Reiske, t. I, p. 649. Cf. Vogt, Basile I, p. 59.] διενοεῖτο λαβεῖν· καὶ ἡ σπουδὴ οὐχ εἰκαία· τῷ γὰρ δοκίμῳ προστεθῆναι βουλῆς ἦν καὶ τὴν τῶν ἐσφαλμένων ἀναθεῖναι διόρθωσιν. Τὸ δὲ τῆς πείρας εἶδος οὐκ ἄκομψον· γράμματα γὰρ ἐν χάρτῃ τὰ δοκοῦντα χαράξασα σφραγίζει μὲν ἀσφαλῶς, [Quae in litteris clausis] ἐκείνῳ δὲ δοθῆναι τῶν πατέρων αὐτὰ κελεύει, ὃς ἂν μυηθεὶς τὰ ἐντὸς γεγραμμένα, τῶν σφραγίδων ἔτι προσκειμένων αὐτοῖς, καὶ δὴ καὶ τὴν τῆς ἀφίξεως αἰτίαν ἐξείποι. Καὶ ὁ μὲν ἐστέλλετο παρὰ τῆς βασιλίδος· ἠρευνῶντο δὲ τῇ πείρᾳ πάντες οἱ ὄρειοι γέροντες. Ἐπεὶ δ᾽ ἅπαντας διελθὼν ἀπετύγχανε τοῦ σκοποῦ, ὡς καὶ λύπῃ τρύχεσθαι τῇ τῆς ἀποτυχίας, μηνύεται πρός τινος τῶν εὐλαβῶν περὶ τοῦ μακαρίου Κωνσταντίνου καὶ ὡς οὐκ ἄλλος τοιαύτης εἰ μὴ αὐτὸς ἂν χάριτος εὐπορήσοι· Ὁ δὲ πείθεται καὶ ἐρευνᾷ τοῦ ἁγίου τὸ καταγώγιον· ἐφίσταται δέ γε μέσης νυκτὸς καὶ προσκροτεῖ τῇ θύρᾳ· καὶ δὴ καὶ ἔτι προσευχόμενον κινεῖ τὸν μακάριον πρὸς αὐτὸν ἐξελθεῖν. Ὁ δ᾽ ἅμα τῇ θέᾳ προσεπιτωθάζει τὸν προσελθόντα ὡς· &ldquogr;τὴν ἀπόπειράν σοι, ποιουμένῳ πρός γε τοῦ Θεοῦ δούλους παρὰ τὸ εἰκὸς ἀπεκρύβη (φησί) τὸ ζητούμενον, τάχα γε πολλῶν τῆς τοιᾶσδε χάριτος ἠξιωμένων.&rdquogr; Διεξέρχεται τοίνυν τῷ ἀνδρὶ τὴν τῆς ἀφίξεως αἰτίαν, ἐξαγγέλλει δὲ καὶ τὰ τῶν ἐσφραγισμένων ἀπόρρητα γραμμάτων καὶ τούτοις ἐξιστᾷ τὴν τοῦ προσελθόντος διάνοιαν οὐδὲν ἧττον ἢ χαροποιεῖ τοῦ ἐρευνωμένου τῇ εὐκυρίᾳ. Ὁ δὲ πιστὸς ἐκεῖνος καὶ εὐσεβὴς ὡς ἔοικεν ἄγγελος τὸ παράδοξον τῆς ὑπὲρ ἄνθρωπον χάριτος τοῦ ἁγίου μαθὼν πρηνής τε γίνεται καὶ προσκυνεῖ κατὰ γῆς καὶ τοῖς ἁγίοις κυλινδεῖται τοῦ μακαρίου ποσὶν αἰτεῖταί τε τὴν τῶν πεύσεων λύσιν, ἅτε δι᾽ αὐτὸ τοῦτο τὴν τοσαύτην ὑποστὰς ὁδοιπορίαν. Ὁ δὲ τὰ μὲν γράμματα δέχεται καὶ ἅπερ ὡς ἔοικεν καὶ πρῴην ἐγίνωσκεν ἐκ Θεοῦ ἀναγινώσκει δι᾽ ὄψεως· ὕστερον καὶ ἀντιγράφει τὰ εἰκότα καὶ πρὸς τὴν ἀποστείλασαν βασιλίδα τὸν ἀγγελιαφόρον ἀνταποστέλλει. [scripta essent se novisse ostendit.] Τοῦτο γοῦν τὸ παράδοξον ἀνὰ πᾶσαν τὴν πόλιν καὶ τὰ βασίλεια τὸν μακάριον δεικνύει διασημότατον οὐδὲν ἧττον Δανιὴλ ἐκείνου τοῦ ἀνδρὸς τῶν τοῦ πνεύματος ἐπιθυμιῶν χαριτωθέντα ταῖς ἀληθεστάταις προαγορεύσεσιν. [Dan. 9, 23.]

[71] [Conscientiae vulnus in confessione celatum] Ἔστι δὲ καὶ ἕτερον, ὃ παραδραμεῖν οὐκ ἄξιον· οὐ γὰρ ἀκαίρως τὴν ῥηθησομένην τῷ μακαρίῳ Θεὸς παραδείκνυσιν ὄψιν, ἀλλ᾽ ἵνα δείξῃ, οἵοις περιπίπτουσι σφάλμασιν οἱ τῶν ἐξαγορεύσεων καταφρονηταί, δι᾽ ὧν τὰ τῶν ἁμαρτημάτων ἀπαλείφεται πάθη. Βιωτικός τις ἔμπορος, ἀνὴρ ἁμάρτημά τι οἰκεῖον ἐξαγορεύων τῷ μακαρίῳ τοῦ πάθους οὐκ ἀφιστάμενος λανθάνειν ἐδόκει, ὡς τὴν ἀπαλλαγὴν ἐντεῦθεν ποιούμενος· ποτὲ γοῦν εἰς προσευχὴν ἱσταμένῳ τῷ ἁγίῳ ἐφίσταταί τις ὄψις τὸ κεκρυμμένον μηνύουσα· ὁρᾷ γὰρ τὸν τὴν ἐξαγόρευσιν δοκοῦντα ποιεῖν παρ᾽ αὐτά που τὰ λαιὰ παριστάμενον μέρη μετώπιον ἔχοντα καθ᾽ ὅλου τραῦμα ἐξαίσιον πολλῆς ἀηδίας μεμεστωμένον. Ἐπὶ πολὺ δὲ θαυμάζων τὸ τοῦ μώλωπος ἐκείνου μέγεθος, ὃ κατὰ τοῦ μετώπου ἔφερεν ὁ ἀνήρ, ὁρᾷ τινα ἐφεστῶτα δεξιόθεν φωταυγῆ τε τὴν ὄψιν καὶ τὴν στολὴν ὡραιότατον, ὡς ἔτι πλέον εἰς θάμβος τῇ θέᾳ τοῦ ὀφθέντος τραπέσθαι αὐτόν· μικρὸν δὲ αὑτὸν ἐπισχὼν ἤρετο μαθεῖν παρ᾽ αὐτοῦ, ὅτι ἂν εἴη τὸ πάθος τοῦ ἀθλίου ἐκείνου ἀνδρός· ὁ δὲ λέπραν εἶναί φησι τὴν ἐνοχλοῦσαν καὶ λέπραν ἀνίατον. Καὶ ὁ μὲν εἰπὼν ᾤχετο τὴν ἄνω φορὰν κατὰ μικρὸν διιστάμενος, ὁ δέ γε τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος ἐναγώνιος περὶ τὸν λελεπρωμένον ἐκεῖνον κατὰ τῆς ὄψεως γεγονώς (τὴν γὰρ ὄψιν ἐσημάνθη τοῦ πάσχοντος), καταλαμβάνει τάχος αὐτὸν καὶ τὰ τῆς καρδίας ἀπαγγέλλει κρύφια καὶ ὡς ἀνιάτως ἔχων περὶ τὸ πάθος μηδεμίαν παρ᾽ αὐτοῦ σωτηρίαν ἐλπίζοι. Ὁ δὲ (οὐ γὰρ οἷός τε ἦν ἔτι κατέχειν τὰ δάκρυα) τό τε οἰκεῖον πάθος εἰδὼς καὶ οἷς ἐδόκει λανθάνειν παρ᾽ ἐλπίδας οὕτω παρὰ τοῦ ἐνθαυμάστου τούτου ἀνδρὸς ἐλεγχόμενος, [ipse detegit.] αὐτίκα παρὰ τοὺς πόδας τοῦ ἁγίου ῥίπτει ἑαυτὸν καὶ συγγνώμην αἰτεῖται τοῦ σφάλματος καὶ τὸ ἀδύνατον πρὸς τὴν ἀποχὴν τῆς ἁμαρτίας τῷ τῇ συνηθείᾳ δουλεύειν προβάλλεται· ἐφ᾽ οἷς τῇ προσηκούσῃ νουθεσίᾳ καταντληθεὶς καὶ ταῖς ἀπειλουμέναις κατὰ τῶν ἀδιορθώτων ποιναῖς καταβροντηθεὶς ἀπέστη τῆς τοῦ μακαρίου ὄψεως, ἐφ᾽ ἑαυτῷ τὸ κρῖμα λοιπὸν τῆς οἰκείας ἀπωλείας ὁ φιλήδονος ἐκεῖνος ἢ σωτηρίας ἀναδεξάμενος. Εἰ δ᾽ ἀποροίη τις ἀσθένειαν καταγιγνώσκων τὸ μὴ τὸν οὕτω νοσοῦντα δι᾽ εὐχῆς τοῦ πάθους ἀνακαλέσασθαι, [Syncrisis.] ἔχετε παράδειγμα Ἰούδαν τὸν Χριστοῦ μαθητήν ποτε καὶ φίλον οὐκ ἀνάγκης ἀλλὰ προαιρέσεως ἔργον γενόμενον· οὔτε γὰρ πάντας καὶ ἄκοντας ἡ χάρις σῴζειν βούλεται οὔτ᾽ αὖ πάλιν γυμνοὺς ἐᾶν βοηθείας τοὺς κινδυνεύοντας· οὐδὲ γὰρ καινοτομεῖν οἶδε Θεὸς τὸ ἐν ἡμῖν αὐτεξούσιον, ἀλλ᾽ ὁπόσοι τὴν ἑαυτῶν ἐπιδόντες ὅλην προαίρεσιν τῷ καλῷ, εἶτα δέονταί τινος βοηθείας τῆς ἄνωθεν, οὗτοι τῆς φιλανθρωπίας ἀξιοῦνται τῆς θείας. Ὅσοι δὲ τοῖς φαύλοις ἀεὶ τὴν ἑαυτῶν ζωὴν καταισχύνοντες οὐδὲ τὰς χεῖρας ἀνατείνειν προαιροῦνται τοῦ βόθρου, δολίοις δὲ τρόποις περὶ τὸ θεῖον πνεῦμα πορεύονται, οὗτοι καὶ τῆς θείας ἐγκαταλείψεως ἔργα γίνονται καὶ τῆς ἄνωθεν φιλανθρωπίας διὰ τὴν οἰκείαν κακίαν ἐκπίπτουσιν· τὰ δὲ δίκαια τοῦ πάντων Θεοῦ περὶ ταῦτα ζυγὰ δείκνυσιν ἡμῖν ἡ τοῦ τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου παραβολή, ἑκούσῃ γνώμῃ προσερχομένων Θεῷ καὶ τῷ τρόπῳ τῆς προσευχῆς τοῦ μὲν τὴν ἥττονα τοῦ δὲ τὴν νικῶσαν ψῆφον τῆς δικαιώσεως ἀποφερομένου· Ἀνανίας καὶ Σάπφειρα τιμωρούμενοι δολιότητι γνώμης· καὶ τῶν τοιούτων μοι παραδειγμάτων πλήρης ὁ τῆς θείας γραφῆς ὑπάρχει παράδεισος· τοιοῦτο καὶ νῦν ἐπὶ τῷ λεπρῷ τι συμβεβηκὸς ἱκανὸν μὲν φοβεῖν τοὺς τῆς ἀρετῆς καταφρονητάς, ἱκανὸν δὲ ταῖς ἀγαθαῖς στρέφειν ἐλπίσι τοὺς αὐτῆς ἐπιμελητάς, ἱκανὸν δὲ καὶ τὴν τοῦ [bis scriptum in A.] ὁσίου τούτου ἀνδρὸς ἀποδεῖξαι πρὸς Θεὸν οἰκειότητα καὶ τῆς αὐτοῦ θεοφόρου ψυχῆς τὸ λεπτότατόν τε καὶ διορατικώτατον, ὃ πολλοῖς τε ἀρετῶν καμάτοις καὶ βίου ἀσκήσει καὶ λογισμῶν πρὸς Θεὸν ἐπάρσει καὶ νηστείᾳ μιμουμένῃ τὸ τῶν ἀγγέλων ἀσώματον περιγίγνεσθαι εἴωθεν.

[72] [Mutum et os distortum habentem] Ἐχόμενον δὲ τῶν πρώην οὐ μικρόν τι διηγήσομαι θαῦμα πολλὴν τὴν εἰς Θεὸν δόξαν παρασκευάζον καὶ Χριστοῦ τοῦ θείου λόγου τὴν ἀλήθειαν ἐμφανῆ παριστάνον, οἷς οἱ αὐτῷ δουλεύοντες τῶν αὐτῶν αὐτῷ θαυμάτων οὐκ ἀπορήσουσιν [hoc loco inserta sunt folia peregrina 388 – 402 de quibus in Conam. praev. num. 1.] . Περὶ γὰρ τὸ δωμάτιον τῆς τοῦ μακαρίου ἡσυχίας παραγίνεταί τις νόσῳ βεβλημένος χαλεπῇ· ἐπιληψίας γὰρ πάθει περιπεσὼν τήν τε φωνὴν ἀφῃρέθη καὶ τὸ στόμα διεστραμμένον ἐδείκνυεν, τῆς σιαγόνος αὐτῷ τῆς οἰκείας ἁρμονίας παρελκυσθείσης, ὡς εἰς ἔλεον τρέπειν τῇ ἀηδίᾳ τοῦ πάθους καὶ τοὺς λίαν ἀκαμπεῖς εἰς συμπάθειαν. Οὕτω γοῦν διακείμενος καὶ ὑπὸ τῆς θερμῆς πρὸς τὸν μακάριον πίστεως προσδραμὼν τῷ τούτου καταγωγίῳ, λαλεῖν μὲν οὐκ εἶχε, πεδηθείσης αὐτῷ τῆς γλώσσης τῇ τοῦ πάθους ξηρότητι, διένευε δὲ τῇ χειρὶ ὁμοῦ τε τὸ πάθος ὑποδεικνὺς καὶ ἱκεσίαν πρὸς Θεὸν ὑπὲρ αὐτοῦ ποιῆσαι δεόμενος· καὶ ἅμα δάκρυσι βρέχων τὸ ἔδαφος ἐδυσώπει τὸν ἅγιον, ἐλπίζων αὐτίκα μάλα τῇ τούτου εὐχῇ καὶ τὴν ἴασιν τοῦ πάθους λαβεῖν· ὃν κατοικτείρας ὁ τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ μιμητὴς καὶ τὸ πάθος τοῦ πλησίον οἰκεῖον λογισάμενος πάθος, οὐχ ἧττον τοῦ πάσχοντος καὶ αὐτὸς δάκρυσι τὰς παρειὰς κατερραίνετο [κατεραίνετο A.] . Τῷ οὖν διδασκάλῳ Χριστῷ θαρρήσας, ὅς ποτε τῷ κωφεύοντι παρέσχε τὴν ἴασιν, ἀνοῖξαί τε κελεύει τὸ στόμα καὶ τὴν χεῖρα ἐκτείνας ἅπτεται τῷ δακτύλῳ τῆς γλώσσης σημειοῖ τε ταύτην τῷ τοῦ σταυροῦ τύπῳ, δι᾽ οὗ καὶ πάθη ἐλαύνονται καὶ δαίμονες φυγαδεύονται· καὶ κλίνας τὸ γόνυ πρὸς γῆν καὶ τὰς χεῖρας ἐκτείνας εἰς οὐρανὸν ἐδέετο τοῦ κτίστου καὶ ἰατροῦ μὴ ἂν αἰσχυνθῆναι τὸν αὐτῷ προσδραμόντα μηδὲ τῶν ἐλπίδων ψευσθῆναι, ἃς ἔχων ἐλήλυθεν οὐκ αὐτῷ θαρρῶν, τῷ δ᾽ὑπ᾽ αὐτοῦ θεραπευομένῳ Θεῷ. Ταῦτα μὲν ἀτενέσιν ὀφθαλμοῖς καὶ ἐκτενέσι χερσὶν ὁ μακάριος εὐχόμενος ἔλεγεν· καὶ τελέσας τὴν εὐχὴν σοφόν τι καὶ ὄντως Χριστοῦ τοῦ διδασκάλου ἔργον ἐπιτελεῖ· οὐ γὰρ ἑαυτῷ βουλόμενος ἐπιγράψαι τὸ θαῦμα (διὰ πάντων γὰρ ἐφιλοτιμεῖτο τὸ ἄτυφον) κηροῖς τε καὶ θυμιάμασιν ἐφοδιάζει τὸν πάσχοντα καὶ πρὸς τὴν τοῦ μεγάλου Ἰωαννικίου λάρνακα πέμπει, [ad S. Iohannicium mittit.] ὡς αὐτόθεν ληψόμενον τοῦ πάθους τὴν ἴασιν, οἷά περ εἰς ἄλλον Σιλωὰμ τόν ποτε τυφλὸν ὁ τοῦ κόσμου σωτήρ· ὁ δὲ γέρων ἐκεῖνος (καὶ γὰρ πρὸς τὰς τοῦ βίου δυσμὰς ἤδη λοιπὸν ἐληλάκει ὁ πάσχων) πάντα τῷ ἁγίῳ πειθόμενος ᾔει δρομαίως τῇ τε πίστει καὶ τοῖς ἁγίοις θαρρῶν ἐπιτεύξεσθαι [ἐπιτεύξασθαι A.] τῆς ἰάσεως. [Ioh. 9, 7.] Ὡς δὲ περὶ μέσην ἐγένετο τὴν ὁδὸν οὔπω τὸν τόπον εἰς ὃν ἀπεστάλη καταλαβών, ἔγνω ἑαυτὸν αὐτοῦ που ἐλευθερωθέντα τοῦ πάθους· αὖθις γὰρ ἥ τε γλῶττα λαλεῖν ἤρξατο τῆς οἰκείας ἐνεργείας ἐχομένη ἀνεμποδίστως καὶ ἡ τῆς σιαγόνος διαστροφὴ τὸν οἰκεῖον ἀπελάμβανε τόπον, τοῦ στόματος πρὸς τὸ εὔσχημον ἀποκαταστάντος ὡς ἐξ ἀρχῆς.

[73] [Ille sanatus] Ὡς γοῦν ἐξεπλάγη τῇ χαρᾷ, κατ᾽ αὐτήν που μέσην τὴν ὁδὸν ὁ τοῦ τηλικούτου πάθους ἀπαλλαγεὶς γίνεται λοιπὸν ἀμφιβόλων ἐντὸς λογισμῶν, πότερον ἀπελεύσεται πρὸς ὃν ἀπεστάλη τὴν διακονίαν ἐκτελέσων τοῦ ἀποστείλαντος ἢ αὐτόθεν ὑποστρέψει πρὸς τὸν ἰατρόν, τὴν εὐχαριστίαν μὲν ἐκείνῳ, τῷ Θεῷ δὲ δι᾽ αὐτοῦ ἀποδοῦναι τὴν δόξαν· βεβαιοῦται οὖν αὐτῷ δυοῖν ὁ ἕτερος μηδὲν τῶν παρὰ τοῦ ἁγίου κελευσθέντων αὐτῷ ἀτέλεστον ἐᾶσαι, δεδοικότι μὲν τῆς ἐκείνου δυνάμεως τὴν ἐνέργειαν, ἀγνοοῦντι δὲ ὁποίῳ σκοπῷ δι᾽ εὐχῆς οἰκείας τὴν ἴασιν αὐτῷ χορηγήσας ἐφ᾽ ἕτερον ἰατρὸν ἀποστεῖλαι διέγνω. Τάχος οὖν τὸ λοιπὸν τῆς ὁδοῦ διανύσας καταλαμβάνει τὸν τόπον καθ᾽ ὃν ἐστάλη καὶ τοῦ μεγάλου ἐκείνου ἀνδρὸς παραστὰς τῷ λειψάνῳ τὰ παρὰ τοῦ ἁγίου προσφέρει δῶρα, [S. Iohannicio] καὶ ὥσπερ ζῶντι τῷ ὄντως ζῶντι διαλεγόμενος ἐκ τῆς ὑπερβαλλούσης χαρᾶς· &ldquogr;Ἰδού σοι (φησίν), ἅγιε πάτερ, ὁ σὸς ἀδελφὸς ταῦτά τε πέμπει τὰ δῶρα κἀμὲ τὸν ἰαθέντα ταῖς ἐκείνου εὐχαῖς θεαθῆναι ὡς ἔοικε παρὰ σοῦ τοῦ δοκοῦντος τεθνάναι· οἶδα γὰρ ὡς δυνατοὶ ὑμεῖς τῶν τοιούτων ἀξιωθέντες θαυμάτων ζῆν καὶ μετὰ θάνατον καὶ ἀλλήλοις συνδιατίθεσθαι.&rdquogr; Ταῦτα μὲν ὧδε εἰπὼν καὶ τοῖς ἐκεῖ μονασταῖς τὴν τοῦ μακαρίου Κωνσταντίνου χάριν καὶ τὰ περὶ αὐτὸν συμβεβηκότα πάντα διηγησάμενος σπεύδει λοιπὸν καὶ πρὸς τὸν ἰατρὸν ὑποστρέψαι. Τάχος οὖν τοῦ μακαρίου φθάνει τὸ καταγώγιον καὶ δάκρυσι περιχυθεὶς ἐξ ἀμηχάνου χαρᾶς ὑποδείκνυσί τε αὐτῷ τῶν οἰκείων εὐχῶν τὴν ἐνέργειαν καὶ διηγεῖται τὸν καιρὸν τῆς ἰάσεως Θεῷ τε δι᾽ αὐτοῦ τὴν εὐχαριστίαν προσάγει· καὶ ταῖς αὐτοῦ εὐχαῖς ἐφοδιασθεὶς τοὺς οἰκείους καταλαμβάνει καὶ τὸν τρόπον διηγεῖται τῆς ἰάσεως χαρᾶς τε πληροῖ πάντας οὐ μόνον ἐφ᾽ οἷς τοῦ πάθους ἀπήλλακται ὁ νοσῶν ἀλλὰ καὶ οἷς τοιοῦτον ἰατρὸν τὸν μέγαν ἐκεῖνον ἀνέδειξεν ὁ Θεός, [et Constantino gratias refert.] ἐλπίζοντας καὶ αὐτοὺς τῇ πρὸς αὐτὸν πιστῇ διαθέσει διαπαντὸς εὑρίσκειν τὴν σωτηρίαν. Ἄχρι γὰρ καὶ νῦν αὐτός τε ὁ θεραπευθεὶς καὶ οἱ τοῦτον ἑωρακότες καὶ τὴν αἰτίαν τοῦ περὶ αὐτὸν ἀκούσαντες θαύματος οὐ παύονται διηγούμενοι τὴν εὐεργεσίαν καὶ τὸν οὕτω θαυμαστὸν ὄντως καὶ αἰδέσιμον ἄνδρα θαυμάζοντες.

[74] [Puer daemoniacus] Τούτου τοίνυν τοῦ θαύματος τοῖς κύκλῳ διαγνωσθέντος καὶ τῶν ἐγχωρίων τῆς αὐτοῦ χάριτος τὴν δύναμιν πεπιστευκότων, πατήρ τις παιδὸς δαιμονιῶντος συμπαραλαβὼν εἰς πρεσβείαν καὶ τὴν μητέρα μάλιστα πλέον δακνομένην τῷ πάθει (καὶ γὰρ καὶ πυρὶ πολλάκις καὶ ὕδατι ῥιπτόμενον πληγὰς τὸ πάσχον οὐ τὰς τυχούσας ἐλάμβανεν) ἔρχεται κρούων τοῦ μακαρίου τὴν θύραν. Ὡς δὲ τοὺς προσελθόντας ἐθεάσατο ἤρετο τὴν τῆς ἀφίξεως αἰτίαν· οἱ δὲ γονεῖς ῥίπτουσι τὸν παῖδα τοῖς ποσὶ τοῦ ἁγίου καὶ διηγοῦνται τὸ πάθος καὶ ζητοῦσι τὴν ἴασιν. Ὁ δὲ τὸ διάσημον φεύγων, ὃ πολλάκις εἴωθεν ὑποτέμνεσθαι τοὺς μισθούς, ὑποκρίνεται κατὰ τῶν προσελθόντων ἀγανάκτησιν καὶ οὐθενὸς ἑαυτὸν διαβεβαιοῦται ἄξιον καὶ σκηνοποιεῖται θυμὸν τοὺς ἱκέτας ἐλαύνοντα. Ὡς δ᾽ ἐπὶ πολὺ παραμένοντας εἶδεν καὶ δάκρυσι πολλοῖς τὸ ἔδαφος βρέχοντας, πᾶσαν καταλύει λοιπὸν τὴν σκηνὴν καὶ ἀποβάλλεται τὴν ὑπόκρισιν καὶ συνδακρύει τοῖς ἱκέταις ἐκείνοις, οὐδὲν ἧττον ἐπὶ τῷ πάθει τοῦ παιδὸς τὴν καρδίαν νυττόμενος· ποιεῖται γοῦν τι καὶ τῆς αὐτοῦ συνηθείας καινότερον· τοῦ γὰρ παιδίου λαβόμενος καίτοι θήλεος ὁ πάσης ἑαυτὸν θηλείας ὄψεώς τε καὶ μνήμης ἀποκρυψάμενος συμπαθῶς ἐφιζάνει τοῖς γόνασιν· οὐ γὰρ ἀγνοεῖ καιρὸν καὶ πρᾶξιν καὶ τὴν ἄλλην διάθεσιν θεοφόρος ψυχή, ὅτ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ τὸ σπουδαζόμενον ᾖ· καὶ ἀσπάζεται σύνδακρυς τοῦ νηπίου τὰ χείλη ἁγιάζων τῇ ψαύσει καὶ ἀπολύων τοῦ πάθους· εἶτα τοῖς γονεῦσιν ἐπιδοὺς ἐπ᾽ ἀνατολὰς αὐτὸς ἐτράπετο ἐκτενέσι χερσὶ τὴν ἄνωθεν ἐπικαλούμενος ἄμυναν καὶ τῆς τοῦ πειράζοντος ἐλευθερίας ἐπιτεύξασθαι τὴν παῖδα δυσωπῶν τὸν Θεόν· ὡς δὲ τὴν εὐχὴν ἐτελείου, [paulatim liberatur.] παραδίδωσιν ὑγιὲς τοῖς γονεῦσι τὸ τέκνον, τῆς τε ἐκστάσεως αὐτίκα μετελθὸν καὶ ἑαυτοῦ γενέσθαι σαφῆ παρέχον τὴν αἴσθησιν· μηκέτι δὲ νηστείᾳ τὸ παιδίον κατατρύχειν κελεύει, βρώσει δὲ μᾶλλον στερεωτέρᾳ τὸ ἑξῆς τοῦ καιροῦ διατρέφειν. Οὕτω γοῦν ὑποθεμένου καὶ πρὸς τὰ οἰκεῖα χαίροντος τοῦ μακαρίου τοὺς ἀνθρώπους ἐκπέμψαντος, κατῆλθον εὐέλπιδες τῆς τοῦ τέκνου σωτηρίας ἐπιτευξόμενοι [ἐπιτευξάμενοι A.] . Χρόνου δ᾽ οὐκ ὀλίγου παρῳχηκότος καὶ πάντῃ τοῦ παιδὸς ἐλευθερωθέντος τοῦ πάθους (ὁ γὰρ τῆς περιόδου καιρὸς εἴωθεν τὰ τοιαῦτα ἐλέγχειν), καταλαμβάνει ὁ πατὴρ τὸ τοῦ θαυμασίου ἰατροῦ καταγώγιον καὶ ἀνθομολογεῖται τὴν εὐεργεσίαν καὶ ὡς τελείας τῆς ἰάσεως τὸ παιδίον τετυχηκὸς σωφρονεῖ δι᾽ ὅλου περὶ πάντα τὰ πρώην, ἐφ᾽ ἅπερ παρ᾽ ἑαυτῷ ἐδείκνυε τὸ ἀσύνετον.

[75] Ταῦτα τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου τὰ ἔργα· τοιαύτην χαρίζεται δύναμιν Χριστὸς τοῖς αὐτὸν οὕτω καὶ κατ᾽ ἐκεῖνον πεφιληκόσιν, ὁ εἰρηκώς· ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ τὰ ἔργα ἃ ἐγὼ ποιῶ κἀκεῖνος ποιήσει. [Ioh, 14, 12.] Μεγάλα γὰρ ἀληθῶς καὶ ὑπὲρ ἄνθρωπον ἡ χάρις παρέσχε τῷ μακαρίῳ τὰ ἔργα ποιεῖν καὶ ὅσα οὐδ᾽ ἄν τις ἱκανὸς διηγήσασθαι λόγος. Εἰ γὰρ καὶ διηγημάτων τινῶν μετρίως καὶ αὐτῶν ἡμῖν λεχθέντων ἡψάμεθα, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ αὐτῶν ἱκανοὶ κατ᾽ ἀξίαν ἐξειπεῖν, ἐφ᾽ ὅσον ὁ λόγος ἀπαιτεῖ πρὸς εὐφημίαν τῷ θαυμασίῳ πατρί, μὴ ὅτι γε ἡμεῖς, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἄν τις τῶν περὶ λόγους λίαν ἐξησκημένων ὅλον πρὸς τὸ λέγειν τὰ περὶ αὐτοῦ τὸν βίον ἀφοσιώσοιτο. Καὶ γὰρ τοσούτῳ περὶ Χριστὸν τὴν πίστιν εὑρέθη θερμότατος, ὡς καὶ αὐτῶν ἀλογῆσαι γονέων καὶ συγγενείας μισοχρίστου τὰς ὑποθήκας παρώσασθαι αὐτόν τε τὸν κόσμον σὺν περιουσίᾳ καὶ μνηστῇ καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου περιφορᾷ καὶ ἀντὶ τούτων ἁπάντων ἑλέσθαι Χριστὸν καὶ τὸν αὐτοῦ ζυγὸν καὶ τὰ πάθη καὶ τὸν πρὸς ἀοράτους ἐχθροὺς μετὰ σαρκὸς ἀναδέξασθαι πόλεμον, ταῖς ἀἳδίοις θαρρήσαντα ἀντιδόσεσιν. [Syncrisis.] Μωσεῖ γὰρ καὶ Ἀβραὰμ τοῖς Θεοῦ θεράπουσιν ἀκολουθήσας τοῦ μὲν Χαλδαίων δεισιδαιμονίαν, τοῦ δ᾽ Αἰγυπτίων ἀθεΐαν ἐκπεφευγότων, Ἰουδαἳκὴν καὶ αὐτὸς ἀπετάξατο πλάνην καὶ τὴν ὄντως θείαν Χριστοῦ καὶ ἀμώμητον ᾐρετίσατο πίστιν, ὡς διὰ τοῦτο οἶμαι καὶ θαυμάτων τοσούτων αὐτὸν ἀξιωθῆναι κατὰ τὴν πάλαι παρὰ Θεοῦ συνήθως δεδωρημένην χάριν τοῖς ἐξ ἀπιστίας εἰς τὴν εἰς Χριστὸν μεταβάλλουσι πίστιν, ἵν᾽ ἐκ τῶν νῦν ὁρωμένων πιστωθείη τὰ διὰ τὸ παρελθεῖν μὴ βλεπόμενα.

[76] Οὕτω γὰρ ὁ καθ᾽ ἡμᾶς Ἀβραὰμ ὁ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ᾗπερ ἐκεῖνος τὸν υἱὸν ὅλην ἀνενεγκὼν εἰς ὁλοκάρπωσιν ᾧ πεπίστευκε Θεῷ καὶ διὰ πίστεως τὴν ἐπαγγελίαν δεξάμενος, ἥτις αὐτῷ καὶ τὴν ἐν Χριστῷ δικαιοσύνην ἀπειργάσατο · ἀκριβῶς εἰδώς, ὅτι ἐξ ἔργων νόμου οὐ δικαιωθήσεται πᾶσα σάρξ, μόνῃ τῇ πίστει θαρρεῖ, ἐφ᾽ ᾗ καὶ τὴν κατὰ Παῦλον τὸν οὐράνιον ἄνθρωπον ὕλην οἰκοδομεῖ, χρυσόν, ἄργυρον, λίθους τιμίους βίον τε καὶ λόγον ὀρθὸν καὶ πράξεις λαμπράς, δι᾽ ὧν ἡ οὐράνιος καὶ ἀχειροποίητος ἀνθρώποις οἰκοδομεῖται σκηνή. [Rom. 8, 20, 1 Cor. 3,12.] [Ascetici labores.] Ποῖος γὰρ οὕτω τὸν ἀσκητικὸν δρόμον μετὰ τὸ Χριστῷ προσδραμεῖν σύντονόν τε καὶ μεστὸν ἀγώνων διήνυσεν, ὅλας νύκτας ἀΰπνους, ὅλας ἡμέρας ἀσιγήτοις [ἀσιγήτους A.] εὐχαῖς τε καὶ ταῖς πρὸς Θεὸν δοξολογίαις ἐγκαρτερῶν, ὡς μηδὲ μικρόν τινα χρόνον μικροῦ παρελθεῖν, ἥτις αὐτὸν οὐκ εἶδεν διαλεγόμενον Θεῷ; οἷς γὰρ ἔργον μὲν ἡ ζωή, πάρεργον δὲ τὰ ἄλλα, κἂν ὅτι λίαν εἴη τι τῶν θείων τελούμενον· τούτῳ ζωὴ μὲν ἀπεναντίας τὸ πάρεργον, τῶν δὲ θείων ἔργων ὅλος ἦν, αὐτὰ μᾶλλον ἤ τι ἕτερον ζωὴν ἡγούμενος, ἃ τὴν ψυχὴν ἀπαθῆ καὶ μακαρίαν ἀποδείκνυσιν· τροφὴ γὰρ αὐτῷ ἄρτος καὶ ὕδωρ, καὶ ταῦτα μέτρον ἐλάχιστον, ὡς ἂν μηδὲ τοῦ δεσμοῦ διαρρηγνυμένης τῆς πύσεως ἐμποδὸν ἔσοιτο πρὸς τὴν θεραπείαν τοῦ θείου· στρωμνὴ δὲ λίθοι καὶ ἔδαφος, καὶ ταῦτα σπανιώτερον τὴν χρῆσιν παρέχοντα· ἀγάπης δὲ τοσοῦτος ὁ πλοῦτος, ὡς εἴ γε δυνατὸν ἦν αὐτῷ κατὰ τὸν μακάριον Παῦλον ἀνάθεμα εἶναι ὑπὲρ τῶν δι᾽ αὐτοῦ σῳζομένων ἢ καὶ τὴν ζωὴν αὐτὴν προέσθαι, εἴ πού τις δέοιτο τῆς παρ᾽ αὐτοῦ σωτηρίας· ὅθεν καὶ ἡ ὑπὲρ ἁπάντων αὐτοῦ θερμὴ προσευχὴ καὶ αὐτὸν τὸν Θεὸν ἐβιάζετο, εἰ καὶ λίαν εἴη φιλάνθρωπος, καὶ τοὺς ἀναξίους εὐεργετεῖν, καθ᾽ ἑκάστην ἐκτελῶν παραδόξως τὰ θαύματα· τὴν δέ γε πρὸς Θεὸν αὐτοῦ καθαρὰν καὶ ἀθόλωτον καρδίαν ἡ προορατικὴ δείκνυσι χάρις, ᾗ καὶ μέχρι θανάτου ἐνδιαπρέπων φοβερός τε καὶ αἰδέσιμος καὶ ποθητὸς καὶ ἐράσμιος ἅπασι τοῖς τε πόρρω καὶ τοῖς πέλας γέγονε καὶ ἀνὰ πᾶσαν σχεδὸν τὴν χριστιανῶν πολιτείαν διάσημος. [Rom. 9, 3.] Ποῖος γὰρ αὐτῷ προσελθὼν καὶ τὸν ἔλεον ἐπιζητῶν οὐχ εὗρεν τοῦ ποθουμένου τὴν παροχήν; ἡσυχίαν γὰρ ἄκραν ἀσκῶν καὶ φεύγων τοῦ κόσμου ὡς ἐκ πυρὸς καὶ τὴν εἰς Θεὸν μόνωσιν προτιμώμενος πάντων, διά γε τὴν ἀνυπόκριτον ἀγάπην καὶ τὸν ἀνυπέρβλητον πρὸς τοὺς πένητας ἔλεον καὶ τῇ πόλει ἐπεχωρίαζεν καὶ μοναστηρίοις συνήρχετο καὶ ᾗ γε τυχὸν ἦν πᾶσιν ἐγίνετο τὰ πάντα, ἵνα τῆς ὄντως μὴ ἐκπέσοι ἀγάπης, τὴν δὲ εἰς Θεὸν δι᾽ ἑαυτοῦ δόξαν αὐξήσῃ, τὰς ἁπάντων ἢ καί τινων κερδαίνων ψυχάς· τοῦ Ἰακὼβ εἶχε τὸ ἄπλαστον πρὸς τοὺς εὐσεβεῖς, [Syncrisis.] τοῦ δὲ Μωσέως ἐνίοτε τὸ ἐμβριθὲς πρὸς τοὺς [1 Cor. 9, 22.] ἀπειθεῖς, καιρὸν εἰδὼς τῷ παντὶ πράγματι καὶ μήτε τοῖς οὐ προσήκουσι νεικῶν μήτε τῶν δεόντων ἀφυστερῶν· τοῦ Ἰωσὴφ τὸ σῶφρον ἐκέκτητο, ὥσπερ ἐκεῖνος τῆς Αἰγυπτίας οὕτω πάσης ἡδονῆς ἐκφεύγων ὡς ἀλλοφύλου καὶ πρὸς ἁμαρτίαν ἐκκαλουμένης· τοῦ Ἡλιοῦ τὸν ζῆλον, δι᾽ ὃν καὶ ὑετοῦ φορὰν ἐπέσχε καὶ θεοπτίας πολλάκις ἠξίωτο· τοῦ ἐν γεννητοῖς γυναικῶν τὸ μεῖζον ἔχοντος τὸ ἐρημικόν τε καὶ ἄπολι, δι᾽ οὗ καὶ τῆς τοσαύτης ἠξιώθη τῶν θαυμάτων χάριτος. [Matth.11, 11.]

[77] Καὶ τί μοι μακρὸν ποιεῖσθαι λόγον, ὅσα τε κατὰ τὴν ἑαυτοῦ ἱερὰν μονὴν τῇ πνευματικῇ κατώρθωσεν χάριτι ὅσα τε κατὰ τὴν ἔρημον φοιτήσας κατὰ παθῶν σαρκὸς καὶ δαιμόνων ἐπαναστάσεως ἤγειρε τρόπαια, ὅσα κατὰ τὰς διὰ Θεὸν ὁδοιπορίας αὐτῷ δι᾽ ἀρετῆς εὐηρέστησεν καὶ οἵοις τοῖς θαύμασιν ὁ παρ᾽ αὐτοῦ δοξασθεὶς αὐτὸν ἀντεδόξασεν; εἰ γάρ τις μίαν ἑκάστην τῶν τοῦ ἀνδρὸς ὑποθέσεων διηγήσασθαι βούλοιτο, πάντως ἂν κἀμοὶ καὶ ὁ χρόνος τῷ λόγῳ ἢ τὰ αὐτοῦ καθ᾽ ἓν διηγήσοιντο [locus corruptus.] . πολλῷ γὰρ πλείω τῶν εἰρημένων τὰ παραλελειμμένα καὶ τὸ ἡμέτερον ἀσθενὲς ἑτέραν ἡμῖν οὐ ῥᾳθυμίας ἀλλ᾽ ἀτονίας παρασκευάζει τὴν ἧτταν· διὸ τῶν αὐτοῦ ἀρετῶν τὸ πλῆθος καὶ μέγεθος ἐκ τῶν εἰρημένων ὥσπερ παραγυμνώσας, τὸ ἑξῆς ἑτέροις ἄλλην ὑποθέσεως καταλιμπάνω ἀρχὴν ἔργον τὰ παραλελειμμένα ποιήσασθαι· ἐγὼ δὲ τὰ περὶ τὸ μακάριον αὐτοῦ τέλος συμβεβηκότα καὶ οἷς ἐδοξάσθη καὶ μετὰ τέλος δι᾽ ὀλίγων εἰπὼν τὸ ἑξῆς καταπαύσω τὸν λόγον. Ἐπεὶ γὰρ ἔδει τὸν ἀγωνιστὴν τῶν πόνων ἀπολήψεσθαι τοὺς μισθοὺς καὶ πρὸς τὸ μακάριον δεῖπνον ἐκεῖνο τοῦ ἐπουρανίου κληθέντα βασιλέως ἀνυπερθέτως ἀναδραμεῖν, οὐδ᾽ αὐτὸ τὸ πᾶσι σχεδὸν ἄδηλον καὶ τούτῳ γέγονεν ἄδηλον, ἀλλ᾽ ὥσπερ δι᾽ ἐσόπτρου τῇ θείᾳ χάριτι ὡς παρόντα ἐν ὄψει τὰ κεκρυμμένα διεγίγνωσκεν, οὕτω κἀνταῦθα πρὸ ἐτῶν ὀκτὼ μαθὼν τὴν τελευτήν, τὸν τῆς αὐτοῦ μακαρίας πρὸς Θεὸν μεταχωρήσεως καὶ ὅπως μέλλῃ μετὰ Θεοῦ ἔσεσθαι προμανθάνει καιρόν· καὶ σπεύδων λοιπὸν πρὸς τὸ βραβεῖον ὡς παθῶν νικητὴς οὐδὲ τοῖς ἐπιτηδείοις ἄγνωστον τὴν ἑαυτοῦ τελευτὴν ὥσπερ ἐκ περιχαρείας εἶναι βούλεται· καί τινι παραβάλλει ἀνδρὶ διασήμῳ λίαν περὶ τὸν ἡσύχιον βίον καὶ τὴν ἄλλην ἀρετὴν κατὰ τὴν Ὀλύμπιον τυγχάνοντι ἔρημον· ἐφοίτα γὰρ παρ᾽ αὐτῷ συνήθως καὶ ἀντεφιλοξένει τὸν ἄνδρα, [Octavo ante anno mortem praenoscit.] τῶν ἑαυτοῦ ἑκάτερος δι᾽ ἀλλήλων μεταδιδοῦντες καλῶν καὶ πρὸς τὴν κτῆσιν τῆς ἀρετῆς ἀλλήλοις ἀγάπης τρόπῳ ἁμιλλώμενοι· ξενίζεται γοῦν παρὰ τῷ μεγάλῳ Συμεὼν (τοῦτο γὰρ τῷ θαυμασίῳ γέροντι ὄνομα) καὶ νόμῳ φιλίας τὰ ἑαυτῶν ἀνατιθέντων ἑκατέρου θατέρῳ· &ldquogr;Γνῶθι, ὦ πάτερ (ἔφη) ὁ μικροῦ τῆς ἀποστολικῆς ἔμπλεως χάριτος, ὅτι ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέστηκεν· μηνῦσαι δέ σοι τοῦτον ἐλήλυθα, 〈ἄδικον [supplevi, om. A.] 〉 κρίνας τὸν ἐν πᾶσι τοῖς ἄλλοις ἐμοὶ τῆς κατὰ Θεὸν βιοτῆς κεκοινωνηκότα καὶ φιλίας καὶ γνώσεως μὴ καὶ τοῦτο μαθεῖν καὶ προπεμπτηρίοις εὐχαῖς ἡμῖν πρὸς Θεὸν συνοδεῦσαι, ἵν᾽ ὥσπερ ἐν τῷδε τῷ σκήνει τῆς πνευματικῆς ἀπελαύσαμεν ἀγάπης, οὕτω κἀκεῖθεν μεταχωροῦντες εἴ γε Θεῷ τὸ εὐάρεστον εἴη τῆς ἀλλήλων μὴ διαζευχθῶμεν ἀγάπης&rdquogr;. Ταῦτα οὖν εἰπὼν καὶ συγκεχυμένον δάκρυσι τὸν γέροντα λιπών, κάτεισι πρὸς τὸ οἰκίδιον· καὶ ἡμερῶν ὀλίγων διελθουσῶν κατακλίνεται τὸ ἱερὸν ἐκεῖνο σῶμα, οὐ νόσῳ (ποία γὰρ ἐκεῖ ἐνοχλεῖν εἰωθυῖα ἐπερίττευεν ὕλη, ἔνθα τῇ δορᾷ τὰ ὀστᾶ δαυἳτικῶς εἰπεῖν ἐκεκόλληντο νηστείας ὑπερβολῇ;) ἀλλ᾽ οὐρανίῳ κλήσει τῆς ψυχῆς ἤδη χωριζομένης καὶ τὴν ἄνω ποιουμένης πορείαν, τὴν γῆν ὑποχωρεῖν ἔδει κατ᾽ ὀλίγον, τῇ γῇ δουλευούσης ἔτι τῷ θανάτῳ τῆς φύσεως, ὡς ἂν μὴ ἀθρόας ἐπελθούσης τῆς διαζεύξεως τῷ ἀπροσδοκήτῳ τοῦ πράγματος ταραχήν τινα πάθοι ὁ μικροῦ ἄσαρκος ἐκεῖνος, εἴ γε δεῖ καὶ τοῦτο εἰπεῖν, τοῦ πνεύματος σύνδεσμος. [Psalm. 101, 5.]

[78] Καὶ ὁ μὲν οὕτως· ὁ δὲ μέγας ἐκεῖνος καὶ αἰδέσιμος γέρων ὥσπερ τινὶ πλήκτρῳ τὴν καρδίαν νυγείς, (ἦν γὰρ ὡς ἔοικεν καὶ παρ᾽ αὐτῷ χάρις προγνώσεως) πρόεισι δρομαίως ᾗ τάχος εἶχε παρὰ τὸ τοῦ μακαρίου καταγώγιον καὶ τοῦτον καταλαβὼν ἀνακεκλιμένον τῇ γῇ· &ldquogr;Τί μέλλεις, πάτερ; (ἔλεγεν) ἀναστὰς ἁγίασον ἡμᾶς εὐχαῖς σου πρὸ τοῦ σε τῆς πρὸς οὐρανὸν ἀπάρξασθαι πορείας.&rdquogr; Ὁ δὲ τὴν ἀσθένειαν προβαλλόμενος παρῃτεῖτο τέως τὴν τῆς λειτουργίας ἐγχείρησιν, [Liturgia ultimo celebrata.] καίτοι ποθεινῶς τε καὶ σπουδαίως ἔχων περὶ αὐτὴν ἐξ οὗ τῆς ἱερατικῆς ἠξιώθη τιμῆς· πλεῖστα γοῦν ὁ γέρων δυσωπήσας αὐτὸν καὶ ἅμα τῆς χειρὸς λαβόμενος ἀνέστησέ τε καὶ τῆς ἱερᾶς ἀπάρξασθαι λειτουργίας παρεκάλει, τῆς τε ὥρας εὐθέτου παρούσης καὶ τῆς ἐντεῦθεν μεταχωρήσεως κατεπειγούσης. Ὁ δὲ πείθεται καὶ ὥσπερ ἐπιταττούσης τῇ φύσει κἀνταῦθα τῆς προαιρέσεως, τῆς συνήθους λειτουργίας ἀπάρχεται· καὶ τὴν ἱερὰν καὶ ἀναίμακτον ἐκτελέσας θυσίαν προπέμπει τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς, τὴν πρὸς Θεὸν αὐτῷ πορείαν ἰθύνουσαν. Ἐπεὶ δ᾽ οὕτως αὐτῷ καὶ τούτου καλῶς κεχωρηκότος καὶ ὡς ἂν ἀρεσθείη Θεὸς ὁ περὶ πάντα τούτου καθηγούμενος, ἀνακλίνεται πάλιν τῷ νόμῳ δουλεύων τῆς φύσεως καί· &ldquogr;Ὦ φίλος (ἔφη τῷ τιμίῳ ἐκείνῳ γέροντι), ὡς λίαν καλή σου ἡ περὶ ἡμᾶς οἰκονομία καὶ θεάρεστος ὡς ἔοικε σπουδὴ καὶ ἡμῖν καταθύμιος· αὕτη γὰρ ἐσχάτη μοι θεία τελετὴ καὶ ἐπιτάφιος πρὸς Θεὸν ἱερουργία, δευτέραν μετὰ ταύτην οὐκ ἔχουσα.&rdquogr; Ταῦτ᾽ εἰπὼν ἀσπάζεταί τε τὸν γέροντα καὶ τὴν ὁσίαν αὐτῷ τελέσοντα ἐμπαραμεῖναι παρακαλεῖ.

[79] [De monacho cum eo mori cupiente.] Ὃ δὲ καὶ συμβέβηκε παραπλήσιον τῶν εἰρημένων θαυμάτων, οὐ σιωπῆσαι δίκαιον. Κατ᾽ αὐτὸ γάρ που τὸ τέλος τῆς ἱερᾶς λειτουργίας φθάνει τις μονάζων τῶν λίαν φιλουμένων τῷ μακαρίῳ τῇ ἐξ ἀρχῆς συνηθείᾳ· πᾶσι μὲν γὰρ ἴσως διακεῖσθαι χρὴ τῇ ἀγάπῃ τὸν τῇ μερικῇ ἀποταξάμενον φιλίᾳ, πλείω δὲ φιλεῖν τῶν ἄλλων τοὺς ὅσοι καὶ τῇ πρὸς Θεὸν διαφέρουσιν ἀγάπῇ τῷ μέτρῳ τῆς ἀρετῆς· τοῦτον δὲ τὸν ἄνδρα πλέον εἶχε διὰ τιμῆς ὁ μακάριος καὶ αἰδεσίμου ἀγάπης, ἅτε κατ᾽ αὐτήν που τὴν τοῦ βίου ἀποταγὴν καὶ αὐτὸν ὁμοῦ συναποταξάμενον παντὶ τῷ κόσμῳ καὶ τὰ ἐν κόσμῳ, ὅσα μὴ τῆς πρὸς Θεὸν ἔχεται γνησιότητος. Οὗτος γὰρ ὁ ἀνὴρ τεθαρρηκότι τῷ τρόπῳ ἐπειδὴ τὸν μακάριον ἑώρα τὴν πρὸς Θεὸν ἤδη μέλλοντα ἐπιδημίαν ποιεῖσθαι διὰ τῆς ἀπὸ σαρκὸς ἐκδημίας, ἐποτνιᾶτο καὶ ἐδυσφόρει μὴ δεύτερος γενέσθαι τούτου κατὰ τὴν ἔξοδον τοῦ βίου, συμπαραληφθῆναι δὲ τῷ μακαρίῳ καὶ συνοδεῦσαι τὴν ἐπὶ θάνατον. Καὶ τοῦτο ἔργον ἐποιεῖτο σπουδαῖον μὴ ἂν παροραθῆναι τὴν ἑαυτοῦ δέησιν, ἀλλὰ τυχεῖν τῆς αἰτήσεως. Ὁ δὲ συμπαθέστατος ὄντως καὶ τῇ πρὸς Θεὸν παρρησίᾳ πολὺς ἐπισκήπτει τῷ ἀδελφῷ μέγα παραμύθιον, ἐχέφρονι λίαν χρησάμενος λογισμῷ. &ldquogr;Τίς γάρ σοι (ἔφη) τοῦ πράγματος, ἀδελφέ, ἡ σπουδή, ἀλλ᾽ ἢ πάντως τῆς σωτηρίας ἐπιτυχεῖν; ἴσθι τοίνυν τοῦτό σοι συμφέρον τὸ μὴ ψευσθῆναι τῆς ἀληθείας, ἔχοντί με σύνδρομον βουλήσει τῇ σῇ· εἰ μὲν γὰρ τῆς ἐμῆς ἐπιτεύξομαι ἐλπίδος, πάντως τῇ ἐμῇ καὶ ἡ σὴ ἀκολουθήσει τελευτὴ καὶ ἔσῃ τῆς περὶ ἐμὲ δόξης οὐκ ἐψευσμένος πείρᾳ μαθὼν τὴν ἐμὴν πρὸς Θεὸν παρρησίαν· εἰ δ᾽ οὐδέν σοι τοιοῦτον συμβαίη, ἐπὶ τοὐναντίον πάντως τὰ περὶ ἐμοῦ διδαχθήσῃ καὶ παρηγορίαν σχοίης οὐκ ἐμοὶ συνοδεύσας τῷ ἠστοχηκότι τῶν αἰτημάτων· ἑτέρῳ δὲ κρείττονι προστεθῆναι σπεύσειας, σὺν ᾧ καὶ τύχῃς τῆς πᾶσιν ἐλπιζομένης μακαριότητος.&rdquogr; Ταῦτ᾽ εἰπὼν ὁ μακάριος οἷα δὴ καὶ τῇ τῆς λειτουργίας διακονίᾳ κεκοπωμένος εἰς ὕπνον ἐτράπετο, τῆς φύσεως ὁμοῦ καὶ τῆς χάριτος διδάξαι βουλομένης αὐτὸν καὶ ὃ τέως εἶχεν ἄδηλον, μετὰ τοσούτους πόνους καὶ τηλικούτους καμάτους καὶ θαυμάτων οἵαν τὴν χάριν περὶ τῆς ἐκεῖθεν μακαριότητος ἀμφιβάλλοντα.

[80] [Visio.] Ὄνειρος τοίνυν ἐφίσταται θεῖος ὁ προφήταις μὲν θεσπίζων τὰ μέλλοντα, ἀποστόλοις δὲ πολλὰ τῶν θείων ἐνταλμάτων ὑποτιθέμενος καὶ πᾶσιν ἁγίοις παραδεικνὺς ὡς δι᾽ ἐσόπτρου τῶν ἐσομένων τὴν ἔκβασιν, ὅταν ἡ ψυχὴ μυουσῶν τῶν αἰσθήσεων τούτων μὲν ἀπομερίζηται τοῖς δ᾽ ἄνω καὶ θείοις ὡς συγγενέσι συγγίγνηται κἀκεῖθεν ὥσπερ ἀναμαθοῦσα τὰ θεόθεν μὲν προνοούμενα, μήπω δὲ πρὸς τὴν ἡμετέραν ἐσχατιὰν καταβαίνοντα δι᾽ αἰνιγμάτων ἐνεργεῖ παρ᾽ ἑαυτῇ τὰς ἐμφάσεις, τῷ πάχει τῆς τῶν αἰσθήσεων ὕλης ἔμπαλιν συμπεριπλεκομένη τῇ ἐγρηγόρσει· ὁ δ᾽ ἄρα εἴτε ὄνειρος εἴτε ἄλλη τις ἔμφασις θεία τὴν ἀποκειμένην αὐτῷ τῆς ἐν Χριστῷ μακαριότητος ἀνεδίδασκεν μερίδα· φαίνεται γὰρ αὐτῷ διάχρυσός τις οἶκος, λίθων τε τιμίων καὶ μαργάρων τὸ χρυσίον περικοσμούντων, παρ᾽ αὐτὸν δὲ τὸν θαυμάσιον οἶκον ἕτερον οἰκίδιον ἀγχοῦ προσιδρυμένον, οὐδὲν ἧττον καὶ αὐτὸ χρυσῷ τε καὶ μαργάροις καὶ λίθοις τιμίοις κεκοσμημένον. Ὡς δ᾽ ἠγάσθη τῇ θέᾳ, τίνος εἴη ἀνερώτα ὁ οἶκος. Ὁ δὲ τὴν ὄψιν δεικνὺς οὐδὲ φωνῆς ἐστερεῖτο, τῇ πεύσει διδοὺς τὴν ἀπόκρισιν· τοῦ Προδρόμου γὰρ τῆς χάριτος ἔλεγεν εἶναι τὸν μέγαν οἶκον καὶ τῶν κατ᾽ αὐτὸν ἁπάντων τὸν ἐρημικὸν βίον διηνυκότων. Ὁ δ᾽ ἤρετο πάλιν, ὁ δ᾽ ἐλαχὺς οὗτος καὶ κάλλιστος τίνος εἴη μακαρία ὄντως κληρονομία· &ldquogr;Τοῦ ἐρωτῶντος (φησίν) ἀλλὰ σπεῦσον, συνοίκει ψυχῇ, ἧς καὶ τὸν βίον ἐζήλωσας.&rdquogr; Ταῦτα ἡ θεία ἐκείνη τῷ μακαρίῳ παραδείξασα ὄψις ἀποπτῆναι μὲν ἐποίει τὸν ὕπνον, ἑαυτοῦ δὲ γενέσθαι τὸν θεατήν· καὶ τῷ ξένῳ τῆς θέας ἐκπεπληγμένον οὐκέτι κατέχειν οἷόν τε ἦν τὴν χαράν, διηγεῖσθαι δὲ τοῖς παροῦσι τὰ θεαθέντα, δάκρυσι συχνοῖς ἐξ ἀμηχάνου τῆς εὐφροσύνης περιρρεόμενον· ἐφ᾽ οἷς καὶ ὁ σὺν αὐτῷ τῆς τελευτῆς ἐπιτυχεῖν αἰτησάμενος μοναχὸς εὔελπις μᾶλλον καὶ θερμότερος ἢ ἑτοιμότερος πρὸς τὴν συνοδίαν ἐγίνετο· εἴωθε γὰρ φιλόθεος ψυχὴ σωτηρίας ἱμειρομένη καὶ αὐτοῦ πολλάκις δι᾽ αὐτὴν καταφρονεῖν θανάτου, μάλιστα ἐν βεβαίῳ τῶν ἐλπίδων αὐτῇ κειμένων.

[81] Ὡς δ᾽ ὁ καιρὸς ἐκάλει τῆς ἀναλύσεως καὶ τὸ πέρας τῶν ἐλπίδων κατέλαβεν (ἀεὶ γὰρ αὐτὸν ἐπιθυμία ἔτρεφεν ἀναλῦσαι καὶ σὺν Χριστῷ εἶναι κατὰ Παῦλον τὸν θεῖον), οὐ πρότερον ἔκρινε θανεῖν πρὶν ἢ τῷ Θεῷ κατὰ τὸν συνήθη τόπον τῆς προσευχῆς προσομιλῆσαι. [Phil. 1,23.] Τῶν οὖν ἱερῶν τοῦ Χριστοῦ γενεθλίων τῆς ὀψὲ ἱερᾶς τελετῆς ἀγομένης, [Nativitatis Domini] εἰσάγεται τῇ ἐκκλησίᾳ καὶ τῆς προσευχῆς ὅλος γίνεται· τῆς δὲ λειτουργίας ἤδη ἀπαρχομένης καὶ τοῦ στίχου &ldquogr;δεῦτε ἀγαλλιασώμεθα τῷ κυρίῳ&rdquogr; προσᾳδομένου κοινῇ καὶ δὴ καὶ τελεσθέντος, ἐπεὶ τὸ τῆς φύσεως ἀπαραίτητον ἐκτίσασθαι κατέλαβε χρέος, οὐκέτ᾽ οἷός τε ὢν πλέον ἐμπαραμεῖναι, μᾶλλον δὲ καὶ τὴν τελευταίαν ἤδη προαισθόμενος ὥραν καὶ ὥσπερ διὰ τοῦ στίχου προσκαλούμενος ἀγαλλιάσασθαι τῷ Θεῷ, προσκυνεῖ μὲν τῷ δεσπότῃ, ἔξεισι δὲ τοῦ ἱεροῦ πρὸς τὸ κελλίον ἀσθμαίνων· καὶ μόλις φθάσας ἀνακλίνεται τοῖς ἀδελφοῖς ἐπειπὼν ὡς· &ldquogr;Ὁ Κύριος ἄρτι προσκέκληταί με.” [Psalm. 94, 1.] Αὐτοὶ δὲ τὴν ἱερὰν κατασπεύσαντες λειτουργίαν, [officio absoluto] παρεγένοντο τῇ ὁσίᾳ τοῦ μακαρίου κέλλῃ, τῶν αὐτοῦ ἁγίων ἀπολαύσοντες τελευταῖον εὐχῶν· μεθ᾽ ὧν καὶ πλεῖστοι τῶν αὐτοῦ συνέρχεσθαι εἰωθότων παραμένουσι, τὸν τοῦ μεγάλου τούτου καὶ θαυμασίου τὴν ἀρετὴν χωρισμὸν συναποδυρόμενοι. Ὁ δὲ ἀνακλίνεται μὲν ἐπὶ τῆς ἱερᾶς ἐκείνης καὶ ἀγγέλοις αἰδεσίμου στρωμνῆς, ἣν δὴ καὶ καθ᾽ ἑκάστην νύκτα τοῖς δάκρυσιν ἔβρεχεν, κελεύει δὲ πᾶσι τἆλλα ἀφέντας ἐπὶ τὴν τοῦ &ldquogr;Κύριε ἐλέησον&rdquogr; ἱερολογίαν τραπέσθαι, χερσὶν ἐκτενέσι πρῶτος αὐτὸς ἀπαρξάμενος. Ὡς δὲ τὴν πρώτην πληροῦσιν ἑκατοντάδα, σφραγίζει τούτους ὁ τιμιώτατος πατὴρ τῇ χειρὶ καὶ αὖθις τῶν αὐτῶν ἔχεσθαι κελεύει· καὶ δὶς δὲ ἡ ἑκατοντὰς πληρουμένη τὸν ἅγιον εἶχε σφραγίζοντα τὸ τέλος· ὡς δὲ καὶ τρὶς ἡ αὐτὴ ἐπεμετρεῖτο, αὐτὸς μὲν μόνος τὰς δοκούσας ἱερολογίας ἐστιχολόγει, ὁ δὲ ἱερὸς ἐκεῖνος ὅμιλος ὑπέκλινε τὸν αὐχένα, τῆς τελευταίας σφραγῖδος δεόμενος. Ὁ δὲ τοῦ Θεοῦ ὄντως ἤτοι ἄνθρωπος εἴπω ἢ καὶ ἄγγελος ἅμα τὴν τελευταίαν τῇ χειρὶ σφραγῖδα ἠρέμα πως κινουμένῃ κατασφραγίζει καὶ τὸ [τοῦ A.] κατεύθυναι τοὺς πόδας ἡμῶν εἰς ὁδὸν εἰρήνης ἐπειπών, ὥς τινες ψιθυρίζοντος ἐκ τοῦ πλησίον ᾔσθοντο, τὸ μακάριον πνεῦμα εἰς χεῖρας παρατίθησι τοῦ Θεοῦ.

[82] [Odore suavissimo domus repletur.] Πληροῦται τοίνυν εὐωδίας ὅτι πλείστης τὸ οἰκίδιον· οἱ δὲ παρόντες ἡσθέντες ἀθρόοι ἀνίστανται, τῆς τοῦ δικαίου τελευτῆς αἰτίαν τὴν εὐωδίαν καλῶς λογισάμενοι· φῶς τε τοσοῦτον περιελάμφθη τὸ πρόσωπον, ὡς δοκεῖν ἀκτῖνος αὐτὸ προσπεσούσης ἡλιακῆς περιαυγάζεσθαι· καὶ οὕτως ὁ τοσοῦτος καὶ ἡλίκος τῆς ἀρετῆς τὸ μέγεθος ἄνθρωπος τῇ χειρὶ Θεοῦ τὴν παρακαταθήκην ἀποδοὺς (ψυχαὶ γὰρ δικαίων ἐν χειρὶ Θεοῦ) τῶν ἐντεῦθεν μὲν ἐκλείπει τοῖς δ᾽ ἐκεῖθεν ἐπὶ στεφάνων ἀντιδόσει προστίθεται· γῆς μεταχωρεῖ καὶ οὐρανὸν λαμβάνει· τὸ οἰκητήριον ἀνθρώπων ἀφίσταται καὶ ἀγγέλοις συγγίγνεται [corr. prius συγγίνεται.] . [Sap. 3, 1.] πόνων ἀνεῖται καὶ αἰώνιον κληρονομεῖ τὴν ἀνάπαυσιν· στερεῖται φθαρτῶν καὶ ἀπολαμβάνει τὰ ἄφθαρτα· δικτύων ἴσως παλαιῶν κατὰ Πέτρον τὸν θερμὸν Χριστοῦ ζηλωτὴν ἀντιδεχόμενος τῆς βασιλείας κληρονομίαν· τοιαύτη γὰρ ἡ ἐπαγγελία· θνήσκει σαρκὶ καὶ ζωοποιεῖται τῷ πνεύματι, μᾶλλον δὲ μερίζεται σαρκὸς πρὸς καιρὸν καὶ οἰκειοῦται Θεῷ, τῷ οὕτως κελεύσαντι, ἵν᾽ ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου ἐν τῇ ἐσχάτῃ σάλπιγγι σὺν αὐτῷ σώματι, μεθ᾽ οὗ τὸν κόσμον καὶ τὰ ἐν κόσμῳ νενίκηκεν, τῆς ἐκεῖθεν ἀπολαύσοι μακαριότητος, οὐκέτι διαρραγῆναι τοῦ συναγωνιστοῦ δεδοικὼς ἤδη τοῦ θνητοῦ ἀθανασίαν ἐνδεδυμένου, ἀλλ᾽ αἰωνίῳ τῇ ἑνώσει τοῖς ἀἳδίοις ἀγαθοῖς συμπαρεκτεινόμενος ἤδη, καὶ αὐτῆς τῆς σαρκὸς οἷον συναποκαθαρθείσης καὶ ἀποθανατισθείσης τῷ πνεύματι. [1 Thess. 4, 16.]

[83] Τοῦ οὖν μακαρίου καὶ ὄντως ἀοιδίμου τούτου ἀνδρὸς πρὸς Θεὸν μεταχωρήσαντος, παρὰ πόδας τῆς αὐτὸν λαχούσης κατ᾽ ἀξίαν λήξεως ἡ ἀπόδειξις γίγνεται· ἐπεὶ γὰρ τῆς δεούσης ὁσίας καὶ ἣν τοιούτῳ γε ἀνδρὶ ἀφοσιωθῆναι ἔδει τὸ ἱερὸν ἐκεῖνο σῶμα τετυχηκὸς ἀπεδόθη γῇ τῇ πάντων μητρί, οἷαπερ ἐν κόλπῳ τηρούμενον, μέχρις ἂν ὁ λύσας δήσῃ καινότερον, ὕμνοι συνεχεῖς καὶ δοξολογίαι τὰς ἐπὶ τῇ στερήσει τοῦ πατρὸς τῶν αὐτῷ συνήθων καὶ δι᾽ αὐτοῦ πρὸς ἀρετὴν καταρτιζομένων [καὶ] οἰμωγὰς διεδέχοντο εὐχαί τε πάντων τῆς ἐκείνου μερίδος τυχεῖν καὶ μὴ ὀρφανοὺς τῆς προστασίας καταλειφθῆναι, καὶ μάλιστα ἐκείνου ᾧ περὶ τῆς αἰτουμένης ἐπέσκηψε τελευτῆς, ὡς ἂν μὴ λειφθείη τῆς καλῆς τοῦ πατρὸς πρὸς Θεὸν συνοδίας. [Monachi illius qui cum Constantino mori optaverat] Καὶ ὅρα μοι τὴν εἰς Θεὸν αὐτοῦ παρρησίαν ἐντεῦθεν καὶ τῆς προρρήσεως τὴν ἀσφάλειαν· οὔπω γὰρ ἡμερῶν ὅλων πέντε παρελθουσῶν, μηδεμιᾶς φανερᾶς προκειμένης αἰτίας, καθ᾽ ἣν ἑκάστῳ ἡ τελευτὴ προσημαίνεται, κατακλίνεται μὲν ὁ φιλοπάτωρ ἐκεῖνος καὶ ὄντως μακάριος τῆς εὐκυρίας μονάζων· καὶ συνταξάμενος τοῖς περὶ αὐτὸν ἀδελφοῖς (τὸ γὰρ τῆς ψυχῆς αὐτῷ φροντιστήριον τὸ τῆς Φλουβουτῆς καλουμένης ἦν καταγώγιον), τοῦτο μόνον ἐπειπὼν ὅτι περ &ldquogr;ἐλπίζω τῆς μετὰ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου λήξεως τυχεῖν, οἷς με τὸν βίον ἀπολιμπάνων κατέστησεν εὔελπιν&rdquogr;, ἐκτείνας τὰς χεῖρας ἀπέλιπε τὴν ψυχήν, τὸν καλὸν ἀληθῶς καὶ μακάριον ὕπνον ὑποδύς. [obitus.] Τίς οὖν οὐκ ἂν θαυμάσειε τὴν τοῦ μακαρίου τούτου πρὸς Θεὸν παρρησίαν καὶ ἀναμφίλεκτον σχοίη τὴν διὰ τῶν αὐτοῦ πρεσβειῶν σωτηρίαν, θερμῷ τῷ πόθῳ πρὸς αὐτὸν καταφεύγων; Οἶδεν γὰρ ὁ φιλόδωρος δεσπότης Χριστὸς μηδὲ ταύτης ἀποστερεῖν τοὺς αὐτοῦ θεράποντας τῆς τιμῆς, ἀλλ᾽ ὥσπερ εἰς αὐτὸν προστρέχοντας τοὺς διὰ τὸ πρὸς αὐτὸν ἀνάξιον τοὺς ἑαυτοῦ δούλους εἰς πρεσβείαν ἐκκαλουμένους οὕτως ἀφθόνως δι᾽ αὐτῶν τὴν σωτηρίαν χαρίζεσθαι· οὐ γὰρ ἐν τῷ βίῳ παρόντα μόνον τοῦτον ἐδόξασεν ἀλλὰ καὶ μετὰ τέλος τοῖς αὐτοῖς τετίμηκε θαύμασιν, ὅσοις ἡ αὐτοῦ τιμία σορὸς τοῦ σώματος ἀπολάμπει τὸ καθεκάστην· ὧν τὸ πλῆθος εἰπεῖν μὲν ἄλλου δεήσει λόγου καὶ χρόνου πλείστου, καθ᾽ ὃν ἡ διήγησις εὐκαίρως προέλθοι τοῖς βουλομένοις.

[84] [Unguento e sepulchro defluente] Νῦν δὲ ὅσον ὑποδεῖξαι τῶν αὐτοῦ θαυμάτων ἀφ᾽ ἑνὸς καρποῦ τὸ δὴ λεγόμενον τῆς εὐκαρπίας τὸ κάλλος, ἥκω μικρὰ ἄττα διηγησόμενος. Βρύει μύρον εὐῶδες ἡ τιμία τοῦ μακαρίου σορός, καὶ τοῦτο ἀέναον καὶ πάσης νόσου πείρᾳ μαθοῦσι τοῖς ἀρυομένοις ἀλεξίκακον ἄκος· τῆς δὲ τοιαύτης τὸ μέγεθος [τοῦ μεγέθους A.] χάριτος διηγείσθωσαν οἱ ἀκεσώδυνον τοῦτο ἐφευρηκότες τοῖς πάθεσιν, καὶ τούτων μάλιστα πρῶτος ὁ καὶ πρῶτος μετὰ τὴν σὴν εἰς Θεὸν ἀποχώρησιν εὐεργεσίας τετυχηκώς· ἦν γὰρ ὃς περιόντι τῷ μακαρίῳ θεραπευτὴς περὶ διακονίας ἐτύγχανε, μοναχὸς τἆλλα μὲν διακείμενος ἀφελέστερον, τῇ δ᾽ εἰς αὐτὸν ὑπακοῇ τε καὶ πίστει μηδενὸς ὀφθῆναι φιλοτιμούμενος δεύτερος. Οὗτος οὖν τῇ ἐπὶ τρίτης μετὰ τὴν τοῦ πατρὸς ἔξοδον ἐπ᾽ αὐτοῦ τελετῇ διακονούμενος εἱστία τοὺς συνελθόντας· καὶ τίνι γὰρ ἄλλῳ ἀλλ᾽ἢ λαχάνοις ἑφθοῖς ὀψοποιήσας τὴν τράπεζαν τῆς μακαρίας ἐκείνης τοῦ πατρὸς διάδοχος χρηματίζει πενίας καὶ δι᾽ ἑαυτοῦ ὑπηρετούμενος τῇ δεξιώσει; καπνοῦ δὲ πλησθέντων αὐτῷ τῶν ὀμμάτων καὶ λήμης ἐντεῦθεν σὺν ἀφορήτῳ πόνῳ προσγενομένης, ἀφῃρέθη τοῦ φωτὸς ἐφ᾽ ὅσον μηδὲν ἐν ἐλπίδι κεῖσθαι τοῦ λοιποῦ πρὸς τὴν ἀρχαίαν κατάστασιν αὐτοῦ τὰς ὄψεις ἐπανελθεῖν· τὸ δὲ ἦν ἄρα ἔργον Θεοῦ δοξάσαι [δοξάσα A.] βουλομένου τὸν οἰκεῖον θεράποντα καὶ μετὰ τέλος τῇ τοῦ πιστοῦ ὑπηρέτου ἀνελπίστῳ ὑγιείᾳ. Ὡς δὲ τὸ πάθος ὤργα καὶ τὸ ἀφόρητον τῆς ὀφθαλμίας μετὰ σφοδρᾶς τῆς ὀδύνης ἀνεκαλεῖτο, βουλεύεταί τι τῆς ἑαυτοῦ πίστεως ἄξιον· καὶ δὴ χρησάμενος ὁδηγῷ τὴν τοῦ ἁγίου πατρὸς καταλαμβάνει τιμίαν σορὸν καὶ περιπλέκεται ταύτῃ· καὶ βοῶν ἀπῄτει τὴν τοῦ πάθους ἀπαλλαγήν, [et oleo lampadis] τῷ ἐλαίῳ τῆς λαμπάδος ἀλείφων τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑπομιμνήσκων τε ὥσπερ ζῶντι τῷ ζῶντι τῷ πνεύματι τῶν δι᾽ αὐτὸν καὶ τὴν εἰς αὐτὸν θεραπείαν παλαιῶν τε καμάτων καὶ αὐτοῦ δὴ τοῦ ἔναγχος ἐπισκήψαντος ὀδυνηροῦ πάθους καὶ ἀφορήτου· καὶ ἅμα κράζων ἀφύπνωσεν· ὁρᾷ τοίνυν τὸν μακάριον μονονουχὶ καθ᾽ ὕπαρ πρὸ τῶν ὄψεων αὐτοῦ παρερχόμενον ἐξ ὀνόματός τε τοῦτον καλέσαντα· καὶ ἅμα τῇ κλήσει διυπνίζεται, τῆς τε ἄλλης ἀλγηδόνος ἀπαλλαγείς· καὶ τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν τοῦ προτέρου λαμπρότερον, ὡς ἐκπλαγῆναι τῷ θαύματι οὐ μόνον αὐτὸν τὸν ἰαθέντα, ἀλλά γε καὶ τοὺς τὸ πάθος μὲν καὶ τὴν τοῦ μονάζοντος ἑωρακότας ἀνάγκην [ἀνάγκη A.] , μετέπειτα δὲ οὐδ᾽ ὅλων ἡμερῶν ἐπιγενομένων τριῶν παρευθὺ τὴν ἴασιν ἀκηκοότας [ἀκηκοότων A.] τοῦ πάθους· ὧν τινες τῇ ἀπιστίᾳ τῆς τοῦ πεπονθότος ἰάσεως διὰ τὴν τοῦ πάθους ὑπερβολὴν οὐδ᾽ ἀκοῇ μόνῃ τὸ πρᾶγμα πιστεύουσιν, ἀλλὰ καὶ αὐταῖς ὄψεσι τὸν ἰαθέντα τεθεαμένοι τῆς πληροφορίας ἐγένοντο.

[85] [aegroti plurimi curantur.] Τοιούτων ὥσπερ ἀπ᾽ αὐτῆς βαλβῖδος ὁ μέγας Κωνσταντῖνος τῶν θαυμάτων ἀρξάμενος, καὶ μέχρι δεῦρο οὐ διαλείπει, τοῖς παραπλήσίοις κατὰ παθῶν ποικίλων ἐνδιαπρέπων ἀριστεύμασιν ἄμισθον ἰατρεῖον καὶ ἀναπότευκτον τὴν ἑαυτοῦ τιμίαν τῶν λειψάνων σορὸν ἅπασι προτιθέμενος. Πόσων γὰρ μωλώπων ἀνιάτων ἀφούλωσε [ita A; ἀπούλωσε expectaveris.] τὰ ἕλκη ποδῶν καὶ χειρῶν καὶ τῶν ἄλλων μελῶν μόνῃ τῆς σοροῦ τῇ ἁφῇ καὶ τῇ τοῦ βλυστάνοντος ἐκεῖθεν μύρου χρήσει; οἷς καὶ τούτου ἡ τῆς γνώμης θερμότης ἐδέησεν· καὶ τούτων μάρτυρες οἱ τὰς ἰάσεις εὑράμενοι, λαμπρᾷ τῇ φωνῇ τὴν εὐεργεσίαν κηρύττοντες. Πόσοι σὺν τῷ ῥίγει πυρέττοντες ἤδη καὶ ἀριθμοῦ κρείττους τῆς τοῦ τοιούτου πάθους ἀπαλλαγῆς αὐθωρὸν ἠξιώθησαν, ἐλαίῳ μόνῳ χρισθέντες τῷ τῆς ἐκείνου λαμπάδος· πάθους τῇ μάχῃ [locus corruptus.] , τῶν ἐναντίων χυμῶν δεινὸν κατὰ τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς ἀναρριπιζόντων τὸν πόλεμον καὶ μόνου Θεοῦ δεομένων πολλάκις ἢ τῶν αὐτοῦ θεραπόντων ἐπικουρίας πρὸς ἴασιν· καὶ ταῦτα διηγείσθωσαν αὐτοὶ οἱ ἐξ ἀρρώστων εὐσθενεῖς καὶ ἐκ νοσούντων ὑγιεῖς χρηματίσαντες οὐδὲ σιγᾶν ἀνεχόμενοι ἀλλ᾽ ἐπὶ [ἔτι A.] τοῖς ἱεροῖς τοῦ μακαρίου λειψάνοις παρεδρεύειν φιλοῦντες τῇ ὑπερβολῇ τῆς δι᾽ αὐτοῦ ἐνεργουμένης χάριτος· δαιμόνων δὲ ὅσοι τῆς ἐνεργείας ἀπηλλάγησαν νέοι καὶ γέροντες καὶ παιδάρια τῇ ἀώρῳ ἡλικίᾳ πρὸς ἔλεον κινοῦντα τοὺς θεωμένους· πολλάκις οὐχ ἓν οὐ δύο ἀλλὰ πλεῖστα μάλιστα, τὰ μὲν ἤδη δαίμοσιν ἐνεργούμενα, τὰ δὲ καὶ πάθεσιν, οἷα τὰ πολλὰ τοῖς ἐκ γενέσεως ἐνοχλούμενα, πληθούσης ἢ ληγούσης σελήνης τῶν πονηρῶν χυμῶν ἔκστασιν ἐπαγόντων τῷ πάσχοντι· καὶ τούτων ἀπόδειξις αὐτὰ τὰ τὴν εὐεργεσίαν δεξάμενα σώματα, τὰς ψυχὰς διεγείροντα κηρύττειν τὸν ἔλεον· καὶ τί ἄν τις ἐμπαραμένειν βούλοιτο τοῖς τοιούτοις διηγήμασιν, οἷς τὸν ἀοίδιμον τοῦτον καὶ μέγαν ὅντως ὁ παρ᾽ αὐτοῦ δοξασθεὶς ἀντεδόξασε, ποικίλαις νόσοις ποικίλα δι᾽ αὐτοῦ τὰ θαύματα καὶ διάφορα προχέων ἑκάστοτε; ὄντως γὰρ θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ κατὰ γενεὰν καὶ γενεὰν ἀνιστῶν οἷά περ φωστῆρας τῷ βίῳ καὶ τὰ παλαιὰ τοῖς νέοις πιστούμενος, ἵνα μὴ γυμνῇ τῇ φήμῃ ἀμφιβάλληται τῶν παλαῖων ἁγίων τὰ θαύματα. [Psalm. 67, 36.]

[86] [Syncrisis.] Μέγας μὲν γὰρ Ἡλιοῦ καὶ οὐρανίαις πύλαις κλεῖδα τὴν γλῶτταν κτησάμενος, ἀλλ᾽ ὁ ἡμέτερος Ἡλιοῦ τὸν θαύματος λόγον ἔργῳ πιστοῦται, οὐ κλείσας ἢ καλέσας ὑετὸν ἐπὶ γῆς, ἀλλὰ λόγῳ προστάξας καὶ ἀποστρέψας καὶ περιορίσας ἄνικμον γῆν ῥαγδαίῳ φερομένῳ τῷ ὑετῷ. Μέγας τῆς ἀρρήτου οἰκονομίας ὁ Πρόδρομος καὶ οὗ μείζων οὐδεὶς ἐν γεννητοῖς γυναικῶν, ἀλλ᾽ αὐτοῦ μὲν τῷ μεγαλείῳ ἐφίκοιτο ἀνθρώπων οὐδεὶς τὸ γενέσθαι καὶ νόμου τέλος καὶ τῆς χάριτος κήρυκα καὶ τἆλλα οἷς φίλος καὶ μάρτυς ἐχρημάτισε γνησιώτατος τοῦ φιλανθρώπου ὄντως σωτῆρος τῆς φύσεως· [Matth. 11, 11.] ἀλλ᾽ ἔχω τὸν τῷ λόγῳ προκείμενον ζηλωτὴν ἐκείνου, τῆς ἐρημίας ζηλωτὴν καὶ τῆς πίστεως, γραμματεῖς κενοὺς καὶ Φαρισαίους ἐλέγχοντα καὶ Χριστοῦ τὴν ἔλευσιν οὐ προκηρύττοντα μὲν ἐπικυροῦντα [ἐπικουροῦντα A.] δὲ καὶ τῆς σκιᾶς τοῦ νόμου τοὺς πειθομένους ἀπάγοντα καὶ μέχρις αὐτοῦ εἴγε δεήσοι καὶ αἵματος πρὸς Ἑβραίων δήμους παρρησιαζόμενον. Ἀντώνιος ὁ μέγας ἡγίασεν ἔρημον τῇ ἀγγελικῇ πολιτείᾳ· Εὐθύμιος ἐκόσμησε τῆς τῶν μοναστῶν πολιτείας τὴν ὄντως ἀγαπητὴν καὶ θείαν κατάστασιν· [BHG. 647 – 650.] ὁ μακάριος Σάβας καὶ ὁπόσοι ἕτεροι τὸν ἀσκητικὸν δι᾽ ἑαυτῶν ἠνυκότες κατεκόσμησαν βίον, θαυμάσιοι τὴν ἀρετὴν χρηματίσαντες τοῦ αἰωνίου μακαρισμοῦ τυχεῖν ἠξιώθησαν· ὁ δέ γε ἀοίδιμος οὗτος ἀνὴρ ἁπάντων τὰ κάλλιστα μελίττης δίκην συλλέξας καὶ μηδενὸς δεύτερος χρηματίσαι φιλοτιμούμενος καθάπερ δι᾽ ἐσόπτρου παρ᾽ ἑαυτῷ τοὺς ἐκείνων ἀποδείκνυσι βίους, τὰς ἁπάντων χάριτας ὥσπερ διὰ βίου οὕτω καὶ διὰ θαυμάτων ἑνὶ παραδεικνύων ἀπαραποιήτῳ χαρακτῆρι τῆς ἑαυτοῦ πολιτείας· διόπερ ὡς τοῦ ἡμετέρου λόγου κρείττονα τὴν εἰς αὐτὸν εὐφημίαν συνεῖραι μὲν τοῖς διηγήμασιν οὐ ῥᾴδιον ἔγνωμεν, Θεῷ δὲ τὸ πᾶν ἀνατιθέαμεν, τῷ κἀκεῖνον τοῖς ἀθανάτοις μισθοῖς καὶ λόγου παντὸς ἀνωτέροις ἀμειψαμένῳ καὶ ἡμῖν εἰς αὖθις αὐτὸν βίου τε κυβερνήτην καὶ ὁδηγὸν σωτηρίας καὶ ἀνεπαίσχυντον πρέσβιν ὑπὲρ εὐεργεσίας παρέχοντα.

[87] [Invocatio.] Ἀλλ᾽ ὦ πάτερ ἡμέτερε (οὐδὲ γὰρ φθόνος οἶδ᾽ ὅτι παρὰ δικαίοις ἐν τῷ τὸ κοινὸν ἀγαθὸν οἰκειοῦσθαι ἕκαστον, ὅτῳ πλέον πρόσεστιν πόθου καὶ σχέσεως, ἐπείπερ ἡ χάρις οὐ περιγράφεται) ὦ τῶν παλαιῶν μὲν ἀνδραγαθημάτων εἰκὼν τῶν δὲ νέων παράδειγμα, ὦ πίστεως ζήλῳ καὶ συγγενείας καὶ περιουσίας καταφρονήσας καὶ βίου καθαρότητι τοὺς ἀσωμάτους μιμούμενος, ὦ πόλις ἐρήμου· ἤρκεις γὰρ ἀντὶ μυρίων ὁ εἷς τῷ πλήθει τῆς εἰς Θεὸν δοξολογίας παρεκτεινόμενος· ὦ ἡσυχίας καλλώπισμα καὶ πολλοῖς τοῦ πράγματος παράδειγμα κείμενος· ὦ νηστείᾳ πιάνας τὸ πνεῦμα καὶ νεκρώσει σαρκὸς ἀπομαράνας πάθη καὶ συμπαθείας ἐλέῳ τὸν θεῖον δαψιλευσάμενος ἔλεον καὶ τὴν λαμπάδα φυλάττων ἀρκοῦσαν εἰς τοῦ νυμφῶνος τὴν εἴσοδον· σὺ μὲν ἄρτι τῶν πόνων καὶ καμάτων ἀενάους ἔχεις τὰς ἀντιδόσεις, αὐτὴν τὴν οὐρανοῦ βασιλείαν, δι᾽ ἣν τοὺς τοσούτους κατεβάλου ἀγῶνας, αὐτὰ τὰ αἰώνια ἀγαθὰ ὀφθαλμοῖς μὲν σαρκὸς ἀθέατα ὠσὶ δὲ ἀνήκουστα καὶ διανοίαις ἀνέμβατα καὶ αὐτοῖς ἀγγέλοις ἐφετά, ὧν ἀπολαύεις χαρμονικῶς εὐφραινόμενος, μετὰ προφητῶν χορεύων, μετὰ ἀποστόλων ἀγαλλόμενος, μετὰ πατέρων χαίρων, μετὰ πάντων ἁγίων κοινῇ [membrana lacera est, vocabulum unum deest.] δοξολογίαν σὺν ἀγγέλων τάγμασιν ἀπαύστως […αύστως A.] ποιούμενος· Ἀλλ᾽ αὐτὸς μὲν βιοὺς τοιούτων ἠξιώθης καὶ τῶν ἐπάθλων· αὐτοῖς δέ, οἷς τὸ περὶ δὲ φιλότιμον διὰ τὸν σὲ δοξάσαντα Χριστὸν ἀνακέχυται, οἷς ἡ τοῦ τιμίου σου σκήνους περιστολὴ διεσπούδασται καὶ τῆς εἰς σὲ διαθέσεως ὁ πυρσὸς θερμοτέρᾳ τῇ πίστει μᾶλλον ἀνάπτεται, δοίης τῶν τῆς σωτηρίας τὰς ἐκβάσεις ἐλπίδων· ἔχεις γὰρ ἤδη τὸ καθαρὸν τῆς πρεσβείας, τῆς σωματικῆς λήμης ἀπολυθεὶς καὶ τοῦ ἐνταῦθα γνόφου, ᾧ συνεχόμεθα [συνεχο… A.] , κἀκεῖσε καταλαβών, ἔνθα οὐκ ἐν ἐσόπτροις, οὐκ ἐν αἰνίγμασιν ἀλλὰ προσώπῳ θείῳ παρίστασαι τὰς ἐλλάμψεις δεχόμενος ἀμέσως καὶ τῆς ἐντεῦθεν ἀπολαύων χαρᾶς, ἥ ἐστι χριστιανοῖς τῶν ἐλπίδων πέρας· δοίης δὲ τοῦ πόθου τὴν ἀμοιβὴν ψυχικῶν σφαλμάτων τὸ ἱλαστήριον, σωματικῶν ἀρρωστημάτων ἰάματα καὶ τῶν ἐξ ἁμαρτιῶν προσγινομένων συμφορῶν ἐξαρτάζοις ἁπάντων καὶ πάντα εἴης ἡμῖν τῷ βίῳ τῷδε προασπιστής, ὁδηγὸς καὶ πρὸς πᾶσαν συνεργὸς σωτηρίαν καὶ τῆς σῆς ἐκεῖ μακαρίας λήξεως κοινωνοὺς ἐργαζόμενος ὡς ἄν γε μεσιτείᾳ τῇ σῇ Χριστὸς ὁ πάντων Θεὸς καὶ σὲ διαφερόντως ὥσπερ ζῶντα καὶ μετὰ τέλος τετιμηκὼς κρατήσοι μὲν τῇ 〈δεξιᾷ [om. A] 〉 ἡμῶν τῆς δεξιᾶς καὶ ἐν τῇ βουλῇ [membrana lacera est, vocabulum unum deest.] … διηγήσοι καὶ μετὰ δόξης εἰς οὐρανίους ἀναλάβηται […λάβηται A.] σκηνὰς τῆς ἅμα σοὶ χαρισάμενος [χα…μενος A.] ἡμῖν ἀπολαῦσαι χαρᾶς καὶ γλυκυτάτης μακαριότητος, ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα, τιμὴ 〈καὶ〉 προσκύνησις σὺν τῷ ἀνάρχῳ Πατρὶ καὶ τῷ παντουργῷ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν καὶ εἰς τοὺς ἀπεράντους αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν.

DE S. BLASIO AMORIENSI MONACHO CONSTANTINOPOLI
COMMENTARIUS PRAEVIUS

Blasius Amoriensis monachus Constantinopoli (S.)

An. 909 – 912

Auctore H. D.

[1] [Vita S. Blasii, in uno codice servata,] Vitam S. Blasii, qui fuit monachus Romae in monasterio Sancti Caesarii, Constantinopoli in monasterio Studii et in Monte Athone, ex uno qui superest codice proferimus, Parisiensi graeco 1491 (=P), fol. 64v – 86, saec. X exarato [Catal. Gr. Paris., p. 175.] , quod est menologium decembris. Scriptura nitida est et elegans, liber egregie servatus. Vita tamen Blasii non optime neque perspicue tradita est. Multis sane mendis scatet quae librarii oscitantia induxit, sed et plurimasvocabulorum figuras praebet et verborum consecutiones quas ab ipso scriptore inductas fuisse nobis suspicio est. Alios libelli testes, in dirimendis huiuscemodi dubiis pernecessarios frustra quaesivimus. Quare emendationibus admodum parce utendum fuit, et eas solas quae indubiae videbantur, in ipsa scriptoris phrasi posuimus; si quid autem audacius occurrebat, ad infimam reiectum est paginam. Vitam S. Blasii in ipso codice nostro legit illustrissimus Cangius, et selecta quaedam transtulit in Glossarium. Nonnullos quoque locos ex eadem exscripsit Wilhelmus Meyer, Spirensis, ut ostenderet rythmicas clausulas a biographo adhibitas esse [Gesammelte Abhandlungen zur mittellateinischen Rythmik, t. II (Berlin, 1905), p. 229 – 35.] .

[2] [a monacho Studita exarata fuit.] Is autem Vitae S. Blasii scriptor monachus Studita fuit, ab hegumeno Anatolio illo, qui ipsum Blasium in coenobium suum recepit, angelica veste indutus (c. 19). Ex ipsius sancti ore accepta esse quae de eo narrat nusquam prodit; multa tamen ex proprii coenobii traditione colligere potuit. Sed testem habuit omni exceptione maiorem, Lucam illum, cuius hortatu ad Blasii gesta conscribenda se accinxit (c. 26). Fuit ille praecipuus e Blasii discipulis; multos cum eo annos degit tum Romae, tum Constantinopoli et tandem in sacro monte (cc. 19, 23), eique gubernandi asceterii Athonensis cura a magistro morituro commissa fuit (c. 25). Nulla habuisse videtur biographus scripta documenta, praeter unum quod ceterum a proposito plane alienum est. Huius enim Vitae S. Blasii proprium et singulare est quod vix incoeptam rerum seriem scriptor interrumpit ut historiam, quam vocant animae utilem, vulgatam illam de Euphrosyno coquo, enarrare incipiat (cc. 3 – 6). Ipsius Blasii gesta ex auditis refert et diligenter quidem. Nihil enim est in iis quae de rebus hominibusque huius aetatis attingit quae non accurate dicta esse reperias.

[3] [Vitae argumentum.] Igitur, absoluta Euphrosyni historia, ad Blasium redit. Hic natus est in agro Amoriensi, pago dicto Ἀπλατιαναῖς, optimis piisque parentibus, a quibus in baptismo Basilii nomen accepit. Ab Eustratio Pessinuntis metropolita subdiaconus ordinatus, mox Byzantium ducitur, ubi ab Ignatio patriarcha ad diaconatus gradum evehitur. At vero, veteris Romae desiderio captus, ignotum et prorsus indignum monachum sequitur, qui eum in Bulgariam ducit et pretio venumdat. A barbaro, qui eum emerat mox dimittitur, sed in manus piratarum incidit, qui eum in loco deserto relinquunt. Tum recurrit ad orationem et ab angelo, ut alter Tobias, reducitur in Bulgariam et episcopo, Romanum iter paranti, comes adhaeret. Romae autem totus est in locis sacris et monasteriis perlustrandis, nec episcopum in patriam redeuntem comitari paratum se ostendit. Monasterio Sancti Caesarii tunc praeerat Eustratius Cyzicenus; hic sanctum virum suscipit, eique primum cellam assignat, ubi hesychastarum more degat; mox monastico illum habitu induit nomenque Basilii cum Blasii commutat. In omni virtutum exercitio eximius, orandi studio, labori manuum, scribendi officio variisque muneribus addictus, per annos decem et octo omnibus exemplo est; tandem reluctans sacerdotio initiatur. Plurimi autem in corporis et animae angustiis eius opem implorantes non sine miraculo iuvantur. Inter discipulos bene multos qui ipsi adhaeserunt praecipui fuerunt Lucas, Symeon et Ioseph, et huius quidem laudes paulo fusius persequitur hagiographus. Iam fama sancti viri paulatim crescente, hominum frequentiam fugiendi consilium init, morbumque obtendens, cum tribus discipulis profiscicitur, quasi aquis Puteolanis fruiturus; revera autem navem conscendit, Constantinopolim appellit et ab Anatolio hegumeno in Studii coenobio benigne susceptus, propediem ab Antonio patriarcha et Leone imperatore, qui eius alloquio frui gestiebant, arcessitur. Quattuor autem elapsis annis, Anatolio annuente, cum tribus discipulis in Montem Athonem secedit. Ibi autem multa patitur tum ex rerum inopia, tum ex hominum invidia. In locis desertis et inaccessis ut plurimum, praesertim tempore quadragesimae degit, solis herbis victitans. Dum ibidem sacram celebrat liturgiam, caelestes a pastoribus audiuntur voces. Post duodecim annos, ab iis qui in sacro monte principatum sibi vindicabant, molestiis affectus, Byzantium redire cogitur, ut imperatoris gratiam suis monachis conciliet, unique ex discipulis monasterii gubernandi munus committit. A Studitis amicissime rursum excipitur, statimque imperatorem adit, a quo chrysobullum impetrat. Proximae mortis praescius, sacra mysteria ultimo celebrat, et paulo post animam Deo reddit. Deponitur in oratorio Sancti Georgii, quod est ad sinistram ecclesiae Sancti Iohannis Studitarum.

[4] [Dies obitus incertus.] Quo die quove anno Blasius obierit, a biographo reticetur. Dies obitus ille censendus est quo eius festum agitur. Iamvero in menologio, quod nobis Vitam Blasii suppeditavit, ea legenda praebetur ad diem 20 decembris; in synaxariis vero ad 31 martii haec habentur: τοῦ ὁσίου Βλασίου τοῦ ἐκ πόλεως Ἀμορίου τὴν γέννησιν ἔχοντος [Synax. Eccl. CP., p. 576; ita fere et Menaea, Athenis impressa, Μὴν μάρτιος (s. a.), p. 148. Etiam apud Synaxaristam. Nicodemus Hagiorita, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν, t. VIII (Constantinopoli, 1845), p. 144; C. Dukakis, Μέγας συναξαριστής, Mart., p. 492, ubi Blasii commemoratio hisce versiculis ornata est: Καρπούς, Βλάσιε, ἀρετῶν ἐκβλαστάνεις | οὕσπερ τρυγᾶς νῦν ἐν πόλῳ μετ᾽ ἀγγέλων.] , quae certo certius nostri Blasii annuntiatio est, ut et illa quam ad eundem diem habent nonnulli libri Slavici: Sancti Blasii thaumaturgi. Sorte magis quam ratione alteruter dies eligendus est. Ut Vitae Blasii aliqualis adornetur chronotaxis, necesse est ea passim colligere quae cum temporum ratione quodammodo conexa sunt. [Vitae chronotaxis.] Et Romae quidem commemoratus est annos minimum decem et octo (c. 14), in monasterio Studii annos quattuor (c. 23), in Monte Athone annos duodecim (c. 25). Iamvero quando Roma redux ab hegumeno Studitarum exceptus est, Antonius Cauleas patriarchatum (893 – 901), Leo VI imperium (886 – 912) tenebant (c. 19). Sedecim igitur anni quibus a reditu supervixit, non ante mensem maium anni 893 currere coeperunt, et saltem ad diem 20 decembris 909, vel 31 martii 910 vitam produxisse dicendus est; nihil tamen obstat quominus ad annum 912 protrahatur. Cetera nimis incerta sunt ut temporum ratio inde ducatur.

VITA S. BLASII

Blasius Amoriensis monachus Constantinopoli (S.)

Vita

E codice bibliothecae Nationalis Parisiensis graec. 1491 (= P). Cf. Comm. praev. num. 1.

Βίος τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Βλασίου.

[1] [Prooemium.] Οἱ τὰς ἔξωθεν ἀριστείας τοῖς πίναξιν ἐγχαράττειν βουλόμενοι καὶ ταύταις τοὺς πολλοὺς [τοῖς πολλοῖς P.] ἐνατενίζειν ἐθέλοντες, εἰκόνων μεγέθει καὶ ἱστοριῶν εἰσηγήσει [εἰσηγήσεις P.] προσθήσω δ᾽ ὅτι καὶ χρωμάτων εὐχροίαις καταποικίλλουσιν, ὡς ἂν τῇ τέχνῃ τὴν γνῶσιν δημοσιεύσαντες ἑκατέρωθεν πρὸς ἑαυτούς, ὁποτέρως ἔχοι τὸ ὑποκείμενον, τὸν ἔπαινον ἐπισπάσωνται · πέφυκε γάρ πως ὁ χαρακτὴρ ὡς ἐν κατόπτρῳ τὴν ὥραν τῆς κριτικῆς ἐπιδείκνυσθαι διαθέσεως · οὕτως οἶμαι τῶν ἄλλων ἐνθετῆ καταλλήλῳ σχετικῇ διαθέσει καὶ ἀθλητῶν μᾶλλον ἀνδρείαν καὶ ὁσίων στηλογραφεῖσθαι παγκράτιον, τῆς εὐαγγελικῆς παρατάξεως θείῳ πνεύματι τὴν διαφορὰν τῶν χαρισμάτων ἐν τοῖς πολλοῖς ἀριθμησάσης [ἀριθμήσασα P.] . Ἀλλὰ τούτων ἀμφοτέρων ἡμεῖς (τὸ ἀληθὲς εἰπεῖν) δι᾽ ἀσθένειαν σκιαγραφεῖν [σκιογραφεῖν P.] οὐκ εἰδότες τὸ χρήσιμον, νόμοις δὲ πνευματικῆς φιλίας καὶ μόνον πειθόμενοι καὶ ταύτῃ τὰς ἐλπίδας τῆς ταπεινῆς ἡμῶν διανοίας ἐρείσαντες, ἐν τοῖς ὑπὲρ ἡμᾶς ἑαυτοὺς ἐξεδώκαμεν, ἄριστον πρὸς ἐπίδειξιν τῶν ἄλλων ἡγούμενοι τὸ τῇ ὑπακοῇ καλλωπίζεσθαι. Ἐπεὶ δὲ κατὰ τὸν μέγαν ἀπόστολον τοὺς χρόνους τῆς ἀγνοίας καθ᾽ ἑκάστην ὑπερορῶν ὁ Θεὸς ἄνθρακας τῆς αὐτοῦ φιλανθρώπου προνοίας τοὺς εἰς τὰ τέλη τῶν αἰώνων κατηντηκότας ἡμᾶς ἀναδείκνυσι, δεῖ πάντως ὄκνου παντὸς πόρρω θέοντας τῇ τούτων λάμψει καταφωτίζεσθαι καὶ λογογραφεῖν καθόσον οἷόν τε τὰ τῶν ἁγίων ἀνδραγαθήματα· ἄνθρακας δ᾽ ἂν οἶμαι τῇ πρὸς Θεὸν οἰκειώσει ὡς ἔξω σαρκὸς χρηματίσαντας καὶ τὸ τῆς εἰκόνος ἀρχέτυπον ἐν τῇ τῶν παθῶν ἀπεκδύσει μὴ λυμηναμένους [λυμηνάμενοι P.] , ἀλλὰ μὴν καὶ ὡς φωστῆρας ἐν κόσμῳ τεθέντας τῇ τῶν ἀρετῶν [ἀρετῶν /////// P.] καὶ τῶν θαυμάτων ἀστράψει τοὺς ἁγίους πάντας κατονομάζεσθαι. Φέρε δὴ οὖν καὶ τὸν ἐν ταῖς ἡμετέραις γενεαῖς ἀναφανέντα φωστῆρα μέσον προθέμενοι, εἴπερ ἄρα καὶ καταθρῆσαι τῷ ταπεινῷ ἡμῶν λόγῳ τὴν τούτου αὐγὴν δυνηθείημεν, μικρά τινα τῶν αὐτοῦ πρὸς τὴν τῶν ἐντυγχανόντων ὠφέλειαν διεξελθεῖν πειρασώμεθα ἐν ἀκατασκεύῳ καὶ ἁπλῷ διηγήματι · οὐδὲ γὰρ ἐν μεθέξει τῆς ἔξω παιδείας γεγόναμεν ἢ οὐδὲν πλέον τῶν ἄρτι τῶν παίδων τὴν τῶν στοιχείων ἀρχὴν ποιησάμενοι · δώσει δὲ πάντως τὸν λόγον ὁ τοῦ λόγου δοτήρ, ταῖς τοῦ προτρεψαμένου εὐχαῖς παριστῶν τὴν διήγησιν.

[2] [S. Blasii patria et parentes.] Ὁ ἐν ἁγίοις πατὴρ ἡμῶν Βλάσιος χώρας μὲν ἦν τῆς Ἀνατολῆς, ἐκ τῆς τῶν Ἀμορραίων πατρίδος ὁρμώμενος · εὐσεβῶν δὲ γονέων ὑπῆρξε θρέμμα καὶ γέννημα · ὧν ἡ καλοκαγαθία τὴν εὐτεκνίαν αὐξήσασα τούτους ἀρίστους ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις ἐδείκνυεν · ἔσχε δὲ καὶ τῆς προσηγορίας τῆν πρᾶξιν κατάλληλον, ἐξ αὐτῆς τῆς μητρῴας νηδύος βλαστὸς χρηματίσας κατάκαρπος, τῇ τῶν ἠθῶν καταστάσει τοὺς ὀφθαλμοὺς τῶν πολλῶν πρὸς ἑαυτὸν ἐφελκόμενος· δύνανται δὲ καὶ οἱ τοῦ σώματος χαρακτῆρες πολλάκις τὸ ἀφανὲς τῆς ψυχῆς καὶ κρυπτόμενον ἐπιδείκνυσθαι · δειναὶ γὰρ ἀνδρῶν ὄψεις κατὰ πάντα τὸ μέλλον τεκμήρασθαι. Οἷοι δὲ τῇ διαθέσει τῆς πίστεως καὶ τῆς γῆς ἐκείνης οἱ ἄνδρες πεφύκασι, δίκαιον οἶμαι ὥσπερ τινὰ στεφάνην [στεφανὴν P.] προεισόδιον μικρὸν παρεκβατικώτερον διελθόντας, τινὰ τῷ βίῳ τοῦ μακαρίου τούτου προθεῖναι διήγησιν, ὠφέλιμον τοῖς πολλοῖς οὖσαν ὡς εἰκὸς καὶ ἀγνώριστον.

[3] [Historia animae utilis] Ἀνήρ τις τῶν εὐπατρίδων τῆς αὐτῆς χώρας ἐπ᾽ εὐλαβείᾳ καὶ τῇ λοιπῇ τοῦ βίου σεμνότητι φημιζόμενος ἔλεγεν, ὡς ἐν τοῖς ὁρίοις ἐκείνοις ὑπῆρξέ ποτε μοναστήριον, τὴν οὐράνιον ὡς ἀληθῶς ἐν γῇ πολιτείαν διεξερχόμενον · ὥσπερ γάρ τινα κορυφὴν τῇ λοιπῇ τοῦ βίου καθάρσει οἱ ἐκεῖσε οἰκήτορες καὶ ταύτην πατροπαραδότως μετήρχοντο τὴν ἀκρίβειαν. Ὀψὲ γάρ φησι σαββάτων καὶ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων προπομπὴν ἕκαστος οἶμαι τῶν οἰκείων ἀγώνων τῇ Χριστοῦ ἀναστάσει καὶ τοῖς φρικτοῖς τούτου μυστηρίοις ποιούμενος τὴν ἄγρυπνον ἀφ᾽ ἑσπέρας [ἐφ᾽ ἑσπέρας P.] μέχρι πρωῒ ἰδίᾳ καὶ ἀνακεχωρημένως δοξολογίαν ὡς οἷόν τε δι᾽ εὐχαριστίας προσέφερεν· εἶχον δὲ καί τινα τὸν τὴν ἱερὰν συνοδίαν ἐξάρχοντα, ἄρτιον κατὰ πάντα τοῦ Θεοῦ ὑπάρχοντα ἄνθρωπον, ὃς πρὸς τοῖς ἄλλοις οἷς ἀγαθοῖς ἐκεκόσμητο καὶ ταύτην μετῄει τὴν ἀρετήν. Μετὰ γὰρ τὴν τῆς ἐννάτης αὐτῷ κατ᾽ ἔθος γινομένην ἑστίασιν, μικρὸν ὥσπερ ἐποκλάσασαν τῇ παρατάσει τῶν πόνων τῷ ὕπνῳ τὴν φύσιν παραμυθούμενος [partim in rasura P.] , μετὰ πάντων τε τὴν τῶν ἑσπερινῶν ὕμνων δοξολογίαν ἐπιτελῶν, εἶτα ταῖς εὐλογίαις ἐντεῦθεν τῷ ἱερῷ ἐκείνῳ τῶν μοναζόντων συστήματι χαριούμενος [ita P; lege χαρισάμενος?] (ἦν γὰρ δὴ τῶν ἀρετῶν ἀξίαν περιβεβλημένος τὴν τῆς ἱερωσύνης τελείωσιν) οἴκαδε πάντας ἐξαποστέλλων αὐτὸς ἔνδον τοῦ ναοῦ μόνος πρὸς μόνῳ τῷ δοτῆρι τῶν ἀγαθῶν διαλεγόμενος ἦν · οὐδὲ γὰρ ἐξὸν [ἐξ ὃν P.] ὑπῆρχέ τινι βιωτικῆς διοικήσεως ἕνεκα παρενοχλῆσαι τούτῳ τὸ σύνολον, ἀλλ᾽ ἦν τῇ προσευχῇ τε καὶ τῇ μελέτῃ τῶν θείων ὡς ἐν ἀδύτοις ὄντως ἀναπαυόμενος · ὅταν γὰρ ὁ νοῦς ὑπεράνω τῆς ἐμπαθοῦς ἐπιμιξίας τῶν ἡδονῶν γένηται, οὐκ οἶδεν ὅλως ὑπείκειν ταῖς ἀσθενείαις τῆς φύσεως, εἰ καὶ τὰ μάλιστα διὰ τὴν ἀρχαίαν παράβασιν τῷ ἐφολκίῳ ταύτης καταβαρύνηται · ὅθεν ὁλονύκτως [ita P, ὁλονυκτίως?] τῇ τῶν ἀΰλων θεωρίᾳ ἐνασχολούμενος ὀψίας ἤδη μετὰ τὴν τῆς θείας λειτουργίας ἐκπλήρωσιν ἐπεδίδου ἑαυτὸν τοῖς ποθοῦσι τὰ πρὸς ὠφέλειαν, ἐν πᾶσι τοῖς πᾶσι τὰ πάντα γινόμενος καὶ μάλιστα τοῖς λέγειν τι περὶ ψυχῆς καὶ ἀκούειν ἐθέλουσιν.

[4] [de Euphrosyno coquo.] Ὑπῆρχε δέ τις ἀδελφὸς ἐν τῷ τῆς εὐσεβείας τούτῳ παιδευτηρίῳ νέος μὲν τὴν ἡλικίαν, Εὐφρόσυνος [De Euphrosyno coquo, cf. BHG. 628.] δ᾽ ἐπίσης τῇ πράξει τὴν κλῆσιν φέρων κατάλληλον. Οὗτος ἐν τῇ τοῦ μαγειρίου διακονίᾳ τοῖς ἀδελφοῖς ἐξυπηρετῶν ἐλάνθανε τοῖς πολλοῖς ἐν τῇ τῶν ἀνθράκων διατριβῇ τῆς ἀρετῆς τὸ λαμπρὸν μετερχόμενος · καὶ γὰρ ὡς μαλακήν τινα καὶ πεποικιλμένην ἐσθῆτα τὴν ἐκ τῆς ἀνθρακιᾶς ἀσβόλην ἐπενδυσάμενος κατεκοσμεῖτο ταύτῃ, τοῖς ὀνειδισμοῖς τε καὶ θλίψεσι τῶν πολλῶν καθ᾽ ὥραν θεατριζόμενος καὶ ὡς ἄγος δυσαχθὲς ἐν παντὶ καὶ ἐν πᾶσι καταφρονούμενος, ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ τυπτόμενος καὶ μαστιγίας οἰκέτης ἀποκαλούμενος πεινῶν τε καὶ διψῶν καὶ καθ᾽ ἑκάστην ἑαυτῷ τάσδε τὰς καλὰς [τῆσδε τῆς καλῆς P.] πραγματείας, φημὶ τὰς παρὰ πάντων ἀτιμίας, ὡς εὐφημίας ἐμπορευόμενος · οὐκ ἀντεῖπέν ποτέ τινι, οὐκ ὤκλασεν, οὐκ ὤφθη κἂν ὡς τὸ τυχὸν στυγνιῶν, ἀλλ᾽ ἦν ἰδέσθαι τοῦτον ποτὲ μὲν ἱδρῶτι περιρρεόμενον ποτὲ δὲ τῷ προσώπῳ ἀσθμαίνοντα καὶ περιχαρῶς τὸ τῆς εὐσεβείας διανύοντα στάδιον. Ἐπειδὰν γὰρ ὁ θεῖος ἔρως τὴν ἁλοῦσαν ἐφ᾽ ἑαυτὸν κατάσχῃ διάνοιαν. οὐ δίδωσιν ὅλως ἐγκάτοχον ὑπάρχειν ταῖς πέδαις τῆς φύσεως, εἰς ἑαυτὸν δὲ κατέχων τὸν ἐραστὴν ἄγει διὰ παντὸς εἰς ὅπερ καὶ βούλεται · οὕτως ὁ εὐσεβὴς νεανίας ἐν τῷ τοῦ σώματος εὐτελεῖ τὸν μέγιστον τῆς ἀρετῆς διήνυεν ἄεθλον. Ὁ δέ γε πατὴρ τῆς μονῆς, ὧς προέφημεν, τὴν οὐρανῶν ἐν γῇ πολιτείαν διεξερχόμενος, ἐν μιᾷ, τῆς συνήθους αὐτῷ ἀγρυπνίας ἐπιτελουμένης, ὑπό τινος λογισμοῦ παρενοχλεῖσθαί φασι τῆς καθ᾽ αὑτὸν [αὐτῶ P.] συνοδίας τὴν ἑνὸς ἑκάστου τῶν ἀδελφῶν βιοτὴν διαγνῶναι · καὶ δὴ ἐνδελεχοῦντος τῷ προστάγματι, ἐπήρθη τῷ λογισμῷ καὶ ὡς ἐν ἐκστάσει γενόμενος κατενόει ἑαυτὸν ἔν τισι τόποις ὑπάρχειν τερπνοῖς καὶ εὐώδεσι · καὶ ἀκορέστως ἐγκείμενος τῷ θεάματι — καὶ γὰρ ἦν τῶν ἀγαθῶν ἡ διαφορὰ τὴν τέρψιν ἀλληνάλλως αὐτῷ ὑπεμφαίνουσα· παραδείσους τε γὰρ ἑώρα πολυανθεῖς καὶ παντοίας ὀπώρας εἰδέαν, ἀνθρωπίνην γλῶτταν [ita P.] οὐ δυναμένην ἐκδιηγήσασθαι, ὑδάτων δὲ πανταχόθεν εὐρόους τε καὶ διειδεστάτους πηγὰς ἀφθόνως προχεομένας · τοῖς τε ἄνθεσι καὶ τῇ λοιπῇ τῶν ἀγαθῶν μετουσίᾳ ἐπιτερπόμενος καὶ τὸν τῶν ἁπάντων αἴτιον δοξάζων Θεὸν ἐμακάριζεν ἑαυτὸν ὡς τοιαύτης ἠξιωμένον τιμῆς· πλὴν κορέννυσθαι τὸ σύνολον μὴ βουλόμενος ἐπεθύμει τι ἐξ αὐτῶν προσλαβέσθαι καὶ οὐκ ἠδύνατο.

[5] Οὕτω δὲ προστετηκὼς τῇ ἐπιθυμίᾳ τῆς λήψεως, ὁρᾷ τὸν ἀδελφόν, ἐκεῖνον δὴ λέγω τὸν νέον, τὸν τῆς εὐφροσύνης ἐπώνυμον, τὸν ἐκ τῆς ἀνθρακιᾶς κατησβολωμένον τὸ πρόσωπον ἔχοντα ἐν πᾶσιν αὐτὸς οἷς ἑώρα τε καὶ ἐθαύμαζε καὶ λαβεῖν ἐπεθύμει καὶ οὐκ ἠδύνατο προπορευόμενον ἔμπροσθε καὶ πάντων ὧν ἐκεῖνος ἐγλίχετο τοῦτον ἀφθόνως τὴν ἀπόλαυσιν φέροντα· ὡς ἐν ἐκπλήξει δὲ γενόμενος ἐπὶ τῷ ὀφθέντι παραδόξῳ θεάματι, οὕτω πως ἤρετο πρὸς αὐτὸν διττόμενος · &ldquogr;Τέκνον Εὐφρόσυνε, ὅτου δὴ 〈χάριν [om. P.] 〉 τὴν διατριβὴν ἐνταῦθα πεποίησαι;&rdquogr; Ὁ δὲ μειδιῶντι προσώπῳ τεθαρρηκὼς πρὸς αὐτὸν ἀπεκρίνατο · &ldquogr;Ὦ πάτερ, τούτων ὧνπερ ὁρᾷς ἀγαθῶν ὥσπερ δὴ τὴν ἀπόλαυσιν οὕτω μοι καὶ τὴν ἐξουσίαν ὁ μόνος φιλάνθρωπος Θεὸς κατεπίστευσε.&rdquogr; — &ldquogr;Καὶ δύνασαι,&rdquogr; φησὶν ὁ πατήρ, &ldquogr;ἐκ τούτων, ὦ τέκνον, ἐμοί τι παρασχεῖν;&rdquogr; — &ldquogr;Λάβε,&rdquogr; φησί, &ldquogr;πάτερ, εἴτι καὶ βούλοιο.&rdquogr; — &ldquogr;Οὐ,&rdquogr; φησί, &ldquogr;τέκνον,&rdquogr; πρὸς αὐτὸν ὁ πατήρ · &ldquogr;πολλάκις γὰρ τοῦτο ποιῆσαι βουληθεὶς οὐ δεδύνημαι.&rdquogr; Τότε μετὰ πολλῆς τῆς εὐθύτητος τῶν τερπνῶν καὶ ἀνεικάστων καρπῶν [ita P.] προσελθεῖν λέγεται τὸν νεανίαν, καὶ ἀδεῶς τῶν ἀρρήτων ἐκείνων ἀγαθῶν ἀφαψάμενον δοῦναι τῷ γέροντι ἐξ αὐτῶν μῆλα τρία · τὸν δὲ μετὰ πολλῆς δεξάμενον τῆς χαρᾶς γήθειν τε καὶ εὐφραίνεσθαι, ὡς εὐθέως εἰς ἑαυτόν, τῆς ὀπτασίας πέρας ἐχούσης, ἐπανελθεῖν καὶ εὑρεῖν κατ᾽ ἀλήθειαν ταῖς οἰκείαις χερσὶν τὰ τρία μῆλα κατέχοντα. Φρίξας δὲ ὅλος καὶ σύντρομος γεγονώς, παρευθὺ κελεύσας κρουσθῆναι τὸ ξύλον εἴχετο τῆς ἑωθινῆς μετὰ πάντων εὐχαριστίας, τῶν θεαθέντων ἀγαθῶν ἀκόρεστον ἐν ἑαυτῷ τὴν θυμηδίαν ποιούμενος. Μετὰ δὲ τὴν κατ᾽ ἔθος τῆς θείας λειτουργίας ἐκπλήρωσιν ἔτι τῆς ἱερᾶς ἀμπεχόμενος διπλοΐδος, ὑφηγητὴς σὺν φόβῳ πολλῷ τῆς ὑπὲρ νοῦν θεωρίας ἐγίνετο καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἐλθεῖν ἐκ τοῦ μαγειρίου τὸν νέον προσέταττεν.

[6] Ὡς δὲ τοῦτον εὐθέως παρέστησαν εἰδεχθεῖ τῷ προσώπῳ καὶ τοῖς πιναροῖς ἀμφίοις ῥερυπωμένον ὑπάρχοντα · &ldquogr;Ποῦ,&rdquogr; φησὶν ὁ πατήρ, &ldquogr;ὦ σύ, ταύτῃ διέτριβες τῇ νυκτί;&rdquogr; Ὁ δὲ πρὸς γῆν νενευκὼς οὐδὲν τὸ σύνολον ἀπεκρίνατο. Ἐπὶ πολὺ δὲ τοῦ γηραίου προτείνοντος τὴν ἐρώτησιν, σύνδακρυς ὁ νεανίας γενόμενος ἠρέμα πως ἀπεκρίνατο · &ldquogr;Ἀγνοεῖς ὅλως, ὦ πάτερ, ὅπου ἀμφότεροι διετρίβομεν;&rdquogr; Τότε φρίκη κατέσχε τὸν γηραιὸν καὶ φόβος ἐπέπεσεν ἄσπονδος, ὡς παρευθὺ πρὸς αὐτὸν ἐκβαλόντα τὰ τρία μῆλα εἰπεῖν · &ldquogr;Καὶ ἐπιγινώσκεις ταῦτα;&rdquogr; Ὁ δὲ · &ldquogr;Ναί,&rdquogr; φησί, &ldquogr;πάτερ · πῶς γὰρ οὔ; καὶ γὰρ ἐγώ σοι ταῦτα παρέσχηκα.&rdquogr; Τότε πρὸς αὐτὸν ὁ πατήρ · &ldquogr;Ἐπὶ πάντων μακάριος εἶ, τέκνον Εὐφρόσυνε, ὡς τοιούτων ἠξιωμένος τῶν ἀγαθῶν · σὺ γὰρ ἀληθῶς καθηγητὴς ἄξιος τῆς ἐμῆς ἀναξίου καὶ ταλαιπώρου ψυχῆς.&rdquogr; Κύψας δὲ μετὰ φόβου καὶ προσκυνήσας αὐτοῦ τοῖς ποσὶν ἄρας τε καὶ ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ τοῦτον εἰσαγαγὼν οἰκείαις χερσὶν ἐν ἱερῷ σκεύει τὰς τρεῖς ἐκείνας εὐλογίας μελίσας πᾶσι τοῖς ἀδελφοῖς τῶν ἀθανάτων ἐνέπλησε δωρεῶν · οὕτως οἱ [οὕτω σοι P.] τῆς ἀφθαρσίας ἐργάται ἐν φθαρτῷ σώματι τῶν ζωηρῶν καὶ ἀφθάρτων πρὸ τῶν ἐκεῖθεν ἐντεῦθεν ἀπήλαυσαν ἀγαθῶν. Ὁ δὲ τῆς εὐφροσύνης ἐπώνυμος τὴν δόξαν τῶν ἀνθρώπων ἀδοξίαν ὡς τὰ πολλὰ τοῖς ἀνθρώποις παρέχειν ἡγούμενος, ἀφανὴς ἐξ αὐτῆς τῆς ὥρας ἐγένετο. Ἡ γὰρ τῶν ἁγίων δόξα οὐκ οἶδεν ὅλως τοῖς ἀνθρώπων ἐπαίνοις συγκαταστέφεσθαι, ἐν ἑαυτῇ δὲ τὴν πρᾶξιν εἰς θεωρίας ἐπίβασιν φέρουσα ἔχει τὸ εἶναι δι᾽ ἀδοξίας δόξα παρὰ τοῦ πᾶσι τὰ πάντα δοξάζοντος. Ἡμεῖς δὲ ταύτην λοιπὸν τὴν διήγησιν ὠφέλιμον οὖσαν προθεῖναι τῷ βίῳ τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Βλασίου ἄξιον κρίναντες, ἐπ᾽ αὐτὸν ἤδη Θεοῦ διδόντος λόγον ἐν ἀνοίξει τοῦ στόματος τὸν κάλαμον τρέπομεν.

[7] [Rursum de sancti patria et parentibus.] Πόλις μὲν οὖν, ὥσπερ φθάσαντες εἴπομεν, ὑπῆρχεν αὐτῷ τὸ Ἀμμόριον, χωρίον δὲ Ἀπλατιαναῖς προσαγορευόμενον ὑπὸ τὴν ἐνορίαν ὄν τε καὶ διακείμενον τῆς εὐαγοῦς τε καὶ περιδόξου τῶν Πισσινῶν μητροπόλεως [Amorium sedes quondam episcopalis Phrygiae Salutaris, dein Galatiae Salutari addita sub metropoli Pessinunte. Ramsay, The Historical Geography of Asia Minor, p. 221 — 31.] εὐγενὴς καὶ οὗτος τῶν ἀφ᾽ ἡλίου ἀνατολῶν · παραχωρήσει γὰρ δὴ πάντως ὁ μέλας Ἰὼβ ἐπίσῃς τῇ πατρίδι καὶ τούτῳ τοῖς αὐτοῦ ἐπαίνοις καταλαμπρύνεσθαι· γεννήτορες δὲ εὐσεβεῖς ὁμοῦ καὶ φιλόθεοι καὶ τῆς καλλίστης συζυγίας ἐντεῦθεν δι᾽ εὐτεκνίας τὰ γέρα καρπούμενοι πλούτῳ καὶ περιουσίᾳ καὶ δόξης λαμπρότητι καὶ τῇ λοιπῇ τοῦ βίου κομῶντες εὐροίᾳ [εὐροίτη P.] . [Iob. 1, 3.] τεττάρων γὰρ υἱῶν πατέρες ὑπάρξαντες καὶ τούτοις εὐσεβείας ὑπόθεσις χρηματίσαντες ἦραν κλέος ἐν ἅπασιν, ἐπεὶ καὶ ὁ πατήρ, ὡς ἐμάθομεν, Ἡρακλῆς προσηγορεύετο, τῆς εὐκληρίας τοῦ γένους ἄνωθεν εἰς πολλὰ διαιρεθείσης καὶ μέχρι τοῦ νῦν τὸ λαμπρὸν διασῳζούσης ἐν πᾶσιν, [Matris nomen ignotum.] ὡς εἰπεῖν, τοῦ ὀνόματος. Τὸ δὲ τῆς μητρὸς καταμαθεῖν οὐδόλως ἠδυνήθημεν ὄνομα, Ὁ γοῦν πρῶτος τῶν παίδων τὰς ὠδῖνας διαρρήξας τῆς φύσεως εὐφυὴς εἰ καί τις ἄλλος ἐν τῇ τριβῇ τῶν μαθημάτων γενόμενος τοὔνεκα [ita P; nonnulla-deesse censeo.] τῆς οἰκείας πατρίδος τὴν ἐν τῷ Βυζαντίῳ διατριβὴν ἐκλεξάμενος καὶ ταύτῃ προσδιατρίψας, ὡς ἔπρεπεν ἀξίως τε τῆς ἀρετῆς, ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ τὸ ἀθάνατον χρῆμα τῆς ἱερωσύνης ἐμπορευσάμενος, πρεσβύτερος ἐν τῇ μεγάλῃ ἐκκλησία τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας γεγένηται, ἔστιν ἃ τῆς πρὸς Θεὸν οἰκειώσεως τὰ ἐκ τῆς ἱερωσύνης ὠφέλιμα τοῖς πολλοῖς καταλείψας ἰνδάλματα. Ὁ δὲ παῖς Βασίλειος — τοῦτο γὰρ ἦν τῷ ὁσίῳ τὸ ἐκ τῆς ἀναγεννήσεως ὄνομα — πλάσιν ἀρίστην ὑπὸ τῶν φυσάντων διαπλαττόμενος εἴχετο τῆς νηπιώδους διδασκαλίας, [Basilius prius vocatus,] ὥσπερ εἰκός, τὴν τῶν γραμμάτων ἐκπαιδευόμενος μάθησιν. Αἱ γὰρ ἐκ φύσεως ἕξεις καλῶς ἐν τούτοις διαπλαττόμεναι πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν κρειττόνων εὐμαρῆ καὶ εὐπρόσιτον τὸν νηπιώδη νοῦν ἀπεργάζονται. Ἐπεὶ δὲ τέλος ἡ ἀκμὴ τῆς πρώτης ἡλικίας ἐλάμβανε καὶ πέρας εἶχεν αὐτῷ τῶν στοιχείων ἡ προκαταρκτικὴ τῶν παίδων διάγνωσις, τῷ μεγάλῳ προέδρῳ τῆς προρρηθείσης λαμπρᾶς μητροπόλεως ὑπὸ τῶν γεννητόρων ὥσπερ τι θεῖον ἀνάθημα προσκομίζεται, καὶ παρ᾽ αὐτοῦ καταξιοῦται τοῦ πρώτου βαθμοῦ τὴν σφραγῖδα τῆς ἰερᾶς λειτουργίας τοῦ ὑποδιακόνου εἰσδέξασθαι· Εὐστράτιος δὲ ἦν ὁ θαυμάσιος, [subdiaconus ordinatur.] ὁ τοῦ μεγάλου Ἰγνατίου φοιτητὴς προσφιλέστατος [Eustratius metropolita Pessinuntis sedit in Concilio Constantino politano an. 879. Mansi, Concilia, t. XVII, p. 373.] , ἄρτι τότε φωστῆρος δίκην τῇ Κωνσταντινουπόλει τεθέντος ἐκείνου καὶ ταύτης τὸν λαὸν ὁσίως τε καὶ εὐσεβῶς ταῖς ὀρθοτόμοις διδασκαλίαις ῥυθμίζοντος· εἶθ᾽ οὕτως μετ᾽ ὀλίγον χρόνον πρὸς τὸν σύγγονον ὑπὸ τῶν φυσάντων καὶ οὗτος εἰς τὸ Βυζάντιον ἀποσταλεὶς εἰσελήλυθε, [Byzantium ductus] τὴν αὐτὴν ἐκείνῳ λοιπὸν καρπωσόμενος ἐπιμέλειαν. Ὡς δὲ τοῦτον ἐκεῖνος μετὰ πολλῆς τῆς χαρᾶς εἰσεδέξατο, τῇ φυσικῇ στοργῇ διαμεριζόμενος πανταχόθεν σπλάγχνοις κατετιτρώσκετο, μήπως ἐξ ἀβουλίας οἷα μείρακα καὶ ἀδαῆ ἀλλὰ μὴν καὶ ἀσυνήθη τοῦ τόπου [τοῦτό που P.] ὑπάρχοντά τι τῶν οὐ δεόντων προσγένηται· τοίνυν τὸ τῆς ψυχῆς ὡραῖον κατὰ πάντα τῇ εὐμορφίᾳ τοῦ σώματος συγκείμενον θεασάμενος, ἥσθη τοῦ παιδὸς τὸ ἀκέραιον· καὶ ὑπολαβὼν οὐκ ᾤετο δεῖν τοῖς τραγικοῖς καὶ ληρώδεσι τῶν ἔξω μαθημάτων τὴν τούτου ἀπασχολῆσαι διάνοιαν, μᾶλλον μὲν οὖν τοῖς ἠθικωτέροις λογίοις τοῦ τε Δαβὶδ καὶ Σολομὼν προσομιλεῖν παρεσκεύασε. Καὶ δὴ προέκοπτεν ὁ νέος ταῖς καλαῖς ἀναβάσεσιν ὁσημέραι τῆς θείας γραφῆς ῥυθμιζόμενος. Ἰούλου δὲ τὰς παρειὰς κατακοσμεῖν μέλλοντος, ἡνίκα μάλιστα τῇ νεότητι τῶν παθῶν ὁ ἐσμὸς ὑπεισέρχεται, ἦν ἰδεῖν ἀληθῶς, ἐπ᾽ αὐτῷ τὸ τῆς γραφῆς ἐκπληρούμενον, φόβῳ τὰς σάρκας προσκλωμένας τῷ κτίσαντι καὶ δι᾽ αὐτῶν καθ᾽ ἑκάστην τὸν τῆς ἀμαρτίας νόμον ὡς οἷόν τε ἀντιστρατευόμενον. Ὡς δὲ ὁ χρόνος τῇ πείρᾳ τὴν φύσιν τούτου πρὸς τὸ κρεῖττον διήμειβε καὶ ἄξιον αὐτὸν τῆς ἀρετῆς τὸ δοκίμιον πρὸς καταρτισμὸν τοῦ πνεύματος ὑπεδείκνυε, χειροτονεῖται καὶ οὗτος ὑπὸ τοῦ παμμάκαρος Ἰγνατίου ἐν τῇ τοῦ Θεοῦ Σοφίᾳ διάκονος· καὶ ἦν σὺν τῷ ἀδελφῷ καθ᾽ ἑκάστην ἐνδελεχῶν τοῖς ἀγαθοῖς κατορθώμασι· τὸ γὰρ ἀκμάζον τῆς φύσεως ἐπειδ᾽ ἂν δεξιῶς τὸ περιπαθὲς κατακρατήσειε τῶν αἰσθήσεων, [in S. Sophia diaconus ordinatur.] ἅπαν τὸ ἐζευγμένον ἀπονεκρῶσαν ἔνθεν τῆς ἡδονῆς ἀδούλωτον ἔχει τῆς ψυχῆς τὴν εὐγένειαν, ἐν οὐδενὶ τὸ σύνολον ἐκτρεπόμενον.

[8] [Diaboli tentatur insidiis.] Ἐπεὶ οὖν ἔγνω καλῶς, ὡς βέλεσί τισιν ὁ διάβολος τοῖς ἡμετέροις μέλεσι κέχρηται καὶ γοῦν σκάνδαλα διὰ τούτων τρίβοις ἐντίθησι, πανταχόθεν τὸν θάνατον προτεινόμενος (τῶν γὰρ ὀφθαλμῶν πορνικῶς μὴ λυμαινομένων τὸν ἔνδοθεν ἄνθρωπον ἢ τῆς ἁφῆς ἐπιλυσσώσης ταῖς τῶν σωμάτων λειότησιν, ἀλλὰ μὴν καὶ τῆς γεύσεως, ταὐτὸν δὲ εἰπεῖν τῆς ἀκοῆς τε καὶ τῆς ὀσφρήσεως τῇ τῶν πραγμάτων ποιότητι μὴ καταβλαπτόντων τὴν αἴσθησιν, ἀδύνατόν ποτε τὸν κοινὸν τοῦ γένους πολέμιον τῶν αὐτοῦ πονηρῶν βουλευμάτων τι ἐν ἡμῖν κατεργάσασθαι), ἠνιᾶτο τοίνυν καὶ ἤσχαλλε [ἔσχαλλε P.] καὶ τὴν ψυχὴν ταῖς φροντίσι διεμερίζετο, πῶς καθυποτάξας τὴν σάρκα τῷ πνεύματι ἑαυτὸν [ἑαυτῶ P.] προσοικειώσει τῷ πλάσαντι. Περισκεψάμενος δὲ καὶ εἰς ἑαυτὸν λογισάμενος, ὡς ἐν μέσῃ πόλει, εἰ μὴ ὑπερφυὲς τὸ γιγνόμενον, τὸ ἀγαθὸν πορίσασθαι σπάνιον, ὁρῶν δὲ τὴν μοχθηρὰν τῶν ἀνθρώπων διαγωγὴν ὡς παρερχομένη τέ ἐστιν ἴσα καὶ ἠρινῶν ἀνθέων τὴν σύστασιν ἔχουσα τί στενὴ δὲ ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδός, διαρρήδην βοῶντος τοῦ τῶν ὅλων Θεοῦ ἐνηχούμενος, ὥσπερ τινὶ κέντρῳ τρωθεὶς τὴν διάνοιαν καὶ ἵν᾽ ἀληθὲς εἴπω θερμανθεὶς τὴν καρδίαν καὶ πνεῦμα εὐθὲς τοῖς ἐγκάτοις ἔνθεν ἑαυτῷ προσλαβόμενος, καταλιπὼν τὸν σύγγονον καὶ μόνος ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ παραγενόμενος εὑρών τέ τινα μοναχὸν καὶ μόνον τῷ προσχήματι γνωριζόμενον, [Cum monacho ignoto sed indigno] ἐξέδοτο ἑαυτὸν πρὸς τὸ τῆς ξενιτείας πολύπονον στάδιον· ἠγνόει δὲ ὅλως ὥσπερ ἀρνὸς τῷ λύκῳ περιπλεκόμενος· οὐδὲ γὰρ οἶδεν ὁ θεῖος πόθος κίνδυνον ὑφορᾶσθαι τὸ σύνολον· πλὴν ὡς εἶδεν ἐκεῖνος ὁ τὴν πολιὰν ἰσόρροπον τῇ φρονήσει μὴ ἐπαγόμενος τοῦ νέου τὸ ἄκακον καὶ εὐπρόθυμον εἰς τὴν ἔξοδον, εὐλαβείας ὑπεισδὺς προσωπεῖον ὁ ἔχθιστος βουλὴν ἔχειν ἔλεγε τὴν αὐτὴν ἀπαίρειν ἐκείνῳ πρὸς τὴν μεγάλην τε καὶ περιφανῆ τῶν πόλεων Ῥώμην. [Matth. 7, 14.] [Romam ire gestiens] Οὕτω γὰρ καὶ τὰ τοῦ σκοποῦ τῷ ὁσίῳ ἐδέδοκτο. Τότε μετὰ πολλῆς τῆς χαρᾶς καταλιπὼν ὁ νέος γονεῖς, ἀγχιστεῖς, φίλους, ὡς ὑπὸ Θεοῦ πεμφθέντι προσεκολλήθη τῷ παραφόρῳ καὶ κακόφρονι γέροντι· οὕτω γὰρ ἐγὼ καλῶ τὸν τῇ ἀναισχύντῳ προθέσει κατὰ τοῦ γήρως καθοπλισάμενον· ἐπειδὰν γὰρ αἱ ὀρέξεις τὰς ἐκ νεότητος ὁρμὰς συμμάχους ὥσπερ χρησάμεναι τὸ φρούριον τῆς ψυχῆς, τὸν νοῦν, καταβάλωσιν, αἰχμάλωτον ἤδη τοῦτον ποιήσαντες ἄγωσιν, εἰς ὅπερ καὶ βούλωνται. Οὕτως οὖν καὶ οὗτος πονηρᾷ ὥσπερ δεσποίνῃ τῇ τυραννίδι τῶν κακῶν ὑπήκοος κατὰ πάντα τῇ ἁμαρτίᾳ γενόμενος ὅλος τε τῇ μέθῃ τῆς φιλαργυρίας ἐκβακχευθείς, τὴν κατὰ τοῦ νέου ἀπώλειαν κακῶς προμνηστεύεται· καὶ δὴ τοῦ Βυζαντίου ἀπάραντες ἄμφω τε πρὸς τὰ τῆς Βουλγαρίας μέρη λοιπὸν καταντήσαντες, [Bulgariam petit,] δολοκλοπεῖ τῷ νέῳ τὸν θάνατον· καὶ [ἐν] ἑνὶ τῶν Σκυθῶν τοῦτον ἀπεμπολήσας, [ubi ab eodem venumdatur.] κρύβδην αὐτὸς ᾤχετο, τὸ δρᾶμα ταμιευσάμενος. Ὡς δὲ ὁ πριάμενος βάρβαρος τῷ ἐλευθερίῳ τοῦ νέου προσχήματι τὴν τοῦ ἀκολάστου ἐκείνου τοῦ ἀμονάχου δι᾽ ἐρωτήσεως κατέγνω δυσμένειαν — καὶ γὰρ ἅπαντα πολυπραγμονήσας εἰσαῦθις μεμαθήκει τὰ προϋπάρξαντα, ὅπως τε προφάσει τῆς εἰς τὴν Ῥώμην ἀπάξεως τὰ τῆς πράσεως τούτῳ προέτεινε δίκτυα — ὅλως οὐδὲν μελλήσας περὶ τὴν ἔρευναν τάχος δὲ ὅση δύναμις περικρατὴς αὐτοῦ τῇ τῶν πολλῶν διαδόσει γενόμενος, τῷ βαρβαρώδει καὶ μόνον θυμῷ τὴν κατὰ τοῦ δυσμενοῦς ἐρώτησιν ποιησάμενος ἀπέλυσεν ἀβλαβῆ· ηὔγει γὰρ τούτοις προσφάτως τὸ κήρυγμα καὶ τῆς εὐσεβείας τὸ φῶς ἐπαιδαγώγει πανταχόθεν πρὸς τὴν ἀλήθειαν τοὺς ὅσοι μάλιστα θερμοτέρως τὸν Χριστὸν ἀγαπήσαντας· ὅθεν οὐ τὴν τυχοῦσαν ξενίαν τῷ ἁγίῳ καρυκευσάμενος γνώριμον τοῖς λοιποῖς τῶν Σκυθῶν καθίστησιν ἄρχουσιν. Οἱ δὲ τὸ πρὸς τὸν Θεὸν τοῦ νέου φίλτρον [φίλτρου P] θαυμάσαντες, μᾶλλον καὶ μᾶλλον πρὸς τὴν πίστιν ἐβεβαιώθησαν, τὴν ἐν ἀκμῇ τῆς νεότητος αὐτοῦ τῶν δεινῶν ἐπιφορὰν ἀναλογιζόμενοι· &ldquogr;Φεῦ γὰρ,&rdquogr; ἔλεγον, &ldquogr;ὁπόσῃ μαγγανίᾳ πρὸς τοὺς τοῦ Θεοῦ δούλους ὁ διάβολος κέχρηται.&rdquogr; Οὕτω δὲ τελείαν αὐτῷ τὴν ἐλευθερίαν ποιήσαντες παρεκάλουν εἰς ὅνπερ χῶρον ἐθέλει τούτῳ δείμασθαι καταγώγιον, [Liber dimissus] ἀχώριστον τῆς ἑαυτῶν συνουσίας ἔχειν πειρώμενοι. Ὁ δὲ τῷ θείῳ λόγῳ τὴν τούτων ἐκ γῆς ἀνυψώσας διάνοιαν ἀρκεῖσθαι μόνῃ περιχαρῶς πρὸς αὐτοὺς ἀπεφθέγγετο εἰς οἰκίας λαμπρότητα τῇ σκέπῃ τοῦ οὐρανοῦ καλλωπίζεσθαι, ὅτι· &ldquogr;Ὁ κατοικῶν (φησίν) ἐν βοηθείᾳ τοῦ ὑψίστου ἐν τῇ τοῦ Θεοῦ σκέπῃ καθ᾽ ἑκάστην αὐλίζεται. [Psalm. 90, 1.] Ἐάσατε οὖν με μᾶλλον, ὦ ἀδελφοί, τὴν φίλην τρίβον ἐμοὶ τῷ ἀναξίῳ πορεύεσθαι καὶ Θεῷ δι᾽ εὐχῆς ἀποδοῦναι τὴν εὔνοιαν. Τοῦτο γὰρ καὶ ὑμῖν οὐκ ἀνόνητον, τὸν μισθὸν δαψιλῆ πρὸς τοῦ μισθαποδότου Θεοῦ κομιζόμενοι.&rdquogr; Τότε μόλις μὲν ἀπέστειλαν δ᾽ ὅμως, τὸ ἀμετάθετον τῆς γνώμης αὐτοῦ στοχασάμενοι.

[9] [in piratarum manus incidit,] Ἔνθεν οὖν τὴν ἐν τῷ Δανουβίῳ ποντοπορίαν ποιούμενος λῃσταῖς πειραταῖς περιπέπτωκεν· οἳ καὶ φονίως αὐτῷ τὰς χεῖρας ἐκτείναντες καὶ τὸ ἐκκρεμάμενον [ἐκρεμαμένον P.] ἐν τῷ τραχήλῳ τούτου σταυρίον δραξάμενοι — καὶ γὰρ χρηματικὸν ὑπάρχειν τὸν δίκαιον ὑπετόπαζον — ἤροντο πρὸς αὐτόν, εἴπερ τι τῶν αὐτοῖς ἐρασμίων ἐπικομίζοιτο. Ὁ δὲ τὸν σταυρὸν αὐτοῖς ὑπεδείκνυε καὶ τοῦτον ἀντὶ πολλῶν ὁμολόγει χρημάτων ἀσπάζεσθαι. Ὡς δὲ μηδὲν τῶν αὐτοῖς ἐφετῶν ἐν τούτῳ ἐφεύρισκον, ὥσπερ ἐπιμανέντες οἱ τάλανες ἅτε δὴ τοῦ σκοποῦ ἀστοχήσαντες, εἰς ἔρημον τόπον τοῦτον ἐκβαλόντες ἀπῴχοντο, [a quibus in loco deserto relinquitur.] τοῖς ὁμοιοτρόποις αὐτῶν θηρσὶν οἱ δείλαιοι βρῶμα καταλιπόντες τὸν ἅγιον· αἱ γὰρ μιαραὶ τῶν βεβήλων ψυχαὶ καὶ τὰς αἰτίας τῶν μεγίστων [in margine γνώμη P.] κακῶν πρὸς οὐδὲν διατίθενται. Οὕτω τοίνυν παραδόξως διασωθεὶς προμηθείᾳ Θεοῦ τὸν παρὰ τῶν παλαμναίων ἐξέφυγε θάνατον, ἔρημος ὅλως τῆς ἐξ ἀνθρώπων ἐπισκοπῆς καθιστάμενος. Ὁρῶν δὲ πανταχόθεν τὴν ἔρημον τραχεῖαν οὖσαν καὶ ἄβατον (εἰς ὄρη γὰρ διἳκνεῖτο ἠλίβατα) καὶ τόπους φαραγγοειδεῖς τρόμον ἐμποιοῦντας καὶ μόνῳ τῷ βλέμματι, οὐκ ἔχων ὅθεν ταύτης ἀπάρξηται, πρὸς τὸ γόνυ κλίνας τοῦ σώματος, ἄνω δὲ πρὸς τὸν ἐν οὐρανοῖς πατέρα μετὰ στεναγμοῦ καὶ δακρύων προσερείσας αὐτοῦ τὰ τῆς καρδίας ἀκοίμητα ὄμματα· &ldquogr;Σύ,&rdquogr; φησί, &ldquogr;Κύριε, ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα παρήγαγες· καὶ οὐκ ἔστι κτίσις ἐνώπιόν σου ἀντειπεῖν τῷ σῷ δυναμένη προστάγματι· πάντα γὰρ τῇ σῇ παναλκεῖ δεξιᾷ, [Ad orationem confugit] βασιλεῦ οὐράνιε, κυβερνώμενα τὴν τοῦ εὖ εἶναι μετειλήφασιν ὕπαρξιν· ἐλέησον οὖν κἀμέ, πανάγαθε, τὸν ἀνάξιον τὸν τῷ σῷ φοβερῷ καὶ παναχράντῳ ὀνόματι κατακολουθήσαντα· μή μου ταύτῃ τῇ ὥρᾳ παρίδῃς τὴν δέησιν μηδὲ βδελύξῃ με τὸν ἁμαρτωλόν τε καὶ ἄσωτον· ἐπίβλεψον δὲ ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου σου, δέσποτα, καὶ ἐπίσκεψαί με τὸν ἀσθενῆ καὶ ταλαίπωρον. Ἰδοὺ γάρ, ὡς ὁρᾷς, ταῖς τῶν ἁμαρτιῶν μου σειραῖς συσφιγγόμενος πάσης ἀξίως βοηθείας ἐστέρημαι ὁ ἀνάξιος καὶ οὐκ ἔχω ποῦ προσφυγεῖν ἢ εἰς τὴν σὴν πλουσίαν σκέπην τε καὶ ἀντίληψιν, ὅτι ἐν οὐδενὶ ἄλλῳ τῷ ἀνθρώπῳ ἡ σωτηρία καθέστηκεν. Ἀντιλαβοῦ οὖν με κατὰ τὸ λόγιόν σου καὶ ζῆσόν [ita P.] με καὶ μὴ καταισχύνῃς με ἀπὸ τῆς προσδοκίας μου, ὅτι ἐκτὸς σοῦ ἄλλον Θεὸν οὐκ ἐπίσταμαι.&rdquogr; Ταῦτα μετὰ πολλῶν δακρύων ὡς εἰκὸς προσευξάμενος ὧδέ τε κἀκεῖσε τοὺς ὀφθαλμοὺς περιέθεεν, εἴ πως ἐν μέρει τινὶ κατιδεῖν δυνηθείη ὁδὸν εὐθεῖαν καὶ εὔτριπτον. Καὶ δὴ πανταχόθεν περισκοποῦντι καὶ τοῖς δάκρυσιν κατολοφυρομένῳ καὶ στένοντι δείκνυται θέαμα ξένον τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ ἐνορώμενον, νέος τις λαμπροφόρος ἔμπροσθεν αὐτοῦ παριστάμενος καὶ κρεῖττον ἢ κατὰ ἄνθρωπον τὴν μορφὴν αὐτῷ ἐνδεικνύμενος. [et ab angelo,] Φῶς γὰρ ἐκ τῆς ὄψεως ἐναπήστραπται· καὶ χαριέντως οὕτω πως τὴν ὁδὸν δακτυλοδεικτῶν ὑπεδείκνυε, βάδην αὐτὸς τοῖς ποσὶν ἐμπρόσθιος πορευόμενος. Τότε σύντρομος ὅλος τῷ φόβῳ γενόμενος ἱδρῶτι περιερρεῖτο καὶ ἔστενε καὶ τὴν ψυχὴν τῷ θάμβει διεμερίζετο, οὐκ ἔχων ὅτι πρὸς τὸ φαινόμενον διαπράξηται. Ὡς δὲ κατεπείγοντα τοῦτον καὶ πανταχόθεν θαρρεῖν παρακελευόμενον ἔβλεπεν τὸν τὴν μορφὴν ἐκείνην ἐπιδεικνύμενον, ὅλος πρὸς τὴν τῶν ἀγαθῶν ἀγγελίαν γενόμενος καὶ τὴν δειλίαν ὥσπερ ἀπορριψάμενος εἵπετο τούτῳ λοιπὸν μετὰ πολλῆς τῆς εὐθύτητος, παρὰ Κυρίου πιστεύσας ταύτην αὐτῷ τὴν βοήθειαν ἔσεσθαι· πῶς ἀναξίως ἄρα διηγησαίμην τὸ ξένον τοῦ θαύματος; ὡς γὰρ ἡ ἱστορία τὸν Τωβὶτ [τῶ βὶτ᾽ P.] ὑπογράφει μετὰ τὴν φοβερὰν ἐκείνην τῆς αἰχμαλωσίας ἐπήρειαν καὶ τῶν [τῶν, ν supra lin. P.] ἀλγεινῶν τὸ ἄπειρον πέλαγος καὶ τὴν ἐπὶ τούτοις δεινῶς ἐπενεχθεῖσαν ἄφυκτον αὐτῷ τῶν ὁμμάτων ἐκτύφλωσιν, [ut alter Tobias,] ὅπως παρ᾽ ἐλπίδας [παρελπίδας P.] αὐτῷ προσελθόντα τὸν Ῥαφαὴλ Θεοῦ ἄγγελον ἐν ὑπηρέτου προσχήματι πάντων ἰδιοποιούμενον δῆθεν αὐτῷ τῶν δεινῶν τὴν ἀνάρρυσιν, εἴτ᾽ ἐπιγνόντα τοῦτον πρὸς θαῦμα τρέψαι τῆς βουλῆς τὸ ἀπόρρητον, μάλιστά γε τῶν ὀφθαλμῶν παραδόξως τὴν πήρωσιν ἀποθέμενον, οὕτω καὶ ἐπὶ τούτῳ συμβέβηκεν, εἰ καὶ δεῦρο πλεονεκτεῖ τὸ θαῦμα τοῦ θαύματος. Ἄλλως γὰρ ὧδε κἀκεῖσε νοεῖν τῆς ἀθυμίας τὴν κρίσιν εἰλήφαμεν· ἐπειδὴ γὰρ εἰκὸς ἦν αὐτὸν ἀκμάζοντα τῇ νεότητι καὶ πανταχόθεν τῶν πειρασμῶν ταῖς νιφάσι βαλλόμενον ἀναγκάζεσθαι ταῖς ἀσθενείαις ὑποβεβλῆσθαι τῆς φύσεως, τοῦ λογισμοῦ μάλιστα τὸ ἀβέβαιον τῆς ἐργασίας αὐτῷ παρυφαίνοντος (πέφυκε γὰρ ἐν τούτοις ὁ λυμεὼν τῆς ζωῆς κατατοξεύειν ἡμῶν τὸν ἔνδοθεν ἄνθρωπον), [reducitur] ἄνωθεν ὁ ἐν ὑψηλοῖς κατοικῶν Θεὸς τεκμηριοῖ τὸ τελούμενον, πρὸς συμμαχίαν τοῦ οἰκείου θεράποντος ἐξαποστέλλων αὐτοῦ τὸν ἅγιον ἄγγελον, σθένος αὐτῷ περιζωννύντα κατὰ τῆς ἀντικειμένης δυνάμεως.

[10] Ἀμέλει τῷ λευχειμονοῦντι νέῳ ἑπόμενος τῆς φοβερᾶς ἐρήμου τὸ τραχύ τε καὶ ἄβατον εὐθυπόρως διέδραμεν, ἄχρις ὅτου καὶ αὖθις πρὸς τὰ τῶν Βουλγάρων ἄμφω προσήγγισαν ὅρια· καὶ ἀφανὴς ἀθρόον ἐκεῖνος ὁ περικαλλὴς νεανίας ἐγένετο, [in Bulgariam.] ἀπορρήτως ὥσπερ τὴν ἔλευσιν οὕτω δὴ καὶ τὴν ἀναχώρησιν αὐτοῦ ποιησάμενος· σύντρομος δὲ λοιπὸν καὶ αὖθις ὁ τοῦ Χριστοῦ θεράπων γενόμενος, κύψας καὶ τῷ Θεῷ τὴν εὐχάριστον μετὰ δακρύων ἀπονείμας προσκύνησιν ᾤχετο τὴν ἐπὶ τὰ πρόσω πορείαν ποιούμενος. Εἶχε δὲ πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν τῆς θαυμαστῆς ὀπτασίας τὰ σύμβολα, ὅπως ἱσταμένῳ τούτῳ συνίστατο καὶ καθεζομένῳ συνεκαθέζετο καὶ τῆς ἀθυμίας ἀνῄρει καὶ ὅπως αὐτοῦ πρὸς τὰ ὑπὲρ φύσιν τὴν φύσιν μετεστοιχείωσεν, ὡς μηδὲ βρώσεως ἐν μεθέξει γενέσθαι τὸ σύνολον. [Cum episcopo] Ταῦτα ὁ τῶν θαυμασίων Θεὸς ὁ τοὺς ταπεινοὺς τῷ πνεύματι ἀνυψῶν καὶ τῶν μετεώρων ἐν σφοδρᾷ ταπεινώσει καταράσσων τὸ φρόνημα. Ἐκεῖθεν οὖν τῷ κατὰ τὸν τόπον ἐπισκόπῳ καθίσταται γνώριμος· ἔτυχε γὰρ αὐτὸν ἐκεῖνον σὺν τοῖς προρρηθεῖσιν ἐθνάρχαις αὐλίζεσθαι, ὁπηνίκα διαπραθεὶς ὁ μακάριος ἔκδοτος ἐκείνῳ τῷ φιλευσεβοῦντι βαρβάρῳ γεγένηται· οὕτω δὴ καὶ αὐτῷ τῷ πρώτῳ αὐτῶν ἐκ Θεοῦ ἄρχοντι γνωστὸς ἐναποκαθίσταται καὶ παρ᾽ αὐτοῦ δεξιοῦται καὶ προμηθεύεται καὶ πρὸς τὴν περιφανῆ καὶ μεγάλην τῶν πόλεων Ῥώμην διαβιβάζεται· ἔμελλε γὰρ εὐχῆς χάριν καὶ ὁ ἐπίσκοπος τὴν αὐτὴν ἐκείνῳ καταλαμβάνειν μητρόπολιν· ὅθεν σὺν τούτῳ μετὰ πολλῆς τῆς εὐθύτητος τὴν αὐτῷ πεποθημένην πόλιν κατείληφεν. [Romam abit] Οἱ γὰρ καθαρῶς [in margine γνώμη P.] τῷ καθαρῷ τὰς ἐλπίδας προσαναθέμενοι, εἰ καὶ τὰ μάλιστα πρὸς τῆς ἐναντίας δυνάμεως τῶν πειρασμῶν ταῖς βολίσι κατατιτρώσκονται, πλὴν ὡς διὰ πάντων τὸ θεῖον ἐνοπτριζόμενοι, ἄμαχοι πρὸς πᾶσαν περίστασιν γίγνονται· ἡ γὰρ ἀρετή, ὥσπερ πυρὶ καὶ σιδήρῳ καὶ τῶν ἐν γενέσει πάντων ὑπάρχει ἀνάλωτος, οὕτω δὴ καὶ αὐτοῦ τοῦ θανάτου περιγινέσθαι πέφυκεν. Ἱκανῶς οὖν ἐμπλήσας τὴν ἔφεσιν καὶ τῆς ἐνθέου ἡδονῆς τὸ ἀκόρεστον ἐν τῇ τῶν σεβασμίων οἴκων διατριβῇ πληρώσας ὥσπερ καὶ ἤθελε (καὶ γὰρ θυμηδίας ἁπάσης καὶ αὐτὸ τὸ ἄστυ καθέστηκε πάλαι καὶ μόνον ἐκ τῆς τῶν ἀποστόλων διατριβῆς κατὰ πάσης γῆς κολπωσάμενον τὰ προοίμια), [ibique loca sacra perlustrai;] ἔμενε λοιπὸν τὰ περιφανῆ τῶν σηκῶν καὶ τὰ μεγέθη τῶν ἱερῶν οἰκημάτων διεξερχόμενος τήν τε τῶν μοναστηρίων καὶ τῶν ἐν αὐτοῖς κατοικούντων ἁγίων ἀνδρῶν ὁσημέραι τὴν πολιτείαν ἐκθειάζων τε καὶ κατάστασιν· ἡ γὰρ πεῖρα τῶν ὁρωμένων, ἐκ γῆς πρὸ οὐρανὸν τὸν νοῦν ἀνελκύσασα, ἀκόρεστον αὐτῷ τὴν ἐκεῖσε διατριβὴν ἀπειργάζετο [ἀπεργάζετο P.] ὅθεν οὐχ ἥκιστα ἑαυτὸν κατεδάμαζε νηστείᾳ καὶ ἀγρυπνίᾳ καὶ τῇ λοιπῇ τῶν ἀριστευμάτων ἐνστάσει κατατρυχούμενος. [episcopum redeuntem] Ὡς δέ, τοῦ ἐπισκόπου λοιπὸν τῶν ἐκεῖθεν ἀπαίρειν ἐθέλοντος καὶ αὑτὸν εἴπερ βούλοιτο συνακολουθεῖν ἕτοιμον ἐμπαρέξειν [ἐνπαρέξειν P.] αὐτῷ διομνυμένου [διωμνύμενον P.] , ἔβλεπεν εἰς μηδ᾽ ὁτιοῦν ἀντιπραττόμενον αὐτοῦ τῷ θελήματι, εἴξας μᾶλλον τῇ ξενιτείᾳ συμπεριφέρεσθαι ἔμεινε τοῖς θείοις τόποις περιπολεύων ἑκάστοτε. [non sequitur.] Καὶ τούτοις τῷ ἀρότρῳ τῶν ἐντολῶν τὴν τῆς ψυχῆς διερχόμενος αὔλακα διὰ δύο ἢ καὶ τριῶν, [Eius ieiunia.] ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ μετὰ τὴν τῆς ἑβδομάδος ἐκπλήρωσιν ἄρτῳ βραχυτάτῳ καὶ ὕδατι συγκροτούμενος· εἴργεται γὰρ ἐμφορεῖσθαι τῆς τοῦ οἴνου ποιότητος, ἄνωθεν οὔπω πως δι᾽ ὀπτασίας κωλυθεὶς ποιεῖσθαι τούτου τὴν μέθεξιν. Ἐδοξε γὰρ ἐν μιᾷ καθ᾽ ὕπνους ὁρᾶν πυρφοροῦσάν [πορφοροῦσαν P.] τινα ἐν γυναικείῳ τῷ σχήματι οὑτωσὶ προσηνῶς αὐτῷ παρεγγυωμένην [παρεγγυουμένην P.] δῆθεν καὶ λέγουσαν ὡς· &ldquogr;Εἴπερ τῆς ἐμῆς ἐπισκοπῆς ἐπιτεύξασθαι βούλοιο, [Visu monitus] ἔχειν δὲ με προστάτην ἐν βίῳ καὶ βοηθὸν καὶ ἐπίκουρον, ἄπωθεν ἀπὸ σοῦ τὴν τοῦ οἴνου μετάληψιν ποιησάμενος ἕξεις με κατὰ πάντα συλλήπτορα.&rdquogr; Καὶ ταῦτα προσειποῦσα διέλυσε τὸ ὁρώμενον, οὐ πάντως, ὡς ἄν τις φαίη, τῇ πόσει τοῦ εἴδους καρυκευόμενον βλέπουσα τὴν ἀποχὴν κατεργάσασθαι προύτρεπεν, [a vino abstinet.] ἐχέγγυον δὲ μᾶλλον τῆς ἐντολῆς ὡς φιλάγαθος τὴν πρὸς αὐτὸν διάθεσιν ὑπεμφαίνουσα· πρόδηλον δέ, ὡς ἡ μήτηρ τοῦ Κυρίου καθέστηκε, καθὼς προβαίνων ὁ λόγος καὶ δι᾽ ἑτέρου παραστήσει τῆς ἐγγυησαμένης αὐτῷ τὴν ἀντίληψιν. Ἐπὶ δὲ τὰ ἑξῆς τῆς διηγήσεως ἴωμεν.

[11] Οὕτως τοιγαροῦν ἐν τῇ τῶν Ῥωμαίων γῇ διατρίβοντος καὶ τόπον ἐκ τόπου μεταναστεύοντος, καίπερ ἀγνώριστος ὢν ξένος τε λοιπὸν καὶ παντελῶς ἀπερίστατος, πεῖραν πολλὴν ἐντιθεὶς τῇ ἀκακίᾳ τῶν πράξεων, ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ πρὸς ἑαυτὸν τοὺς πολλοὺς ἐπεσπάσατο τῷ τῆς εὐλαβείας προσχήματι, τὴν παρὰ πάντων στοργὴν διὰ τῆς φήμης δρεψάμενος. Ἕλκει γὰρ ἀληθῶς [in marg. γνώμη P.] τοὺς φιλευσεβεῖν αἱρουμένους καὶ μόνον ὄψις πρὸς τὸ ποθούμενον εἰς συγκατάθεσιν ἀρετῆς τὰ τῆς εὐσεβείας ἰνδάλματα ποριζομένη [ποριζόμενοι P.] ἔνθεν καὶ τούτῳ πολλοὶ μὲν προσρυέντες τῇ στοργῇ τοῦ πνεύματος συνεδέθησαν· ἀντὶ πολλῶν δὲ ὁ μέγας καὶ θαυμάσιος ἄνθρωπος ὁ τῆς εὐαγοῦς καὶ πολυανθρώπου πληθύος τοῦ ἐνδόξου Καισαρίου λαύρας [De monasterio Sancti Caesarii, L. Duchesne, in Nuovo Bullettino di Archeologia cristiana, t. VI (1900), p. 25 – 28; Chr. Huelsen, in Miscellanea Francesco Ehrle, t. II (Roma, 1924), p. 389 – 95.] ποιμὴν καὶ διδάσκαλος, [Ab hegumeno Sancti Caesarii exceptus:] Εὐστράτιος τοὔνομα, ὃς ἐκ Κυζίκου τῆς λαμπρᾶς μητροπόλεως ἐξορμώμενος εὑρών τε τὸν ὅσιον ἄρτιον τοῦ Θεοῦ χρηματίζοντα ἄνθρωπον, τοῦτον πρὸς τὴν οἰκείαν μονὴν ἐπαναλαβόμενος καὶ ἰδιαζόντως ἐν ἡσυχαστικῷ κελλίῳ αὐλίζεσθαι παρακελευσάμενος εἴασεν ὡς ἂν ἐθέλῃ τοῖς ἱεροῖς τῶν σηκῶν ἐπαπολαύειν ἑκάστοτε. Καὶ οὕτω λοιπὸν ταῖς ἀγαθοεργίαις διευθυνόμενος, διετέλει καλῶς ἐν πᾶσι διεξαγόμενος. Τὴν οὖν κόμην τῆς κεφαλῆς ἐν τύπῳ λευΐτου κατὰ τὸ εἰωθὸς ἀποκεκαρμένην φέρων ὁ ὅσιος καὶ τῷ κοσμικῷ περιβολαίῳ ἀμφιεννύμενος, ἐπείπερ ἑώρων οἱ τῆς μονῆς πατέρες ὁλοτρόπως αὐτὸν τῷ Θεῷ ἀνακείμενον τῇ τε νηστείᾳ καὶ προσευχῇ καὶ τῇ τῶν δακρύων ἀδιαλείπτῳ ἐκχύσει θεούμενόν τε καὶ ἔξω σαρκὸς σχεδὸν γνωριζόμενον, ἤροντο πρὸς αὐτὸν ἐν μιᾷ, ὅτου δὴ χάριν ξένον ἑαυτὸν διὰ τὴν πρὸς Θεὸν ἀγάπην καὶ μέτοικον ἐργασάμενος τοῦ μονήρους [μονηροῦ P.] σχήματος, καίτοι τὸν βίον κατέχων τὴν περιβολὴν οὐ προσίεται· καὶ ἅμα ὥσπερ διεπεθίζοντες ἔμπροσθεν αὐτοῦ τῷ καθηγουμένῳ ταῦτα κατήγγελλον. [monasticum habitum mox induit] Ὁ δὲ ἀνάξιος εἶναι διωμολόγει τοῦ ἐπαγγέλματος, &ldquogr;εἰ καὶ τὰ μάλιστα (φησί) τῷ πόθῳ τούτῳ κατατιτρώσκομαι.&rdquogr; Τότε μηδὲν μελλήσας ὁ μέγας Εὐστράτιος τῇ ἑξῆς ἐν τῇ τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίᾳ τὸν ἱερὸν τῶν μοναστῶν συναγηγερκὼς ὅμιλον, ἀποκείρει τοῦτον κατακοσμήσας τῷ ἀγγελικῷ σχήματι, [et Blasius nominatur.] Βλάσιον αὐτόν, ὡς κατάκαρπον βλαστὸν χρηματίζοντα, προφητικῶς ὀνομάσας, ἅτε παρὰ τὰς τῶν ἀρετῶν ἐξόδους πεφυτευμένον ὑπάρχοντα.

[12] [Virtutum exercitatio.] Ἔνθεν ὁ μέγας τῇ τοῦ Θεοῦ φιλανθρώπῳ προνοίᾳ συναρίθμιος τῷ ἱερῷ γεγονὼς τῶν πατέρων συστήματι καὶ ἐκ δυνάμεως κατὰ τὸ φάσκον ῥητὸν εἰς δύναμιν πορευόμενος, οὐκ ἀρκεῖν ἡγεῖτο τῇ περιβολῇ τοῦ ἐνδύματος καὶ τῷ μείζονι τῆς ἀσκήσεως ὑπεισελθὼν ἀξιώματι τῇ ταυτότῃ τῆς διαίτης ἐνδιευθύνεσθαι, ἀλλ᾽ ὥσπερ οἱ ταῖς βαθμίσι γῆθεν ἀπαιωρούμενοι πλείονα τὸν φόβον ἐφ᾽ ἑαυτῶν τῷ ὕψει συμπεριγράφουσι, τῆς τροπῆς τὸν κίνδυνον ὑφορμώμενοι, κατὰ ταῦτα καὶ οὗτος δηλαδὴ ὁ μακάριος τῇ ἀμφιάσει τοῦ σχήματος πρὸς ὕψος τῆς θείας τῶν ἀρετῶν κλίμακος ἀναβιβαζόμενος σὺν φόβῳ πολλῷ τὰς ἀναβάσεις διήρχετο, ἅτε δὴ πρὸς ἀοράτους ἐχθροὺς τὴν ἅμιλλαν ἐργαζόμενος καὶ ού πρὸς αἷμα καὶ σάρκα τὴν πάλην ἐπιδεικνύμενος· μᾶλλον μὲν οὖν σκληροτέροις ἀγῶσιν ἑαυτὸν καθυπέβαλλε, τειχίον τούτους [τειχεῖον τούτοις P.] κατὰ τῶν ἐναντίων τῇ τοῦ σταυροῦ δυνάμει ποιούμενος, ἄριστος ἐν ταπεινώσει γενόμενος καὶ πρᾶος σὺν ἀκακίας εὐθύτητι. &ldquogr;Ταύταις γάρ,&rdquogr; φησί, &ldquogr;ταῖς δυσὶν ἀρεταῖς ὁ κατὰ Χριστὸν Ἰησοῦν χαρακτηρίζεται ἄνθρωπος· μάθετε γὰρ ἀπ᾽ ἐμοῦ, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡ ἀλήθεια ἔφησεν, ὅτι πρᾶος καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ καθέστηκα· [Matth. 11, 29; 18, 3.] καὶ ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, εἰς τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν οὐκ εἰσελεύσεσθε [εἰσελεύσησθε P.] , οὐ τῷ μεγέθει τοῦ σώματος ἐν σχήματι τῆς βρεφοειδοὺς κατασμικρύνεσθαι ταπεινώσεως παρακελευόμενος, ἀλλὰ τῇ κακίᾳ δι᾽ ἀκακίας νηπιάζειν ἑκάστοτε.”

[13] [Carnalibus obnoxius stimulis] Ὅθεν ὁρῶν ὁ κοινὸς τοῦ γένους ἐχθρὸς καὶ πολέμιος ὁ ταῖς οἰκείαις βολίσι πᾶσαν δικαίαν ψυχὴν ὡς στρουθίον καταβαλεῖν ἐγκαυχώμενος, ἤρξατο κατ᾽ αὐτοῦ βρύχειν τε καὶ ἐμμαίνεσθαι καὶ τοῖς ῥυπαροῖς λογισμοῖς τῶν ἀκαθάρτων παθῶν καταβαλεῖν ἐπεχείρει τὸν τῆς σωφροσύνης ἐραστήν, ὥσπερ ᾥετο, τῷ τῆς ἡδονῆς δελεάσματι καὶ ἐπ᾽ αὐτῷ καταχρώμενος· τοῦτο γάρ ἐστιν ὅτι μάλιστα κατὰ τῶν νεωτέρων τῆς ἐπηρμένης ὀφρύος αὐτοῦ τὸ γαυρίαμα τῆς ἐπ᾽ ὀμφαλοῦ γαστρὸς οἱ γαργαλισμοὶ καὶ τὰ θελκτικὰ τῆς κακίας ἰνδάλματα. Ὡς δὲ χειμάρρου δίκην τοῖς τοῦ ὁσίου δάκρυσιν ἑαυτὸν καταβαπτιζόμενον ἔβλεπεν, ὅλος μανίας γενόμενος, ὅση δύναμις αὐτῷ μείζονα τὸν φλογμὸν ἐπανῆπτε τῆς φύσεως· ὁ δὲ γενναίως ἐγκαρτερῶν διετέλει τῷ πάθει φλεγόμενος. Οὐκ ἔχων δὲ ὅ, τι καὶ δράσειεν, προσετίθει τοῖς δάκρυσι δάκρυα καὶ ταῖς οἰμωγαῖς οἰμωγὰς παρενέβαλλε καὶ τὴν πανάχραντον Θεοτόκον ἐπεβοᾶτο προφθάσαι πρὸς τὴν τούτου ἐπίσκηψιν καὶ βοηθῆσαι αὐτῷ κινδυνεύοντι· &ldquogr;Σύ,” [Deiparam supplex exorat] λέγων, &ldquogr;ἡ ῥίζα τῆς ἁγνείας, καὶ τὸ ἀμάραντον τῆς παρθενίας εὐῶδες κρίνον, ὦ θεομῆτορ, καθέστηκας· καὶ σύ με ἀντιλαβοῦ τὸν ἀσθενῆ καὶ ταλαίπωρον καὶ μόνην τὴν σὴν καὶ μετὰ σὲ τοῦ σου υἱοῦ καὶ Θεοῦ κεκτημένον ἀντίληψιν.&rdquogr; Ταῦτα συντετριμμένῃ καρδίᾳ μετὰ πολλῶν δακρύων ὡς εἰκὸς προσευξάμενος, ἐξατονήσας ὥσπερ τῇ παρατάσει τῶν πόνων, μικρὸν καθίσας ἀφύπνωσε· καὶ ὁρᾷ τὴν ἔμπροσθεν ὑποδειχθεῖσαν πυρφόρον [πορφόρον P.] ἐν γυναικείῳ τῷ σχήματι, δόξῃ ἀπείρῳ καὶ φωτὶ ἐξαστράπτουσαν δώδεκά τε ἄνδρας ὑπὲρ τὴν τοῦ ἡλίου αὐγὴν καὶ αὐτοὺς ἀποστίλβοντας ἐπιφέρουσαν καὶ ὡς αὐτὸν παριοῦσαν δῆθεν καὶ τὴν αἰτίαν, δι᾽ ἣν οὕτω καθῆστο δακρύων, ἐξειπεῖν ἐπιτρέπουσαν. Ὁ δὲ ὡς ἀγνοούσῃ ταύτην ἀπήγγελλε· καὶ τὸ τοῦ πάθους ὀχληρὸν ὑπεμίμνῃσκεν. Τότε λοιπὸν τῶν μετ᾽ αὐτῇ συμπαρεπομένων δύο προστάξασα σχίζει τούτου τῆς ἐπ᾽ ὀμφαλοῦ γαστρὸς τὸ κεκρυμμένον σωμάτιον, ὡς τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐνορᾶν τήν τε σηπεδόνα τοῦ πάθους καὶ τὸ ἰατρικὸν ἐργαλεῖον ὑπ᾽ αὐτοῦ τοῦ κατέχοντος· εἶτ᾽ ἀποκαθάρασα [ἀποκαθάρας P.] τὴν ἐγκειμένην ἔνδον τῆς ἀχθηδόνος ὑγρότητα· &ldquogr;Ἄπιθι, [et liberatur.]” φησίν, &ldquogr;οὐδὲν ἀπὸ τοῦ νῦν ἐκ τούτου θλιβόμενος.&rdquogr; Καὶ τρίτον τῇ χειρὶ τῷ σταυρικῷ συμβόλῳ ἐπάνω τοῦτον ἀερίως σφραγίζουσα, διέλυσε τὸ ὁρώμενον. Εἰς ἑαυτὸν δὲ γεγονὼς καὶ τοῦ ὕπνου [τῶ ὕπνω P.] τὴν ταραχὴν ἀποποιησάμενος, εὗρεν ἑαυτὸν κατὰ πάντα γαληνιῶντα καὶ πλήρης ὄντα [ὤν P.] τῇ ψυχῇ θυμηδίας καὶ χάριτος, ὥσπερ ἀπὸ χειμῶνος ἐαρινῆς ἀκτῖνος ἐπεισελθούσης, οὕτω τῇ τῶν φανέντων λαμπρότητι καταγλαἳζόμενος· ἔκτοτε οὖν ῥᾳδίως ἄπαντα πόλεμον πρὸς τὴν βοηθὸν ἀποβλέπων διήμειβεν.

[14] [Manibus operatur,] Οὕτω τοίνυν τὸ πολύπονον καὶ περιχαρὲς διανύων τῆς ἀρετῆς στάδιον, οὐδὲ τὴν ἐκ τῶν ἔργων προσγινομένην ὠφέλειαν ἀπεστρέφετο· εἰργάζετο δὲ ταῖς χερσὶν εὐτόνως τὴν ἐκ φοινίκων πλοκὴν ποικίλως [ποικίλλως P.] ἄγαν περιποιούμενος καὶ μὴν καὶ καλλιγραφῶν ἄριστα πόθῳ πολλῷ καὶ ταύτην τὴν μάθησιν προσλαβόμενος· καθυπούργησε δὲ καὶ ταῖς τρισὶ ταύταις διακονίαις ζέων τῷ πνεύματι, [arti calligraphicae incumbit] τήν τε τοῦ κανονάρχου [Κανονάρχης is est qui in liturgiis canonum qui ab utroque choro concini debent cantum imponit vel qui canones incipit. Eius praeterea munus erat lignum pulsare ad convocandos fratres in ecclesiam. Ducange, i. v. Κανόνες.] καὶ τὴν τῶν βιβλιων, ἀλλὰ μὴν καὶ τὴν τοῦ ἐκκλησιάρχου [Ἐκκλησιάρχης, qui ecclesiae curam habet, et ei ad instar sacristae praeficitur. Ducange, i. v.] , μονώτατος ἐπὶ ἔτη δεκαοκτὼ ἢ καὶ πρός, τοῖς πᾶσιν ἐν ταύταις κανὼν καὶ τύπος γενόμενος, [et varia implet munera.] ἐν μηδενί ποτε λόγον ὀργίλως ἐξάξας τοῦ στόματος ἢ μετ᾽ ἀδελφοῦ μαχεσάμενος ἢ παρά τινος ὑποπτευθεὶς κἂν ἐν σχήματι τὴν ἀποστροφὴν ἐργασάμενος. Ὡς ἂν δὲ μὴ δόξειε τοῖς πολλοῖς ὑπερέχειν αὐτῶν τῷ φρονήματι, μετρίως δ᾽ ἐπίσης εἶναι τοῖς ὁμοταγέσι βουλόμενος, [Ieiunia.] ἤσθιεν ἅπαξ τῆς ἡμέρας βραχύ τι μετὰ τὴν τοῦ ἡλίου δύσιν ἀπογευόμενος, κἀν τούτῳ τὴν πάλαι τῶν ἁγίων πατέρων οἰκονομικῶς ἐκτεθεῖσαν διαφυλάττων παράδοσιν, ῶς ἂν ἄρτιον εἴη τὸ σῶμα καὶ μὴ ἄτονόν τε καὶ ἔκλυτον πρὸς τὴν τῶν πνευματικῶν ἀγωνισμάτων ἐκπλήρωσιν· τὰς δέ γε τῆς τεσσαρακοστῆς ἡμέρας ἀπαρατρώτως ἐφύλαττε, μίαν τῆς ἑβδομάδος ἀμυδρᾶς τινος [ἀμυδράν τινα P.] τροφῆς ἐμπιπλώμενος, ὅσον τὸν σύνδεσμον καὶ μόνον συλκροτεῖσθαι τῷ σώματι· καὶ γὰρ ἅπας ὁ βίος τῆς διαίτης αὐτῷ ἄνευ ὑπῆρξεν ἄρτου καὶ οἴνου καὶ τῶν ἄλλως ἐχόντων θέλγειν τὴν αἴσθησιν· πλὴν εἰς ὕστερον, ἡνίκα τῷ Βυζαντίῳ διέτριβε, πολλάκις τούτοις [τούτων P.] ἐκέχρητο διὰ τὴν ἀνωμαλίαν τοῦ σώματος· ἄπαυστα δὲ ἦν αὐτῷ ἐν τῷ στόματι τὰ τοῦ Θεοῦ γλυκαίνοντα λόγια, ἡμέρας μὲν τὰ τοῦ Δαβὶδ τερετίσματα, νύκτωρ δὲ μετὰ τῆς εὐχῆς καὶ τὰ ἐκ τῆς ἀναγνώσεως θαυμαστὰ τῶν ἁγίων ἀνδραγαθήματα.

[15] [Sacerdotio,] Οὕτως οὖν εὐδρομοῦντα τῇ τοῦ Θεοῦ συνεργείᾳ καὶ χάριτι ὁρῶν ὁ τῆς ἱερᾶς ἐκείνης τῶν ἀδελφῶν ὁμηγύρεως καθηγεμὼν καὶ διδάσκαλος, ἠβουλήθη τοῦτον ἐν τῷ τοῦ πρεσβυτερείου προσαγαγεῖν ἀξιώματι, ὡς ἄξιον ὑποφήτην ταύτης γεγονότα τῆς χάριτος· καὶ δὴ θαμβητικῶς πρός τινα τὰ περὶ τούτου διαλεγομένου [διαλεγόμενος P.] καὶ τὸν ἄνδρα φανερῶς ἐκθειάζοντος [ἐκθιάζοντος P.] , τὶς προσδραμὼν ὡς δή τι χαριούμενος τῷ μακαρίῳ ταῦτα διεσαφήνισε καὶ τὴν ὑφαινομένην βουλὴν ἐξεῖπεν τοῦ πράγματος. Ὁ δὲ τῆς ἀξίας τὸ ὑψηλὸν δεδιττόμενος καὶ τῷ ταύτης φόβῳ βαλλόμενος, οὐκ ἔχων ὅπως τὸ φορτικὸν διαδράσειε, σοφίζεταί τι τοιοῦτον, οἰόμενος ἀμβλῦναι δι᾽ ἐαυτοῦ τῆς ἀρετῆς αὐτοῦ τὸ ἀπρόσκοπον. [quod primum detrectaverat,] Ἐπειδὴ γὰρ πρᾶον αὐτὸν ἐπευφήμιζον καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ταύτην φέρειν αὐτὸν κατὰ τὸν πάλαι πραότατον Δαβὶδ τὴν ἀρετὴν ὑπελάμβανον, ταύτην τὴν δοκὸν ἐξ αὐτοῦ βουληθεὶς ἀπορρίψασθαι, ἕνα τῶν τῆς μονῆς παίδων ὀργίλως ἐπιλαβόμενος, ἐρράπισε δῆθεν ἐπεμβριμώμενος, ὡς ἂν ὑπόδικον τῷ θυμῷ κατακρίναντες, ἐνδίκως ἐκβληθείη τῆς προχειρίσεως. Ὡς δὲ κλαυθμυρίζων ὁ νέος μέσον πάντων διήρχετο τὴν ἀδίκως πρὸς τοῦ ὁσίου ἐπενεχθεῖσαν αὐτῷ πληγὴν διηγούμενος, τῷ ἀπροσδοκήτῳ καταπλαγέντες τοῦ δράματος ἔδεισαν πρὸς βραχὺ τὸ ὁρώμενον· εἶτ᾽ ἀναλαβόντες ἐξέστησαν, τῆς ὁσίας βουλῆς θαυμάσαντες τὸ ἀπόρρητον· ὅθεν καὶ ἄκοντα τοῦτον προσαγαγόντες ἀνέθεσαν μεσίτην Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων τῷ θείῳ βήματι παραστήσαντες. [initiatur.] Ἀπὸ δὲ ἑξῆς εἰς δόξαν προβαίνων ὁσημέραι καὶ Θεὸν ὁρῶν ὅσον ἐφικτὸν καὶ ὁρώμενος ἐπεμελεῖτο τῆς ἀθανάτου ψυχῆς τὴν εὐπρέπειαν, τὸ θνητὸν τοῦ σκήνους καὶ δύσμορφον τῇ τῶν ἀρετῶν σεμνύνων στιλπνότητι· ὡς γὰρ ἐκ τούτων τῇ μὲν ψυχῇ ἡ ἀπάθεια, οὕτως αὖθις τῷ σώματι τὸ ἐπωφελὲς τῶν ἰνδαλμάτων προσγίνεται· ἔνθεν γὰρ ὠχρότης [ὀχρότης corr. P.] καὶ ἐσθῆτος ἀμφίασις καὶ βῆμα ποδὸς ὥσπερ γέγραπται τὸ εὐσταλές τε καὶ μέτριον κέκτηνται. Φόβῳ οὖν καὶ αὐτὸς τοῖς τε θείοις ἤθεσι καὶ κινήμασι κατακοσμῶν διετέλει τὸ ἐπιτεθὲν αὐτῷ τῆς ἱερωσύνης ἀξίωμα· οὐ γὰρ ἐδίδου ὕπνον τοῖς ὀφθαλμοῖς ψαλμικῶς εἰπεῖν, ἕως εὕρῃ τόπον τῷ ἀπεριγράπτῳ [τὸ ἀπεριγράπτως P.] ἐν παντὶ τόπῳ τῆς αὐτοῦ δεσποτείας ὑπάρχοντι καὶ ἄξιον σκήνωμα κατασκευάσῃ τῷ πλάσαντι. [Psalm. 131, 4.] Καὶ δὴ ἐφευρὼν κατεσκεύασε καὶ κατασκευάσας ἐδέξατο καὶ δεξάμενος λοιπὸν κατὰ τὴν ὑπόσχεσιν ἔσχε παρ᾽ ἑαυτῷ τῆς μακαρίας καὶ ζωαρχικῆς τριάδος τὴν ἔλλαμψιν· ἐγὼ γάρ, φησὶ Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡ ἀλήθεια, καὶ ὁ Πατὴρ ἐλευσόμεθα καὶ μονὴν ἐν τούτῳ ποιήσομεν, τοῦ πνεύματος δηλαδὴ προσαρώσαντος τὸ κατοικητήριον. [Ioh. 14, 23.] Τούτου χάριν ὅλος Χριστοῦ εὐωδία γενόμενος, οὐ 〈μόνον [om. P.] 〉 τοῖς ἐγγύς, ἀλλὰ μὴν καὶ τοῖς πόρρω τὴν ὀσμὴν τῆς ἐπιγνώσεως μετεδίδου· πολλοὶ γὰρ πίστει τρωθέντες προσέτρεχον, οἱ μὲν τῶν ψυχικῶν τραυμάτων τὴν ἴασιν, οἱ δὲ τῶν σωματικῶν τὴν εὐρωστίαν λαμβάνοντες· κατ᾽ ἀμφοτέρων γὰρ ἐκ Θεοῦ τὸ κράτος ἀπείληφεν.

[16] [Miracula] Ἀλλ᾽ εἰ τῶν ψυχικῶν τὰ καθ᾽ ἕκαστον λέγειν ἐθέλοιμεν, ἀποκάμοιμεν ἂν τῆς ὑποθέσεως ἐναρξάμενοι· ἓν [ἕνα P.] δὲ τῶν αὐτῷ ἢ καὶ δύο ἐπ᾽ εὐεργεσίᾳ δρασθέντων τῆς φύσεως ἤδη προτιθέντες τῷ διηγήματι, ὡς ἀπὸ κρασπέδου καταφανὲς ἅπαν τὸ πρὸς Θεὸν ὑμῖν τῆς αὐτοῦ παρρησίας ποιήσομεν ὕφασμα. Ὡς γὰρ συνέρρει τὸ πλῆθος καὶ πάντες εὐθύμως προσέτρεχον, — ἐβελτίου γὰρ τοὺς πολλοὺς [τοῖς πολλοῖς P.] καὶ μόνον ἐπ᾽ ὄψεσιν [ἐπόψεσιν P.] ὁ ἀνὴρ θεωρούμενος — τὶς τῶν ἐπιφανῶν μειράκιον ἔχων ἐξ αὐτῆς γεννήσεως κωφόν τε καὶ ἄλαλον πίστει ἀδιστάκτῳ φερόμενος ὡς οὐκ ἄλλος γε, [Puerum surdum et mutum sanat.] προσπίπτει τούτου τοῖς ἴχνεσι κατολοφυρόμενος, ἐλεῆσαι παρακαλῶν οὕτως ἀθλίως τὸν μέλεον παῖδα διατιθέμενον· ὁ δὲ ἀπωθεῖτο τὸ τοιοῦτον ἐγχείρημα, ἀνάξιον ἑαυτὸν καὶ ἁμαρτωλὸν ὑπὲρ πάντας ἀνθρώπους εἶναι διοριζόμενος, καὶ ὅτι φησί· &ldquogr;Τί τῶν ἀγαθῶν ἐν ἐμοὶ θεασάμενος τοιαῦτης φρικτῆς ἐργασίας ὑπηρέτην με καταναγκάζεις γενέσθαι τὸν ἄσωτον;&rdquogr; Ὡς δὲ προστιθεὶς τοῖς δάκρυσι δάκρυα, τὸν παῖδα κρατῶν ταῖς χερσὶν ὑπεδείκνυε καὶ ἐξελιπάρει κατελεῆσαι τὸν ἐξ αὐτῆς νηπιότητος τὸ χαρίεν τῆς φύσεως ἀγνοήσαντα· καὶ ἦν ἀμφοτέρων ἡ ἅμιλλα, πρὸς τὴν πειθὼ τὸν ἕτερον παροτρύνουσα. Ὡς εἶδεν ὁ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος οὕτως ἐλεεινῶν τὸν ἄνδρα κατατρυχόμενον, τὼ χεῖρε λοιπὸν τοῖς αὐτοῦ κενεῶσι τὸν παῖδα ἐνστερνισάμενος [ἐστερνησάμενος P.] , εἰσελθὼν ἐν τῷ τοῦ νεὼ θυσιαστηρίῳ καὶ ῥίψας τοῦτον πρὸς τοὔδαφος ἱκανῶς τε ὑπὲρ αὐτοῦ προσευξάμενος, αὖθις ἀνελὼν καὶ ταῖς τετραχόθεν γωνίαις προσψαῦσαι τούτου παρασκευάσας τῷ στόματι, ὄρθιον ἐρείσας τῇ γῇ ἤρετο πραείᾳ τῇ φωνῇ τὸν μείρακα προσκαλούμενος. Ὡς δὲ παρευθὺς ἐπακήκοε καὶ τρανῇ τῇ γλώττῃ τὴν ἀνταπόκρισιν δέδωκε, καὶ περιχαρῶς τὸν ἑαυτοῦ ἐπεκαλεῖτο γεννήτορα, τοῦτον ὁ μέγας παραυτὰ ἐναγκαλισάμενος ἀποκαθίστησι πρὸς τὸν οἰκεῖον γεννήτορα. Ὃς ὑγιῆ τὸν υἱὸν προσλαβόμενος, οἴκαδε σκιρτῶν καὶ ἀλλόμενος, ἀπελήλυθεν, ἐντολὴν εἰληφότα μηδενὶ ἐξειπεῖν τὸ θαῦμα ταμιευσάμενον, &ldquogr;ἵν᾽ ἔχοις σου (φησί) τὸν υἱὸν εἰς ἀεὶ διαφυλαττόμενον.”

[17] [Syncrisis.] Τίνι βούλει τῶν πάλαι διαλαμψάντων ἐν τέρασι προσοικειῶσαι τὸ θαῦμα [τῶ θαύματι P.] ; Καὶ γὰρ οὐκ ἀπὸ σκοποῦ τὸ διήγημα καὶ μὴν θαυμάζεται μὲν Ἐλισσαῖος τὸν παῖδα τῇ Σουμανίτιδι χαριζόμενος· ὃς στόμα πρὸς στόμα καὶ χεροῖν τοῖν χεροῖν ἀλλὰ καὶ τοῖν ποδοῖν τῷ παιδαρίῳ πάλαι προσψαύων τὴν ζωὴν ἐδωρήσατο. Θαυμάζεται δ᾽ ὁμοίως ὅτι καὶ προφητικῇ παρρησίᾳ τὸν πόρον διαρρήξας τῆς φύσεως κατ᾽ ἐπαγγελίαν προελθεῖν τὸν παῖδα πεποίηκεν· ἀλλὰ θαυμάζεται καὶ οὗτος οὐ χειρῶν καὶ ποδῶν προσψαύσει, μόνῃ δὲ προσευχῇ τὸ κωφόν τε καὶ ἄλαλον εὔλαλον ἔνθεν καὶ βρίθον [ita P.] άπεργασάμενος. Εἰ δέ, ὅτι μήτραν στειρεύουσαν γόνιμον ἐκτετέλεκε [ἐκτετελεκώς P.] , δίδως, ὥσπερ καὶ ἄξιον, τὰ πρεσβεῖα κατέχειν τῷ θαύματι, πρόβηθι μικρὸν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν καὶ εὑρήσεις τῇ προφητικῇ διόπτρᾳ τὴν πρᾶξιν ἐπίσης ὧδε τῷ προφήτῃ συνδέουσαν· ἄθρει τοιγαροῦν τὸ προκείμενον [Sterilibus parentibus] Ὁ πρῶτος τῶν Ῥωμαίων κατέχων τοὺς οἴακας γυναικὶ προσομιλήσας τιμίῳ γάμῳ καὶ ἀμιάντῳ κοίτῃ κατὰ τὸν θεῖον ἀπόστολον, ἄτεκνος ὑπῆρχε, τῶν τῆς στειρώσεως δεσμῶν νάρκῃ τῇ μήτρᾳ [τὴν μήτραν P.] ποιούντων πρὸς τεκνογονίαν τοῦ σπέρματος· [Hebr. 13, 4.] ὅθεν τὴν σχέσιν πολλὴν πρὸς τὸν τοῦ Θεοῦ ἐπιδεικύμενος ἄνθρωπον, ἄμφω τῇ γαμετῇ [ita P; τὼ γαμέτα exspectaveris.] πρὸς ἑαυτοὺς βουλευσάμενοι ἐκλιπαροῦσι τὸν ὅσιον τοῦ προσεύξασθαι, ὅπως χαρισθείη τούτοις τέκνον εἰς ἀνάστασιν σπέρματος καὶ εἰς κληρονομίαν τῆς ἑαυτῶν ὑποστάσεως· καὶ δὴ προθύμως ἐπινεύσας ὁ ἅγιος (ἑώρα γὰρ αὐτοὺς [αὐτοῖς P.] κατὰ πάντα κομῶντας τοῖς ἀγαθοῖς κατορθώμασιν) ἔνθους τε πνεύματος λοιπὸν τῇ τούτων παρακλήσει γενόμενος· &ldquogr;Ἄπιτε (φησίν) ἐν εἰρήνῃ· τάδε γὰρ λέγει τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, [futuram praenuntiat prolem.] ὅτι κατὰ τὸν καιρὸν τοῦτον ἕξετε υἱὸν ἄρρενα καὶ πολλῆς τῆς εὐφροσύνης πλησθήσεσθε, ἅτε τρωθέντες τοῖς τῆς ἀπαιδείας κέντροις καὶ τῆς στειρώσεως.&rdquogr; Οἱ δὲ τὴν ἐπαγγελίαν ταύτην ὡς ἐκ στόματος Θεοῦ παρὰ τοῦ πατρὸς προσλαβόμενοι, εἰς τὸν ἐπιόντα καιρὸν τὸν υἱὸν ἐκτετόκασι καὶ βαπτισθέντα τοῦτον ἐκ τῆς κολυμβήθρας δέξασθαι τὸν ἅγιον κατηνάγκασαν, ὡς ἂν καὶ πνευματικὸς υἱὸς χρηματίσειε τοῦ ἐκ τῆς σαρκὸς προϋπάρξεως, γεννηθῆναι τοῦτον προκαταγγείλαντος. Ἔχοις τοῦ ζητουμένου τὴν λύσιν, τῷ προφητικῷ χαρακτῆρι σχηματιζόμενον.

[18] [Sancti discipuli.] Ἐπεὶ οὖν εἴθιστο τῇ χώρᾳ τὸ ἑκάστου κοινοβίου πρεσβύτερον τὸν ὑπ᾽ αὐτοῦ ἀποκαρθέντα οἰκεῖον μαθητὴν προσλαμβάνεσθαι καὶ τοῦτον ὡς οἶόν τε φροντίζειν κατὰ τὸν ἔνδοθεν ἄνθρωπον ἀπαιτεῖν τε τῶν κρυπτῶν τῆς καρδίας ποιεῖσθαι τὴν ἐξαγόρευσιν, πολλοὺς μὲν καὶ οὗτος ἀπέκειρε διεξαγομένους τῷ τούτου θελήματι. Ἐκ δὲ τῶν πολλῶν τοὺς θαυμασίους φημὶ Λουκᾶν τε καὶ Συμεώνην καὶ τὸν τῆς ὑπακοῆς ἀδάμαντα Ἰωσήφ, οὗ τῆς ἀποταγῆς τὸ ξένον τε καὶ εὐπρόθυμον εἰ καὶ πολλῆς τῆς πραγματείας καὶ ἑτέρας χρῆται τῆς διηγήσεως, [Ioseph oboedientiae speculum.] ἀλλ᾽ οὖν πρὸς τὴν τῶν ἐντυγχανόντων ὠφέλειαν τόδε καὶ μόνον δι᾽ ὀλίγων προθήσομεν τὸ κεφάλαιον. [Matth. 16, 24] Οὗτος γὰρ τὸν σταυρὸν ἐπ᾽ ὤμων κατὰ τὸν εἰπόντα ἀράμενος, πρόσεισι τῷ θεραπευτῇ τοῦ Χριστοῦ· καὶ τὸ τῆς σαρκὸς ἅπαν ἀπαρνησάμενος φρόνημα, ὅλον ἑαυτὸν ᾤετο δεῖν τοῖς ἐκείνου διευθετεῖσθαι κελεύσμασιν. Καὶ δὴ προέκοπτε ζεόντως τοῖς τῆς ἀρετῆς ἀγωγίμοις διευθυνόμενος· ὅθεν τὸ θερμὸν αὐτοῦ τῆς πίστεως ἐνορῶν ὁ θαυμάσιος, οὐχ ἥκιστα τοῦτον τοῖς τῆς ἀσκητικῆς παλαίστρας ἀνδραγαθήμασι καθυπέβαλλε, τὸν ἐκ τῆς πείνης τε καὶ δίψης καὶ τὸν ἐκ τῆς ἀτιμίας αὐτῷ προσφερόμενος ἄεθλον. Ὡς δὲ ἀδάμαντος στερροτέραν τὴν τούτου διάνοιαν ἐστοχάσατο, ἑτέρως αὐτῷ τὸν ἀγῶνα ἐντίθεται καί φησι· &ldquogr;Βούλομαί σε πιπρᾶσαι, ἀγέρωχον ὄντα καὶ ἀνυπότακτον εἴ πως ἀνάρρυσιν τῶν πολλῶν σου κακῶν ἐφεύροις ἐν ὥρᾳ τῆς κρίσεως.&rdquogr; Ὁ δὲ τοῦ Χριστοῦ πύκτης πρὸς παντοῖον πειρασμὸν ὑπάρχων ἀκλόνητος, &ldquogr;εἴ τι κελεύεις (φησίν), ἅγιε πάτερ, τὸ δόξαν πρὸς τὸ συμφέρον τῇ ταλαιπώρῳ μου ψυχῇ, καὶ διάπραξαι. Οὐ γὰρ τὸ ἐμὸν εἰ καὶ ἀνάξιος, ἀλλὰ διὰ σοῦ τὸ τοῦ Θεοῦ ποιῆσαι ἐφίεμαι θέλημα.&rdquogr; Ἧν δέ τις ἐκεῖ μοναχὸς ἐν τοῖς κατὰ τὸν βίον πλεονεκτήμασι δοξαζόμενος πλούτῳ τε καὶ τῇ τοῦ κόσμου εὐροίᾳ ἰδιαζόντως παρὰ πάντων τιμώμενος, ὀξύς τε καὶ αὐστηρός, ὡς οὐκ ἄλλος τις [ἄλλος] γηραιὸς ἵν᾽ οὕτως εἴπω τοῦ ἐν τῇ κλίμακι, τοῦ πύκτου φημὶ Ἀκακίου [Vitam Acacii narrat S. Iohannes Climacus in Scala Paradisi, grad. IV, P. G., t. LXXXVIII, p. 720 – 21. Cf. Synax. Eccl. CP., p. 261.] , καθηγητὴς φημιζόμενος. Οὗτος τοίνυν τῇ φορᾷ τοῦ θυμοῦ πιεζόμενος πολλοὺς μὲν τοὺς ὑπ᾽ αὐτὸν τῷ πηλῷ καὶ τῇ πλινθίᾳ τῆς μαστιγίας ἀφρόνως ἐδάμαζε· καὶ γάρ, ὥς φησιν ὁ Σολομῶν, θυμὸς ἐν κόλποις ἀφρόνων αὐλίζεται· [Eccl. 7, 10.] πολλοὺς δὲ καὶ φυγάδας γενέσθαι πεποίηκεν, οὐ δυναμένους ὑπενεγκεῖν αὐτοῦ τὴν ἀπήνειαν. Ἡ γὰρ ῥοπὴ τοῦ θυμοῦ αὐτοῦ πτῶσιν οὐχ ἑαυτῷ ἀλλ᾽ ἤδη καὶ τοῖς πολλοῖς ἀπειργάζετο. Τοῦτον ὁρῶν ὁ κοινὸς πατὴρ ἡμῶν Βλάσιος οὕτω πανοικὶ ἐλεεινῶς καταναλισκόμενον, ᾠήθη διὰ τῆς ὑπομονῆς τοῦ ἑνὸς ζωγρῆσαι τοὺς πλείονας· καὶ προσελθὼν ἐν μιᾷ τῷ κοιμαινομένῳ τούτῳ μονάζοντι — καὶ γὰρ οὐ τὴν τυχοῦσαν αἰδὼ κἀκεῖνος τῷ ἱερῷ πατρὶ προσαπένεμε — &ldquogr;Βούλει (φησὶ) πριάσομαί σοι δοῦλον ἐράσμιον κατὰ πάντα τῷ σῷ θελήματι γενησόμενον;&rdquogr; Ὁ δέ· &ldquogr;Καὶ μάλα ἔγωγε εἰ ἐπέτυχον, ἐνεπορευσάμην αὐτὸν τοιοῦτον, καὶ αὐτήν, (φησίν) εἰ δυνατόν, τὴν ζωὴν προἳέμενος&rdquogr; ἀμέλει καταβαλὼν τὴν τιμὴν δαψιλῶς τοῦ Χριστοῦ τῷ θεράποντι δοῦλον ὠνητὸν τὸν Ἰωσὴφ προσλαμβάνεται. Καὶ τίς ἃν τὰς ἐντεῦθεν ἀνάγκας λοιπὸν διαζωγραφήσειεν, ἃς ἐκεῖνος ὑπέστη παρὰ τῷ κακοτρόπῳ τούτῳ μονάζοντι; οὐδὲ γὰρ ῥᾴδιον εἰς τοὐμφανὲς ἀγαγεῖν τὰ παραβύστῳ συμβάντα τῆς καρτερίας ἀνδραγαθήματα· πλὴν τῇ παναλκεῖ δεξιᾷ κυβερνώμενος ἐφθίμως [ita P; locus corruptus.] τούτῳ τῇ πίστει ἀνυποκρίτως διεξερχόμενος πρὸς τοὺς ἀκυμάντους λιμένας ἐξέπεμψεν, ἄληστον μνήμης ἐμπύρευμα ταῖς μετέπειτα γενεαῖς διὰ τῆς ἀνοθεύτου ὑπακοῆς ἐργασάμενος.

[19] [Vanam gloriam fugiens] Πρὸς δὲ τὰ ἑξῆς ἐπιβῶμεν τῆς διηγήσεως. Οὕτως καθορῶν, ἑαυτὸν ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων τιμώμενον (καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς ὁ πάπας τῶν λοιπῶν οὐχ ἐλάττω τούτῳ πιστῶς τὴν τιμὴν προσαπένεμεν, εἰς τὸ παλάτιον συχνοτέρως μεταστελλόμενος καὶ ὡς διακειμένῳ Θεῷ πλησιέστερον τὰ κρυπτὰ τῆς καρδίας ἀνατιθέμενος), οὐκ ἔχων τούτου χάριν ὅτι καὶ δράσειεν, ἠνιᾶτο πάνυ καὶ ἔστενε τῷ ὀχληρῷ συντηκόμενος· ὅθεν πολλάκις πρὸς ἡσυχίαν ἀπᾶραι βουληθεὶς οὐκ ἠδύνατο. Οὐδὲ γὰρ εἴων τούτου τὴν στέρησιν κατολοφυρόμενοι· καὶ δὴ προφάσει ἀρρωστίας τινὸς τῶν ἐν Ποτιόλοις θερμῶν καθαπολαῦσαι προσποιησάμενος, παραλαβὼν τοὺς ἐξ ὅλης αὐτῷ τῆς ψυχῆς ἀγαπήσαντας καὶ μέχρι τέλους αὐτῷ παρακολουθήσαντας, [cum discipulis Puteolos proficiscitur.] τοὺς θαυμασίους καὶ ἰσοτρόπους τῶν πατρικῶν παρακελεύσεων φύλακας, Λουκᾶν Ἰωσήφ τε καὶ Συμεώνην, τοὺς θερμοὺς τῆς ἀρετῆς ἐπιΐστορας, ἀπέπλευσε πρὸς τὴν μεγίστην καὶ πανευδαίμονα πόλιν Κωνσταντινούπολιν· εἷλκε γὰρ αὐτὸν φήμη τις ὑποσύρουσα πρὸς τὸ εὐαγὲς καὶ παμμέγεθες θεῖον τῶν Στουδίου κοινόβιον, τὴν ἐκτεθεῖσαν ἐκεῖσε πανσέβαστον ὑπὸ τοῦ πάλαι τοῦτο κατάρξαντος καὶ τὴν οἰκουμένην πᾶσαν τῷ πυρσῷ τῶν δογμάτων καταφαιδρύναντος τοῦ ὁσίου φημὶ πατρὸς Θεοδώρου, ἀγγελικὴν διαγωγήν τε καὶ διατύπωσιν καὶ αὐτὸς διεξελθεῖν ἐφιέμενος. Ὡς οὖν τῆς Ῥώμης ἀπάραντες ἤδη λοιπὸν δωδεκάτην ἡμέραν προσεκαρτέρουν τῇ θαλάσσῃ περικλυζόμενοι, [Constantinopolim navigat,] ὁπηνίκα πρὸς τὴν Μοθόνην [Methone, Μεθώνη ap. Strabonem, Μοθώνη ap. Pausaniam, in Peloponneso.] κατηντηκότες ἐπέβησαν, προνοίᾳ Θεοῦ θαυματουργεῖταί τι εἰς τὸν ἅγιον. Ὁ γὰρ ναύκληρος μετὰ τῶν συνόντων αὐτῷ ἐκεῖσε τοῦτον ἐπαποθέμενος [ita P; ἐναποθέμενος?] , αὐτὸς δι᾽ ἐμπορίαν τινὰ πρὸς τὰ τῆς Δημητριάδος [Demetrias, urbs in Thessalia.] μέρη κατέπλευσεν· ὃν οἱ τοὺς τόπους ἐκείνους ληἳζόμενοι βάρβαροι συναντήσαντες, ἦραν τοῦτον πρὸς τὴν ἰδίαν χώραν αἰχμάλωτον ἐπαγόμενοι. Ὁ δὲ οἰκονομικῶς τουτονὶ διαδράσας τὸν κίνδυνον, τὴν βασιλευομένην πόλιν κατείληφε καὶ τῷ προρρηθέντι κοινοβίῳ προσορμισθεὶς ὑπὸ τοῦ ὁσίως αὐτὸ [αὐτῶ P.] διακυβερνῶντος εὐθύμως παραλαμβάνεται· Ἀνατόλιος [Anatolio Studitarum hegumeno de quo in Vita Euthymii, c. II, De Boor, p. 4 – 5, ultimis saec. IX annis suffectus est Arcadius, ibid., c. IX, X, De Boor, pp. 29, 31. Anatolius tamen monasterii gubernacula iterum suscepisse credendus est. Habemus enim codicem anno 916 exaratum ἐπὶ Ανατολίου τοῦ ὁσιωτάτου ἡγουμένου τῶν Στουδίου (Catal. Gr. Vatic., p. 153). Alterum hunc esse cognominem nullis nisi debilioribus astruitur argumentis.] δὲ ἦν ὁ θαυμάσιος, [ubi ab Anatolio, Studitarum praeposito, suscipitur.] ὁ ταῖς τῶν ἀρετῶν λαμπηδόσιν ἄνωθεν οἰκείως τῷ ὀνόματι καταγλαἳζόμενος, ὁ πάντας [ita P; legendumne πάντως?] ἡμᾶς ὡς ἐν αὐχμηρῷ τόπῳ τῆς κοσμικῆς ἀχλύος ὑπάρχοντας πρότερον ἀφαρπάσας, εἶθ᾽ οὕτως διὰ τῆς καλῆς ὁμολογίας τῷ ἀγγελικῷ τῆς εὐφροσύνης περιβολαίῳ τοῦ σχήματος πρὸς τὴν τῆς ἀρετῆς ἐπιβιβάσας ἀκρότητα. Οὗτος δὴ οὖν ὁ ἀοίδιμος ἐν τῇ κατ᾽ αὐτὸν μονῇ τὸν ἅγιον εἰσδεξάμενος, δῆλον καθίστησι τοῦτον ὡς ἐκ Ῥώμης ἐπανελθόντα τῷ τῆς ἀρχιερωσύνης διειλημμένῳ τοὺς οἴακας· Ἀντώνιος [Antonius Cauleas, patriarcha Constantinopolitanus an. 893 – 901.] δὲ ἦν ὁ θαυμάσιος· ὃς ἀκούσας λοιπὸν καὶ τοῦτον προσκαλεσάμενος καταμαθών τε αὐτὸν ἔκ τε τῆς θέας καὶ τῆς ἐνυπαρχούσης αὐτῷ ἀκακίας τε καὶ ἁπλότητος τέλειον ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ χαρακτηριζόμενον, [Ab Antonio patriarcha] δοὺς εὐλογίαν τινὰ καὶ πνευματικῶς κατὰ τὸ εἰκὸς αὐτὸν φιλοφρονησάμενος πρὸς τὴν εἰρημένην μονὴν ἐξαπέστειλε. Καὶ παρευθὺ δῆλα τὰ περὶ αὐτοῦ πάντα τῷ φιλοχρίστῳ βασιλεῖ πεποίηκε Λέοντι [Leo VI imperator an. 886 – 912.] , [et Leone imperatore arcessitur.] τὸ ἀκέραιον τοῦ ἀνδρὸς διηγούμενος καὶ τὴν λοιπὴν μετ᾽ ἐκπλήξεως ἐκθειάζων τούτου κατάστασιν· ὃς ἐξ αὐτῆς ἀποστείλας εἰσκαλεῖται πρὸς τὰ βασίλεια.

[20] [Qua ratione in palatio receptus fuerit.] Ἄξιον δὲ μνημονεῦσαι καὶ τὴν πρὸς τὸν ἄνακτα εἴσοδον, ὀνησιφόρον [ὀνησιφόρου P.] οὖσαν καὶ πολλὴν παρέχουσαν [παρέχουσα P.] τὴν ὠφέλειαν. Ἐπειδὴ γὰρ οἱ ἀπάγοντες τοῦτον, ὡς ἔθος ἐστίν, ἐν τῷ μονοθύρῳ [De μονοθύρῳ lege I. Reiskii commentarium ad Constantini Porphyrogeniti De Cerim., lib. I, Bonn, t. II, p. 177.] στήσαντες ἀνεχώρησαν καὶ πρὸς τὴν τοῦ βασιλέως ὑπόμνησιν ἀπησχόληντο, μονώτατον ἔνδον ἐγκαταλείψαντες, ὧδέ τε καὶ ὧδε περιβλεψάμενος οὑτοσὶ καὶ μηδένα τῶν συνανιόντων αὐτῷ θεασάμενος, μίαν δὲ καὶ μόνην ἀνεῳγμένην θύραν σκοπήσας, ἐν ᾗ αὐτὸς ὁ βασιλεύς, ὡς σύνηθες ἦν αὐτῷ, καλλιγραφῶν ἐκαθέζετο, ἅτε δὴ οὗτος ἀληθῶς διὰ τῆς τῶν ἀρετῶν ἐργασίας πάλαι τὴν τῶν βρεφῶν ἀκακίαν ὥσπερ ἱμάτιον ἐνδυσάμενος, πρόσεισι τῷ φιλοχρίστῳ μέδοντι καί φησιν· &ldquogr;Ὦ ἀδελφέ, εἶπέ μοι, ποῦ λοιπὸν ὁ βασιλεὺς ἐναυλίζεται.&rdquogr; Ὁ δὲ φιλάγιος οὗτος καὶ ὄντως φιλόχριστος ἔκθαμβος ὅλος ἐπὶ τῇ ἀκακίᾳ τοῦ ὁσίου γενόμενος, ἀγασθεὶς αὐτοῦ τὴν ἁπλότητα· &ldquogr;Κάθισον, (φησίν) ὦ πάτερ, κἀγώ σοι διὰ τάχους αὐτὸν ὑποδείξαιμι.&rdquogr; Καὶ τὸ ἐκ τῶν ποδῶν, ὅπερ πεπάτηκεν [πεπατηκὼς P.] , ὑποπόδιον ἀπωσάμενος, ἔγγιστα τοῦτον καθίσας ὡμίλει μετὰ πολλῆς τῆς εὐθύτητος. Ὁ δὲ γέρων τὸ λαμπρὸν καὶ ἐνηλλαγμένον σκοπήσας τοῦ ὑποδήματος, ἐπέγνω τοῦτον εἶναι τὸν βασιλεύοντα καὶ ἀθρόον ἐξαναστὰς προσέπεσε τοῖς ποσὶν αὐτοῦ. Ὁ δὲ κατεφίλει τὸν ὅσιον καὶ ὑπὲρ τῆς αὐτοῦ βασιλείας εὔχεσθαι καθικέτευεν, οὕτω πως ἀνθομολογούμενος, ὅτιπερ· &ldquogr;Πρὸ τριῶν χρόνων με Χριστός, ἅγιε πάτερ, τὴν σὴν ἀγγελοειδῆ μορφὴν καθυπέδειξε· καὶ ἐθαύμαζον, εἰ καὶ ἁμαρτωλὸς διαλογιζόμενος ὡς οὐ πλάνη ἐστὶ τὸ τελούμενον. Ἐν χειρὶ γὰρ Θεοῦ καρδία βασιλέως, ὡς γέγραπται· [Prov. 21, 1.] πλὴν τῶν ἀπροόπτως καταφανεῖσαν θέαν, λάλον ταύτην ἰδού μοι ἡ [τὴν P.] τήμερον ἐπιδείκνυσιν.&rdquogr; Ἀμέλει τούτῳ πολλὰς εὐλογίας παρεσχηκὼς ἐξαπέστειλε, συχνοτέρως αὐτὸν ἐν τοῖς βασιλείοις ἔκτοτε μεταστελλόμενος, ἡδόμενος πάνυ τῇ ἀκακίᾳ τοῦ γέροντος. Οὕτω δοξάζει Θεὸς τοὺς αὐτὸν διὰ βίου δοξάζοντας. [1 Reg. 2, 30.]

[21] Διέτριβε τοίνυν σὺν τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς ἐν τῷ τῶν Στουδίου μοναστηρίῳ, [In monasterio Studii commoratur.] ἐν πολλῇ κατανύξει ταῖς ἀγαθοεργίαις ἐνασχολούμενος. Καὶ δὴ ἐν μιᾷ τοῖς ἀδελφοῖς ἐν τῷ ἀριστηταρίῳ συνεστιώμενος, ἐπήρθη τῷ λογισμῷ πρὸς θεωρίας ἐπίβασιν. Καὶ ὡς ἔθος ἐστὶ τῇ τοῦ καθηγουμένου κελεύσει τινὰ τῶν ἀδελφῶν εὐλογεῖν τὰ προσφάτως παρατιθέμενα βρώματα, ὁρᾷ οὗτος ὁ κατὰ Μωσέα δεδοξασμένος τὸ πρόσωπον, τοῦ ἀδελφοῦ τὴν χεῖρα τῇ σφραγῖδι προτείναντος, ἑτέραν ἄνωθεν χεῖρα λοιπὸν ἀπείρῳ φωτὶ ἐξαστράπτουσαν κατερχομένην ὁμοίως καὶ ἐπευλογοῦσαν τὸ εὐλογούμενον· ὅθεν μετὰ φόβου πολλοῦ καὶ ἐκπλήξεως τῷ τοιούτῳ ἐνασχολούμενος [ἐνασχολουμένω P.] θεάματι, μικροῦ δεῖν τοῦ φαγεῖν τὸν ἄρτον αὐτοῦ ἐπελάθετο, τῷ θάμβει καταβαπτισθεὶς τοῦ ὁράματος. Τούτῳ παραχωρεῖν οἶμαι πᾶσαν τεχνικὴν τῶν ἔξω περίνοιαν, τῇ πιθανότητι τῶν λόγων πρὸς ὕψος αἴρουσαν [αἴρουσα P.] τὸ ἐγκώμιον. Τί γὰρ δὴ καὶ χαρίσαιντο πλείω παρ᾽ ὅπερ ἐστὶ [πὰρω πέρ εστι P.] ῥητόρων γλῶσσαι καθυπηχούμεναι; πλὴν οὐ θαυμαστὸν οὐδ᾽ ἄπιστον τοῦτο κριθείη [κριθεῖέν P.] ποτέ. Πάντα γὰρ δυνατὰ τῷ πιστεύοντι, γέγραπται· [Marc. 9, 23.] ἀλλ᾽ οὖν εἰ δοκεῖ καὶ δι᾽ ἑτέρου τὸν ἄνδρα γνωρίσωμεν, τὸ θαῦμα θαύματι προσαρμόζοντες καὶ κατὰ τὸ ἡμῖν ἐφικτὸν ἐντιθέντες τῷ γράμματι.

[22] [Miraculum.] Ἐν τῷ μετοχίῳ τῆς Φιρμουπόλεως [Locus Constantinopoli. Synax. Eccl. CP., pp. 388, 721.] τῷ καιρῷ τοῦ τρυγητοῦ πρὸς τὴν τῶν καρπῶν συλλογὴν καὶ οὗτος ὁ τοῦ Χριστοῦ θεράπων τοῖς ἀδελφοῖς ἐπίσης συνεξερχόμενος — οὐ γὰρ ἀπηξίου κατὰ πάντα συγκοπιᾶν τε τούτοις καὶ συναυλίζεσθαι — ἐξ ὧν τις ἀδελφὸς ὀνόματι Φίλιππος ἐπετράπη παρὰ τοῦ τὴν οἰκονομίαν ἐκεῖσε διέποντος τῶν πίθων τὴν ἔκπλυσιν κατεργάσασθαι· οὗ σὺν προθυμίᾳ πολλῇ τὸ ἐνταλθὲν διανύοντος, ἀθρόως ἡ τῆς ἀποκειμένης ἰλύος δριμύτης κατὰ τὸν ἐγκέφαλον πλήξασα ἔνδον ἀλλοιωθέντα φόρτον ὥσπερ κατεῖχε δυσβάστακτον, ἄλλων ἀλλοίως καὶ ἑτέρων ἑτέρως μηχανευομένων ὡς τάχιστα καὶ οὐ δυναμένων τοῦ ὀστρακίνου σκεύους ἀπολυτρώσασθαι. Ὡς δὲ λοιπὸν οὗτοι οὕτως ἠσχόληντο, βλέπει οὗτος 〈ὁ [om. P.] 〉 ἐν τῷ τοῦ πίθου τέλματι κείμενος τέσσαράς τινας λευκοφόρους σύροντας αὐτὸν δῆθεν καὶ σὺν αὑτοῖς ἀπάγειν ἐθέλοντας· ὁρᾷ δὲ καὶ τὸν ἅγιον ὡς οἷόν τε παρακαλοῦντα τούτους καὶ πρὸς ἑαυτὸν τὼ χεῖρε προσεφελκόμενον· &ldquogr;Οἳ δέ με, (φησὶν ὁ ὁρῶν) τῷ ὁσίῳ καταλιπόντες ἀπῴχοντο·&rdquogr; μόλις δὲ τοῦ πίθου τοῦτον έκσπάσαντες καὶ πρὸς ἑαυτὸν δι᾽ ἐπιμελείας ἐλθεῖν παρασκευασάμενοι, ἔγνω ὅτι καὶ πέπονθε. Καὶ ὡς τὸν ὅσιον ἔμπροσθεν αὐτοῦ παριστάμενον ἐθεάσατο, πίπτει πρηνὴς ἐπιλαβόμενος τοῖς ποσὶν αὐτοῦ μεγάλῃ φωνῇ τὸ εἰς αὐτὸν ὑπ᾽ αὐτοῦ κατ᾽ αὐτὴν τὴν ὥραν τεράστιον διηγούμενος καὶ ταῖς εὐχαριστηρίοις φωναῖς αὐτὸν ἀμειβόμενος. Ὁ δέ· &ldquogr;Ἄπιθι (φησί), τέκνον· οὐκ ἔγωγε, ἀλλ᾽ αὐτὸς ὁ μέγας ἐν κινδύνοις Νικόλαος τοῦδε τοῦ μικροῦ σε θανάτου ἐρρύσατο.”

[23] Καὶ τίς ἂν τὰ τῷ θαυμασίῳ πατρὶ εἰργασμένα καθ᾽ ἕκαστον διεξελθεῖν τῷ λόγῳ δυνήσηται; οὐδὲ γὰρ ὧν ὁ βίος τὸν ἔπαινον κέκτηται, τούτων ὁ νοῦς διὰ γραφικῆς ἐμπειρίας εἰς τοὐμφανὲς ἀγαγεῖν ἐξισχύσειεν· ἀποδέει γὰρ ἀπειράκις ἀπείρως τῷ μερικῷ χαρακτῆρι διεξερχόμενος. [Post annos quattuor] Τετραετίαν δὲ ἤδη πρὸς τῷ τῆς ἀρετῆς παιδευτηρίῳ ἐγγυμνασάμενος, ἐπείπερ ἑώρα καὶ αὖθις ἑαυτὸν σχεδὸν ὑπὸ πάντων τιμώμενον καὶ παρὰ τῶν διαφόρως ἐπισκέψεως χάριν εἰς αὐτὸν ὑπεισερχομένων παρενοχλούμενον, τῷ προρρηθέντι εὐλαβεστάτῳ καὶ πνευματικῷ πατρὶ Ἀνατολίῳ προσελθὼν καὶ τὸν ἑαυτοῦ σκοπὸν αὐτῷ ἀνακοινωσάμενος τάς τε τούτου εὐχὰς καὶ τῶν λοιπῶν ἀδελφῶν ἀρετῆς ἐφόδιον κομισάμενος ἀπέπλευσε μετὰ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν πρὸς τὴν ὑπουρίαν τοῦ Ἄθωνος, τὴν καταμόνας μαρτυρικὴν παλαίστραν διεξελθεῖν ἐφιέμενος. [cum discipulis ad montem Athonem pergit,] Ὅσην δὲ βίαν λοιπόν, τὴν ἐκεῖσε διαγωγὴν ἀσπασάμενος, πέπονθεν πρὸς αὐταῖς ταῖς ἀναγκαίαις χρείαις τοῦ σώματος, ἔτι γε μὴν καὶ ὑπὸ τῶν ἰσοτρόπως ἐγκατοικούντων τὴν ἔρημον, οὐκ εἰδότων καλῶς διακρίνειν τὰ πράγματα, οὐδέ ἐστι ῥᾴδιον διηγήσασθαι, ὅπως τοῖς ὀνειδισμοῖς ὡς ἀσπὶς ἐν χείλεσι τὸν ἰὸν παραθήγοντες ἔσκωπτον εἰκαίως τοῦ γηραιοῦ τὸ ἀπρόσκοπον, ἔκφρονες ὄντως ἐκ τοῦ πονηροῦ καὶ πλήρης μανίας ὑπάρξαντες. Ὁ δὲ ἀντιτιθεὶς αὐτῶν τῷ θυμῷ τὴν πραότητα καὶ τῷ μίσει τὸ τῆς ἀγάπης ἀκέραιον προβαλλόμενος καὶ τοὺς μὲν γηραιοὺς ὡς πατέρας, [ubi solus saepe loca deserta quaerit] τοὺς δὲ νέους ὡς ἀδελφοὺς συναναπλεκόμενος καὶ ὡς ἄριστος ἰατρὸς οὕτω πως μέσον αὐτῶν ποικιλλόμενος καὶ τὰ τῆς σωτηρίας φάρμακα προτεινόμενος, εἷλεν ἅπαντας τῆς ψυχοφθόρου λύμης ἀναρρυσάμενος. Καὶ ἦν ὡς ἀστὴρ διαυγὴς πάντας καταφωτίζων τοῖς αὐτοῦ προτερήμασιν ὅθεν αὐτό τε τὸ ὄρος καὶ οἱ τούτου οἰκήτορες τῇ αὐτοῦ παρακελεύσει διεξαγόμενοι βαθεῖαν ἦγον εἰρήνην ταῖς αὔραις τοῦ πνεύματος ἐπαναπαυόμενοι. Εἰώθει δὲ πολλάκις μονώτατος τὸ ἄβατον ἐκεῖνο τῆς ἐρήμου διέρχεσθαι πέλαγος, οὐδὲν τῶν εἰς βρῶσιν ἑαυτῷ ἐπικομιζόμενος, [et herbis victitat.] μόνοις δὲ τοῖς θείοις λόγοις καὶ ταῖς παρατυχούσαις βοτάναις ἐνδιαιτώμενος εἴκοσι πολλάκις ἢ καὶ τριάκοντα ἐκεῖσε λοιπὸν ἡμέρας ἐγγυμναζόμενος φόβου παντὸς ἄνευθεν καὶ ἐκτὸς οἱασοῦν τῶν σαρκοβόρων θηρίων παρενοχλήσεως· εἰρήνευον γὰρ αὐτῷ κατὰ πάντα καὶ ὑπετάσσοντο ὡς τὸ κατ᾽ εἰκόνα διαφυλάττοντι ἄτρωτον. Ἀλλὰ μὴν καὶ τὴν ἱερὰν τεσσαρακοστὴν ἐκεῖ διέτριβεν ἅπασαν τήν τε ἀμπεχόνην καὶ τὰ λειτουργικὰ σκεύη σὺν τῇ θείᾳ μυσταγωγίᾳ ἐπιφερόμενος καὶ τὴν λογικὴν λατρείαν ἀναφέρων ἑκάστοτε, ὅπου δ᾽ ἄν, τῆς ὥρας αὐτὸν καταλαβούσης, ἐτύγχανε.

[24] [Dum liturgiam celebrat,] Καί ποτε πρὸς ὑπουρίαν ἐν γεωλόφοις τόποις αὐτοῦ καταντήσαντος καὶ τὴν ἀναίμακτον θυσίαν τῷ Θεῷ ἀναπέμποντος, ἀγγελικὴ χοροστασία τὸν τόπον ἐκεῖνον περιστοιχήσασα, ξένον θέαμα τοῖς ἐκεῖσε βουκόλοις ἐν μέρει τοῦ ὄρους ὑπάρχουσιν ἐξηκούετο· ἔτυχε γὰρ αὐτοῖς ἐκεῖσε νέμειν τότε τὸ ποίμνιον· εἰς γὰρ πολυοχλίαν φησὶ καὶ μέλους ἡδυεποῦς ἀνείκαστον αἴνεσιν πλήρης ὁ χῶρος ἅπας γενόμενος, ἐξ ἀπείρων ταγμάτων ὑπὲρ ἄνθρωπον τοῦ τρισαγίου μέλους ἡ ᾠδὴ [τὴν ὠδὴν P.] ἀνεπέμπετο, [caelestes a pastoribus audiuntur voces.] ἀνθρώπων γλῶτταν, τὸ φοβερὸν τοῦ ἀκούσματος οὐ σθένουσαν [γλῶτταν … σθένουσαν ita P.] διηγήσασθαι, ὡς ἐκπλαγέντας τοὺς ἀγρότας καὶ τὸν τόπον διερευνήσαντας εὑρεῖν τε τὸν ὅσιον πρὸς ἑαυτὸν ἔτι τὰ τῆς εὐχαριστίας ποιούμενον λόγια τήν τε ὑπηρεσίαν ἐκτεθειμένην πᾶσαν ἐπί τινα πετρώδη τόπον ἀνθοφορούμενον καὶ αὐτὸν ἐκεῖνον ὄρθιον πρὸς αὐτὴν φόβῳ πολλῷ παριστάμενον, καθάπερ τὸν Σαμουὴλ τὸ γράμμα διασημαίνεται. [1 Reg. 18, 14.] Ὅθεν προσπεσόντες τούτου τοῖς ἴχνεσι καὶ τὰ ἀκουσθέντα διηγησάμενοι εὐχήν τε παρ᾽ αὐτοῦ κομισάμενοι μετὰ πολλῆς τῆς χαρᾶς τοῦ ὄρους ἀπάραντες θερμοὶ κήρυκες τῶν ἀκουσθέντων ἐγίγνοντο, μεγάλῃ τῇ φωνῇ πάσῃ τῇ περιχώρῳ τὰ τοῦ Θεοῦ τεράστια διηγούμενοι. Καὶ γὰρ ἦν ὡς ἀληθῶς πλῆρες ἐμπλήξεως τὸ τελούμενον καὶ βροτείου μέλους παντὸς ὑπανεστηκὸς τὸ ἐκεῖθεν ὑποφωνούμενον. Τί δ᾽ ἄν τις καὶ πρὸς τὴν τοῦ θαύματος σύγκρισιν διαγράψειεν; ἔρρει γὰρ οἶμαι καὶ ἱστορίας ὑφήγησις καὶ παλαιῶν αἰνιγμάτων ἀντιπαράθεσις, οὐκ ἐχόντων, εἴπερ ἐθέλοιεν, περιληπτικῶς διαζωγραφεῖν τῆς παμπληθοῦς ἐκείνης καὶ ἀκαταλήπτου ἠχῆς τὸ μελῴδημα· ἔνθεν πίστει τὸ ὑφηγούμενον ἔνδον ταῖς πλαξὶ τῆς καθαρᾶς διανοίας ἐρείσαντες, σιγᾶν τῷ λόγῳ παραχωρήσωμεν.

[25] Ἐκεῖθεν δὲ αὖθις πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς τῆς μονίας τοῦ ὄρους ἀνθυποστρέφων ὁ ὅσιος οὐκ ἦν προσιτὸς τῇ τοῦ ἤθους ὑπαλλαγῇ κατὰ τὸν μέγαν Μωσέα καὶ αὐτὸς κλεἳζόμενος καλύμματι δ᾽ ὥσπερ τοῖς πολλοῖς νιφετοῖς καὶ ταῖς τῶν ἀνέμων αὔραις ὅλον αὐτοῦ κατιωμένον ἔφερε τὸ σωμάτιον. Ἀλλ᾽ οὕτως αὐτοῦ τὴν ὄρειον διατριβὴν ἐξανύοντος καὶ ἀσπασίως πρὸς δέκα καὶ δυσὶν ἔτεσι πρὸς τοὺς ἀφανεῖς πολεμήτορας ἀντικαθιστάμενος καὶ πρὸς αὐτὴν τὴν τῶν ἀρετῶν ἁψῖδα, φημὶ δὴ τὴν ἀπάθειαν, πεφθακὼς καὶ ὡς ἐν ἀδύτοις ταύτῃ περιερχόμενος [περιεχόμενος P.] , ἐξανέστησάν τινες λέγοντες τοῦ ὄρους ἔχειν τὴν ἐπικράτειαν· κἀντεῦθεν οὐ τὴν τυχοῦσαν ὄχλησιν τοῖς πατράσιν ἐπέφερον· ταύτης ἕνεκα τῆς προφάσεως ἠναγκάσθη καὶ αὖθις καταλαβεῖν τὸ Βυζάντιον καὶ δὴ ἕνα [Procul dubio Lucam, de quo supra, c. 19, et quem c. 26 ἀοιδίμου πατρὸς μαθητὴν προσφιλέστατον nuncupat biographus, cuius et hortatu calamum sumpserat.] τῶν αὐτοῦ μαθητῶν 〈διάδοχον καταστήσας [supplevi, om. P.] 〉 διαθήκην ἐν μυστηρίῳ δῆθεν καταλιπὼν τὴν βουλὴν αὐτοῦ· &ldquogr;Ἐγὼ μὲν τοῦ Θεοῦ συνεργήσοντος ἄπειμι (φησίν), [Byzantium redire coactus] δηλώσων τῷ βασιλεῖ τὴν ἐπεισφρήσασαν ταραχὴν τοῖς μονάζουσιν [Iam alias adversus turbatores a monachis montis Athonis ad imperatores querelae delatae fuerant, ut colligitur e litteris an. 885 a Basilio Macedone datis, M. I. Gedeon, Ὁ Ἄθως (Constantinopoli, 1885), p. 79. De primordiis vitae monasticae in hoc sacro monte, legatur et K. Lake, The early Days of Monasticism on Mount Athos (Oxford, 1909), p 8 – 52.] , εἴ πως τῶν φιλοπολέμων ἀνθρώπων τὸν θυμὸν κατευνάσειεν [καταυνάσειεν P.] . Σὺ δὲ λοιπὸν ἀντ᾽ ἐμοῦ μετὰ Θεὸν ἅπασι τοῖς καθ᾽ ἡμᾶς ἀδελφοῖς ἀντιλαβοῦ καὶ φρούρει καὶ ἐπισκόπευε, μνείαν κἀμοῦ ποιούμενοι πρὸς τὸν Κύριον&rdquogr;, τῷ διορατικῷ ὄμματι τὴν ἑαυτοῦ προαινισσόμενος ἀποβίωσιν. Καὶ ταῦτα λέξας, ἀσπασάμενος αὐτὸν ἀνεχώρησεν, ἐντειλάμενος μέχρι τρίτης ἡμέρας μηδενὶ ἐξειπεῖν τὰ τοῦ πράγματος. Καὶ εἰσελθὼν ἐν τῇ βασιλευούσῃ τῶν πόλεων, ἀπελθὼν εἰς ὅπερ πρῴην ἠυλίζετο καταγώγιον καὶ μετὰ πλείστης ὅτι χαρᾶς εἰσδεχθεὶς παρά τε τοῦ πρώτου καὶ τῆς εὐκλεοῦς τῶν ἀδελφῶν ὁμηγύρεως (καὶ γὰρ ὡς ἀγγέλῳ Θεοῦ, τὴν αὐτοῦ παρουσίαν κροτοῦντες, προσέτρεχον ἐντὸς ὀλίγων ἡμερῶν) καὶ αὖθις τῷ φιλοχρίστῳ βασιλεῖ θεασάμενος Λέοντι καὶ ὧν ἐξῃτεῖτο μετὰ ζεούσης τῆς προθυμίας ἀφθόνως παρ᾽ ἐκείνου ἐπιτευξάμενος (ἐνετρύφα γὰρ τῷ γηραιῷ συναναπλεκόμενος καὶ τῇ χρονίᾳ μορφῇ τὴν ἐπιθυμίαν τῷ ὁσίῳ προσκαρτερῶν ἐκορέννυε σάκραν τε λοιπὸν μετ᾽ οἰκείας γραφῆς ἐν χρυσοβούλλῳ [χρυσοβούλω P.] [Litterae Blasio concessae periisse videntur. Habemus fragmentum chrysobulli Leonis imperatoris quo monasteriorum τοῦ Μουστάκωνος, τοῦ Καρδιογνώστου καὶ τοῦ Ἀθανασίου καὶ τοῦ Λουκᾶ tutelam suscipit. Gedeon, t. c. p. 81 – 83; Lake, t. c., p. 84 – 86. Monasterium Lucae illud esse quod Blasius condiderat, cuique Lucam discipulum praefecit, probabile videtur.] μετὰ καὶ πλείστης ἄλλης [πλείστας ἄλλας P.] δωρεᾶς παρασχόμενος), [ab imperatore chrysobullum impetrat;] κατελθὼν ἐκ τοῦ βασιλέως καὶ μετ᾽ ὀλίγον μικρόν τι προσομιλήσας, νοσήματι ἔκειτο λοιπὸν ἐπὶ [ὑπὸ P.] τοῦ σκίμποδος ἐπαναπαυόμενος. Ὡς δὲ κατὰ μικρὸν προσθήκην ἡ νόσος λαμβάνουσα κακῶς διετίθει τῷ σώματι καὶ αἱ δυνάμεις τῷ πυρετῷ συντριβόμεναι κραταιοτέραν ταύτην εἰργάζοντο, τὴν εὐετηρίαν εἰς ἅπαν καταλυμαίνουσαν, οὐκ ὠρρώδησε πρὸς τὴν ἐπιφορὰν τῶν δεινῶν ὁ μακάριος ἢ ὁπωσοῦν τὴν φύσιν παρεμυθήσατο μετρίως γοῦν ὅλως ταύτην καταδροσίσας τῷ ὕδατι· ἀλλ᾽ ὥσπερ τις ἀνδριὰς φλογὶ πυρακτούμενος μικρὸν ἐκεῖθεν ἀρθεὶς καὶ ἀρδευόμενος ὕδατι κτύπον ἀποτελεῖ καὶ ἀτμὸν ἀναδίδωσιν, οὕτω μόγις ποτὲ γνόντες ἐκ τῆς τῶν ἰατρῶν σφυγμικῆς διαθέσεως τὸν ἐκ τῆς δίψης αὐτῷ περικείμενον καύσωνα καὶ ὠκυπόρως ὕδωρ κομίσαντες παρεκάλουν ὡς οἷόν τε προσάξαι τοῦτο τῷ στόματι· ὃς τοῖς χείλεσι προσλαβόμενος καὶ δι᾽ ὀλίγου ποιούμενος αὐτοῦ τὴν κατάποσιν, ἦν κατιδεῖν παράδοξον θέαμα. Δίκην γὰρ δαλοῦ πεπυρακτωμένου καταρδευόμενος οὕτως ἔνδον ἀπὸ τῶν σπλάγχνων αὐτοῦ μετὰ καπνοῦ τρισμὸς ἐκ τῆς ἄγαν φλογώσεως ἀνεπέμπετο. Εἰκάσαις ἂν τάχα τὴν τοῦ Ἰὼβ ἱστορίαν ἀνατυπούμενος, ὃς τῇ πολυσχεδεῖ τῶν τραυμάτων φλογὶ συντηκόμενος ἀδούλωτον ἔσχε τῆς ψυχῆς τὴν εὐγένειαν· οὕτως οὖν καὶ οὗτος κατ᾽ οὐδὲν 〈ἧττον [om. P.] 〉 ἐκείνου τῷ πάθει τοῦ πυρετοῦ πυρπολούμενος, τὴν τοσαύτην ἀνάγκην ἀπωθεῖτο τοῦ σώματος, ἄμαχος τῇ καρτερίᾳ τοῦ λογισμοῦ ἐναποδεικνύμενος. Ἐντεῦθεν τοίνυν εὐρωστίας ὥσπερ ἐπιλαβόμενος ἐπείπερ εἰς τέλος τῇ ῥεύσει τῆς γαστρὸς κατατετηγμένος [κατετιγμένος P.] ὑπῆρχε τῷ σώματι, [instantis mortis praescius] μόλις ἀναπνεῖν καὶ μόνον δυνάμενος, τὴν ἑαυτοῦ, ὡς οἶμαι πρὸ τριῶν ἡμερῶν διαγνοὺς ἀποβίωσιν καὶ Θεῷ τὴν εὐχαριστίαν [liturgiam celebrat] τῆ μυστικῇ θυσίᾳ τελευταίαν ἀποδοῦναι βουλόμενος, αἰτήσας προσφοράν, καὶ σύνεγγυς τῆς κλίνης αὐτοῦ παρετοιμασάμενοι τράπεζαν, ἀναστὰς κἀντεῦθεν τῇ προθυμίᾳ ῥωννύμενος καὶ τὰ τῆς ἱερωσύνης ἀμφιασθεὶς περιβόλαια, μετὰ πολλῶν τῶν δακρύων τὴν φοβερὰν καὶ ἀναίμακτον τῆς μυστικῆς θυσίας ἀναπέμψας προσκύνησιν τῇ παναγίᾳ Τριάδι, ᾗ καθαρῶς καὶ λελάτρευκεν, ᾗ καὶ ποθήσας τῇ νεκρώσει τοῦ σώματος, ταύτης ταμεῖον καθαρόν τε καὶ ἄσυλον ἐχρημάτισε, [et post triduum moritur.] μετὰ τὴν τρίτην ἡμέραν τὴν ψυχὴν ἐναπέθετο, κατατεθεὶς ἐνδόξως ἐν τῇ εὐαγεῖ καὶ περιφανεστάτῃ μονῇ τῶν Στουδίου πρὸς τῷ κατ᾽ ἀνατολὰς πανσέπτῳ ναῷ τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, τῷ ἐξ εὐωνύμων τοῦ Προδρομικοῦ τεμένους ὑπάρχοντι.

[26] [Lucas S. Blasii discipulus.] Ταῦτα ὡς ἐν πλαξὶ τῇ σῇ φωταυγεῖ διανοίᾳ ἐγκείμενα παρὰ τῆς ἱερᾶς σου γλώττης διαγνόντες ἡμεῖς οἱ εὐτελεῖς, ὦ πατέρων ἄριστε Λουκᾶ καὶ τούτου τοῦ ἀοιδίμου πατρὸς μαθητὰ προσφιλέστατε, κατὰ τὴν σὴν προτροπήν τε ὁμοῦ καὶ παραίνεσιν τῷ ταπεινῷ ἡμῶν λόγῳ καθόσον οἷόν τε ἦν διεζωγραφήσαμεν, τὰ πλείω διὰ τὸ προσκορὲς καταλείψαντες · αὐτὸς δὲ εἰ μὲν εὕροις τι τῶν σοι ἐρασμίων ἐγκείμενον, εὐχαῖς ἀνταμείβου δῶρον μέγιστον τῷ πονήσαντι · εἰ δὲ μή, σύγγνωθι παρακαλῶ ὡς συμπαθὴς ποιμὴν καὶ φιλόπαις ἐν ἅπασιν · οὐ γὰρ δεδόξασται τὸ δεδοξασμένον ἐν τῷ μέρει τούτῳ κατὰ τὸ λόγιον, πλήν, ὥς τις [ὅστις P.] ἔφη σοφός, καὶ Θεῷ φίλον τὸ κατὰ δύναμιν. Εἴη δὲ ταῖς αὐτοῦ εὐπροσδέκτοις πρεσβείαις τοῦ παρόντος βίου διασωθέντας ἡμᾶς τυχεῖν τῶν ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν τοῖς ἁγίοις ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ κυρίῳ ἡμῶν, μεθ᾽ οὗ δόξα τῷ Πατρὶ σὺν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι ἀναπέμπεται νῦν καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

DE S. MICHAELE MARTYRE ALEXANDRIAE
COMMENTARIUS PRAEVIUS

Michael Martyr Alexandriae (S.)

SAEC. XIII/XIV

Auctore H. D.

[1] [Theodorus Metochita] S. Michaelis neo-martyris solus quem sciamus meminit Theodorus Metochita ille, qui Andronico II imperatore (1282 – 1328) magni logothetae munus gessit [Krumbacher, Geschichte der byzantinischen Literatur, p. 550 – 54.] . Hic fuit vir perquam eruditus et in omni genere litterarum exercitatissimus, dictusque a Nicephoro Gregoro, qui et in eius obitu orationem seu μονῳδίαν habuit [Hist. Byzant., X, 2, Schopen, t. I, p. 474 – 83.] , βιβλιοθήκη ἔμψυχος [Ibid., VII, 11, p. 272.] . In codice bibliothecae Caesareae Vindobonensis Philosophico graec. 95, saec. XIV exarato, servata sunt opera eiusdem rhetorica, seu orationes decem et octo, quarum in re nostra praecipuae sunt: (fol. 303 – 325) Εἰς τὸν νέον μάρτυρα Μιχαήλ, et (fol. 364 – 373) Εἰς τὸν ὅσιον Ἰωάννην τὸν νέον [Catal. Gr. Germ., p. 35.] . Orationis de S. Michaele, quam nunc primum promimus, apographum habemus ex eodem codice, in Collectaneis Bollandianis, a P. Reinoldo Dehnio exaratum [Cod. Bruxell., 18906 – 12, fol. 18 – 29v. Catal. Gr. Germ., p. 224.] . Hoc tamen seposito, usi sumus plagulis photographicis Vindobona acceptis.

[2] [de Michaele, recens Alexandriae pro fide necato,] S. Michaelis laudatio optime tradita est, paucosque locos praebet qui emendationem postulent. Non ideo tamen plana omnia et perspicua sunt legentibus, cum immoderata verborum copia res non tam illustrare quam obscurare Theodorus sategisse videatur. Haec fere sunt quae de S. Michaele audientibus ubertim et ornate proponit. Natus est Michael in agro Smyrnensi, christianis parentibus. Adulescentulus a barbaris abripitur, captivusque in Aegyptum traducitur, ubi a christiana fide deficere coactus est et militiae ascriptus Dei tamen gratia animum exagitante, de aeternae salutis periculo sollicitari coeptus est, reque cum christianis eorumque antistite communicata, nefariam Mohammadis sectam relinquere statuit. Interim Alexandriam ab imperatore legati mittuntur; qua occasione Michael sub monachi habitu latens ab improborum manibus evadere tentat. Verum, a proditoribus ad impios iudices delatus, carceris squalorem, inediam, iniurias iterato patitur, et minis blanditiisque contemptis, Christum imperterrite confitetur, donec gladio animadvertitur. Tum, mirantibus omnibus qui astabant, auditus est martyr, capite iam abscisso, ore haec verba κύριε ἐλέησον emittere. Christiani autem certatim concurrerunt ut aliquam eius reliquiarum partem colligerent.

[3] [orationem edidit.] Orationem in publico coetu habitam esse e vocibus ὢ παρόντες [Orat., n. 7, p. 675.] satis efficitur, et quidem coram imperatore suo (τοὐμοῦ βασιλέως) Andronico, quem αὐτοκρατόρων ἄριστον in amplo exordio Theodorus perpetuo interpellat, laudibusque alio loco cumulat [Orat., n. 4, p. 672.] . Quae narrantur recens gesta sunt; testes enim advocantur legati qui tum Alexandriae commorabantur eorumque comitatus: μαρτυρόμεθα τῶν λόγων τοὺς πρέσβεις καὶ ὅσοι σὺν αὐτοῖς ἄλλοι τηνικαῦτα [Orat., n. 4, p. 673.] , ii etiam qui Michaelis supplicio interfuerant [Orat., n. 8, p. 676.] . Non temere νέον μάρτυρα Michaelem in ipso orationis lemmate nuncupat orator. Neomartyres enim graeci vocare solent eos qui, clausa iconomachorum persecutione, a Turcis vel Arabibus pro Christo necati sunt. Ex his non paucos suis fastis ecclesia graeca inscripsit [De quibus breviter diximus, Greek Neomartyrs, in The Constructive Quarterly (New York), t. IX (1921), p. 701 – 12.] . Nostrum tamen Michaelem nec apud Synaxaristam qui plurimos e recentioribus illis martyribus congregavit, neque in catalogo quem nuper edidit archiepiscopus Chrysostomus Papadopoulos reperire contigit [Οἱ Νεομάρτυρες. Athenis, 1922.]

ORATIO DE S. MICHAELE MARTYRE
A. THEODORO METOCHITA

Michael Martyr Alexandriae (S.)

Oratio

E codice Vindobonensi Philosophico graeco 95 (= V). Cf. Comm. praev. num. 1.

Εἰς τὸν νέον μάρτυρα Μιχαήλ [Εἰς τὸν ἅγιον Μιχαὴλ τὸν νέον τὸν κατ᾽ Αἴγυπτον μαρτυρήσαντα ἐπὶ τοῖς χρόνοις τοῦ εὐσεβεστάτου βασιλέως Ῥωμαίων κυροῦ Ἀνδρονίκου τοῦ Παλαιολόγου in marg. sup. V.]

[1] [Exordium ad imperatorem.] Ἐθαύμασα πολλάκις ἔγωγε κατ᾽ ἐμαυτὸν συννοούμενος καὶ τὸν νοῦν προσέχων τοῖς καθ᾽ ἡμᾶς τούτοις δὴ πράγμασιν· ἐθαύμασα πάνυ τοι, ὅπως ἄρα πάσης εὐδαιμονίας ὁ χρόνος φορὰν ἡμῖν ἀφθόνως ἔδωκεν ἐπὶ τῆσδε νῦν τῆς τοῦ πάντα χρηστοῦ καὶ θαυμαστοῦ μοι βασιλέως ἡγεμονίας· σὺ γὰρ ἔοικας ὄντως, αὐτοκρατόρων ἄριστε, πάντων ἀγαθῶν ἄνωθεν ἥκειν τῷ βίῳ καὶ ἡμῖν ἀφορμή· καί σοι παρέσχεν ὁ Θεὸς καὶ διὰ σοῦ γε ἡμῖν, ἢ διὰ σὲ μάλιστα, πάντ᾽ ἔχειν εὖ καὶ ὡς ἂν εὔξαιτό τις· καὶ ἴσως ἐννοήσειε, μόνον λογισμῶν ἐλευθερίᾳ πάντ᾽ ἀναπλάττων, βέλτιστα καὶ ἃ μὴ καθάπαξ ἐστὶν ἀνύσιμα μηδ᾽ ἐν πράγμασιν ἔχει περαίνειν· καὶ οὐ λέγω νῦν ἔγωγε, ὧν ἐξ ἀρχῆς καὶ ἀεὶ συνεχῶς ἑξῆς παμπλείστων τε καὶ παντοίων ὠνάμεθά σου κατὰ τὸν παρόντα βίοτον ἀνθρωπίνων ὡς εἰπεῖν χρηστῶν· καὶ ταῦτα μὲν γάρ, εἰ δήποτε καὶ ἄλλοις τισὶ τῶν ἀπὸ τοῦ παντὸς αἰῶνος, καὶ ἡμῖν πάνθ᾽ ὁμοῦ μάλιστα· καὶ περίβλεπτοί γε ἡμεῖς ἐντεῦθεν τῶν ἄλλων ἁπάντων ἀνθρώπων καὶ μακαριζόμενοι σφόδρα τῆς σῆς ἀρχῆς καὶ πάντα διὰ πάντων εὐδιοικήτου καὶ πανσοφοῦ καὶ γαληνοτάτης ἐπιστασίας, πᾶσαν εὐπραγίαν χορηγούσης ἡμῖν· ἀλλὰ περὶ τῶν θειοτέρων νῦν ὁ λόγος ἐμοί, καὶ ὅπως ἁπάσης σὺ θεοσεβείας ἀρχηγέτης ἡμῖν, καὶ τῶν περὶ Θεοῦ καὶ παρὰ Θεοῦ νομίμων καὶ πανσέπτων καλῶν αὐτὸς ἄρα καὶ διδάσκαλος καὶ νομεύς, καὶ πιστὸς καὶ φρόνιμος οἰκονόμος, καὶ πάνθ᾽ ὁμοῦ, καὶ πάντων μάλιστ᾽ αὐτὸς ἐπιτυχὴς ἐκ Θεοῦ καὶ χορηγὸς ἡμῖν· καὶ δῆλόν γε, εἴ τις ἐξ ἀρχῆς εὖ μάλα ξυνορᾶν ἀξιοίη· εὐθὺς γὰρ ὡς ἥψω τῶν πραγμάτων τῆς ἡγεμονίας, σπούδασμά σοι μάλιστα τοῦτ᾽ ἐκεῖθεν καὶ πρὸ πάντων τῶν ἄλλων ἄλυτον πάντων πραγμάτων καὶ κομιδῇ γε ποθεινόν τε καὶ ἥδιστον, τὰ θειότερα κρατεῖν ἐπὶ τοῦ βίου καὶ τῶν ἀνθρώπων καὶ Θεῷ φίλα. Καὶ ἡ χριστιανικὴ διὰ πάντων ἐπίδειξις καὶ προκοπὴ καὶ εὐετηρία, φροντίδος σοὶ πρῶτον καὶ μέγιστον ἔργον, καὶ δόξα σοι ταῦτα καὶ τρυφὴ καὶ [supra lin. V.] καυχήσεως ὄντως στέφανος· ταῦτά σοι καὶ πόνος ἄπαυστος ἀεί· ταῦτά σοι καὶ ῥᾳστώνης ἀφορμὴ πλέον ἢ κατὰ τἄλλ᾽ ἅπαντα· τούτοις αὐτός τε χαίρεις ὡς μάλιστα (πῶς ἂν ἀξίως εἴποιμι;) καὶ μεταδίδως ἡμῖν τούτοις, εὖ ἔχειν ὑπὸ σοὶ τελετάρχῃ καὶ ἥδεσθαι· καὶ μὴν εὐπορεῖς ἐν τούτοις κατ᾽ ἐλπίδας ἀεὶ καὶ πλεῖν ἢ κατ᾽ ἐλπίδας ἴσως, τάς τε αὐτὸς αὐτοῦ καὶ ἡμῶν γε πάντων, ὁρώντων τε καὶ χρωμένων· οὔκουν γε οὐκ ἐπιλείπουσί σε [corr., prius σοι V.] τὸν ἀεὶ τῆς ζωῆς χρόνον (καὶ εἴη γε μήκιστος οὗτος ἡμῖν) οὔτε σπουδαὶ καὶ θυμηδίαι περὶ τὰ τοιαῦτα, οὔθ᾽ ἡμῖν διὰ σοῦ καὶ τῇ ἐκκλησίᾳ Χριστοῦ· ἀλλ᾽ ἀεί σοι καινῶν ἐν τούτοις θησαυρῶν χορηγὸς καὶ πλουτοποιὸς ὁ σὲ διὰ πάντων καὶ κινῶν καὶ κλείζων Χριστός, τὸν πρὸς αὐτόν σου πλεῖστον καὶ ἀεὶ πλεῖστον [ita V; legendumne πλεῖστον καὶ ἄπληστον?] ἀναφλέγων ἔρωτα· οἷον δή σοι καὶ τόδε μάλιστ᾽ ἐφετὸν ἐκ πολλοῦ καὶ πολυπόθητον ἀπήντησε νέον, ὁ νέος οὗτος ἀναδειχθεὶς μέγας ὑπὲρ Χριστοῦ καὶ τῆς αὐτοῦ θεοσεβείας ἀγωνιστής τε καὶ μάρτυς, ὃν δὴ πέμπουσί σοι [supra lin. corr. V.] νῦν. Καὶ γὰρ οὕτως αὐτὸς εἰκάζεις, [Imperatoris dictum.] καὶ παρρησίᾳ πολλάκις ἠξίωσας ἐρεῖν· &ldquogr;Οἱ πρῶτοι τοῦ Χριστοῦ περιφανεῖς ἀθληταὶ καὶ στεφανῖται, τὰ παλαιὰ θαύματ᾽ ἐκεῖνα καὶ λόγοις καὶ μνήμαις πιστά τε καὶ σεπτὰ καὶ τίμια, ἐπίδειξιν οἶμαι καὶ ἅμα πίστωσιν τῶν σφετέρων ἀγώνων καὶ τοῦ κράτους καὶ τῆς νίκης.&rdquogr; Καὶ σοί γ᾽ ἐπιδείξεως τοῦ περὶ τὰ θεῖα ζήλου καὶ παρρησίας ἕρμαιον κατὰ πάντων ἀνθρώπων οἰκείων τε καὶ ἀλλοτρίων καὶ ἀντιτέχνων τῆς χριστιανικῆς θεοσεβείας καὶ πίστεως· καὶ τοίνυν οὐκ ἄρα τρυφᾷς σὺ μόνον καθ᾽ αὑτὸν καὶ καλλωπίζῃ τῇ νέᾳ σοι ταύτῃ φορᾷ καὶ καλλίστῃ καὶ τοῖς κατὰ τῆς πλάνης ἀγῶσιν ὑπὲρ Χριστοῦ, καὶ τῷ κράτει τοῦ θαυμαστοῦ τοῦδε μάρτυρος καὶ προμάχου τῆς ἐκκλησίας καὶ γενναίῳ φρονήματι συγκαταλέξαντος ἑαυτὸν εἰς παρεμβολὴν Θεοῦ ζῶντος τὴν ὄντως κραταιὰν καὶ ἀήττητον· ἀλλὰ καὶ πάντας εἰς θαῦμα καὶ ἡδονὴν ἐπὶ τούτοις αἴρεις, καὶ τοὺς οἴκοθεν τέως οὐκ εὐκινήτους οὐδ᾽ εὐγενεῖς πρὸς τὴν τῶν βελτίστων συναίσθησιν καὶ σπουδήν· καὶ κροτεῖς μάλιστ᾽ ἐπὶ πάσης ἀκοῆς καὶ πάντων ἀνθρώπων τὸ μέγιστον τόδε τῆς ἐκκλησίας Χριστοῦ καλλώπισμα καὶ κλέος, ἀντὶ κήρυκος ἀνιστάμενος αὐτὸς ἐν μέσοις· καὶ κλείζειν πάντας καὶ ἀνακηρύττειν ὡσαύτως ἀξιοῖς, ὡς ἄρα καὶ τοὺς πρὸ αὐτοῦ καὶ κατ᾽ αὐτὸν ὁπλίτας νικητὰς ἐκείνους, καὶ τὸν πλεῖστον δὴ καὶ θαυμαστῶς οὕτως τετιμηκότα τὰ Χριστοῦ καὶ τὴν αὐτοῦ ἐκκλησίαν ἀντιτιμᾶν μάλιστα, καὶ πᾶσαν ἀντεκτίνειν ἐπάθλων ἔθιμον αὐτῷ χάριν, καὶ γεραίρειν αὐταῖς ἱεραῖς ψήφοις, ἃ νομίζεται. Καὶ πείθεις μὲν μάλιστα σαυτὸν εἰς τοῦτο καὶ πρώτως· πείθεις δ᾽ ἑξῆς ἅπαντας, ὡς ἄρα δὴ πολὺ τὸ τοῦ πράγματος εὔλογον καὶ ἅμα βέλτιστον, τοῦτο μὲν εἰς ἀρετῆς τε καὶ ἀριστείας οὕτω προδήλου καὶ περιφανοῦς ὀφειλομένην ἀμοιβήν, τοῦτο δ᾽ εἰς ἄλλων ζῆλον καὶ ἅμιλλαν, ἐν τοῖς αὐτοῖς καιροῖς καὶ τῇ χρείᾳ παραπλησίως ἀνδρείως ἵστασθαι· καὶ πάντες γὰρ οἱ καιροὶ χώραν παρέχουσιν ἀνδραγαθίαις, καὶ τῶν ἐθίμων ἐπάθλων πᾶσα ἀνάγκη ταῖς νίκαις, καὶ οὐχ οἱ μέν, οἱ δ᾽ οὐ· οὐδ᾽ ἔστιν ἀμέλει καταψηφίζεσθαι τῶν νῦν καθ᾽ ἡμᾶς τούτων χρόνων ἀρετῆς ἀχρηστίαν, ἢ χρῆσιν μέν, ἀλλ᾽ ἀνόητον τῆς ὀφειλομένης χάριτος· καί σοι πρόθυμος καὶ αὐτὸς ἔγωγ᾽ ἤδη, νῦν ἐνθάδ᾽ ἐξ ἐπιτάγματος τοὺς λόγους οὓς ἀξιοῖς φέρων, οὕστινας ἄρα τούσδε, πλήν γε ὡς ἂν δυναίμην πάντως συντελῶν κατ᾽ ἐμαυτὸν τῷ ζήλῳ τῆς θεοσεβείας τῆς σῆς.

[2] [Martyrem compellat orator.] Καὶ εἴη γε δὴ λοιπόν, ὦ μαρτύρων σὺ κάλλιστον ἀγλάἳσμα Μιχαήλ, (ἐπιβοῶμαι γὰρ ἤδη σὲ καὶ τὴν ἀπὸ σοῦ χάριν εἰς τήνδε τὴν πρόθεσιν) καί μοι παρείης ὁ τοῦ Χριστοῦ θεράπων, καὶ τῆς αὐτοῦ φιλανθρωπίας ἐραστής τε καὶ μιμητής· καὶ εἴη γε δή μοι μὴ παντάπασιν ἀπολειφθῆναι τῶν σῶν καὶ μάτην ἢ καὶ σὺν αἰσχύνῃ μάλιστα καὶ γέλωτι τῶν περὶ τῆς σῆς ἀριστείας ἐγκωμίων ἅψασθαι· σοὶ μὲν οὖν, ὦ θαυμάσιε, τοῦ βίου σκοπὸς καὶ τῆς ζωῆς ὄντως κἀνταῦθα πρόθεσις, ἃ νῦν ἄνω πολιτεύῃ περὶ τὸν πάντων ἡγεμόνα· καὶ ὑμῶν γε μάλιστα τῶν μεταθεμένων ὁλοσχερῶς ἐκεῖ τὸ πολίτευμα· καὶ συγκατείλεξαι τοῖς ἀριστεῦσιν αὐτοῦ καὶ ἀριθμητοῖς ἐν υἱοῖς Ἰσραὴλ καὶ συνηρίθμησαι, καὶ πατρίδα τὴν ποθουμένην ἐν οὐρανοῖς ἀντιλαβὼν Ἱερουσαλήμ, τὴν ἐν ταῖς θείαις χερσὶν ἐστηλωμένην καὶ ἡδρασμένην, συναγάλλῃ τοῖς ἐκεῖ συστήμασι καὶ συντάγμασιν, οἷς σε πράξεις καὶ πόνοι παραπλήσιοι καὶ γυμνάσματα συντάττουσι· καὶ χορείαις μέσος συγγίνῃ καὶ πανηγύρει τῶν ἀπογεγραμμένων πρωτοτόκων ἐν οὐρανοῖς καὶ ἤχοις ἑορταζόντων, [Psalm. 41, 4] καὶ αὐτὸς συντελεῖς καὶ τελῇ τὰ περὶ τοῦ Θεοῦ καὶ θεῖα μυσταγωγούμενος, πάσης ἀνώτερος ὕλης καὶ πάντων ἡγνισμένος μολυσμάτων τοῖς ὑπὲρ Χριστοῦ σοῖς αἵμασι καὶ παθήμασιν, εὐδαίμων ὄντως ὧν ἠλλάξω, καὶ σφόδρα τιμᾶσθαί τε καὶ θαυμάζεσθαι λοιπὸν ἐκ τούτων ἄξιος· ἐκ γὰρ ἀνωμάλων τῶν τῇδε καὶ ἄλλοτ᾽ ἄλλως ἐχόντων ἀσφαλεῖς ἤδη σοι λιμένες καὶ ἄσειστοι, καὶ ἄλυτος ἀγαθῶν βίος καὶ μεταβολῆς ἁπάσης καὶ κινδύνων ἀζήμιος. Ἀλλὰ τέως γε μὴν ἐνταῦθα προελθὼν εἰς βίον, αὐτίκα τῶν πραγμάτων κατὰ τὴν αὐτῶν φύσιν οὐδὲν ὑγιὲς καὶ βέβαιον ἐχόντων πεπείρασαι, καὶ συνηνέχθης κινδύνων ἀωρίᾳ κατ᾽ ἄμφω, ψυχήν τε καὶ σῶμα, προδοθεὶς ἐπηρείᾳ καιροῦ καὶ γνώμης ἀτελείᾳ καὶ ἡλικίας, ἣ μὴ κρίνειν ἔτ᾽ εἶχεν ἐρρωμένως [bis scriptum erat in V.] τὰ βέλτιστα· καὶ συναρπάζῃ μικρὸν ἐκ βρέφους πρόσω ἥκων, καὶ μήπω κατηρτισμένος τοὺς πόδας, μηδὲ γυμνάσας σου τὰ διαβήματα κατὰ Θεὸν στηρίζειν ἐπὶ τὴν ἄσειστον πέτραν, τὸν ἐκ πατέρων σοι καὶ προγόνων κύριον καὶ δεσπότην Χριστόν, μηδ᾽ ἐπενδυσάμενος ἔτι πω τότε μηδ᾽ ὁπλισθείς, ὡς ἔδειξας ἤδη μεθύστερον, ὅπλοις δικαιοσύνης καὶ τῷ τῆς πίστεως θώρακι καὶ τῇ περικεφαλαίᾳ τῆς χάριτος, καὶ τῇ μαχαίρᾳ τοῦ πνεύματος, ὅ ἐστι ῥῆμα Θεοῦ, κατὰ πάσης ἐπιτιθεμένης ἀπάτης τομόν τε καὶ δυσαντίβλεπτον καὶ ἀήττητον· [Ephes. 6, 14 – 17.] συναρπάζῃ γοῦν, οὕτως ἔτ᾽ ἔχων, αἰχμάλωτος ὑπὸ βαρβαρικῆς ἐπιθέσεως καὶ δυσσεβείας [prius δυσεβείας, add. σ supra lin. V.] τῆς τε πατρίδος αὐτῆς καὶ τῶν οἰκείων πατρῴων κλήρων καὶ θησαυρῶν τῆς χριστιανικῆς θεοσεβείας καὶ πίστεως· καὶ μή τίς μοι μικρογνώμων ἐνταῦθα, [Michael a barbaris abducitur] μηδὲ τοῖς πρώτοις τοῦ ἀνδρὸς αἰσχυνέσθω μηδὲ τῷ λόγῳ νῦν, ὅσα γε τῇ μνήμῃ τῶν ἀηδῶν· πολὺ γὰρ τὸ κλέος ἐκ τῶν ὑστέρων, ἐπικαλύπτον καθάπαξ καὶ ἀφανίζον τὴν πρὶν ἀδοξίαν· καίτοι τί λέγω; μᾶλλον μὲν οὖν καὶ ὕλη ταῦτα καὶ παρὰ τῶν καιρῶν ἀφορμαὶ πρὸς τὰ τοῦ γενναίου μετὰ ταῦτα κατορθώματα καὶ τὰς ἀριστείας. Μὴ γεγονότων μέν γε μηδὲ φθασάντων τῶν εἰρημένων, ἀλλ᾽ ἐν ἀκυμάντῳ γαλήνῃ τὴν ζωὴν ἕλκοντος καὶ τοῖς κατὰ τὸν βίον τόνδε καὶ τοῖς κατὰ τὴν πίστιν πράγμασιν, οὐκ ἔσχεν ἂν ὅλως καιρὸν τῷ θαυμαστῷ καὶ χώραν ἐπιδείξεως καὶ ἀνδραγαθίας τὸ μέγιστον φρόνημα καὶ ἡ τῆς γνώμης ἀκμὴ καὶ τὸ κράτος· ἀλλ᾽ ἧκεν ἂν ἴσως ἐν πέρατι τοῦ βίου, καὶ τὸν δρόμον ἐτελεύτησε τῆς ζωῆς ἴσα καὶ ὁστισοῦν τῶν ἀκερδῶς τῇ τῆς ζωῆς καὶ τῇ τῆς εὐσεβοῦς πίστεως ἀγωγῇ χρησαμένων ἀγαθῇ τύχῃ, ἀκινδύνως μὲν ἀλλὰ καὶ ἀκλεῶς, καὶ σφόδρα γε αὐτὸς ἀνόνητος καὶ μετὰ ζημίας τῆς μεγίστης καὶ τοσαύτης εὐδοκιμήσεως καὶ τῶν ἀριστευμάτων, ἃ πᾶσαν εὐδαιμονίαν ὡς ἀληθῶς ὑπεραίρει καὶ πάντα νοῦν καὶ λόγον, θαυμάζειν ἐγχειροῦντα καὶ ἐπαινεῖν· ἀλλ᾽ ὅπερ ἐλέγετο, μετανίσταται μὲν αἰχμάλωτος Ἰωνίας ἐκεῖνος· πατρὶς γὰρ ἡ περὶ τὴν πόλιν Σμύρναν αὐτῷ χώρα· μετανίσταται τοίνυν ἐκεῖθεν ἐκ διαδοχῆς διὰ τῶν ἐν μέσῳ πλείστων καὶ τόπων καὶ γενῶν εἰς Αἴγυπτον, [ex Ionia in Aegyptum.] καὶ ζημιοῦται τηνικαῦτα δὴ παρὰ τὸ τῆς ἡλικίας ἁπαλόν, ὡς ἔφην, καὶ αὐτὴν τὴν πατρῴαν εὐσέβειαν, καὶ τὴν ψυχῆς μάλιστ᾽ εὐγένειαν, ἐκ πίστεως ἀληθοῦς τε καὶ ἀπλανοῦς· αἰχμαλωτίζεταί τε καὶ ναυαγεῖ καὶ καταβαπτίζεται τοῖς ἐκεῖσε κρατοῦσι τοῦ Μωάμεδ μυσαροις τελεσμοῖς καὶ θρησκεύμασι καὶ παμβεβήλοις λήροις, [Moslemicae sectae adhaerere cogitur.] καὶ ὧν οὐ μᾶλλόν ἐστι τὴν ἀσέβειαν βδελύττεσθαί τε καὶ φεύγειν, ἢ τὴν ἀλογίαν αὐτὴν καὶ ματαιολογίαν καὶ τερατείαν καὶ φλυαρίαν ἀσυλλόγιστον καθάπαξ καταμωκᾶσθαι καὶ καταγελᾶν, ὅστις καὶ ὁπωσοῦν ἐπαΐειν ἔχει σὺν νῷ καὶ λογισμοῖς ὅλως ἀνθρωπίνοις χρῆσθαι, ἀλλὰ μὴ βοσκηματώδη τὸν βίον ἕλκει καὶ παντάπασιν οἶμαι καὶ πάντων ἀμαθῆ καὶ ἀσύνετον· ἣν ἄρα δὴ ματαιότητα καὶ πλάνην καὶ δυσσέβειαν μάλιστα κρατοῦσαν ὁρῶμεν ἐκεῖσε καὶ πομπεύουσαν ἄσεμνα σὺν θράσει, ἤπερ καὶ ἄλλοθί που τῶν τῆς γῆς μερῶν, ἐν οἷς ἂν παρεισεφθάρη τὸ ἀλλόκοτον αὐτὸ καὶ ἀλογώτατον καὶ βδελυρώτατον δόγμα. [Ad Aegyptum oratoris apostrophe.] Καί σοι τοιαῦτα νῦν, Αἴγυπτε, πάσης αἰσχύνης καὶ ἀμαθέστατα σπουδάσματα καὶ νόμιμα, ἀντὶ τῆς πρὶν σοφίας περιφανοῦς ἐκείνης καὶ τοῦ κλέους τοσούτου κατὰ πάσης τῆς οἰκουμένης, ἧς ὅλως παιδείας ἔρως ἥψατο καὶ πεῖρα φιλοσοφίας, μᾶλλον δ᾽ ἀντὶ τῶν πρίν σοι πανσέπτων καὶ πανσέμνων δογμάτων τῆς εὐσεβείας καὶ ἱερῶν εὐαγῶν καὶ περιλάμπρων κόσμων τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς καὶ πίστεως, καὶ τῶν πᾶσαν ἀρετὴν καὶ καλλίστην ἐν θείοις καὶ πράγμασι καὶ νοήμασιν ἄσκησιν μεγαλωνύμων ἀνδρῶν ἐκείνων, οὓς ἀνεδίδους καὶ ἔτρεφες ἑκάστοτε πάνυ τοι πλείστους, φορὰν ὄντως τῷ Χριστῷ δεκτήν τε καὶ πλήρη καὶ σφόδρα ἐπέραστον καὶ θύματα εὐώδη καὶ τέλεια καὶ ἀκίβδηλα. Τοιαῦτά σου τὰ πρῶτα θαυμαστὰ καὶ πάντιμα πάντῃ περιβοώμενα, καὶ τοιαῦτα τὰ νῦν ἀντίρροπα καθάπαξ, σοί τε κακῶς οὕτω χρῆσθαι καὶ ὡς μήποτ᾽ ὤφελες, καὶ πᾶσιν ἄλλοις ἀκούειν· καὶ διαβέβλησαι φαύλη φαύλως· καὶ τοιαῦτ᾽ ἠλλάξω τῆς πρὶν εὐγενείας καὶ εὐκληρίας, ἀποτρόπαιον ὡς ἀληθῶς ὅραμα γενομένη καὶ ἄκουσμα.

[3] Ἀλλ᾽ εἶχε μὲν οὕτω τὸ τοῦ Χριστοῦ πρόβατον, ὁ νῦν μέγας οὑτοσὶ κῆρυξ καὶ μάρτυς, καὶ θῦμα τῆς θεοσεβείας αὐτοῦ, ἀποπλανηθὲν τέως τῆς αὐτοῦ μάνδρας, ἅρπαγμα τοῦ ἀρχεκάκου λῃστοῦ καὶ πρώτου καὶ μεγίστου τῶν ἀγαθῶν ἁπάντων ἐχθροῦ, καὶ κακίστοις συνῆν· ἐδόκει δ᾽ οὖν κἀνταῦθα τούτοις δὴ συνεξεταζόμενος εἶναί τις ὅμως τὰ φαινόμενα δόκιμος, εἰ δή τις καὶ ἄλλος· καὶ κάλλιστος γὰρ ἦν, καὶ ὥρας δὴ καὶ ῥώμης εὖ ἔχων, καὶ στρατιωτικοῖς ἀμέλει καταλόγοις συντεταγμένος εὖ μάλ᾽ ἐμπρέπων, [Militiae ascribitur Michael;] καὶ τῶν ὁμοταγῶν ἐκεῖνός γε πολὺ προέχων, καὶ πολυέραστος ἐντεῦθεν τοῖς ἔχουσι, καὶ τιμῆς πλεῖν ἀξιούμενος ἢ κατὰ ἔπηλυν, καὶ μάλισθ᾽ ὅν γε καὶ πρίαιτό τις ἂν ὑπὸ δούλειον τύχην ὀβολῶν ἴσως ὀλίγων· πλήν γε ὅμως εἶχεν οὕτω, πονηρᾷ συντυχίᾳ χρησάμενος καὶ τρίβων χρόνος ἐξ ὅτου πολύς, καὶ ἀπεσχοίνιστο τὸ τοῦ Χριστοῦ θρέμμα καὶ ἠλᾶτο διορφανισθὲν ἐπ᾽ ἐρημίας τῶν οἰκείων συννομίων καὶ τῶν δεσποτικῶν ἐπαύλεων, ἐπίχαρμα γεγονὸς τῷ παλαμναίῳ, καὶ κάκιστ᾽ ἐγγελώμενος, ὡς ἄρα γε τέως ἐδόκει καὶ κακὸς κακῶς φρονῶν ἐκεῖνος καὶ μεγαλαυχῶν ὡς εἰπεῖν ᾤετο· ἀλλ᾽ ἠγνόει σὺν αἰσχύνῃ μετ᾽ οὐ πολὺ καὶ γέλωτι μάλιστ᾽ αὐτὸς τ᾽ ἀλλότριον ἀφαιρησόμενος [ita V; fortasse legendum ἀφαιρεθησόμενος.] , καταθριαμβευθεὶς τῷ τοῦ δεσπότου κράτει, τὸ οἰκεῖον εὐγενῶς ἀνακαλουμένου καὶ ἀνασῴζοντος· [Luc. 15, 6.] ὁ γὰρ τὸ ἀπολωλὸς ἀναζητῶν τε καὶ ἀνευρίσκων καὶ πλανώμενον ἐπιστρέφων καὶ μὴ συγχωρῶν ἀλλοτρίους ἀμᾶν αὐτῷ προσήκοντα θέρη, καὶ γινώσκων τὰ οἰκεῖα καὶ γνῶσιν ἑαυτοῦ φωτίζων αὐτοῖς [corr. V.] , καὶ καλῶν αὐτὰ καὶ ἐξάγων εἰς οἰκείας καὶ ἀζημίους νομάς, ὁ τοὺς κατερραγμένους ἀνορθούμενος, καὶ δύναμιν εἰς παράταξιν διδούς, τῷ δούλῳ αὐτοῦ συναίσθησιν μὲν ἑαυτοῦ τὰ πρῶτα χορηγεῖ, τῷ κακῶς πράττοντι καὶ κακίστοις φαύλοις φαύλως καὶ ἀναξίοις αὐτοῦ πράγμασιν ὑπὸ τοῦ πονηροῦ πολεμίου συναρπαγέντι· καὶ νοῦν σωφρονικὸν ἐνίησιν αὐτῷ τοῦ τοσούτου κινδύνου, καὶ φρόνημα καὶ ῥώμην ψυχῆς ἐπὶ τῇ κρίσει, διασχεῖν τοὺς δεσμοὺς καὶ διαδρᾶναι τὸν ἔσχατον ὄντως τῆς ψυχῆς ὄλεθρον, καὶ προσδραμεῖν αὐτῷ τὸν ἐγχωροῦντα τρόπον, ἀεὶ προσκαλουμένῳ τοὺς ἐκπεσόντας καὶ δεξιὰν προτείνοντι, καὶ οὐκ ἔστιν ὅτε μή, οὐδ᾽ ἐν τοῖς ἐσχάτοις αὐτοῖς καιροῖς καὶ κακοῖς ἀπογνώσεως· τοιγαροῦν κατεγίνωσκε μὲν ἁπάσαις ψήφοις καὶ λογισμοῖς εὐγενέσιν ὁ γενναῖος ἐκεῖνος τῆς μοχθηρᾶς ἀγωγῆς καὶ δυσσεβείας, ᾗ συνῆν ὑπ᾽ ἀνάγκης ἐν ἀφύκτοις, καὶ ἤρα μὲν χρόνον οὐκ ὀλίγον ἐν νῷ στρέφων καὶ λογισμοῖς παλαίων, ὅπως ἂν αὐτῷ γένοιτο τοῦ ψυχικοῦ κινδύνου φυγὴ καὶ ἀποχώρησις, [fugam meditatur;] εἰ μὲν οἷόν τε, κλέψαντι σοφῶς ἑαυτὸν ἀζημίως καὶ αὐτοῦ τοῦ σώματος κατὰ τὴν εἰς τοῦτο [εἰς τοῦτο in marg. prima manu V.] δεσποτικὴν ἐντολήν, εἰ δὲ μή, καταπροεμένῳ πᾶσα ἀνάγκη καὶ τὸ σῶμα τοῖς ἐχθροῖς τῆς ψυχικῆς σωτηρίας τε καὶ ἐλευθερίας ἄλλαγμα· καὶ γὰρ εἶναι τὴν μὲν πλείονος λόγου καὶ σπουδῆς ἀξίαν, τὸ δ᾽ ἐν δευτέροις, καὶ δεῆσαν ὀλιγωρεῖσθαι τοῖς εὐγενέσιν ἐν ταῖς περὶ Θεοῦ κρίσεσιν, οὐ πολλοῦ [corr., prius πολλῶ V.] τιμώμενον· ἤρα μὲν οὕτως ὁ ἀνὴρ καὶ προσεῖχε τὸν νοῦν ἐκ πολλοῦ μάλα κατατεινόμενος ταῖς περὶ τούτων φροντίσιν, ἔστιν ὅτε καὶ ἀπογυμνῶν τἀπόρρητον τοῦ σκοποῦ τοῖς ἐκεῖσε τῶν χριστιανῶν ἐλλογίμοις ἔστιν οἷς, [Christianorum antistiti consilium aperit.] καὶ μάλιστ᾽ αὐτῷ δὴ τῷ τυραννουμένῳ τὴν αὐτῶν πνευματικὴν ἡγεμονίαν ἐκεῖσε καὶ διακαρτεροῦντι μετ᾽ ἐρώτων θείων καὶ μαρτυρικῶν ὄντως ἑκάστοτε θαυμαστῷ ποιμένι συνδιασκεπτόμενος περὶ τῆς αὐτοῦ γνώμης, καὶ πῶς ἂν καὶ τίν᾽ ἄρα τρόπον ἐξέσται οἱ τυχεῖν ὧν ἐρᾷ καὶ προὔθετο μάλιστ᾽ ἀτρέπτως.

[4] [Legati imperatoris Alexandriam adveniunt] Εἶχε μὲν οὖν ἐν τούτοις ὁ γενναῖος, καὶ τὴν καρδίαν ἐφλέγετο, καὶ ἀεὶ τοιαύταις ἡμέρας ἁπάσας, νύκτας ἁπάσας συνῆν φροντίσι, καὶ οὐκ ἔστιν ὅτε γαλήνην εἶχε τῶν λογισμῶν. Ὁ δὲ λοιπὸν ὡς ἔπειτ᾽ ἀρχὴν λαμβάνει καὶ ὕλην ἀνδραγαθίας καὶ τυγχάνει κατὰ σκοπὸν ᾗπερ ἤρα, πρέσβεις ἀφικνοῦνται τοὐμοῦ βασιλέως εἰς τὸν τῆς γῆς ἐκείνης δεσπότην κατ᾽ ἔθος· ἔθος δ᾽ εἰς τοῦτ᾽ ἀμέλει τοῦ βασιλέως καὶ φίλια συχνὰ πρεσβεύματα τῷ δυσσεβῶς ἄρχοντι καὶ πάμπαν ἐχθίστῳ καὶ ἀλλοτριωτάτῳ διὰ τὴν πίστιν αὐτήν, οὐ κατ᾽ ἀνάγκην τινὰ καὶ χρείαν ἄλλην, οὐδὲ περὶ τῶν ἐν τοῖς ὁρίοις τῆς ἀρχῆς ἑκατέρῳ προσηκόντων καὶ κοινωνίας συναλλαγμάτων, οἷα τὰ τοῖς ἐκ γειτόνων ἄρχουσιν, ἐπεὶ καὶ θάλαττα καὶ γῆ πάνυ τοι πλείστη ταῖς ἀμφοτέρων ἀρχαῖς καὶ ἀλλοτρίων τε ἀρχῶν καὶ ἐθνῶν ἐν μέσοις οἰκήσεις, καὶ οὐδὲν ὅ, τι ποτὲ κοινὸν καὶ τὰς πρεσβείας αὐτοῖς πᾶσα ἀνάγκη πράττεται οὐδ᾽ ὅτου δέοι ἂν οἰκονομεῖν πρὸς τὸ συνοῖσον τοῖς τῆς ἀρχῆς πράγμασιν. [Legationum frequentium] Ἀλλ᾽ ἄρ᾽ ὁ πάντα χρηστὸς βασιλεὺς καὶ πάντα πράττων καὶ πάντα πονῶν καὶ φρονῶν ὑπὲρ τῆς χριστιανικῆς εὐετηρίας καὶ τὸν ἀεὶ τῆς ζωῆς πάντα χρόνον ἐν τούτοις σπουδάζων μάλιστα, καὶ οὐδὲν ὅ, τι μὴ κατοκνῶν ἐν παντὶ τῷ παραστάντι μηθ᾽ ὅλως ὑπερτιθέμενος τῶν εἰς ὄνησιν ἥντινα δήποτ᾽ ἄρα φερόντων χριστιανοῖς· καὶ τὰ θεῖα λέγω καὶ τἀνθρώπινα πράγματα, καὶ οὐ μόνον οἴκοι καὶ τῷ κατ᾽ αὐτὸν τῷδε λάχει τῆς εὐδαίμονος ταύτης ἀγωγῆς, ἧς ἡμεῖς ἐπὶ πάντων ἀνθρώπων εὖ μάλ᾽ ὄντως μακάριοι καὶ περίβλεπτοι δι᾽ αὐτόν, ἀλλὰ καὶ εἴ τί ποτ᾽ ἂν ἄλλη καὶ εἰ πάνυ τοι πόρρω τῶν οἰκείων χριστιανικῆς εὐσεβείας λέλειπται ζώπυρον, καὶ ἀριθμὸς ἀνθρώπων ὀλίγος, Θεῷ λατρεύων καθαρῶς καὶ γνησίως καὶ τῇ θείᾳ κλήσει τοῦ σωτῆρος Χριστοῦ σεμνυνόμενος· ἀλλ᾽ ἄρ᾽, ὡς ἔφην, ὁ τοῦ βασιλέως μέγας οὗτος ἔρως καὶ ἡ φιλόχριστος αὕτη σπουδὴ κἀκεῖ φέρει πάνυ τοι πόρρω καὶ πάντα τρόπον οἰκονομεῖ τὸν ἐνόντα καὶ τοῖς ἐν ἐκείνοις τοῖς τόποις θεοσεβέσι τ᾽ ἀσφαλὲς καὶ ἀλώβητον καὶ ἀτυράννητον τῆς πίστεως, καὶ τοῖς ἐν μέσῳ τοσούτων ζιζανίων συμπνιγομένοις χριστιανικοῖς σπέρμασι ῥᾳστώνην ἥντινα δὴ καὶ βίοτον ὁπωσοῦν ἄλυπον· καὶ τοῦτό οἱ βούλονται, [causae.] καὶ τοῦτ᾽ ἐστιν ὁ σκόπος, αἱ συχναὶ πρὸς τὸν ἄρχοντα τῆς χώρας πρεσβεῖαι καὶ τἀνθάδε πρὸς τὴν ἐκείνου χρείαν ἀπαντῶντα φιλίως καὶ μάλ᾽ εὐγενῶς, τοῦ βασιλέως πρὸς οὐδὲν ὀλιγωροῦντος, ὧν ἐκείνῳ μέλοι [μέλλοι V.] ἄν. Καὶ τοίνυν γε εἰσὶ κἀν ταῖς χώραις ἐκείναις, ἐν αἷς ὕβρις ἅπασα τῆς εὐσεβείας κατακαυχᾶται καὶ θριαμβεύει τὸ κράτος τοῦ διαβόλου τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, διὰ τὴν τοὐμοῦ βασιλέως ταύτην φιλόθεον ἐπιμέλειαν καὶ τὸν ζῆλον καὶ πόνον ἐν τούτοις ἀκάματον ἀεὶ καὶ ἄτρεπτον πάντων πραγμάτων, εὐαγὴς ὅμως χριστιανῶν ἀνθρώπων πολιτεία καὶ θεῖα σπουδάσματα καὶ τελεταὶ καὶ ἱερατεία καὶ ἡγεμόνες ἐκ διαδοχῆς τῆς εὐδαίμονος καὶ παλαιᾶς ἐκείνης εὐετηρίας, τελεταρχοῦντες τὰ Χριστοῦ μυστήρια, καὶ τῶν καθ᾽ ἡμᾶς τῆς εὐσεβείας θεσπεσίων ἐξηγηταὶ καὶ προστάται καὶ λατρεία Θεοῦ παρρησίᾳ καὶ θείων οἴκων ἀνεγέρσεις τε καὶ διακοσμήσεις, καὶ σεμνεῖα καὶ συντάγματα μοναστῶν καὶ πᾶσα δὴ τῶν τῆς χριστιανικῆς θεοσεβείας νομίμων πάλαι κρατοῦσα κάλλιστ᾽ ἀγωγή· ἀλλ᾽ ὅπερ ὁ λόγος ἠβούλετο, πρέσβεις ἀφικνοῦνται τότε δὴ κατὰ θεῖον τοῦ βασιλέως τῷ τῆς χώρας ἄρχοντι κατ᾽ ἔθος, ᾗπερ εἴρηται. Τούτοις δὴ μετὰ τὸ τέλος τῆς πρεσβείας ἤδη γε ἐπανιοῦσι τὸν σκοπὸν ὁ θαυμαστὸς ἀνὴρ κοινοῦται· καὶ παρασκευαζομένοις νηὸς ἐπιβῆναι καὶ ἀπ᾽ Ἀλεξανδρείας εἰς τὰ ἡμέτερα ἀνάγεσθαι, [Michael legatos redeuntes] πειρᾶται λαθὼν συναπᾶραι· καὶ δὴ παρ᾽ αὐτοῖς γίνεται, μεταβαλὼν τὸ σχῆμα καὶ μεταμφιασάμενος ἀντὶ τῆς πρὶν εὐστολίας μοναχικὰ τρίχινα· καὶ ἦν μὲν αὐτῷ τὴν ἀρχὴν ὁ σκοπὸς κλέπτειν ἑαυτὸν ἐν τούτοις καὶ τεχνάζεσθαι τὸ μὴ δῆλος εἶναι τοῖς ἀήθεσιν ἢ πρὶν ἐκοσμεῖτο ῥακίοις αὐτοῖς καὶ ἐσθήμασιν· ὁ δὲ πάσχει τι καὶ θαυμάσιον αὐτίκα, καὶ γνώμην ἐπ᾽ αὐτοῖς μεταβαλὼν γεννικήν, ὅλος αὐτόθεν τῆς μοναχικῆς βιοτῆς γίνεται καὶ τὸν σκοπὸν ἐπαληθεύοντα μετατίθεται τῶν μοναδικῶν ἐνδυμάτων, [monachi sub veste latens] καὶ πρὸς αὑτοῦ καθάπαξ ποιεῖται τὸ συγκύρημα τόδε καὶ τύχης ἀγαθῆς ἀρχήν· καὶ οἷός τε ἦν ὡς, εἰ περισωθείῃ τῇ ζωῇ καὶ τῷ κόσμῳ δι᾽ αὐτῆς μὲν οὖν τῆς μεταμφιάσεως, ἀπορραγῆναι τελείως τοῦ κόσμου καὶ βίου βίον ἀλλάξασθαι, τοῦ τὰ παρόντα καὶ πρόσκαιρα πολιτευομένου τὸν τὰ μέλλοντα καὶ ἀσφαλῆ τε καὶ ἄληκτα ποθοῦντα κἀντεῦθεν προμνώμενον. Καὶ ἦν μὲν ὁ σκοπὸς αὐτῷ τοιοῦτος, καὶ μαρτυρόμεθα τῶν λόγων τοὺς πρέσβεις καὶ ὅσοι σὺν αὐτοῖς ἄλλοι τηνικαῦτα, πρὸς οὓς παρρησίᾳ τὴν αὐτοῦ γνώμην καὶ τὴν ὅλην αὐτῷ τοῦ βίου πρόθεσιν ὁ γενναῖος ἐκεῖνος ἄνθρωπος καὶ πάντ᾽ ἀληθέστατος ἐκφέρει· κἂν ἔδειξεν ὄντως τοῖς ἔργοις τοὺς λόγους ἀσείστους πάντων πραγμάτων, εἰ μὴ κρείττων ἐπίδειξις ἄλλη περὶ αὐτὸν αὐτίκα καὶ χρῆσις τῶν μαρτυρικῶν ἄθλων, καὶ πολλῷ γε μᾶλλον ἀξία θαυμάζειν, ἐκκρούει μὲν τοὺς φθάσαντας ὅρους καὶ τὰς κατ᾽ αὐτὸν τοιαύτας συνθήκας ἀτελεῖς, πολὺ δ᾽ ὅμως αὐτοῖς τὸ πιστὸν ἔοικε μάλισθ᾽ αὕτη παρέχεσθαι· ἀλλὰ τέως γε, ὅπερ ἔφην, περιβάλλει μὲν τὸ σῶμα τὰ τρίχινα ὡς θυρεόν τινα τῆς πίστεως ἀποστολικόν, καὶ περικαλύπτει τὴν κεφαλὴν ὡς περικεφαλείᾳ τοῦ πνεύματος, [Ephes. 6, 16.] σκέπῃ δὴ ταύτῃ κατὰ μοναχούς, ᾗπερ εἴθισται, καὶ τὸν σταυρὸν αἴρει τε τοῦ Χριστοῦ, πρὸς τοὺς ἐπιόντας ἀγῶνάς τε καὶ κινδύνους ὅπλον ἄμαχον.

[5] [clam comitari tentat;] Καὶ παρασκευάζεται γεννικῶς μὲν οὑτως, ὡς ἄν, εἰ δεήσειεν αὐτῷ, συμπλακῆναι καὶ ἀντιστῆναι πρὸς πᾶσαν κατὰ τῆς αὐτοῦ θεοσεβείας ἐπιχείρησιν, πειρᾶται δ᾽ ὅμως λαθεῖν· καὶ οὐκ αὐτομολεῖ τῇ μάχῃ, κατὰ τοὺς δεσποτικοὺς καὶ τοῦθ᾽ ὡς εἴρηται νόμους· ἀλλ ἀνοίγει θέατρον αὐτῷ καὶ ἆθλον καὶ νίκης καὶ τροπαίων ἐπίδειξιν καὶ δόξαν ὄντως ἄρρητον οἵαν, αὐτῷ τε καὶ δι᾽ αὐτοῦ τῇ ἐκκλησίᾳ, καὶ κόσμον ἐπὶ τοῖς προλαβοῦσιν ὁ τῶν καλλίστων ἀγωνισμάτων ἀθλοθέτης Χριστὸς καὶ τῶν τιμίων ἐπάθλων καὶ τῶν στεφάνων ἐπὶ ταῖς νίκαις ἑτοιμότατός τε καὶ μάλ᾽ εὔπορος νομεύς· προδίδοται γὰρ καὶ συλλαμβάνεται τοῖς ἀσεβέσιν, [sed a proditoribus impiorum manibus traditur.] αὐτῷ μὲν κατ᾽ ἔφεσιν ὡς ἀληθῶς, ὁ γενναῖος, καὶ οὐκ ἔστιν ἐρεῖν, ὅπως ὡς ἡδέως εὖ μάλιστα· προδίδοται δ᾽ οὖν 〈ὑπὸ〉 κακίστων ἀνδρῶν καὶ ὑπηρετῶν ὄντως τοῦ μισοκάλου καὶ πρώτου καὶ ἀφανοῦς ἐχθροῦ. Καὶ ὢ τίς ἀν ἀξία δίκη γένοιτο τοῖς τολμηροῖς ἐκείνοις καὶ παμμιάροις τῆς τοσαύτης κακονοίας καὶ ἀπονοίας καὶ ἀπιστίας μάλιστα καὶ τὴν κακίαν ἰσοταλάντοις ὡς εἰπεῖν ἀντίστροφον τῇ τοσαύτῃ τοῦ ἀνδρὸς ὑπὲρ εὐσεβείας καρτερίᾳ καὶ νίκῃ καὶ δόξῃ; συλλαμβάνεται δ᾽ ὅμως ὁ τέως ἐμπαράσκευος ἀγωνιστὴς τοῦ Χριστοῦ καὶ δέσμιος ἄγεται προστησάμενος τὴν ἄσειστον ἑαυτοῦ γνώμην εἰς τὰ δόξαντά οἱ καὶ ὄντως ὄντα βέλτιστα καὶ τὰς ἀγαθὰς ἐλπίδας ἐκ Θεοῦ παντοκράτορος, ὑπὲρ οὗ καὶ δι᾽ ὃν εἰς τὸ τῆς ἀγωνίας ταύτης ἀπεδύετο στάδιον, ὢ μεθ᾽ οἵου τοῦ φρονήματος ᾔει, ὅλος θεόληπτος, ὅλος θεοειδής, αἴγλῃ πάσῃ καὶ χάριτι πρέπων καὶ σεμνότητι καὶ κάλλιστος ἰδεῖν τε καὶ κόσμιος, καὶ ταπεινῷ μὲν τῷ σχήματι, μάλιστα δ᾽ ἀπτόητος καὶ θάρρους πλήρης, καὶ παντὶ δῆλός γε ὢν ἐκεῖνος, ὡς οὐδένα τῶν προσδοκωμένων χαλεπῶν λόγον ποιεῖται, ἔρωτι θείῳ πυρπολούμενος καὶ ταῖς ἄνωθεν καταπνεόμενος αὔραις καὶ μάλ᾽ ἐξάπτων καὶ ἐνακμάζων, καὶ πνεύματι σοφίας καὶ δυνάμεως κατάφρακτος, καὶ διακαρτερεῖν πρὸς ἅπασαν προσβολὴν ὡπλισμένος, λαβών τε παρὰ τοῦ ἐπαγγειλαμένου διδόναι Χριστοῦ τοῖς τοιούτοις καιροῖς καὶ ταῖς χρείαις καὶ λόγων εὐπορίαν καὶ σοφίαν ἅμα τῷ ῥωμαλέῳ πρὸς ἀντίστασιν δυσαντίβλεπτον κατὰ πάντων τῶν ἀντιπάλων· [Matth. 10, 19.] οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ πρὸς τοὺς περὶ αὐτὸν ὁμοπίστους καὶ δεδιότας περὶ αὐτῷ καὶ παρακαλοῦντας εἰς τὸ τῆς ῥώμης ἄτρεπτον, τὰ θαυμαστὰ τῶν ἀποστολικῶν ἐκείνων ῥημάτων εἰς εὐελπιστίαν ἀμέλει καὶ προσδοκίαν ἀνύποπτον παντὸς ἀβουλήτου καὶ ἀπευκταίου προφέρων, ὡς οὐδὲν αὐτὸν οὐ μή ποτε χωρίσῃ τῆς τοῦ δεσπότου καὶ σωτῆρος ἀγάπης Χριστοῦ, οὐ πῦρ, οὐ ξίφος, οὐ μάχαιρα, οὐ πᾶν ἄλλο τῶν δεινῶν καὶ κατισχυόντων τοῦ σώματος· [Rom. 8, 35.] καὶ ταῦτα οὐ λόγος ἄλλως, ἀλλὰ καὶ παρόντων αὐτοὶ καὶ μαρτυρούντων οὐκ ὀλίγοι δὲ καὶ πάντες σύμφωνοι οἱ τότε καὶ θαρρύνειν αὐτὸν εἰς τοὺς κινδύνους προθυμούμενοι καὶ ταῦτα τῆς εὐγενοῦς ἐκείνης γλώττης παρρησίᾳ βοώσης ἀκούοντες· ὢ ψυχῆς ἐκείνης ἀσχέτου καθάπαξ τῶν τῇδε καὶ ὁρωμένων, καὶ μεγαλοφυοῦς, καὶ ὑπερηρμένης τῶν σωματικῶν δεσμῶν τῶνδε, καὶ τῆς ἀρρήκτου ταύτης συζυγίας, ἀνεπιστρόφου ταῖς τοῦ λυσιτελοῦντος αὐτῇ κρίσεσιν· ὢ τοῦ γεννικοῦ σώματος ἐκείνου, διακαρτερεῖν ἔχοντος, οἷς ἂν ἐκείνη νομίζοι, καὶ τοσοῦτον ἄρα τῆς συζυγίας κερδαίνειν λαχόντος, ὥστε καὶ καθυπουργεῖν ἐν τοῖς βελτίστοις δόγμασιν.

[6] [Christianum se confitetur;] Ἀλλ᾽ ἐπειδή γε καὶ ἤχθη τοῖς προστάταις ἐκεῖσε τῆς ἀσεβείας ὁ γενναῖος ἐκεῖνος, οὕτως ἔχων θάρρους καὶ λογισμῶν, καὶ παρρησίᾳ δῆλον ἑαυτὸν ποιεῖται χριστιανὸν ὄντα, καὶ μηδ᾽ ἄν, εἴ τι περὶ αὐτὸν γίγνοιτο, τὴν κρατήσασαν ταύτην γνώμην μεταθήσοντα καὶ τραπησόμενον· οἱ δὲ καὶ ὅμως ἔτι πειρῶνται, τοῦτο μὲν λόγοις τισὶ θωπευτικοῖς [θωπευτοῖς V.] καὶ μαγγανείαις καὶ δωρεῶν ὑπερβολαῖς τόσαις καὶ τόσαις, [minas blanditiasque contemnit.] τοῦτο δὲ καὶ ἀπειλαῖς βασάνου πάσης χαλεπωτάτης καὶ πείρας, τὸ γενναῖον μεταβαλεῖν τοῦ ἀνδρὸς καὶ ταπεινῶσαι τὸ φρόνημα, τῆς ἀπονοίας, ὦ μάταιοι, φεῦ, ὑμεῖς καὶ λῆροι· πῶς ὅλως ᾠήθητε τῆς τοσαύτης ἀνδρείας ἐκείνου κατεπιχειρῆσαι; πῶς τὴν κρατήσασαν οὕτως ἐπ᾽ αὐτοῦ τῆς ἀληθείας ἐπίγνωσιν μεταπεῖσαι καὶ τὸν τοσοῦτον ὑπὲρ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς πίστεως φλέγοντα ζῆλον, [Ad impios oratoris apostrophe.] ὥστε προσθέσθαι τῇ καθ᾽ ὑμᾶς αἰσχύνῃ καὶ τερατείᾳ καὶ μυσαρᾷ καὶ ὄντως καταγελάστῳ παντὶ νοῦν ἔχοντι λέσχῃ; πῶς τοὺς οὕτω καλλίστους αὐτῷ λογισμοὺς καὶ τὴν γνώμην, ἣν εὐγενῶς προὐστήσατο, καταπροδοῦναι καὶ προλιπεῖν ἐδόξατε, τοιαῦτά τινα νηπίων ὡσπερεὶ θέλγητρά τε καὶ φόβητρα προτείνοντες, καὶ τὸν ἀκλόνητον αὐτοῦ τῆς θεοσεβείας πύργον, τὸν ἐπὶ τῇ πέτρᾳ κραταιῶς ἐρηρεισμένον καὶ τεθεμελιωμένον καὶ τῷ ἀκρογωνιαίῳ λίθῳ Χριστῷ, κατασεῖσαι καὶ καταστρέψασθαι τοιούτοις δή τισιν ἠλιθίοις ἐπιχειρήμασι, [Ephes. 2, 20.] καλαμίνοις ὡς εἰπεῖν κοντοῖς ἢ χειρῶν ὠθήσεσι καὶ σπαράγμασι καὶ ἃ μαινομένων ἀνθρώπων ἐστὶν διανοήματα καὶ κινήματα; πῶς ὑμῖν εἰς νοῦν ἧκε, πῶς ἐν ἐλπίσι, τὸν ὑπὸ τῆς ἄνωθεν χάριτος ἐλλαμφθέντα καὶ ἐμπνευσθέντα, καὶ ὅλως γευσάμενον καλὸν Θεοῦ ῥῆμα καὶ πεῖραν τῆς ἀποκεκρυμμένης σχόντα Θεοῦ σοφίας καὶ γνώσεως καὶ τῶν μυστηρίων, τὰ ὑμέτερ᾽ αὖθις ἀλλάξασθαι καὶ ἀνθελέσθαι μάταια καὶ μυθώδη πλάσματα καὶ πολὺν λῆρον καὶ πλάνην παντάπασιν ἀλόγιστον, καὶ οὐδὲν ὑγιὲς οὐθ᾽ ὅλως ἀκούειν ἀνεκτῶς ἀνθρώποις σωφρονικοῖς ἔχουσαν καὶ ὁπωσοῦν καὶ πάνυ τοι μέτριον ἐπαΐουσι; πῶς αὐτὸν προελέσθαι τὰ ὑμέτερα βδελύγματα [βδελλύγματα V.] , καὶ τὴν τῆς ἀκολασίας καὶ ἀσωτίας πομπὴν καὶ τὸν θρίαμβον τῶν ἀσελγῶν πράξεων τοῦ προστάτου καὶ καθηγεμόνος τῆς ἀπάτης ὑμῖν καὶ τὰ τῆς αὐτοῦ [αὐτῆς V.] βιοτῆς καὶ τῶν νομοθετουμένων ὑμῖν ἐξ αὐτοῦ συνθημάτων ἄσεμνα δράματα; ἃ κἂν εἰ ἐν βοσκήμασί τις νομίζοι, γέλως ἂν εἴη πλατύς, καὶ λέγειν καὶ ἀκούειν αἰσχύνη καὶ ἀηδία μάλιστα, καὶ οὐκ οἶδ᾽ ὡς εἴ τί γε τῶν ἄλλων ἁπάντων μίασμά τε καὶ ἀποτρόπαιον. Πῶς ταῦθ᾽, ὅπερ ἔφην, αὐτὸν ἐλογίσασθε προελέσθαι ἀντὶ τῶν πανσόφων καὶ πανσέμνων παλαιῶν ἐκείνων νόμων καὶ τῆς ἐπ᾽ ὄρους ἔγγισθ᾽ ὑμῖν αὐτοῦ θεοδιδάκτου παραδόσεως καὶ ἱερᾶς ἁγιστείας εἰς ἀγωγὴν ἀνθρώποις, πολὺ τὸ κόσμιον καὶ σεμνὸν ἔχουσαν καὶ σκιαγραφοῦσάν γε μὴν καὶ χαράττουσαν καὶ ὑποδεικνῦσαν ἔτι τελεώτερα καὶ θειότερα, ὡς ἄρ᾽ ἔδειξεν ἐπίδηλον χρόνοις ὕστερον; ἀντὶ τούτων αὐτῶν καὶ τῆς τῶν προηγορευμένων καὶ προκεκηρυγμένων ἐκβάσεως καὶ τῆς ἐν γῇ θεοφανείας τοῦ σωτῆρος Χριστοῦ, πολὺ τὸ πιστὸν καὶ μάλ᾽ εὐπαράδεκτον ἐχούσης, ὅστις ὁρᾶν ἔχει ἀπὸ τῶν λόγων, ἀπὸ τῶν ἔργων, ἀπὸ τῆς διὰ τῶν θαυμάτων αὐτῶν ἀποδείξεως, οὐ τοῦ δεσπότου τηνικαῦτα μόνον ἀλλὰ καὶ τῶν ἀκολούθων ἑξῆς αὐτοῦ καὶ διαδεξαμένων καὶ πεπιστευμένων τὴν διδασκαλίαν αὐτοῦ καὶ τὸ κήρυγμα, τοὺς ἀσόφους ἐκείνους καὶ πανσόφους φημί, τοὺς εὐτελεῖς τὸ φαινόμενον καὶ πένητας καὶ ἀόπλους, καὶ διὰ πάσης τῆς οἰκουμένης ἰσχύσαντας τῷ τῆς ἀληθείας κράτει, οὐ [ita V; legendum videtur καὶ.] τῷ τῶν δογμάτων ἐπαγωγῷ καὶ κατὰ κόσμον ἡδύνοντι καὶ τοῖς ὑπερφυέσι θαυμαστοῖς ἔργοις κατὰ νόσων, κατὰ δαιμόνων, κατὰ πάσης πλάνης· ὧν καὶ μόνον σκιαί, ὧν καὶ μόνον ἐπικλήσεις τὰ μέγιστα δύνανται πρὸς ὄνησιν ἡντιναοῦν ἀνθρωπίνην ἐκείνην μέχρι καὶ δεῦρο. Ταῦτ᾽ ἐκεῖνον ἐν δευτέρῳ θέσθαι τῆς ὑμετέρας βδελυρίας [βδελλυρίας V.] καὶ ἀμαθίας καὶ τερατείας ᾠήθητε, τὰ θαυμαστὰ καὶ βοώμενα καὶ ἃ μεθύστερον αὖθις ἔπειτα καὶ πάνσοφοι πλεῖστοι τὴν ἀνθρωπίνην ἄνδρες σοφίαν ἀντὶ πάσης ἄλλης παιδεύσεως καὶ γνώσεως εἵλοντο, καὶ συντάγμασι καὶ φιλοπονίᾳ λόγων ἐκόσμησαν, ὅλους ἑαυτοὺς ὑποτάξαντες αὐτῷ τῷ τῶν λόγων κράτει, αὐτῇ τῇ τῆς σοφίας σεμνότητι, τοῖς τῶν ἀμαθῶν ἐκείνων διδάγμασι. Καὶ μὴν δι᾽ ἀγώνων ἔτ᾽ αὖθις ἕτεροι πάνυ τοι πλεῖστοι καὶ μαρτυρικῶν καμάτων παντοίων καὶ πάντων χαλεπωτάτων τοῖς σώμασι φέρειν διακαρτεροῦντες ἐβεβαίωσαν τἀληθὲς τῆς χριστιανικῆς θεοσεβείας αὐτῆς, ὑπὲρ ἧς ἐκινδύνευον καὶ προΐεντο διδόντες ἑκόντες [ὄντες [homœoteleuton.] ] ἑαυτοὺς τῷ θανάτῳ ῥᾷστά τε καὶ ἥδιστα καὶ τῇ τῶν οἰκείων σωμάτων ὀλιγωρίᾳ καὶ τῷ τῆς καρτερίας κράτει· καὶ ἐν οἷς ἐνήργουν ἄλλοις παραδόξοις ἔργοις καὶ τεραστίοις αὐτοί τε κατέπειθον εὖ μάλ᾽ ἑαυτούς, καὶ τοὺς ἄλλους ὁρῶντας ἔπειθον περὶ τῆς ὀρθότητος καὶ ἀληθείας καὶ ἀσφαλείας τῆς πίστεως.

[7] Ἀλλ᾽ ἄρ᾽ ἐκεῖνοι μηδὲν τῶν τοιούτων ἐν νῷ θέμενοι κακοὶ κακῶς τὴν ἀρχήν, ὡς ἔφην, καὶ ἀμαθῶς πεῖράν τινα ταύτην διὰ λόγων λαβεῖν ἠξίουν τῆς τοῦ ἀνδρὸς ἐνστάσεως· καὶ λαμβάνουσί γε, καὶ κατελέγχονται ματαίοις καὶ ἀνηνύτοις ἐγχειροῦντες, ὥσπερ ἂν εἰ πῦρ τις ὁπῃοῦν καταψύχειν πειρῷτο· μετὰ δὲ τὴν πεῖραν αὐτὴν ὡς τελευτῶντες οὖν ἀπεῖπον, πλεῖστον ὅσον φιλονεικήσαντες καὶ λόγοις ἁμιλλησάμενοι, οἱ μανιώδεις ἐκεῖνοι καὶ βέβηλοι καὶ παμμίαροι· ὡς δ᾽ οὖν ἀπεῖπον, [Martyr in carcere vinculis constringitur;] τότε δὴ τότε λοιπὸν ἔπειτα δεσμοὺς βαρυτάτους καὶ πικροτάτην εἱρκτὴν ὁ γενναῖος ἀθλητὴς καὶ ἀήττητος τοῦ Χριστοῦ κατακρίνεται· καὶ εἴσεισιν εὔελπις πάνυ τοι καὶ ἀπτόητος, ὁ πάσης τῆς ὕλης ἀνάλωτος καὶ τῶν ὁρωμένων πάντων ἄσχετος καὶ καθάπαξ ἐλεύθερος, ὁ τὴν γῆν πᾶσαν καὶ τὸν ἅπαντα κόσμον καὶ αὐτὸ μὲν οὖν ὑπεραρθεὶς τὸ οἰκεῖον σῶμα, ὁ τὸν νοῦν ὅλον εἰς οὐρανοὺς ἔκδημον πτερώσας καὶ μεταθέμενος ἐκεῖσε τὴν πολιτείαν καὶ οὐ τὰ παρόντα βιοτεύων καὶ ζῶν, εἰ καὶ μετὰ δεσμῶν ἦν ἔτι πω τοῦ σώματος, ἀλλὰ τοῖς ὑψηλοῖς ἐκείνοις καὶ θείοις ἄνω συγκαταλέξας ἑαυτὸν συστήμασι καὶ συντάγμασιν. Ἀλλὰ τρίψας γε μὴν ἡμερῶν οὐκ ὀλίγων ἀριθμὸν ἐπὶ τῆς εἱρκτῆς ἄσιτος, ἔπειτ᾽ ἐξάγεται τοῖς βδελυροῖς [βδελλυροῖς V.] αὖθις ἐξετασταῖς καὶ κριταῖς· πάλιν τῶν ἀνόμων οἱ μάταιοι πόνοι, [iudicibus iterum sistitur;] πάλιν παραπλήσια δράματα, πάλιν τοῦ ἀνδρὸς ἐκεῖνοι πειρῶνται καὶ πρὸς τὴν μεταβολὴν τέως ἐκκαλοῦνται τῆς γνώμης ταῖς αὐταῖς αἷς πρότερον ἢ καὶ ἴσως πλείοσιν ἐπαγγελίαις καὶ ἀπειλαῖς. Πάλιν ὡσαύτως, ὡς ἤδη καὶ πρότερον, ἀποκρούονται καὶ ἀποχωροῦσι τῆς ἀνονήτου ταύτης πείρας· καὶ τοῖς δεσμοῖς αὖθις καὶ τῇ εἱρκτῇ παραπέμπουσι τὸν γεννάδαν· καὶ τοῦτ᾽ αὖθις μετὰ τὰς ἴσας ὡς καὶ πρώην ἡμέρας, ἀσίτου διακαρτεροῦντος αὐτοῦ· καὶ τοῦτο μάλ᾽ αὖθις εἰς τρίτην ὡσαύτως ἔτι· καὶ ἦν οὐδὲν αὐτοῖς ἀεὶ πλέον ἢ καὶ τὴν ἀρχὴν ἤδη πρότερον ἦν. Βάσανοι λοιπὸν ἔπειτα καθάπαξ ἀπειπαμένων καὶ πληγαὶ καὶ ὕβρις κατὰ τοῦ προσώπου πᾶσα· καὶ κατὰ κόρρης παίεται καὶ συστρέφεται καὶ ὠθεῖται· καὶ πάντα φέρει θαυμαστὸς ἐκεῖνος ἀνὴρ καὶ ἅμα τῷ ῥωμαλέῳ καὶ σχήματι ταπεινῷ καὶ χαρίεντι διαπρέπων καὶ οὐδὲν ὅ, [cruciatus aequo animo tolerat;] τι ποτὲ μὴ μεταβαλών, μὴ τῆς γνώμης, μὴ τῶν γεννικῶν λόγων, μὴ τῆς κοσμιότητος, μὴ τῆς παρρησίας, μὴ τῆς ἀνδρικῆς ἀκμῆς· καὶ πάντα πάσχων καὶ κατατεινόμενος, τῷ δεσπότῃ καὶ σωτῆρι τὸν νοῦν ὅλος προσεῖχε καὶ προσελιπάρει, καθικετεύων ἐπιρρωννύειν ἐμπνέοντα δύναμιν καὶ χάριν ἄτρεπτον εἰς τοὺς ἀγῶνας καὶ τοὺς αὐτοῦ πόνους, καὶ τὰς πληγὰς καὶ τοὺς μώλωπας ὡς δῶρα δεκτὰ καὶ θύματα καὶ καρποφορίαν εὐγενῶς προσφερομένην αὐτῷ προσίεσθαι, τῷ δόντι λύτρον ὑπὲρ ἡμῶν τὸ οἰκεῖον αἷμα καὶ τῆς τοῦ διαβόλου τυραννίδος ἡμᾶς καὶ τῆς πλάνης καὶ τοῦ σκότους ἐλευθερώσαντι. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ καὶ τὴν τελευταίαν σφαγὴν ἐκεῖνος καταδικάζεται, [capitis damnatur.] ταχυνόντων ἐμοὶ δοκεῖν ὡς οἷόν τ᾽ ἦν εὖ μάλα τῶν ἀνόμων δικαστῶν τὸ πέρας τῆς τοῦ ἀνδρὸς ἀριστείας, ὡς μὴ φερόντων ἴσως τὸ διὰ πλειόνων ἀήττητον αὐτοῦ καὶ τὴν ἀκάματον εἰς τοὺς κινδύνους ἔφεσιν καὶ παρασκευήν, ὢ τίς ἂν γενοίμην ἐνταῦθα ἢ πῶς ἂν χρησαίμην τῷ λόγῳ; ἐνταῦθα γὰρ τῷ γενναίῳ τοῦ δρόμου τῶν ἀγώνων ὁ πᾶς ἄρα σκοπός, καὶ τῷ λόγῳ δὴ τούτῳ νῦν καὶ τὸ πέρας τῆς μεγάλης αὐτῆς [ita V; lege αὐτοῦ vel ταύτης.] προθέσεως· καὶ συνορᾷ μὲν ἴσως ὁ νοῦς, καὶ εἰ μὴ τελείως, συνορᾷ δ᾽ ὅμως ὅ, τι ποτ᾽ ἄρα καὶ συνίησιν, οἷον δὴ τηνικαῦτ᾽ ἐπὶ γῆς μέγιστον ἔργον ἐτελεῖτο, ἥδιστον μὲν οὐκ οἶδ᾽ ὡς εἴ τί γ᾽ ἄλλο τῷ τῶν ἁπάντων ἄνωθεν ὁρῶντι δεσπότῃ καὶ πρὸς τὴν ἄθλησιν τὸν αὐτοῦ μαχητὴν φιλανθρώπως εὖ μάλα καὶ κραταιῶς ἐπαλείφοντι, τὸν εἰς αὐτὸν μόνον ὁρῶντα, τὸν εἰς αὐτὸν μόνον ἀνατεινόμενον καὶ σπεύδοντα, καὶ πάντων ἀνεπίστροφον, ὑπερορῶντα τῶν περὶ αὐτὸν πραγμάτων· ἥδιστον δὲ ἅμα καὶ ὄντως πανθαύμαστον ταῖς ἀγγελικαῖς καὶ νοεραῖς αὐταῖς οὐσίαις ἐφορωμέναις· καὶ μὴν ἔτι κάλλιστον ἁπάντων λογισμοῖς ἀνθρωπίνοις καὶ ξένον ἢ κατ᾽ ἔθος, συννοεῖσθαι τοσούτου φρονήματος ἀκμήν, τοσοῦτον ἄτρεπτον συναρπάσαντα καὶ κατασχόντα θεῖον ἔρωτα, τελεσιουργόν, ἀνύτοντα καὶ τῶν καλλίστων ἐπιτυχῆ, καὶ τοσαύτην ἀφανῶν ἐχθρῶν μάλιστα καὶ φανερῶν τοῦ κακοῦ προστατῶν καὶ ἀξίων ἐκείνοις ὑπηρετῶν ἀντίπραξιν πᾶσαν, πᾶσαν ἡττωμένην καὶ ἀτευκτοῦσαν καὶ γέλωτ᾽ ὄφλουσαν. Συνορᾷ μὲν οὖν ταῦθ᾽, ᾗπερ ἔφην, ὁτιοῦν ὁ νοῦς, καὶ ἅμα ἥδεται καὶ φρίττειν ἔχει, ἀτονεῖ δ᾽ ἡ γλῶττα, καὶ οὐ λέγω νῦν ἔγωγε τῶν πραγμάτων ἀξίως, ἀλλ᾽ ἄρα καὶ ὧν αὐτὸς μετρίως συνίησι, προφέρειν ὅ, τι ποτ᾽ ἄρα καὶ ἱκανῶς ὁπῃοῦν χρῆσθαι. Ἀλλὰ δεῦρο δή μοι νῦν, ὦ στεφανῖτα Χριστοῦ, καὶ πλουσίας πάντως τὰς ἀμοιβὰς καὶ μεγίστην καὶ ἄρρητον τὴν χάριν εἰληφὼς παρ᾽ αὐτοῦ, δεῦρο δή μοι καί τινα παράσχου τῷ λόγῳ νῦν συναιρόμενος δύναμιν καί τι χάριτος σῆς καὶ κράτους πνεῦσον αὐτῷ καὶ τόνου πρὸς τὸν δρόμον τόνδε καὶ τὴν σπουδήν, μὴ παντάπασι κατόπιν ἐλθεῖν μηδὲ πλεῖστον ὅσον ἀπολειφθῆναι τῶν σῶν ἀριστευμάτων τε καὶ τροπαίων. Καὶ καταισχῦναι μὲν ταῦτα μᾶλλον τοῖς ἐγκωμίοις, οὐκ ἂν τοῦτο φαίην ἔγωγε, καταισχῦναι δ᾽ ἴσως ἑαυτὸν καὶ κατελέγξαι μᾶλλον ἠλίθιον καὶ τῶν μὴ προσηκόντων ἀντιποιούμενον καὶ κρείττοσιν ἢ κατ᾽ αὐτὸν ἐγκεχειρηκότα. [Audientes hortatur orator.] Οἷον γὰρ δὴ τόθ᾽ ὡς ἀληθῶς, ὦ παρόντες καὶ τῶν λόγων νῦν τούτων ἐπακροώμενοι καί μοι ὥσπερ ἐκεῖσε παρόντες, ἐποπτεύετε καὶ τῷ λόγῳ συνεκδημεῖτε καὶ τῷ νῷ τὸ θέατρον ὑφαπλοῦτε καὶ ὑπανοίγετε, τὸν ἀγωνιστὴν ἐν μέσοις ἱστῶντες καὶ τὰ τούτου παλαίσματα καθορῶντες καὶ συνδιασκεπτόμενοι, οἷον μέντοι γε θαῦμα τότε τοῦ βίου καὶ ἥδιστον θέαμα, νεανίας κάλλιστος ἰδεῖν καὶ γενναῖος, ἐν ὥρας ἄνθει καὶ ῥώμης ἀκμῇ, τοὺς ὑπὲρ Χριστοῦ δεσμοὺς καὶ τὴν ἄτιμον, ὥς γ᾽ ἐδόκει τοῖς φονευταῖς, καταδίκην ἐκείνην καὶ πομπὴν καὶ τοὺς ἐμπαιγμοὺς καὶ τὰς πληγὰς καὶ τὰς μάστιγας, ὡς εἴ τι τῶν κομιδῇ ποθεινῶν καὶ τιμίων, πῶς ἂν εἴπῃ τις, προσιέμενος καὶ φέρων καὶ χαίρων εὖ μάλα, τὴν ἐπὶ σφαγὴν ἀγόμενος, στερρῶς στερρὸς καὶ ἥδιστος ὁρᾶν καὶ ὁρᾶσθαι, καὶ ἀκατάπληκτος καὶ πάσης βρύων ἱλαρότητός τε καὶ χάριτος, καὶ τὴν ἔσω τῆς ψυχῆς καὶ τῶν λογισμῶν ἑορτὴν διὰ τῆς κατὰ τοῦ προσώπου γαλήνης καὶ τῶν εὐγενῶν παρρησίᾳ λόγων δεικνύς. Ἐκείνην ὄντως τὴν ἀγωνίαν, ἐκείνην τὴν θέαν, ἐκεῖνον τὸν τοῦ μαχητοῦ καὶ νικητοῦ θρίαμβον, ἄνωθεν μὲν ὁ φιλάγαθος δεσπότης ἐπεκρότει καὶ κατεκόσμει στεφάνοις· ἄγγελοι δ᾽ ὁρῶντες ἐθαύμαζον καὶ συνήδοντο· ἠγάλλοντο δ᾽ἐκεῖθεν συναιρόμενοι τοῖς τοῦ ἀνδρὸς ἄθλοις καὶ οἱ πρότερον ἐκεῖνοι μέγιστοι καὶ μεγαλώνυμοι τῶν αὐτῶν ἀγώνων συναθληταὶ καὶ τροπαιοῦχοι, καὶ τὰ οἰκεῖα νῦν ἐπεγίνωσκον καὶ χάριν εἶχον τῷ συναγωνιστῇ, τοῖς ἑαυτοῦ τὸ πιστὸν πάνυ τοι παρέχοντι τοῖς αὐτῶν καὶ καινίζοντι καὶ καλλύνοντι τὰς αὐτῶν ἀριστείας ταῖς τῶν ἀνθρώπων ψυχαῖς· καὶ προθύμως εἰς αὐτοὺς τρέχοντι γνησίως ἀπήντων καὶ ᾠκειοῦντο, καὶ μέσον αὐτῶν ἐλάμβανον.

[8] [Ad mortem ducitur Michael.] Ἀλλὰ τέως γε μὴν μετὰ τὴν τοῦ θανάτου καταδίκην ἐκείνην καὶ ψῆφον ὁ γεννάδας εὐθαρσὴς ἐχώρει πρὸς τὴν σφαγήν· ἀνεκήρυττε μεγαλοφώνῳ γλώττῃ τὴν μακαρίαν ὁμολογίαν, πλήττων ὡς ἀληθῶς καιρίως αὐτὸς τοὺς ἀλιτηρίους ἐκείνους καὶ βασκάνους καὶ φονευτάς· ἀνεβοᾶτο τὴν τοῦ Χριστοῦ πίστιν ὑπὲρ ἧς τοὺς κινδύνους ᾑρεῖτο, ἐπεβοᾶτο τὴν αὐτοῦ τοῦ Δεσπότου κλῆσιν κατ᾽ αὐτῶν τῶν κινδύνων καὶ τῆς ὅλης ἀγωνίας, διὰ πάσης ἰὼν τῆς ὁδοῦ καὶ παντὸς τοῦ θεάτρου, ἐν αὐτοῖς τοῖς ἐσχάτοις, ἐν αὐτῇ τῇ σφαγῇ. Λέγεταί γέ τοι καὶ τοῦτο· 〈ὡς〉 τῶν παρόντων αὐτῶν τηνικαῦτα καὶ αὐτῶν ὁρώντων καὶ αὐτῶν ἀκουόντων ἀκούομεν· λέγεταί γέ τοι, ὡς ἄρα καὶ μετὰ τὴν τελευταίαν πληγὴν καὶ τὴν τομὴν αὐτὴν καὶ τὸν χωρισμὸν τῆς ἱερᾶς κεφαλῆς τοῦ παντὸς ἄλλου σώματος, τὸ θεοκίνητον ὡς ἀληθῶς ἐκεῖνο τοῦ ἀνδρὸς στόμα τὸν Χριστὸν εἶχε, [Miraculum.] καὶ αὖθις ἐλεεῖν ἐπεκαλεῖτο. Καὶ ξένον οὐδὲν οὐδ᾽ ἄηθες τοῦτο τῶν τοῦ Χριστοῦ τοσούτων θαυμασίων καὶ παραδόξων πάλαι καὶ ἀεὶ νῦν καὶ τῆς ἀρρήτου καὶ ὑπερβαινούσης αὐτοῦ πάντα καὶ νοῦν καὶ λόγον καὶ τὴν φύσιν μὲν οὖν αὐτὴν παντουργοῦ δυνάμεως· ἑξῆς μέν γε ἀγὼν μέγιστος καὶ σπουδὴ καὶ φιλοτιμία καὶ φιλονεικία μεγίστη τοῖς τότε γίνεται παροῦσι καὶ θεωμένοις τὴν παρρησίαν καὶ καρτερίαν ἐπὶ τοῖς κινδύνοις καὶ ἀριστείαν καὶ νίκην τοῦ ἀνδρὸς καὶ τὴν μὲν ψυχὴν ἄληπτον παντάπασι περιγινουμένην καὶ ἀποχωροῦσαν, αὐτὸ δὲ τὸ καλῶς αὐτῇ δουλεῦσαν ἱερὸν σῶμα λειφθὲν κάτω καὶ προκείμενον μόνον ἐπ᾽ ἐξουσίας, ὥστε καθυλακτεῖν καὶ λυττᾶν κατ᾽ αὐτοῦ τοὺς παμμιάρους ἐκείνους φονεῖς, μηδὲν ἐπὶ τῆς ἀηττήτου ψυχῆς κατισχύσαντας. [Reliquias pie colligunt christiani.] Γίνεται δ᾽ οὖν ἔρως ἅπασι καὶ ἅμιλλα τοῖς παροῦσιν, ὅστις ἂν ἐκείνου τι μέρος ἢ μικρὸν ἢ μέγα τοῦ παντίμου σώματος καὶ ἡγνισμένου ταῖς ὑπὲρ Χριστοῦ βασάνοις καὶ τοῖς οἰκείοις αἵμασιν, ἁρπάσας φθάσῃ καὶ θησαυρίσῃ κάλλιστον ἑαυτῷ καὶ βιωφελέστατον κειμήλιον, ἢ τοῖς πανάγνοις ἐκείνου καὶ σεπτοῖς αἵμασιν ἑαυτὸν καταχρίσῃ καὶ κατὰ τῶν ἐσθημάτων, ὧν περιέκειτο, ῥανίδας τινὰς ἐκεῖθεν δέξηται, τοῦ βίου καὶ τῆς ζωῆς αὐτῷ περιβολὴν ἀσφαλείας καὶ ὁπλισμόν. Καὶ πολλοί γε καὶ μέχρις αἱμάτων καὶ πληγῶν εἰς τοῦθ᾽ ὡρμήθησαν, πρόθυμοι κοινωνοὶ τῶν ἀγώνων ἐκείνῳ καὶ συναθληταὶ τῇ προθέσει πάντως καὶ τῷ ζήλῳ τῆς ψυχῆς καὶ μερῖται τῆς ὑπὲρ Χριστοῦ σφαγῆς τῷ μάρτυρι. Παρῆσαν δὲ τηνικαῦτα καὶ παρέτυχον πάνυ τοι πλεῖστοι, [Testes plurimi.] καὶ τοῦτό γε οὐ μόνον διὰ τὸ τῆς πόλεως Ἀλεξανδρείας, ἐφ᾽ ἧς οἱ ἀγῶνες τῷ μάρτυρι, ὡς πάντες ἴσμεν, ἀεὶ πολυπληθὲς ἀνθρώπων, καὶ δι᾽ ἐμπορίας καὶ δι᾽ ἄλλους πάντας ἄλλους ἄλλοις προσήκοντας τρόπους καὶ τὴν ἐπιδημίαν ἐκεῖσε ποιοῦντας ἐπίχρειον. Ἀλλὰ πολλῷ γε μᾶλλον ἔτι συνήθροιζε πάντας ἡ φήμη τοῦ ἀνδρὸς καὶ τὸ μέγα καὶ θαυμαστὸν ἔργον τῆς ἀγωνίας καὶ ἀριστείας αὐτοῦ· καὶ οὐχ οἷόν τ᾽ ἦν πάντως οὐδένας τῶς ἐκεῖσε τηνικαῦτ᾽ ἀνθρώπων ἔχειν ἠρέμα πρὸς τοσοῦτο θαῦμα τοῦ βίου καὶ πρᾶγμα γινόμενον ἄηθες· ἀλλ᾽ ἠπείγοντο πάντες πρὸς τὴν καινὴν καὶ θαυμαστὴν θέαν καὶ παντὸς γένους ἄνθρωποι, Ῥωμαῖοι τῶν διὰ τὴν πρεσβείαν, ᾗπερ εἶρηται, καὶ δι᾽ ἐμπορίαν παρατυχόντων τῇ πόλει, Ἰταλοὶ καὶ τούτων γε πλήρης διὰ τὰς ἐμπορίας ἡ πόλις ἀεί, Ῥὼς ὡσαύτως ἐθάδες ἐκείνῃ, Ἄραβες [Ἄρραβες V.] , Σύροι, αὐτόθεν τε καὶ ἄλλοθεν ἐπίδημοι· καὶ Τριβαλλοὶ [Τριβαλλοί tunc temporis vocabantur qui deinceps Servi dicti sunt. Sp. Lampros, in Byzantinische Zeitschrift, t. V, p. 71.] παρῆσαν καὶ αὐτοὶ κατὰ χρείαν πρεσβείας εἰς τὸν τῆς χώρας ἄρχοντα, καὶ τί ἂν ἀπαριθμοίη [ἀπαριθμείη V.] τις πάντας; καὶ πάντες γε ὅμως οὗτοι παρῆσαν ὁμοῦ μετὰ σπουδῆς, τοῦ θαυμαστοῦ πράγματος ἐκείνου καὶ τῆς πάντας κατασχούσης φήμης οὐ θεαταὶ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐρασταί, καὶ πάντες ἡμιλλῶνθ᾽, ὡς ἔφην, ὑπὲρ τοῦ φθάσας ἐκεῖθεν ἔκαστος λαβεῖν ὁτιοῦν, μέγιστον ὄντως πλούτου παρεμπόρευμα· ἀλλ᾽ ἐφθόνουν οὐ μόνον τῷ ἀριστεῖ καὶ στεφανίτῃ νεκρῷ καὶ [supra lin. V.] τῆς τοιαύτης εὐδοξίας καὶ περιφανείας οἱ δυσσεβεῖς καὶ βάσκανοι φονευταί, ἀλλὰ καὶ τοῖς περὶ αὐτὸν οὕτω σπουδάζουσι· καὶ πληγαῖς παντοίαις ἀπωθοῦνται καὶ τὰς ἐλπίδας αὐτοῖς καὶ τὸν ἔρωτα τῶν θαυμαστῶν ἐκεῖθεν κειμηλίων αὐτίκα τέμνουσι, πυρὶ παραδόντες τὸ πάντιμον ἐκεῖνο σῶμα καὶ τὸν χοῦν ἀποδόντες τῷ πρώτῳ χοῒ καὶ τὴν γῆν τῇ γῇ κατὰ τὴν ἀρχαίαν δεσποτικὴν ἀπόφασιν· [Sancti corpus comburitur.] ἧς τῷ δεσπότῃ τοῦ παντὸς ὀλίγος ὁ λόγος, [Gen. 3, 9.] εἰ [lectio incerta.] μὴ κατὰ τῆς γενναίας ἐκείνης καὶ ἀηττήτου ψυχῆς κράτος ὁτιοῦν λαβόντες, ἧς ὁ πᾶς λόγος τῷ δεσπότῃ καὶ τῷ αὐτοῦ καὶ ὑπὲρ αὐτοῦ μαχητῇ τε καὶ νικητῇ· ᾗ δὴ καὶ τῶν τῇδε μεταστὰς ἐκεῖνος εἰς οὐρανοὺς τοῖς ὁμοτίμοις συγκαταλέγεται καὶ πάλαι πρότερον συνάθλοις, τῆς μακαρίας ἐπειλημμένος καὶ ἀνόσου καὶ ἀνωλέθρου ζωῆς καὶ πολιτείας περὶ τὴν θείαν τριάδα· καὶ συναγάλλεται τούτοις καὶ συγχορεύει καὶ συναπολαύει τῆς ἐφετῆς θεωρίας, καὶ τελεῖται τὰ θεῖα μυστήρια, φθάσας προεισενεγκὼν εἰς τὸ οὐράνιον ἄνω θυσιαστήριον δεκτοὺς καρποὺς καὶ θύματα τέλεια καὶ ποθεινὰ τῷ σωτῆρι καλλιερήματα, τοὺς οἰκείους καμάτους, τὰ οἰκεῖα αἵματα καὶ τὴν πρόθυμον ὑπὲρ αὐτοῦ σφαγὴν καὶ τῆς αὐτοῦ θεοσεβείας καὶ πίστεως.

[9] Ἐκεῖσε δὴ λοιπὸν ἔπειτα νῦν τοῖς ἐκ τοῦ παντὸς αἰῶνος περιβοήτοις καὶ θαυμασίοις ἐκείνοις ἀνδράσι καὶ τῷ πατριάρχῃ σύνεστιν Ἀβραάμ, εἴτουν ἐν τοῖς κόλποις ἐστὶν αὐτοῦ, ὡς τὰ ἱερά φασι λόγια. [Luc. 16, 22.] Πλὴν ὅτι ὁ μὲν τὸν υἱὸν θῦμα προσήνεγκε καὶ πρόθυμος ἦν τῷ Θεῷ καλοῦντι, ὁ δ᾽ ἑαυτὸν ἑκών γε εἶναι τῷ Θεῷ καὶ μάλ᾽ αὐθόρμητος ἐθύετο· μετὰ τοῦ Δανιὴλ εἵρχθη καὶ μετὰ τῶν θαυμαστῶν ἐκείνων τριῶν παίδων τοῖς κινδύνοις εὐθαρσὴς ἔρριψεν ἑαυτὸν μετὰ τῆς αὐτῆς εὐελπιστίας εἰς Θεὸν καὶ πίστεως· ἀλλ᾽ οἱ μέν γε καὶ αὐτόθεν ἀντελάμβανον αὐτίκα τῆς καλλίστης προθέσεως καὶ ἀνδραγαθίας τὴν ἀπαλλαγὴν τῶν χαλεπῶν καὶ ζῶντες αὖθις ἐδόξαζόν τε καὶ ἀνύμνουν τὸν ῥύστην, ὁ δ᾽ εἰς τέλος ἐνεκαρτέρει τοῖς δεινοῖς καὶ συνεπέρανε τὴν ἀγωνίαν αὐτῇ τῇ ζωῇ, καὶ ὥσπερ ζῶν καὶ θανὼν ὅμως ἀνύμνει καὶ τὸν δεσπότην ἐπεκαλεῖτο· ἀλλὰ καὶ πᾶσιν ἄλλοις, ὅσοι πρὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ σωτηριώδους οἰκονομίας ἐν ἄλλοτ᾽ ἄλλοις καὶ διαφόροις καιροῖς τε καὶ πείραις μέχρι θανάτου τὴν ὑπὲρ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἀληθείας ἔνστασιν ἐπαρρησιάσαντο, καὶ αὐτῷ τῷ τοῦ Χριστοῦ βαπτιστῇ καὶ προδρόμῳ κήρυκι τῆς ἐπιδημίας αὐτοῦ συνήθλησε τῇ πίστει καὶ τὸ σῶμα παραπλησίως ἐπέδωκε ἐρρωμένως [corr., prius τῶ θανάτω καὶ τῆ σφαγῆ ἐρρωμένους.] τῷ θανάτῳ καὶ τῇ σφαγῇ· συνεκήρυξε τοῖς θείοις τοῦ Χριστοῦ μαθηταῖς καὶ ἀποστόλοις ἐν μέσῳ ἐθνῶν καὶ συναγωγῇ λαοῦ πολλοῦ καὶ βαρέος τὸ δόγμα τοῦ Χριστοῦ καὶ ὡς πρόβατον ἐν μέσῳ λύκων κατασχεθεὶς καὶ ἀγόμενος πάντ᾽ ἔφερε γενναίως πάθη, χαίρων ἐπὶ τοῖς ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ στίγμασι· [1 Cor. 4, 9.] θέατρον ὄντως καὶ αὐτὸς κατ᾽ ἐκείνους ἐγένετο μεγάλου θαύματος καὶ καινότατον καὶ ἄηθες ἤδη πολλῶν τῶν ἐτῶν, ἀγγέλοις τε συνηδομένοις καὶ συναιρομένοις τῇ αὐτοῦ παρρησίᾳ καὶ πάλῃ, καὶ ἀνθρώποις, τοῖς γε νοῦν ἔχουσιν, ἡδομένοις ὡσαύτως καὶ βελτιουμένοις τῷ τῆς αὐτοῦ θεοσεβείας ζήλῳ καὶ τῇ γεννικῇ καρτερίᾳ καὶ ἀριστείᾳ καὶ νίκῃ. συνημιλλήθη τοῖς θαυμαστοῖς ἐκείνοις καὶ μεγαλωνύμοις μάρτυσι τοῦ Χριστοῦ καὶ ἀγωνισταῖς καὶ μετὰ τῆς αὐτῆς ὁρμῆς καὶ προθέσεως, τὴν ὑπὲρ τοῦ δεσπότου παρρησίαν ἀναλαβόμενος καὶ τὸν θυρεὸν τῆς πίστεως περιβαλόμενος, ἐναντίον φονευτῶν καὶ τυράννων· τῆς μαρτυρίας εὖ μάλα τὸ στάδιον εἰσέδυ καὶ διήνυσεν εἰς τέλος, ἄτρεπτος καὶ ἀνάλωτος διακαρτερήσας τοῖς δεινοῖς, καὶ πρὸς πᾶσαν ἐργώδη καὶ χαλεπὴν πεῖραν καὶ προσβολὴν καὶ αὐτὸς κατ᾽ ἐκείνους ὡσαύτως ἐσκευασμένος γεννικῷ φρονήματι, εἰ καί τινες ἐκείνων πρὸς πλείους βασάνους ἐπενεχθείσας, οὕτω δὴ συμβάν, εὐτύχησαν ἐπιδείξασθαι τὸ κράτος τῆς γνώμης καὶ τὴν ἀήττητον ἀριστείαν· πλήν γε ὅτι κἀνταῦθα λέγειν ἔχομεν τῷ νέῳ τούτῳ μαχητῇ καὶ στεφανίτῃ καὶ μετ᾽ ἀληθείας ἀποδεικνύειν τοῖς εὐγνώμοσι θεαταῖς καὶ κριταῖς τῶν ἀγώνων, ὡς ἄρα καὶ αὐτὸς μετὰ τῆς αὐτῆς οἴκοθεν τῶν λογισμῶν παρασκευῆς φέρων ἔδωκεν ἑαυτὸν εἰς πᾶσαν δὴ χαλεπῶν πεῖραν καὶ τῶν κατεπιχειρούντων τῆς αὐτοῦ πίστεως βάσανον, εἰ καὶ τοῦ τέλους καὶ τῆς νίκης λαγχάνει τάχιον· καὶ πρὸς αὐτοὺς μεθίσταται καὶ τὴν ἐπηγγελμένην καὶ αὐτῷ σὺν αὐτοῖς λαμβάνει κληρονομίαν· καὶ συναπολαύει νῦν αὐτοῖς ὄντως ἐν τοῖς ἀγαθοῖς τοῦ πατρός· [2 Tim. 2, 19.] ἐπιγινώσκει γὰρ τοὺς αὐτῷ γνησίους ὁ πάντων δημιουργὸς καὶ δεσπότης, καὶ ὧν ἐν ταῖς καρδίαις τὸ πνεῦμα γνωρίζει τε καὶ κράζει τὸ τῆς αὐτοῦ πατρότητος ὄνομα, ὡς δ᾽ υἱοὺς λοιπὸν ὄντας αὐτοῦ τῇ μεγαλοδωρεᾷ τε καὶ χάριτι, κατὰ τὸν ἀποστολικὸν ἀληθῆ καὶ θεῖον λόγον, καὶ κληρονόμους ποιεῖται καὶ συγκληρονόμους Χριστοῦ καὶ προσλαμβάνει γε αὐτοὺς μετόχους τῶν ἀσείστων καὶ ἀνεννοήτων παντάπασιν ἀγαθῶν, ἃ πάλαι γε αὐτοῖς ἡτοιμάσατο· [Rom. 8, 15 – 17.] καὶ προσλαμβάνει γε οὓς καὶ προλαβὼν φθάσας προέγνω καὶ οὓς ἐδικαίωσε καὶ προώρισεν, ὥσπερ δὴ καὶ τοὐναντίον αὖθις ἐπιγινώσκει καὶ ἀπωθεῖται τοὺς ἀλλοτρίους καὶ νόθους καὶ ἀναξίους αὐτοῦ τῆς λαμπρότητος καὶ παραπέμπει πρὸς τὸ ἡτοιμασμένον σκότος τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς αὐτῷ προσήκουσιν, [Matth. 25, 41.] οἳ καὶ υἱοὺς αὐτῷ τῷ τῆς κακίας ἀρχηγῷ καὶ πατρὶ σφᾶς αὐτοὺς κακοὶ κακῶς ἑκόντες γε ὄντες εἰσεποιήσαντο. Ἀλλ᾽, ὅπερ ἐλέγετο, τοὺς οἰκείους ἐπιγινώσκει ὁ σοφὸς καὶ χρηστὸς δεσπότης καὶ τοῖς εὐγνώμοσιν αὐτοῦ δούλοις καὶ πιστοῖς ἐπ᾽ ὀλίγων ἀναφανεῖσι καὶ τὰ μέγιστα καὶ πλεῖστα πιστεύει καὶ τελεώτατα, [Matth. 25, 41.] καὶ εἰς τὴν ἀνέκφραστον αὐτοῦ χαρὰν εἰσάγει καὶ εἰσοικίζεται,ὡς ἄρα καὶ νῦν εἶναι τοῖς καθ᾽ ἡμᾶς τοῖσδε χρόνοις καὶ τόν γε δὴ νέον αὐτοῦ θεράποντα προσλαμβάνει καὶ οἰκειοῦται καὶ καθίστησιν ἐπὶ πολλῶν καὶ πιστὸν ἀναδείκνυσιν ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ καὶ συντάττει τοῖς αὑτοῦ λογάσι τε καὶ γνησίοις.

[10] Ὢ μακάριος ὄντως ἐκεῖνος ἄνθρωπος, καὶ πλειστάκις τοῦτ᾽ ἀκούειν ἄξιος, καὶ οὐ τοῦτο μόνον, οὐδὲ τοῦτο μᾶλλον ἢ καὶ σφόδρα θαυμάζειν ἄξιος τῆς συνέσεως καὶ τῆς ἀσφαλοῦς οἰκονομίας· ὃς ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ καὶ βραχείᾳ τῆς βιοτῆς ἀκμῇ πόνοις αὐθαιρέτοις πρόθυμος πάντων ὑπερφρονήσας τῶν τῇδε τάχιστ᾽ ἀλάττεται τοσαύτην εὐκληρίαν καὶ μόνιμον κατὰ τοῦ παντὸς αἰῶνος ῥᾳστώνην καὶ πλοῦτον καὶ βασιλείαν ἀσάλευτον. Ὢ τῆς καλῆς ἐμπορίας· ὢ τῶν καλλίστων κερδῶν καὶ συναλλαγμάτων· ὢ τῆς ἐλευθερίου καὶ εὐγενοῦς, πάντων τῶν ὄντων καὶ αὐτοῦ γε τοῦ σώματοςἀφειδοῦς μὲν ἐπιδόσεως, ἀλλά γε δὴ καὶ τῆς τῶν ἀρρήτων ἐκείνων καὶ ἀφθάρτων αὐτίκα αὐτόθεν ἀντιλήψεως, πάντα λογισμὸν ὑπερβαινούσης καὶ μήποτε δὴ μηδ᾽ οἷστισι μέτροις ὁριζομένης· ὢ τῆς ἐπιτυχίας τοῦ καιροῦ τῶν γενναίων ἐκείνων ἄθλων καὶ τοῦ καλλίστου τῶν ἀγώνων, ὃν ἠγώνισται, καὶ τετήρηκε τὴν πίστιν ἀζήμιον καὶ τὸν δρόμον καὶ τὴν ὁρμὴν κατὰ σκοπὸν εἰς τέλος διήνυσε, καὶ τὴν νίκην ἤρατο· [2 Tim. 4, 8.] καὶ νῦν εὑρίσκει τοὺς λαμπροὺς στεφάνους καὶ ἀκηράτους, τοὺς ἀποκειμένους τοῖς ἀριστεύσασιν οὕτως ὑπὸ τοῦ φιλοτίμου καὶ δικαίου κριτοῦ. Ἀλλ᾽, ὦ θαυμαστὲ καὶ καλλίνικε μαχητὰ καὶ στεφανῖτα Χριστοῦ, σὺ μὲν δὴ κάλλισθ᾽, [Sancti invocatio.] ὧν ἕνεκεν ἠγώνισαι καὶ ἠρίστευσας, τετύχηκας πάντως καὶ ἀπολαύεις νῦν ἄνω περὶ τὸν δεσπότην ἐν οὐρανοῖς καὶ πόθῳ θερμοτάτῳ τῆς ἀληθοῦς πίστεως καὶ λογισμῶν κράτει καὶ γνώμῃ μεγαλόφρονι πάντα παριδὼν τὰ τῇδε καὶ πάντα παραδραμὼν καὶ τάχιστ᾽ ἀπαλλάξας, καὶ αὐτοὺς τοὺς δεσμοὺς ὑπεραρθεὶς τοῦ σώματος ὑπερφυῶς, ἀνάλωτος περιγενόμενος, τῆς μακαρίας καὶ ἀνωλέθρου λήξεως ἐπελάβου καὶ πολιτείας, ὡς ἐπόθησας. Τὸν δέ γε τὰ σὰ μάλιστα ποθήσαντα, τὸν δ᾽ ἐμὸν πάντα θαυμαστὸν βασιλέα καὶ τὴν σὴν μεγίστην ταύτην ἀνδραγαθίαν διαφέροντως θαυμάσαντα καὶ ὅσαι ὧραι θριαμβεύοντα καὶ καλλυνόμενον ταύτῃ καὶ τρίβοντ᾽ ἀεὶ καὶ τρυφῶντα πῶς ἂν εἴπῃ τις ὑπερβαλλόντως ἐπὶ πάσης ἀκοῆς καὶ ὄψεως, τὸν ὄντως τῶν σῶν κατορθωμάτων καὶ τῆς νίκης συνετὸν ἐπιγνώμονα καὶ ἐπαινέτην καὶ ἐραστὴν ἀξιόχρεων καὶ τῆς σῆς σπουδαστὴν εὐδοξίας οὐκ οἶδ᾽ ὡς εἴ τινος καὶἄλλου παντὸς πράγματος ἢ ὡς εἴ τις καὶ ἄλλος ὁτουοῦν ἄλλου τῶν ἁπάντων, ἐπειδὴ καὶ λίαν ἐτιμήθησαν ὄντως αὐτῷ οἱ κατὰ σὲ τοῦ Θεοῦ φίλοι, καὶ ὅλως αὐτῶν ἤρτηται, καὶ ζῆν καὶ πνεῖν αὐτοῖς ὅλως ἔχει, τὸν καὶ πάντας ἀνθρώπους εἰς τὸ περὶ σὲ θαῦμα τὸν νοῦν ὡς οἷόν τε προσέχειν ἐξάπτοντα καὶ μὴ συγχωροῦνθ᾽ ὅλως ἔχειν ἠρέμα, τοῦτον ἄρα δὴ καὶ ἄνωθεν ὅμως ἐποπτεύοις καὶ πρόθυμος αὐτῷ γίνοιο καὶ εἴης ἐν πᾶσι παραστάτης καὶ πρόμαχος καὶ παρείης ἀεὶ κοινωνὸς αὐτῷ πάντων ἔργων καὶ βουλευμάτων, ἀνύτειν εὖ καὶ κατὰ σκοπὸν αὐτῷ καὶ βούλησιν· βούλησις δ᾽ αὐτῷ, καὶ πάντες ἴσασιν, ὅσοις τοι νοῦς σωφρονικὸς καὶ μὴ τῆς ἀληθείας δύσνους καὶ βάσκανος, ὡς ἄρα βέλτιστον ἂν εἴη πάντα τρόπον τῇ ἀρχῇ, καὶ πάντ᾽ εὖ πράττειν τοὺς ὑπηκόους ἡμᾶς, καὶ ὅλως γε πάντας τοὺς ἐπωνύμους πανταχοῦ τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ἀντιδιδοίης αὐτῷ τῆς περὶ σὲ τοσαύτης προθυμίας αὐτοῦ καὶ σπουδῆς τὴν σὴν ὑπὲρ αὐτοῦ πρὸς Θεόν, ᾧ νῦν παρρησίᾳ παρίστασαι, σπουδήν, κἀντεῦθεν ἵλεων [ita V; fortasse legendum ἱλέου?] αὐτῷ τὸν κοινὸν δεσπότην, καὶ πάσης εὐπραγίας καὶ πάσης εὐκλείας εἴης αὐτῷ βοηθὸς εἰς Θεὸν καὶ μεσίτης, οὗ ζηλωτὴς σὺ καὶ μιμητὴς πάντως εἰς δύναμιν, ὡς ἔργοις ἔδειξας· ὃς ἀντιδοξάζει τοὺς αὐτὸν δοξάζοντας καὶ πλουσίως ἀμείβεται. Εἰ δέ σοι καὶ τὸ παρὸν τόδε καθ᾽ ἡμᾶς τοῦ λόγου δῶρον λόγου τινὸς ἄξιον καὶ φορά τις δεκτή, συμμετρουμένῳ πάντως τὴν δύναμιν ἢ μᾶλλον τὴν εἰς τὸ καλὸν τῆς ψυχῆς πρόθεσιν, καὶ τοῦτο γὰρ δὴ πάντως σὸν ἂν εἴη καὶ ὄντως κατὰ Θεοῦ μίμησιν καὶ τοῦτο τοὐμοῦ βασιλέως ἂν εἴη προτρεψαμένου. Καὶ νομίζομεν γὰρ πρὸς πάντα οἱ παρακαλοῦντι κατ᾽ ὀφειλὴν πείθεσθαι, τοσοῦτον εὖ εἰδότες καὶ ἀεὶ συλλογιζόμενοι τοῖς πράγμασιν αὐτοῖς, ὡς ἄρα πάνθ᾽ ἡμῖν ἐξ αὐτοῦ χρηστά, καὶ τῶν βελτίστων ἡμῖν ἁπάντων καὶ πάντα τρόπον ἡγεμών ἐστι· καὶ οὐδενὸς ὅτου μὴ τοιούτου τυγχάνειν ἔχομεν, εὖ μάλ᾽ ἑπόμενοι τοῖς αὐτοῦ νόμοις καὶ λόγοις καὶ τοῖς κατ᾽ αὐτὸν μάλισθ᾽ ὑποδείγμασι. Καὶ οὐκ αὐτοῦ μᾶλλον χάριν αἱ πρὸς πάντα παρακλήσεις αὐτοῦ, ἢ ἡμῶν γε αὐτῶν μᾶλλον, ὅπως ἂν ἐν καλλίστοις εἴημεν καὶ ἀεὶ βέλτιον πράττοιμεν καὶ τὰ θεῖα καὶ τἀνθρώπινα πράγματα. Καὶ τοῦθ᾽ ἡμῖν εἴη χρόνοις ὅτι πλείστοις, τοῦ πάντων ἀγαθῶν ἀνθρώποις αἰτίου Θεοῦ διδόντος διὰ σοῦ βραβευτοῦ.

DE S. IOHANNE IUNIORE MONACHO IN THRACIA
COMMENTARIUS PRAEVIUS

Iohannis Iunior monachus in Thracia (S.)

SAEC. X – XI

Auctore H. D.

[1] [Theodori Metochitae oratio] Praeter orationem de S. Michaele neomartyre, aliam quoque de S. Iohanne iuniore contineri in codice Vindobonensi Philosophico graeco 95 (=V), fol. 364 – 373, qui Theodori Metochitae opera rhetorica complectitur, in superioribus dictum est [Supra, p. 669.] . Hanc etiam publici iuris facere aggredimur, uno quidem adhibito teste, sed egregio. Legenti statim manifestum erit hanc non esse orationem in contione habitam, sed potius libellum de vita et miraculis S. Iohannis. Praetermisso enim solito exordio, in medias res ingreditur Theodorus exponendo quo loco, qua occasione, a quibus inductus sit ut novi Iohannis gesta illustraret. A tritis etiam rhetorum artibus plerumque temperat, ut hagiographorum mores induat. Utinam illos aemulatus non esset qui sanctos nonnisi multiloquio pro dignitate laudari existimant.

[2] [seu libellus de vita S. Iohannis iunioris.] Dum Didymotichi Thraciae in monasterio urbis praecipuo versatur, a monachis incitatus est Theodorus ut ad conscribenda praeclara gesta Iohannis cuiusdam, qui prope civitatem cum fama sanctitatis et miraculorum vixerat, calamum sumeret. Florebat Iohannes ille temporibus Basilii, Bulgarorum interfectoris. Natus erat in vico a Didymoticho civitate parum dissito, parentibus agricolis. A quibus pie educatus, Christi verba et praecepta assidue meditari coepit, habitumque monachorum induit. Hominum congressus abhorrens, in loca deserta secedit, ubi S. Iohannis Baptistae et Heliae prophetae virtutes aemulatur; soli Christo et sibi vacans, inter feras vitam ipsis angelis mirabilem agit. Victus ei herbae, potus aqua, tegumentum vestis cilicina, domicilium spelunca inaccessa. Non oportebat lumen sub modio diutius abscondi. Accidit ut gubernator, animi recreandi causa, venatum iret in locis ubi Iohannes abditus degebat, eumque casu obviam haberet. Gaudet ille se tantum repperisse thesaurum, statimque mentem subit propositum ecclesiae apto loco aedificandae. Iohannem suadere conatur ut quam plurimis congregatis fratribus ibidem monasterium condat, cuius et regimen suscipiat. Clam aufugit Iohannes, et in aliam migrat solitudinem. Gubernator autem, spe frustratus, nequicquam eum requirit: sed forte incurrit in venerandum senem et sanctae vitae monachum, Iohannis cognatum, qui ad hunc reperiendum operam praestat. Res ei fauste succedit; Iohannem primo reluctantem inducit ut redeat et gubernatori morem gerat, seque illi non defuturum spondet. Constituitur ergo monasterium, et Iohanni magistro et duci adiunguntur non pauci. Mox tamen eremi victus desiderio, Iohannes gubernacula optimo seni committit, et vitam solitariam rursum amplectitur, exemplo virtutum magis quam praeceptis coetum monachorum regere cupiens. Et ea quidem multo tempore fuit huius coenobii condicio. Mortuo autem illo qui rerum ad monasterium pertinentium sollicitudinem maximam partem suis umeris ferebat, onus sibi a Providentia impositum Iohannes non declinavit, et ecclesiae aedificandae labores et molestias alacriter suscepit. Tandem postquam praedixerat finem vitae sibi imminere, moritur, thesaurum monasterio sacrum corpus relinquens. Plurima miracula viri sanctitatem declarant, quorum nonnulla ab hagiographo referuntur Et his absolvuntur quaecumque de Ioanne iuniore tradita sunt. Nullum enim in aliis libris vel in fastis sacris sui vestigium reliquisse videtur.

VITA S. IOHANNIS IUNIORIS A. THEODORO METOCHITA
E codice Vindobonensi Philosophico graeco 95 (=V). Cf. Comm. praev. num. 1.

Iohannis Iunior monachus in Thracia (S.)

Vita

Εἰς τὸν ὅσιον Ἰωάννην τὸν νέον.

[1] [Didymotichi Theodorus a monachis rogatur] Διέτριβον μὲν ἐπὶ Θρᾴκης ὑπερόριος τῆς πατρίδος ἐν πόλει παρ᾽ Ἕβρῳ μάλ᾽ ἔγγιστα ῥέοντι (Διδυμότειχον [Didymotichus dicta est Dyme ad Hebrum, nunc Feredjik. Cf. Meletios, Γεωγραφία παλαιὰ καὶ νέα, t. III (Venetiis, 1807), p. 102.] ἡ πόλις ὄνομα οὕτω)· καὶ τοίνυν μονῇ δή τινι, ἣ τὰ πρῶτα τῶν κατ᾽ αὐτήν, ποιουμένῳ τὴν οἴκησιν, οἷα εἰκός, συνήθεις μοι πλεῖστοι τῶν μοναχῶν γίγνονται, καὶ οὐκ ἄρ᾽ ἔπειθ᾽ οἳ κατ᾽ αὐτὴν μόνον, ἀλλ᾽ οἳ καὶ τὰς τῇδ᾽ ἄλλας μονὰς ἐπῴκουν· συγγινόμενοι δ᾽ οἱ ἄνδρες ἔμοιγ᾽ ἐπὶ πλεῖστον ὡς ἂν ἀμέλει συνήθεις γινόμενοι, καὶ τοῖς ἐμοῖς ἀλγεινοῖς συνδιατιθέμενοι φιλανθρώπως καὶ τῇ συμπεσούσῃ μοι νόσῳ μάλιστα πάσχοντες, καὶ κάμνειν πρὸς ἐπικουρίαν πᾶν, ὅ, τι ποτ᾽ ἂν οἷοί τ᾽ [οἷοί τ᾽ in margine, prima manu V.] εἶεν, αἱρούμενοι πρόθυμοι, παρρησίᾳ λοιπὸν ἐντεῦθεν ἀξιοῦσι πρός με χρῆσθαι· καὶ δῆτ᾽ ἔνιοι τούτων· &ldquogr;Ἀλλὰ σύ γε πολλῇ (φασί) ξυνὼν σχολῇ νῦν εἶναι, βέλτιστ᾽ ἂν ἴσως δράσαις καὶ πρὸς σαυτοῦ, πρὸς εὐφημίαν εὖ μάλα κεκινημένος τῷδε καθ᾽ ἡμᾶς ἀνδρὶ μακαρίῳ· καὶ τοῖς ἐκ μακροῦ γὰρ τέως Χριστοῦ δούλοις καὶ ὑπηρέταις ὅδ᾽ ἐστὶν ἐναρίθμιος, ἀνδράσιν ἐκείνοις ἁγίοις καὶ ὧν πολλὰ τὰ κλέα· καὶ πολὺς ἐν θαύμασι καὶ κατὰ νόσων χαλεπῶν ἰσχυρός, μάλ᾽ ἐπίδηλον πολλοῖς κάμνουσιν ἑκάστοτ᾽ ἐπικαλουμένοις, καὶ τοῦτο συχνάκις ἐπὶ πολλοῖς ἡμῖν μάρτυσιν. Ἰωάννης ὅδ᾽ ὄνομα νέος, μὴ πάνυ τοι τῶν χρόνων πόρρω τοῖς ἀσκητικοῖς οὑτοσὶ πόνοις διαφερόντως ἐνιδρώσας ἐνθάδε τοῖς καθ᾽ ἡμᾶς τοῖσδε τόποις ὅτι μάλιστ᾽ ἔγγιστα τῇ πόλει, [aut Iohannis, virtutibus et miraculis clari,] καὶ κατ᾽ ἐκείνους ἄρα τοὺς πάνυ καὶ διαβοήτους θαυμαστῇ καὶ μακρᾷ τῇ μνήμῃ, τῶν χρόνων μὴν ἐκείνων, ὅτε Βασίλειος αὐτοκράτωρ Ῥωμαίων ἐπὶ τῶν σκήπτρων ὢν κομιδῇ κατὰ Βουλγάρων ἠρίστευε [Basilius, ὁ Βουλγαροκτόνος dictus, imperator ann. 967 – 1025.] , παρὰ τοσοῦτον ἀμέλει κράτιστα, παρ᾽ ὅσον καὶ παρωνυμίαν ἐντεῦθεν εὑρέσθαι τῶν ἐπ᾽ αὐτῶν τροπαίων· καὶ τόδ᾽ ἂν ἴσως ἐν καιρῷ σοι (φασίν) ἀτὰρ γένοιτο τῶν νῦν ἐπὶ σοῦ πραγμάτων καὶ τῆσδε χαλεπῆς τῆς νόσου· οὕτως ὄναιο πρόθυμος ἡμῖν προσθέμενος· τῷ μακαρίτῃ τῷδε τὴν γλῶτταν δὸς ταχὺς ἀνύσας· χάρισαι μὴ μᾶλλον αὐτῷ γ᾽ ἴσως ἢ σεαυτῷ· ὄναιο τῆς παρασκευῆς τῶν λόγων ἐν ἀκμῇ πράγματος τοσαύτῃ νῦν εἶναι· ὄναιο σεαυτοῦ καὶ τῆς γλώττῆς, ὡς οὐ μή ποτ᾽ ἄλλοτ᾽ ἂν μᾶλλον.&rdquogr; Οὕτω δή μοι περὶ τὴν εἴσπραξιν ταύτην καὶ τὴν τῆς εὐφημίας ἐκείνῳ συντέλειαν ἐπιεικῶς οἱ ἄνδρες πολλοὶ γίγνονται, πολὺ μάλιστ᾽ ἐγκείμενοι· καὶ μὴ τοίνυν ἀναβάλλεσθαι μηδ᾽ ἀποποιεῖσθαι τοὖργον ἐμοῦ τοῖς τῶν ἀνδρῶν παρακλητικοῖς ἔχων ἐγώ, καὶ ταῦτα πλείστας ἔχων καὶ μάλισθ᾽ ἱκανὰς ἀποσπᾶν τὰς προφάσεις, ἐφ᾽ ᾧ μὴ πρὸς τὴν αἴτησιν ἀπαντᾶν μηδὲ προσίεσθαι τὴν πρόκλησιν ταύτην, πείθεσθαι καὶ πρὸς ἐμαυτοῦ ποιεῖσθαι· ἢ πῶς γὰρ οὔ; καὶ πάντες ἴσασιν οἶμαι καὶ οὐ μή ποτ᾽ ἂν ἀναγκαῖον εἴη προστιθέναι· οὐχ ἑκὼν μὲν μάλα τοι οὐδὲ τοῦ καιροῦ ξυγχωροῦντος, εὖγε δὴ τόδε δῆλον, [gesta conscribat.] πείθομαι δ᾽ ὅμως τοῖς προτρεπτικοῖς οὕτω δὴ τῶν ἀνδρῶν· ἢ τί γὰρ ἔμελλον ἢ πῶς ἄρ᾽ ἄτρεπτος ἐνθάδ᾽ ἀξιοῦν καὶ τῶν ἐμαυτοῦ κρίσεων ἔχεσθαι καὶ μὴ καταθαρρεῖν ὅποι ποτ᾽ ἂν τῷ πάντ᾽ εὐδρομοῦντι καὶ περαίνοντι ῥᾷστα καὶ τὰ μάλιστ᾽ ἐργώδη δοκοῦντα Θεῷ· μὴ πόρρω τοι νῦν ἐνταῦθ᾽ ἢ κατὰ τὴν αὐτοῦ βούλησιν ἐπιβάλλων, ὥς γέ μοι δοκῶ, καὶ ἅμα φίλοις ἀνδράσιν, οὕτω μετ᾽ εὐχῶν ἐπείγουσι καὶ χρηστῶν τῶν ἐλπίδων, καὶ κατὰ θεὸν ὄντως κινοῦσι καὶ κατὰ Θεὸν κινουμένοις ἴσως αὐτοῖς, καὶ πρός γ᾽ ἔτι τῇ τοῦ μακαρίτου τοῦδε Χριστοῦ θεράποντος καὶ πρὸς αὐτοῦ πολυδόξου τε καὶ τιμίου πάντως ἐπικουρίᾳ τε καὶ συνάρσει πρὸς τοὖργον, καθ᾽ οὗ καὶ τὸ πρόθυμον ἡμῖν τόδε καὶ ἡ τῆς εὐφημίας πρόθεσις καὶ οἱ λόγοι καὶ τῶν λόγων ἡ πρόκλησις, τάχ᾽ ἂν καὶ μάλιστ᾽ αὐτοῦ τὴν ἀρχὴν ὑποθεμένου τὴν πρόκλησιν.

[2] [Encomii leges.] Ἐπεὶ δ᾽ οὖν ταῦθ᾽ οὕτως ἔχει καὶ πρὸς τὴν τοῦ ἀνδρὸς εὐφημίαν, ὡς ἂν ἐξείη κατὰ τὸ παραστὰν τοῦ καιροῦ, ἀδόκητά πως ὡς εἰπεῖν ἡ πρόθεσις, ἤδη τῷ λόγῳ ἔξεστι μὲν ἀρχομένῳ λοιπὸν χρῆσθαι καὶ παριδεῖν ἐνταῦθα νῦν ὅμως καὶ μὴ χρῆσθαι κατὰ τοὺς ἔξωθεν ἐν τοῖς τοιούτοις τῆς τέχνης νόμους, ὡς ἄρ᾽ ἐκείνοις δηλαδὴ δοκεῖ χρῆναι τὴν πρώτην ἐπιβάλλοντας προστιθέναι, μᾶλλον δὲ προτιθέναι καὶ προφέρειν πρὶν τοῖς ἐπαινουμένοις, πρὶν ἢ τὰ καθ᾽ αὑτὸν ἕκαστον ἐπισκέπτεσθαι, καὶ ὁπόσ᾽ ἂν εἴη φέρειν ἔξωθεν καὶ πόρρω τοι τῶν χρόνων ἀνιέναι καὶ κατεπιχειρεῖν ἐκ μακροῦ τῆς εὐφημίας, οἷον τὰ ἐκ τῆς πατρίδος σφίσι, τὰ ἐκ τῶν προγόνων τε καὶ πατέρων. Τὰ τοιαῦτα καὶ ἅττα κατάγει παλαιάν τινα σφίσι δοκοῦσαν εὐγενείας εὔκλειαν καὶ τιμῆς ἐκδοχὴν ἐκεῖθεν, ἔξεστι μὲν οὖν, ὡς ἔφην, ἐνταῦθα παρορᾶν τε καὶ παρατρέχειν, τοῦτο μὲν καὶ ὡς μηδὲν ἔχοντας [corr. prima manu hic et plerumque; prius ἔχοντες V.] ἐντεῦθεν τῷ ἀνδρὶ χρῆσθαι, τοῦτο δὲ καὶ μάλιστα τοῦτο, ὡς εἰ ἄρα καὶ προσῆν ἄττα δή, μηδεμίαν ἄρ᾽ ἐκ τούτων ἔτι προσθήκην οὖσαν καί τινα θαύματος ὄγκον καὶ βάρος τοῖς ἐπαίνοις μηδέ τι πλέον ἐντεῦθεν γιγνόμενον ἐκείνῳ· μηδὲ γὰρ μετεῖναι ταῖς ἀληθείαις παντὶ τῷ νῦν ἑκάστοτε προκειμένῳ τοῖς λόγοις τῶν ἔξωθεν προτέρων καὶ ἀλλοτρίων, ὅπως ποτ᾽ ἂν ἔχοι πάντως, εὖ τε καὶ ὡς ἑτέρως, ἀλλ᾽ ἢ μόνον τῆς οἴκοθεν αὐτοῦ παρασκευῆς τε καὶ χρήσεως· ἔξεστι δὲ καὶ χρῆσθαί πως ἐνταῦθα τρόπον ἄλλον ἢ κατὰ τὰ νόμιμα τοῖς τεχνικοῖς λόγοις, καὶ μάλισθ᾽ ὡς ἔπος εἰπεῖν ἀφ᾽ ἐναντίας σφίσι, καὶ θαυμάζειν ἀξιοῦν, καὶ πάνυ τοι δικαίως ἐνταῦθα, κἀντεῦθεν τὸν ἐπαινούμενον, ὁπότε μηδὲν ὅ, τι ποτ᾽ ἄρ᾽ ἐκεῖθεν ἔχων ἀποφέρεσθαι γεννικὸν καὶ ἀστεῖον καί τινά οἱ λαμπρότητα χαριζόμενον ἀμῃγέπῃ καὶ δόξης συντέλειαν, ὁ δὲ μόνος αὐτὸς οἴκοθεν αὐτοῦ καλλίστη γέγονε τῷ βίῳ φορὰ καὶ ὥσπερ ἐξ ὀστρεώδους καὶ μηδὲν τίμιον ἐχούσης ἀωρίας ὅσα καὶ μαργαρίτης ἀνεδόθη, ἀστράπτων ὥρᾳ καὶ στίλβων καὶ ἰδεῖν ἡδὺς καὶ πολὺ τὸ τερπνὸν ἔχων· καὶ διέλαμψεν ἐπίσημος, οὐ τῷ γένει μᾶλλον ἢ τῇ κοινῇ κατ᾽ ἀνθρώπους φύσει· πατρὶς γὰρ αὐτῷ τῶν παντάπασιν εὐτελῶν αὕτη καὶ πάντ᾽ ἀσήμων, [Sancti patria;] κώμη τις πρὸ τῆς ἄνωθεν εἰρημένης ἤδη πρότερον πόλεως κατ᾽ αὐτὸν Ἕβρον εὐπεριφρόνητος, ἀπορήσαι τις ἄν, ἐμοὶ δοκεῖν, εἰ καὶ κατ᾽ ἄλλην ἡντιναοῦν, οὐ τῇδε μὴν ἀμέλει κατὰ χώραν, ἀλλ᾽ εἰ καὶ ἄλλῃ ποι ἴσως ἄν, βαρβαρικῇ καὶ τὴν κλῆσιν αὐτὴν καὶ τὴν τῶν ἐποίκων ἅπασαν χρῆσιν· πατέρες δὲ καὶ τούτων ἔτι πατέρες καὶ τούτων ἔτι καὶ εἰς ὅσον οἷόν τ᾽ἂν εἴη τοῖς προγόνοις τε καὶ ἀρχηγέταις ἀναχωρεῖν, παραπλησίως ἔχοντες καὶ μάλιστ᾽ εἰκότα [corr., prius εἰκότως V.] πάντως [corr., prius πάντες V.] κατ᾽ αὐτὴν ἀμέλει τὴν πατρίδα πράττοντες, ἀγροῖκοι καὶ περὶ πόνους γεωργίας τὸν ἀεὶ χρόνον ἔχοντες, [parentes agricolae.] χειρῶν ἐπιμόχθῳ καθάπαξ ἀσχολίᾳ καὶ χρήσει τὸν πάντα βίον τὰς τοῦ ζῆν ἀφορμὰς πορίζοντες καὶ σφίσιν αὐτοῖς ἐπαρκοῦντες τἀναγκαῖα τῇ φύσει καὶ ταπεινῶς ὡς μάλιστα χρώμενοι, οἰκόσιτοι τὸν ἀεὶ βίοτον, ἐκ διαδοχῆς ἅπαντες κἀπὶ μηδὲν ὁτιοῦν πλέον ἑαυτοὺς καὶ περαιτέρω τοῖς λογισμοῖς ἀνατείναντες καὶ οὐδὲν μᾶλλον αὐτοὶ μήτε περιεργασάμενοι μήτε δὴ ξυλλαχόντες ὅπως ἄρα, οἷα δὴ τὰ κατ᾽ ἀνθρώπους πράγματα, μηδὲ τοῖς ἐκ γειτόνων ὡς εἰπεῖν γνώριμοι καὶ λόγον τινὰ λιπόντες ἑαυτῶν οἱστισινοῦν ἀνθρώποις καὶ μνήμης ὁτιποτοῦν ἄξιον· οἱ δ᾽ ἄρα δὴ τοῦτο μόνον εἶχον εὐγενὲς καὶ πάντ᾽ ἀλώβητον, τὸ δὲ καὶ πάντων ὡς ἀληθῶς κατ᾽ ἀνθρώπους τοὐπίσημον καὶ πάσης εὐετηρίας ἐν βροτοῖς εὖ μάλ᾽ ἔχον καὶ κάλλιστον ἁπάντων προὔργου καὶ κατὰ καιρὸν μάλιστα τῇ ζωῇ καὶ πᾶσιν, ὁπόσοι γενέσει δῆτα καὶ βιότῳ χρήσαιντ᾽ ἄν, τὴν περὶ Θεὸν εὐσέβειαν ἀκριβεῖς πάντῇ πάντες ἐβίουν καὶ πάντ᾽ ἄνοσοι· καὶ τί γὰρ οὐκ ἔμελλον οὕτως ἄρ᾽ ἐκεῖνοι ἐν μέσοις οἶμαι καὶ χρόνων καὶ τόπων χριστιανικῆς θεοσεβείας, καὶ μάλισθ᾽ οὕτω κρατούσης ἀρχῆς, συμβιοῦντες;

[3] [Christo vocanti obsecundans] Τοῦτον μέν γε τὸν ἀληθῆ πλοῦτον καὶ τὴν εὐγένειαν καὶ τὸ κλέος ἀνὴρ ἐκεῖνος ἔτ᾽ ἐκ βρέφους οἴκοθεν τοῦ κατὰ χώραν ἐθίμου καὶ τῶν πατέρων ἐκδεξάμενος, ἐπείπερ ἐφ᾽ ἡλικίας γένοιτο τὸν λογισμὸν ἐπικρατεστέρας, ἐπιμελὴς ἦν ἐπὶ τῶν ἱερῶν τοῖς θείοις λόγοις ἀκροατὴς καὶ προσέχων μάλα τοι τὸν νοῦν καὶ κατ᾽ ἐπιταγὴν ἀξιῶν σφίσι πείθεσθαι καὶ μὴ τηνάλλως μόνον ἀκούειν ἢ μηδ᾽ ὦτα ἔχων αὐτὸς οὐκ ἀκούειν οὐδὲ συνιέναι, [Matth. 13, 13.] τὸ πάλαι πρότερον ἐν κατάρᾳ κείμενον, μηδ᾽ ὥσπερ ἐν διαύλῳ σωλήνων τὴν ἀκοὴν τοῖς τῶν λεγομένων ῥεύμασι καταντλεῖσθαι μόνον παροδικῶς καὶ τάχους ὅσον ξυγχωρεῖν αὐτίκα τὰ ῥεύματα παρατρέχειν καὶ διολισθαίνειν καὶ ἀπορριπίζεσθαι τῶν τῆς καρδίας ταμείων, ὥσπερ ἐπὶ τῶν πολλῶν τοῦθ᾽ ὁρᾶται, κακῶν κακῶς τε καὶ ὀλιγώρως ἑαυτῶν τε καὶ τῶν βελτίστων ἑαυτοῖς· ἀλλ᾽ ἐπισκέπτεσθαι, τίς πότ᾽ ἐστιν ὁ κατὰ τὸν δεσποτικὸν λόγον ἔχων ἀκούειν ὦτα καὶ ἀκούειν προτρεπόμενος, καὶ κατ᾽ αὐτὸν ἐνεργὸς αὐτὸς εἶναι καὶ ταχὺς καὶ πρόθυμος ἀνύτων· [Matth. 11, 15.] καὶ τοίνυν τῶν ἱερῶν ἀναμανθάνων λογίων τοῦ Σωτῆρος ἑκάστοτε τά τε ἄλλα καὶ ὡς &ldquogr;ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος” [Matth. 10, 37.] καὶ ὅστις αὐτοῦ κατόπισθεν ἀκολουθεῖν βούλοιτο, τὸν δὲ χρῆναι πρὸς τῷ πάντα τὰ τῇδε κατὰ τὸν παρόντα βίοτον φυγεῖν καὶ ἑαυτὸν ἀπαρνήσασθαι καὶ τὸν αὐτοῦ σταυρὸν ἀράμενον κατωμαδὸν αὐτόθεν ἕπεσθαί οἱ, πάντων παντάπασιν ἀνεπίστροφον καὶ πρὸς πᾶν ἐργῶδες εὖ μάλα παρεσκευασμένον, ὀπαδὸν αὐτοῦ τοιοῦτον ἑαυτὸν αἱρεῖται καὶ φυγὰς ἁπάντων τοῦ βίου καὶ τεκόντων ὁμοῦ καὶ πάντων ἐπιτηδείων καὶ πάντων δεσμῶν αὐτομολεῖ τῷ δεσπότῃ· [Matth. 16, 24.] καὶ ἐπεὶ μήποτ᾽ ἐστὶν ἄλλως πρὸς τοῖς ἄλλοις ἀποχωρῆσαι καὶ φυγεῖν ἑαυτοῦ [corr. prima manu, prius ἑαυτόν V.] καὶ κατὰ τὴν ἐπιταγὴν ἀπαρνήσασθαι, ὅτι μὴ κατὰ τὴν μεγαλόφρονα τῶν μοναχῶν ἔνστασιν, ἀλλαξάμενον τὰ πάντα καὶ τὴν τοῦ κόσμου τοῦδε χρῆσιν ἅπασαν τῶν τριχίνων ῥακίων καὶ τῆς τοῦ σταυροῦ καθοπλίσεως ἐπὶ τῇ κατὰ τῶν δαιμόνων μάχῃ σφοδροτάτῃ καὶ καθάπαξ ἐπιμόνῳ νύκτας ἁπάσας, ἡμέρας ἁπάσας, καὶ πάντα δεινὰ καὶ αὐτὸν τελευτῶν τὸν θάνατον ἑλόμενον ἀντὶ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς κατ᾽ οὐρανοὺς κληρουχίας καὶ μακαριότητος, πήξας ἐν τούτοις νέος ἐκεῖνος ἔτι πω μάλισθ᾽ οὕτω δὴ καὶ κρατυνάμενος πλεῖν ἢ καθ᾽ ἡλικίαν γεννικῶς ἄσειστος τοὺς λογισμοὺς καθάπαε, μεταλαμβάνει, καὶ ἀμφιέννυται τὰ τῶν μοναχῶν καὶ μετατίθεται τὴν σκηνὴν ἄλλως ἄρα τήνδε τοῦ βίου καὶ τὸ θέατρον, [monachorum vestem induit] καὶ τὴν ἐρημίαν διώκει σπουδῇ πάσῃ, ὡς ἐκεῖ μάλιστ᾽ ἐντευξόμενος τῷ ποθουμένῳ Χριστῷ καὶ ποθοῦντι μᾶλλον αὐτῷ καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἕλκοντι, κἀκεῖθεν ἀμέλει ῥᾷον χωρήσων εἰς οὐρανοὺς καὶ τῶν ὑπερτάτων ἐπιληψόμενος καὶ συνεσόμενος ἅμ᾽ αὐτῷ· καὶ γὰρ ἐκείνου καὶ βούλησις ἥδε καὶ πρόρρησις εἶναι, τὸ πιστὸν ἀναμφίλεκτον ἔχουσα, ὡς, ὅπῃ ποτ᾽ ἂν αὐτὸς εἴη, καὶ τὸν αὐτῷ καλῶς διακονήσαντα πάντως συνεσόμενον ἐπ᾽ ἀρρήτοις ὄντως καὶ πάντα νοῦν καὶ λόγον ὑπερβαίνουσιν ἀγαθοῖς. [Ioh. 12, 26.]

[4] [et loca petit deserta.] Καὶ εἶχε τοιγαροῦν τὸν νέον ἐκεῖνον τὴν ἡλικίαν καὶ πολιᾷ καὶ γήρᾳ τιμίῳ κοσμούμενον, ὃ μὴ ἀριθμῷ καταμετρεῖται μηδὲ βιοτῇ πολυμήκει, συνέσει δὲ καὶ τῶν βελτίστων αἱρέσει καὶ κρίσει κάλλιστ᾽ εὐπαγεῖ, ἡ κατ᾽ ἔρημον ἀποικία, μόνον ἁπάντων, ἐν ἐρημίᾳ πάσης ἀνθρωπίνης ἐντυχίας, πάντων τῶν τῆς τροφῆς, πάντων τῶν τῆς ἁπάσης σκέπης ἀναγκαστῶν, πάσης, ἣ κατ᾽ ἀνθρώπους, καθάπαξ χρείας· καὶ εἶχεν ἀμέλει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν ὁμώνυμον αὐτῷ πάλαι πρότερον ἐξέτι νεαρᾶς τῆς ἡλικίας πατρίδος καὶ γένους καὶ τεκόντων καὶ πάσης ἀνθρώπων κοινωνίας δραπέτην, ταῖς ἐρήμοις ἔποικον, τὸν τοῦ δεσπότου πρόδρομον καὶ βαπτιστὴν αὐτόν· καὶ εἶχεν ἔθ᾽ ὡσαύτως κατὰ τὸν ἔνθεον καὶ ζηλοῦντα Θεῷ παντοκράτορι θαυμαστὸν ἐκεῖνον Ἠλίαν, τὰς ἐρήμους ἄσκευον ἁπάντων οἰκοῦντα [corr., prius οἰκοῦντα ἁπάντων V.] πολλῶν ἐτῶν καὶ πάσης ὡς εἰπεῖν τῆς ζωῆς καὶ τρίβοντα καὶ μοναυλοῦντα τῷ πάντων ἐπόπτῃ Θεῷ καὶ ξυγγινόμενον ἀσχολίᾳ πάντων πάσῃ· καὶ ἦν ὡσαύτως τῷδε τῷ ἀνδρὶ τά τε ἄλλα τοῖς μεγάλοις ἐκείνοις ἐπ᾽ ἐρημίας κοινὰ καὶ παραπλήσια καὶ τὰ τῆς εὐτελείας περιβόλαια τῇ σαρκί, [Eliam et Iohannem Baptistam aemulatus,] ζῴων ἀλόγων ἀπαμφιέσματα· καὶ ταὐτὸν εἶχον εὖγε δῆλον αὐτῷ τε τὰ τρίχινα τῶν ὀΐων ῥάκια καὶ Ἠλίᾳ τῶνδ᾽ ἐξ αὐτῶν ἡ μηλωτὴ καὶ τὰ ἐκ καμήλων καὶ ἡ δερματίνη ζώνη τῷ βαπτιστῇ· ἐπὶ ταύτης τοίνυν τῆς ἐρημίας ὁ θαυμαστὸς ἐκεῖνος καὶ πάντων ἀποχωρήσεως καὶ καθάπαξ ἀπολύτου βιώσεως παντὸς τοῦ βίου καὶ πάντων ἀνθρώπων τε καὶ πραγμάτων, αὐτῷ μόνῳ ζῶν τῷ Θεῷ, αὐτῷ μόνῳ προσορῶν, αὐτῷ μόνῳ προσευχόμενος καὶ πονῶν, τῷ τὰ ἐν κρυπτῷ ταῦτα βλέποντι καὶ κομιδῇ λαμπρῶς εἰς προῦπτον ἀποδιδόναι τὰς ἀμοιβὰς ἐπαγγελλομένῳ, [Matth. 5, 18.] καὶ οὐ μόνον ἐπὶ τῆς φοβερᾶς ἐκείνης αὖ παρουσίας αὐτοῦ καὶ τοῦ παγκοσμίου τηνικάδε θεάτρου, ἀλλ᾽ ἔσθ᾽ ὅτε κἀν τῇ παρούσῃ ζωῇ, μεγάλους ἐνετείνατο τοὺς ἀσκητικοὺς ἁνὴρ [ἁνήρ = ὁ ἀνήρ hic et saepius.] καμάτους τῷ τῶν πόνων καὶ τῶν ἄθλων ἐπόπτῇ τε καὶ ἀγωνοθέτῃ καὶ βραβευτῇ τῶν ἐπάθλων Χριστῷ, καὶ πολλὴν καὶ ὑπερφυῆ τὴν κατὰ τοῦ σώματος ἀγωνίαν καὶ παιδαγωγίαν καὶ πάλην, ὡς ἂν αὐτὸ προσαγαγεῖν τε καὶ ἀποδοῦναι τῷ πρὸς φῶς ἀγαγόντι καὶ δεδωκότι καὶ δεδημιουργηκότι πάντ᾽ ἄνοσον καὶ ἀτεχνῶς ἄϋλον· καὶ τὴν ψυχὴν μὲν εἰς οὐρανοὺς ἐπτέρου ταῖς κατὰ νοῦν ἀναβάσεσιν, αὔραις καταπνεομένην ἄνωθεν θεοφορήτοις, καὶ τὸ σῶμα δ᾽ αὐτὸ πάντα τρόπον ἐκκαθαίρων καὶ ἀποκόπτων πάσης γεηρᾶς προσπαθείας καὶ ῥᾳστώνης ἢ μάλιστα κατασπῶντος βάρους παντός, συνανεῖλκε κουφίζων τὸ σύζυγον ἄτμητον δοῦλον αὐτῇ καί τισιν ἐνίοτε δυσνοἳκὸν καὶ μάλιστ᾽ ἐπίβουλον τοῖς ἀπροόπτως αὐτοῦ καὶ ὀλιγώρως ἔχουσιν· ὥσπερ ἐνίους πολλάκις ὁρῶμεν ἀμέλει κακοήθεις [corr., prius κακοήθεις ἀμέλει V.] ἐφέδρους ἐπιτίθεσθαι τῶν συντρόφων καὶ κοινῶν καὶ δούλων.

[5] [vitam agit mirabilem] Καὶ τί τις ἂν φαίη λοιπὸν ἔπειτ᾽ ἐνταῦθα; ἢ πῶς ἂν οἷός τ᾽ ἐρεῖν ἱκανῶς τε γένοιτο περὶ τῆς ἐκεῖσε ταλαιπωρίας καὶ νικώσης μικροῦ τὴν φύσιν καρτερίας τῷ ἀνδρί; ἣν τάχ᾽ ἂν καὶ αὐτά μοι δοκῶ τὰ καθάπαξ ἄλογα κατοπτεύοντα κατεθαύμασαν ἐκείνῃ σύνοικα θηρία καὶ σύσκηνα· μᾶλλον δὲ τἀληθέστερον ἐρεῖν καὶ οἰκειότερον, ἣ θαῦνα καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῖς καὶ ταῖς νοεραῖς οὐσίαις καὶ ἀΰλοις ἄνωθεν ἐποπτεύουσι κατὰ πᾶν τὸ εἰχὸς ἦν· καὶ γὰρ ἦν κατ᾽ ἐκείνους ῶς εἰπεῖν πρᾶγμα καὶ καινὸν οἷον ἐκτόπως, ἄνθρωπος ἀνύτων δίχα σχεδὸν ἁπάσης μετουσίας, ὧν ἀνθρώποις ἔτι ζῶσι τὸν παρόντα βίοτον δεῖ, ἀνεπίστροφος καθάπαξ, ἀπροσδεής, οὔ τι μέλον αὐτῷ τροφῆς, οὔ τι μέλον αὐτῷ σκέπης, οὔ τινος περιβολῆς τῷ σώματι, βιαζόμενος ὥσπερ διαβῆναι τὴν παροῦσαν φύσιν τὴν ἐκ τῆς ἀρχαίας ἐκείνης παρακοῆς ἐπαχθισθεῖσαν ἡμῖν καὶ ὡς ἐν ἀνεφύκτῳ κατέχουσαν εἱρκτῇ καὶ δεσμοῖς τῆς σαρκὸς ἀλύτοις, καὶ ζῆσαι κατὰ τὴν πρώτην ἐκείνην ἔνθεον πλάσιν ἀνθρώπου καὶ βίον ἄσκευον ἐν Ἐδέμ, καὶ μὴ πεφυκότα δεῖσθαι καὶ ὡντινωνοῦν ἐντεῦθεν καὶ τῆς ὕλης εἰς ἐπικουρίαν, ὥστε καὶ διαρκῶς εἶναι καὶ ὧν τοῖς μεθύστερον ἐκεῖθεν ἔτι πω νῦν ἀνάγκη δεῖσθαι· εἰ δέ τι γε καὶ εἶχεν ἐντεῦθεν αὐτὸς χρῆσθαι, μᾶλλον δ᾽ ὁπῃοῦν κἀνταῦθα κατὰ σῶμα, καὶ τόδ᾽ ἀμέλει παντάπασι φλαῦρον ὂν καὶ οὐδὲν πρὸς λόγον, ὅσα καὶ νηδὲν σχεδόν· ἢ πῶς γὰρ οὔ; ὅ γε παρὰ πολλοῖς ἔτεσιν ἤρκεσεν εὖ μάλ᾽ οὕτω βιοῦντι πρὸς τροφήν, τὰ ἐκ τῆς γῆς σχέδια καὶ χλόῃ καὶ βοτάνῃ τῶν ἀήθων χρῆσθαι κατ᾽ ἀνθρώπους, ἀλλ᾽ ἢ μόνοις ἀναδιδομένη καὶ ἀπονενεμημένη κτήνεσι καὶ ζῴοις ἀλόγοις, [solis herbis] κἂν εἴ ποτε καὶ μάζα τὴν ἀρχὴν ἴσως· εἰ δέ ποτε καὶ μεθύστερον, οὐκ οἶδ᾽ ὁπόθεν τῷ παντάπασιν ἀγνοουμένῳ, ὁπόση τε καὶ αὕτη, καὶ ὁπόσον τοῦ καιροῦ, καὶ ὁποία δὴ τελευτῶσα καὶ χρόνου πάντως οὐκ ὀλίγου παρολκῆς ἀπολαύουσα· καὶ ὕδωρ εἰς πόσιν αὐτῷ ὡς τοῖς θηρίοις, [et aqua victitans] καὶ αὐτὸ τοῦ ἀγροῦ τὸ ποτόν, ἄφθονον ἐνσκευασθὲν τῇ θεἳκῇ προνοίᾳ καὶ ἄπονον· καὶ τρίχινον εἰς ἀναβολὴν τῷ σώματι χιτώνιον μόνον, οὔποτε συνδυασθέν (ἢ πόθεν ἂν ἐπὶ τῆς ἐρήμης ἐκείνῳ καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἀκοινωνήτου;) κἂν εἰ πάντ᾽ ἀνέμων καὶ τῆς ὥρας γίγνοιτο χαλεπὰ καὶ σώμασι γυμνητεύουσιν ἐργώδη, καὶ τοῦτο δὲ πᾶσα ἀνάγκη διερρωγὸς τῷ χρόνῳ καὶ πρὸς πᾶσαν ἐπείγουσαν χρείαν ἀνίκανον, αὐτὸ καθάπαξ ἐξίτηλον, ἴσα καὶ εἰ μὴ παρῆν καὶ περιέκειτο τὸ σαρκίον, καὶ πρὸς μηδὲν ὅλως μήποτε πρᾶγμα χρήσιμον, μὴ πρὸς χειμῶνας, μὴ τοὐναντίον αὖ πρὸς ἡλίου φλογώσεις καὶ καύσωνας· ὁ δ᾽ ἔτι προσεπιτείνων οἶμαι καὶ προστιθεὶς τῷ καλῷ σκοπῷ καὶ τοῖς κατὰ Θεὸν πόνοις, χῶρον εὑρών τινα σπηλαιώδη καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἀστιβῆ τε καὶ ἄβατον καὶ τῆς τετριμμένης παντάπασιν ἀπόστροφον καὶ ἀπέλαστον, [et in spelunca latens hominibus,] διορυγῆναι καὶ πλεῖν ἔτι πω δυνάμενον· τὸν δὲ καὶ διορύξας, ὡς ἂν οἷός τ᾽ ἦν, πρὸς εὖρος ὁτιοῦν σύμμετρον τῇ προθέσει καὶ μῆκος, τούτῳ φέρων ἑαυτὸν ὁ γεννάδας εἰσοικίζει, λανθάνειν ἔοικεν ἐπειγόμενος καὶ ἀποκρύπτεσθαι πάντας ἀνθρώπους, ὡς ἂν μηδ᾽ ἄκων μηδ᾽ ἑκοῦσί τισιν ὁτὲ μηδ᾽ ἄκουσιν ἐντυχεῖν ἔχοι· ὢ μακαρίας ἐκείνης μοναυλίας ἀνήρ, ὢ μακαρίας σκηνῆς, ὢ καλλίστου θαλάμου, τὴν ἄνω περιφανῆ καὶ θαυμαστὴν προμνωμένου πόλιν, τὴν τῶν δικαίων μητρόπολιν, τὴν ἐπὶ τῶν χειρῶν τοῦ Θεοῦ· καί τινα περίλαμπρον ἐν αὐτῇ μονὴν καὶ τερπνοτάτην οἰκεῖν, ὧν πολλῶν ἐκεῖσε μονῶν τοῖς αὐτοῦ σπουδασταῖς πρὸς λόγον ἑκάστῳ κατὰ τὸν θεῖον λόγον ὁ δεσπότης φθάσας εὐτρεπίζει καὶ προπαρασκευάζεται. [Ioh. 14, 2.] Ταύτην οἰκεῖ τὴν διώρυχα [Col. 00682C] σπουδῇ μάλιστ᾽ ἀνύσας, μόνος ἀπὸ παντὸς τοῦ κόσμου, μόνῳ Χριστῷ, καὶ οὐ μόνῳ μὲν οὖν, ἀλλ᾽ ἅμα τῷ ἀχωρίστῳ πατρὶ καὶ τῷ πάντως ὡσαύτως ἀχωρίστῳ πνεύματι κατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ σωτῆρος ἐπαγγελίαν, τοῦ τοῖς τοιούτοις αὐτόθεν ἐπιδημοῦντος πρὸς αὐτὸν ὁρῶσι καὶ διαφερόντως ἐρωτικῶς ἔχουσιν αὐτοῦ, καὶ μονὴν ἅμα τῷ πατρὶ ποιουμένου [ποιουμένω V.] . [Ioh. 14, 23.] ἐνταῦθ᾽, ὡς εἰκὸς ξυλλογίζεσθαι, κἂν εἰ μή τινάς ἐστιν ἀγγέλους ἔχειν ἐκεῖθεν, διὰ τὴν τοῦ ἀνδρὸς πάντων ἐρημίαν καὶ μόνωσιν, καὶ τῶν πραττομένων ἐπόπτας καὶ μάρτυρας, τοῦ γε πράγματος αὐτοῦ μονονοὺ φωνὴν ἀφιέντος καὶ προκηρύττοντος, ἐπιδίδωσι τοῖς ἀσκητικοῖς πόνοις, ἐπιτείνει πάντως τὰς ἀσιτίας, τὰς χαμευνίας, μᾶλλον δὲ τὰς ἀγρυπνίας, τὰς στάσεις, τὰς τῶν γονάτων κλίσεις, τὰς ἐμμόνους προσευχὰς τῷ Θεῷ, τὴν πᾶσαν ταπείνωσιν τῆς σαρκός, τοὺς πρὸς τὰ ἄνω τῆς ψυχῆς δρόμους, τὴν προκοπὴν καὶ τὴν κτῆσιν ἄπασαν τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἀρετῆς· καὶ ὡς ἀληθῶς οἶμαι κατὰ τὸν εὐαγγελικὸν ἄριστον ἔμπορον τὸν ἐγκεκρυμμένον ἐκεῖσε τῇ διώρυχι θησαυρὸν τῆς κατὰ Θεὸν ἀγωγῆς καὶ βελτιώσεως ἐπινοήσας καὶ εὑρηκώς, πάντων ἀπαλλαγεὶς [corr., prius ἀλλαγεὶς V.] καὶ πάντων αὐτὸν ἀλλαξάμενος φιλοπονεῖ τε καὶ ἀνορύττει καὶ ἰδιόκτητον πρὸς αὑτοῦ ποιεῖται, λανθάνων ἐπὶ τῷ μεγάλῳ τῷδε κέρδει πάντας ἀνθρώπους. [Matth. 13, 44.]

[6] [non tamen Deo.] Χρόνος πολὺς ἐξ οὗ τὴν δραπέτιν ταύτην αἱρεῖται πάντων βίωσιν ἐν μονώσει καὶ τοῦ βίου παντὸς ἀειφυγίαν· ἀλλ᾽ οὐ ξυγχωρεῖται τῷ πάντων καὶ μάλιστα τῶν τοιούτων ἐπόπτῃ δεσπότῃ λανθάνειν ἐς τέλος οὐδὲ κλέπτειν οὕτως εὐγενῶς ἑαυτὸν τῆς τοῦ κόσμου παντάπασι κοινωνίας καὶ κρύπτεσθαι καὶ τὸ ἀπ᾽ αὐτοῦ χρήσιμον πολλοῖς τῶν ἀνθρώπων ζημιοῦν· δεινὸν γὰρ εἶναι καὶ τῆς τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ μεγάλης τόδε προνοίας ἀλλότριον, συγχωρεῖσθαι κρύπτεσθαι κατορωρυγμένον οὕτω τὸ τάλαντον ἀτημέλητον (ὃ κακῶν οἰκονόμων φθάσας ἔκρινε καὶ ὑπευθύνων) καὶ τῆς γιγνομένης ἐργασίας ἐκτὸς καὶ τῆς μεγάλης ἐπικερδείας, ἀφανὲς ἀνθρώποις καὶ ἀσυντελές, καὶ τὸ πρὸς ἄρα τηλαυγοῦς ὄντος λύχνου φῶς ὑπὸ τὸν μόδιον οὕτω καλύπτεσθαι, ἀλλ᾽ ἐν μέσοις εἰς πολλῶν ὄνησιν καὶ χρῆσιν κατὰ καιρὸν λάμψαι καὶ παρρησίας τυχὸν μεταδοῦναι τῆς αὐτοῦ λαμπρότητος εὖ μάλα καὶ χάριτος. [Matth. 26, 26, Matth. 5, 15.] Καὶ ὅπως τόδ᾽ ἔπειτα λοιπὸν γίγνεται καὶ οὐ ξυγχωρεῖται τῷ καλῷ προνοητῇ καὶ δεσπότῃ; τῷ κατὰ χώραν ἡγεμόνι πονεῖν ἐπῄει, σχολάζοντι πόνων ἴσως τῶν εἰκότων κατ᾽ αὐτὸν καὶ ὅσοι τῆς ἀρχῆς, οἷα δὴ κατ᾽ ἔθος ὡς τὰ πολλὰ γίγνεται, περὶ κυνηγέσια καὶ κατ᾽ ὀρέων καὶ ἀοικήτων χώρων τρίβειν ἐπὶ ζητήσει καὶ ἁμίλλῃ καὶ κατεπιχειρήσει θηρῶν, οἷ δὴ καὶ τὰ τοιαῦτα τῶν ζῴων φιλοχωρεῖν εἴωθε. Συμβαίνει δὴ τῷδ᾽ ἡγεμόνι κατὰ τὸν ἐν τούτοις ὁτὲ πλάνον ἐν τοῖς ἀοικήτοις καὶ τὴν τῆς ἄγρας ἐπιμελῆ ζήτησιν ἐπιστῆναι τῷ χώρῳ τῆς διώρυχος ἐκείνης, [Casu a gubernatore] ἣ τὸν τοσοῦτον ἐγκόλπιον εἶχε θησαυρὸν καὶ ὥσπερ ἐν κάλυκι κρυπτόμενον ἄνθος, ἔτι πω κάλλιστ᾽ εὐωδέστατον καὶ τερπνότατον ἀνθρώποις χρήσασθαι, εἰ γένοιτ᾽ ἐν φωτὶ τόδ᾽ ἀνακαλυφθῆναι καὶ γένοιτ᾽ ἐν ἀκωλύτῳ μεταδόσει τῆς αὐτοῦ χάριτος· γενόμενον δ᾽οὕτως, οὐκ ἀμελῶς ἔπειτα παρελθὼν ἅνθρωπος [ἅνθρωπος = ὁ ἄνθρωπος hic et aliis locis.] , προσσχὼν [corr., prius προσχὼν V.] εὖ μάλα τοι τὸν νοῦν καὶ περίεργον τῷ ξυντυχόντι πονήσας, θηρᾶται κάλλιστον ὄντως ἐκεῖνος θήραμα καὶ [bis scriptum V.] περιτυγχάνει μάλιστ᾽ ἀδοκήτως ἀθρόον ἀγαθῇ τύχῃ τοσούτῳ πράγματι· καὶ κατὰ θεῖον νουνεχῶς τόδε κρίνει· ἐπεὶ δ᾽οὕτω τὸν πολὺ λαθόντα καὶ πολὺ λανθάνειν ἐπειγόμενον Ἰωάννην καὶ τὰ κατ᾽ ἐκεῖνον ἔγνω, οὐ μόνον καὶ πολὺς ἦν παραχρῆμα θαυμάζων ἐν ἐκπλήξει τὸν ἄνδρα, [Iohannis specus detegitur.] τὴν μεγάλην ἐκείνην καὶ γεννικὴν αὐτοῦ πρόθεσιν καὶ τὴν σπουδὴν καὶ τὴν τοσαύτην καρτερίαν, ἀλλὰ καὶ συνετὸς ὢν ἄρ᾽ ἐκεῖνος, ὡς ἔδειξε, κομιδῇ, μᾶλλον δὲ τἀληθέστερον ἐρεῖν ἄνωθεν ἔοικε κινούμενος, ἐννοεῖ λοιπὸν αὐτόθεν αὐτίκα καὶ μέγα τι περὶ αὐτοῦ, οὐχ ἥκιστα δ᾽ ὄντως ἂν εἴποιμι περὶ ἑαυτοῦ· καὶ πρὸς ἑαυτοῦ τὸ πρᾶγμα ποιούμενος καὶ τἀδόκητον καὶ πόρρω ἢ κατὰ τοὺς αὐτοῦ λογισμοὺς καθάπαξ, οὗ ξυνέλαχεν ἑρμαίου πάρεργον οὕτω, κρειττόνων ἔπειτα λογισμῶν γίνεται καὶ χρήσιμος ἐνταῦθα μάλισθ᾽ ἑαυτῷ γίγνεται καὶ ὄνασθαι τὰ μεγάλα τοῦ ἀνδρὸς εἰς νοῦν ἀμέλει βάλλεται καὶ ἀξιοῖ· ὁ δὲ καὶ ἀνιδρῦσαί οἱ θεῖον νεὼν ἐν ἐπικαίρῳ τῆς χώρας βούλεται, [De ecclesia cum monasterio condenda suasio.] καὶ πείσας καὶ βιασάμενος ὡς εἰπεῖν πᾶσι λόγοις αὐτόν, πᾶσι πράγμασιν, ὑπεξαγαγεῖν τῆς καταδύσεως ἐκείνης καὶ τοῦ ταρταρώδους ζόφου καὶ περὶ τὸν νεὼν συστήσασθαι μονὴν καὶ πλείστους ἀθροῖσαι συνάθλους αὐτῷ, μᾶλλον δ᾽ὀπαδούς, ὑπ᾽ αὐτῷ καθηγεμόνι καὶ πολιτάρχῃ τῆς κατὰ Θεὸν καλλίστης ἐκείνης συναυλίας καὶ συμβιώσεως καὶ κληρουχίας· ὁ μὲν δὴ ταῦτ᾽ εἰς νοῦν θέμενος καὶ δὴ λαμπρῶς εὖ μάλα καὶ γεννικῶς κατεπιχειρεῖ τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῆς προτεθειμένης αὐτῷ καὶ εἰθισμένης μακρὸς ἤδη χρόνος ἐξ οὗ μονώσεως, τί μὲν οὐ λέγων, τί δὲ οὐ πράττων εἰς δυσώπησιν ἐκείνῳ τῷ πάντα καρτερωτάτῳ πρὸς τὴν ἐξ ἀρχῆς ἔνστασιν καὶ τὸν σκοπὸν τοῦ βίου. Ἀλλ᾽ ἦν οὐδὲν αὐτῷ πλέον πάντα πονοῦντι, καὶ παίων ἀδάμαντα καὶ τἀκίνητα κινῶν ἠλέγχετο τῆς παροιμίας [Pseudo-Zenobii Cent. I, 55, Leutsch-Schneidewin, Corpus paroemiographorum graecorum, t. I, 22.] . οὐ γὰρ εἶχε μεταστῆσαι τὸν ἄνδρα τῶν ἀτρέπτων ἐκείνων λογισμῶν καὶ σβέσαι οἱ τοὺς ἐκκάοντας ἔρωτας τῆς ἡσυχίας καὶ τῆς ἀποχωρήσεως ἁπάντων ἀνθρώπων· οὐδ᾽ εἶχε μεταπεῖσαι τὸν πτωχὸν καὶ ταπεινὸν ἐκεῖνον τῷ πνεύματι καὶ τῇ καρδίᾳ συντετριμμένον, ὥστε περὶ ἑαυτοῦ πολύ τι φρονῆσαι καὶ λόγου καθάπαξ ἄξιον καὶ ἡγεμονίας εἰς τὸ καλὸν σπουδαίοις ἀνδράσι καὶ τοῖς κατὰ Θεὸν ἑλομένοις ζωὴν ἐν μοναχικῷ συντάγματι· ἀλλ᾽ ἀρ᾽ ἐκεῖνος ἀσάλευτος εἴχετο καὶ ἀκίνητος τῶν περὶ ἑαυτοῦ λογισμῶν τῆς εὐτελείας καὶ οὐδενείας καὶ οἷός τ᾽ ἦν διακαρτερεῖν ἐνταῦθα τῆς γνώμης [corr., prius τὴν γνώμην V.] καὶ εἰς τέλος ἀπωθεῖσθαι τὴν πρόκλησιν· ὡς δ᾽ ὅμως εἶχεν οἰκονομίᾳ χρησάμενος καὶ μὴ καθόλου τὰς περὶ τούτων τὸν ἡγεμόνα χρηστὰς ἐλπίδας ἀφῃρημένος ἀποπεμψάμενος, σκοπῶν, ὡς ἂν ἐν τῷ νῦν εἶναι τοῦ ἀνδρὸς ἀπαλλαγεὶς ὕστερον ἔχοι χρῆσθαι καθ᾽ αἵρεσιν ἑαυτῷ, ταχὺς ἔπειτ᾽ ἀνύσας καὶ τὸν καιρὸν ἁρπάσας καὶ τὴν πρόσκαιρον ἀσχολίαν, ἔξεισιν, ἀλγῶν μὲν κομιδῇ, ἔξεισι δ᾽ ὅμως καὶ καταλείπει τὴν φίλην ἐκείνην καὶ εἰθισμένην χρόνιον οἴκησιν καὶ διατριβὴν καὶ πρὸς ἄλλην ἐρήμην παντάπασι καὶ ἀδόκητον καὶ ἄγνωστον ἑαυτὸν ὑποσυλᾷ καὶ μεταφέρεται, [Iohannes clam aufugit.] δραπετεύων τὸν ἐπιεικῶς οὕτω ποθοῦντα καὶ μετ᾽ ὀλίγον αὖ ἐπιθησόμενον [corr., prius ἐπιστησόμενον V.] .

[7] [A gubernatore frustra quaesitus] Τί τὸ ἐντεῦθεν; ἐπιστὰς ἐκεῖσε τῇ ὑστεραίᾳ κατὰ χώραν αὖ ὁ καλὸς ἐραστὴς μετ᾽ ἐλπίδων οὐκ ὀλίγων ἴσως καὶ παρασκευῆς ἐνστατικωτέρας ὡς ᾤετο κατεπιχειρῆσαι τῆς ἀπειθείας τοῦ ἀνδρός, καὶ μὴ ξυλλαχών, ὡς ἐπόθει τε καὶ ἐδόκει τέως, ἀλλ᾽ ἄρ᾽ αἰσθόμενος προδεδομένος οὕτω καὶ ἀποβουκοληθεὶς τῶν θερμῶν ἐκτόπως ἐρώτων καὶ τῶν ἐπ᾽ αὐτοῖς καλλίστων ἐλπίδων, ἤσχαλε δεινῶς ὅπως, βέλεσιν ἀνυποίστοις ἀθυμίας μέσην ἐπλήττετο τὴν καρδίαν, ἠνιᾶτο μάλα τοι καταμεμφόμενος ἑαυτοῦ [corr., prius ἑαυτῶ V.] τῆς εὐηθείας καὶ τῆς ἀπάτης· οὐκ εἶχεν ὅ, τι χρήσαιτο, πάντοθεν ἀναδιφῶν, μὴ ξυλλαγχάνων, ἐξαπορούμενος. Ἀλλ᾽ ἐν τούτοις γίνεταί οἱ κατὰ Θεοῦ πάντως πρόνοιαν ἀκεσώδυνόν τι καὶ χρηστῆς ἐλπίδος ἐχέγγυον τἀνδρί· μοναχός τις, ἐπαινετῆς ἐχόμενος ἀνὴρ ἐκ μακροῦ πολιτείας, καὶ τὸν τρόπον τοῦτον ὡς εἰκὸς καὶ ἅμα καθ᾽ αἷμα ᾠκειωμένος Ἰωάννῃ, συναλγήσας πάνυ τοι τῷ τῆς ἐρωμένης ἐντυχίας ἀποτυχόντι κἀντεῦθεν ἐπιεικῶς δυσχερῶς ἔχοντι, [a monacho sene reducitur;] πρόθυμος ἐθελοντὴς αὐτὸς ὑφίσταται τὸν πόνον καὶ τὴν Ἰωάννου ζήτησιν καὶ θαρρεῖν ἐγγυᾶται Θεῷ, θαρρῶν αὐτὸς τῷ πάντων αἰτίῳ καλῶν τὸ πάντως τυχεῖν· οὐκ ἀστοχεῖ μέν γε, ὡς ἁνὴρ ἤλπισεν, ἀλλὰ μετὰ πολλὴν ἔρευναν ἀμέλει καὶ πόνον καὶ πλάνον περὶ τῷ ἀνδρὶ καὶ τῇ τοῦδε φυγῇ καὶ ἀποκρύψει, ξυντυγχάνει πως ἀδόκητά οἱ, μᾶλλον δ᾽ ἀληθέστερον ἐρεῖν ἐν παντὶ τῷ κατ᾽ αὐτὸν εἰκότι, παλαιῷ τινι τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν ἡλικίαν μοναχῷ, τὰ κατ᾽ αὐτὸν ἴσως ἀγνοοῦντι, προθύμως εὖ μάλα καθυποταττομένῳ καὶ ξυνόντι πρὸς πᾶσαν μετ᾽ ἔρωτος ὑπηρεσίαν πονεῖσθαι. Ἐπεὶ δ᾽ ἐντύχοι, λιπαρῶς ἐμπίπτει τῷ ἀνδρὶ πάντα τρόπον πειρώμενος ἀποσπᾶν ἐκεῖθεν καὶ συνέλκειν, ᾗ βούλοιτ᾽ ἄν· καὶ σκοπὸς ἦν ἀνύτειν καὶ πᾶν ἦν αὐτῷ γιγνόμενος, πείθων πᾶσι λόγοις, βουλεύων περὶ τοῦ συνοίσοντος κατ᾽ αὐτόν, δεδιττόμενος, ἀπειλῶν τὸ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ βάρος καὶ τὰ τῆς ἀπειθείας κρίματα, χρησταῖς αὖ ἐλπίσι κουφίζων καὶ ἀνακτώμενος, ὑποτιθέμενος, ὡς ῥᾷον ἕξει τὸ πρᾶγμά οἱ Θεοῦ συνόντος· πάντως δὲ συνέσεσθαι τῇ τῆς ταπεινώσεως ὑπακοῇ καὶ τῷ πρὸς αὐτὸν ἠλπικότι· καὶ χρῆναι δῆτα μάλα τοι θαρρῆσαι καὶ μὴ δεδιέναι, ὡς οὐδὲν μήποτ᾽ ἀπαντῆσον ἐντεῦθεν δυσχερὲς οὐδὲ ζημίαν μή τιν᾽ ἐσομένην αὐτῷ τῷ πρώτῳ σκοπῷ καὶ τῇ προθέσει· καὶ αὐτὸς δὲ συνέσεσθαί οἱ τοῖς καμάτοις καὶ κοινωνεῖν ὑφίσταται καὶ συμπονεῖν [corr., prius πονεῖν V.] καὶ πᾶν ἄρα πρόθυμος τὸ κατ᾽ αὐτὸ ἱκνούμενον συνεισφέρειν, τούτοις ἁνὴρ μαλάξας ἐκεῖνον καὶ ὑπὸ χεῖρα ποιησάμενος καὶ μάλιστα τῷ τοῦ Θεοῦ δέει καὶ τῇ τῆς ἀπειθείας ἐπιτιμήσει καὶ τοῦ ἀταπεινώτου καὶ ἀδουλώτου καθάπαξ φρονήματος· ὁ δὲ ταχὺς ἔπειτ᾽ ἀναστρέφων, φέρων ἡδὺς ἥκει τὸ ζητούμενον τῷ ποθοῦντι. Καὶ παρῆν Ἰωάννης, τὸ γλυκὺ θέαμα, καὶ παρῆν τῷ σφοδρῶς ἐρῶντι [corr., prius ἐρῶτι V] κάλλιστα προσηνής, ἑτοιμασθεὶς χαρίζεοθαι· τί δῆθ᾽ ἑξῆς ἀμέλει; θερμὸς ἀνιστᾶν τὸν ἱερὸν οἶκον ὁ ἡγεμὼν καὶ τῆς ἐπαγγελίας ταχὺς ἀπρόσκοπος, ἀπολαύων τῆς εὐπορίας καὶ τῶν μακρῶν ἔοικεν οὐσιῶν ἐν τοῖς βελτίστοις, ἀπολαύων τῆς ἡγεμονίας ἐν τούτοις αὐτῆς κρεῖττον ἢ μάλιστ᾽ ᾠήθη ποτ᾽ ἄν, χάριν ἔχων αὐτῇ μονονοὺ μεγίστην, ὡς ταύτην αἰτίαν οὖσαν οὕτω πράγματος εὐκταιοτάτου καὶ πολλῶν δικαίως ἂν τιμωμένου τυχεῖν.

[8] Συνίσταται λοιπὸν τάχους ὅσον καὶ εἰς ὅσον οἷόν τ᾽ ἦν τὰ τῆς μονῆς, κάλλιστα πάντα, περίλαμπρα πάντ᾽ ἐν καιρῷ · χορὸς συναυλίας καὶ πρόθυμοι πολλοὶ γεννικῶς ἀριστίνδην [ἀρινστίνδην V.] ἀθροίζονται τῆς ἀρετῆς ἐργάται · καὶ προστάτῃ μὲν πάντες καὶ ἀλείπτῃ τοῦ βίου καὶ ἡγεμόνι σαφῶς ἀθροίζονται μετ᾽ ἔρωτος Ἰωάννῃ · ἀλλὰ μὴν ὅδ᾽ ἔπειτα τὴν ἡγεμονίαν αὐτὴν ἀνατίθεται μάλιστα καὶ τῶν συνιόντων καὶ τῆς μονῆς τὴν ἐπισκοπὴν τῷ καλῷ κοινωνῷ καὶ παρακεκληκότι πρὸς τοὖργον ἐκείνῳ πρεσβύτῃ καὶ ἡλικιῶτιν ἔχοντι τὴν ἐν τῇ μοναχικῇ βιοτῇ παιδείαν καὶ ἄσκησιν, [monasterio constituto,] [seni illi gubernacula committit] εἰ καὶ τῆς ἐκείνου νεότητος πολλῷ δευτέραν · ὁ δ᾽ ἔχεται καὶ αὖ τὸ πλέον τῆς πρὶν μονώσεως καὶ ἡσυχίας · καὶ ἦν μὲν καὶ τῷ κοινῷ συμπαρὼν πολλή τις ὄνησις καὶ πάσης ἀρετῆς καὶ ἀνδραγαθίας προσηκούσης τῷ βίῳ κανὼν ἐκεῖνος καὶ λόγοις καὶ ὑποδείγμασι, τῷ καθ᾽ αὑτὸν βίῳ καὶ τῇ τῆς ἀρετῆς αὐτουργίᾳ, πρᾶγμα μὲν τόδ᾽ ὄντως ἀνέφικτον, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ὅμως ὅσα καὶ κέντρῳ νύττον καὶ τοὺς ἄλλους ἐραστὰς τῶν καλῶν πρὸς μίμησιν · ἦν δὲ μάλισθ᾽ ἑαυτῷ προσέχων καὶ τῇ πρὶν εἰθισμένῃ τὸν νοῦν ἡσυχίᾳ καὶ μονώσει τῆς βιοτῆς ἔστιν ὅτε καὶ πολλάκις τοῦτο · καὶ τῆς μονῆς ἀπόδημος ἐν ἐρημίᾳ καὶ τῶν πολλῶν ἀπότροφος καὶ ὡς ἀληθῶς ἄτροφος ἐκεῖνος πολλῶν ἡμερῶν, [et ad eremum redit;] γυμνὸς ἐξιὼν καὶ πάσης καθάπαξ ἀπαράσκευος χρείας. Εἶχε μὲν οὖν οὕτω ταῦτα χρόνος οὐκ ὀλίγος Ἰωάννῃ καὶ τῷ κοινωνῷ τοῦ παντὸς ἔργου πρεσβύτῃ καὶ τῇ καλῇ μάνδρᾳ τῶν λογικῶν ἐκείνων προβάτων · καὶ πάσης ἦν ἀρετῆς εὐθυνία τῇ μονῇ καὶ πάντων ἐπιμέλεια τῶν καλλίστων. Ἐπεὶ δ᾽ ὁ κοινωνὸς ἐκεῖνος τοῦ παντὸς σπουδάσματος καὶ μάλιστα τῶν πλειόνων φροντίδων ἐπίτροπος τῇ μονῇ καὶ ὧν μάλιστα κατ᾽ ἀνθρώπους ἔτι πω ζῶσι δεῖ, φθάνει τὸ χρεὼν ἀποτίσας τῇ φύσει τε καὶ τῇ σεμνῇ πολιᾷ καὶ μεταθέμενος τὴν ζωήν, διαδέχονται κατὰ πᾶσαν ἀνάγκην τὸν Ἰωάννην οἱ πόνοι πλείους · οἵ τε γὰρ καθ᾽ αὑτὸν ἰδίᾳ μηδὲν ἧττον, [monasterii curam ipse suscipit.] εἰ μὴ καὶ μᾶλλον, ἑκάστοτ᾽ ἀεὶ προκόπτοντες οἶμαι καὶ συμπροἳόντες τῷ χρόνῳ καὶ τῷ ἀνδρὶ προσεπαύξοντες ἡλικιῶται τῇ ζωῇ καὶ συμπροστιθέμενοι πλεῖν ὅτι ποτ᾽ ἄρ᾽ αἰεὶ τοῖς ἔτεσι, καὶ τὰ κατὰ τὴν μονὴν καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ σπουδαστὰς τῆς ἀρετῆς αὐτῷ μόνῳ, πάσης ἐπικουρίας καὶ κοινωνίας ὀρφανικῷ, λείπεται · καὶ τὸ καθεστὼς ἦν ἀνάγκη συντηρεῖσθαι τῆς εὐεξίας πάνυ τοι τῇ μονῇ, καὶ μᾶλλον ἴσως αὐτῷ, ὥς γε τὸ κατ᾽ αὐτὸν εἰκὸς ἐπαύξειν καὶ λαμβάνειν ἐπίδοσιν εὐγενῆ· καὶ ἦν οὕτω λοιπόν, καὶ τῷ ἀνδρὶ μάλιστ᾽ ἐπαύξειν εἶχεν ἡ μονὴ συνεχῶς ὅσαι ἡμέραι καὶ προχωρεῖν καὶ τῆς εἰς Θεὸν φερούσης πρὸ ὁδοῦ γίνεσθαι · καὶ πάσης ἀγαθῆς ἕξεως ἦν ἐργαστήριον καὶ πάσης ἀγαθῆς ἕξεως ἐν μνήμῃ πάσῃ καὶ διαβόητος · πᾶσα γὰρ ἐκείνη ὥσπερ ἐν πεντάθλοις ἅμιλλα τοῖς τῆς ἀρετῆς ἀγωνισταῖς, πᾶσι πρὸς ἀλλήλους παραβαλλομένοις, πᾶσιν ἀφορῶσιν εἰς τὸν ἡγεμόνα τοῦ κατὰ Θεὸν βίου καὶ τῶν σκαμμάτων ἀγωνοθέτην, καὶ μὴ λείπεσθαι τοῦ ἀνδρὸς ἐπειγομένοις, εἰ καὶ πεζοὶ παρὰ Λύδιον ὄντως ἅρμα [Pseudo-Diogeniani Cent. VI, 28, Leutsch-Schneidewin, Corpus paroemiographorum, t. c, p. 274; Pindari Fragm. 206 (222).] τὸν ἐκείνου δρόμον ἅπαντες ἤλαυνον · ἀτὰρ ὡς ἔδει γε ὅμως πρὸς ἐκεῖνον τέως μὲν μετ᾽ ἔρωτος αὐτίκα προσσχεῖν [corr., prius προσχεῖν V.] αὐτοῦ τῇ ξυντυχίᾳ, ξυντυχόντα δὲ καὶ τῇ πείρᾳ τὴν φήμην πιστωσάμενον παρὰ τοσοῦτον ἁλῶναι τῆς ἀρετῆς Ἰωάννου καὶ τῶν λόγων καὶ τῆς ἡδίστης ὁμιλίας, ὥστε κἂν ἀπέστη τῆς προκειμένης αὐτόθεν ἅνθρωπος, κἂν ἀπείπατο καθάπαξ παντὶ τῷ βίῳ καὶ πᾶσι πράγμασιν, ὀπίσω κολληθεὶς ἄτμητα παντάπασι τοῦ ἀνδρός, εἰ μὴ ἄρ᾽ αὐτὸς ἐκεῖνος Ἰωάννης μάλιστ᾽ οὐκ ἠξίου μηδὲ ξυνεχώρει μηδ᾽ ᾤετο μὴ χρῆναι κράτιστα πάσῃ κρίσει μηδ᾽ ὀλιγωρῆσαι δεσποτικῶν συνθημάτων καὶ χρήσεως ἐπικαιροτάτης ἴσως τοῖς κοινοῖς πράγμασι.

[9] [Splendidi templi aedificatio.] Ταῦτ᾽ ἄρ᾽ ἀντιτείνειν [ἀντινείνειν V.] οὐκ ἔχων ἐκεῖνος (ἢ τί γὰρ οὐκ ἔμελλεν οὕτως;), ἄκων μὲν καὶ μάλιστ᾽ ἀηδῶς, μέλλων δ᾽ ὅμως ἀπαλλάττεσθαι καὶ παριέναι καὶ χωρεῖν πρόσω κατὰ πρόθεσιν εὐγενὴς ἔπειτ᾽ ἀπαντᾷ κάλλιστ᾽ εὖ μάλα τῇ χρείᾳ καὶ τοῖς περὶ τοῦ νεὼ πόθοις Ἰωάννῃ· καὶ χρημάτων οὐκ ὀλίγων μέν, ὀλίγων δ᾽ οὖν, εἴ τις εἰκότως ξυμμετροῖτο, μέγιστ᾽ ἀλλαττόμενος καὶ κατακτώμενος κέρδη καὶ μεῖζον ὡς ἀληθῶς ἐκεῖνος κατὰ λόγον τοῦ ἔργου τὸ πάρεργον ἐμπορευσάμενος τῆς ὁδοῦ, κατατίθεται μὲν Ἰωάννῃ πρόθυμος ἥδιστα πᾶν, ὅ, τι μάλισθ᾽ ἱκανός, καὶ πρός γ᾽ ἔτ᾽ ἴσως, ὅσου χρήματος ἔδει πρὸς τοὖργον, τὴν ἀνίδρυσιν εἰς κάλλος τε καὶ κρατίστην μὲν οὖν τοῦ νεώ· τυχὼν δ᾽ἐφοδίων εὐκταιοτάτων ὄντως, εἰς τὸν ἅπαντα βίον καὶ τὴν προκειμένην αὐτῷ νῦν εἶναι, πάντ᾽ εὖ σχήσειν ᾗ βούλοιτ᾽ ἂν καὶ πρόθεσις ἦν τῶν εὐχῶν ἐκείνου, λοιπὸν ἔπειτ᾽ ἀνύσας ἀπαίρει καὶ ὁδοῦ ἅπτεται· Ἰωάννης δ᾽ἑξῆς αὖ πρὸς τὸν ἀδόκητον πορισμὸν ἐκεῖνον καὶ τὴν ἄνωθεν οἰκονομίαν ἐκ Θεοῦ σαφῶς οὑτωσὶ ξυλλογίζεσθαι καὶ χορηγίαν εἶχεν, ὅ, τι ἂν χρῷτο κατ᾽ ἔφεσιν· καὶ ταχὺς εὖ μάλ᾽ ἀνίστη τὸν νεών, κάλλιστόν τε καὶ μέγιστον ἢ κατὰ τὸν πρίν, καὶ πάντ᾽ ἀσφαλιζόμενος ὡς οἷόν τ᾽ ἂν εἴη κράτιστον· καὶ ξυμπεραίνει τελευτῶν πάσῃ σπουδῇ χρησάμενος, ἅτε τὴν αὐτοῦ τελευτὴν τῆς ἐνθάδε ζωῆς ἤδη παροῦσαν καὶ προορώμενος καὶ προλέγων ἐπὶ ῥητοῖς. Καίτοι γ᾽ ἐπηρείαις τισί, τοὺς θεμελίους καταβαλλόμενος καὶ τὴν οἰκοδομὴν ἐγείρων ἤδη, τοῦ μισοκάλου καὶ ἀεὶ τοῖς ἀγαθοῖς ἀντιπράττοντος προσκόψας καὶ πολλοῖς ἐργώδεσιν αὐτομάτοις κατὰ τῆς σπουδῆς συμβᾶσιν, ὁ δ᾽ὁμως οὐκ ἀνῆκε μὴ οὐ πάντα τρόπον αὐτὸς κατεπείξας τέλος ἐπιθέσθαι καὶ παντέλειον ἔτι πω περιὼν τῷ βίῳ τὸν ἱερὸν ἐκεῖνον οἶκον δείμασθαι καὶ καταλιπεῖν, ὡς ἔρως εἶχεν. Ἀτὰρ ἔπειθ᾽ ὡς ἐκεῖνον μάλιστ᾽ ἔρως οὗτος ἄρ᾽ εἶχεν ἀλλάξασθαι τὰ παρόντα καὶ μεταθέσθαι τὸν βίον, [Iohannis obitus.] λύεται δὴ τῶν δεσμῶν τῆς σαρκὸς καθάπαξ καὶ τῆς ἐνταῦθα βιώσεως, ὁ καὶ πρὶν ὡς ἀληθῶς ἄδετος καὶ πολὺς ἀνύτων ἄνω καὶ βλέπων καὶ τὸ πολίτευμα ἔχων ἐν οὐρανοῖς, λύεται δ᾽ ὅμως καὶ τῶν εἰς προῦπτον ἐχόντων δεσμῶν τῆς φύσεως· καὶ τὴν ψυχὴν μὲν ἀπολαμβάνουσιν, ὡς ἠπείγετο, ἡ τῶν θείων ἐποπτεία καὶ τῶν οὐρανίων ἡ διατριβη καὶ τῶν συνάθλων καὶ κοινωνῶν συναγωνιστῶν τῆς ἀρετῆς αἱ χορεῖαι καὶ συναυλίαι περὶ τὸν κοινὸν δεσπότὴν· τὸ δὲ καλὸν αὐτῇ καθηγνισμένον σύζυγον σῶμα ταῖς ἐπαινεταῖς ἀγωγαῖς καὶ ὑπηρεσίαις, αὐτῇ λείπεται τῇ μονῇ καὶ παντὶ τῷδε [τόδε V] μάλιστα τῷ βίῳ θησαυρός, θαυμαστῶς ὅπως ἐπαρκῶν ὁ νεκρὸς πολλοῖς εὐζωίαν κατὰ καιρὸν ἑκάστοις κατὰ τὸ παραστὰν ἑκάστοτε τῆς χρείας.

[10] [Miracula.] Αὐτίκα γὰρ πολὺς ἐκεῖνος ἐν θαύμασι καὶ τεραστίοις, εὐεργεσίας ἀνθρώποις βρύων ἀδάπανος καὶ ῥᾷσθ᾽ ἕτοιμος αὐτόθεν ἅπασιν, οἷς ἄρα δεῖ καὶ ὧν ἄρα δεῖ πάντως ἑκάστων· καὶ πάσης ἀπαλλάττει ῥᾷον δυσχερείας καὶ πάντων χαλεπῶν πραγμάτων καὶ οὐκ ἔστιν ἐφ᾽ ὅτῳ μή· καὶ δοξάζει τὸν ἄνδρα μεγάλως ὁ πάντ᾽ ἀγαθὸς καὶ πάντα δυνάμενος Θεὸς καὶ δοξάζειν ἐπαγγειλάμενος τοὺς αὐτὸν δοξάζοντας, [1 Reg. 2, 30.] ἥντιν᾽ ἄρα δὴ πάντως ἔστι λογίζεσθαι δόξαν αὐτοῦ παρ᾽ ἀνθρώπων [corr., prius ἀνθρώποις V.] . καὶ δῆλον, ὡς οὐκ ἂν ἄλλην ἢ ὅσοι κατὰ τὸν ἀποστολικὸν λόγον δοξάζουσι τὸν Θεὸν ἐν τοῖς μέλεσιν αὐτῶν καὶ τῇ τῆς σαρκὸς ἁγνότητι καὶ ταλαιπωρίᾳ καὶ πόνοις κατὰ Θεόν, [1 Cor. 6, 20.] συνεργοῦσι τῇ τῆς ψυχῆς πτερώσει καὶ κούφοις ἄνω φέρουσι δρόμοις, ὡς ἄρα καὶ γέγονε κομιδῇ περὶ τοῦδ᾽ ἐπιμελὲς, Ἰωάννῃ, ξὺν ὀλίγοις παλαιοῖς ἐκείνοις ἐκ μακροῦ πάντων ἀνθρώποις ἐκλογίμοις τε καὶ περιβοήτοις, καὶ νέοις οὐχ ἥκιστα κατ᾽ αὐτὸν ἔτ᾽ αὖ ἑξῆς· καὶ δοξάζει πολλοῖς αὐτίκα τὸν ἄνδρα θαύμασιν, ᾗπερ ἔφην, Θεός, καθάπερ ἀμέλει κατ᾽ ἔθος τοὺς ἐραστὰς αὐτοῦ, καὶ ἅμα πιστούμενος ἔοικεν ἐκ τῶνδε τῶν ὁρωμένων τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἀρετὴν καὶ ὡς αὐτῷ κατὰ γνώμην ἁνὴρ ἐβίου, καὶ βεβαιῶν ἴσως ἀμφιγνοοῦσί τισιν, οἳ πρὸς τοὺς ἡλικιώτας κατὰ βίον καὶ νέους ἐπιμελητὰς τοῦ ἀγαθοῦ μὴ ῥᾳδίως ἔχουσι πείθεσθαι καὶ κακοὶ κακῶς ἀποτρέπονται καὶ ἀφηνιάζουσι τῇ τῆς ἀρετῆς κατὰ φύσιν τὸν ἀεὶ χρόνον ἀπροσκόπῳ χρήσει, καὶ τοῖς τοιούτοις μόνοις ἀναμφιλέκτως ἔργοις, τερατώδεσι καὶ τὴν φύσιν καὶ πᾶν κατ᾽ ἔθος ἀνθρώποις νικῶσι, πείθονται· καὶ τοῦτ᾽ εὖ γε δῆλον ἐκ τῶν προτέρων ἐκείνων καὶ τῆς αὐξήσεως ὄντως διὰ θαυμάτων τῆς χριστιανικῆς εὐσεβείας, ἃ καὶ ὑπηγάγοντο τῷ δόγματι τῆς ἀληθείας καὶ τῷ Χριστῷ καὶ κατησφαλίσαντο δούλους πάντας ἀνθρώπους τὴν πρώτην εὐθὺς ἅμ᾽ ἀρχομένῳ τῷ καλῷ κηρύγματι, ἡνίκα μετὰ σαρκὸς ἔτι πω τοῖς ἀνθρώποις ἐπεδήμει καὶ συνῆν ὁ πάντα πληρῶν ἀεὶ Θεὸς καὶ πᾶσι πανταχοῦ παρών, καὶ τὸν ἀεὶ τοῦτο χρόνον καὶ καθεξῆς τοῖς ἐκδεξαμένοις τὸ κήρυγμα, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος, ὡς τὰ ἱερά φασι λόγια, καὶ τὸν λόγον βεβαιοῦντος διὰ τῶν ἐπακολουθούντων σημείων, [Marc 16. 20.] καὶ τοῖς μετ᾽ ἐκείνους ἔθ᾽ ἑξῆς προαγωνισταῖς καὶ ὀπαδοῖς τῆς πίστεως· τούτοις δὴ καὶ νῦν εἶναι δοξάζει τὸν αὐτοῦ θεράποντα Χριστὸς τοῖς θαυμαστοῖς ἔργοις· καὶ ἅμα συνήθως, ᾗπερ εἴρηται, πιστοῦται καὶ καθόλου τὴν πίστιν καὶ τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἀρετὴν καὶ τὸν τῷ Θεῷ φίλον βίον. Καθ᾽ ἕκαστον μὲν οὖν ἐπεξιέναι καὶ διερευνᾶσθαι καὶ προτιθέναι λόγοις καὶ ἱστορίᾳ τῶν τοῦ ἀνδρὸς θαυμασίων, μανίας ἂν σαφοῦς ἔργον εἴη καὶ παραπλήσιον κατὰ τὸν Μαργίτην ἐπ᾽ αἰγιαλῶν ἑστῶτα καταριθμεῖσθαι κύματα [Apostolii Cent. XI, 7, Leutsch-Schneidewin, Corpus paroemiographorum graecorum, t. II, p. 517.] , ἢ μᾶλλον γραφικῶς ἐρεῖν τὴν ἄμμον τὴν παρὰ τὰ χείλη τῆς θαλάσσης καταριθμεῖσθαι· [Ierem. 40, 22.] οὐκ ἄκαιρον δ᾽ ἄν ἴσως εἴη τῷ λόγῳ μέτρι᾽ ἄττα τῶν πολλῶν ἀπολεξάμενον νυνὶ παραθεῖναι, φεύγοντα τὸ μῆκος, κἀκ τούτων τὸ πᾶν κατ᾽ αὐτὸν πιστώσασθαι καὶ τὴν ἐκ τῶν σημείων βεβαιωθεῖσαν κατὰ τὸν εὐαγγελικὸν λόγον τοῖς ἀνθρώποις ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς τὸν εἰωθότα τρόπον ὑπὸ τῆς μεγάλης τοῦ Θεοῦ προνοίας τε καὶ σοφίας, [Marc. 16, 20.] κἀκ τοῦ κρασπέδου θοιμάτιον ὡς εἰπεῖν ὑποδεῖξαι [Pseudo-Diogeniani Cent. V, 15, Leutsch-Schneidewin, op. c., t. I, p. 252.] , τὴν κατὰ τὸν βίον τοῦ ἀνδρὸς ἅπασαν ἐργασίαν, ἢ κἀκ τῶν ὀνύχων αὖ ὑποφῆναι τὸν λέοντα [Leutsch-Schneidewin, ibid.] μάλ᾽ εἰς προῦπτον, ἔπειτα ξυλλογίσασθαι εἴτουν τὸν ὡς λέοντα πεποιθότα δίκαιον καὶ κατὰ πάσης ἀλκιμώτατον τῆς κακίας καὶ τῆς ἀντικειμένης δυνάμεως. [Prov. 28, 1.]

[11] [Mulier daemoniaca] Γύναιόν τι πονήρως μάλιστ᾽ ἔχον, μανιώδει πνεύματι διασεσεισμένον τὸν νοῦν, τἄλλ᾽ ἅπαντα καὶ παράτροπον φερόμενον καὶ λυμαινόμενον σπαραγμοῖς ἀσχέτοις καὶ φοραῖς σπαργώσαις ἑαυτῷ καί τισιν ἴσως ἄλλοις ἔγγιστα γιγνομένοις, σωφρονικὸν δὲ τοσοῦτο μόνον, ὡς ἂν εἰς ἐπικουρίαν ἐκκαλεῖσθαι τὸν Ἰωάννην κατὰ τοῦ πονηροῦ πνεύματος, ἔτι πω περιόντα τῷ βίῳ, λιπαρῶς προσέκειτο τῇ τοῦ ἀνδρὸς ἱκεσίᾳ· καὶ ἦν αὐτῷ κάμνοντι μηδὲν πλέον ἐπὶ τῇ ζητήσει, ὥστε καὶ τελευτῶν ἀπεγνωκὸς οἴχεσθαί τε καὶ ἀποστῆναι τοῦ δι᾽ ὄχλου τῷ ἀνδρὶ γίγνεσθαι, ταμιεύοντος ἔοικε τοῦ Θεοῦ τῇ μεταστάσει τῆς ζωῆς ἐκείνου τὸ θαῦμα. Ἐπεὶ δ᾽ οὖν ἁνὴρ μετήλλαξε τὸ ζῆν καὶ ὁ νεκρὸς αὐτοῦ κατὰ γῆς ἐκέκρυπτο, μηδὲν ἐπ᾽ αὐτῷ περίεργον εἰς φιλοτιμίαν καὶ πλεῖν ἢ κατὰ τὸ εἰωθὸς ἐπ᾽ ἄλλοις πονησαμένου τινὸς τῶν προσηκόντων, τὸ γύναιον ἐκεῖνο, μή τι μὴ παρά του προπεπυσμένον περὶ τοῦ νεκροῦ, περὶ τοῦ τάφου, πόρρω τοι διατρίβον, παραυτίκα φέρεται δρόμῳ παντὶ καὶ τάχει πολλῷ, μὴ δή τινος ὑποδεικνύντος, ἐπὶ [ὑποδεικνύντος ἐπὶ in marg. alia manu V.] τῆς γῆς, ἣ τὸν τίμιον ἐκεῖνον θησαυρὸν, εἶχεν, καὶ θαυμαστῶς ὡς εἰπεῖν ζῶντα Θεῷ νεκρὸν ἀνακαλεῖται τρανῶς αὖ σὺν δάκρυσιν, ὀλολυγῇ, καρδίας ζέσει, νῦν γοῦν ἐπινεῦσαι καὶ προσσχεῖν [corr., prius προσχεῖν V.] ταῖς λιταῖς καὶ μὴ παριδεῖν, ἀλλ᾽ ἀπώσασθαι τὸν κατατυραννοῦντα δαίμονα καὶ τοῦδ᾽ ἀπαλλαγὴν καὶ ἴασιν δοῦναι· καὶ ἅμα χερσὶ πονεῖται καὶ ἀνορύττει τὸν τάφον· καὶ θαῦμα ἐπὶ θαύματι, καὶ προκαλεῖται συμπονεῖσθαι καὶ συνασπίζειν ἑαυτῷ καὶ συνασπίζειν τῷ θαύματι καὶ πλείω τὴν ὕλην καὶ τὴν ἀφορμὴν ἐπεισφέρειν καὶ ἐπιδιδόναι τῷ παραδόξῳ ἄνδρα λελωβημένον τὴν χεῖρα καὶ κατηργημένην νεκρὰν ἔχοντα, [et vir manum habens debilem] ὡς ἂν καὶ τῶν αὐτῶν ἀμέλει τοῦ Θεοῦ τε καὶ τοῦ θεράποντος αὐτοῦ τυχὼν καὶ τυχὼν κοινῇ τῆς ἰάσεως, καλῶς ἔπειτ᾽ ἀπαλλάττοιτο. Καὶ πάντων συγχωρούντων ἀμφοῖν μόνοιν τῷ πόνῳ καὶ ἠρέμ᾽ ἐχόντων τῶν παρεστώτων τῷ καινῷ τοῦ πράγματος καὶ προσδοκώντων, Θεοῦ πάντως κινοῦντος, μέγα τί ποτ᾽ ἄρ᾽ ἐντεῦθεν ἐσόμενον τὸ πρᾶγμα τάχους ὅσον, αὐτόθεν αὐτίκα παράδοξον μὲν οἷον Θεοῦ, κατ᾽ ἐλπίδα δ᾽ ὅμως καὶ δόξαν, [sacrum corpus effodiendo requirunt] ἣν τηνικαῦτ᾽ εἶχον, ἀπαντᾷ τοῖς τε κάμνουσιν ἐκείνοις τε καὶ πονουμένοις καὶ τοῖς ἐφεστῶσί τε καὶ ἐφορωμένοις, καὶ ἄμφω γε τὼ νενοσηκότε τυχόντε κατ᾽ ἔφεσιν καὶ ὑγιῶς ἔχοντε τοῦ λοιποῦ, [et sanantur.] κήρυκε μεγαλοφώνω γίγνεσθον· καὶ τρανοῦντε τὸ θαῦμα πάντῃ καὶ πᾶσιν ἀνοίγετον λοιπὸν τὴν θύραν ἐπὶ τῷ τερατουργοῦντι τοῖς ζῶσι νεκρῷ πᾶσι τοῖς ὑπό τινος συμφορᾶς ἐχομένοις τοῦ σώματος καὶ πονήρως πράττουσιν· ἐξαίρουσί τε γὰρ παρρησίᾳ τοὐντεῦθεν οἱ μοναχοὶ τοῦ τάφου καὶ τῆς κατάγεω τὸν νεκρὸν ἐπικρύψεως εἰς φῶς, καταπεπληγμένοι τῷ γεγονότι, καὶ τὰ εἰκότα δρᾶν ἀξιοῦντες ἀνάγουσιν εἰς εὔκαιρον ὄντως καὶ ἀδαπάνητον τὸν θησαυρὸν καὶ [supra lin. V.] μετάληψιν, ὅστις ἂν δέοιτο χρῆσθαι· καὶ ἡ πηγὴ ῥᾷστ᾽ ἀναστομοῦται παντὶ κάμνοντι προσιέναι καὶ πᾶν ἀλεξίκακον πάσης ἐπηρείας ἀρύτεσθαι.

[12] [Energumena,] Καὶ τοίνυν πρὸς πολλοῖς ἄλλοις μάλιστ᾽ ἔγγιστ᾽ αὐτίκα καὶ γύναιον ἕτερον, ὡσαύτως κάτοχον πονηρῷ δαίμονι καὶ τὰ δεινότατα πάσχον, πρόσεισί τε καὶ τυγχάνει τῆς τοῦ δαίμονος ἀπαλλαγῆς καὶ σωφρονικῶς ἐντεῦθεν ἀναφέρει τοῦ λοιποῦ βιοῦν ὡς ἥδιστα. Καὶ νέος τις ἄλλος, ὡσαύτως πνεύματι πονηρῷ παλαίων καὶ μεμηνὼς οἴκτιστα καὶ βαρυσυμφορώτατα χρώμενος, [energumenus,] ἐκείνῃ τε γίγνεται καὶ ὡσαύτως εὖ ἔχων ἐκεῖθεν ἀποχωρεῖ. Καὶ ἄλλος αὖ ἐπ᾽ ἄλλῳ πρόσεισι καὶ πλείους ἐπὶ πολλοῖς ὅσαι ἡμέραι, καὶ πάντες, ὡς ἤρων καὶ κατελιπάρουν ἱκετεύοντες, εὖ πράττοντες ἀπηλλάττοντο. Καὶ δή τις καὶ τῶν τῆς αὐτῆς ξυλλαχὼν Ἰωάννῃ πατρίδος, χρόνιος πολὺ μεγάλῃ νόσῳ συντακεὶς πάσης τέχνης περιγενομένῃ καὶ τεχνικῆς κατεπιχειρήσεως, [paralyticus,] τεθαρρηκὼς οὗτος ἔοικε τάχα τῇ οἰκειώσει ταύτῃ, μᾶλλον δ᾽ ὡς ἀληθῶς τοῖς ὁρωμένοις τεθαρρηκὼς καὶ κεκινημένος καὶ τῇ μεγάλῃ περὶ τὸν Ἰωάννην τοῦ Θεοῦ χάριτι, παρειμένος καθάπαξ καὶ τῇ νόσῳ κατειργασμένος ὅσα καὶ νεκρὸς φοράδην ἐπὶ σκίμποδος πρόσεισι καὶ ταχὺ ῥωσθεὶς οἴκαδε κατ᾽ ἔλαφον ἁλλόμενος, παντὸς ἀζήμιος τοῦ σώματος καὶ τῶν τοῦ σώματος πάντων ἔνδον ἀμέλει και ἔξωθεν, ἀποχωρεῖ· ἀλλὰ μὴν καὶ μάλισθ᾽ οὗτος ἔτι κρεῖττον οἰκειούμενος Ἰωάννῃ καὶ συνιεὶς ἐπὶ τῇ παρ᾽ αὐτοῦ δωρεᾷ καὶ ἀνθομολογούμενος βέλτισθ᾽ ἑαυτῷ καὶ λυσιτελέστατα, τὴν τρίχα κείρεται κατὰ μοναχοὺς αὐτόθεν καὶ παρεδρεύει τῇ μονῇ καὶ τῷ τάφῳ τοῦ Ἰωάννου, πρόσπολος καὶ θεράπων εὐγνώμων τὸν ἅπαντα τῆς ζωῆς αὐτῷ χρόνον, καὶ ὄντως ἅνθρωπος κρείττονα μεταλαμβάνει ζωήν.

[13] [epilepticus,] Φέρε δὴ καὶ τόδ᾽ ἕτερον προσθέντες καί τι δεύτερον ἑξῆς αὖ καὶ πρός γ᾽ ἔτι τρίτον αὖ ἕτερον ἴσως ἢ καὶ πλεῖν [πλεῖμ V.] , τοῦ λοιποῦ καταπαύσομεν τὸν λόγον. Ἀνὴρ γάρ τις ἐπιληπτικῷ νοσήματι βαρύτατα συχνάκις κατατροπούμενος καὶ καταστρέφων ὥσπερ τὸ ζῆν καὶ κατὰ γῆς ῥιπτούμενος ἄθλιος, ἐλεεινὸν θέαμα, τὰ κατὰ τὸν τάφον Ἰωάννου πυθόμενος χάριτι θείᾳ τεράστια τῶν ἔργων καὶ τοὺς ἑκάστοτε προσιόντας ἀνάγκαις τισὶ τῶν τοῦ σώματος συμφορῶν καὶ ῥᾷον ἔχοντας πᾶσαν ἐπήρειαν ἔπειτ᾽ αὐτόθεν ἀναχωροῦντας, θερμὸς τῇ πίστει πρόσεισι καὶ αὐτός, ἀνακαλεῖται σὺν δάκρυσιν ἀρῆξαί οἱ πάνυ τοι δυσχερῶς οὕτως ἔχοντι· καὶ τυχὼν παραπλησίως ἐπινεύσαντος, ὡς καὶ πολλοῖς ἄλλοις, προστίθεται καὶ αὐτὸς τῷ τῶν πολλῶν ἀριθμῷ, κῆρυξ πάντῃ περιιὼν καὶ παριστῶν ἑαυτὸν στήλην ἔμψυχον τοῦ τῆς ἀρετῆς τοῦ ἀνδρὸς κράτους καὶ τῶν τοῦ νεκροῦ κατὰ πάσης δυσκολίας τροπαίων, χαλεπωτάτῃ μὲν παλαίοντα νοσήματος ἀκμῇ προσδραμόντα τῷ τάφῳ, τῇ δ᾽ ἐκεῖθεν ἐπικουρίᾳ κάλλιστ᾽ ἀπαλλάξαντα καὶ καθάπαξ ἀζήμιον περιγενόμενον παντὶ τῷ λειφθέντι τῆς ζωῆς. [epileptica sanati.] Τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ γυνή τις ἄλλη μετὰ τῆς αὐτῆς νόσου καὶ μετὰ τῆς αὐτῆς πίστεως προσελθοῦσα τῷ τάφῳ καὶ τυχοῦσα κατ᾽ εὐχὴν ἑωρᾶτο καὶ τὸ θαῦμα καὶ τὴν εὐεργεσίαν κηρύττουσα καὶ φυγαδευθεῖσαν τὴν ἐνοχλοῦσαν τέως συμφορὰν καὶ ῥᾷσθ᾽ ὑπερτέραν ἑαυτὴν ταύτης τὸν βίον ἀνύτουσαν, ἐπίδηλον ἀνθρώποις ἅπασι καὶ μάλισθ᾽ οἳ πρότερον τῆς χαλεπῆς ἐκείνης νόσου κυμαινομένην ἑώρων τὴν ἄνθρωπον, ὡς ἂν ἄφυκτον ἔχουσαν τὸ πάθος, αἰεὶ γόων ὠδίνουσαν καὶ δακρυρροοῦσαν.

[14] [Mulier in sanctum blasphema] Ἀλλά τις ἑτέρα γυνὴ γλῶτταν ἀκόλαστον ἔχουσα καὶ πρὸ ταύτης λογισμόν, σωφρονικὸν μηδὲν ἐννοοῦσα, διασεσεισμένον δὲ περὶ τὴν πίστιν ἔοικε τῶν θείων, ἀναιδῶς βακχεύουσα χλευάζειν ἐτόλμα τὰ θαύματα ἐκεῖνα καὶ τοὺς κηρύττοντας, καὶ κόμπον ἄλλως καὶ πρᾶγμ᾽ εὐδιάβλητον καὶ ψεύδους ἀπάτην καὶ λῆρον μακρὸν καὶ τὰ τοιαῦτα πᾶν, ὅπερ ἂν ἀκούοι τῶν Ἰωάννου τεραστίων ἔργων, ἐθρασύνετο βλασφημοῦσα, καὶ πολλὴν ἀμαθίαν καὶ κόριζαν τῶν πειθομένων τούτοις [corr., prius ταῦτα V.] κατήλεγχε καὶ κατεμωκᾶτο καὶ πλάνον ἀνόητον παντάπασι· καὶ φειδὼ μή τις ἦν ὅλως αὐτῇ φασι διὰ στόμα· ἡ δὲ καὶ προσετίθει τῇ ὕβρει θρασέως ἡ πάντολμος ἐκείνη καὶ δυστυχὴς ὡς· &ldquogr;Εἰ τάδ᾽ ἀληθῆ, δειξάτω δὴ κἀμοὶ τοιοῦτο δὴ τῶν αὐτοῦ θαυμασίων ὁ μάτην οὕτω κλεἳζόμενος νεκρός· ἕτοιμος ἐγὼ πειρᾶσθαι καὶ πειραθεῖσα πείθεσθαι.&rdquogr; Καὶ μέντοι πειρᾶται τάχους ὅσον ἡ κατὰ φρένα καὶ τὴν γλῶτταν ἀναιδὴς ἐκείνη· καὶ τούτου δὴ πραττομένη κατὰ πᾶν τὸ εἰκὸς δίκας, αὐτίκα πλήττεται χαλεπῶς τὸ σῶμα καὶ καταπίπτει πᾶσιν εἰς προῦπτον· ἀλλὰ δῆθ᾽ οὕτω κατὰ τὴν ζήτησιν, [et castigata] ἣν ὕβρις ἐκίνει καὶ θράσος, πειραθεῖσα, καὶ πείθεται λοιπὸν αὐτόθεν, ὡς ἐπηγγείλατο, προσπαίζουσα μὲν ἀναιδῶς καὶ κατατρέχουσα τῆς ἀληθείας τῶν ἔργων, ἐπηγγείλατο δ᾽ὅμως· καὶ σωφρονικώτερον αὐτόθεν μεταβαλοῦσα καὶ νοῦν ἀτὰρ μεταλαβοῦσα κατὰ τὸν λόγον ὡς νήπιος ἐκείνη παθοῦσα [Cf. Hesiodi Op. 218; Plato, Symposion, 222 B.] , κλαίει μάλα τοι πικρόν, πλύνει δάκρυσι τὸν τάφον ἐγκύπτουσα, πλύνει δάκρυσιν ἑαυτήν, καὶ τὸ πρὶν ἀνόμημα καὶ θράσος γοερὸν ὀλολύζει καταβοωμένη, τί μὲν οὐ λέγουσα, τί δ᾽ οὐ πράττουσα τῶν ὅσα κινεῖν πέφυκεν εἰς οἶκτον. Τυγχάνει μὲν οὖν καὶ αὕτη τοῦ πρὸς οἶκτον καὶ πρὸς τὸ βοηθεῖν τοῖς κακῶς πράττουσι διαφερόντως ἑτοίμου τοῖς αὐτῆς δάκρυσιν ἵλεω, [veniam impetrat et incolumitatem.] καὶ τὴν ὑγείαν αὖ καὶ τὴν ῥῶσιν ἀντιλαβοῦσα τοῦ σώματος· ἡ δὲ καὶ αὐτὴ σὺν τοῖς φθάσασιν ἄλλοις πολλοῖς κῆρυξ κατὰ παντὸς τοῦ χρόνου καὶ κατὰ πάντων ἀνθρώπων τῶν Ἰωάννου θαυμάτων μεγαλοφωνότατος πάντῃ περίεισι, τρόπαιον οὐχ ἑστὼς ὅπῃ ἄρα τόπου πάντως ἑνὸς ἀλλὰ περιφερόμενον ἑαυτὴν τῆς τοῦ ἀνδρός, μᾶλλον δὲ τῆς ἀληθείας αὐτῆς, ἀποδείκνυσιν ἀριστείας καθάπαξ βέβαιόν τε καὶ ἄσειστον πᾶσιν, οἷς ἂν ἐντύχοι. Προσκείσθω δὲ καὶ τόδ᾽ ἔτι λοιπὸν αὐτῷ.

[15] [Puer debilitatus et ad ultima paene redactus] Γυνή τις ἄλλη, μὴ τῶν ἐγχωρίων, ἀλλὰ πόρρωθεν ἐπίδημος, ἐφ᾽ ἑνὶ μόνῳ τέκνωι τὰς πάσας εἶχεν, ἐλπίδας· τοῦτο φῶς εἶχε, τοῦτο ζωῆς ἀφορμήν, τοῦτο ζωῆς ἐχέγγυον· οὐ γὰρ ἄλλως ἢ τούτῳ μόνῳ καὶ ζῆν ἠξίου· ἀλλ᾽ ἐπηρείᾳ πάντως τοῦ βάσκανον πᾶσιν ἐφορωμένου καὶ κακομηχάνου τὸν ἀεὶ χρόνον ἐχθροῦ καὶ κακεργάτου χειμάζεται τὰς πάσας ἐκείνας χρηστὰς ἐλπίδας ἐπὶ τῷ παιδὶ καὶ ναυαγεῖ· καὶ νόσοις ἐκείνου συχναῖς ἐκ διαδοχῆς κατατετριμμένου καὶ ταῖς κραταιαῖς ταλαιπωρίαις ἐκείναις καὶ χεῖρας καὶ πόδας κατεσχημένου καὶ μικροῦ παρὰ τὸν ᾅδην ἐγγὺς ὄντων καὶ διασκορπιζομένων τῶν ὀστῶν αὐτοῦ καὶ πάντων αὐτοῦ τῶν μελῶν, κινδυνεύει καὶ τὰς μεγάλας ἐκείνας επ᾽ αὐτῷ τοῦ βίου καθάπαξ ἐλπίδας ἡ γυνὴ συγκατασκάψαι τῷ τάφῳ καὶ μάλισθ᾽ ἑαυτὴν τελευτῶσαν· πᾶσα γὰρ ἀπέγνωστο βοηθείας ἐλπίς· πᾶν ἄρα τῇ τέχνῃ κατὰ τρόπον ἅπαντ᾽ ἐπιμελῶς εὑρημένον καὶ κεκινημένον κατὰ τοῦ πάθους ἤνυτεν οὐδὲν πλέον, ἀλλ᾽ ἄπρακτον καὶ ἀργὸν ἐλείπετο τελευτῶν· καὶ τοίνυν κατωμαδὸν ἀραμένη φόρτον ἐλεεινὸν τὸ παιδίον ἐκείνη, τὸ πρὶν ὑπαγκάλισμα τῇ μητρὶ φίλτατον, ἄλλῃ μεταίρειν ἠξίου, πάντως ἀπορουμένη καὶ δυσανασχετοῦσα τῇ συμφορᾷ· καὶ δὴ πρὸ ὁδοῦ γιγνομένῃ ἔννοιά τις αὐτῇ γίγνεται περὶ τῶν Ἰωάννου θαυμάτων καὶ τῶν ὅσοι δι᾽ αὐτοῦ χαλεπωτάτων παθῶν ἀπαλλαγῆς ἔτυχον· καὶ δῆτα καθάπερ εἰς ἐσχάτην ἄγκυραν ἐπὶ τοσούτῳ τῆς δυσχερείας κλύδωνι τὰς πρὸς ἐκεῖνον ἐλπίδας ὁρᾷ· καὶ θερμὸς ἀνακαλεῖται πρὸς ἐπικουρίαν τὸν Ἰωάννην καὶ τὴν πρὸς αὐτὸν ἄνωθεν χάριν κρατίστην κατὰ παντὸς βαρυσυμφορωτάτου πράγματος· καὶ ἦν αὐτοῦ λιπαρῶς ἐχομένη μετὰ πολλῶν δακρύων ἱκέτις· ξυμβὰν δὲ οὕτω, τάχα δὴ τοῖς πολλοῖς καμάτοις, ὕπνου βίας ἡττηθῆναι τὴν ἄνθρωπον καὶ κατακλιθῆναι κατὰ τὸ προστυχὸν ἐπὶ τοῦ ἐδάφους, καὶ τὸ τέκνον εἶχεν ἔγγιστ᾽ ἐξ ὑπογυίου παρακείμενον· καὶ ὁρᾶτε δῆθ᾽ ἑξῆς ἐν ἡδονῇ πάντες καὶ θάμβει πολλῷ· προσσχὼν [corr., prius προσχὼν] ταῖς ἱκεσίαις ὁ ταχὺς εἰς οἶκτον καὶ ταχὺς εἰς τὸ βοηθεῖν Ἰωάννης ἐπιδημεῖ τηνικαῦτα σφίσιν· ἢ πέμπει γ᾽ ὡς ἐρεῖν θαύματα. Καὶ μάλ᾽ ἐρρωμένος ὁ παῖς ἀνεγρόμενος, ποσὶ χρώμενος τοῖς αὐτὸς αὑτοῦ χωρὶς ἁπάσης ἐπικουρίας χωρεῖν οἷός τ᾽ ἦν καὶ ὁδοῦ μάλιστ᾽ ἀπόνως ἅπτεται· τὴν μητέρα δ᾽ ἀφυπνισθεῖσαν καὶ ἀφορῶσαν τὸ καινὸν τόδε πρᾶγμα, τὸν παῖδα ποσὶν ἑστῶθ᾽ ὑγιᾶ, ποσὶν ἀμογητὶ καὶ ῥᾷστα βαδίζειν ἐπιβαλόντα καὶ βαδίζοντα, [sanitati restituitur.] τὴν δὲ τέως μὲν δέος εἶχε, μήπου τι τόδ᾽ ὄναρ ἐν ὕπνοις ἔτ᾽ οὔσης εἴη· βεβαιωθεῖσαν δ᾽ὅμως, ὡς ἅπαν τὸ βλεπόμενον ὕπαρ ἐστὶ καὶ πράγματος ἀπλανὴς ἀλήθεια, πάντ᾽ εἶχεν αὖθις ὁμοῦ, ἔκπληξις, ἡδονὴ μάλιστ᾽ ἄρρητος οἵα, πρὸς Θεὸν εὐχαριστία, πρὸς τὸν ὑπ᾽ αὐτοῦ δοξαζόμενον αὐτοῦ θεράποντα

[16] [Sancti invocatio.] Ἀλλὰ σὺ μέν, ὦ μάκαρ Ἰωάννη, οὔτε πω καὶ νῦν ἔληξας οὔτε μήποτε λήξαις ἂν εὖ ποιῶν ἀνθρώπους καὶ θαύματα χορηγῶν καθ᾽ ὅ, τι ἂν ἐκάστῳ δέοι· ἀλλ᾽ ἡμῖν ἀπόχρη νῦν εἶναι, καὶ λοιπὸν ὁ λόγος ἤδη πεπαύσεται, κἂν εἰ μέν γε κατὰ σκοπὸν ἀνύσαντες ὁτιοῦν ἔχωμεν· εἰ δὲ μή, καὶ τοῦτο πάντως εἰκός ἐστι λογίζεσθαι· τοῖς ἤδη γήρᾳ τε καὶ νόσοις ἀλλεπαλλήλοις καὶ συμφοραῖς κατὰ τὸν βίον ὁρᾷς ὅσαις χαλεπῶς ἔχουσι συγγνώμην νέμοις ἄν, ὁ ταύτης πάντως ἕτοιμος· ἣ τί [add. supra lin. V.] γὰρ ἐν τοῖς τοιούτοις ἡμεῖς παραβαλλόμενοι μέγα δρᾶν ἔχοιμεν ἄν; εἰ δέ γε καὶ ἡμῖν ἱλεώσῃ Θεὸν ἐφ᾽ οἷς ἡμάρτομεν, ἅμα μὲν ὑπὸ φιλανθρωπίας κατ᾽ ἔθος κεκινημένος, ἅμα δ᾽ ἴσως καὶ πρὸς τὸ πρόθυμον μόνον ἡμῶν ἀπιδών, ᾧ νῦν παρίστασαι τρανῶς ἐποπτεύων, τῶν τῇδε καθάπαξ λυθείς, καὶ πρὸς τ᾽ ἄμεινον τῆς σῆς δεήσεως εἰς Θεὸν καὶ ἐπικουρίας καὶ ῥᾳστώνην ὁπῃοῦν ἀλλάξαι τὰ πράγμαθ᾽ ἡμῖν, οὔκ ἄρα παντάπασιν ἔξω τοῦ καιροῦ δόξαιμεν ἂν ἴσως ἡμεῖς ἐγχειρῆσαι τῷ παρόντι λόγῳ οὔθ᾽ οἳ πρὸς τοῦτον ἡμᾶς προὐτρεψαντο, πρὸς τοῦτον ἀκαίρως προτρέψασθαι.

DE S. MARIA IUNIORE MATRONA BIZYAE IN THRACIA
COMMENTARIUS PRAEVIUS

Maria Iunior matrona Bizyae in Thracia (S.)

C. ANN. 902

Auctore P. P.

[1] [Editionis origo,] Illustrissimo et reverendissimo Domino L. Petit Athenarum episcopo, viro eruditissimo et in nos benevolentissimo, eximium hoc graecae hagiographiae monumentum referimus acceptum; qui confectum olim a se apographum et prelo iam paratum nobiscum perhumaniter communicavit. Huius igitur unius beneficium erit quicquid ex hoc documento nostri lectores percipient. Editionis autem fontes hi sunt:

[fontes,] V = Codex Vaticanus graecus 800, chartaceus, folia complectens 274, 0m, 28 × 0,195, partim lineis plenis, partim binis columnis, saec. XIV – XV, non ab uno librario exaratus [Catal. Gr. Vatic., p. 39 – 40.] . Huius partem longe maiorem complent orationes SS. Patrum, quibus admixtae sunt Vitae aliquot sanctorum et inter has, nono loco, fol. 230 – 249, Vita sanctae Mariae iunioris ad diem 16 februarii legenda.

L = Codex Laurae Sancti Athanasii Athonensis, K. 81, chartaceus, formae quartanae maioris, saeculo XIV exaratus [Vide Manuel I. Gedeon, Βυζαντινὸν Ἑορτολόγιον (Constantinopoli, 1899), p. 295.] . De huius argumento hoc unum novimus, sanctae Mariae Vitam foliis 89 – 105 contineri. Hoc apographum in forma verborum mendis horret, quae, sicubi sententiam ipsam attingunt, in margine notata fuerunt; reliqua satius visum est tacite corrigere. Ceterum codex Athonensis Vaticano longe deterior est, qui in omnibus fere praeferendus fuit.

[2] [et praevia specimina.] De Vita S. Mariae strictim neque satis diligenter exposuit Manuel I. Gedeon, qui e codice Athonensi aliquot specimina protulit [Loc. c., p. 296 – 301; BHG. 1164.] . Huius commentariolum multifariam castigavit et complevit G. Baslačev [, in , t. IV, 2 (1899), p. 189 – 220. Cf. I. Sokolov, in Βυζαντινὰ Χρονικά, t. VII (1900), p. 493 – 94.] , recenti apographo usus codicis Athonensis, quod in bibliothecam Rossici Instituti archaeologici Constantinopolitani nuper illatum fuerat: ad cuius exempli fidem selecta quaedam Vitae capita protulit [Loc. c., p. 193 – 97.] . Eruditum hominem et oculatum in multis ducem secuti sumus. Neque is tamen, dum coniecturis paulo subtilioribus rem agit, ad ipsius narrationis testimonium semper opportune respexit. Quae igitur nobis eum videntur praetervolasse, salva docti viri existimatione, suo loco supplebuntur. Sed iam ad S. Mariae historiam adumbrandam accedamus.

[3] [Sanctae-Mariae natales,] Maria patrem habuit nobilem indigenam Armeniae Maioris ex eorum numero qui, regnante Basilio I Macedone, Constantinopolim advenerunt et ab imperatore, qui et ipse ex Armenia gente oriundus erat, ad excelsiores magistratus et munera fuerunt evecti [De his advenis, lege J. Laurent, L'Arménie entre Byzance et l'Islam depuis la conquête arabe jusqu'en 886, in Bibliothèque des Écoles françaises d'Athènes et de Rome, fasc. 117 (1919), p. 263 et seq.] . Huic nati sunt quinque liberi, filii duo tresque filiae, quorum omnium natu postrema fuit Maria. Ex narrationis consequentia satis probabiliter colligitur sanctae natale solum fuisse non Constantinopolim sed Armeniam, ut suo loco demonstrabitur [Infra, num. 8, p. 690.] . Duas filias natu maiores ipse pater, dum superstes est, viris collocavit; dein, morte praereptus Mariam matris tutelae reliquit. Ex huius sororibus altera viro nupserat, quem haud imprudenter conieceris patris earum popularem fuisse: nomen eius Βάρδας ὁ Βρατζῆς certissime armenium est Vard (“rosa”) Vratzi, i. e. Bardas Hiberus. Vivebat is in vicinia Mesenae urbis [Quae antiquo nomine vocabatur Drizipara, et hodie dicitur Mesinia. Vid. E. Oberhummer, in Pauly-Wissowa, Real-Encyclopädie, t. X, p. 1741 – 42.] in Thracia, in vico, qui, ut ait hagiographus: ex eius nomine hodieque dicitur τοῦ Βρατζῆ [Locus aliunde non notus, Gedeon, Ἑορτολόγιον, p. 295.] . Bardas igitur iste aliquem ex amicis suis, [conubium,] Camararum [Καμάραι, vicus nobis ignotus, qui profecto non admodum procul ab urbe Drizipara situs erat.] incolam, nomine Nicephorum drungarium [Drungarius ductor erat unius e quinque μοίραις turmarchae subiectis. I. B. Bury, The Imperial Administrative System in the Ninth Century (London, 1911), p. 41 – 43; cf. Iul. Kulakovskij, , in Βυζαντινὰ Χρονικά t. IX (1902), p. 1 – 30.] , permovit ut Mariam sibi uxorem deposceret. Is igitur Constantinopolim adiit, et a puellae matre faventer exceptus, sponsam domum deduxit (c. 3). [vitae curriculum,] Coniugibus primum natus est filius qui nomen accepit Oresten. Sed, quinto post anno, puer immatura morte praereptus est: quod funus invicto animo pertuli mater (c. 4). Post huius mortem, alterum filium genuit Maria, qui armenio item nomine appellatus est Βαρδάνης, sive Vardan. Neque is vitalis fuit, et paucis post annis brevem clausit aetatem. Interea mortuo Basilio (29 augusti 886), cum ad regnum evecti essent Leo et Alexander, contra eos bellum movit Symeon rex Bulgarorum [Cf. C. Jireček, Geschichte der Serben, t. II (Gotha, 1911), p. 197 et seq.] . Ut autem arma posita sunt [Scilicet, post cladem Graecorum ad Bulgarophygum. Symeon Magister, De Leone Basilii filio, 4, Theophanes Continuatus ed. I. Bekker (Bonn, 1838), p. 702.] , Nicephorus, qui in praeliis militari laude claruerat, turmarcha [Turmarcha, saeculo IX, dux militaris erat stratego, sive thematis praefecto, proxime subiectus. I. B. Bury, The Imperial Administrative System, p. 41.] factus est oppidi Bizyae in Thracia [Hodie Viza inter Hadrianopolim et oram Pontis Euxini.] . Illuc igitur cum uxore et filiolo [Textus perperam σὺν τέκνοις, nam e duobus filiis qui Nicephoro et Mariae ante id tempus nati erant, Orestes iam obierat.] se contulit. Ut olim ruri, ita etiam in urbe, Maria cum ceteris virtutibus tum praesertim eximia in pauperes caritate excelluit (c. 5). Bizyae coniuges gemellis filiis aucti sunt, quorum alter Βαάνης, armenice Vahan, i. e. “clipeus”, alter vero Stephanus vocati sunt. Uterque in nativitate ingeneratam quandam notam prae se ferebat, unde mater conclusit Baanae quidem rem militarem, Stephano contra vitam monasticam destinatam esse: quod vaticinium comprobavit eventus (c. 6).

[4] [immeritae aerumnae,] Dum autem sancta omnibus laudibus conspicuam vitam ducit, affinium suorum immeritam invidiam incurrit. Nicephoro insusurrarunt Alexius eius frater et Helena soror Mariam domus opes prodigere solitam esse eamque Demetrio famulo nimis familiariter uti. Insimulationem credulis auribus excepit Nicephorus, qui pessima quaeque suspicatus, innocentem uxorem odiosa percontatione primum cruciavit et crimen depellentem exaudire noluit. Servam quoque, quae dominae suae testimonium impavide perhibuerat, atrociter vapulare iussit [Huic nomen fuisse Agatham, infra, c. 18, accipimus.] . Tum apud Mariam delatorem nomine Drosum aliamque ancillam constituit, qui modis omnibus eam vexarent (c. 7 – 8). Advenit autem dominica festiva ante sacram quadragesimam. Epulante Nicephoro cum familiaribus, Maria, quae coniugis sui mensa ne hoc quidem die dignata fuerat, in gynecaeo audita est conqueri quod maritus eius immemor divini praecepti suum in eam odium non deposuisset, ut ieiunium suum Deo acceptum faceret. Quod cum ille continuo rescivsiset, dissimulato parumper furore, postridie in uxorem irrupit, quam verberibus crudeliter concidit (c. 9). Maria cum ab eo fuga se subducere vellet, labitur et gravi offensione caput allidit. Quo vulnere confecta, brevi se morituram divinitus intellexit. Itaque accersito Nicephoro se a duobus filiolis defunctis in visu nocturno ad caelum evocatam significat eique supremum vale dicit, hoc etiam tempore pauperum et egentium non oblita. Decimo post die, [mors,] placide ad Deum migrat (c. 10), ingenti omnium et sero paenitentis etiam mariti luctu deplorata. Dum funus curatur, [postuma restitutio in famam,] deprehendunt piam matronam vestimenta sua prope omnia miseris largitam fuisse. In exsequiis universa civitas cum Euthymio archiepiscopo et Anthimo oeconomo Mariae parentavit eiusque caritatem laudibus extulit (c. 11). [miracula.] Quattuor mensibus nondum elapsis, ad sepulcrum beatae prodigia patrari coepta sunt. Energumenus aliquis nomine Strategius, quasi portentosa coactus virtute, Bizyam advenit, atque ecclesiam ingressus Mariam turmarchae uxorem nominatim inclamat. Correptus ab archiepiscopo primum, dein a Nicephoro, ad omnia tam apposite respondet, ut die quodam, dum furit, sanctae mulieris sepulcrum reserare sineretur. Quo aperto integrum incorruptumque repertum est Mariae corpus. Energumenus autem a daemone liberatus domum redit (c. 12). Succedunt alia miracula; infirmi e proximis remotisve locis advecti sanantur (c. 13 – 15), inter quos hegumena coenobii τῆς Καχλακίνης in finibus Arcadiopolis [Arcadiopolis, antiquitus dicta Bergule (Βεργούλη, Βεργούλιον), urbs episcopalis erat Thraciae, inter Bizyam et Heraclaeam, non procul Drizipara; vide Hirschfeld, in Pauly-Wissowa, Real-Encyclopädie, t. II, p. 1156 – 57; Oberhummer, ibid., t. III, p. 293. Illic situm fuisse coenobium τῆς Καχλακίνης aliunde non didicerat Gedeon, t. c., p. 296.] , quam comitabatur clericus quidam a daemonio vexatus (c. 16).

[5] [Sanctae sacellum,] Beata Maria in somnis marito suo praecipit ut sibi memoriam exstruat. Ille, cum rem nihil curasset, oculorum lumen amittit. Neglegentiae suae admonitus, operi manum admovet et ilico visum recipit. Exaedificata ecclesia, Euthymio archiepiscopo [Hactenus in serie archiepiscoporum Bizyae non comparebat.] non placuit Mariae corpus e maiori ecclesia removeri. Sed aliquanto post tempore cum archiepiscopus Bizya abesset, Nicephorus opportunitatem nactus, cum hominibus circiter quadraginta paucos clericos, quos fors obtulit, sibi socios non admodum volentes adiunxit, et uxoris suae corpus in novum sacellum transtulit (c. 17). Illic etiam sancta miraculis claruit. [et imago.] Pictor quidam, qui prope Rhaedestum [Hodie Rhodosto, ad littus Propontidis.] in cella inclusus vivebat, in somnis a sancta iubetur eius imaginem exprimere, qualem ei demonstravit. Senex igitur Mariam depinxit ambobus filiis Oreste et Vardano circumdatam, atque Agatha ancilla [Vid. supra, num. 4.] . Tum Rhaedesto ad Bizyae templum tabulam transmisit, in qua omnes qui Mariam viventem noverant eius similitudinem admirati sunt (c. 18). Neque tamen sanctae honori pepercit invidia quorundam monachorum, qui feminam in saeculo viventem prodigio rum charismate insignitam fuisse negabant (c. 19). Stephanus quoque Brysis [Ad occidentem Bizyae. Hodie Bunar-Hissar. Baslačev, op. c., p. 216. Urbes episcopales nomine Βρύσεις duas fuisse, Maiorem et Minorem, notat Le Quien, Oriens Christianus, t. I, p. 1187 – 1188, qui neutrius situm pressius indicat. Utcumque se res habet, hic manifesto designatur episcopatus ὁ Βρύσεως, quae saec. XI nona e sedibus erat Hadrianopoli Haemimonti subiectis. Vide Nova Tactica, ed. H. Gelzer, e codice bibliothecae Nationalis Parisiensis Coisliniano 209 (saec. X – XI), Georgii Cyprii descriptio orbis Romani (Lipsiae, 1890), p. 80. Stephanus Brysis episcopus in historia ecclesiastica homo novus est.] episcopus Mariae debitam venerationem incredulo animo detrectavit, donec mulierem energumenam, cui nomen erat Zoe, ad illius tumulum persanatam vidit (c. 20) Malevoli autem homines qui beatam persecuti fuerant unus post alium varias poenas dederunt. Helena, Drosus, Alexius mala morte alii aliter e vivis auferuntur. Ipse Nicephorus, cum die quodam venatione se oblectaret, prolapso equo, umerum sibi confregit; a quo vulnere numquam convaluit (c. 21).

[6] [Bulgari Bizya potiti] Dum miracula perpetua serie succedunt (c. 22), Symeon rex Bulgarorum Thraciam adoritur, et Bizyam oppidum per annos quinque obsidione premit; donec incolae, evadendi occasione quadam arrepta, domos suas igni tradunt et Mediam urbem [Hodie Midia, ad oram Pontis Euxini.] fuga contendunt. Captivus autem quidam e castris hostium se subduxerat, cum in Bizyae ruderibus frustra incolam aut domicilium quaesivisset, in S. Mariae sacello pernoctatur, in quo nondum dormitans beatam conquerentem audit quod eam solam sui cives in potestate “ethnicorum” reliquissent. Itaque postridie ad Mediam urbem properat, et sanctae querelam refert ad presbyterum Nicetam τὸν Καννάκην [Homo ceterum ignotus.] , qui per totam obsidionem sacelli minister fuerat. Nicetas igitur sanctae Mariae virtuti confisus, Bizyam redire constituit (c. 23). Porro Symeon rex Bulgarorum, cum in concremata urbe solas ecclesias stantes comperiret, eas militaris praesidii usibus assignavit. [Mariae tumulo.] Inter haec S. Mariae tumulum aperiri iussit. Verum emicantis inde flammae miraculo territus, beatae sacello pepercit, praecepitque ut in eo cottidie litaretur. Ipse cum copiis alio pergens, [et ministro parcunt.] aliquem e legatis suis, nomine Buliam [Βουλίας. Proprium hoc vocabulum esse, non muneris aut dignitatis titulum, pluribus fortasse quam par erat, ostendit Baslačev, t. c., p. 219 – 20.] , Bizyae reliquit, qui in eversa urbe praesidium haberet. Ad hunc igitur Buliam Nicetas ille ὁ Καννάκης ex itinere a custodibus interceptus adducitur, eique interroganti totam sanctae matronae historiam enarrat: quod inter graecum sacerdotem et bulgarum ducem sincerae amicitiae principium fuit (c. 24). Deinde Bulias, a praesidio deductus, cum militibus per Thraciam grassari coepit, [Baanes Mariae filius] et Selymbriam [Hodie Silivri ad Propontidem, inter Rhaedestum et Constantinopolim.] pervenit, ubi Baanam Mariae filium, cum byzantino praesidio tunc stationem habere a Niceta cognoverat. Hunc igitur conquiri iussit. Quod cum Baanes audiisset, ultro se Bulgaro obtulit, [a Bulgaro duce comiter exceptus.] qui perhumaniter eum excepit et, inter amicos sermones, miraculum ei narravit quod in aliquo e suis militibus ad illius matris tumulum contigerat (c. 25). Mortuo Symeone [27 mai 927. Vide I. B. Bury, ad Gibbon, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, t. VI (London, 1912), p. 140.] , Petrus eius successor, cum e Thracia Bulgarorum praesidia ad se revocare constituisset, iussit prius urbes captas funditus everti atque solo aequari. Baanes, comperto Bizyae excidio, cum presbyteris et militibus illuc properavit ut matris reliquias inde ereptas in tuto collocaret. Sed novo portento deterritus est quominus consilium suum exsequeretur (c. 26).

[7] [Symeon ius frater] Postquam demum inter Petrum regem Bulgarorum et graecum imperaiorem [Romanus I Lacapenus, 920 – 944.] pax sancita est, Baanes, ad sua redux, Bizyae obviam habuit Stephanum fratrem gemellum, qui in Olympo Bithyniae monte vitam monasticam agebat et novo nomine Symeon vocabatur. Is cum Baana inito consilio ad matris suae sacellum coenobium condit, in quo et patris sui Nicephori, qui obsidionis tempore mortuus erat, ossa deposuit in tumulo quem extra ecclesiam ei struxit, [matris corpus elevat.] matrem vero in marmoreum sepulcrum transtulit, in quo Nicephorus antea iacuerat. Sanctae Mariae corpus, post annos iam viginti quinque repertum est incorruptum. Deinde Symeon Bizya discedens ad montem τὸν Κυμινᾶν [De situ montis Cyminae, lege Chr. Loparev, in Βυζαντινὰ Χρονικά, t. IV (1897), p. 362, et praesertim L. Petit, in Revue de l'Orient chrétien, t. VII (1902), p. 588, annot. 11, ad Vitam S. Michaelis Malini; cf. Anal. Boll., t. XXV, p. 18, annot. 2. Existimat quidem vir doctissimus montem Cyminam esse hodiernum Dikmen-Dagh, qui ex edita planitie assurgit, in regione urbis Prusiadis ad Hypium, inter austrum et occidentem. Haud scio an tamen probabilius intellegi possit mons Kardyz-Iaïla (sive At-Iaïla), qui propius abest a Plusiade (Uskubu-Kassaba) et praerupto saltuosoque aspectu aptius congruit cum hagiographorum descriptionibus; cf. R. Leonard, Paphlagonia (Berlin, 1915), pp. 41, 43, cum tabula I. Neque obstat quod radices montis At-Iaïla Gallo flumine non alluuntur; nam de Gallo fluvio non videntur testimonia satis constare; cf. F. Cumont, ap. Pauly-Wissowa, t. VII, p. 674.] contendit, [Utriusque vitae curriculum.] in finibus Paphlagoniae, prope Plusiadem, ubi solitariam vitam degit (c. 27). Novum etiam templum miracula celebrant (c. 28 – 29). Baanes interea uxorem duxerat, et ad drungarii [Vide supra, p. 688, annot. 11.] dignitatem evectus, in honorum prospero curriculo matris virtutes aemulatus est. Pii studii sodalem habuit Theodorum quendam, qui in turmarchae munere Nicephoro eius patri successerat: cum quo vitam prope monasticam in saeculo degit (c. 30). Caelo iam maturus,cum morbi curandi causa Constantinopolim devertisset, non sine numine Dei Symeonem fratrem suum obviam habuit, qui eum angelico schemate induit et Marinum monachum appellavit. Obiit die 2 mensis iunii eiusdem anni, atque depositus est in coenobio B. M. Virginis, in loco dicto τὰ Κορώνης, prope Aspari cisternam [Coenobium M.B.V. τῆς Κορώνης ait Gedeon situm fuisse οὐ μακρὰν τοῦ σημερινοῦ Σαλμὰ-τομβρούκ. Loc. c., p. 295.] . Symeon autem, vir litteratus et sollers, quamvis ad excelsiora munera idoneus esset, fluxis honoribus vitam monasticam anteposuit, atque maiorum coactu sacerdotalem dignitatem suscepit invitus (c. 31) [Vide infra, num. 9, p. 691.] . Narrationem concludunt more consueto syncrisis (c. 32) et invocatio ad S. Mariam (c. 33).

[8] [Historiae chronotaxis.] Haec fere narrationis summa capita; cuius chronotaxis aliquatenus iam informari potest. Pax inter Graecos et Bulgaros, post mortem Symeonis regis, sancita est anno 927 [Bury, t. c., p. 141, annot. 20; cf. Th. Uspenskij, , t. IV (= , t. II, 1894), p. 123.] . Hoc ipso anno vel fortasse insequenti videtur elevatum denuo fuisse corpus S. Mariae. Etenim ambo filii quorum communi consilio Maria eiusque coniux in novatis tumulis compositi sunt, alter e castro Selymbria alter ex urbe regia Bizyam properasse narrantur, brevi postquam bellicus tumultus resederat (c. 27); et sane cum narrationis consequentia parum congruit Symeonem monachum, hominem vitae solitariae studiosissimum (cc. 24, 31), per duos vel amplius annos Bizyae moratum esse antequam de parentum sepultura curaret. Neque obstat quod Nicephorus, qui mortuus est cum Bulgari urbem circumsessam tenerent (c. 24), e tumulo quattuor post annos [Φασὶ … τὸν μὲν τοῦ Νικηφόρου νεκρὸν ὀστέα μόνα καί τινας ἁρμονίας διαγινώσκεσθαι ἔτη δ᾽ κάτω κείμενον. Nihili facienda est codicum oscitantia in quibus legitur: ἔτει δὲ, nam profecto certus numerus annorum hic additus fuit.] erutus fuisse dicitur (c. 27). Obsidio enim ad quinquennium producta est (c. 23), et ex ipsa rerum narratarum colligatione satis perlucet Nicephorum propius eius initio quam fine obiisse. Nempe depositus fuit in marmoreo tumulo, in quem deinde ipsa S. Maria honoris causa translata fuit (c. 27). Atqui haud facile credideris in civitate quae diuturnae iam oppugnationis angustias pateretur elegantis operis monumentum ne turmarchae quidem exstrui potuisse. Tandem Baanes Mariae filius, qui tenellus infans erat cum eius mater e vita cessit (c. 9), anno 927 graeci praesidii Selymbriae iam praefectus erat (c. 24). Praestat igitur eum non iuniorem facere quam diserta testimonia cogunt. Itaque omnibus perpensis indiciis, viginti quinque anni per quos Maria in pristinis sepulcris iacuit retro computandi videntur inde ab anno 927 vel 928; unde colligitur mortem beatae contigisse anno 903 vel 902, undecimo die post carnisprivium [I. e., ritu graeco, post sexagesimam. Dies 16 februarii, cui Vita S. Mariae assignatur in codice Vaticano, ad hanc metam non accessit nisi annis 899 et 910, qui ambo hic excluduntur.] . Maria autem Bizyae consederat, uti diximus, paulo post precarium foedus pacis quod cum Symeone Bulgarorum rege sancitum creditur anno 893 [De anno satis ceret non constat. Jireček dubitanter quidem conicit Symeonem non ante annum 893 regnum capessivisse. Geschichte der Serben, p. 197. Contra I. B. Bury asseveranter notat Symeonem anno 892 regem factum esse (ad Gibbon, t. c., p. 140). Cum eo consentire videtur A. Vassiliev, qui Graecorum cladem ad Bulgarophygum et brevi postea consecutam pacem Byzantinorum cum Bulgaris refert ad an. 893. t. II, (Petropoli, 1902), p. 187 – 88. Criticam historiam regni Bulgarici, quam ab anno 1918-Serdicae (Sofia) edere coepit V. N. Zlatarski, nancisci non potuimus.] . Illuc cum advenit, iam ei natus erat Vardanus secundus filius, postquam Oresten primogenitum quinquennem amiserat. Quin immo e narrationis serie (c. 4 – 5) non sine probabilitatis specie collegeris utrumque superstite Basilio imperatore obiisse. Sed quoquo modo se res habet, Maria Nicephoro nuptui iam data fuerit necesse est anno 886 vel etiam antea. Unde rursus maxima cum similitudine veri conici potest eam in Armenia natam esse et incolatu non origine Constantinopolitanam dici (c. 24). Nisi enim pater eius ad aulam Basilii Macedonis advenisse creditur prope ipso die quo is regnum invaserit (24 sept. 867), intervallum temporis aegre et difficulter satis diduci poterit ut spatia aetatis sanctae Mariae capiat, qualia nobis narrata sunt. Reliqua nimis confuse fluctuant. Bizyam urbem, non anno 930 – 932 a Symeone († 927) captam fuisse, ut censuit Gedeon [Ἑορτολόγιον, p. 296.] , sed paulo post annum 925, satis liquebat antequam id congestis argumentis ostendit Baslačev [Loc. c., p. 206 – 210.] .

[9] [Vita ubi] Vitam S. Mariae in Bizyae monasterio conscriptam fuisse tam evidens est ut probatione non egeat. Quam arguto testimonio illorum temporum notitiam compleat, eruditi viri luculenter iam exposuerunt [Vide praesertim Baslačev, loc. c., p. 205 – 220.] . Ad sanctam ipsam quod attinet, prudenter dubitari non potest quin hagiographus illius historiam e sinceris necdum perturbatis fontibus repetiverit, etsi fortasse miracula stilo nonnihil floridiori persecutus est. [et quando litteris mandata.] Censet quidem Gedeon eum scripsisse aut exeunte saeculo X aut ineunte XI [Ἑορτολόγιον, p. 87.] . Longius progressus Baslačev [P. 202 – 205.] existimat Vitam litteris mandatam fuisse inter annos 934 – 967, quo tempore Hungari et Patzinacae crebris incursionibus Thraciam populabantur, et has esse gentes alienas, Christi gregem ferarum instar depraedantes, quibus sanctae Mariae laudator exitium internecionemque imprecatur (c. 33). Et re quidem vera, non uno loco hagiographus iis verbis utitur ac si beatae mulieris ipse suppar aut etiam aequalis fuerit. Mariam vocat τὸ θαῦμα τῆς καθ᾽ ἡμᾶς γενεᾶς (c. 1, 19) et θαῦμα τῆς νῦν γενεᾶς (c. 33). De Stephano, qui et Symeon, Mariae filio, loquitur ut de viro qui asceticum laborem nondum expleverit: τὸν ἀσκητικὸν ὃν εἵλετο καὶ ἔτι ἐξεργαζόμενος (c. 27), et qui sacerdotali munere etiam tum fungatur: πλουτεῖ γὰρ καὶ ἀκὼν τὸ τῆς ἱερωσύνης ἀξίωμα διὰ μόνην ὑποταγὴν τῷ ἐπιστατοῦντι καταπεισθείς (c. 31). Mortem eius non memorat, eiusque virtutes exornans contortula quadam reticentia utitur, quasi decretorio iudicio nondum comprobatae sint: εἰ δὲ καὶ ὁ ῥηθεὶς Συμεὼν ἐκ τῶν πολλαχοῦ τοῦ λόγου περὶ αὐτοῦ λεχθέντων τοῖς ἁγίοις συντάττοιτο, τοῖς θείοις ἀνδράσιν ὁ λόγος σκοπεῖν ἀφίησιν (c. 31). Nihilo tamen secius indicia non desunt quae in contrariam partem urgeri possint. Utique nullum argumentum est quod S. Mariae corpus incorruptum permansisse dicitur χρόνων ἤδη συχνῶν παρεληλυθότων a vigesimo quinto post illius obitum anno (c. 27). Verum in ipso ingressu narrationis ad nomen Basilii imperatoris haec annotantur: Βασίλειος οὐχ ὁ τῆς πορφύρας βλαστός, ἀλλ᾽ ὁ Μακεδών, ὁ ἐξ ἱπποκόμου βασιλεὺς καταστάς, ὁ τὸν Μιχαὴλ ἐκεῖνον ἀπεκτονώς (c. 2). Iamvero Basilius II ὁ Βουλγαροκτόνος, quem certissime narrator excludere voluit, regnavit ab anno 976 ad 1025. Neque mentionis verba qua is Basilio Macedoni opponitur, satis apte quadrant in imperatorem qui vixdum e mundi theatro decesserit, nedum in eum qui hoc ipso tempore regnum obtinuerit. Itaque plane manifestum est Vitam, qualis nunc in utroque codice Vaticano et Athonensi exhibetur, dimidiato circiter saeculo XI, hoc saltem in loco interpolatam fuisse. Alibi quoque librariorum sive licentia sive neglegentia se prodit. In quibusdam narratiunculis oratio videtur intercisa aut etiam mutila. Dum enim miracula pleraque cum vivida quadam et ornata stili ubertate ante oculos legentium quasi exponuntur, nonnulla contra tam frigide et ieiune memorata sunt, ut vix dubitari possit quin his locis oratio fuerit e pleniore narratione contracta.

VITA S. MARIAE IUNIORIS

Maria Iunior matrona Bizyae in Thracia (S.)

Vita

E codicibus bibliothecae Vaticanae graeco 800 (= V) et laurae Athonensis Sancti Athanasii K. 821 (= L). Cf. Comm. praev. num. 1.

Βίος [μηνὶ φευρουαρίω ις᾽ λόγος μα᾽ βίος V.] καὶ πολιτεία καὶ μερικὴ θαυμάτων διήγησις τῆς μακαρίας καὶ ἀοιδίμου [καὶ μακαρίας add. L.] Μαρίας τῆς νέας.

[1] [Ad sanctitatem vocata universitas generis humani.] Ἐπὶ μὲν τῶν ἔξωθεν ἀγώνων ἄνδρες μόνοι καλούμενοι ἀγωνίζονται καὶ τὴν ἰσχὺν τοῦ σώματος ἐπιδείκνυνται, τὸ δὲ τῆς ἀρετῆς στάδιον οὐκ ἀνδράσι μόνον, ἀλλὰ καὶ γυναιξὶν ἠνέῳκται, καὶ ὁ ἀθλοθέτης Θεὸς κοινὰ τὰ γέρα καὶ τοὺς στεφάνους ἑκατέρῳ τῷ γένει φιλοτίμως ἀποχαρίζεται, καὶ οὔτε γένος, οὔτε τύχη, οὔτε σώματος ἀσθένεια, οὔτε βίου διαίρεσις, οὐκ ἄλλο οὐδὲν τοῖς βουλομένοις ἀγωνίζεσθαι κώλυμα γίνεται · οὐδὲ γὰρ ἀνὴρ μὲν ἐνταῦθα παραλαμβάνεται, γυνὴ δὲ ἀφίεται, οὐδὲ δεσπότης μὲν καὶ πλούσιος ἄξιος τοῦ ἀγῶνος κρίνεται, δοῦλος δὲ καὶ πένης ἀπόβλητός ἐστι καὶ ἀνάξιος, οὐδὲ ὁ μὲν τέλειος τὴν ἡλικίαν καὶ εἰς ἄνδρας ἤδη τελῶν ἐγκρίνεται, ὁ δὲ ἀτελὴς ἔτι καὶ νήπιος ἀποδοκιμάζεται, οὐδὲ τοὺς μὲν τὸν ἄζυγα βίον ἑλομένους ὁ ἀγωνοθέτης δέχεται, τοὺς δὲ τὸν τοῦ γάμου ζυγὸν ὑποδῦντας οὐκ ἀποδέχεται, ἀλλὰ πᾶν γένος καὶ ἀξίωμα καὶ ἡλικία καὶ βίου εἴδη εἰς τὸν καλὸν τοῦτον ἀγῶνα κέκληται, βασιλεῖς τῆς γῆς καὶ πάντες λαοί, ἄρχοντες καὶ πάντες κριταὶ γῆς, νεανίσκοι καὶ παρθένοι, πρεσβύτεροι μετὰ νεωτέρων. [Psalm. 148, 11 – 12.] Οὕτω καὶ τὴν μακαρίαν Μαρίαν, τὸ θαῦμα τῆς καθ᾽ ἡμᾶς γενεᾶς, ἣν ὁ λόγος ἡμῖν ὑπόθεσιν ἐνεστήσατο, καὶ γυναῖκα οὖσαν καὶ ἀνδρὶ συζευχθεῖσαν καὶ τέκνα σχοῦσαν [(καὶ τέκνα σχ.) om. L.] οὐδὲν οὐδαμοῦ διεκώλυσεν εὐδοκιμῆσαι παρὰ Θεῷ, οὐκ ἀσθένεια φύσεως, οὐ τὰ τοῦ γάμου δυσχερῆ, οὐ παιδοτροφίας ἀνάγκη καὶ μέριμνα, ἀλλὰ ταῦτα μᾶλλον καὶ ἀφορμὴν αὕτη ἔσχεν εὐδοκιμήσεως, καὶ ματαιάζοντας ἔδειξεν καὶ προφάσεις πλάττοντας ἐν ἁμαρτίαις τοὺς ταῦτά τε καὶ τὰ τοιαῦτα ἐμπόδιον πρὸς ἀρετὴν εἶναι λέγοντας καὶ νομίζοντας. [Psalm. 140, 4.] Ἀλλ᾽ ἄνωθεν τὰ τῆς μακαρίας διηγητέον ὡς οἷόν τε.

[2] [Sanctae Mariae gens et patria.] Εἶχε μὲν τὰ σκῆπτρα τῆς βασιλείας Βασίλειος [Vide Alb. Vogt, Basile Ier empereur de Byzance (867 – 886), et la civilisation byzantine à la fin du IXe siècle, Paris, 1908.] οὐχ ὁ τῆς πορφύρας βλαστός, ἀλλ᾽ ὁ Μακεδών, ὁ ἐξ ἱπποκόμου βασιλεὺς καταστάς, ὁ τὸν Μιχαὴλ [Michael III, “Ebriosus” (842 – 867).] ἐκεῖνον ἀπεκτονώς [ἀποκτένως L.] , ἐφ᾽ οὗ τὰ μὲν τῶν εἰκονομάχων ἐπαύθη φρυάγματα, τὰ δὲ τῆς ὀρθοδοξίας ἀναθάλλειν ἤρξατο δόγματα, ὃν Θεοφίλου μὲν τοῦ ὑστάτου ἐν εἰκονομάχοις υἱὸν ἡ ἱστορία παρέδωκεν, ἡ δὲ τοῦ οἴνου πλείων πόσις κωμῳδεῖσθαι πεποίηκε, τὸν &ldquogr;μεθύοντα&rdquogr; [Theophilus imperator (829 – 842), S. Theodorae maritus. De Theophilo eiusque filio Michaele Passio S Constantini Hiberi c. 2; supra, p. 555.] καλεῖσθαι τοῦτον παρασκευάσασα. Αὐτὸν δὴ οὖν τοῦτον ἀνελὼν ὁ Βασίλειος, εἰς ἑαυτὸν τὴν βασιλείαν μετέστησε. Τούτου δὲ βασιλεύοντος, ἐγένετό τινας τῶν κατὰ τὴν μεγάλην Ἀρμενίαν μέγα δυναμένων εἰς τὴν μεγάλην Κωνσταντίνου πόλιν [Κωνσταντινούπολιν L.] ἐλθεῖν καὶ τούτῳ δὴ προσελθεῖν τῷ βασιλεῖ Βασιλείῳ · ὁ δὲ τοὺς ἄνδρας ἀσμένως ἐδέξατο καὶ δώροις ἠμείψατο καὶ ἀξιώμασιν ὕψωσε καὶ ταῖς πρώταις τιμαῖς ἐδοξάσθη. Ἐκείνων οὖν εἷς καὶ ὁ τῆς σεμνῆς Μαρίας πατὴρ ἐγνωρίζετο. Τούτῳ [ούτων L omissa a rubricatore prima littera.] δύο μὲν υἱοί, τρεῖς δὲ θυγατέρες ἐγένοντο [corr., prius ἐγένετον.] , ὧν αἱ μὲν δύο ἀνδράσιν, ἔτι περιόντος τοῦ πατρός, ἐξεδόθησαν, ἡ δὲ παρ᾽ ἡμῶν εὐφημουμένη Μαρία ὑστάτη τῶν παίδων οὖσα, τοῦ τεκόντος ἀποθανόντος, [Nicephoro collocatur.] παρὰ τῇ μητρὶ κατελήφθη καὶ ταύτῃ συνῴκει καὶ παρ᾽ αὐτῆς ἀνήγετο. Τῷ γε μὴν τῆς ἀδελφῆς Μαρίας — Βάρδας δὲ ἐκεῖνος ὁ Βρατζῆς [Vide Comm. praev. num. 3, supra, p.688.] ὠνομάζετο — προάστειον ἦν κατὰ τὴν ἐν Θρᾴκῃ Μεσήνην [Ibid., annot. 8.] , ὅπερ ἐξ ἐκείνου εἰσέτι καὶ νῦν τοῦ Βρατζῆ ἐπιλέγεται. Εἰς τοῦτο οὖν τὸ κτησίδιον πλειστάκις ἐξιόντι τῷ Βάρδᾳ, συνήθης καὶ φίλος Νικηφόρος τις [τις Νικηφόρος L.] δρουγγάριος [Ibid., annot. 11.] γίνεται, ἐκ χωρίου τινὸς ὁρμώμενος, ὃ τὰς Καμάρας ἐπονομάζουσι. Τῷ δὲ χρόνῳ συναυξανομένης αὐτοῖς τῆς φιλίας καὶ προἳούσης ἐπὶ τὸ μεῖζον, ἐπισφίγγειν αὐτὴν ἔτι μᾶλλον ὁ Βάρδας ἠπείγετο [ἐπειγετο L.] , καὶ δεσμὸν ἐπενόει στερρόν τε καὶ ἀρραγῆ. Ὁμιλῶν οὖν ποτε τῷ Νικηφόρῳ · &ldquogr;Ἐπειδή, (φησίν) φίλτατέ μοι ἀνδρῶν, οὕτως ἐκ συνηθείας ἀλλήλοις συνεκράθημέν τε καὶ συνεδέθημεν, δίκαιον ἥγημαι τὸν δεσμὸν τοῦτον τῆς ἀγάπης βιαιότερον θεῖναι καὶ τελεώτερον καὶ τὰ τῆς ἀγχιστείας τούτῳ προσθεῖναι ἅμματα, ἵνα διπλῆ συνδεσμώμεθα, μετὰ τῆς συνηθείας προσλαβόντες καὶ τὴν συγγένειαν.&rdquogr; Εἶτα καὶ οὕτως αὐτῷ καταλέγειν ἄρχεται · &ldquogr;Ἔστι τῇ ἐμῇ συζύγῳ ἀδελφὴ παρθένος, καὶ ἡ παρθένος σφόδρα καλή, οὐ μόνον καλὴ τὴν ὄψιν, ἀλλὰ καὶ τὴν ψυχήν, ὡς ἀντιλάμπειν [ἀντιλάμπει L.] τὸ ἔσωθεν κάλλος τῷ κάλλει τοῦ σώματος. Ταύτην, εἰ δοκεῖ καὶ Θεῷ, λῆψαι σεαυτῷ εἰς γυναῖκα, κἀντεῦθεν λοιπὸν ἄλυτον τὴν ἀγάπην τηρήσωμεν, ἐμοὶ δὲ μελήσῃ, ὅπως ἡ μήτηρ τῆς κόρης πεισθήσεται καὶ τὸν γάμον τῆς θυγατρὸς κατανεύσει.&rdquogr; Ἔχεται τὸν λόγον ἡδέως ὁ Νικηφόρος, καὶ μηδὲν μελήσαντες τῆς Κωνσταντίνου καταλαμβάνουσι καὶ εἰς λόγους ἔρχονται τῇ μητρὶ τῆς κόρης περὶ τοῦ πράγματος · ἡ δὲ πείθεται καὶ τὴν θυγατέρα τῷ Νικηφόρῳ συζεύγνυσι, καὶ οὕτως ἡ καλλίστη Μαρία οἴκαδε ἐξιόντι τῷ ἀνδρὶ συνέπεται.

[3] [Eius laudes domesticae,] Ἐπεὶ δὲ οὔτε μύρον ἔστι λαθεῖν κινούμενον, κἂν ὅτι μάλιστα κρύπτηται — κηρύττει γὰρ ἡ εὐωδία αὐτό, — οὔτε ἀρετὴν ἐνεργουμένην — τὰ γὰρ ἔργα ταύτην μηνύουσιν, — οὐκ ἔλαθεν οὐδὲ ἡ σεμνοτάτη γυναικῶν αὕτη τῷ πνεύματι ζέουσα καὶ τῷ κυρίῳ δουλεύουσα. Ταῦτά τοι καὶ θαῦμα τοῖς περιοικοῦσιν ἐτύγχανε καὶ ἐν τοῖς ἁπάντων ἔκειτο στόμασιν· οἷα γὰρ αὐτῆς [αὐτοῖς L.] τὰ σεμνολογήματα εἰκὼν ἦν τῆς πρᾳότητος, στήλη τῆς σωφροσύνης, φιλοθείας ὑπόδειγμα, τύπος ἐλεημοσύνης, τῆς εἰς πάντας εὐλαβείας παράδειγμα, οὐκ εἶδέ τις ταύτην ὀργιζομένην εἰκῇ, οὐ θεραπαινοῦσιν ἐκτείνασαν μάστιγας, οὐ φθεγξαμένην ὑβριστικῶς· ἀγαπητὰ σφόδρα τὰ θεῖα ἡγεῖτο σκηνώματα, ὡς δύνασθαι μετὰ τοῦ Δαυὶδ αὐτὴν λέγειν· &ldquogr;Κύριε, ἠγάπησα [ἠγάπησα κύριε V.] εὐπρέπειαν οἴκου σου καὶ τόπον σκηνώματος δόξης σου.” [Psalm. 25, 8.] Οὐκ ἠνέσχετό ποτε στυγνὸν ἢ κενὸν ἀποπέμψαι τὸν οὑτινοσοῦν τῶν ἀναγκαίων δεόμενον, ἀλλ᾽ ἀπῆλθεν ὁ προσιών, λαβὼν ὅπερ ἐβούλετο· τοὺς ἱερεῖς ὡς Θεοῦ λειτουργοὺς καὶ ταμίας φρικτῶν καὶ μεγάλων μυστηρίων ὑπερβαλλόντως ἐτίμα, τοὺς μοναχοὺς ὡς πατέρας ἑώρα καὶ ἐπὶ πᾶσι τὸ καλὸν χρῶμα τῆς αἰδοῦς εἶχεν αὐτῇ ἐπανθοῦν. Ἐῶ λέγειν τὴν ἀγαθὴν οἰκουρίαν, τὴν φιλεργίαν, τὸ περὶ τὴν ἐσθῆτα λιτὸν καὶ ἀπέριττον, τὸ περὶ τὴν τράπεζαν ἐγκρατές, τὰ ἄλλα, οἷς ἐκείνη ἀνεπιτηδεύτως ἐκέχρητο [(τὰ ἄλλα - ἐκέχρητο) bis scripserat V.] . Ἀλλὰ πῶς ἂν παρέλθοιμι τὴν [τὴν om. L.] περὶ τοὺς θείους ναοὺς σπουδήν; [pietas] πῶς ἂν παραδράμοιμι τὸν σύντονον δρόμον; πῶς ἂν σιγήσαιμι τὸ περὶ τὰς εἰς Θεὸν [(εἰς Θεὸν) Θεοῦ L.] ὑμνῳδίας ἐμμελὲς καὶ νηφάλιον; Οὐκ ἦν αὐτῇ ἐν τῇ οἰκίᾳ οἶκος εὐκτήριος, ἀλλ᾽ εἰς τὴν καθολικὴν τῆς κώμης ἐκκλησίαν ἑσπέρας καὶ πρωῒ κατὰ τὸν καιρὸν ἐβάδιζεν τῆς συνάξεως· καὶ τὴν προθυμίαν οὐδὲν ἐξέλυσεν, οὐκ ἀέρος ἀταξία, οὐ μεταβολὴ τῶν ὡρῶν, οὐ θέρους θερμότης, οὐ χειμῶνος ψυχρότης, οὐκ ὄμβρος, οὐ νιφετός, οὐ τὸ τῆς ὁδοῦ διάστημα ὑπὲρ τὸ στάδιον ὄν, οὐ ποταμὸς ἐφ᾽ ἑκάστης διαβαινόμενος· πρὸς γὰρ τοῖς ἄλλοις οὐκ ἦν οὐδ᾽ ἀβρόχῳ ποδὶ πορεύεσθαι [πορέβεσθαι V, item infra ἐπάβετο.] , ἀλλὰ δι᾽ ὕδατος ἔδει διέρχεσθαι. Ἐπ᾽ οὐδενὶ γοῦν τούτων ἁπάντων ἡ τὴν ψυχὴν ἀνδρείαν ἐν γυναικείῳ τῷ σώματι φέρουσα κατεμαλκίσθη ποτέ, ὡς ἀπολειφθῆναι τῆς τοιαύτης ἀγαθῆς πορείας, εἰ μὴ νόσος σφοδρὰ διεκώλυσεν. Ἐν μέντοι τῇ ἐκκλησίᾳ σχολάζουσα, οὐχ ἁπλῶς ἀφοσιοῦται τὴν ἄφιξιν, μέρος δέ τι κρυφῇ ἀπολαμβάνουσα τοῦ ναοῦ, οὐ πρότερον ἐπαύετο γόνυ κλίνουσα, ἕως συχνοῖς τοῖς ἱδρῶσιν ἐπὶ τὴν γῆν φερομένοις ἠλέγχετο κάμνουσα. Ὅτι μὲν οὖν σφόδρα φιλόθεος ἦν ἡ μακαρία, δυνατὸν ἐντεῦθεν τεκμήρασθαι· ὅτι δὲ καὶ περὶ τοὺς ὁμογενεῖς συμπαθὴς καὶ φιλάνθρωπος ἐχρημάτισε, παραστήσει τὸ [τὸν L.] νῦν ῥηθησόμενον. Ἧκέ ποτε ὁ τοὺς δημοσίους εἰσπραττόμενος φόρους — διοικητὴν [Cum diucitin, quod latine dispositor Siciliae dicitur. Ep. Hadriani papae ad Carolum Magnum, ed. W. Gundlach, M. G., Epist. t. III, p. 616; spatarios duos cum diucitin Siciliae, id., ibid., p. 617. Horum igitur “dispositorum” erat vectigalibus colligendis prospicere (Leo VI, Novella 61, ed. C. E. Zachariae a Lingenthal, Ius Graeco-Romanum, t. III, Lipsiae, 1857, p. 157). Isti tamen non solebant ipsi per se a tributariis aes exigere sed per administros suos, qui πράκτορες dicebantur. Vide I. B. Bury, The Imperial Administrative System, p. 89.] οἶδε τοῦτον καλεῖν ἡ συνήθεια — καὶ τοὺς τὴν κώμην οἰκοῦντας κατεῖχε, καὶ εἰς φυλακὴν ἐν στρέβλαις παρεδίδου μὴ ἔχοντας [ἔχοντος V, L.] ἀποδοῦναι τὸ ἀπαιτούμενον. Τί οὖν ἡ φίλοικτος ἐκείνη ψυχή; Ἔπαθέ τι πρὸς τὴν ἀκοήν, οὐκ ἔφερεν οὕτω πάσχειν κακῶς τοὺς τῆς κώμης οἰκήτορας, [misericordia in pauperes.] ἀπεῖδε πρὸς τὴν ἑαυτῆς οὐσίαν, χρυσίον ἐζήτει πρὸς ἐλευθερίαν τοῖς πάσχουσιν, οὐχ εὕρισκε τοῦτο παρ᾽ ἑαυτῇ, φίλοι κιχρῶσιν αὐτῇ τὸ ζητούμενον, καὶ λαβοῦσα τὸ δάνειον, πέμπει διά τινος ἀνθρώπου χρηστοῦ τῷ εἰσπράττοντι καὶ τοὺς δεσμώτας ἐκλύεται· οἱ δὲ τῆς εἱρκτῆς ἀπολυθέντες οὐκ ἐπὶ τὴν οἰκίαν ἕκαστος, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν ῥυσαμένην ἅπαντες ἔρχονται χαίροντες, εὐφημοῦντες, τὴν εὐεργεσίαν κηρύττοντες. Τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτον ἦν [ἕν V.] ἐκ πολλῶν καὶ ἀντὶ πολλῶν ἓν ἐν ἀρχαῖς φιλανθρωπίας τεκμήριον. Τί δὲ [δαί V non male.] ἐν τοῖς περιστατικοῖς καὶ τοῖς πειρασμοῖς; Πότερον ἀγεννῶς κατέπιπτε [κατέπιπτον L.] καὶ ἐμαλακίζετο, ἢ τοὐναντίον [τουναντίως L.] γενναίως ἔφερε καὶ ἠνδρίζετο; ἢ πάντως οὐκ ἦν εἶδος ἀφιλόσοφον εὑρεῖν ἐν αὐτῇ, οὐδ᾽ ἐν ταῖς συμφοραῖς ἐλέγχεσθαι τὴν φιλόθεον; δηλώσει δὲ τὰ ἑξῆς.

[4] [Filioli primogeniti funus] Τοῦ γάμου καρπὸς αὐτῇ παιδίον ἄρρεν ἐγένετο καὶ τὸ βρέφος Ὀρέστην ὠνόμασεν· πέμπτον δὲ τῆς ἡλικίας ὁ παῖς εἶχεν ἔτος καὶ τῇ τοῦ θανάτου δρεπάνῃ ἀώρως θερίζεται. Οἱ μὲν οὖν ἄλλοι ἔκλαιον ἀπαράκλητα καὶ ἀτάκτως ἐκόπτοντο· ἡ δέ, [invicto animo tolerat.] μήτηρ ἦν, ἐστρέφετο μὲν [στρεφομένη L.] ὡς εἰκὸς τὰ σπλάγχνα καὶ ἐσπαράττετο, ἔμενε δὲ καθ᾽ ἑαυτὴν στενάζουσα καὶ εἰς φανερὰ ἐξέπιπτε δάκρυα, οὐ μὴν καὶ ἄσεμνόν τι ἐπεδείξατο, οὐ τὴν κόμην ἐσπάραξεν, οὐ τὰς παρειὰς ταῖς χερσὶν ᾔσχυνεν, οὐ τὸν χιτῶνα διέρρηξεν, οὐ κόνιν τῆς κεφαλῆς κατεχέατο, οὐ βλάσφημον ῥῆμα προήκατο, ἀλλὰ μικροῦ τὴν φύσιν ἐνίκησε, καὶ ὅσον δεῖξαι ὅτι μήτηρ ἐστὶ τοσοῦτον ἐπιδακρύσασα, εὐχαριστοῦσα ἦν [οὖν L.] τῷ ταμίᾳ τῶν ἡμετέρων ψυχῶν, καὶ ἠρεμαίᾳ [ἠρεμέα V, ἠρεμία L.] φωνῇ καὶ καθεστώσῃ τῇ διανοίᾳ τὰ τοῦ Ἰὼβ μεγαλοψύχως ἐφθέγγετο· &ldquogr;Ὁ κύριος ἔδωκεν, ὁ κύριος ἀφείλετο· ὡς τῷ κυρίῳ ἔδοξεν, οὕτω καὶ ἐγένετο· εἴη τὸ ὄνομα κυρίου εὐλογημένον εἰς τοὺς αἰῶνας.” [Iob, 1, 21.] Οὕτω μεθ᾽ ὑπομονῆς καὶ εὐχαριστίας ἔφερε τὰ συμπίπτοντα· εἰ γὰρ μονογενοῦς υἱοῦ τελευτὴν οὕτω γενναίως ἐδέξατο, τί τῶν ἄλλως ἀλγεινόντων [ἀλγινῶν L.] οὐκ ἂν εὐχερῶς καὶ μετρίως ἤνεγκε;

[5] [Bizyam migrat,] Τί τὸ μετὰ τοῦτο; Δεύτερον ἔσχεν υἱὸν ἡ Μαρία, καὶ τοῦτον Βαρδάνην [Vide Comm. praev. num. 3, supra, p. 688.] ὠνόμασεν· εἶτα τὴν ἐπὶ Βιζύης [Ibid., p. 689, annot. 1.] ἐστείλατο, καὶ ἡ αἰτία τῆς μετοικίας τοιαύτη ἦν. Μετὰ τὸν αὐτοκράτορα Βασίλειον Λέων ὁ Σοφὸς καὶ Ἀλέξανδρος [Leo VI, cognomento Sapiens (886 – 911), et Alexander, qui nomine magis quam re fratri suo primum in regno consociatus (886 – 904), Leoni superstes, Constantini eius filii brevi tempore (911 – 912) tutor fuit.] οἱ τούτου παῖδες τὴν ἀρχὴν διεδέξαντο· ὁ δὲ τῶν Βουλγάρων ἄρχων Συμεὼν χριστιανοῦ μὲν φέρων προσηγορίαν, ἀνὴρ δὲ χρηματίζων αἱμάτων τέλειος, ἐπιστρατεύει τηνικαῦτα Ῥωμαίοις καὶ πολὺν φόνον ἐργάζεται. Τότε [ότε V omisso τ a rubricatore.] τοίνυν ὁ τῆς Μαρίας ἀνὴρ Νικηφόρος ἀριστεύει τοῖς Βουλγάροις μαχόμενος καὶ ψήφῳ τῶν κρατούντων εἰς τὴν τῆς Βιζύης τοῦρμαν ἐκπέμπεται, καὶ δὴ τὴν πόλιν ταύτην σὺν γυναικὶ [γυναιξί L.] καὶ τέκνοις [Vide Comm. praev. num. 3, supra, p. 689, annot. 2.] καταλαμβάνει. [ubi virtutibus omnibus clarescit.] Ἐνταῦθα ἡ Μαρία τὸν μὲν τόπον ἤμειψεν ἀπὸ κώμης εἰς πόλιν μετελθοῦσα, τὸν δὲ τρόπον οὐκ ἤμειψεν, ἀλλὰ τῆς ἰδίας προθέσεως εἴχετο· χήραις τε γὰρ [om. L.] καὶ ὀρφανοῖς ἐπήρκει καὶ μοναχοῖς, τοῖς τε ἐν σπηλαίοις καὶ τοῖς ἐν οἰκίσκοις ἑαυτοὺς ἐγκλείουσιν ἐχορήγει τὰ πρὸς τὴν χρείαν· ἱερεῖ [ἱερεῖς L.] δέ τινι συνήθει χρωμένη, διὰ τούτου τῆς εὐκοσμίας τῶν πέριξ ναῶν ἐπεμέλετο. Ἓν μέντοι τοῦτο μόνον ἠλλοίωσεν, ὅτι μηκέτι τὴν ἐκκλησίαν ἐφ᾽ ἑκάστης ὡς πρότερον κατελάμβανεν, ἀλλ᾽ οἴκοι τὰς προσευχὰς ἐποιεῖτο τῇ τῆς θεομήτορος εἰκόνι προσπίπτουσα καὶ τὰς καταλλήλους ᾠδὰς προσᾴδουσα μετὰ καὶ τῆς βίβλου τῶν ψαλμῶν· καὶ ταύτην γὰρ καλῶς ἠκριβώσατο· τήν γε μὴν ἀλλοίωσιν ταύτην [(ταύτην - ταύτην) om. L.] οὐ ῥᾳθυμία οὐδ᾽ ὄκνος εἰργάσατο, ἀλλὰ σώφρων αἰδὼς καὶ τὸ μὴ βούλεσθαι ὡς ἐν πόλει πολυανθρώπῳ πᾶσιν ἀκρίτως ὁρᾶσθαι, ξένοις τε καὶ αὐτόχθοσι. Τοῦτο μὲν οὖν [om. L.] ὡς μόνον καινοτομηθὲν ἐπεσημηνάμεθα, τὰ δ᾽ ἄλλα [ἄλα V.] ὥσπερ σειρά τις ἀλληλουχούμενα, τὴν ἁρμονίαν ἀκριβῶς ἔσωζεν. Ἤκουσεν ἡ ἀοίδιμος τῆς τοῦ σωτῆρος φωνῆς· &ldquogr;Μὴ καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τούτων,” [Matth. 18, 10.] καὶ τοὺς ἐκείνων ἀγγέλους τῆς περὶ αὐτοὺς κηδεμονίας ἔχειν ἠπείγετο μάρτυρας. Ἀμέλει κἂν οἰκέτης [ἱκέτης L.] προσῆλθεν ἀλλότριος ἤ τι χρῆμα δεσποτικὸν ἀπολωλεκὼς ἢ σκεῦος συντρίψας, ἐλάμβανεν ὅπερ ἀπώλεσε καὶ πρὸς τὸν οἰκεῖον [om. L.] δεσπότην ἐπανῄει χαίρων, οὐ πληγάς τινας δεδοικὼς οὐδὲ μάστιγας. Καὶ θεράποντας δὲ καὶ θεραπαινίδας τὰς ἑαυτῆς 〈οὐχ [om. V, L.] 〉 ὡς δούλους ἑώρα, καὶ ὡς οἰκείων μελῶν ἐφείδετο; σοφῶς ἐκείνη κρίνουσα πάντα τὰ ἐκ Θεοῦ καὶ τὴν ὁμοτιμίαν λογιζομένη τῆς φύσεως καὶ ὅ, τι περ ὅσα καὶ χερσὶν ἢ ποσὶ τοῖς δούλοις κεχρήμεθα καὶ τὰς εὐτελεῖς μάλιστα καὶ δυστυχεστέρας διακονίας αὐτοὶ πολλάκις ἠρεμοῦντες δι᾽ ἐκείνων ἀνύομεν· διὰ ταῦτα καὶ μαστίζειν οὐκ ἤθελεν, καὶ τρέφειν καὶ θάλπειν ἔσπευδε [ἤθελεν L.] · τοῖς γε μὴν ἐπιδημοῦσι τῶν ξένων οὐκ ἐπιζυγοῦσθαι τὰς θύρας ἐκέλευεν, ἀλλ᾽ ἀναπεπταμένας αὐτοὺς ὑπεδέχετο, καὶ δαψιλῶς δεξιουμένη χαίροντας ἐξέπεμπε. Καὶ μοναχοὶ δὲ εἰ παρέβαλον, βαβαὶ τῆς τιμῆς, βαβαὶ τῆς φιλοφροσύνης· ὡς ἀγγέλους Θεοῦ ἄνωθεν κατιόντας, εὐλογίαν κομίζοντας, οὐράνια δῶρα φέροντας οὕτως ἐδέχετο, οὕτως ἐτίμα, οὕτως ἀσμένως ἠσπάζετο. Ἀλλὰ τοιαύτη μὲν περὶ τοὺς ἄλλους ἐδείκνυτο· αὐτὴ δὲ ἀτημελῶς εἶχε περὶ ἑαυτὴν καὶ κόσμον μὲν ἡγεῖτο τὴν ἀκοσμίαν, τὸ δὲ κομεῖσθαι χρυσίῳ ἢ ἱματισμῷ κατὰ τὴν μεγάλην τοῦ θείου Παύλου παραίνεσιν ἀπεπέμπετο, τῇ ψυχῇ δὲ τὰ χρυσία καὶ τοὺς διαφανεῖς καὶ τιμίους λίθους καὶ τὰς λαμπρὰς ἐσθῆτας διὰ τῆς τῶν πενήτων χειρὸς παρετίθετο· [1 Tim. 2, 9.] ὅσα γὰρ εἰς κλῆρον αὐτῇ προσήρμοσε, πάντα τοῖς ἄνω θησαυροῖς ἐναπέθετο, μηδὲν τοῖς τέκνοις καταλιποῦσα· τῶν γε μὴν τοῦ ἀνδρὸς οὐχ ἥψατό τί ποτε, ἵνα μὴ τὰ κατ᾽ αὐτὴν ἔκπτυστα γένηται καὶ ὡς εἰκῇ σπαθῶσαν αὐτὴν αἰτιάσηται καὶ ταραχῆς ἐμπλήσῃ τὸν οἶκον. Τὰ δὲ περὶ τὴν δίαιταν, εἰ μὲν παρῆν ὁ ἀνὴρ αὐτῆς [L, om. V.] , τὰς τεσσαρακοστὰς μόνον αὕτη ἐνήστευεν· εἰ δὲ στρατευόμενος ἀπεδήμει, καὶ τὸν ἄλλον ἅπαντα καιρὸν κρεωφαγίας ἀπείχετο, προφάσει μὲν διὰ τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἀποδημίαν, τῇ δ᾽ ἀληθείᾳ διὰ τὸ τῆς νηστείας ὠφέλιμον. Πρὸς μέντοι τὸν οἶνον καὶ φύσει πως διεβέβλητο κατά τινα τοῦ σώματος κρᾶσιν καὶ ἰδιότητα, ὡς νηπιόθεν αὐτοῦ μὴ γεύσασθαι.

[6] [Altero filio orbata,] Ταῦτα τῆς μακαρίας τὰ κατορθώματα· ταῦτα τῆς θαυμασίας ἐκείνης τὰ προτερήματα, ἐφ᾽ οἷς οἱ μὲν ἀκούοντες ἢ ὁρῶντες ἐξίσταντο, ὁ δὲ Θεὸς ἐδοξάζετο. Τελευτήσαντος δὲ αὐτῇ καὶ τοῦ δευτέρου παιδός, φέρει μὲν εὐχαρίστως τὸ πάθος· οὐ πολὺς δὲ καιρὸς παρῆλθε, καὶ συλλαμβάνει πάλιν καὶ τίκτει διδύμους, καί τι ξένον εὐθὺς περὶ τοὺς τεχθέντας ἐγένετο. [gemellos parit] Ὁ μὲν γὰρ πρωτότοκος, ὁ καὶ Βαάνης [Vide Comm. praev. num. 3, supra, p. 689, annot. 2.] κληθείς, ἀπὸ τοῦ δεξιοῦ ὤμου οἷά τινα ζώνην εἰς τὴν ἀριστερὰν πλευρὰν διατείνουσαν εἶχε κατὰ διάμετρον· ὁ δὲ μετ᾽ αὐτὸν τεχθείς, [ominosa nota signatos.] Στέφανος δὲ ὀνομασθείς, ἀπὸ κεφαλῆς μέχρις ὀσφύος διάζωσμά τι περιεβέβλητο κατακάθετον. Ἐδόκει δὲ ταῦτα τῷ πατρὶ καὶ τῇ μητρὶ οὐκ ἀσύμβολα, καὶ διηπόρουν τί ἄρα καὶ βούλεται τὰ ὁρώμενα. Ἡ μὲν οὖν μήτηρ τὸν μὲν στρατιώτην, τὸν δὲ μοναχὸν ἔσεσθαι προηγόρευσεν· ὁ δὲ πατὴρ τὸν μὲν πρωτότοκον καὶ αὐτὸς εἰς στρατιώτας ἐγκαταλέξαι ἔφησε βούλεσθαι, τὸν δ᾽ ἕτερον γραμματιστῇ παραδοῦναι καὶ τὰ εἰς λόγους δεξιὸν ἐργασάμενον [ἐργασάμενος V.] τοῖς περὶ τὰ βασίλεια τρεφομένοις ἐναριθμεῖν ἔλεγεν. Ἡ δὲ μακαρία ταῦτα μὲν εἶπεν· &ldquogr;Ὡς ἂν οἰκονομήσῃ Θεός, ἄγοιτο· ἐγὼ μέντοι τὴν ὁποτέρως ἐσομένην ἔκβασιν ἐπ᾽ αὐτοῖς, οὐκ ἂν θεασαίμην· ἀπελεύσομαι γάρ, οἶμαι, ἐντεῦθεν πρὶν ἢ ταῦτα γενέσθαι.&rdquogr; Ὅτι δὲ κατὰ τὴν ἐκείνης ἐξέβη πρόρρησιν καὶ ὁ μὲν τῶν παίδων ἐς [εἰς L.] στρατιώτας, ὁ δὲ ἐς [εἰς L.] μοναχοὺς παρήγγειλε, προιὼν ὁ λόγος δηλώσει.

[7] [Supremo diaboli conatu] Ταύτης μὲν τῆς οὕτω βιούσης τὸν τρόπον καὶ οὕτω παρὰ πάντων ἐπαινουμένης, ὁ τὸν Ἰὼβ μὲν πρότερον [πρότερον μὲν L.] , τὸν δὲ Πέτρον [(τ. δ. Π.) om. L.] ἐξαιτησάμενος ὕστερον, ὁ τὴν ἡμετέραν πτέρναν τηρῶν καὶ τῆς ἐν βίῳ πορείας τὸ τέλος ἐπιτηρῶν μάλιστα, [Gen. 3, 15.] ἐξαιτεῖται καὶ τὴν μακαρίαν, ὡς ἔοικε, καὶ ζητεῖ τὴν κατὰ Θεὸν αὐτῆς πολιτείαν ὑποσκελίσαι καὶ περιτρέψαι τὰ διαβήματα καὶ τὴν κατευθυνομένην ταράξαι τρίβον. Καὶ δὴ τοιοῦτόν τινα τελευταῖον πειρασμὸν τῇ σεμνοτάτῃ γυναικῶν ἐπιφέρει, ἐφ᾽ ᾧ καὶ τὸν βίον καταλύει καὶ πρὸς τὴν ἀγήρω ζωὴν μετατίθεται. Ἀλλά μοι σκοπεῖτε τὴν κακουργίαν τοῦ πειραστοῦ καὶ δεινότητα καὶ ὅπως τὸν μείζονα πειρασμῶν καὶ ἀφόρητον οὐκ ἐν ἀρχῇ, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ τέλει προσήγαγεν· οὗτος γὰρ ὁ τρόπος τῆς ἐκείνου τέχνης καὶ μεθοδείας τὰς δριμυτέρας πείρας καὶ ἰσχυροτέρας [καὶ ἰσχυροτέρας πείρας L.] ἐν ἐσχάτοις ταμιεύεσθαι καὶ μετὰ πάσης ἐπάγειν μηχανουργίας, ἵν᾽ ὅταν ἀτονήσῃ τοῖς προλαβοῦσι τεχνάσμασι, ἐπαγαγὼν μετὰ ταῦτα τὸ κραταιότερον, ἡττήσῃ καὶ παραστήσηται. Ὁ μὲν οὖν τοιοῦτός ἐστι καὶ οὐδέποτε τῆς ἑαυτοῦ ἐπιλήσεται πανουργίας· ὁ δὲ τῶν δυνάμεων κύριος οἶδε τοὺς ἑαυτοῦ καὶ πατεῖν αὐτοὺς ποιεῖ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, ὑπίχνιον αὐτὴν τιθεὶς τοῖς ἐνδυναμουμένοις ἐν τῷ κράτει τῆς ἰσχύος αὐτοῦ· καὶ τὸ θαυμάσιον, ὅτι καὶ γυναῖκες ἁπαλαὶ τὸν ἐγκαυχώμενον νικᾶν [νυκᾶν V.] τὴν ὑπ᾽ οὐρανὸν διαπαίζουσιν. Ὥσπερ οὖν καὶ ἡ τελεία αὕτη περιστερά, ἡ ὅλη ἀγομένη τῷ πνεύματι, ἐν ᾧ καὶ τοὺς βρόχους ὑπερπτᾶσα τοῦ πονηροῦ, οὐ συνελήφθη τῷ πειρασμῷ· ὁ δὲ ἦν ἡ [om. L.] βαρυτάτη συκοφαντία, ἡ καὶ ἄνδρας ταπεινοῦσα κατὰ τὴν παροιμίαν, ἣν οὐδὲ ὁ πολύτλας Ἰὼβ μετρίως ἤνεγκεν, εἰ καὶ μὴ ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς ἡ συκοφαντία. [Cf. Eccl. 7, 8.] [ab affinibus falso crimine insimulatur,] Τίνες δὲ καὶ οἱ πλέξαντες; Οὐκ ἀλλότριοι, ἀλλ᾽ ἀδελφοὶ τοῦ τῆς Μαρίας ἀνδρός, — Ἑλένη καὶ Ἀλέξιος [Ἀλέξιος καὶ Ἑλένη L.] αὐτῶν τὰ ὀνόματα — οὗτοι τὴν σώφρονα πρὸς αὐτὸν διαβάλλουσιν (ἡ Αἰγυπτία, φασί, τὸν Ἰωσήφ) ὡς τὸν οἶκον κενοῦσαν καὶ Δημητρίῳ τῷ οἰκέτῃ συμφερομένην. [Gen. 39, 13 – 20.] Ἐδέξατο τὴν διαβολὴν ὁ ἀνήρ, ἀληθῆ νενόμικεν εἶναι καὶ οὐκέτι λοιπὸν εἰρηνεύειν ἤθελε πρὸς τὴν σύζυγον. [neque creduli mariti furorem] Ἰδίᾳ μέντοι ταύτην καλέσας· &ldquogr;Οὐ καλὴ (φησίν) ἡ ἀκοή, ὦ γύναι, ἣν περὶ σοῦ ἀκούω.&rdquogr; Τῆς δὲ πυθομένης, καὶ τίς ἡ ἀκοὴ καὶ παρὰ τίνος ταύτην ἐκεῖνος [om. L.] ἀκούσειεν· &ldquogr;Ἀδελφοὶ μὲν (εἶπεν) οἱ ἀπαγγείλαντες, κένωσις δὲ τῆς οἰκίας ἐστὶ τὸ ἀπαγγελθέν, καὶ τὸ δεινότερον, μοιχεία σὴ [σοι L.] πρὸς τὸν οἰκέτην Δημήτριον.&rdquogr; Ἤκουσεν ἡ σεμνοτάτη τὸ αἴσχιστον τοῦτο ῥῆμα καὶ βύθιόν τι καὶ περιπαθὲς στενάξασα καὶ δακρύων τοὺς ὀφθαλμοὺς πλήσασα· &ldquogr;Οἴμοι ἀπόλωλεν (εἶπεν) ἐξ ἀνθρώπων ἡ πίστις. Εἰ κἀμοὶ πιστεύεσθαι ἀπολογουμένῃ ἐφ᾽ οἷς διαβέβλημαι σήμερον, εἰ μὴ ἑκατέρας τὰς ἀκοὰς τοῖς κατειποῦσιν ἐκδέδωκας, ἀλλὰ θατέραν ἐμοὶ τετήρηκας· οὐκ οἶδα ταῦτα τὰ πράγματα ἐφ᾽ οἷς ἐπλάσθη τὰ ῥήματα [(οὐκ οἶδα - τὰ ῥήματα) bis scripserat V.] · οὐκ οἶδα κοίτην ἀνδρὸς εἰ μὴ τὴν σήν, ἄνερ γλυκύτατε, ᾧ νομίμως συνεζύγην, ᾧ παρὰ τῆς μητρὸς ἐξεδόθην, καὶ οὗ [σου L.] μόνου τὴν ὁμιλίαν ἐγνώρισα. Ἡδέως δ᾽ ἂν καὶ ταύτης ἀπειχόμην ἐγώ, εἴπερ ἐξῆν καὶ ὁ θεῖος νόμος ἐπέτρεπε· νῦν δὲ οἶδα ὅτι οὐκ ἐξουσιάζω τοῦ σώματος, ἀλλὰ σύ μου εἶ [ἡ L.] κεφαλή, κἂν σοὶ μὴ δοκῇ [κἂν σοί μοι δοκοῖ L.] . [Eph. 5, 23.] Καὶ ταῦτα μὲν ἀπολογοῦμαι περὶ τῆς ἀποφήμου διαβολῆς, καὶ τὸν πάντα βλέποντα ὀφθαλμὸν καλῶ μάρτυρα, ὡς οὐκ ᾔσχυνα ἐμαυτὴν οὐδὲ τὴν σὴν κοίτην ἠδίκησα. Πρὸς μέντοι τὸ &ldquogr;σκορπίζειν τὰ ἐν τῇ οἰκίᾳ&rdquogr;, αὐτοὶ λεγέτωσαν οἱ κατήγοροι, τίς ἡ δαπάνη καὶ ποῦ καὶ περὶ τίνα· κἂν μὲν γὰρ σπαταλῶσαν καὶ τρυφῶσαν καὶ βλακευομένην ἐροῦσι ταῦτά με [ταῦτα μὲν L.] δαπανᾶν καὶ τὰς ἀποδείξεις ἐναργεῖς καὶ τεκμηριώδεις παράσχωσι, καὶ αὐτὸς ἐπιτίμησον· ἐκδέξομαι δὲ καὶ τὴν θείαν καὶ ἄφυκτον ἀνταπόδοσιν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως. Εἰ [ἠ V.] δὲ ταῖς χρείαις τῶν ἁγίων κοινωνοῦσα καὶ πεινῶντας τρέφουσα καὶ τὸ ἐνδεὲς τοῖς πένησι παραμυθουμένη, κοινὴν τὴν σωτηρίαν ἐν αὐτῷ καὶ σοὶ πραγματεύομαι, ὅτι καὶ κοινὸς ἡμῖν ὁ βίος· [Rom. 12, 13] ἆρά γε ζημίαν κρινοῦμαι τὸν σκορπισμὸν ἢ κέρδος καὶ σπέρμα πολύχουν ἀναδιδοῦν τὸν καρπόν;&rdquogr;

[8] [a se depellere potest;] Πρὸς ταῦτα ὁ Νικηφόρος· &ldquogr;Οὐδ᾽ ἐγὼ (εἶπε) τὴν εἰς τοὺς δεομένους φιλοτιμίαν κωλύω· οἶσθα γὰρ ὅτι οὐδέποτε τὴν σὴν προθυμίαν ἀνέκοψα· τὸ σφόδρα μέντοι ἀφειδὲς [ἀφειδῶς L.] αἰτιῶμαι καὶ μεγαλόψυχον, μήπως τὰς τῶν ἄλλων ἐνδείας οὕτω δαψιλῶς θεραπεύοντες εἰς παντελῆ πτωχείαν ἡμεῖς καταντήσωμεν.&rdquogr; Ταῦτα εἰπὼν καὶ ἀκούσας, [cuius multiplicem saevitiam] τὴν ὁμιλίαν διέλυσε, τοῖς κατηγόροις μᾶλλον ἢ τῇ συζύγῳ τὸν νοῦν προσθέμενος. Ἐντεῦθεν λοιπὸν καὶ τῷ κοιτῶνι τῆς μακαρίας παρακατέστησε φύλακας καὶ τὰ κατ᾽ αὐτὴν ἐπιμελῶς ἐξιχνίαζε· καί ποτε θεραπαινίδα τὴν μάλιστα γνησίαν ἐκείνῃ, ἐφ᾽ ἧς καὶ τὴν ὑπηρεσίαν ἐδέχετο, κελεύσας ἀχθῆναι, ἐπεὶ δὴ καὶ παρέστη, σύννουν ἐγκαταστήσας τὸ ἐπισκήνιον καὶ λοξήσας τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὴν φωνὴν τραχύνας, ἀγρίῳ καὶ βλέμματι καὶ φθέγματι ἠρώτα περὶ τῆς δεσποίνης, αὐτὴν καὶ ἀποκτενεῖν ἠπείλει, εἰ μὴ τὸν μοιχὸν αὐτῆς ἀπαγγείλειεν. Ἐκείνη δὲ δούλη μὲν οὖσα τὴν τύχην, οὐ δούλη δὲ τὴν προαίρεσιν, ἀλλ᾽ ἐλευθέραν ἔχουσα τὴν ψυχήν, οὐ δειλίᾳ προδέδωκε τὴν ἀλήθειαν οὐδὲ τῆς δεσποίνης διὰ τὴν ἀπειλὴν κατεψεύσατο, ἀλλὰ παρρησίας πρὸς τὸν δεσπότην ἐφθέγξατο ῥήματα· ἔφη γάρ· &ldquogr;Ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατός μου ἐν ταῖς χερσί σού ἐστι, κύριέ μου, σήμερον, καὶ πρὸς τὸ παθεῖν ἔγκειμαι πᾶν ὅ, τι καὶ βούλοιο· τῇ μέντοι δεσποίνῃ φαῦλον οὐδὲν ἐγὼ σύνοιδα οὐδ᾽ ἄλλου λέγοντος ἤκουσα.&rdquogr; Ὀργῆς ἐπὶ τούτοις ἐκεῖνος ἐπλήσθη καὶ τὴν δούλην ἐπὶ τῆς γῆς ἐκταθεῖσαν [ἐγκαταχθεῖσαν L.] ἰσχυρῶς ἐκέλευε τύπτεσθαι· ἐπεὶ δὲ καὶ ἱκανῶς μαστιχθείσης [μαστιγχθείσης V.] , οὐδὲν πλέον εἶχε μαθεῖν, ἀνεθῆναι μόλις ταύτην [μόλις add. L.] ἐπέτρεψε. [patienter tolerat.] Ταῦτα ἰδοῦσα ἡ μακαρία καὶ τὴν τοῦ διαβόλου κατ᾽ αὐτῆς ἐπιγνοῦσα μανίαν [καὶ τὴν add. L.] , πρὸς τὰς μοναζούσας καὶ τοὺς μοναχοὺς ἀποστέλλει, οἷς διηκόνει, καὶ τὰ καθ᾽ ἑαυτὴν ἐκκαλύψασα ἠξίου διὰ τὴν κατὰ Θεὸν ἀγάπην τὴν ὑπὲρ αὐτῆς εὐχὴν ἀναδέξασθαι· καὶ αὐτὴ δὲ κατὰ τοῦ πειρασμοῦ ὁπλιζομένη, τῇ προσευχῇ καὶ τῇ δεήσει πρὸς τὸν δυνάμενον ῥύεσθαι μετὰ δακρύων ἔλεγεν· &ldquogr;Ὁ Θεός, εἰς τὴν βοήθειάν μου πρόσσχες· κύριε, εἰς τὸ βοηθῆσαί μοι σπεῦσον”, [Psalm.69,2.] καὶ τῶν συκοφαντῶν ὑπερηύχετο, ἀφεθῆναι αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ἐδέετο. Ἐπεφύει δ᾽ αὐτῇ καὶ ἕτερος κατήγορος, — Δρόσος τούτῳ τὸ ὄνομα, — ὃν ἐπὶ τῆς ἑαυτοῦ [αὐτοῦ L.] οἰκίας κατέστησεν ὁ κοῦφος ἐκεῖνος καὶ ῥᾳδίως ἀπὸ τῶν αὐτῶν καθάπερ τὰ κενὰ τῶν ἀγγείων φερόμενος· ἐπέστησε δὲ καὶ τῇ συζύγῳ τοῦτον φρουρόν, τηρεῖν αὐτὴν [αὐτὸν L.] ἐπιμελῶς ἐντειλάμενος, μεθ᾽ οὗ καί τινα τῶν θεραπαινίδων, ᾗ καὶ τὸ ταμιεῖον πιστεύσας, πάντα τρόπον λυπεῖν τὴν μακαρίαν ἐκέλευσε, κἂν λαβεῖν τι βούλοιτο, μὴ ἐφιέναι, κἂν αἰτήσοιτο, μὴ διδόναι. Τούτοις τοῖς λυπηροῖς καὶ ἀρρωστία προσετέθη [προσετίθη L.] τοῦ σώματος καὶ ἡ σύντροφος τοῦ στομάχου ἐπετάθη ἀσθένεια, ὑφ᾽ ἧς μάλιστα καὶ συνεχῶς κακῶς ἔπασχεν, ὀδύνας τε [καὶ ἀσθενείας add. L.] καὶ ἀηδίας ὑφίστατο· καὶ ὅτε δὲ [om. L.] ὁ τῆς ἐκδημίας ἐπέστη καιρός, τοῖς τοῦ στομάχου κακοῖς ἐτρύχετο· συνέπεσε δὲ τηνικαῦτα καί τι [om. L.] τοιοῦτον.

[9] [Iustis Mariae querelis] Παρῆν μὲν ἡ κυριακή, καθ᾽ ἣν τὴν τῶν κρεῶν ἀποχὴν οἱ χριστιανοὶ ποιούμενοι πρὸς τὴν ἁγίαν τεσσαρακοστὴν ἑτοιμάζονται· ὁ δὲ ἀμείλικτος ἐκεῖνος ἀνὴρ οὐδὲ κατ᾽ ἐκείνην τὴν ἡμέραν συνεστιαθῆναι τῇ συζύγῳ ἠθέλησεν, ἀλλὰ καθ᾽ ἑαυτὸν μετὰ τῶν ἀδελφῶν καὶ τῶν ἄλλων οἰκείων ἐσθίων διετέλει καὶ πίνων· τὸ δὲ πρᾶγμα λυπηρὸν ἐδόκει τῇ μακαρίᾳ, καὶ ταῖς παρούσαις γυναιξὶν ὁμιλοῦσα ἔφη· &ldquogr;Ἰδοὺ ἡμέραι τῆς ἐγκρατείας ἐπέστησαν, καθ᾽ ἂς τὰ προστριβέντα ἡμῖν μολύσματα ἐν μετανοίᾳ καθαίρομεν· πῶς οὖν ἡ τοῦ ἐμοῦ συζύγου δεκτὴ ἔσται νηστεία καὶ προσευχὴ ἀκατάλλακτα δυσμεναίνοντος καὶ τὴν κενὴν ἔχθραν φυλάττοντος ἄλυτον; Ἀλλ᾽ οὐαί σοι, πονηρὲ καὶ βασκανέ, καὶ τῆς ἡμετέρας σωτηρίας ἐχθρὲ καὶ Θεοῦ ἀλλότριε Σατάν· σὸν τοῦτοτὸ ἔργον τοῦ τὰς καρδίας σκληρύνοντος.” [vir exasperatus] Ἔπεσεν ὁ λόγος οὗτος εἰς ἀκοήν τινος χαιρεκάκου, ὃς δὴ καὶ δραμὼν οὐχ ὡς ἤκουσεν οὕτως τῷ Νικηφόρῳ ἀπήγγειλεν, ἀλλ᾽ ὡς ἔμελλεν ἐκεῖνον ἐρεθίσαι καὶ τὸν θυμὸν ἀνεγεῖραι μείζονα· &ldquogr;Ἡ σύζυγος γὰρ (φησίν) οὐδὲ χριστιανὸν εἶναί σε τίθεται οὐδὲ χρηστὰς ἔχειν ἐλπίδας, αὐτῇ μὴ καταλλαττόμενον, ἀλλὰ Σατανᾶν ἄντικρυς ὀνομάζει, τὸν ἀπ᾽ ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνον καὶ Θεῷ ἀντικείμενον [(ἀλλὰ - ἀντικείμενον) om. L.] .” Ταῦτα ἐκεῖνος ὡς [om. L.] ἤκουσεν, ἐκινήθη μὲν κατ᾽ αὐτῆς, ἐπέσχε δ᾽ ὅμως ἑαυτὸν τὴν ἡμέραν ἐκείνην, αἰδεσθεὶς τοὺς παρόντας καὶ τὴν ὁρμὴν ἐπικόπτοντας. Τῇ δὲ ἑξῆς περὶ τὸν ὄρθρον λαβὼν φραγγέλιον, [in eam irrumpit;] εἰσῆλθεν εἰς τὸν κοιτῶνα αὐτῆς καὶ ἀτενίσας — ἡ γὰρ φωταγωγὸς ἁπτομένη τυγχάνουσα [τυγχάνη L.] τῆς θείας εἰκόνος τῆς θεομήτορος τὸ ἐν τῇ οἰκίᾳ σκότος διέλυε καὶ φαίνεσθαι τὰ ἔνδον ἐποίει, — ὁρᾷ τὴν μακαρίαν ἐπὶ τῆς κλίνης κειμένην καὶ βρέφος ἐν ταῖς ἀγκάλαις φέρουσαν, καὶ τῆς κόμης αὐτῆς δραξάμενος εἷλκε καὶ ἔτυπτεν ἀφειδῶς, ἕως τις τῶν παρεστώτων παίδων δραμὼν τοῖς ἔξω μηνύει, καί τινες εἰσιόντες μόλις αὐτὸν ἐξ αὐτῆς ἀπέσπασαν.

[10] [quae, dum aufugit, humi lapsu allisa] Αὕτη δὲ τὰς χεῖρας ἐκείνου διαφυγοῦσα καὶ πρὸς μέρος τι τῆς οἰκίας μεταβαίνειν ὁρμήσασα προσπταίει τοὺς πόδας καὶ συμποδίζεται καὶ τὴν κεφαλὴν τραυματίζεται. Τριῶν δὲ αἰτιῶν συνδραμόντων [συνδραμουσῶν exspectaveris.] , ἀσθενείας καὶ λύπης καὶ πληγῆς, παρὰ φύσιν θερμαίνεται καὶ τῇ κλίνῃ ἑαυτὴν δίδωσι καὶ μετὰ δεκάτην ἡμέραν τῆς νόσου κραταιωθείσης, [animo linquitur.] τάδε δηλοῖ τῷ ἀνδρί. &ldquogr;Εἰ βούλει, [Marito innocentem se protestatur,] κύριέ μου, ζῶσαν [ὅσα L.] ἔτι με τὴν ἀθλίαν ἰδεῖν, ἐλθὲ καὶ ἀλλήλους ὀψόμεθα.&rdquogr; Ἐπεὶ δὲ καὶ ἦλθεν· &ldquogr;Ἐγὼ μὲν ἤδη ἐκλείπω, (φησὶν πρὸς αὐτόν), καὶ τοῦτο δεδήλωκέ μοι καθ᾽ ὕπνους ὁ κύριος, τὰ δύο μοι πέμψας παιδία ἑκατέρας χειρὸς λαμβανόμενα καὶ πρὸς τὸν καλοῦντα βασιλέα χειραγωγεῖν ὑπισχνούμενα.&rdquogr; Ὁ δὲ ταῦτα ἀκούων κλαίειν ἐπέβαλε, κἀκείνη τὸν λόγον πάλιν ἀναλαβοῦσα· &ldquogr;Ἰδοὺ (φησίν) ὡς τῷ κυρίῳ ἔδοξεν, ἐν τῇ νόσῳ ταύτῃ τελειοῦμαι καὶ πρὸς τὸν κοινὸν δεσπότην μεθίσταμαι· σὺ δὲ εἰ καὶ μὴ πρότερον, ἀλλὰ νῦν γοῦν [om. L.] δέ ξαι [με add. L.] τὰ ἐμαυτῆς, ἀληθῶς ταῦτα ἀπαγγελλούσης μου. Οὐ καλῶς ὑπὸ τῶν συκοφαντούντων με παρηνέχθης καὶ ἀκοὴν παρεδέξω ματαίαν. Μάρτυς μου κύριος, οὗ εἰς χεῖρας τὴν ψυχὴν παραθήσομαι· οὐκ οἶδα τὸ πονηρὸν ἐκεῖνο ῥῆμα· ἃ οὐκ ἔγνων ἠρωτήθην· ἔξελε τῆς καρδίας τὴν φαύλην ὑπόνοιαν καὶ χαῖρε καὶ σῴζου μετὰ τῶν τέκνων.” [Psalm. 34, 11.] [rebusque omnibus compositis]” Ταῦτα εἶπε καὶ τὴν χλαμύδα τῶν ἑαυτῆς ὤμων περιελοῦσα καί τινα τῶν οἰκείων καλέσασα, πωλῆσαι ταύτην καὶ ἀποδοῦναι τοῖς χρεώσταις τὸ χρέος ἐκέλευεν, εἰποῦσα καὶ τῶν δανειστῶν τὰ ὀνόματα καὶ ὅσον ἑκάστῳ τὸ ὀφειλόμενον. Ὁ δὲ σύζυγος· &ldquogr;Τὴν μὲν χλαμύδα (ἔφη) τοὺς παῖδας ἔασον ἔχειν, ἐγὼ δὲ πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν τοῖς δανεισταῖς ἀποτίσαιμι.&rdquogr; Καὶ δὴ τοῦτο αὐτίκα μάλα πεποίηκεν. Ἐπεὶ δὲ καὶ ταῖς ἐν τῇ πόλει ἐπιφανέσι τῶν γυναικῶν ὁ ταύτης ἐγγίζων ἐγνώσθη θάνατος, αἱ μὲν παρῆσαν πᾶσαι, ἡ δὲ ταύτας ἰδοῦσα καὶ ἀσπασαμένη καὶ μικρόν τι προσομιλήσασα, τελευταῖον· &ldquogr;Ἰδὺ (φησίν) ὁ οὐρανὸς ἀνοίγεται, [placide moritur.] καὶ φῶς ἄρρητον βλέπω καὶ στέφανον αἰωρούμενον·&rdquogr; καὶ τούτοις συναπῆλθε τοῖς ῥήμασιν.

[11] [In eius funere] Εἶτα κλαυθμὸς πολὺς καὶ κοπετὸς ἀνερρήγνυτο, ὁ μὲν ἑκ τοῦ συζύγου ὁ δὲ παρὰ τῶν γυναικῶν ἐγειρόμενος· τοῦ δὲ θρήνου κατασιγασθέντος, τὰ [om. L.] ἐπιτάφια λουτρὰ ἡτοιμάζετο [ἑτοιμάζετο L.] . Πρὶν ἢ δὲ ταῦτα τῆς μακαρίας προσαχθῆναι τῷ σώματι, [virtutes eius patescunt.] εὐωδία τις ἐκεῖθεν [om. L.] ἡδεῖα ἐφέρετο καὶ πάντα τὸν [om. L.] τόπον ἐπλήρωσεν, ὥστε θαυμάζειν τὰς συνδραμούσας γυναῖκας καὶ σκεῦος ἐκλογῆς ὀνομάζειν τὴν ἐκδημήσασαν. [Act. 9, 15.] Ἐπεὶ δὲ καὶ τὰ λουτρὰ προσήχθη καὶ ἡ χρεία τὴν ἐντάφιον ἐσθῆτα ἀπῄτει, [Paenitenti marito.] ἐνταῦθα [ἐνταῦτα V.] τῷ ἀνδρὶ τὸ τῆς συζύγου περὶ τὸν ἔλεον γνωρίζεται ἄπληστον καὶ ὅτι μηδὲν ἐκείνη πλὴν τοῦ τελευταίου χιτῶνος ἑαυτῇ καταλέλοιπε· πρόσεισι γὰρ αὐτῷ παιδίσκη — Μαρίνα [Μαρία L.] τὸ ὄνομα — καὶ μηδὲν εἶναι λέγων παρ᾽ ἑαυτῇ χιτωνίσκον ἢ ὀθόνιόν τι τῇ μακαρίᾳ συνταφησόμενον· τοῦ δὲ ἀποροῦντος [ἀπορροῦτος om. V.] καὶ ζητοῦντος, τί ἄρα τοσαῦτα γέγονε καὶ ποῦ δεδαπάνηται, ἡ παιδίσκη τῷ λόγῳ ἐπιδακρύσασα· &ldquogr;Ἐπὶ τούτοις (φησίν) ἀπορεῖς, ὦ κύριέ μου, καὶ ὅτι μὴ δεύτερόν ἐστι τῇ ἐμῇ κυρίᾳ θαυμάζεις ἱμάτιον εἰ μὴ τοῦτο, ὃ ταύτην λούοντες περιεδύσαμεν [περιενδύσαμεν L.] · οὐκ ἦν [om. L.] ἐκείνης τῆς φιλανθρώπου ψυχῆς ἰδεῖν γυμνὸν καὶ περιιδεῖν, οὐκ ἦν θεάσασθαι πένητα καὶ παριδεῖν· ἐν τούτοις ἐκεῖνα τὰ πολλὰ κεκένωται, ἐν τούτοις ἐσκόρπισται. Σὺ δέ μοι [μὴ L.] ζητῶν ὀθόνια καὶ χιτώνια πῶς οὐ περιεργάζῃ τὰ τιμιώτερα; τὸν χρυσόν φημι καὶ τὸν ἄργυρον καὶ τὴν ἄλλην πολυτελῆ κτῆσιν, ἣν καὶ σφόδρα ζητῶν οὐχ εὑρήσεις· οὐδὲν γὰρ τὴν ἐκείνης δεξιὰν ἐκπέφευγεν, οὐδ᾽ [οὐδὲ L.] ἔστιν ὃ μὴ [om. L.] τοῖς πένησιν ἐμερίσατο.&rdquogr; Ἤκουσε ταῦτα ἐκεῖνος, καὶ τέως μὲν οὐδὲν πλέον περιειργάσατο [περιεργάσατο L.] , ἑαυτοῦ δὲ χιτῶνα εἰς γυναικεῖον μεταμειφθέντα συνταφῆναι τῇ μακαρίᾳ ἐκέλευσεν. [defunctae uxoris merita] Ἐπεὶ δὲ ἐπὶ τῆς κλίνης ἐτέθη τὸ ἱερὸν ἐκεῖνο σῶμα, παρῆν μὲν ὁ ἀρχιερεὺς Εὐθύμιος, παρῆν δὲ [καὶ L.] ὁ οἰκονόμος Ἄνθιμος καὶ μικροῦ δεῖν πᾶν τὸ πλῆθος τῆς πόλεως. Τότε δὴ [om. L.] οὗτος ὁ Ἄνθιμος πάντα τὰ τῆς μακαρίας εἰδώς, ἅτε καὶ ὑπηρετήσας ἐκείνῃ, ἕκαστα διηγεῖται, καὶ [om. L.] χήρας ἀπηρίθμει καὶ ὀρφανοὺς καὶ τοὺς ἄλλους δεομένους κατέλεγεν, [a certissimis testibus praedicantur.] ὧν οὐδεὶς ἀπῆλθε κενός, ἀλλὰ πάντες τῆς χρείας ἀπώναντο. Ταῦτα λέγων αὐτός τε ἐδάκρυε καὶ τοὺς ἄλλους ἐκίνει πρὸς δάκρυα. ᾌσαντες δὲ ὁ κλῆρος ἅπας τὰ ἐπικήδεια, εἰς τὴν καθολικὴν ἐκκλησίαν ἀπάγουσι καὶ ἐν ἱερῷ τόπῳ τὸ ἱερὸν σῶμα κατατιθέασιν. Ὁ μέντοι σύζυγος μεθ᾽ ἡμέρας τινάς, τοῦ πένθους ἀπολωφήσαντος, ἀνέπτυσσε τὰ κιβώτια καὶ τὰ τῆς ἀπελθούσης ἐζήτει· κενὰ ταῦτα εὑρίσκων, τὴν παιδίσκην κληθῆναι ἐκέλευε [ἐπαίδευε L.] καὶ παριοῦσαν ἠρώτα, ποῦ [τὰ add. L.] τῆς δεσποίνης ὁ κόσμος, τὰ ἐν λίθοις καὶ μαργάροις ἐνώτια, οἱ χρυσοὶ δακτύλιοι [δάκτυλοι L.] , τὰ σηρικὰ [συρικά V.] καὶ ποικίλα ἱμάτια. Ἡ δὲ ἀπεκρίνατο· &ldquogr;Τοῖς μὲν αἰχμαλώτους ἐρρύσατο, τοῖς δὲ χρεῶν ἀπήλλαξε τοὺς ἀποδοῦναι μὴ ἔχοντας, τοῖς δὲ πένητας ἔθρεψε, τὴν δὲ ἐσθῆτα ταῖς ἐκκλησίαις ἀνέθηκε, τῇ μὲν τὰς ἱερὰς τραπέζας καλύψασα, τῇ τὸν λοιπὸν οἶκον κοσμήσασα.&rdquogr; Τότε μόλις τὴν ἀρετὴν τῆς συζύγου ἐκεῖνος ἐμάνθανε καὶ κατεγίνωσκε μὲν ἑαυτοῦ, κατεγίνωσκε δὲ τῶν κατειπόντων ἐκείνης, ὡς αὐτῶν τε ἁμαρτόντων, ἀπατησάντων δὲ καὶ αὐτὸν καὶ κοινωνὸν ποιησαμένων τοῦ κρίματος, καὶ ἀθλίους μὲν ἐκείνους ἐκάλει, ἑαυτὸν δὲ ἀθλιώτερον.

[12] [Energumenus] Οὐ πολλαὶ παρῆλθον ἡμέραι, οὐδ᾽ ὅλος τετράμηνος χρόνος, καί τις ὑπὸ δαίμονος ἐλαυνόμενος — ὄνομα τῷ δαιμͅονῶντι Στρατήγιος — τὴν ἐκκλησίαν κατέλαβε καὶ Μαρίαν ἐξ ὀνόματος τοῦ τουρμάρχου ἐκάλει τὴν σύζυγον. Ἐπὶ ταύτης τῆς κραυγῆς συνῆλθεν ἡ πόλις ἅπασα τὸν ἐνοχλούμενον θεασάμενοι· ὡς δέ ποτε ἀτάκτως βοῶν καὶ κατ᾽ ἔκστασιν [ἔκτασιν L.] κινούμενος ὁ δαίμων ἐπαύσατο, καλεῖ τοῦτον ὁ ἀρχιερεὺς καὶ πυνθάνεται, τίς τε εἴη καὶ πόθεν καὶ παρὰ τίνος πεισθεὶς τὸ δαιμονᾶν ὑποκρίνεται καὶ τοιαῦτα ποιεῖν καὶ βοᾶν [τοιαῦτα βοᾶν ποιεῖν L.] οὐκ αἰσχύνεται· &ldquogr;ἡμεῖς γὰρ (φησί) καλὴν μὲν καὶ ἀγαθὴν τὴν γυναῖκα εἶναι [εἷναι τὴν γυναῖκα L.] ὁμολογοῦμεν καὶ τὸν βίον αὐτῆς σεμνὸν οἴδαμεν· τοιαύτης μέντοι χάριτος ἀξιωθῆναι αὐτὴν οὐ [om. L.] πιστεύομεν. [cum, nequiquam obsistente clero,] Τὴν γὰρ θαυμάτων ἐνέργειαν ἁγνοῖς ἀνδράσι καὶ μοναχοῖς ἁγίοις καὶ μάρτυσιν ὁ Θεὸς ἐφιλοτιμήσατο· αὕτη δὲ καὶ ἀνδρὶ συνῴκει καὶ τῆς ἐν τῷ βίῳ ἀναστροφῆς οὐκ ἐξέστη οὐδέ τι τῶν ὑπερφυῶν καὶ μεγάλων εἰργάσατο. Πόθεν οὖν αὐτῇ τὸ θαυματουργεῖν; Τίς σοι [τίσι L.] τὴν ὑπόκρισιν ταύτην ὑπέθετο; ἢ ποῦ ὁ τῆς κοιμηθείσης ἀνήρ, ἢ τίς ἄλλος κατὰ γένος ἐκείνῃ προσήκων [προσήκω L.] ; Ἀλλ᾽ εἰ μὴ παῦσαι ὁ τὰ τοιαῦτα σχηματιζόμενος, τὴν σκηνὴν ταύτην αἱ μάστιγες ἀπελέγξουσι καὶ σωφρονεῖν σε διδάξουσιν.&rdquogr; Ἐπὶ τούτοις ὁ ἄνθρωπος τὰς ἑαυτοῦ ἁμαρτίας ᾐτιᾶτο, δι᾽ ἃς παραδοθείη τῷ δαίμονι, καὶ οὐ πλάσμα εἶναι τὴν ἔκστασιν, ἀλλ᾽ ἀληθῆ παραφορὰν ἰσχυρίζετο· πλὴν ἀλλὰ καὶ τὴν θεραπείαν ἐντεῦθεν εὑρεῖν ἔλεγε καὶ τοῦ ἄγοντος ἀπαλλαγήσεσθαι δαίμονος· κἂν μὴ τοῦτο γινόμενον ἴδοιεν, ποιεῖν ἐπ᾽ αὐτῷ τὸ δοκοῦν κατετίθετο. Ταῦτα λέγων τὸν ἀρχιερέα οὐκ ἔπειθε· διὸ καὶ μετὰ ἀπειλῶν ἀπελύετο. [aegre pervicisset ut a Mariae coniuge] Παραλαβὼν δὲ ὁ τῆς Μαρίας ἀνὴρ τοῦτον εἶρξεν, ἀνέκρινεν, ἐβασάνιζε, καὶ τίς ὁ ὑποβαλὼν ἠρώτα, &ldquogr;πόθεν δὲ μαθὼν ὀνομαστὶ τὴν ἐμήν (φησί) καλεῖς σύζυγον; Ταχά που τῶν συγγενῶν ἐκείνης ὑποβολὴ τὰ πραττόμενα· ἀλλ᾽ οὐκ εἰς καλὸν ἀπολαύσεις τῆς τόλμης· μέμψαιο δ᾽ ἂν καὶ τοῖς ὑποθεμένοις, εἰ μὴ ταχὺ ἐντεῦθεν ἀπαλλαγείης.&rdquogr; Ἀπεκρίθη πρὸς ταῦτα ὁ ἄνθρωπος· &ldquogr;Οὐκ ἦλθον εἰς ὄψιν τῆς σῆς συζύγου ποτέ· τοὺς συγγενεῖς αὐτῆς οὐκ ἐπίσταμαι, ἵν᾽ ἐκείνοις χαριζόμενος τὰ τῶν δαιμονώντων, ὡς φής, ὑποκρίνωμαι· ἀλλ᾽ ἔστι τις δαίμων ἄγριος ἄγων με ὅπου μὴ βούλομαι, ὑφ᾽ οὗ κἀνταῦθα ἐλαυνόμενος παραγέγονα. Μὴ οὖν ἀπείλῃ μοι, ἀλλὰ μεῖνον μικρὸν καὶ ὄψει δόξαν Θεοῦ· οὐ γὰρ μόνον δαίμονες ἐνταῦθα φυγαδευθήσονται, ἀλλὰ καὶ ποικίλα νοσήματα ἰαθήσονται, ἐν ἐμοὶ δὲ πρῶτον [om. L.] Θεὸς δοξασθήσεται, κἂν 〈μὴ [om. V, 4.] 〉 τοῖς ἐμοῖς ῥήμασι συμβαίνοντα μετ᾽ ὀλίγον τὰ πράγματα ἴδητε, ἰδοὺ ἐγὼ πάσχειν ὅ, τι ἂν εἴη κατὰ γνώμην ὑμῖν ἕτοιμός εἰμι.&rdquogr; Ταῦτα [αῦτα V omisso τ a rubricatore.] εἶπε, καὶ ὁ Νικηφόρος θαμβηθεὶς [θαβιθείς V.] ἐσιώπησε, μήτε πιστεύειν βεβαίως, μήτε ἀπιστεῖν ἔχων, ἀλλ᾽ ἐν μεταιχμίῳ πίστεώς τε καὶ ἀπιστίας ἑστὼς καὶ παραδοκῶν τὸ ἀποβησόμενον. Τί οὖν; Ἐπὶ πολλὰς μὲν ἡμέρας ὁ δαιμονῶν τὸν τάφον τῆς ἁγίας κατελάμβανεν ἐλαυνόμενος. [sepulcrum aperiri iuberetur, consanescit.] Ποτὲ δέ, κυριακῆς οὔσης καὶ τῶν ἑωθινῶν ὕμνων ἐπᾳδομένων καὶ πάσης σχεδὸν συνηθροισμένης [συνηθροισμένοις V.] τῆς πόλεως, ἔπασχε μὲν ὁ ἄνθρωπος τὰ δοκοῦντα τῷ δαίμονι· ἐγγίσας δὲ τῷ τάφῳ τῆς μακαρίας τὸν ἐπικείμενον λίθον κουφίζειν ἠπείγετο καὶ τοὺς ἄλλους βοηθεῖν ἐκάλει, ὡς τῇ ἁγίᾳ δοκοῦν ἀνοιγῆναι τὸν τάφον καὶ τὸ δαιμόνιον ἀφεῖναι [ἀφιέναι L.] τὸν ἄνθρωπον. Καὶ δὴ τοῦ συζύγου τῆς μακαρίας βοηθεῖν ἐπιτρέψαντος, ἤρθη μὲν ὁ λίθος, ὁ δαιμονῶν δὲ τὴν θύραν [τῆς θύρας L.] ἀποσπάσας τῆς λάρνακος, μακρὰν αὐτῆς ἐξηκόντισεν· εἶτα προσκεκυφὼς τῷ λειψάνῳ τῆς μακαρίας, τὴν δεξιὰν ἐκείνης προσῆγε τῷ στόματι, κἀντεῦθεν εἰς ἐμετὸν κινηθείς, τὸ μὲν φαινόμενον πηγὴν ἐνέπτυσεν αἵματος, ἀοράτως δὲ καὶ τὸν ἐνοχλοῦντα συνεξέπτυσεν δαίμονα. [Sanctae corpus incorruptum reperiunt.] Ἔκπληξις πάντας κατέσχεν ἐπὶ τῷ θαύματι, καὶ αὐτὸν δὴ τὸν ἀρχιερέα Εὐθύμιον· ἐγκύψαντες δὲ τῷ τάφῳ, σῶαν μὲν εἶδον τὴν μακαρίαν κειμένην, ὀσμὴν δὲ εὐωδίας ἐκπεμπομένην ἐδέχοντο. Προσσχόντες ἀτενέστερον, αἷμα περὶ τὸ ταύτης ὁρῶσι [ὁρῶντες L.] πρόσωπον, καί τις τῶν κληρικῶν παρὰ τοῦ δαιμονῶντος ἀποπτυσθῆναι τοῦτο νομίσας, τοῖς ὀθονίοις τῆς ἁγίας ἐκμάσσειν τοῦτο ἐπιχειρεῖ· τὸ δὲ ἄρα ἐκ τῶν μυκτήρων ἐκείνης ἐπήγαζε καὶ τοῦτο ζωτικόν τε [τες V.] . Μετὰ δακρύων ἐδόξαζον τῷ Θεῷ τῷ [τὸν θεὸν τῶ L.] μέγα τῇ πόλει ἀγαθὸν ἀναφήναντι. Τούτου δὲ γεγονότος τοῦ θαύματος, ὁ μὲν ἄνθρωπος ἐκεῖνος ὁ τοῦ πονηροῦ πνεύματος ἀπαλλαγείς, εἰς τὸν ἑαυτοῦ οἶκον ἀπῄει μὴ σιωπῶν, ἀλλὰ μάρτυς τοῦ θαύματος ὢν καὶ διὰ γλώττης αὐτοῦ τὴν εὐεργεσίαν τῆς μακαρίας ἐκήρυττεν. Ἐντεῦθεν δὲ πολὺ πλῆθος τῶν ἀσθενούντων τῷ τάφῳ προσέρρεον καὶ τῆς θεραπείας ἀπολαύοντες ὑπέστρεφον οἴκαδε, [Curationum multitudo:] τυφλοὶ μὲν τὸ βλέπειν ἀπολαμβάνοντες, κωφοὶ δὲ τὸ ἀκούειν, εἱ δὲ τὰς φρένας ἀπολωλεκότες τὴν κατὰ φύσιν ἐνέργειαν, οἱ δὲ πνευματιζόμενοι, οἳ καὶ ἀριθμοῦ κρείττονες, τὴν ἀπαλλαγὴν τοῦ κολάζοντος. Πάντα μὲν οὖν καταλέγειν ἀδύνατον, ὀλίγα δὲ ἐκ τῶν πολλῶν εἰς ἔνδειξιν τῆς δοθείσης τῇ μακαρίᾳ χάριτος διηγήσομαι.

[13] [puella insaniens,] Γυνή τις ἐπὶ θυγατρὶ τὸν βίον σαλεύουσα καὶ ταύτην ἰδοῦσα τῶν φρενῶν οὕτως ἐκστᾶσαν ὡς καὶ τὰ οἰκεῖα περιττώματα καὶ τὴν δυσώδη κόπρον συλλέγειν καὶ ἐσθίειν, οὐκ εἶχεν ὅ, τι καὶ δράσειεν· μᾶλλον δὲ πάντα ὅσα εἰκὸς ἔδρασε, κενὰ δὲ πάντα ἠλέγχετο [ἠλλέγχετο V.] . Τέλος πάντων ἀπογνοῦσα καὶ τοῖς ἰατροῖς χαίρειν εἰποῦσα, ἐπὶ τὴν ἁγίαν μετὰ τοῦ θυγατρίου κατέφυγε, καὶ δὴ ἔλαιον τῆς ἐπὶ τῷ τάφῳ φωταγωγοῦ [φωταγωγοῦσα V, L.] λαμβάνουσα καὶ τὴν ἔκφρονα θυγατέρα χρίουσα, ὑγιᾶ ταύτην ἐν ὀλίγῳ κομίζεται καὶ μετ᾽ αὐτῆς ἐμφρόνως τὸν τῆς ἁγίας Θεὸν διετέλει δοξάζουσα. [caecus,] Τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ τυφλὸς ἦλθε μὲν χειραγωγούμενος, ἀπῄει δὲ βλέπων, ἐλαίῳ μόνῳ χρισάμενος· καὶ τοῦ λοιποῦ καθ᾽ ἕκαστον ἔτος [χρόνον L.] ἐπὶ τὸν τάφον τῆς μακαρίας ἐβάδιζε τῷ Θεῷ καὶ ταύτῃ θύων τὰ χαριστήρια.

[14] [mulier daemoniaca,] Γυνὴ δέ τις δαίμονα ἔχουσα καὶ ἐν τῇ τῆς ἁγίας προσαχθεῖσα σορῷ, ἐξ αὐτῆς τὴν ἀπαλλαγὴν τοῦ κακῶς αὐτὴν κινοῦντος πνεύματος εὕρατο. [presbyter,] Οἷα δὲ καὶ τὰ τοῦ ἱερέως ἐκείνου, ὃς καὶ ἀλύσεσι καὶ πέδαις μόλις κατείχετο ὑπὸ τοῦ δαίμονος ἐλαυνόμενος, ἐνταῦθα δὲ φοιτήσας τοῦ ἐνοχλοῦντος ἀπήλλακτο. [sanctimonialis Bulgara,] Τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ μονάζουσα ὕστερον εὕρατο, ἣν ἐκ Βουλγαρίας ὑπὸ τοῦ κινοῦντος ἀχθεῖσαν πνεύματος, ἐλευθέραν τοῦ κατέχοντος ἡ ἁγία ἐξέπεμπε.

[15] [matres uberibus aridis,] Τί δαί [δέ L.] ; τοῖς μὲν δαιμονῶσιν ἐντεῦθεν ἀπαλλαγὴν εὑρίσκειν ἐξῆν, τοῖς δ᾽ ἄλλως χρῄζουσιν ὠφελείας οὐκ ἦν ἡ χάρις ἀκόλουθος; πολλοῦ γε καὶ δεῖ [δὴ V.] . Ἀμέλει καὶ [om. L.] γυνή τις ἐκ Καραβιζύης [corr., prius Καραβυζύης V.] [Baslačev, t. c., p. 192: Kara-Viza (turcice: “Nigra Viza”). In Nobis Tacticis ab Henrico Gelzer editis, inter sedes archiepiscopales Constantinopoli subiectas, memorantur: κδ᾽, ἡ Βρύσις (cf. infra c. 20). κε᾽, ἡ Δέρκος· κς᾽, αἱ Σερραί· κζ᾽, ἡ Καραβιζύη· κη᾽, ἡ Ἄμαστρις. H. Gelzer, Georgii Cyprii, Descriptio orbis Romani, p. 60; cf. Comm. praev. num. 5, supra, p. 689, annot. 8.] , τῆς φήμης πανταχοῦ περιαγούσης τὴν μακαρίαν, τῷ τάφῳ πρόσεισι, καὶ ἐπειδή, τῆς θήλης αὐτῆς ἀποψυγείσης, οὐκ εἶχεν ὅπως θρέψει τὸ ἑαυτῆς βρέφος, πηγὰς ἐξαιτεῖ γάλακτος, καὶ λαμβάνει καὶ χαίρουσα ἐπάνεισιν οἴκαδε. Ἑτέρα δὲ αὖθις ᾔτησε μὲν τὴν αὐτὴν χάριν καὶ ἔλαβεν· ἀναχωρήσασα δὲ καὶ τί περιχολεύσασα, ξηροὺς αὖθις τοὺς μαστοὺς εἶχεν καὶ ἀνίκμους καθώς περ καὶ πρότερον. Παραλυτικοὶ δὲ δύο ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ παρὰ τὸν τάφον ἀχθέντες, [paralytici,] ἐν αὐτῇ τῆς τελείας ὑγείας ἀπήλαυσαν. Καὶ [om. L.] γυνή τις τυφλὴ προσδραμοῦσα καὶ ἀπὸ τῆς παρὰ τῷ τάφῳ φωταγωγοῦ ἔλαιον ἅγιον ἐπιχρισθεῖσα τοῖς ὀφθαλμοῖς, τὸ βλέπειν ὀρθῶς ἀπέλαβεν. [infantulus energumenus,] Ἑτέρα δέ τις γυνὴ [(ἑτέρα - γυνὴ) γυνὴ δέ τις L.] βρέφος ἐν ταῖς ἀγκάλαις [ἐν ταῖς ἀγκ. βρέφος L.] φέρουσα ὑπομάζιον, δαίμονι συνεχόμενον καὶ κακῶς βασανιζόμενον ὑπ᾽ αὐτοῦ, τῷ τάφῳ τῆς μακαρίας προσέδραμε, καὶ αὐτὸ πρὸς τοῖς ποσὶν αὐτῆς μετὰ δακρύων ἐκ θερμῆς τῆς πίστεως ῥίψασα, καθαρὸν τοῦ ἐνοχλοῦντος πνεύματος ἀνελάβετο. Καὶ μυρία τοιαῦτα καθ᾽ ἑκάστην ἐνηργεῖτο τεράστια.

[16] [hegumena coenobii Cachlacinae,] Ἦλθε καὶ εἰς πόλιν τὴν [om. L.] Ἀρκαδίου τὰ τελούμενα θαύματα, καί τις γυνὴ τῶν εὐλαβῶν μονῆς ἡγουμένη — τῆς Καχλακίνης τὴν μονὴν ὀνομάζουσιν [Vide Comm. praev. num. 4, supra, p. 689, annot. 4.] — ἐπιθυμεῖ τῷ τάφῳ παραβαλεῖν τῆς μακαρίας καὶ ἰδεῖν τι τῶν ᾀδομένων. Καὶ δὴ δύο λαμβάνει τῶν μαθητριῶν καὶ τὴν ἐπὶ Βιζύης ὁδεύει· συνείπετο δὲ ταύτῃ [om. L.] καὶ κληρικὸς [ὁ κλῆρος καὶ εἶδον τὸν κληρικὸν L.] ὑπὸ δαιμονίου ἀγχόμενος [ἀγχόμενον L.] . Καὶ τέως μὲν ἡ γυνὴ παρὰ Νικηφόρῳ καταλύει τῷ τῆς μακαρίας ἀνδρί, τῇ δὲ [δ᾽ L.] ἑξῆς ἐπὶ τὸν τάφον ἔρχεται, καὶ τῆς θείας τελουμένης μυσταγωγίας, ὥσπερ ἐκ συνθήματος πέντε τινὲς δαιμονῶντες ὁμοῦ συντρέχουσι καὶ ἄσημά τινα καὶ παράφορα κράζοντες, [daemoniaci quinque.] τὸν τάφον ἀνοίγουσι· καὶ ὁ μὲν τὴν χεῖρα, ὁ δὲ τὸν πόδα, ἄλλος δὲ καί τι τῶν ἐνταφίων τῷ στόματι προσαγαγόντες, πάντες εὐθὺς σωφρονοῦντες καὶ καθεστηκότες ἐφαίνοντο. Θαυμάζει τὸ πρᾶγμα καὶ ἡ γυνή, καὶ δὴ κύψασα ὥστε τὸ ἱερὸν σῶμα πιστῶς ἀσπάσασθαι, ὁρᾷ τὸ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς σουδάριον θατέρᾳ παρειᾷ προσκεκολλημένον· ὡς δὲ κατασχοῦσα διἳστᾶν ἐπεχείρει, σταγὼν ἐκεῖθεν ἔρρευσεν αἵματος· καὶ ἡ γυνὴ τὸ θαῦμα [Col. 698F] ἐπέτεινε, καί· &ldquogr;Ὄντως ζῶσιν οἱ ἅγιοι,&rdquogr; ἐξεβόησεν. Εἰς ῥάκος μέντοι τὸ αἷμα ἐκμάξασα, τοῖς ἀνὰ [(τ. ἀνὰ) om. L.] τὴν Ἀρκαδιούπολιν ἐπεδείκνυτο καὶ τὸ θαῦμα τοῖς ἀγνοοῦσιν ἐκήρυττεν.

[17] [Sancta maritum viso nocturno,] Ἐφάνη τότε καὶ τῷ συζύγῳ καθ᾽ ὕπνους ἡ μακαρία καὶ οἶκον αὐτῇ ἀνοικοδομῆσαι εὐκτήριον κἀκεῖσε τὸ λείψανον αὐτῆς μεταθεῖναι [μετατεθεῖναι L.] ἐπέσκηπτεν [ἐπέσκηπτον L.] , “ἵνα θεωρεῖν (φησίν) ἔχω τὰ φίλτατα.&rdquogr; Ὁ δὲ ἀλλ᾽ ὡς ὄνειρον τὸ πρᾶγμα κρίνας ἠμέλησε. [comprobante miraculo,] Βραχὺ τὸ ἐν μέσῳ, καὶ τὴν παιδείαν ἐνδικοτάτην ἐδέξατο· ἀνεῳγμένων γὰρ αὐτῶν [αὐτῶν L et ante corr. V.] τῶν ὀφθαλμῶν, οὐχ ἑώρα. Ἐντεῦθεν εἰς συναίσθησιν ἔρχεται καὶ τὴν αἰτίαν τοῦ πάθους οὐκ ἄλλην εἶναι ἢ τὴν παρακοὴν μανθάνει. Πλῆθος οὖν πολὺ συναθροίσας, παρὰ τὸν παρακείμενον λόφον ὀρύττειν ἐκέλευε καὶ λίθους τετραπέδους [τετραπόδους L.] ἐκεῖθεν μετακινεῖν· ἐπεὶ δὲ ἡ ὀρυγὴ ἀρχὴν εἶχεν, [permovet ut sibi sacellum aedificet;] ἀμυδρὸν καὶ αὐτὸς τὸ βλέπειν ἀπέλαβε· ταύτης δὲ προἳούσης, τρανότερον ἑώρα, καὶ τοῦ ἔργου ἀκμάζοντος, τέλεον ἀνέβλεψε· κἀντεῦθεν πάσῃ σπουδῇ πρὸς τὴν οἰκοδομὴν ἐκέχρητο. Ὡς δὲ ὁ ναὸς ἀπήρτιστο προσαφιερωθεὶς τῷ ἀρχιεπισκόπῳ, καὶ τὴν μετάθεσιν τοῦ σώματος ἤδη γενέσθαι πρέπον ἐπῆν, σὺν τοῖς αὐτοῦ τὴν καθολικὴν ἐκκλησίαν ὁ Νικηφόρος ἐπὶ τοῦτο καταλαμβάνει· ἀλλ᾽ οὐκ ἤρεσκε τοῦτο τοῖς ἐκ τοῦ κλήρου, ἔνθεν τοι καὶ τῷ ἀρχιεπισκόπῳ Εὐθυμίῳ ἐξώρμησαν. Δείσας οὖν ὁ Νικηφόρος τὴν στάσιν καὶ ὅσα τῇ στάσει ἕπεται, [quo illius corpus clam infertur.] τὸ μὲν τέως ἡσύχασε· καιρὸν δὲ ἐπιτηρήσας καθ᾽ ὃν ὁ ἀρχιεπίσκοπος οὐ παρῆν, καὶ ἄνδρας παραλαβὼν ὡσεὶ τεσσαράκοντα καί τισιν ὀλίγοις ἐντυχὼν κληρικοῖς, οἳ τὴν ἀντίστασιν οὐκ ἐθάρρησαν, εἰργάσατο τὴν μετάθεσιν.

[18] [Miraculum.] Ἐπεὶ δὲ τῷ ναῷ ἐναπετέθη τὸ λείψανον, γυνή τις πνεύματι πονηρῷ κάτοχος τὴν λάρνακα ἀναπτύξασα τῆς ἁγίας, τὸν μέγαν τοῦ ταύτης ποδὸς ἐπίεζε δάκτυλον, καὶ τοῦ μὲν αἷμα ἐρρύη· ἡ δὲ γυνὴ βραχύ τι καλινδηθεῖσα περὶ τὴν γῆν, ὑγιὴς ἀνέστη καὶ κακῶν ἀπαθὴς ἐπορεύετο. Ἐν τούτοις καὶ περὶ τὸ [τὸν L.] Ῥαιδεστὸν [Ibid. num. 5, supra, p. 689, annot. 6.] ἐγκλείστῳ τινι ζωγράφῳ καθ᾽ ὕπνους φαίνεται, [Pictor ex ostento] λευκὴν ἠμφιεσμένη στολὴν καὶ ὠμοφόριον ἐρυθρὸν ἐπὶ κεφαλῆς, λαμπάδα τε κατέχουσα ἐπὶ τῇ δεξιᾷ ἁπτομένην, ἐν ᾗ ἐπεγέγραπτο· &ldquogr;Ἡ λαμπὰς τῆς ἐλεημοσύνης&rdquogr;, καὶ παῖδες δύο προηγοῦντο ταύτης ὡραῖοί τε καὶ περικαλλεῖς [περικαλεῖς V.] καὶ ἑπομένη κόρη παρῆν τῷ εἴδει χαρίεσσα. Ἐφιστᾶσαν δὲ ἠρώτα ταύτην τίς τε εἴη καὶ πόθεν ὡς αὐτὸν παραγέγονεν. Ἡ δὲ ἱλαρᾷ τινι καὶ μειδιώσῃ φωνῇ πρὸς αὐτὸν ἀπεκρίνατο· &ldquogr;Ἐγώ εἰμι Μαρία ἡ ἐκ Βιζύης τῆς πόλεως, περὶ ἧς πολλὰ μὲν ἀκήκοας, οὔπω δὲ μέχρι τῆς νῦν ἐθεάσω με [μαι V.] . Τὴν ἐμὴν οὖν εἰκόνα, καθώς με ἀρτίως [ἄρτι ὡς L.] ὁρᾷς ζωγραφήσας, σὺν τοῖς ἐμοῖς παισὶν Ὀρέστῃ [Ὀρέστην V, L.] τε [om. L.] καὶ Βαρδάνῃ [Βαρδάνην L.] καὶ τῇ ἑπομένῃ μοι [om. L.] παιδίσκῃ Ἀγάθῃ, πέμψον εἰς τὴν πόλιν Βιζύην.&rdquogr; Διυπνισθεὶς δ᾽ ὁ γέρων καὶ γνοὺς ὡς βουλητὸν τοῦτο τῇ μακαρίᾳ, [eius imaginem exprimit.] τὴν εἰκόνα, καθὼς κατὰ τοὺς ὕπνους ἑώρακεν, ἐκπληρώσας ἀσμένως, πέμπει ἐκ Ῥαιδεστοῦ ἐν Βιζύῃ παρὰ τὸν ἀνεγερθέντα ναὸν ὑπὸ τοῦ ταύτης ἀνδρός. Οἱ [εἰ V.] δὲ τὸ εἶδος αὐτῆς ἔτι ζώσης εἰδότες θεασάμενοι τὴν εἰκόνα, θαύματος ἐνεπλήσθησαν καὶ αὐτὴν εἶναι ἐκείνην τὴν μορφὴν αὐτῆς τε καὶ τῶν παίδων διωμολόγησαν.

[19] [Invidorum monachorum obtrectationes.] Ἐντεῦθεν μοναχοί τινες, φθόνῳ μᾶλλον ἢ ζήλῳ νικώμενοι, ἐπὶ τοῖς τελουμένοις θαύμασιν ἔλεγον· &ldquogr;Οὐ δύναταί τις ἐν κόσμῳ διάγων, κρεωφαγῶν τε καὶ ταῖς τῆς συζυγίας ἡδοναῖς ἐνηδόμενος, θαυματουργίας παρὰ Θεοῦ χάρισμα δέξασθαι, τῶν μοναχῶν στερουμένων πάντων ἡδέων καὶ κακουμένων καὶ θλιβομένων ἐν ἅπασι, πρὸς δὲ καὶ νυκτὸς καὶ ἡμέρας ὕμνοις προσκαρτερούντων καὶ μὴ ἀξιουμένων τινὸς τοιούτου χαρίσματος.&rdquogr; Ταῦτα δὲ ἔλεγον μὴ εἰδότες ὡς ὃ ἐπηγγείλατό τις εἰς τέλος ἀνύσας τῆς ἐπ᾽ αὐτῷ δωρεᾶς ἄξιός ἐστιν· ὁ δὲ μὴ ἀνύσας, πρὸς τὸ ἐστερῆσθαι τῆς δωρεᾶς [(ἄξιος - δωρεᾶς) om. L.] , καὶ κατακρίσεως αἴτιον ἑαυτὸν καθιστᾷ, ὡς ψευσάμενος εἰς τὸν [τὸ L.] πρὸς ὃν ἐπηγγείλατο Αὕτη μὲν γὰρ ἡ μακαρία Μαρία, τὸ θαῦμα τῆς καθ᾽ ἡμᾶς γενεᾶς, ὅσον ἐν τῷ ἁγίῳ βαπτίσματι ἐπηγγείλατο, διετήρησε μέχρι τέλους ἀνόθευτον, ὅπερ ἐστὶ πάντως τῆς τῶν κοσμικῶν τελειότητος· ἡ δὲ προσέθετο τούτῳ [τοῦτο L.] σὺν ἄλλαις οὐκ ὀλίγαις [corr., prius ὀλίγοις V.] ἀρετῶν ἰδέαις καὶ τὴν ἐλεημοσύνην, ἣ πάντων τῶν ἀρετῶν μάλιστα τὸν ἄνθρωπον ἀνυψοῖ, ὡς καρπὸς ὑπάρχουσα τῆς ἀγάπης, ᾗ καὶ Θεὸς ἐπευφραίνεται μᾶλλον, καὶ αὐτὸς αὐτὸ τοῦτο ἀγάπη ὀνομάζεσθαι βούλεται. [I Ioh. 4, 16.] Ὃς δ᾽ ἂν ἓν ἐπάγγελμα ψεύσοιτο καὶ δευτέρου ἁψάμενος ἐπιψεύσοιτο, πῶς ἂν οὗτος ἐκ δωρεᾶς Θεοῦ γέρας ἐνέγκοιτο; ἀλλὰ ταῦτα φιλοσοφεῖν οὐ τοῦ παρόντος καιροῦ.

[20] [Stephani Brysis episcopi lenta fides] Ἥψατο δὲ τῆς ἀπιστίας τὸ πάθος καὶ τοῦ τῆς Βρύσεως ἐπισκόπου Στεφάνου [Ibid., annot. 8.] , καὶ πλάσμα εἶναι τὰ περὶ τῆς ἁγίας λεγόμενα παράδοξα ἐλογίζετο, τὸν γάμον καὶ τὸν πλοῦτον καὶ τὴν δόξαν τὴν κοσμικὴν καλύμματα τοῦ ὕψους τῆς ἁγιότητος εἶναι τιθέμενος. Τί οὖν γίνεται καὶ πῶς τῷ ἀνδρὶ τὰ τῆς ἀμφιβολίας ἐλύετο; Γυνή τις δαιμονῶσα, — ὄνομα τῇ γυναικὶ Ζωή, — ἕβδομον εἶχεν ἔτος τῷ ναῷ προσεδρεύουσα, καὶ ἄλλους μὲν ἑώρα θεραπευομένους, αὐτὴ δὲ ἀθεράπευτος ἔμενεν· ἀλλ᾽ ὅμως οὐκ ἀπέστη χρηστὰς ἔχουσα τὰς ἐλπίδας. Ἐτελεῖτο γοῦν ποτε ἡ θεία μυσταγωγία, καὶ ἡ γυνὴ τῆς λάρνακος ἀποστᾶσα τοῦ ἐπισκόπου ἐδράξατο καὶ τὴν λάρνακα προσδεικνῦσα ἀνοιγῆναι ταύτην ἱκέτευε· τοῦτο γὰρ κελεύειν τὴν μακαρίαν, ὥστε τὸ ἐνοχλοῦν θεραπεῦσαι δαιμόνιον. Θάμβος ἐπὶ τούτοις τὸν ἐπίσκοπον εἶχεν· ὁ δὲ νεωκόρος καὶ ὅσοι παρῆσαν ἱκέται τούτου ἐγίνοντο [ἐγένοντο L.] καὶ τὴν κλεῖδα τῆς λάρνακος παρὰ τοῦ συζύγου τῆς μακαρίας ἠξίουν λαβεῖν. Γέγονε τοῦτο, καὶ ἡ δαιμονῶσα τὴν ἐπιβεβλημένην τῇ λάρνακι σινδόνα διατινάξασα ἑνὶ τῶν ἱερέων προσέρριψεν· εἶτα τῆς λάρνακος ἀνοιγείσης, περιχαίνει τὴν δεξιὰν τῆς ἁγίας καὶ δι᾽ ἐμετοῦ λαμβάνει τὴν ἴασιν. [miraculo coarguitur.] Καὶ ὁ ἐπίσκοπος δι᾽ ἑαυτὸν εἶπε τὸ θαῦμα γενέσθαι, ἵνα τοὺς τῆς ἀμφιβολίας λογισμοὺς ἀπορρίψῃ. Ἀσπασάμενος οὖν τὸ ἱερὸν λείψανον καὶ σῷον αὐτὸ καὶ εὐῶδες κατανοήσας, ἀπῆλθε θαυμάζων. Ἡ μέντοι θεραπευθεῖσα γυνή, ἐπειδὴ μετὰ τὴν θεραπείαν οὐκ ἐσωφρόνει, ἀλλ᾽ εἰς τρυφὰς καὶ μέθας καὶ τὴν ἑπομένην ἀκολασίαν ἐξώκειλεν, ἑνὸς παρελθόντος ἐνιαυτοῦ, πάλιν ὑπὸ τοῦ δαίμονος καταλαμβάνεται, καὶ γίνεται αὐτῇ τὰ ἔσχατα χείρονα τῶν πρώτων· οὐκέτι γὰρ τὸ κακὸν ἰάσιμον ἦν. [Matth. 12, 45.]

[21] Οὐκ ἔμελλον δὲ οὐδὲ οἱ τῆς μακαρίας κατήγοροι τὸν τῆς δίκης ὀφθαλμὸν λήσασθαι [λύσασθαι L.] οὐδὲ ἀτιμώρητοι παρελθεῖν, [Insectatores Mariae ultione divina] εἴτε τοῦ Θεοῦ κἀν τούτῳ τιμῶντος ἐκείνην, εἴτε καὶ αὐτῆς, ἐπειδὴ παθεῖν τι τοὺς διαβαλόντας [διαβάλλοντας L.] ἔδει, ἐνταῦθα κολασθῆναι τούτους δοκιμασάσης, μᾶλλον δὲ παιδευθῆναι, ἵνα μὴ ἐκεῖ τὰς εὐθύνας ὑπόσχωσι. Τίς δὲ ἡ παίδευσις; Ἑλένην τὴν ἀδελφὴν ὁ Νικηφόρος ἐφ᾽ ᾧ τὰ κατὰ τὸν οἶκον διοικεῖν προσελάβετο, [plectuntur.] ταύτῃ δὲ καὶ ἡ Σοφία θυγάτηρ συνῆν· καί ποτε κατ᾽ ὄναρ τῇ κόρῃ ἡ μακαρία ἐφίσταται καὶ σχετλιάζειν ἐδόκει, εἰ κυριεύειν αὐτῇ τῆς οἰκίας ἡ Ἑλένη δόξειε [δόξη L.] , καὶ ἀναχωρεῖν αὐτὴν ἐκεῖθεν ἐκέλευσεν, εἰ μὴ βούλοιτο ἐκστῆναι καὶ ἄκουσαν. Εἶπεν ἡ κόρη τῇ μητρὶ τὰ τῆς ὄψεως· ἐκείνη δὲ οὐ προσέσχεν. Εἶτα οὐ πολλαὶ παρῆλθον ἡμέραι, καὶ ἡ κόρη ἀθρόον ὀδύνην δριμεῖαν ἐνσκῆψαι τῷ τένοντι φήσασα κἀκεῖθεν εἰς τὴν καρδίαν διαταθῆναι, μετὰ τρεῖς ἡμέρας τῇ ὀδύνῃ ἐπανεβίω. Ἦσαν δὲ τῇ Ἑλένῃ καὶ ἕτεραι δύο θυγατέρες κατὰ τῆς μακαρίας καὶ αὐταὶ λυττήσασαι καὶ τῆς διαβολῆς τῇ μητρὶ κοινωνήσασαι, αἳ καὶ ὑπὸ δαιμόνων ἀγχόμεναι μέχρι θανάτου διέμειναν. Καὶ ὁ Δρόσος δέ, ὃν καὶ αὐτὸν κατήγορον τῆς ἁγίας ὁ λόγος ἐδήλωσεν, ὑπὸ Νικηφόρου ἀπωσθεὶς, πρῶτα μὲν ἐσχάτως πενόμενος διετέλεσεν, ὡς μηδὲ τῆς ἐφημέρου τροφῆς εὐπορεῖν, εἶτα καὶ πλευρίτιδι τὸν βίον κατέλυσεν. Ἀλέξιος δὲ ὁ τοῦ Νικηφόρου ἀδελφὸς ἄκρᾳ πενίᾳ συνέζησεν, ὡς μὴ δεύτερον ἔχειν χιτῶνα, καὶ τέλει κακῷ τὸν βίον ἀπήλλαξεν. Ἔφθασε δὲ καὶ ἐπ᾽ αὐτὸν τὸν Νικηφόρον ἡ ἀνταπόδοσις. Ἐσχόλαζε μὲν γὰρ κυνηγεσίοις [κυνηγεσίαις L. et V ante corr.] . λαγωοῦ δέ ποθεν [καὶ add. L.] ἐκθορόντος, μετὰ πολλῶν καὶ αὐτὸς ἀκρατῶς ἤλαυνε· τοῦ δ᾽ ἵππου, ᾧ ἐπῳχεῖτο, περιολισθήσαντος, καὶ αὐτὸς ἐκείνῳ συγκατηνέχθη [(τοῦ δ᾽ ἵππου - συγκατ.) ἐκείνω συγκατηνέχθη τοῦ δ᾽ἵππου ὧ ἐπωχεῖτο περιολισθήσαντος L.] , καὶ ὁ δεξιὸς ὦμος τῆς οἰκείας ἕδρας ἐκπέπτωκε, καὶ ἡ δεξιὰ τοῦ λοιποῦ παντάπασιν ἀνενέργητος ἔμεινε.

[22] Πολλῶν δὲ πολλαχοῦ συρρεόντων ἐπὶ τῇ [τῆ supra lin. V.] τῆς μακαρίας σεβασμίᾳ σορῷ κἀκεῖθεν δαφιλῶς ἀρυομένων [ἀρρυομένων V.] τὴν ἴασιν, οὐκ οἶδ᾽ ὅπῃ τῆς τῶν θαυμάτων διηγήσεως τράπωμαι· κατὰ μέρος μὲν γὰρ πάντα ἐκδιηγήσασθαι οὐκ ἂν γένοιτό μοί ποτε, παραλιπεῖν δὲ πάντα ζημίαν μὲν ταῖς φιλοθέοις ἀκοαῖς προξενήσω [προξενήσωσιν L.] καὶ ἐμαυτῷ μεγάλην τὴν ἀπὸ Θεοῦ ἀγανάκτησιν· τὰ γὰρ ἔργα τοῦ Θεοῦ ἀνκηρύττεσθαι ἄξιον. [Tob. 12, 7.] Ἔνθεν τοι καὶ ὀλίγ᾽ ἄττα [ὀλιγαττά V, ὀλίγα τὰ L.] ἐκ πολλῶν ἐκδιηγησάμενοι εἰς τέλος τὸν λόγον ἀγάγωμεν [ἀνάγωμεν L.] . [Daemoniacus sanatur.] Ἀνήρ τις Σεφρονᾶς τοὐπίκλην ὑπ᾽ [ὑπὸ L.] ἀκαθάρτου σφοδρῶς ἐλαυνόμενος πνεύματος, — ἦν δὲ ὁ ἀνὴρ ἀτάκτως κινούμενος, τοὺς ὀφθαλμοὺς διαστρέφων, τὰς σάρκας ἐσθίων, μηδὲν τὸ παράπαν εἰς κάλυμμα [κάλλυμα V.] τῆς σαρκὸς προσδεχόμενος ἔνδυμα, τὴν κεφαλὴν ἔχων αὐχμηρὰν [ἀσχημηρᾶν L.] ὑπὸ μακρᾶς ἀλουσίας, ἄνωθεν ἑλκομένας τὰς τρίχας, μυρίων κακῶν ὡς ἄν τις εἴποι μεστός, — πρὸς τῶν ἐξ αἵματος ἐν τῷ τάφῳ τῆς μακαρίας βιαίως φέρεται κἀκεῖθεν ἐλαίῳ ἁγίῳ τῷ μετώπῳ ἐπιχρισθείς, — ὢ τῶν σῶν ἔργων, ἀθάνατε βασιλεῦ, ὡς οἶδας δοξάζειν τοὺς σοὶ μετὰ θερμῆς τῆς πίστεως θεραπεύοντας, — ὑγιὴς ὁ ἀνὴρ ὦπτο καὶ σωφρονῶν ὡς μηδέποτέ τι τοιοῦτον ὀφθεὶς πεπονθώς, τοῦ πονηροῦ πάντως ἐκεῖθεν ἀπελαθέντος πνεύματος [πνεύματος ἀπελαθέντος L.] . Καὶ γυναῖκά τινα ἐκ παραλύσεως παντελεῖ κεκρατημένην ἀκινησίᾳ καὶ ὀδύναις δριμείαις πληττομένην ἐν πᾶσι τοῖς μέλεσιν, ἐπ᾽ ἀμάξης πρὸς τὴν σορὸν τῆς ἁγίας ἄγουσι, καὶ πάσης ὀδύνης ἐκτὸς ἀπολαβόντες αὐτὴν καὶ τοῖς οἰκείοις ποσὶ χρωμένην οἴκαδε ἀναστρέφουσι.

[23] [Symeon Bulgarus Bizyam expugnat.] Δίκαιον δὲ καὶ ταῦτα προσθεῖναι τοῖς εἰρημένοις· Συμεὼν ὁ ἄρχων Βουλγαρίας, ἀνὴρ θηριώδης [Ibid., num. 8, supra, p. 691, annot. 1.] , τῇ [τὴν L.] Ῥωμαίων ἐπιστρατεύσας, ἅπαν τὸ τῆς Θρᾴκης μέρος κατεληΐσατο, μέχρις αὐτῶν τῶν [om. L.] τῆς Κωνσταντινουπόλεως τειχέων πάντα καταναλώσας καὶ τὰς πλείους τῶν πόλεων κατασκάψας. Ἔνθεν τοι καὶ οἱ τὴν Βιζύην οἰκοῦντες [κατοικοῦντες L.] , μὴ δυνάμενοι πλέον ἐν ταύτῃ μένειν πενταετίαν ὅλην πολιορκούμενοι, καιροῦ τυχόντες ἐπιτηδείου, τὴν πόλιν καταλιπόντες ᾥχοντο, πυρὶ τὰς οἰκίας πάσας κατατεφρώσαντες. Ἀἰχμάλωτος οὖν τις διαδρὰς τὰς τῶν πολεμίων χεῖρας, δρόμῳ πολλῷ χρησάμενος, ἑσπέρας ἤδη τὴν Βιζύην ἔφθασε· γυμνὴν δὲ πᾶσαν ἀνθρώπων καὶ οἰκημάτων εὑρών, εἰς τὸν ναὸν τῆς μακαρίας πρὸς τὸ διαβιβάσαι τὴν νύκτα κατέφυγε. Μήπω δ᾽ [δὲ L.] εἰς ὕπνον τραπείς, γοερῶν φωνῶν τῆς σοροῦ τῆς ἁγίας ἐξερχομένων ἀκήκοε· σχετλιασμοὶ δὲ ἦσαν καὶ οἰμωγαί· &ldquogr;Καὶ τίνος (ἔλεγε) χάριν οἱ τὴν πόλιν οἰκοῦντες, χριστιανοὶ ὄντες, αὐτὴν καταλείψαντες ἔφυγον, [Mariae admonitu revocatur sacelli minister.] ἐμοῦ καὶ ταῦτα ἐνθαδὶ κατοικούσης; Εἰ δὲ οὕτω ποιῆσαι ἔμελλον, διὰ τί μὴ καὶ ἐμὲ μεθ᾽ ἑαυτῶν ἀνείλοντο, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς ἔθνεσί με κατέλειψαν;&rdquogr; Τούτοις ὁ ἄνθρωπος γενόμενος ἔμφοβος, διανυκτερεύσας εἰς τὴν Μήδειαν [Ibid., num. 6, supra, p. 689.] παρεγένετο καὶ τοῖς ἐκεῖσε πάντα διήγγειλε. Παρὼν οὖν ἐκεῖσε καὶ ὁ ἱερεὺς Νικήτας ὁ Καννάκης [Κανάκις L.] ὀνομαζόμενος, ὃς παρ᾽ ὅλην τὴν πολιορκίαν ἐν τῷ ναῷ τῆς ἁγίας τὰ τῆς λειτουργίας ἦν ἐκτελῶν, ἄρτι δὲ μετὰ τῶν ἐποίκων καὶ αὐτὸς ἐξελθών, κατέλαβεν εἰς τὴν Μήδειαν· καὶ ἀκούων ταῦτα παρὰ τοῦ αἰχμαλώτου, εἰς μνήμην ἦλθε τῶν ἐπιτελουμένων παρὰ τῆς μακαρίας θαυμάτων καὶ οὐκέτι στέγειν ἠδύνατο [εἰ add. L.] μὴ τὴν Βιζύην καταλαβεῖν καὶ εἰς προσκύνησιν τῆς ἁγίας ἐλθεῖν, καὶ ταῦτα πολεμίων ὄντων ἐντός· ὁ γὰρ λεχθεὶς Συμεὼν ἐν τούτῳ καταλαβὼν τὴν Βιζύην καὶ κενὴν ταύτην ἀνθρώπων καὶ οἰκημάτων εὑρών, τὰ ἀπὸ τοῦ πυρὸς ἐναπολειφθέντα τείχη ἐκ θεμελίων ἀνατραπῆναι προστάττει καὶ τὴν γῆν ἀροτριασθῆναι καὶ σπαρεῖναι, ὃ δὴ καὶ γέγονε, τοῦ καιροῦ εἰς τοῦτο ἁρμοδίως ἔχοντος.

[24] Ὃ γέγονεν ἐπ᾽ αὐτοῦ Συμεών, οὐ δίκαιον [Hostes prodigiis territi sacro tumulo parcunt.] ἂν εἴη παραδραμεῖν. Εἰσελθὼν γὰρ εἰς τὴν Βιζύην καὶ μόνους τοὺς ἐν αὐτῇ ναοὺς τῷ πυρὶ ἀναλώτους εὑρών, διῄει [δίει V, L.] περισκοπῶν καὶ οὓς μὲν εἰς ὡρεῖα, οὓς δ᾽ [δὲ L.] εἰς οἰκίας καὶ οὓς εἰς ἱπποστάσια καθιστῶν· ἀφικόμενος δὲ καὶ εἰς τὸν ναὸν τῆς ἁγίας καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῷ γλωσσοκόμῳ ἐπιβαλών, τοὺς παρατυχόντας τίνος ἂν εἴη ἠρώτα. Τῶν δὲ ἀπαγγειλάντων καὶ περὶ τῶν ἐπιτελουμένων θαυμάτων παρὰ τῆς ἐν αὐτῷ κειμένης εἰπόντων αὐτῷ, διανοιχθῆναι προστάττει· ἀλλὰ διανοιγομένου, φλὸξ ἐξῄει [ἐξίει L.] εὐθέως καὶ ἅπαντας κατεφόβησε. Τοῦτο ἐκεῖνος ἰδών, τὸν ναὸν μὴ παραθίγειν ὅλως τοῖς οἰκείοις προσέταξεν καὶ τοῖς ἱερεῦσι καθ᾽ ἑκάστην ἐπέτρεψε λειτουργεῖν. Οἰκίσας δὲ τὴν πόλιν ταύτην τισὶ τῶν οἰκείων αὐτῷ καὶ φρουρὸν ἐπ᾽ αὐτῇ Βουλίαν [Vide Comm. praev. num. 6, supra, p. 690, annot. 2.] τινὰ ἄρχοντα καταστήσας, [Bulias dux eorum] ἐξῄει, ὡς καὶ τὰς ἑτέρας τῆς Θρᾴκης πόλεις οὕτως ἐγκαταστῆσαι. Ὁ γοῦν προρρηθεὶς ἱερεὺς ὁ Καννάκης τοῖς τοῦ αἰχμαλώτου λόγοις προθυμηθείς, [a sacelli presbytero] ὡς εἴρηται, εἰς Βιζύην ἐλθεῖν τὴν προθυμίαν πληρώσων [πληρώσω L.] ἔσπευδε· πλησίον δὲ τοῦ κάστρου γενόμενος ἐκρατήθη παρὰ τῶν Βουλγάρων καὶ ἀνηρευνᾶτο, τίς τε εἴη καὶ πῶς ἐνταυθοῖ [ἐνταυθῆ L.] παραγενέσθαι τετόλμηκεν. Ὁ δὲ ἄρα ἀληθείας ὢν παῖς καὶ ἀληθῆ λέγειν μεμαθηκώς, ὅστις τε εἴη καὶ τίνος χάριν ἐληλύθει διωμολόγει. Ταῦτα δ᾽ [δὲ L.] εἰς ὦτα τῷ Βουλίᾳ ἐλθόντα, καὶ αὐτὸν τὸν ἄνδρα εἰς ὄφιν αὐτοῦ ἀγαγεῖν ἐκέλευσεν· ἐλθόντι δὲ ὑπεξίστατο καὶ πατέρα ἐκάλει καὶ μετὰ τιμῆς ὅσης ἐδεξιοῦτο καὶ περὶ τοῦ τῆς ἁγίας βίου καὶ τῶν θαυμάτων παρ᾽ αὐτοῦ ἐζήτει μαθεῖν μεθ᾽ ὅσης τῆς ἀξιώσεως. Καὶ ὁ μὲν χαρᾷ καὶ δάκρυσι σύμμικτος μετὰ παρρησίας πάντα ἐκδιηγεῖται τὰ κατ᾽ αὐτήν, [Mariae historiam docetur,] ὡς εἴη μὲν ἐκ Κωνσταντινουπόλεως, γονέων τε εὐγενῶν καὶ ἐνδόξων θυγάτηρ, καὶ ὡς γενναίῳ ἀνδρὶ συζευχθείη καὶ στρατηγῷ καὶ τὴν τοῦρμαν ταύτης τῆς πόλεως ἀναδεξαμένῳ, — Νικηφόρος ὄνομα τῷ ἀνδρί, — καὶ ὡς τέκοι μὲν τὸ πρῶτον παῖδας ἄρρενας δύο, οἳ καὶ ἔτι ζώσης αὐτῆς τε καὶ τοῦ ἀνδρὸς τῷ χρεὼν ἐλειτούργησαν, καὶ ὅσην ἐπ᾽ αὐτοῖς [αὐτῆς V, L.] τεθνηκόσι γενναιότητα ἐπεδείξατο καὶ ὡς μετὰ τούτους τέκοι καὶ ἑτέρους δύο ἄρρενας διδύμους καὶ τὰ ἐπ᾽ αὐτοῖς γεννηθεῖσι φανέντα συμβόλαια, καὶ ὅπως ὅσον ἡ μήτηρ προέφησε δι᾽ αὐτῶν, εἰς ἔργον ἐξέβη· ὁ μὲν γὰρ πρωτότοκος, — Βαάνης αὐτῷ τὸ ὄνομα, — εἰς στρατιώτας καταλεγείς, τοῦ ἐν τῇ Σηλυβρίᾳ [Συλημβρία L.] [Ibid., annot. 3.] εὑρισκομένου ἀρτίως Ῥωμαἳκοῦ στρατεύματος στρατηγεῖ, ὁ δὲ μετ᾽ αὐτὸν τεχθεὶς Στέφανος τὴν τῶν μοναχῶν ὁδεύσας, περὶ τὰ Ὀλύμπιά που ὄρη ἀναστρεφόμενος, ζῇ μόνῳ ἑαυτῷ τε καὶ τῷ Θεῷ, καὶ τὰ ἄλλα δὲ πάντα τῆς μακαρίας μετὰ ἀκριβείας ὁ ἱερεὺς τῷ Βουλίᾳ ἐκδιηγεῖται· τὴν ἀγάπην ἣν εἶχεν ἀνυποκρίτως πρὸς ἅπαντας, τὴν ἐλεημοσύνην τὴν ἄμετρον, τὴν συμπάθειαν, τὴν εἰρήνην, τὴν μακροθυμίαν, τὴν ἐπιείκειαν, τὴν ἀγαθοσύνην, τὴν φιλοπτωχίαν, τὰς ὁλονύκτους δεήσεις, τὰ δάκρυα, τὴν ὑπομονήν, τὴν εἰς τοὺς θείους ναοὺς μεθ᾽ ὅσης τῆς ἡδονῆς σπουδήν, τοὺς ἐν τούτοις ἀπὸ συχνῆς τῆς γονυκλισίας ἱδρῶτας, τὴν περὶ τὴν εὐπρέπειαν τῶν θείων ναῶν ἀγάπην καὶ ἐπιμέλειαν· ἔπειτα τὴν κατ᾽ αὐτῆς πλασθεῖσαν διαβολὴν ἐξ ὑποβολῆς τοῦ Σατᾶν, τὴν ἀποστροφὴν τοῦ ἀνδρός, τὰς πληγάς, τὸν θάνατον, τὰ μετὰ τοῦτον ἄπειρα θαύματα, ὅσα τε γενέσθαι φθάσας ὁ λόγος ἐδήλωσε καὶ ὅσα διὰ τὸ μῆκος παρέλειψε, τὴν εἰς τοὺς διαβαλόντας [διαβάλλοντας L.] τε ἀνταπόδοσιν, καὶ ὅπως ὁ ἀνὴρ αὐτῆς Νικηφόρος κατὰ τὸν καιρὸν τῆς πολιορκίας Βιζύης τέλει τοῦ βίου χρησάμενος, ἐτάφη παρὰ τῷ ἀριστερῷ μέρει τοῦ ἀνεγερθέντος παρ᾽ αὐτοῦ τῇ μακαρίᾳ ναοῦ. Ὁ δὲ Βουλίας ταῦτα ἀκούων ἐξεπλήττετο καὶ ἐθαύμαζε καὶ τῷ Θεῷ τὸν αἶνον σὺν τοῖς παροῦσιν ἀνέπεμπεν· ἔφη δὲ πρὸς αὐτόν· &ldquogr;Καὶ πῶς, ὦ τίμιε πάτερ, τοιοῦτον ἀγαθὸν ἠνέσχου καταλιπεῖν, εἴπερ διὰ τὴν τοῦ πολέμου φορὰν τοιαύτην ἔτλης ὑποστῆναι ζημίαν; Ἀλλὰ νῦν γε πάντα σοι συγκεχώρηται καὶ ἐφεῖταί σοι βουλομένῳ ποιεῖν τὰ τῆς λειτουργίας. Θέλησον οὖν καὶ συγκατοίκησον ἡμῖν· τὰ δὲ πρὸς τὴν χρείαν ἅπαντα ἂν ἡμεῖς ἀνελλιπῶς χορηγοίημεν.&rdquogr; Ὁ δέ· &ldquogr;Τῷ τέως μὲν οὐ δύναμαι (ἔφη) διὰ τὸ βούλεσθαι συγκατοικεῖν τοῖς ἐμοῖς οὖσιν ἐν τῇ Μηδείᾳ· ὃ δὲ δύναμαι ποιεῖν, τούτου [τοῦτο L.] καὶ δέομαι μὴ ἀποτυχεῖν· κέλευσον ἔρχεσθαί με καὶ λειτουργεῖν ἐν τῷ τῆς ἁγίας ναῷ μὴ παρά τινος κωλυόμενον.&rdquogr; Ὁ δὲ καὶ λίαν ἀσμένως τοῦτο κατένευσε, πρὸς δὲ καὶ ἠξίου μὴ ὑστερίζειν, ἀλλὰ συχνότερον τοῦτο ποιεῖν.

[25] [et cum Baana Mariae filio] Ἐπεὶ δὲ ὁ ῥηθεὶς Συμεὼν οὓς ἐν ταῖς ἁλωθείσαις παρ᾽ αὐτοῦ πόλεσιν ἀνετίθει φρουροὺς διά τινος χρονικοῦ διαστήματος μετεκαλεῖτο ὡς ἑαυτὸν καὶ ἄλλους ἀντ᾽ αὐτῶν ἔστελλε, μετακαλεῖται [μετεκαλεῖται L.] καὶ ἐκ Βιζύης Βουλίαν, ἕτερον ἀντ᾽ αὐτοῦ πέμψας φρουρὸν τῆς πόλεως. Οἱ δὲ τῆς φρουρᾶς ἐξερχόμενοι, δεῖν κρίνοντες πολέμου νόμῳ σὺν λαφύροις οἴκαδε ἀναστρέφειν, τοῖς ἐναπολειφθεῖσι τῶν Ῥωμαίων ἐπέτρεχον, καὶ λείαν πολλὴν λαμβάνοντες, οὕτω τὴν αὐτοὺς φέρουσαν ἐπορεύοντο. Ὡς δὲ καὶ Βουλίας τῷ διαδεξαμένῳ τὴν Βιζύην κατέλιπε, τῷ εἰρημένῳ νόμῳ στοιχῶν καὶ αὐτός, εἰς λαφυραγωγίαν ἐτρέπετο. Ἔνθεν τοι καὶ εἰς Σηλυβρίαν [Σηλυμβρίαν L.] καταλαβών, συναντᾶται παρὰ τοῦ ἐκεῖσε Ῥωμαἳκοῦ στρατοπέδου, οὗ [ὃν L.] τὸν Βαάνην ἡγεῖσθαι φθάσας ὁ λόγος ἐδήλωσε. Γνοὺς οὖν ὡς σὺν τῷ τοιούτῳ στρατεύματι καὶ Βαάνης ἐστί, τοὺς οἰκείους αὐτοῦ ἐπιστήσας, μόνος εἰρηνικώτερον παρεξέβη, καί τινα προσκαλεσάμενος ἐκ τοῦ στρατοπέδου Ῥωμαίων, περὶ Βαάνου μαθεῖν ἠξίου, εἰ παρείη τῷ στρατοπέδῳ· παρόντα δὲ μαθών, ἐδέετο τοῦτον ἰδεῖν. Μηνύεται ταῦτα Βαάνῃ, καὶ ὡς εἶχεν ἔνοπλος, ἔρχεται πρὸς Βουλίαν. Ὁ μὲν οὖν εὐθὺς αὐτὸν ἤρετο· &ldquogr;Σὺ εἶ ὁ σεβάσμιός μοι Βαάνης, ὁ υἱὸς τῆς ἐν Βιζύῃ ἁγίας Μαρίας;&rdquogr; Ὁ δέ· &ldquogr;Ἐγώ εἰμι (ἀπεκρίνατο), σὺ δὲ τίς εἶ καὶ πῶς τὸ ἐμὸν ὄνομα οἶδας καὶ τῆς μητρός, καὶ πόθεν ἐμοὶ φιλίως διάκεισαι;&rdquogr; Ὁ δὲ Βουλίας· &ldquogr;Ἄνθρωπός εἰμι ἁμαρτωλὸς (ἀπεκρίνατο), ἐπειδὴ τὸ τῆς σῆς μητρὸς ἅγιον [ὄνομα καὶ add. L.] λείψανον οὐκ ἠξιώθην ἰδεῖν, — ἀνοιγομένου γὰρ τοῦ τιμίου σκεύους, ἐν ᾧ κατάκειται, ἵνα παρ᾽ ἡμῶν θεαθῇ, φλὸξ ἐξελθοῦσα ἐκεῖθεν ἡμᾶς μικροῦ δεῖν κατέφλεγεν, καὶ οὐκέτι ἐτολμήσαμεν ἀνοῖξαι καὶ ταύτη θεάσασθαι, — κἂν γοῦν σε ἰδεῖν ἐπεπόθουν· ἦ γὰρ ἂν οὕτω τῆς ἐξ αὐτοῦ διὰ σοῦ χάριτος ἀπολαύσαιμι· σοῦ δὲ τὸ ὄνομα, [amicitiam coniungit.] καὶ ὅτι ἐνταῦθα εὑρίσκῃ, ἔχω μαθὼν [μαθεῖν L.] ἀπὸ τῶν παρ᾽ ἡμῖν αἰχμαλώτων, ἀφ᾽ ὧν καὶ περὶ τῶν τελουμένων θαυμάτων ἀκήκοα. Βεβαιότερον δὲ περὶ πάντων ἔγνων παρὰ ἱερέως ἀνδρὸς τοῦ λειτουργοῦντος ἐν τῷ ἀνεγερθέντι παρὰ τοῦ πατρός σου ναῷ. Ἀλλὰ καὶ ἐφ᾽ ἡμῶν αὐτῶν τοιοῦτόν τι γέγονεν [γέγοναι V.] . Τῶν ἡμετέρων στρατιωτῶν καθημένων εἰς φυλακὴν τοῦ τείχους Βιζύης καὶ λόγοις διαφόροις ἐντυγχανόντων, καὶ περὶ τῶν τῆς ἁγίας θαυμάτων ἤρξαντο διηγεῖσθαι καὶ ἅπαντες ἐξεπλήσσοντο· εἷς δὲ τούτων ἀπιστίας πάθει ἁλούς, μὴ ἀληθῆ εἶναι ἔλεγε τὰ λεγόμενα· εἰ γὰρ ἁγία ἦν αὕτη, καὶ τὴν πόλιν ταύτην, ἐν ᾗ κατάκειται, τῶν ἡμετέρων χειρῶν διεσώσατο ἄν. Οὔπω τέλος ἔσχεν ὁ λόγος αὐτῷ, καὶ πνεύματι συλλαμβάνεται πονηρῷ, πίπτει κατὰ γῆς τοὺς ὀφθαλμοὺς διαστρέφων, τοὺς ὀδόντας βρύχων, σιέλη ἐκπτύων τοῦ στόματος, τοῖν χεροῖν [ταῖς χερσὶ L.] συχνάκις πατάσσων τὴν κεφαλὴν καὶ μέγα βοῶν· ἐπὶ πολὺ δὲ οὕτως ὀχλούμενος, μόλις ἐπὶ τρέμουσιν ἀνέστη τοῖς γόνασιν, καὶ τὸν τάφον τῆς ἁγίας μητρός σου καταλαβὼν καὶ ἐφ᾽ ἱκαναῖς ἡμέραις ἐκεῖσε βασανιζόμενος ἔτυχε τῆς ἰάσεως· ὅπερ ἡμεῖς ἅπαντες θεασάμενοι καὶ ἔμφοβοι γεγονότες, τὸν Θεὸν τὸν δοξάξοντα τοὺς γνησίους οἰκέτας αὐτοῦ ἐμεγαλύνομεν ἰσχυρῶς, τὸν δὲ ἰαθέντα ἄνθρωπον εἰς Βουλγαρίαν ἐστείλαμεν καὶ τοῖς ἐκεῖσε τὰ εἰς αὐτὸν γεγονότα [γενότα V.] παρεδηλώσαμεν, ἱερέα τε μετεκαλεσάμεθα καὶ τὰ τῆς λειτουργίας μέχρι τῆς [τὴν L.] σήμερον εἰς τὸν ναὸν ἐκτελεῖ.&rdquogr; Τούτοις Βουλίας τε καὶ Βαάνης ἀλλήλοις συνομιλήσαντες, εἰρηνικῶς διεζεύχθησαν.

[26] [Baanes matris sepulcrum invisit.] Μετ᾽ ὀλίγον δὲ τοῦ εἰρημένου Συμεὼν τὴν ἀθλίαν ψυχὴν ἐκρήξαντος, Πέτρος ὁ υἱὸς αὐτοῦ [Petrus I (927 – 969).] τὴν ἀρχὴν διαδέχεται, ὃς καὶ βαρβαρικώτερον τοῖς πράγμασι χρώμενος, τὰς ὑπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἁλωθείσας πόλεις τῆς Θρᾴκης εἰς ἔδαφος κατασπᾷ, εἰς ἑαυτὸν τοὺς ἐν αὐταῖς εὑρισκομένους Βουλγάρους μετακαλούμενος, μεθ᾽ ὧν καὶ τὴν Βιζύην οὕτω διέθηκεν· ὅπερ μαθὼν Βαάνης σύν τισιν ἱερεῦσι καὶ στρατιώταις τῶν ὑπὸ χεῖρα τὴν Βιζύην καταλαμβάνει [καταλαβάνει V.] . Εἰσελθὼν οὖν μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ ἐν τῷ θείῳ τῆς ἁγίας μητρὸς αὐτοῦ καὶ τὰ εἰκότα εὐζάμενοι καὶ εὐχαριστήσαντες, τὸ τίμιον αὐτῆς καὶ ἅγιον λείψανον κατησπάσαντο· τῆς θείας δὲ καὶ ἁγίας ἱεροτελεστίας [ἱεροτελείας L.] ἐναρχομένης, τρισμὸς μέγας γέγονεν ἐν τῷ γλωσσοκόμῳ καὶ φόβον πᾶσιν ἐνέβαλεν, ὡς μικροῦ καταλιπόντας τὸν ναὸν ἐξελθεῖν. Τούτου δὲ μεθ᾽ ἱκανῆς τῆς ὥρας παυσαμένου, διαπορεῖν ἤρξαντο [ἤρξατο V.] , τί ἄρα τὸ σημεῖον βούλεται τοῦτο. Βαάνης οὖν ὁ υἱὸς αὐτῆς· &ldquogr;Ὥσπερ (φησί) καταλιπόντων ἡμῶν τὴν Βιζύην, ἀγανακτοῦσα γοερὰς ἠφίει φωνάς, καθὼς ὁ αἰχμάλωτος διηγήσατο, οὕτως ἐπὶ τῇ παρουσίᾳ ἡμῶν σκιρτᾷ ἐν ἀγαλλιάσει.&rdquogr; Τὰ τῆς θείας δὲ λειτουργίας τελέσαντες καὶ ἐπὶ τῷ γεγονότι δοξολογήσαντες, εἰς Σηλυβρίαν [Σηλυμβρίαν L.] αὖθις ὑπέστρεψαν.

[27] [Bizyam redux] Ῥωμανοῦ [Vide Comm. praev. num. 6, supra, p. 690. annot 5.] δὲ τῶν ῥωμαἳκῶν σκήπτρων ἐπειλημμένου καὶ γαμικὰ συναλλάγματα ἐκτελέσαντος μετὰ τῶν Βουλγάρων, εἰρηναία κατάστασις μέσον [μέσων V, L.] αὐτῶν τε καὶ τῶν Ῥωμαίων ἐγένετο. Ἔνθεν τοι καὶ ἅπαντες συναχθέντες εἰς τὰς ἰδίας πατρίδας ἐκτός τινος δέους ἔθεον, καὶ Βαάνης ἐντεῦθεν μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ ἐκ Σηλυβρίας [Σηλυμβρίας L.] τὴν Βιζύην κατέλαβεν. [Symeoni fratri occurrit;] Ἔτυχε δ᾽ ἐν τούτῳ καὶ τὸν εἰρημένον ἀδελφὸν αὐτοῦ [αὐτοῦ ἀδελφὸν L.] Στέφανον ἐκ τῶν Ὀλυμπίων ὀρέων κατά τινα χρείαν τὴν Κωνσταντίνου καταλαβεῖν, οὐχὶ Στέφανον ἔτι ὀνομαζόμενον, ἀλλὰ Συμεών, τῷ μοναχικῷ σχήματι τὸ ὄνομα εἰς τοῦτο ἀμείψαντα. Οὗτος [οὕτως L.] τοίνυν ὁ Συμεὼν τῇ τῶν πραγμάτων εἰρήνῃ ἐπευφρανθεὶς καὶ ἅμα μὲν ποθῶν τὴν πατρίδα ἰδεῖν, ἅμα δὲ καὶ τῷ ἀδελφῷ ἐντυχεῖν, τὸ δὲ πλέον, ἵνα τὸ τῆς μητρὸς ἅγιον λείψανον προσκυνήσας καὶ ἀσπασάμενος, τῆς ἐξ αὐτοῦ καταπολαύσῃ χάριτος, τὴν Βιζύην καταλαμβάνει. Εἰς τὸν ναὸν οὖν ἀφικόμενος καὶ τὰ κατ᾽ ἔφεσιν εὐχῆς τε καὶ εὐχαριστίας πληρώσας, ἐντυγχάνει καὶ τῷ αὐτοῦ ἀδελφῷ Βαάνῃ· ἔνθα δὴ κοινωσάμενοι ἄμφω τὰ κατὰ γνώμην, τὰς ἀνηκούσας αὐτοῖς ἀδελφικὰς μερίδας ἀποκληροῦσι τῷ ναῷ τῆς ἁγίας αὐτῶν μητρὸς καὶ εἰς μοναστήριον αὐτὸν ἀποκαθιστῶσιν. [qui parentum corpora transferri curat.] Ὁ γοῦν Συμεὼν ἐνταῦθα καὶ μετάθεσιν ἐννοεῖ τῶν λειψάνων· καὶ τὸ μὲν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐκτὸς τῆς ἐκκλησίας τάφον ποιήσας τίθησιν, τὸ δὲ τῆς ἀγίας μητρὸς αὐτοῦ [λείψανον add. L.] ἀπέθετο ἐν ᾧ ὁ πατὴρ κατέκειτο ἐκ μαρμάρου πεποιημένῳ. Οὐ δι᾽ ἑαυτοῦ δ᾽ [om. L.] ὁ Συμεὼν τὴν μετάθεσιν ἐποιήσατο, ἀλλὰ δι᾽ ἑτέρων· αἰτίαν δὲ τούτου, ἐν οἷς τὰ περὶ τούτων ἐκδιηγεῖται, ταύτην δίδωσιν οὑτωσί· &ldquogr;Ἐγὼ δὲ τῷ τοῦ Χὰμ ὑποδείγματι ἔμφοβος ὤν, ἀσχημοσύνην πατέρων θεάσασθαι οὐκ ἐτόλμησα.&rdquogr; Διὸ καὶ ἄλλοις ἐπέτρεψε τὴν μετάθεσιν· οἱ δὲ ταύτην ποιήσαντές φασι τὸν μὲν τοῦ Νικηφόρου νεκρὸν ὀστέα μόνα καί τινας ἁρμονίας διαγινώσκεσθαι, ἔτη δ᾽ [(ἔτη δ᾽) ἔτει δὲ V, L.] [Ibid., num. 8, annot. 11.] κάτω κείμενον· τὸ δὲ τῆς ὁσίας ἅγιον λείψανον σῷόν τε καὶ άνελλιπὲς εἶναι διωμολόγουν καὶ μηδεμίαν παθὸν φθοράν, πέμπτον καὶ εἰκοστὸν ἔτος κείμενον· ὃ καὶ ἀρτίως ὁρᾶται, χρόνων ἤδη συχνῶν παρεληλυθότων, μηδεμίαν ἔχον διάλυσιν. Ταῦτα δὴ δεόντως [(δὴ δ.) δὲ ὄντως L.] πληρώσαντες καὶ τὰ εἰκότα τελέσαντες, ἀπαίρει τῆς Βιζύης ὁ Συμεὼν καὶ εἰς ὄρος καταλαμβάνει τὸν Κυμινᾶν ἐπονομαζόμενον ἐν ὁρίοις Παφλαγονίας [παμφλαγονίας L.] , τῆς Πλουσιάδος ἐγγύς [Vide Comm. praev. num. 6, supra, p. 690, annot. 6.] , τὸν ἀσκητικὸν ὃν [om. L.] εἵλετο βίον καὶ ἔτι ἐξεργαζόμενος.

[28] [Nova miracula:] Μετὰ τούτων δὲ πλείστων θαυμάτων ἐκτελουμένων, καὶ ἐπὶ ταῦτα ὁ λόγος ὁρμᾷ καταλιπεῖν τι τῶν γεγονότων οὐκ ἀνεχόμενος. Γυνή τις ἀπὸ τοῦ κάστρου Μηδείας μονηρῷ πνεύματι συλληφθεῖσα, [mulier daemoniaca;] δεσμῶτις παρὰ τῶν ἰδίων αὐτῇ ἐπὶ τὸν τάφον ἄγεται τῆς ἁγίας, καὶ τὴν ὑγείαν ἀπολαβοῦσα, οἴκαδε χαίρουσα ἀναστρέφει. Καὶ ἀνήρ τις Δαβὶδ ἐπονομαζόμενος νοσήματι περιπέπτωκε χαλεπῷ· τὸ δὲ νόσημα ἐπὶ τοσοῦτον κατεῖχε τὸν ἄνδρα, [David infirmi morbus faucium] ἐφ᾽ ὅσον δὴ τὰ τοῦ σώματος μέλη τῇ παρέσει [παραινέσει L.] νεκρὰ κατεργάσασθαι. Ἠτόνησε μὲν αὐτῷ ἡ φυσικὴ διαρτία, ἀπεκέκλειστο σιτίων, ἀπεκέκλειστο πόματος· εἰ δέ ποτε εἶχεν ἄγειν τι τῶν ἁπάντων τῷ στόματι, μέχρι μὲν τοῦ φάρυγγος ἤγετο, εἶτα τῇ ῥύμῃ [τὴν ῥύμην L.] τοῦ ἐντὸς κινούμενον πάθους ἐκεῖθεν ἐξήρχετο, ὅθεν καὶ τὴν κάθοδον εὗρεν· οὐδὲ γὰρ καθεστηκότα τὰ ἐντὸς εἶχεν ὄργανα τὰ δυνάμενα κατεργάζεσθαι τὴν τοῦ ζῴου τροφήν, νόμῳ φύσεως εἴκοντα. Διόπερ ἄγεται καὶ οὗτος εἰς τὸ τῆς ἰάσεως ταμιεῖον [ταμεῖον L.] , εἰς τὸν ἀκένωτον θησαυρόν· πλησίον τῆς σοροῦ καὶ αὐτὸς κατατίθεται, διημερεύει, ἐξαιτεῖται τὴν τῆς νόσου ἀπαλλαγήν, [partim sanatus] λαμβάνει ταύτην αὐθήμερον, ἀλλ᾽ οὐ καθαρῶς ἴσος ἐντεῦθεν καινουργεῖσθαί τι παραδοξότερον προειδυίας τῆς μακαρίας. Ἀμέλει καὶ ἐγείρεται ὁ ἀκίνητος, ὁρᾷ πόδας ἀναισθήτους ὄντας τὸ πρὶν τὴν ἴασιν εὑραμένους καὶ δυναμένους ποιεῖν τὴν ἰδίαν ἐνέργειαν, βαδίζει τούτοις, ἄπεισι παρὰ τὴν ἑαυτοῦ οἰκίαν μὴ παρά τινος ἀγόμενος ἢ ἐρειδόμενος· μετ᾽ ὀλίγον δὲ μικρὸν βαρυνόμενος ἐπί τινι λειψάνῳ τῆς νόσου, ἀμνημονεῖ ὅθεν ἔτυχε τῆς ἰάσεως, ὅθεν ἔσχε τῶν βαρυτάτων ἐκείνων καὶ ἀφορήτων ὀδυνῶν τὴν ἀπαλλαγήν, [ob consultam veneficam recrudescit,] καλεῖ φαρμακόν τινα γυναῖκα ὑπὸ τῶν τῆς πονηρίας πνευμάτων τερατουργοῦσαν, δοκῶν ὑπ᾽ αὐτῆς ὁ φρενόληπτος τὴν ἄκραν ὑγείαν ἀπολαβεῖν. Ὡς δ᾽ ἐπεβάλλετο [corr., prius ἐπέβαλε V; ὡς δὲ παρεβάλλετο L.] μαγγανείαις καὶ ἐπῳδαῖς καὶ συχναῖς φαρμακείαις ἀθλίως ὁ ἄθλιος, πρὸς τῷ μηδὲν ἀνύειν εἰς λόγον ὑγείας, καὶ εἰς δεινοτέρας χωρεῖ τὰς πληγὰς καὶ ἐγεγόνει αὐτῷ τὰ ἔσχατα. [om. L.] χείρονα, ὅ φασι, τῶν προτέρων. [Matth. 12, 45.] Καὶ πάλιν ὀδύναι [ὀδύναις V, L.] δριμεῖαι καὶ πάλιν ἀκινησία μελῶν καὶ κακῶν μυρίων γέμουσα συμφορά. Ἀλλ᾽ οὐκ ἔμελλεν ἐπὶ πολὺ χαιρήσειν [χαίρουσα L.] ὁ Σατανᾶς· συνεὶς γὰρ ὁ ἀνὴρ τὴν ἀπάτην σὺν δάκρυσι θερμοῖς τὴν φιλάνθρωπον Μαρίαν ἐπικαλεῖται, ἐξαιτεῖται τοῖς συγγενέσι πρὸς τὸν θεῖον ταύτης ἀποκομίσαι ναόν· ἄγουσι τοῦτον τῇ κλίνῃ κείμενον, ἔμπροσθεν τῆς ἁγίας ῥίπτουσι λάρνακος, καὶ ὁ νοσῶν πρὸς τὸν ἰατρὸν ἀπιδὼν καὶ βύθιον στενάξας καὶ γοερὸν παρακεκομμένῃ τῇ φωνῇ καὶ τῷ ἄσθματι· &ldquogr;Σὺ μέν, (ἔφησε) μακαρία, εἰς ἐμὲ τὸν ἄθλιον ἐργασαμένη τὸν ἔλεον, τοῦ θανατοῦντός με νοσήματος ἠλευθέρωσας· ἡμεῖς δὲ ἐπ᾽ οὐκ ἀξίαις ταῖς ἀμοιβαῖς τὴν δωρεὰν ἀπετίσαμεν. [et iterum a sancta persanatur.] Τὸ λείψανον τῆς νόσου τὸ ἀμυδρὸν μὴ σοὶ τῇ θερμῇ ἰατρῷ ἀναθέμενοι, τῇ ἐξ αὐτομάτου μοι παρασχούσῃ τὴν ἴασιν τοῦ πολυειδοῦς ἐκείνου νοσήματος, ἀλλ᾽ ἐξ ἀφροσύνης τῇ ὑποβολῇ τοῦ Σατᾶν ἐμπεπαρωνήκαμεν γυναίῳ [γυνῆ L.] τινὶ ὀλεθρίῳ καὶ πονηρῷ τὰ καθ᾽ ἑαυτοὺς ἐπιτρέψαντες. Ἀλλὰ τῇ σῇ [om. L.] συνήθει φιλανθρωπίᾳ τῶν διπλῶν ἐξελοῦ με κινδύνων· εἰ γὰρ τῆς σωματικῆς ὑγιείας [ὑγείας L.] ἐπαπολαύσω, γνώσομαι πάντως ὡς καὶ συγγνώμης ἀξιωθήσομαι, ὧν ἀθλίως καὶ ἀσύγγνωστα ἥμαρτον, ἀσέβειαν ἄντικρυς ἐργασάμενος.&rdquogr; Τοιαῦτα καὶ ἕτερ᾽ ἄττα [(ἕτ. ἄττα) ἕτερα L.] πρὸς τούτοις ἐλεεινῶς φθεγξαμένου, ἐπικαμφθεῖσα ἡ μακαρία ἡ τοῦ φιλανθρώπου μαθήτρια, ἡ καὶ ζῶσα καὶ μετὰ θάνατον πλουσίως ἐκκενοῦσα τὸν ἔλεον, τῆς ἴασιν τῷ ἀνδρὶ καθαρῶς ἀποδίδωσιν.

[29] [Vis daemonum ab hominum corporibus depellitur.] Γυνὴ καὶ αὖθις ἑτέρα δαίμονι συλληφθεῖσα καὶ ἀγχομένη, παρὰ τὸν τάφον τῆς ἁγίας ἀχθεῖσα τῆς ἰάσεως ἔτυχεν. Καὶ ὁ ἐπὶ θυγατρὶ δὲ [om. L.] ταύτῃ [ταύτης L.] γαμβρὸς παραπλησίῳ δαίμονι συλληφθείς, καὶ αὐτὸς κατὰ τὸν ὅμοιον τρόπον τῆς ὑγείας ἐπιτυγχάνει. Καὶ ἱερεῖ τινι ἀλάλῳ καὶ ἀναισθήτῳ ὑπὸ νόσου τινὸς γεγονότι τὸ λαλεῖν καὶ αἰσθάνεσθαι ἡ μακαρία ἀποδιδοῖ [ἀπὸ πηδί L.] . Καὶ παιδίῳ τινὶ ἐς τοσοῦτον νάρκωσιν [ἄρκουσι L.] παθόντι μελῶν, ὡς μηδὲ τὸ στόμα ἀνοῖξαι δύνασθαι, παρὰ τὸν τάφον αὐτῆς ἀχθέντι τὴν ὑγείαν ἀποχαρίζεται. Ἕτερος δέ τις ἀνήρ, — Ἰσαάκιος ὄνομα τῷ ἀνδρί, — ὑπὸ σατανικῆς προσβολῆς τὸ φρονεῖν ἀπολέσας, κατὰ πεδίων [παιδίον L.] ὥσπερ ἵππος ἐκρόαινε καὶ ἐπὶ κρημνοὺς ὀρέων καὶ δυσβάτους ὁδοὺς διήρχετο δεσμὰ πάντα καταρρηγνύς [καταρυγνῆς L.] , μόλις ὑπὸ τῶν οἰκείων κρατεῖται καὶ δεσμοῖς παρὰ τὸν τάφον τῆς ἁγίας ἄγεται καὶ τὴν ὑγείαν ἐκεῖθεν τελείαν ἀπολαμβάνει. Σὺν τούτῳ δὲ καὶ ἕτερος κομισθεὶς ὑπὸ δαίμονος ἐνοχλούμενος, καὶ αὐτὸς καθαρᾶς τῆς ὑγείας ἔτυχε καὶ μετὰ τῶν ἰδίων ἀγαλλιώμενος τὴν οἰκίαν αὐτοῦ κατέλαβε.

[30] [Baanes matris virtutes aemulatus,] Τὰ γοῦν πλείονα τῶν θαυμάτων τῆς μακαρίας [(των - μακαρίας) prius bis scriptum in V.] διὰ τὸ πλῆθος τῆς διηγήσεως ἑκὼν ὑπερβήσομαι. Ἐπεὶ δὲ τοὺς φιλακροάμονας [φιλοκροάμονας L.] πάσχειν πέφυκε, γλιχομένους μαθεῖν περὶ τῶν τῆς ἁγίας παίδων, ἐν τίνι βίῳ ποίῳ [om. L.] τῷ τέλει ἐχρήσαντο [ἐχρήσατο L.] , ὁ λόγος ὀλίγ᾽ ἄττα καὶ περὶ αὐτῶν εἰρηκέναι χωρεῖ. Ὁ μὲν Βαάνης ὑπὸ τῷ πατρὶ αὐξηθεὶς [αὐξίνθεις L.] καὶ εἰς ἄνδρας φθάσας, γυναικὶ συζεύγνυται τῶν ἐπιφανῶν, καὶ δρουγγαρίου τάξιν λαχών, οὐκ ἐπήρθη περί τινι τῶν τῷ κόσμῳ τιμίων, ἀλλὰ τὴν ἰδίαν μητέρα ἐν πᾶσιν ἀπομιμούμενος, πρᾷος ἦν, ἡσύχιος, ἱλαρός, ἐπιεικὴς καὶ [om. L.] χρηστός, ὑπερβάλλων πάντας [πάντως L.] τοῖς περιδεξίοις τῶν στρατιωτικῶν κατορθώμασιν· ἦν μὲν γὰρ ἀνδρεῖος κατὰ τὸ σῶμα, πολλῷ δὲ ἀνδρειότερος κατὰ ψυχὴν καὶ προαίρεσιν· χρημάτων δὲ καὶ κερδῶν πάντων ἀνώτερος ὤν, παρεχώρει ἀεὶ τοῖς συστρατιώταις τῶν σκύλων, ὡς ἐντεῦθεν προσφιλὴς εἶναι αὐτοῖς καὶ περίδοξος καὶ ἐν τοῖς ἁπάντων στόμασι φέρωσθαι. Ἔσχε καὶ συνασκητὴν καὶ συνεργὸν ἁπάντων τῶν καλλίστων κατορθωμάτων Θεόδωρόν τινα τὸν τὴν τοῦρμαν διαδεξάμενον τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἄνδρα γενναῖον τὰ στρατιωτικὰ καὶ ῥωμαλέον, γενναιότερον δὲ τοῖς κατὰ Θεὸν πολιτεύμασιν· ᾧ δὴ συζευχθείς, οἷα μόσχος εὐγενής τε καὶ ἰσχυρός, ὡς εἰς πίονα γῆν ἠροτρίων ἐν ἑαυτοῖς καὶ τῶν ἀρετῶν τὰ σπέρματα ὡς ἄριστοι γεωργοὶ κατεβάλλοντο, οἳ κατὰ καιρὸν εὐφροσύνως ἐθέρισαν, καρποὺς ὡρίμους Θεῷ καὶ τοῖς θείοις ληνοῖς ἐναπέθεντο [corr., prius ἐναπέθετο V.] καὶ ἀγαλλίασιν αἰώνιον ἐκομίσαντο [ἐχαρίσαντο L.] . Πλέον δὲ πάντων τῶν ἀρετῶν ὁ Βαάνης τὴν ἐλεημοσύνην ἠσπάζετο κατὰ ζῆλον καὶ μίμησιν τῆς μητρός· οὐδὲ τῆς θείας ἀκολουθίας ἠμέλει ὁ τῶν θείων καὶ ἀναφαιρέτων ἄριστος ἐραστής, ἀλλ᾽ ἑκάστην ἡμέραν μετὰ καὶ ἀκολουθίας ὡρῶν δώδεκα τὸ ἅπαν ἐστιχολόγει ψαλτήριον, καὶ ἑσπέρας ἀεὶ πρὸ τῶν ὕπνων μετὰ τὴν τῶν ἀποδείπνων ἀκολουθίαν παράκλησιν πρὸς τὴν ἀειπάρθενον τοῦ Θεοῦ ἡμῶν μητέρα διὰ κανόνων τεσσαράκοντα ἐποιεῖτο, βίβλῳ τὸ παράπαν ἐν τούτοις μὴ χρώμενος, καὶ τῆς λοιπῆς δὲ ἁπάσης ἀκολουθίας οὐδέποτέ τινος ἀπελείπετο.

[31] [instante iam morte,] Ἐπεὶ καὶ αὐτὸν αἱ οὐράνιαι μετεκαλοῦντο μοναί, διὰ φυσικῆς ἀκολουθίας τοῦτο γενέσθαι προστάττει ὁ Κύριος. Ὅθεν καὶ κοιλιακῷ νοσήματι περιπίπτει, ἐφ᾽ ᾧ καὶ τὴν Κωνσταντίνου καταλαμβάνει ἰάσεως δῆθεν χάριν· τὸ δὲ ἦν ἄρα τῆς τοῦ Θεοῦ προνοίας καὶ οἰκονομία τοῦ κρείττονος· ᾗ γὰρ ἡμέρᾳ τὴν Κωνσταντίνου ὁ Βαάνης μετὰ τῆς νόσου κατέλαβεν, ἐν αὐτῇ καὶ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Συμεὼν καταλαμβάνει [καταλ. Συμεὼν L.] ἐκ τοῦ ὄρους τοῦ Κυμινᾶ, [a Symeone fratre] ἔνθα ἦν αὐτῷ τὸ τῆς ἀρετῆς ἐργαστήριον, ὡς ἤδη φθάσας ὁ λόγος ἐδήλωσε, καὶ παρὰ τῇ πύλῃ τῆς οἰκίας, ἐν ᾗ σκηνοῦν ὁ Βαάνης ἔμελλε, παρὰ δόξαν συναντῶσιν ἀλλήλοις, πρᾶγμά τι θεῖον τοῖς τότε θεασαμένοις καὶ τοῖς νῦν ἀκούουσιν. Ἐνταῦθα κατασπασάμενοι ἀλλήλοις καὶ συλλαλήσαντες τὰ εἰκότα, τῷ Θεῷ τὴν εὐχαριστίαν ἀπένειμον· τυγχάνει δὲ ὁ Βαάνης διὰ τῶν χειρῶν τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Συμεὼν τοῦ θείου καὶ ἀγγελικοῦ σχήματος καὶ [om. L.] Μαρῖνος μετονομάζεται καὶ εἰς τὰς θείας σκηνὰς μετοικίζεται, [monastica veste induitur.] δευτέραν τότε τοῦ ἰουνίου μηνὸς ἄγοντος· κατατίθεται δὲ τὸ σεβάσμιον αὐτοῦ καὶ τίμιον λείψανον εἰς τὴν μονὴν τῆς Θεοτόκου τὴν τὰ Κορώνης ἐπονομαζομένην πλησίον τῆς Ἀσπάρου [ἀσπόρου V. L.] κινοτέρνης [γγινστέρνης L.] [Vide Comm. praev. num. 7, supra, p. 690, annot. 8.] . Τὸ μὲν δὴ τούτου [τούτο L.] τέλος τοιοῦτον ἔσχε τὸν τρόπον. [Symeonis merita.] Εἰ δὲ καὶ ὁ ῥηθεὶς Συμεὼν ἐκ τῶν πολλαχοῦ τοῦ λόγου περὶ αὐτοῦ λεχθέντων τοῖς ἁγίοις συντάττοιτο, τοῖς θείοις ἀνδράσιν ὁ λόγος σκοπεῖν ἀφίησιν. Γραμμάτων μὲν οὖν γέγονεν ἔμπειρος καὶ εἰς βασιλείους αὐλὰς ἀπετάχθη διάγειν, ὡς εἴρηται, καὶ ὁ τρόπος αὐτοῦ προκόπτειν αὐτὸν ἐδίδου τοῖς παρὰ ἀνθρώποις κρείττοσιν· ἀλλ᾽ ἔρωτι τῶν θείων ἁλοὺς καὶ τὴν ὄντως μερίδα εὐαγγελικῶς ἐκλεξάμενος, ἑκουσίως καταλιμπάνει τὰς γηΐνους τιμάς, [Luc. 10, 42.] καὶ Θεῷ μόνῳ ζῆν ἐγνωκώς, ἀσκητικοῖς πόνοις ἐκδίδωσιν ἑαυτόν, καὶ ὄρη διερχόμενος ἐξ ὀρέων καὶ τόπους ἀμείβων ἐκ τόπων [τόπου L.] καὶ κατὰ τὰς μελίσσας ὡς ἐξ ἀνθέων τῶν ἀρετῶν συλλέγων τὰ κρείττονα, σκεῦος ἑαυτὸν τῆς ὄντως γλυκύτητος κατεσκεύασε, καὶ πάσης πικρίας γηΐνης ἐκκαθαρθείς, οἶκος Θεοῦ ἐχρημάτισε· πλουτεῖ γὰρ καὶ ἄκων τὸ τῆς ἱερωσύνης ἀξίωμα διὰ μόνην ὑποταγὴν τῷ ἐπιστατοῦντι καταπεισθείς.

[32] [Syncrisis.] Ἔδει μὲν τοιούτους υἱοὺς [οὒν V, οὒς L.] ἐκ τοιαύτης γενέσθαι, θείους ἐκ θείας, θαυμασίους ἐκ θαυμασίας καὶ χρηστοὺς ἐκ χρηστῆς καὶ ἐξ ἁγίας ἁγίους, ἀφιερωμένους Θεῷ ἐκ γενέσεως ἢ μᾶλλον εἰπεῖν καὶ πρὸ αὐτῆς τῆς [om. L.] γενέσεως, ἐπειδὴ ἡ τούτους τεκοῦσα ἑαυτὴν ὅλην ἐκ βρέφους Θεῷ ἀφιέρωσεν ἐξ ἰδίας τῆς προαιρέσεως, οἶκος ἁπάντων γεγονυῖα τῶν ἀρετῶν, αἷς ὁ πάντων Θεὸς ἐπευφραίνεται. Τίς γὰρ ἐξειπεῖν δυνηθείη τὸ εὐγενὲς αὐτῆς τοῦ φρονήματος, τὸ τῆς σωφροσύνης ὡραῖον, τὸ τῆς ἀγχινοίας περικαλλέστατον, τὸ πρὸς πάντας ἱλαρὸν καὶ εὐμενὲς καὶ ἐπίχαρι, τὴν πρᾳότητα, τὴν συμπάθειαν, τὸ ἐπιεικές τε καὶ μέτριον ἐν πᾶσι καὶ διὰ πάντων, τὸ πρὸς τοὺς δεομένους πάντας χρηστὸν καὶ φιλάνθρωπον, ἐν ᾧ καὶ τὴν ἄμετρον ἐλεημοσύνην ἠσπάζετο καὶ ἐξεπλήρου, μηδὲν ἑαυτῇ περιποιουμένη, ἀλλὰ πάντα τοῖς πτωχοῖς χορηγοῦσα. Πόσων οἴεσθε θυγατέρας πρὸς γάμον ἐξέδοτο, οἴκοθεν προῖκα προθεῖσα; πόσους ἀνέπλασε νέους ὀρφανίᾳ διεφθαρμένους; πόσαι γυναῖκες χηρεύουσαι ἐκ τῶν ἐκείνης δωρεῶν φιλοτίμως παραμυθίας ἀπήλαυσαν; πόσους πεινῶντας ἐξέθρεψε; πόσους γυμνοὺς ἐνέδυσε; πόσους διψῶντας ἡδίστου πόματος ἐνεφόρησεν; Ἔπνευσαν ἐκείνην μᾶλλον ἢ τὸν ἀέρα οἱ πένητες, οἱ προσταλαιπωροῦντες τῷ κρύει καὶ τῷ ψύχει πηγνύμενοι περιεθάλφθησαν ἀπὸ ἐνδυμάτων αὐτῆς· οἱ μηδὲ ὕδατος δυνάμενοι εὐπορεῖν τῇ τῶν μελῶν παρέσει ἐκείνην ἔσχον τῆν ἀναγκαίων παροχέα ἀένναον. Αὐτῇ συμβαίνει προσφόρως λεχθῆναι τὸ τοῦ Ἰώβ, τὸ τὴν αὐτῆς θύραν εἶναι παντὶ αἰτοῦντι ἠνεῳγμένην. [Iob. 31, 32] Τὰς δὲ δὴ περὶ τοὺς θείους ναοὺς πορείας αὐτῆς φροντίδας τε τῆς εὐπρεπείας αὐτῶς καὶ ἐπιμελείας, τὰς [(αὐτῆς - τὰς) om. L.] ὁλονυκτίους προσευχάς, τὰς παννύχους στάσεις, τὰς γονυκλισίας τὰς ἀμυθήτους, τοὺς [τὰς V, L.] ἀπὸ τούτων ποταμηδὸν περιρρεομένους αὐτῇ ἱδρῶτας [ἱδρῶτος L.] , τὰ συνεχῆ καὶ ἀένναα [ἀέννα V.] δάκρυα, τις ἂν λέγειν ἰσχύσειεν; τὰς ἐν τοῖς τοῖς πειρασμοῖς δ᾽ αὖθις καρτερίας αὐτῆς, τάς τε ἐν συκοφαντίας καὶ ἐν ταῖς διαβολαῖς γενναιότητας ἐκ σταθηρωτάτης διανοίας προβεβλημένας καὶ τὴν ἐν λύπαις καὶ συμφοραῖς ταύτης ὑπομονὴν ἀνένδοτόν τε καὶ ἀνυπόκριτον τίς οὐκ ἂν ἐκπλαγείη τε καὶ θαυμάσειε [θαυμάσιε V, L.] ; Πρὸς τούτοις δὲ τίς ἂν δυνηθείη λόγος ἀπαριθμῆσαι τὰς μετὰ θάνατον εὐεργεσίας αὐτῆς κοινῶς πρὸς πάντας τάς τε γεγενημένας ἰάσεις τε καὶ θαυματουργίας καὶ τὰς γινομένας ἀεὶ καὶ χορηγουμένας τοῖς δεομένοις καὶ πίστει βεβαίᾳ τῷ θείῳ ταύτης τάφῳ [om. L.] προστρέχουσι; Καὶ πῶς γὰρ οὐκ εἶχε καὶ μετὰ θάνατον τοῖς χρήζουσιν ἐπαρχεῖν, ὅπου γε καὶ πλέον εἰλήφει τὸ δύνασθαι, τὸ εἴ τί που ἐπανελείφθη αὐτῇ πάχος σαρκίου ἀποθεμένη καὶ καθαρῷ τῷ πνεύματι τῷ Θεῷ ἀμέσως προσομιλοῦσα καὶ τοῖς ἐν χάριτι παισὶ τοῦ Θεοῦ συναρίθμιος εἶναι πλουτήσασα;

[33] [Hagiographi peroratio.] Ἀλλ᾽ ὢ σεβασμία Μαρία, τῶν ἐν κόσμῳ καλῶς βιωσομένων ἁπάντων γυναικῶν τὸ [om. L.] καλλώπισμα [ἐγκαλόπισμα L.] , τὸ τῶν δικαίων ἐντρύφημα καὶ τῶν ὁσίων γλυκύτατον ἥδυσμα, τὸ τῶν ἀρετῶν δοχεῖον, τὸ τῶν χαρίτων σκεῦος, ὁ τῶν ἰαμάτων ἀκένωτος θησαυρός, τὸ ταμιεῖον τῶν δωρεῶν τοῦ θείου καὶ παναγίου πνεύματος, σὺν τῷ τιμίῳ χορῷ τῶν παίδων τῇ μακαρίᾳ καὶ παναγίᾳ [παναγία καὶ μακαρία L.] τριάδι παρισταμένη καὶ μετὰ παρρησίας βοῶσα · &ldquogr;Ἰδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδία, ἅ μοι ἔδωκας, Κύριε,&rdquogr; [Hebr. 2, 13.] ἱλέου ἡμῖν τοῖς ἀναξίοις τὸν εὐδιάλλακτον καὶ μακρόθυμον καὶ ἀνεξίκακον Κύριον, συλλαβοῦσα συμπρεσβευτὰς καὶ συλλήπτορας τῶν ὁσίων τὰ πλήθη, τῶν μαρτύρων τοὺς δήμους, τῶν δικαίων τὰ τάγματα, τὰς τῶν ἀγγέλων χορείας, τῶν ἀποστόλων τὸ στῖφος, τῶν προφητῶν τὸ συνάθροισμα καὶ τῶν πατέρων τὸ σύνταγμα · πάντες γὰρ εὖ οἶδα συμπρεσβεύουσιν ὑπὲρ ἡμῶν, φιλανθρωπίας ἐν ἑαυτοῖς εἶδος φέροντες, ἐπειδὴ γνήσιοι μαθηταὶ τοῦ φιλανθρώπου γεγόνασι · πρὸ πάντων δὲ καὶ μετὰ πάντων [corr., prius πάντας V.] ἔχεις τὴν αὐτοπαράκλησιν [litterae αὐτο supra lin. V.] τοῦ γένους ἡμῶν, τὴν τοῦ παντὸς κυρίαν καὶ δέσποιναν Θεοτόκον, τὴν ἀειπάρθενον μητέρα τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀεὶ δυσωποῦσαν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ οὐδέποτε τῆς δι᾽ ἡμᾶς πρεσβείας ἀπολειφθεῖσαν. Οὕτω δὲ ἂν ἱλεούμενος ὑπὸ πάντων ὁ φιλάγαθος κύριος, ὁ ἀεὶ νικῶν τῇ αὐτοῦ φιλανθρωπίᾳ καὶ ἀγαθότητι τὰ πλήθη τῶν ἡμετέρων ἀνομημάτων, ἴσως συνήθως δυσωπηθήσεται καὶ ἐπικαμφθείη καὶ ἐπιβλέψειεν ἐφ᾽ ἡμᾶς εὐμενὲς καὶ ἀποστρέψειε τὴν καθ᾽ ἡμῶν αὐτοῦ ὀργήν τε καὶ ἀγανάκτησιν, ἐλεήσας ἡμᾶς διὰ μόνην τὴν αὐτοῦ ἄφατον ἀγαθότητα καὶ φιλανθρωπίαν, καὶ τῶν συνεχουσῶν ἡμᾶς ὀδυνῶν καὶ ἀφορήτων συμφορῶν ἐλευθερωθείημεν καὶ ὄλεθρον ἴδοιμεν παγγενῆ τῶν ἐπικειμένων ἡμῖν δυσμενεστάτων ἐχθρῶν καὶ δίκην θηρῶν [θρηνῶν L.] ἀγρίων ἐπεμβαινόντων ἡμῖν καὶ λυμαινομένων τὸ ποίμνιον τοῦ Χριστοῦ, τὸν ἐκλεκτὸν κλῆρον, ὃν διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος ἐκ τῆς κατάρας ἐξηγοράσατο. Ναὶ δή [om. L.] , σεβασμία μῆτερ Μαρία, τὸ θαῦμα τῆς νῦν γενεᾶς, μὴ διαλίπῃς ἐξαιτουμένη [αἰτουμένη L.] τοῖς χριστωνύμοις ἡμῖν εἰρήνην βαθεῖαν καὶ τὰ ἐκ τοῦ Θεοῦ ἀγαθά, τοῖς ἐκ Θεοῦ τε δικαιωθεῖσιν ἐπὶ γῆς βασιλεύειν ἡμῶν νίκην κραταιὰν ἐκζητοῦσα κατὰ πάντων τῶν ἐναντίων ἐχθρῶν, καὶ τῇ τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίᾳ αὔξησιν καὶ εὐστάθειαν καὶ ἕνωσιν ἀρραγῆ · προἳσταμένη δ᾽ ἂν εἴης καὶ τῆς καλλίστης τῶν πόλεων ταύτης Βιζύης, καθ᾽ ἣν σοῦ τὸ ἱερώτατον καὶ ἅγιον σῶμα ἐπεβράβευσεν ὁ Θεὸς εἰς κοινὴν τῶν ἐνοικούντων βοήθειαν καὶ ἀντίληψιν καὶ ἀποτροπὴν νοσημάτων παντοίων καὶ τῶν ἀφανῶς τε καὶ φανερῶς ἀντικειμένων ἐχθρῶν · τῷ ἀρχιερεῖ δὲ σὺν τῷ κλήρῳ παντὶ καὶ πᾶσι τοῖς ἐτησίως τιμῶσί σε σωτηρίαν εἴης [εἰς L.] παρέχουσα καὶ πάσης νόσου ἀπαλλαγήν· εἰς δόξαν πατρός, υἱοῦ καὶ ἁγίου πνεύματος, τῆς παναγίας καὶ ὑπερουσίου τριάδος, τῆς μιᾶς θεότητός τε [om. L.] καὶ βασιλείας, ᾗ πρέπει δόξα, κράτος, τιμὴ καὶ προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν [ἁγία σῶσον με τὸν ἄθλιον add. V.] .

ADDENDA ET EMENDANDA

Pag. 3 c. — In cod. armenio 303 bibl. Sancti Lazari Venetiarum (an. 1220), fol. 287 – 288v, habentur “Miracula in imagine patrata, ex historia S. Athanasii Alexandriae patriarchae” cum appendice de translatione imaginis a Ioh. Tzimisce. Cf. B. Sarkissean, Plenissimus catal. armeniorum codd. bibl. Mechitharistarum Venetiis (Venetiis, 1914), p. 1134 – 35.
Pag. 19 d. — De his et sequentibus Miraculis nuper egit A. Sigalas, Ἡ διασκευὴ τῶν ὑπὸ τοῦ Χρυσίππου παραδεδομένων θαυμάτων τοῦ ἁγίου Θεοδώρου. Ἀπόσπασμα ἐκ τῆς ἐπετηρίδος τῆς ἑταιρείας Βυζαντινῶν Σπουδῶν, t. I (Athenis, 1924), p. 295 – 339.
Pag. 110, annot. 3. — Lege: BHL. 839.
Pag. 146, annot. 5. — De S. Benigno nihil legitur apud Iohannem Blackwood Greenshields, Annals of the Parish of Lesmahagow (Edinburgh, 1864), qui illius parochiae antiquitates sagacissime pervestigavit.
Pag. 201 b, lin. 17. — Lege: Stephani Orbeliani.
Pag. 313, annot. 2. — De coenobio Calamon, vid. etiam P. Van Cauwenbergh, Étude sur les moines d'Égypte (Paris, 1914), p. 109 – 121.
Pag. 314 e, in S. Lazaro. — Lege: de quo in Menaeis (22). Galisiotam
Pag. 317 a, lin. 19. — Lege: Theodorus Syceota.
Pag. 320 e, lin. 3. — Lege: Leonis VI.
Pag. 323 a. — Ecclesiis S. Tryphoni dicatis Nicaena illa addenda est quam laudat Theodorus Metochita in Νικαεύς, ap. C. Sathas, Μεσαιωνικὴ βιβλιοθήκη, t. I, p. 147.
Pag. 329 f. — Lege: πρίγκιψ.
Pag. 356 b. — Legenda sunt quae de eodem miraculo habet Theodorus Metochita, ap. Sathas, t. c., p. 148.
Pag. 384, annot. 7. — Lege: Antonini.
Pag. 416, annot. 11. — Lege: BHO. 1157. Reliqua coniungenda cum annot. 13.
Pag. 418 e. — Festum SS. Behnam et Saraï die 10 non octobris sed decembris annuntiatur; ad quem diem de iis facile meliora posteros docebunt successores nostri.
Ibid., annot. 9. — Coenobium Sancti Behnam, sive “Cryptae” hodie reapse obtinent Syri catholici. Vide H. Pognon, Inscriptionis sémitiques de la Syrie, de la Mésopotamie et de la région de Mossoul (Paris, 1907), p. 132 – 45.
Pag. 424 a. — Lege: Tahmiazdgerd.
Pag. 434. — Dele annot. 13.
Pag. 435 d, lin. 16. — Lege: celebratus.
Pag. 473 a. — De Daniele Scetensi, cf. P. Van Cauwenbergh, Étude sur les moines d'Égypte, p. 10 – 29.
Pag. 512, annot. 1. — Lege: de quo supra, p. 507, annot. 8.
Pag. 546 a, lin. 16. — Lege: litteras.
Pag. 548. — Annotatio 7 cum 6 commutanda.
Pag. 564, annot. 17. — Adde: C. Schuchhardt, Rethra auf dem Schlossberge bei Feldberg in Mecklenburg, in Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften, 1923, p. 184 – 226.

INDEX HISTORICUS IN TOMUM IV NOVEMBRIS

A

† Aaron Sarugensis 435 ab, 437 cf

† Aaron mon. Turabdinensis 432 c

Aaron (al. Hârûn) ar-Rašid 544 a

† Aba Carazun (al. Abacerazun, Abacerzun, Abcarâǧûn, Bacrâǧûn) m. 266 a

† Aba Nub. Vid. Nub.

† Abban. ab. Magharnuidhensis 307 d

Abbenante uxor Ugulini Melachini 606 ab

† Abcarâǧûn. Vid. Aba Carazun.

† Abdas m. in Perside 416 ab

† Abdas et Ebediesus mm. in Perside 388 f

† Abercius ep. Hieropolitanus 319 e

† Abia Egzie coenobiarcha in Aethiopia 249 f

† Abiath monialis e Garamaea m. 423 b, 429 d

† Abo presb. m. in Garamaea 423 d

† Abraham ep. Arbelorum m. in Perside 415 b, 416 b

† Abraham m. in Perside 423 – 425 e, 429 f-432 e

† Abraham presb. m. in Garamaea 423 d

† Abraham ab Alto Monte 435 a, 447 f

† Abraham Cascarensis 462 f

† Abrani m. 2 a, 9 b

† Abrosimas presb. m. in Perside 315 e

Abû Ǧa'far al-Mutavakkil chalipha 544 a

† Abundius m. 328 d

† Acacius ὁ ἐν τῇ Κλίμακι 665 e

Acacius mon. Sancti Orestis 392 a

† Acepsimas m. in Perside 416 bf, 420 a, 421 b

Achia uxor Andreae Pompognani 603 f

Acorsinus coniux Datae 286 a

Acquaviva (Octavius) S. R. E. card. archiep. Neapolitanus 614 a

Acquaviva (Felix) clericus regularis 622 f

Acropolita. Vid. Constantinus, Georgius.

Acrosia. Vid.. Chryse.

Aculinus. Vid. Aquilinus.

† Acutius m. 124 a

Adalbertus archiep. Hamburgensis 564 d, 565 a, 566 abe

Adalbertus comes de Chalawa 132 ef, 142 ab

Adamus Bremensis historiographus 564 c

Adarchurcasar (al. Adârkurkašar, Ἀδαρχώσχαρ, Adurkurkašar) archimagus Adiabenae 416 d

Adârgušnasp archimagus Garamaeae 417 f, 421 e, 427 f, 428 f

Adârkurkašar = Adarchurcasar.

Adarnarses curopalates 547 e

† Addaeus apostolus 390 a

Adelascia uxor Ianni Ranuctii Çentii 588 e

† Adeodatus. Vid. Isbozetes.

† Aderitus ep. Ravennas 475 e, 476 c, 478 b, 480 b, 481 e, 482 a

Ἀδεσήρ. Vid. Artaxerses.

Adrianus. Vid. Hadrianus.

Adulualdus. Vid. Eadbaldus.

Adurkurkašar = Adarchurcasar.

Adurpareh archimagus Adiabenae 416 b

† Adurparva m. in Perside 420 b

Aduršag archimagus Adiabenae 416 b

Aed, Aedh, Aedeus = Aid.

Aedh Slane = Aid Sláine.

† Aedhnat (Aednat) v. filia Loichiani 305 a, 306 ad, 308 b

† Aedhus. Vid. Aid.

Aedilberctus rex Cantiorum 532 ce, 534 ab

Aedilberga regina 534 a

† Aegidius ab. Regio, S. Aeg. Urbeveteri 590 d, 591 b

Aegidius ep. Caietanus 26 c

† Aeithalas (al. Aitilâhâ) socius S. Acepsimae, m. in Perside 416 b

Aemilianus consul 332 b, 360 e

Aemilianus Praetextatus praeses Phrygiae 330 b

Aenghus = Aonghus.

Aeodbaldus. Vid. Eadbaldus.

Aethelburga soror regis Eadbaldi 536 b

'Agaï (al. Gagaï) apostata Persa 421 b

† Agapitus m. Praenestinus 325 e, 326 a, 328 d

† Agapitus ep. Ravennas 475 e, 482 a

† Agapius presb. m. in Perside 424 f

† Agatha v. m. 297 b

Agatha ancilla S. Mariae iunioris 689 ce, 699 c

† Agia mater S. Lupi 483 d

Ἀγκούριος (al. Ἀγγούριος) fundator monasterii Cpoli 238 ac

† Agnellus ep. Neapolitanus 119 b

Agnellus historiographus Ravennas 475 – 77

Agnes testis in processu B. Ambrosii 571 a

Agnes uxor cuiusdam Cacçavolpe 588 f, 589 ab

Agnesia mater B. Ludovici Morbioli 290 e

† Agrippinus ep. Neapolitanus 118 – 28 Oratorium Neapoli 119 f, 125 a

Agustus. Vid. Augustus.

Ahriman Persarum numen 430 f

Aid, al. Aidh, Aed, Aedh, Aod, Aodh, Ead, Eadh, Ed, Edh, Eth, Odo, Hugo, Hugh, Eydus, Aied, Aedeus, Aidanus, Aidius, Aydus.

† Aid. ab. Fernensis 497 b

† Aid. ep. Kildariensis 501 a, 503 b

† Aid ep. Killariensis, al. Bricknia, Hugh Mac Bracan, Hughy Breaky, Aodh na Bricne, Aodh Mhac Briacna vel Breacan 312 b, 314 a, 495 – 531, 623 ce, 624 ab, 625 a. Crux S. Aidi in Mumonia 515 d

† Aid magnus 500 f

† Aid parvus seu iunior, filius Fearghusi 500 f

† Aid Candidus filius Lughaidhi 501 a

† Aid Mac Cairthinn. Vid. Mac Cairthinn.

† Aid filius Guairei 501 a

Aid Éighmheach (al. Odo Egmech, Odo Clamosus, Odo Eiccinntach, Odo Engach, Eighmech, Egmach) Hibernus 500 bc

Aid Fota = Aid Gabhal-Fhada.

Aid Gabalota = Aid Gabhal-Fhada.

Aid Gabhal-Fhada (al. Aid Fota, Aid Gabalota, Aid Gabul-Fada) pater S. Sarnait 306 a, 307 ef

Aid Sláine (al. Aied Slani) 510 d, 528 a

Aid quidam episcopus in Hibernia, Killariensis ut videtur 499 a

Aid pater Benigni cuiusdam 162 c

Aid pater S. Fionnbharri 308 e

Aid filius Diarmaidhi 503 f

† Aidanus quidam. Eius reliquiae Glastoniae servatae 169 b

† Ailbhe ep. de Imleach 509 e

Ailioll, al. Ailill, Alildus, Oilill, Oilioll.

Ailioll Molt rex Hiberniae 150 abdef

Ailioll filius Natfraochi 507 e

Ailioll Ólom 148 e, 149 a, 171 a, 305 e, 306 a, 494 b

Aimhirgin Glúingheal 166 c

Aistulphus rex Italorum et Langobardorum 477 b, 482 a

† Aitilâhâ. Vid. Aeithalas.

Albamonte (Franciscus) clericus regularis 623 d

Albanus chirurgus 303 c

Albero ab. Dunensis 2 a

† Albertus Drepanensis 294 f

Albertus Stadensis 565 a

Albinus quidam 122 e

Alciati (Andreas) 128 f

Aldobrandinus (Petrus) S. R. E. card. 621 c

† Alexander m. Ecclesia Alexandriae Statiellorum 540 e

† Alexander in Pydna m. 100 b

† Alexander m. Thessalonicae 100

Alexander III papa 538 d, 541 a

Alexander IV papa 567d, 568 a, 571 b

Alexander ep. Alexandrinus 134 f

Alexander imperator 688 f, 693 f

Alexandri (Carolus) presb. Venetus 27 a

Alexandri (Iosephus) Venetus 26 f

Alexius S. Mariae iunioris levir 689 ae, 695 b, 700 b

Alildus = Ailioll.

Allatius (Leo) 222 be

Alleaume (Gulielmus) ep. Lexoviensis 106 e

Allegrecta matrona Urbevetana 586 ef, 587 a

† Alphaeus, Zosimus et Alexander mm. Ecclesia Thessalonicae 100 e

† Alpinus ep. Catalaunensis. Translatio 2 a

Alquirinus (al. Alquierius) mon. Clarevallensis 311 a

Altaborga matrona Urbevetana 596 a

Altadonna uxor Ianni Donati Urbevetani 591 b

Altagratia uxor Florentini Urbevetani 600 de

Altagratia uxor Iohannis Iacobini Urbevetani 582 d

Altamilia uxor Arruvini Urbevetani 592 f, 593 a

Altovitus Florentinus 283 c

Altumare filia Bonagure Urbevetani 602 a

Alvarez de Toledo (Ferdinandus) dux Albae 616 c

† Alypius stylita 23 d

Amata Urbevetana 599 a

Amata uxor Andreae de Paterno 606 bde

Amata uxor Bartholomaei Urbevetani 605 bcd

Amata uxor Diotallievi Urbevetani 585 a

Amata uxor Rainerii Urbevetani 583 abde

† Amator. Vid. Monitor.

† Ambrosius ep. Mediolanensís 130 ab, 132 b, 136 ef, 140 cf, 141 ab

† Ambrosius Massanus O. F. M. 566 – 608

Ambrosius Bituntinus clericus regularis 611 b

Ambrosius Taegius O. P., scriptor 268 bc

'Amda Syon rex Aethiopiae 252 b

† Amesus (al. Aminesus, Amnesus, Aniesus, Aniensus) diac. Antiochiae 311 a, 384 a

Amhalgaidh filius Fiachrai 149 d

Amhalgaidh filius Mainei Mór 492 b

Amhalghaidh rex Mumoniae 498 de, 507 c

† Aminesus, Amnesus. Vid. Amesus.

† Anâ v. m. Chirchaseleuci 421 e, 429 d

Anaile pater Ereachani 181 b

† Ananias (al. Ḥanania) Arbelensis diac. m. in Perside 415 b, 416 bc

† Ananias, Petrus et socii mm. 392 c

† Anastasius m. 326 a

Anastasius I imperator 24 d

Anastasius Sinaita 24 f

Anatolius Studitarum hegumenus 656 c, 657 a, 666 c, 667 d

† Andreas apost. 6 ef, 16 c, 534 a, 642 c. Coenobium Neapoli 612 e. Ecclesia Rophi in Anglia 535 f, Viterbii 595 ac. Reliquiae 305 b. Regio S. A. Urbeveteri 576 abc, 581 e, 603 c, 606 ab

† Andreas Avellinus clericus regularis 609 – 23

† Andreas Antiochiae commemoratus 384 e

Andreas ab. Caroli Loci in agro Silvanectensi 311 b

Andreas Barberius Urbevetanus 577 abe

Andreas Molendinarius Urbevetanus 602 e, 603 ab

Andreas Stephani eremita Signae 280 e

Andreas de Wigman Hungarus 270 b, 276 b

Andreatius civis Catharensis 324 b

Andrić (Elias) parochus Mullae 300 a

Andrioctus filius Allegrectae Urbevetanae 587 a

Andronicus Frangopulus 321 a

Andronicus II Palaeologus imperator 669 bf

Anfolmithe mater Lassarae virginis 163 e, 164 c

Angelus Bertini piscator Murianensis 304 a

Angelus Consentinus O. F. M. 311 b

Angelus filius Godevilae Urbevetanae 591 b

Angrisanus (Iohannes Antonius) praepositus generalis clericorum regularium 609 b, 610 c, 614 ac, 619 f

† Anianus ep. Aurelianensis 482 f, 483 a. Monasterium 482 f, 483 a

Anianus 403 a

Anicius, Ἀνίκιος 329 f

† Aniensus, Aniesus. Vid. Amesus.

† Anna mater B. V. M. Ecclesia prope Bononiam 293 a

Anna Basilii imperatoris filia 628 a, 649 a

† Annibonia. Vid. Saturninus.

Anonymi duo O. F. M., conf. apud Campum Bassum in Apulia 311 c

Anso (Fabius d') medicus Neapolitanus 619 f

† Ansuerus monachus m. 564 a

† Anthimus et socii mm. 370 d

Anthimus metropolita Cappadox 391 c

Anthimus oeconomus Bizyae 689 c, 697 a

Antonia matrona 285 d

Antonia filia Nicholai Bandella 285 e

Antonia Urbevetana 607 d

† Antoninus m. Apamiensis 2 a, 311 d

† Antoninus m. Palaestinensis 384 c, 706 d

† Antoninus ep. Florentinus 280 d, 322 a

Antoninus. Vid. Antonius.

† Antonius magnus 253 e, 433 e, 655 d. Domus clericorum regularium Mediolani 613 d

† Antonius Cauleas patriarcha Cpoli 657 a, 666 d

Antonius imperator 332 b

Antonius Baldovinus de Baldovinis scriptor 280 d

Antonius de Murbiolis frater B. Ludovici 289 b, 290 e

Antonius praeses 73 b

Antonius rector ecclesiae Sancti Gervasii 281 d

Antonius infans 303 f

Antonius (al. Antoninus) vir nobilis Caesareae 339 a, 358 d, 366 d, 372 f

† Anub. Vid. Nub.

Aod, Aodh = Aid.

† Aodh na Bricne, Aodh Mhac Briacna vel Breacan = Aid ep. Killariensis.

Aonghus rex Mumoniae 498 d, 507 e

Aonghus Bailldhearg 176 a

Aonghus filius Nadfraochi 149 a

† Apater m. 9 d

Apella (Margareta) mater S. Andreae Avellini 612 a, 615 b

Aphrodite falsum numen 348 a

† Apolenaris, Apollinaris, ep. Ravennas 475 e, 476 a, 477 b, 478 df, 481 e. Ecclesia et monasterium Ravennae 479 ce, 480 d; ecclesia Romae 393 d

Apollinaris O. F. M. 574 f, 575 a

Apollo falsum numen 348 a

† Apsees (al. Ḥafsaï) m. in Perside 416 b

† 'Aqbalâlâ m. in Perside 415 e

Aquilinus, Ἀκυλῖνος, praefectus Orientis 333 – 36, 345 – 48, 354 d, 355 d, 356 d, 360 e, 368, 369 abde. Vid. Claudius Aq.

Arcella (Lucrecia) 613 c

Archelaus ep. Cascariensis 389 d – f

Archelides mon. e Mâia Daguâ'le 250 c

Ares falsum numen 45 e, 52 a, 348 a

† Arestes = Hedistus, Orestes.

† Arethas Kievocryptensis 247 c

† Ariadne m. 13 a

† Arianus praeses in Aegypto 116 a

Aribertus. Vid. Heribertus.

Aringi gens Florentina 287 c

Ariosti (R.) patricius Bononiensis 292 c

† Aristus = Orestes.

Arius haeresiarcha, Ariani 134 e, 135 – 40, 265 d

Arius Thorgilsi filius, scriptor Islandicus 565 b

† Arnoldus O. Cist., conversus Villarii 277 bf, 278 bd

Arnulphus ep. Turonensis 483 b

Arnulphus rex 133 d

Arplunn pro Calpurnio scriptum 488 c

Arrius. Vid. Arius.

Arruvinus Urbevetanus 592 f, 593 ab

Arsaber (al. Aršavir) magister, socer S. Theodorae imperatricis 546 c

Artabanus Armenius 197 b

Artašir. Vid. Artaxerses.

Artaxerses (al. Ἀδεσήρ, Ἀρταξάρης, Ἀρτάξηρ, Ἀρτασήρ, Ἀρτασήριος, Artašir, Ἀρτασίρας, Ἀρτασίρης) regulus Adiabenae 415 f – 424 b, 427 e

Artaxerses rex Persarum, pater Saporis 386 f, 387 b, 390 d

Artemis falsum numen 51 f, 86 ad, 335 bd, 348 a

† Artemius m. Antiochiae 9 b

† Artemon m. 2 b, 414 d

Arthwys (al. Arthrwys) unus ex atavis S. Pappo Post Priten 189 ab

Artimini (O.) mercator Bononiensis 292 c

Arturus rex in Cambria 531 d

† Asaph ep. in Cambria 190 a

† Ascanafer (al. Xenophron, Xenophorus) princeps Romanus 142 – 44

† Ascanafer. Vid. Xenophon.

† Asclepiades ep. Antiochiae 384 ef

† Asiâ medicus Antiochiae 434 e, 435 b

Asincretus negociator 337 a, 338 d, 357 f, 358 b, 372 ad

† Asnad, Asnat = Osnat.

Asotius (Ašoṭ) curopalates 543 b, 544 ab

† Aspren ep. Neapolitanus 118 c, 121 a

† Ἄστη v. m. Chirchaseleuci 421 e

Asyncritus. Vid. Asincretus.

† Athanasius ep. Alexandrinus 414 b. Reliquiae Caietae 26 b

Athanasius ep. Neapolitanus 119 bc, 120 b, 126 f

Athanasius mon. ἐν Συμβόλοις 219 f

Athelbertus rex 535 f

Athena falsum numen 332 a, 335 bd

† Atticus m. Africanus 2 b

Attilio 403 a

Aufusus nepos Liutprandi regis Langobardorum 538 b

† Augin. Vid. Eugenius.

† Augustinus ep. Hipponensis. Aedes Romae 323 e

† Augustinus ep. Cantuariensis 532 b, 534 d, 535 c

Augustus imperator 329 c, 344 b

Augustus (al. Agustus) ab. Sancti Symphoriani Biturigensis 108 a

Aurelianus imperator 409 d

Aurelianus praefectus 373 e – 379 d

Aurelianus vir nobilis Panormi 379 b – 383 f

† Aurelius ep. Riditionis 128 – 42. Cella Hirsaugiae 128 c. Ecclesiae in Italia 129 f

Austaldus (= Ansoaldus) ep. Pictaviensis 103 b

† Austremonius ep. Arvernorum 103 a, 110 de

† Auxentius m. 392 f

Auxentius ep. Mediolanensis 136 e

† Auxilius ep. socius S. Patricii 162 d, 165 e, 166 e

† Avellinus (Andreas). Vid. Andreas Avellinus.

Avellinus (Federicus) nepos S. Andreae Avellini 612 c

Avellinus (Franciscus Antonius) nepos S. Andreae Avellini 613 e

Avellinus (Hieronymus) nepos S. Andreae Avellini 612 c

Avellinus (Iohannes) pater S. Andreae Avellini 612 a, 615 b

Avṭadrovandacan. Vid. Naṭoi.

Aydus = Aid.

† Azâd (al. Ἀζαδάνης) diaconus Beth-Naggare m. 416 b, 419 ef, 420 d

† Azâd eunuchus m. in Garamaea 419 de, 420 d – 421 a

Azdaq (Eudocius?) ep. Bendosaborum 387 a

Azzolinus, al. Iasolinus (Iulius) medicus Neapolitanus 614 c, 618 f, 619 a

B

Baanes (al. Vahan) filius S. Mariae iunioris 689 a, 690 bcd, 691 a, 694 c, 701 cf, 702 b – e, 703 f, 704 ab

† Βαβούτζικος. Vid. Constantinus m. Amoriensis.

† Babylas ep. m. Antiochiae 384 e, 385 a

† Bacchus m. in Syria 434 e

Bacharius coniux Symonae 286 c

Bacimus discipulus S. Eustathii coenobiarchae in Aethiopia 247 f

† Bacrâǧûn. Vid. Aba Carazun.

† Badimus archimandrita m. in Perside 421 b

Badius (Raphael) O. P. 281 c

Badius Ascensius (Iodocus) 289 b

† Baetán discipulus S. Benigni 179 a

Bagaraṭ. Vid. Pancratius.

Bagatta (Thomas) prior Sancti Christophori Venetiarum 303 d

Bahrâm. Vid. Οὐαράνης.

Baiethene (al. Baithenus) princeps in Hibernia 513 e, 529 b

† Bairre, Bairreus = Fionnbharr.

† Bairre (al. Barra, Barri, Barro, Barrus, Barrinus, Findbarr, Finbarrus, Fionnbharr, Bairrfhionn, Barrfind, Barrfindus, cet.) ep. Corcagiensis. Vid. Morocus.

† Bairrfhionn, plures sancti huius nominis 308 e

† Bairrfhionn = Bairre.

Baithenus = Baiethene.

† Balaten (= Batlân medicus?) 313 c

Balseverina uxor Barthi Rapiçelle Urbevetani 580 c, 581 f, 582 b

Balseverina filia Tedorae Senensis 594 bde

Balvina soror Guidoloctae Urbevetanae 594 cd

† Bamîn. Vid. Poemen.

† Baodelinus, Baodolinus. Vid. Baudolinus.

† Baptista Hispaniolus Mantuanus 288 c – 289 b, 293 – 97

Baptista Ioannis Gnoci filius 303 e

† Barachisius (al. Berikhiesus) m. in Perside 425 e

† Barbara v. m. 243 d, 326 a

Bardanes (al. Vardan) filius S. Mariae iunioris 688 f, 689 e, 691 b, 693 f, 699 c

Bardas ὁ Βρατζῆς maritus sororis S. Mariae iunioris 688 e, 692 e

† Barḥadbešabâ diac. m. Arbelis in Perside 416 b, 421 b, 561 c

† Barḥadbešabâ presb. m. in Adiabena 416 e, 418 a

Barḥadbešabâ Iudaeus leprosus a S. Martyriano sanatus 442 d

† Baris (al. Pârs, Pâris) presb. m. in Garamaea 423 d

† Barnabas apost. 576 d, 577 ab

Baronius S. R. E. card. 90 bc

† Barr, Barra = Bairre.

† Barra = Fionnbharr.

† Barrfhind, Barrfind, Barrfhinn, Barrfinn = Fionnbharr.

† Barrfind, Barrfindus = Bairre.

† Barri, Barrinus, Barro, Barrus = Bairre.

† Barri, Barrind, Barrinthus, Barrinus, Barro, Barrus = Fionnbharr.

† Barsaumas Syrus mon. 435 ad, 441 c, 456 c

Bartho Bonsignoris Urbevetanus 601 d

Bartho Rapiçelle Urbevetanus 579 df, 580 cf

Bartho filius Lucae Tancredi Brance Urbevetani 598 d

Bartholomaea soror B. Ludovici Morbioli 290 e

Bartholomaea uxor Francisci Rerozzi 285 e

Bartholomaeus metropolita Aethiopiae 248 bd, 250 b, 252 d, 253 a

Bartholomaeus ep. Vesprimiensis 271 c

Bartholomaeus archidiaconus Urbevetanus 605 a

Bartholomaeus de Castro Plebis O. F. M. 574 b

Bartholomaeus a Fabriano O. F. M. 2 b

Bartholomaeus medicus Urbevetanus 575 f

Barthuctius filius Sclaraldiae Urbevetanae 575 ef

Barthuctus filius Bartholomaei Urbevetani 605 d

Bartolus Taviani Signensis 284 d

† Basilides m. 370 e

† Basilius ep. Caesareae Cappadociae 129 c, 132 c, 241 f, 391 c

Basilius I imperator 628 a, 688 df, 691 be, 692 cd, 693 f

Basilius II imperator 74 ac, 678 f, 679 e, 691 e

Basilius primum nomen S. Blasii 656 f, 659 f

† Batlân medicus 313 d

† Baudelius (al. Baudulus) m. 483 d, 538 c

† Baudolinus (al. Baodelinus, Baodolinus) conf. Alexandriae Statiellorum 538 – 41

† Bautha (Βαουθᾶ) matrona m. Chirchaseleuci 421 e, 428 f

Bazrig (al. Chazrig) dynastes Armenius 434 ef

† Béarach ab. de Cluain Coirpthe 162 a

† Bearrán discipulus S. Benigni 179 a

† Becc Mac Dé 491 e, 498 b, 505 e, 512 a, 521 c, 528 d

† Beda Venerabilis 532 b, 537 b

† Beggus-mac-De = Becc Mac Dé.

† Behnam (al. Vahunâm, Uhnâm, Vehvehnam, Marmechnâm) puer Chirchaseleuci m. 265 e, 418 bce, 425 a, 427 f, 706 d. Ecclesia in Aethiopia 249 e

Bel fabulosus conditor Bendosaborum 387 f

Bela IV rex Hungariae 270 a – c

Belbrunus filius Orvetanae Urbevetanae 601 d – f

Bellafante uxor magistri Carbonis Urbevetani 593 d

Bellavieni matrona Urbevetana 597 ac

Bellinus (Iacobus) clericus regularis 617 f

Belmani uxor Nicole Urbevetani 591 a

Bemmegnate Bemmenuti Raini Urbevetani 591 ef, 592 ab

Bemmegnate uxor Dominici Urbevetani 586 d, 595 f, 596 a

Bemmenuta filia Bonfigloli Urbevetani 596 c

Bemmenuta Martini Urbevetani 590 f

Bemmenuta uxor Nicole Sanebaldi Urbevetani 597 cd

Bemmenutus cappellarius Urbevetanus 578 bc

Bemmenutus filius Gualdradae Urbevetanae 608 b

Bemmenutus filius Legerii Urbevetani 576 de

Bemonus = Benignus.

Bencius (Matthaeus) clericus regularis 613 e

Benecasa Amidei Urbevetani 570 f, 607 a

Benedacta filia Giuglae Urbevetanae 584 e

† Benedictus ab. Anianensis 403 a

† Benedictus ab. Casinensis. Monasterium Blesili 400 a

Benedictus XIII papa 106 a

Benedictus pater B. Gratiae Catharensis 300 c

Benegnus, Benen, Benén = Benignus.

† Benén Giolla Padraig = Benignus ep. Ardmachanus.

Beneoin mac Aeda, Beneoin Mór mac Aeda ( = Benignus ep. Ardmachanus?) 162 c

Beniamin patriarcha Alexandrinus 16 b

Benignus, al. Benigno, Benian, Binean, Binén, Benegnus, Bemonus, Benineus, Binems, Binemus, Bineus, Benen, Benén, Beona, Beonna, Beon.

† Benignus m. Reliquiae Glastoniae servatae 169 f

† Benignus m. 170 d

† Benignus ep. Ardmachanus (al. Benén Giolla Padraig, Stephanus, Beneoin Mór mac Aeda) 145 – 88, 304 b, 305 aef, 306 ad, 308 bc, 706 b

† Benignus presb. de Lesmahago 146 b

† Benignus frater Cethiaci 146 b, 149 e, 154 f, 162 bd, 163 e, 164 bdf, 178 f

† Benignus filius Lugni 146 b, 149 e, 163 e, 164 bc, 177 c, 178 e

† Benignus quidam 165 d

† Benignus quidam cultus in Britannia Minore 165 d

Benignus (al. Benigno) ab. tempore S. Patricii 146 f

Bentivengna presb. Viterbiensis 595 a

Benzonius (Iosephus) clericus regularis 611 d

Beona = Benignus.

† Beonna (al. Beon, Benignus cet.) Glastoniensis 146 d, 169 d, 170 a

† Berikhiesus. Vid. Barachisius.

Bernadigius (Ioannes Petrus) notarius Mediolanensis 130 f

† Bernardinus Realinus S. I. 509 e

† Bernardus de Massa 567 c

Bernardus patriarcha latinus Antiochiae 311 d

Bernardus Guidonis ep. Lutevensis 220 b

Bernardus (al. Bjarnhardhr) ep. in Islandia 565 b

Bernardus Fracassati, Iohannis Baptistae et Mariae filius 303 e

Bernardus filius Petri Veneti Nobilis 303 d

Bernardus de Somma (al. Tomasius) O. F. M. 620 b

Bernerius ep. Meldensis 483 d

Beroldus Mediolanensis 131 b

Bertha uxor Petri Tramandate Urbevetani 591 cd

Bertha Rusticuctii Urbevetani 596 ef

† Bertivinus 107 a

Bertolotti (I.) notarius Bononiensis 292 c

† Bibâ presb. Hulsar m. 417 f

Biffi (Laurentius) clericus regularis 623 d

Binean, Binems, Binemus, Binén, Bineus = Benignus.

† Bisoes mon. in Aegypto 250 e

Bisoes mon. in Aethiopia 261 b

Biterbius presb. Viterbiensis 595 a

Bjarnhardhr = Bernardus.

Blait pater Cairtheanni 173 a

Blancus Urbevetanus 581 d

† Blasius Amoriensis mon. 656 – 69

Blasius ep. Catharensis 324 e

Blasius ab. Hirsaugiensis 133 d

Blasius O. F. M. 574 b

Blasius civis Vesprimiensis 275 d

Blasius filius Bartoli Taviani 284 d

Blasius pecorarius Viterbiensis 595 b

† Boethazat. Vid. Guhišthazad.

Βοἳδίτζης (al. Βουδίτζης) Amorii oppidi proditor 546 b

Βολκάκιος = Vulcacius.

† Bolcán = Olcán.

Bolvitus (Franciscus) clericus regularis 609 e

Bona, matrona Urbevetana 582 c

Bona, uxor Çentii Ianni Ranuctii Urbevetani 588 d

Bona, mater B. Gratiae Catharensis 300 c

Bonacursus Laurentii Urbevetani 597 e

Bonacursus Rainaldi Urbevetani 593 f – 594 b

Bonadimane uxor Accentantis Urbevetani 600 cd

Bonafidantia filius Arengerii de Arcidosso 608 df

Bonagratia de Sancto Iohanne de Montorio 575 de

Bonagura Perosinus, civis Urbevetanus 595 e – 596 a

Bonaionta O. F. M. 574 a, 575 a

Boncompagnus (Hieronymus) ep. Bononiensis 292 c

Bondimmanus civis Urbevetanus 597 e

Bonifatius V papa 533 bc, 536 bd

Bonus, filius Divitiae Perusinae 598 ab

Borgese cartarius Urbevetanus 587 df

Bossa (Alexander) Venetus 26 e

Βουδίτζης. Vid. Βοἳδίτζης.

Bovo ep., comes Adalberti episcopi Hamburgensis 564 e

Brancas (Henricus Ignatius de) ep. Lexoviensis 106 e

Brandan, Brandon = Bréandán.

Breac (al. Brec, Brecc, Brecht, Brech, Brichius, Briccius, Prech) pater S. Aidi episcopi Killariensis 495 cf, 496 f, 497 ace, 498 ab, 499 b, 500 bcf, 501 d, 502 ad, 503 d, 504 af, 517 bc, 525 ac, 623 ce, 624 b

Bréandán, al. Brendan, Brandan, Brandon.

† Bréandán de Birr 498 d, 506 a, 517 ef, 525 de

† Bréandán discipulus S. Patricii 498 d

Bréandán ep. Ardmachanus ficticius 150 c

Breasal, al. Bresal, Bressal.

Breasal Breac 149 d, 171 a

Breasal filius Siorchaidhi 186 a

Breasal frater Mainei Mór 492 f

Brendan = Bréandán.

† Brendanus Birra, Brendanus Birrae = Bréandán de Birr.

Bresal, Bressal = Breasal.

Brian filius Eochaidhi 175 a, 176 a

Briccius, Brichius, Bricht = Breac.

† Bricknia = Aid ep. Killariensis.

Brictius scolaris Hungarus 274 ac

† Brigida abb. Kildariensis 496 e, 498 c, 501 e, 502 ad, 509 c, 510 b, 511 b, 520 be

† Brigida de Móin Mioláin 503 b

Brigit, Brigita = Brigida.

Brincas praepositus 30 a, 31 ab, 32 b, 40 a, 77 a

† Brochfael, Brochmail = Brochwel.

† Brochwel Ysgythrog (al. Brocmailus, Brochfael) 189 d

† Brocidius ep. socius S. Patricii 162 bd

† Brocmailus = Brochwel.

† Brón ep. socius S. Patricii 161 b, 162 bd

† Bronach v. socia S. Patricii 162 bd

† Bronius = Brón.

Brown (Gilbertus) ab. de Sweetheart 146 b

Brumasius ep. Calaritanus 316 f

Bruna uxor Bonacolti Urbevetani 595 d

Brunactia soror Palmeriae Viterbiensis 595 a

Bruno coniux Richae 285 a

Brunus = Brown.

Brustes (Mauritius de) ab. Cesseronis 404 e

Buadhmael discipulus S. Benigni 179 a

Bucacius (al. Bucadius) Petronius Gratus consul Occidentis 332 b, 360 d

Bugha dux Arabum 542 f – 553 e, 558 d

Buiactone de Catabulo, de castro episcopi Suanensis 596 d – f

Bulias legatus Symeonis regis Bulgarorum 690 ab, 701 a – f, 702 b

Burgonzius scriptor vitae S. Baudolini 539 d

C

Cabades rex Persarum 196 f

Caccianimicorum gens Bononiensis 291 e

Cadell pater Cyngeni Deyrnllwg 189 d

† Cadfael, Cador = Cadocus.

† Cadfan (al. Catamanus, Catman, Catvan, Cadvan, Cædmon) ab. conf. in Cambria 144 e – f, 145 d

† Cadocus, Catwg, Cadfael, Cador, Sophia, ep. Beneventanus, in Cambria 144 f

† Cadvan, Cædmon = Cadfan.

Caecilia hortulana de littore S. Erasmi 304 a

† Caesarius m. Monasterium Romae 656 b, 662 f

Cagianus (Iohannes Antonius) clericus regularis 609 b, 610 a, 611 c, 623 d

Cáichán 164 ab

† Caietanus Thienaeus fundator clericorum regularium 612 b, 614 c, 621 a – e

Cailean, al. Caillin, Cuillin, Callianus.

Cailean pater S. Grealláni discipuli S. Patricii 485 c, 489 a, 624 b

Cailean filius Níatui 177 c, 178 a

Caillin = Cailean.

† Cainneach (al. Kannechus, Cainnech, Cannicus, Cainnicus, Kannicus, Kainnicus, Kynnecus, Kynnicus) ab. de Achadh Bhó 498 d, 499 bd, 500 a, 506 a, 517 e, 525 de

† Cainnech, Cainnicus = Cainneach.

Cairbre, al. Cairpre, Coirbre, Coirpre.

Cairbre Cluaisdhearg, al. Cairpre Cluaisderg 485 c, 489 a, 624 b

Caireadh (al. Cared, Caredh, Cairiudh) filius Fionnchaemi 177 c, 179 b, 180 ab, 181 a

† Caireall, Cairell, in Hibernia 488 a, 492 c

Caireall discipulus S. Benigni 179 a

Cairiudh = Caireadh.

Cairpre = Cairbre.

Cairtheann quidam Hibernus 164 b

Cairtheann mac Blait 173 ab, 174 a

Cale mater S. Thomaïdis Lesbiae 233 b, 234 ef, 242 b

Calecas. Vid. Theophilus.

† Calimerus ep. Mediolanensis 613 a

Callianus = Cailean.

† Calliopius. Vid. Nereus.

† Callistus papa m. 326 a

† Calocerus ep. Ravennas 475 e, 476 c, 478 b, 480 b, 481 e, 482 a

Calogerà (Marcus) ep. Catharensis 299 e

Calpurnius (al. Calpurn, Arplunn) S. Patricii pater 488 c

Campanari (Iosephus) presb. Venetus 27 a

Campanili (Iohannes Hieronymus) ep. Lacedoniensis 610 e

† Cannicus = Cainneach.

† Cáol = Coel.

Capece (Andreas) clericus regularis 623 ad

Capgravius (Iohannes) hagiographus 534 e

Capitaneus ep. Urbevetanus 570 e

Carabona uxor Guidonis Petri Brune notarii Urbevetani 599 e

Caracciola (Isabella) ducissa Aquariae 619 c

Caracciola (Victoria) 613 f

Caracciolo (Antonius) clericus regularis 614 a

Caracciolo (Ianuarius) clericus regularis 623 a

Caracciolo (Iohannes Baptista) clericus regularis 623 a

Caracciolo (Iulius) dux Celensae 620 c

Caradonna uxor Giraldi Urbevetani 602 d – f

Carafa (Alphonsus) archiep. Neapolitanus 120 d

Carafa (Decius) S. R. E. card. archiep. Neapolitanus 610 d, 622 ad

Carafa (Hippolyta) Neapolitana 620 c

Carafa (Iohannes Petrus) archiep. Neapolitanus 612 f, 615 f

Carafa (Ludovicus) princeps de Stigliano 612 c, 618 c, 622 d

Cared, Caredh = Caireadh.

Caremuselus filius Leocadii 102 c, 114 b

Carinus imperator 409 d

† Carolus Borromaeus S. R. E. card. archiep. Mediolanensis 131 ab, 611 e, 613 a, 617 a

† Carolus Magnus imperator 141 c

Carolus Calvus imperator 220 b

Carolus III imperator 133 a

Carolus VII rex Francorum 105 a

Carolus a Basilica Petri ep. Novariensis 131 a

Carrati (Balthasar comes) Bononiensis 292 f

Carus imperator 409 d

Casae Alberi marchionissa 612 c

Casey = Ó Cathasaigh.

Cass filius Fraechi 177 c

† Cassán socius S. Patricii 162 bd

Castaldo. Vid. Piscara Castaldo.

Castanus (Iohannes Georgius) notarius Mediolanensis 130 f

Castellana filia Ugulini Grece Urbevetani 601 ef

Castellus (Franciscus) ordinarius Mediolanensis 128 c, 130 f, 131 a

† Catamanus = Cadfan.

Cathaoir, al. Catherus.

Cathaoir Ceannrudrach 149 de, 176 b

Cathaoir Mór 149 d, 171 a, 176 a, 306 a, 494 b, 624 d

Cathaoir filius Feidhlimidhi Fiorurghlas 148 f, 305 e

† Catharina m. Monasterium Vesprimii 268 a, 270 f, 271 c, 272 cd, 275 d, 276 d

† Catharina v. Bononiensis 614 e

† Catharina v. Senensis 267 e – 269 a

Catharina de Manfrix 303 f

Catharina monialis, magistra B. Helenae 271 a

Catharina Tortolez monialis clarissa 312 b

Catherus = Cathaoir.

† Catman = Cadfan.

Catulla matrona Parisiensis 312 b

† Catvan = Cadfan.

† Catwg = Cadocus.

Caumartin (Iohannes de) ep. Blesensis 107 c

Cavallerius (Iacobus) S. Rotae auditor 610 e

Ceannrudrach = Cathaoir Ceannrudrach.

Cearball = Fearghus Ceirrbheal.

Ceco de Camerino civis Urbevetanus 589 ef

† Cenau (al. Ceneu, Kenau, Keneu) filius Coeli 188 f, 189 ab, 531 b

Cendrudrach = Ceannrudrach.

† Ceneu = Cenau.

Centina uxor Guidonis Porcarii Urbevetani 589 ac

Centius Ianni Ranuctii Urbevetani 588 de

Cerball = Fearghus Ceirrbheal.

Cethechus = Cethiacus.

Cethiacus (al. Cethechus) frater S. Benigni cuiusdam 146 bd, 149 e, 154 f, 162 b, 163 e, 164 bdf, 178 f

Chanaranges. Vid. Qnarik.

Chazrig. Vid. Bazrig.

Chele Lapi Laudese de Sancto Frigdiano 281 f

Chenna archidiac. Alexandriae Statiellorum 539 e

Cheiap (al. Hoiap, Pata) magistratus Persa 197 a, 209 df

Chosroes I Anošarvan Cabadis filius 191 e – 199 b, 201 b, 202 df, 204 d, 212 ef, 213 e

Chosroes II Hormizdae filius 192 f

Chosroes Peroz Armeniae magistratus 193 e, 198 e, 205 d, 206 f

Christodulus. Vid. Gabra Crestos.

† Christofanus (al. Christophoris). Regio S. Ch. Urbeveteri 581 a, 585 c, 596 a

Christofanus civis Urbevetanus 570 f, 602 a – c

† Christophorus m. 2 d, 414 d. Monasterium de Pace Venetiis 297 c, 299 d, 300 d, 301 aef

Chryse (al. Acrosia) mater S. Iohannis abbatis montis Bizan 249 a, 255 cf

Chrysippus presb. Hierosolymitanus 13 a, 15 b, 17 – 19, 55 – 72

† Chrysogonus m. 2 d. Ecclesia Romae 289 a

Churcasid, Kurkašid, archimagus Adiabenae 416 bf

Cían avus S. Benigni Ardmachani qui fertur 148 ef, 171 a, 306 a

Cían rex 491 ab, 492 ab, 493 a

Cían filius Ailiolli Ólom 148 e, 149 a, 171 b, 305 e, 306 a

Ciancius (Mutius) notarius Alexandriae Statiellorum 540 d

Cíarán, al. Kieranus, Keranus, Kyaranus, Kiaranus.

† Cíarán de Clúain Mic Nois, al. Ciarán artificis filius 498 b, 511 a, 520 cd, 528 a

† Cíarán de Saighir 308 f, 309 a, 499 a, 509 c

† Cíarán ep. de Tioprat mac Nénna 624 d, 625 d

† Cíarán quidam 623 f

Ciava uxor Doncii de Signa 284 b

Ciava soror Guidonis Lenzi de Signa 287 a

Cicilia matrona Urbevetana 576 a

† Cinan, Cinon = Cynon.

Ciru filius Cumhscraidi 177 c

Cittadinus prior Sancti Iohannis in Platea Urbeveteri 567 ac, 571 f, 575 b, 576 d, 579 d, 582 e, 586 a, 589 e, 592 b, 595 e, 599 b, 602 c, 605 f

Clara Çaldronis Urbevetani 581 b – d

Clara uxor Isforterre Berici Urbevetani 589 cd

Clara uxor Lombardi Urbevetani 579 f, 580 f

Clara uxor Petri fabri Urbevetani 579 ac

Clara uxor Petri Vollarii Urbevetani 601 e

Clara uxor Rainerii, e villa prope Urbemveterem 606 ce

Clara matrona Urbevetana 583 b – e

Clara mater Galgani Urbevetani 603 a

Claratenuta uxor Recoverantie Urbevetani 584 ab

Claruvisus filia Iohannis fabri Urbevetani 576 bc

† Claudius m. in Pannonia 2 d

Claudius imperator 409 d

Claudius Aquilinus praeses 332 be, 360 d

† Clemens m. Romae 2 d

† Clemens I papa 102 e, 103 f, 110 cd, 112 c

Clemens VI papa 104 e

Clemens XI papa 614 e

Clemens XIV papa 616 f

Clemens magister, familiaris Petri cardinalis tit. S. Marcelli 26 b

† Cleonicus m. 38 a, 43 c

Coccinus (Iohannes Baptista) S. Rotae decanus 610 e

Coel, al. Cáol, Coyl.

† Coel Cráibhdheach 623 f, 624 d, 626 d

† Coel Godhebog 188 f, 189 ab, 531 b

Cofcass (al. Copcass) filius Cumhscraidi 177 c

Coirbre = Cairbre.

Coirmfhionn = Goirmfhionn.

Coirpre = Cairbre.

Colganus (Iohannes) O. F. M. 147 a

Colla (al. Conla) Dá Chríach 491 a, 492 a

† Colmán de Druim Mór. Vid. Colmanellus.

† Colmán ep. et conf. in Hibernia 624 a, 625 d

† Colmán ab. de Lann Eala. Vid. Colmanellus.

Colmán Beag (al. Colmanus Modicus) 499 d, 500 a

Colmán Criomthainn perperam pro Conall Creamthainne.

† Colmanellus ( = Colman ab. de Lann Eala vel Colmán ab. de Druim Mór?) 161 b

† Colmani sancti Hiberni ducenti et quinquaginta 625 d

Colmanus Modicus = Colmán Beag.

Colr ep. in Islandia 565 b

† Colum Cille = Columba ab. Hiensis.

† Columba (al. Colum Cille) ab. Hiensis 157 e, 485 be, 486 a, 498 b, 500 c, 501 ce, 517 d, 524 e, 530 e

† Columba ab. de Tir Dá Ghlas 308 f, 309 a

† Columba Chille, Columba Cylle, Columba Kille = Columba ab. Hiensis.

Comeses (Iulius) piscator ex Muriano 303 d

† Comgall ab. de Beannchor 157 e, 160 c

† Comgall ep. de Clúain Creamha 625 e

† Commán 623 f, 624 e, 626 a

† Commani sancti duodecim 626 a

Commania multorum sanctorum mater 485 b

Commodus imperator 332 b

Conall Creamthainne, perperam Colmannus Criomthainn 501 a

† Conan, Conanus = Cynon.

† Conán Senior = Sean Chonán.

Conchobhar Abhradruad 149 d, 171 a

Cond Cetcathaidh = Conn Céadchathach.

† Congilda, Congilla = Hilda.

Conla = Colla.

Conmac atavus tribus dictae Conmaicne 177 e

Conn Céadchathach, al. Cond Cetcathaihd, 497 b, 525 a, 623 c

† Conna sancti viginti octo huius nominis 308 d

† Conna = Mo-Chonna.

Conon ep. Praenestinus 328 d

Conradus ep. Nicopolitanus 133 e

Constans imperator 138 d

Constantianus legatus ad Chosroen I 196 b

† Constantinus, plures sancti eius nominis in Cambria 190 b

† Constantinus patricius (Βαβούτζικος) m. Amoriensis 545 d, 546 ab

† Constantinus m. Amoriensis, Constantini patricii notarius 546 b

† Constantinus Benedictus, al. Custennin Fendigaid, in Cambria 190 b

† Constantinus Cachaï m. in Babylonia 541 – 63

† Constantinus quondam Iudaeus mon. in Bithynia 627 – 56

† Constantinus Magnus imperator 43 f, 44 a, 115 bcf, 117 d, 134 e, 135 b, 373 c, 473d

Constantinus iunior imperator 138 d

Constantinus VII imperator 17 e, 53 d, 119 bc, 126 f

Constantinus ep. Urbevetanus 567 bd

Constantinus Acropolita 20 cd, 72 – 76, 233 f, 242 a

Constantinus eunuchus 244 b

† Constantius. Regio S. C. Urbeveteri 597 ef, 598 b, 603 c, 605 b

Constantius imperator 138 d, 414 b

Contarenus (Cornelius) Venetus 303 c

† Conus. Vid. Stephanus Sevordiorum princeps.

Copcass = Cofcass.

Corb Ólom 306 a

Corbmac = Cormac.

Corcoran = Ó Corcráin.

Cormac, al. Corbmac.

† Cormac ep. de Caiseal et rex Mumoniae 166 bc

Cormac avus S. Aidi episcopi Killariensis 496 f, 504 a, 517 c, 525 c

Cormac Cas 309 d

Cormac Galeng 149 a

Cormac Gealta Gaoth 149 d, 171 a

† Cornelius papa m. 326 a, 385 cd

Cornelius (Flaminius) 299 a, 300 b – 304 d

Coromusellus. Vid. Caremuselus.

† Cosmas et Damianus mm. Coenobium in monte Olympo Bithyniae 552 c

Cosmas frater Chrysippi presb. Hierosolymitani 17 f, 18 a

Cosmas Magnus dux Hetruriae 282 d

† Coyl = Coel.

† Crescens m. 9 a

† Crescentia m. 404 a

Crescentius praefectus 323 cd

Crescentius Romanus 93 a

Crescentius O. F. M. minister generalis 569 b

Crimthand, Crimthann = Criomhthann.

Criomhthann atavus S. Aidi ep. Killariensis 496 f

Criomhthann filius Fiachai 504 a, 517 c, 525 c

Cronelly = Ó Crónghaile.

Cronides tabularius 32 a, 41 d

Cruimtheris v. 160 e

Cruth druida regis Laeghairei 157 a

Cuanu 150 b

Cú Átha Cliath 626 b

† Cú-Boirne 623 e, 624 d, 626 a

Cú Bretan 626 b

Cuby = Kebius.

Cucasraid = Cumhscraid.

Cú Chulaind 626 b

Cú Corb 149 d

Cú Dinisc 168 d

Cuileannán pater S. Cormaci 166 bc

Cuillin = Cailean.

† Cuimmin ep. de Noendruim aut de Connor 161 ef

Cuirrin = Curnán.

† Cumanus quidam 503 c

Cumhscraid (al. Cucasraid cet.) pater Fraechi et fratrum 177 c

Cú na hÉmna Macha 626 b

Cunedda Wledig, al. Cyneddaf 190 a

† Cungarus conf. in Cambria 312 e

† Cunibertus ep. Coloniensis 312 d

† Cunocennos = Cyngen.

Curnán (al. Cuirrin) discipulus S. Benigni 179 a

Cusanus (cardinalis). Vid. Nicolaus.

† Custennin Fendigaid = Constantinus Benedictus.

Cuthbertus ep. Lindisfarnensis 121 b

Cú Ulad 626 b

Cybi = Kebius.

Cybo (Alderanus) S. R. E. card. ep. Ostiensis 121 e

† Cynan = Cynon.

Cyneddaf = Cunedda.

† Cynfarwy conf. in Cambria 312 de, 532 a

† Cyngar 312 e

† Cyngen Deyrnllwg, al. Cunocennos 189 d – e

† Cynon (al. Cinon, Knonkel, Knomkell, Cynan, Kenon, Kynan, Kynon, Conan, Cinan) conf. in Cambria 144 – 45. Ecclesiae 145 a – d

Cyprianus Mosconii Ord. Pauperum Eremitarum S. Hieronymi 3 e

† Cyprianus, Terentius et Iustina. Vid. Mabrinus.

Cyprius. Vid. Ludovicus.

† Cyriacus m. 319 e

Cyriacus Gandzacenus 193 e

† Cyrilla v. 326 a

† Cyrillus ep. Antiochiae 384 ef

Cyriodulus. Vid. Gabra Amlâc.

D

Dabalà (Hieronymus) plebanus Venetus 26 f

Dachia uxor Iacobi Tertie Urbevetani 581 bcd

Daganus ep. Scotus 535 d

Dagh pater S. Síneach v. cuiusdam 307 a

Dainecta uxor Ruberti de Lipraga Urbevetani 601 a

Dainellus filius Albonecti Petri Martini Urbevetani 592 de

Daire = Soidhealbh mater S. Benigni.

Daire, Dáre, Dari, filius Fionnchaidhi 158 de, 159 b – d, 171 c, 172 a, 305 f

† Daliba, Dalibha, Dalioba, Daliobha = Do-Liobha.

† Damasus papa 93 d

† Damianus m. 370 d

† Damianus m. in Nicomedia 3 e

† Damianus (al. Damián) 304 e, 305 b, 306 d

† Damianus presb. Dummernaldiae in Scotia 6 e

Dan filius Modharni 177 c

† Daniel ep. mon. Qartaminensis 472 f

† Daniel ab. Scetensis 473 a, 706 e

† Daniel mon. e coenobio Habšušiâtâ 473 a

† Daniel medicus mon. in Perside 472 c

† Daniel mon. in Perside 472 – 74

† Daniel mon. Qartaminensis 472 f

† Daniel stylita 440 f

Daniel ep. Edessenus 473 a

Daniel Bar-Mariam 387 d, 388 b

Daniel Zagadamâui anachoreta in Aethiopia 250 b

Dáre, Dari = Daire.

Data uxor Acorsini 286 a

Dathi (al. Nath-I) filius Fiachrai 307 f, 308 a

Dati (Carolus) 281 c

Dati (Iulianus) ep. Sancti Leonis 280 e, 281 a

† Datus ep. Ravennas 475 e, 482 a

Daurus (Marcus) Venetus 26 d

† David Arabs m. 199 ad

† David (al. Dewi) ep. Mevennensis 145 d

David I rex Aethiopiae 248 bd, 252 bde, 253 a

David Reparator rex Hiberiae 547 a

David Magister filius Adarnarsetis curopalatae 547 e

David infirmus quidam 703 a

De Angelis (Aloisius) plebanus Venetus 299 d

Decius imperator 90 f, 93 f, 331 e, 345 d, 360 c, 368 a, 369 e

Dehnius (Reinoldus) S. I. 669 c

Del Rosso (Marcus) eques Florentinus 282 f

Del Tufo (Iohannes Baptista) clericus regularis 609 b

De' Lupari gens Bononiensis 290 b, 292 e

De' Magnani gens Bononiensis 292 e

De Marinis (Gregorius) clericus regularis 611 b

Demeter falsum numen 82 b, 347 f

† Demetrianus ep. Antiochiae 384 – 91

† Demetrius m. Antiochiae 9 a, 623 e, 625 a. Vid. Demetrianus.

Demetrius famulus S. Mariae iunioris 695 b

Dentice (Iacobus) clericus regularis 611 c

† Derg-Áedh ep. 623 f, 624 d, 625 d

Dermicius = Diarmaid.

† Desideratus ep. Biturigensis 101 f, 108 a

Dethmarus conf. 3 e

† Deusdedit papa 533 b

† Deusdedit ep. Cantuariensis 535 a

† Dewi = David.

Diamante uxor Bonacursi Urbevetani 594 a

Diamante uxor Clusii Urbevetani 584 f, 585 ab

Diana falsum numen 364 e

Diarmaid, al. Diermitius, Dermicius.

Diarmaid pater Aidi principis 503 f

Diarmaid pater regis Colmán Beag 499 d

Diarmaid filius Fearghusi Ceirrbheal 498 b, 510 d, 527 f

Díchu = Díochu.

Didacus de Lugo laicus O. F. M. 313 a

Diermitius = Diarmaid.

Dima = Diomma.

† Dinaq v. m. in Garamaea 421 e, 428 f

Díochu, al. Díchu 153 a

Diocletianus imperator 115 bc, 117 d, 354 b, 392 d, 393c – 399 a, 396 a, 406 – 410

Diomma (al. Dioma, Dima, Dimma) 499 a

† Dionysius ep. Alexandrinus 385 cd, 391 d

† Dionysius Areopagita 399 f

† Dionysius ep. Mediolanensis 128 – 42. Ecclesia Mediolani 128 cf, 141 c. Monasterium ibidem 130 cde

† Dionysius ep. Parisiensis 110 de

Diotaiuti Rustici Urbevetani 604 d

Dividitia uxor Beneintende Urbevetani 603 d

Divitia Perusina mater Soperclae 598 ab

† Do-En-óc = Enanus.

Dolcemia uxor Ianni Petri Ose Urbevetani 605 cd

† Do-Liobha (al. Daliba, Dalibha, Dalioba, Daliobha, Lioba cet.) 623 e, 624 d, 626 de

Domhongart filius Eochaidhi 179 c

† Domhongarti filii septem 179 a

† Dominanda m. Romae 93 a

† Dominicus fundator Ord. Praed. 569 b. Regio S. D. Urbeveteri 594 b, 604 f

Dominicus frater B. Ludovici Morbioli 290 e

Domitianus rex infidelis 433 e, 456 f, 468 e, 471 d

Domnus ep. Antiochenus 385 d, 391 e

† Dónait = Donatus.

† Donata. Vid. Donatus.

† Donatus m. 9 a

† Donatus (al. Donata) socius S. Saturnini 313 a

† Donatus (al. Dunaud, Dunauut, Dunawd, Dunod, Dynothus cet.) rex, ab. et conf. filius S. Pappo Post Priten 189 d

† Donatus quidam m. ut videtur 304 e, 306 d

Donatus (Augustinus) Venetus 303 c

Doncius de Signa 284 b

† Drosis (al. Drusina) m. 3 f

Drosus delator 689 be, 695 f, 700 b

Drovandacan. Vid. Natoi.

† Drusina. Vid. Drosis.

Dúach, Dúachus = Dúi.

Dubán filius Fraechi 177 c

Dub Dá Lethe ep. Ardmachanus 168 d

Dubhthach maccu Lughair 179 e, 180 ab

Ducas. Vid. Theodorus Ducas.

Duccius Aringhi Signensis 280 c, 287 bc

Dúi, al. Dúach, Dúachus.

Dúi Galach 175 c, 176 a, 485 d, 490 ab, 495 a, 624 d

Dúi Teangumha 485 d

Dunán 309 d

† Dunaud, Dunauut, Dunawd, Dunod = Donatus.

† Dynocus, Dynotus = Enanus.

† Dynothus = Donatus.

E

Ead, Eadh = Aid.

Eadbaldus rex Cantiorum 533 ad, 534 b, 535 f, 536 abf, 537 f

Eaduuinus rex Cantiorum 536 b

† Earc (al. Erc) ep. Slanensis 179 b

† Earcnat (al. Erc, Ercnat, Ergnat) v. 151 de, 158 d – f, 159 a, 163 d, 164 e, 172 a, 305 f

† Earlahy = Iarlaithe.

† Ebediesus m. in Perside 416 ab

Echen rex 157 a, 175 a – 178 d

† Eclus falso pro Edus 313 a

Ed, Edh = Aid.

† Edistus. Vid. Hedistus.

† Edus = Aid.

Edwinus rex Westsaxonum 537 cf

Egmach = Aid Éighmheach.

Eichin = Echen.

Eighmech = Aid Éighmheach.

Eitelius Fridericus Zollerae et Hechingae dominus 134 d

Eithne mater S. Grealláni discipuli S. Patricii 489 a, 624 b

† Elaeth conf. in Mona insula 531 – 32. Ffynnon Elaeth, fons illi sacer 531 e

Elagabalus imperator 118 c

† Eldutus = Iltutus.

Elen = Omen.

† Eleuchadius ep. Ravennas 475 e, 476 c, 477 b, 481 ef. Ecclesia Ravennae 475 f, 478 d, 479 c

† Eleutherius Persa = Guhištazad.

Eleutherius ep. Euchaïtensis 17 d, 53 b

Elia (Carolus) Venetus 299 d

Elias mon. in Aethiopia 264 b

Elisaeus propheta 4 a, 247 a

† Elizabeth regina Hungariae 569 b

† Elltyd = Iltutus.

† Emyr Llydaw conf. in Cambria 144 c

† Enanus (al. Henanus, Enoc, Dynocus, Do-En-óc, Dynotus) de Druim Ráithe 515 e, 523 f, 530 a

† Énda ab. Araniensis 626 e

Énda rex Mumoniae 498 d

Énda filius Ailiolli 507 e

Ennius = Énda.

† Enoc = Enanus.

Eochaidh, Ethadh, Euchadius.

Eochaidh Bailldhearg 173 b

Eochaidh Breac 307 ef

Eochaidh Ercdearg filius Briani 176 a

Eochaidh Fear Dá Ghiall 491 a, 492 b

Eochaidh Moighmeadhón 149 d

Eochaidh rex, pater Briani 175 a, 176 a

Eoghan Aidhne, al. Eoghan Adren 307 ef

Eoghan filius Nialli 171 c, 624 d

Eoghan Sriabh 485 d, 490 b, 495 a, 624 bd

† Eostosius. Vid. Eustocius.

† Ephraem Syrus 547 ce

† Ephraem ep. Uniae 313 b

Ephraem iunior mon. in monte Nigro 3 d

† Eppo presb. Leontiae 564 a

† Erastus. Vid. Olympas.

† Erc = Earc, Earcnat.

† Ercnata, Ergnat = Earcnat.

Ereachán (al. Erecán) filius Anailei 181 b

Erecán = Ereachán.

Eriugena. Vid. Iohannes Scotus.

Erlafridus (al. Erlefridus) comes 132 e, 141 c

Erouand Všnasp Hiberiae marzapanus 197 b

Erpo (al. Erpho) ep. Mimigardefordensis 4 a – d

Erythraeus (al. Erythrios) pater S. Theodori 14 d, 45 b, 49 e

† Etchaenius ep. de Clúain Foda 502 e

Eth = Aid.

Ethadh = Eochaidh.

† Etherius ep. (Arelatensis) Lugdunensis 535 c

Euchadius = Eochaidh.

Eucharia mater S. Respicii 365 b, 371 d

Eucharia mater S. Tryphonis 366 b, 357 c

Eudocia imperatrix 18 a, 23 d

Eudocius (Azdaq) ep. Bendosaborum 387 f

Eudoxius ep. Cptanus 77 f

† Eugenius m. 392 f

† Eugenius (al. Augin) archimandrita in Mesopotamia 463 c, 472 c

† Eulogius patriarcha Alexandrinus 537 d

† Euphemia m. Ecclesia Ad Mare Ravennae 475 cf, 478 a

† Euphrosynus coquus mon. 656 e, 658 d – 659 e

† Eusebia v. in Hellesponto 4 d

† Eusebia pia mulier Euchaïtensis 15 b, 16 e, 17 ae, 23 c, 30 b, 39 a, 40 c, 43 d, 50 f, 51 ace, 52 abc

Eusebia pia mulier Mediolanensis 129 be, 130 d

† Eusebius, Marcellus, Hippolytus, Hadria, Paulina, Neon, Maria, Maximus, Martana et Valeria mm. Romae 90 – 99

† Eusebius ep. Vercellensis 132 a, 135 d, 138 f, 139 ab

† Euspicius ab. 482 f, 483 d

† Eustachius (al. Eustathius) et socii mm. 4 d, 323 a

† Eustathius coenobiarcha in Aethiopia 247 b, 248 b, 254 bd, 258 b, 261 d, 266 e

† Eustathius Meschithensis m. 196 f, 197 f, 198 c

† Eustocius (al. Eustochius, Eostosius) et socii mm. 313 b, 384 a

† Eustolia et Sopatra vv. Cpoli 216 – 20. Monasterium S. E. Cpoli 217 d

† Eustorgius ep. Mediolanensis. Basilica Mediolani 272 a

† Eustotius m. 377 e – 378 e, 383 de

† Eustratius, Auxentius, Eugenius, Mardarius et Orestes mm. 392 f

Eustratius Cyzicenus hegumenus Sancti Caesarii Romae 656 f, 662 f, 663 a

Eustratius Pessinuntis metropolita 656 f, 660 a

Eustratius presb. Cptanus 19 b

† Euthymius ab. in eremo sanctae Civitatis 18 a, 655 d

† Euthymius conditor monasterii Athonensis τοῦ Δοχειαρίου 4 d

† Euthymius mon. in monte Athone 547 d

Euthymius archiep. Bizyae 689 cd, 697 af, 699 a

† Eutyches et Acutius mm. Neapoli 120 d

Eutychianus quidam Cptanus 240 b, 245 e

Evodius apostolorum discipulus 313 b

† Eydus = Aid.

F

† Fabianus (falso Flavianus) ep. Antiochenus 384 e, 385 a

Fabius ep. Antiochenus 385 cd

Failbhe, al. Falbus.

† Failbhe ep. de Domhnach Mór Maighe Siuil 177 a

† Failbhe ep. socius S. Patricii 176 b

† Failbhe filius Loisseni 176 f

† Falbater corrupte pro Philopater 9 bc

† Falbus = Failbhe.

† Fantinus. Ecclesia Venetiis 324 e

† Farannán (al. Forannán) S. Columbae Hiensis discipulus 485 b

Fatia Gulielmi Ianfortis Urbevetani 592 f, 593 a

Fatia uxor Merci Albasarii Urbevetani 592 c

Fatius Urbevetanus O. F. M. 570 d, 574 e

† Faustinus. Vid. Fustinus.

† Faustus m. in Hispania 4 e

Faustus hospes Petri apostoli 249 c

Faustus tyrannus 409 d

Fear Dá Chríoch ep. Ardmachanus 168 d

Fearghus, al. Fergus, Ferghus.

† Fearghus de Inis Ineasclainn 623 f, 624 d, 626 a

Fearghus Ceirrbheal, al. Kervallus magnus, Cerball, Cearball, Keruallus 510 d, 527 f

Fearghus Fairrge 149 d, 171 a

Fearghus filius Briani 176 a

Fearghus filius Feidhlimidhi 501 a

Fearghus filius Rossi 306 a

Febatus ep. Aurelianensis 483 a

† Feichín ab. de Fobhar 160 c

Feidhlimidh, al. Fethlimius.

Feidhlimidh Fiorurghlas 148 f, 149 d, 171 a, 305 e

Feidlimidh filius Laeghairei 501 a

† Felart (al. Filart, Fulartus) ep. de Domhnach Mór Maighe Siuil 175 a

Felartus quidam Hibernus 164 f

† Felix II papa 313 b

† Felix a Cantalicio 614 e

Fer Dá Chrich = Fear Dá Chríoch.

Ferdinandus II rex 27 b

Fergus, Ferghus = Fearghus.

Ferrius (al. Φρίκιος) Petronius Pompeianus Vulcacius praeses Phrygiae 330 a, 360 b

Fethlimius = Feidhlimidh.

Fiac, al. Fiacc, Fiecus.

† Fiac ep. Sleptensis 179 b, 180 c, 181 a

Fiac filius Iomchaidhi 186 a

Fiac pater S. Laeghairei 625 e

Fiacha filius Nialli 496 f, 497 e, 504 ab, 517 c, 525 c, 624 b

Fiachra filius Eochaidhi Moighmeadhón 149 d

Fiachra unus ex atavis S. Sarnait 307 f

Fiatu Fionn 186 a

Fiecus = Fiacc.

† Filart = Felart.

Fillti filius Níatui 177 c, 178 a

† Finan plures sancti huius nominis 308 e

Finan e genere Amolngith 516 d, 524 d

Finbarrus, Findbarr, Fionnbhar = Bairre.

† Finchea perperam pro Sinchea = Síneach.

Fíndachta húa Lughada 165 b

Findbarr, Findbarrus = Fionnbharr.

† Findchu plures sancti huius nominis 308 e

Finder filius Cumhscraidi 177 c

† Findlug plures sancti huius nominis.

† Findmac = Fionnmhac.

† Findsech = Finnseach.

† Finian = Finnian.

† Finnán = Fionntán.

† Finnbarrus = Fionnbharr.

† Finnía = Finnian.

Finnian, al. Finian, Finnía.

† Finnian ab. de Clúain Earaird 486 e, 499 a

† Finnian ab. de Magh Bhile 510 ef

† Finnian plures sancti huius nominis 308 e

† Finnianus, de Magh Bhile an de Clúain

Earaird, incertum 157 e

† Finnseach (al. Findsech) v. 305 a, 306 ad, 307 de

† Fintán = Fionntán.

Fionnbharr, al. Bairre, Bairreus, Barrinus, Barrus, Barra, Barri, Barro, Barrind, Barrinthus, Barrfhind, Barrfind, Barrfhinn, Barrfinn, Findbarr, Findbarrus, Finnbarrus.

† Fionnbharr ep. Corcagiensis 487 a

† Fionnbharr filius Aidi 308 e

† Fionnbharr plures sancti huius nominis 308 d

Fionnchadh filius Eoghani 171 c

Fionnchoem pater Caireadhi 180 a

Fionnchoem filius Cumhscraidi 177 c

Fionn Filé 149 d, 171 a

† Fionnmhac (al. Findmac) ep. 623 f, 624 d, 625 d

Fionntán, al. Fintán, Finnán.

† Fionntán (al. Munnu) ab. de Teach Munnu 487 a

† Fionntán quidam 305 a, 306 d, 308 de

† Fionntán plures sancti huius nominis 308 e

† Firmilianus ep. Cappadociae 385 c

Firrius miles. Vid. Ferrius.

Flandina filia Marcelli Urbevetani 600 f

Flann Mainistreach = Flann de Mainistir Buithe.

Flann de Mainistir Buithe, al. Flann Mainistreach 163 a, 510 e

† Flavianus. Vid. Fabianus.

Flavin (Ludovicus de) ab. Cesseronensis 404 e

Flavius Dexter (Pseudo-) 477 e

† Florentia. Vid. Tiberius.

Florentinus (Dominicus) clericus regularis 618 c

† Floscellus m. Translatio in ecclesiam Sanctae Mariae Belnensem 4 e

† Flosculus conf. 482 f, 483 d

Foirtriu (al. Fortriu, Fortrui) regina Connaciae 176 a

Fonso de Artimino 285 f

Fontana (Iohannes) clericus regularis 622 f

† Forannán = Farannán.

Forlani (Casimirus) ep. Catharensis 298 b

Fortriu, Fortrui = Foirtriu.

Foscari (Franciscus) Venetiarum dux 302 c

Frabressa filia Iohannis Porcellecti Urbevetani 591 f, 592 a

Fraech filius Cumhscraidi 177 c

Franca matrona Urbevetana 596 f, 597 ab

Francisca uxor Compangni Urbevetani 601 ac

† Franciscus Assisias 573 f. Ecclesia Urbeveteri 566 c, 568 b, 570 cef, 571 ad

Franciscus Antonii Morbioli pater B. Ludovici 290 e

Franciscus de' Fagiuoli rector ecclesiae Signensis 280 f

Franciscus Nerozzi Signensis 286 b

Franciscus Rerozzi Signensis 285 e

Franciscus Sfortia Mediolanensium dux 302 c

Franciscus filius Compangni Urbevetani 601 a

Franciscus filius Iohannis Iacobini Urbevetani 582 de

Frangopulos. Vid. Andronicus.

Fredelacus rex pater S. Natalenae 399 e

Fredericus Pepi Prudentii Urbevetani 604 de

Fridericus (al. Fridhrecr) ep. in Islandia 565 bd

Fridericus de Neapoli, princeps et dominus Terrae Sanctae 329 e

† Fronto m. 384 e, 385 a

Fronto irenarchus 332 d, 346 a, 360 e, 368 b

Flumentius (al. Ferê-Monatos) mon. in Aethiopia 257 f

† Fulart = Felart.

Fulcaudus archiep. Biturigensis 104 e

Fuscarenus (Petrus) clericus regularis 615 d

† Fustinus (Faustinus). Regio S. F. Urbeveteri 584 f, 586 acd, 593 f, 595 e, 596 a, 601 a – c, 602 a

G

Gabra Amlâc (al. Cyriodulus) mon. in Aethiopia 249 e, 265 a

Gabra Crestos (al. Christodulus) pater S. Iohannis abbatis montis Bizan 249 a, 255 c

Gabra Crestos mon. montis Bizan 249 c, 260 e

Gabra Dengel librarius 255 d

Gabra Masqal. Vid. Isaac rex Aethiopiae.

† Gabriel archangelus 48 e, 257 d. Ecclesia in Aethiopia 249 e, 261 c, 265 e

Gabriel presb. filius fratris Iohannis episcopi Qartaminensis 432 f

Gabriel frater Chrysippi presbyteri Hierosolymitani 17 f

Ǧa'far (Giafar) Abrahae (lege Mohammadis) filius (Ǧa'far ben Mohammad al-Mo'tasim ben Hârûn ar-Rašîd) 542 f, 558 f

Ǧa'far al-Mutavakkil Arabum chalipha 545 d, 553 a

Gaffikan, Gaffikin = Mac Eachagáin.

Gagaï. Vid. 'Agaï.

Gagan = Mac Eachagáin.

Gahagen = Mac Eachagáin.

† Galdinus. Eius tumulus Mediolani 130 f

Galganus filius Ranuctii Magnanelli Urbevetani 602 f, 603 ab

† Gallán, Gallanus = Greallán.

Gallienus imperator 385 e, 386 a, 391 d, 409 c

Gallus imperator 385 d

Garganus (Alexander) clericus regularis 609 b, 611 b, 614 c

† Garsis. Vid. Horsiesius.

Gaspar frater B. Ludovici Morbioli 290 e

† Gatianus ep. Turonensis 110 d

Gaudiosus Abellinus 122 f

Gauzlinus ep. Biturigensis 483 b

Gavacan, Gavagan, Gavigan = Mac Eachagáin.

† Genesius m. Basilica Lutevae 220 e

† Genovefa v. Parisiensis 313 d

Gentile (Diodato) ep. Casertensis nuntius apostolicus 620 f

Geoghegan = Mac Eachagáin.

† Georgius m. 9 a

† Georgius m. 265 f, 313 d, 543 b, 553 f, 560 f, 561 ef. Oratorium Cpoli 657 d

† Georgius Persa m. 196 d

† Georgius ep. Aniciensis 4 e, 313 e

† Georgius ep. Lutevensis 220 – 21, 313 e, 404 f

† Georgius mon. Hagiorita 23 d, 553 e

† Georgius ep. Vellavorum. Vid. Georgius ep. Aniciensis.

Georgius ep. Alexandrinus 546 e, 554 c

Georgius Acropolita magnus logotheta 20 c

Georgius Merula 539 a

Georgius Muzalon 320 f

Georgius Napper (al. Napier) m. in Anglia 4 f – 5 b

† Gerasina m. mater S. Victoriae 317 d

† Germanus ep. Parisiensis 101 f, 108 d

† Gernadius. Vid. Gervadius.

† Gervadius (al. Gernadius) ep. Moraviensis 5 b, 305 c, 306 d

Gervasius Cantuariensis scriptor 534 f

Ghibertus (Petrus Antonius) vicarius generalis archiepiscopi Neapolitani 610 d

Giafar = Ǧa'far.

Gilius Tardate Urbevetanus 602 e, 603 f

Giolla Glas Ó hUiginn 146 e

Giraldus Urbevetanus 602 def

Girard (A.) canonicus Sarlatensis 400 a

Gisa uxor Marcelli Urbevetani 600 f

Gisa filia Tolosani Urbevetani 599 a

Giugla, Giulgla. Vid. Iulia.

Glaçata uxor Girardi Urbevetani 597 ab

† Glerán = Greallán.

Glorius Urbevetanus 593 c – f

† Goboldeus mon. m. 377 – 78, 380 – 83

† Gobrianus ep. Venetensis 313 e

Godefridus ep. Lingonensis 5 b

† Godescalcus. Vid. Gotescalcus.

Godevilla uxor Petri de Sancta Cruce de Rasi Urbevetani 590 ef, 591 ab

Goirmfhionn (al. Coirmfhionn) mater S. Grealláni quae perperam fertur. 485 b

† Golinduch v. m. in Perside 197 f, 200 c

Gonzaga (Isabella) principissa ae Stigliano 618 c

Gordiana filia Gordiani imperatoris 360 a

† Gordianus m. 328 d

Gordianus imperator 319 c, 329 f, 331 e, 344 e, 345 d, 354 c, 360 ac, 368 a

Gorwst Ledlwm 531 b

Goscelinus mon. Tarvannensis dein Cantuariensis 534 de, 535 a – 537 e

† Gotescalcus Obodritorum princeps m. 564 ae, 565 e

† Γουσθαζάτ. Vid. Guhištazad.

Gracchus. Vid. Tiberius Gracchus.

Grapaldus scutifer episcopi Urbevetani 582 c

Grasellus (Bernardinus) clericus regularis 619 c

† Gratia laicus professus O.S.A. 297 – 304

Gratia uxor Cittadini Urbevetani 591 f, 592 b

Gratia filia Damiani Urbevetani 607 bde

Gratia Rainaldi de Montorio 575 cd

Gratia uxor Spinelli fabri Urbevetani 603 e

Gratianus ep. Aurelianensis 483 a

Gratus consul 360 d

† Grealla soror SS. Mancháni et Greillseachi 486 a

Greallán, Gallán, Gallanus, Grellán, Grillaan, Glerán, Grillanus, Greallocc, Grelloc.

† Greallán ep. Landensis 486 bd, 487 d

† Greallán ep. Landensiis 486 bd,487 d

† Greallán ep., qui in Hibernia cultus fertur d. 7 septembris 486 a

† Greallán ab., magister S. Fionntani de Teach Munnu 487 a

† Greallán conf. in Hibernia occidentali 483 – 95, 623 f, 624 b, 625 a

† Greallán conf., discipulus S. Columbae Hiensis 485 e, 486 e, 487 a

† Greallán Kilclooniensis, forsitan idem ac

Greallán discipulus S. Patricii 486 b, 487 b

† Greallán de Tamhlacht Carna 485 e

† Greallán filius Natfraochi 486 e

† Greallán filius Ruadháni 485 d

† Greallán (al. Treallán) S. Fionnbharri Corcagiensis discipulus 487 a

† Greallán quidam 488 d

† Greallocc = Greallán.

Gregorina (Antonius) ep. Catharensis 299 be

† Gregorius I papa 532 b, 534 d, 535 c, 536 b, 537 d

† Gregorius III papa 314 a

Gregorius IX papa 567 a – 570 c, 571 c, 572 a, 575 b, 576 d, 579 d, 582 e, 586 a, 589 e, 592 b, 594 f, 595 e, 599 b, 602 d, 606 a, 607 b

Gregorius XIII papa 613 e

† Gregorius ep. Nyssenus 11 b, 27 – 29

† Gregorius Pirangušnasp (al. Gregorius Manaǧirh) m. in Perside 192 a – d, 193 e, 194 d, 195 d, 197 bf, 198 e, 199 c – f, 202 e, 204 d, 213 e

† Gregorius Illuminator Armeniae 199 ac

† Gregorius ep. Turonensis 101, 107 – 108

Gregorius Armeniae catholicus 193 c

Gregorius hegumenus monasterii ἐν Συμβόλοις 219 b

Gregorius O. P., provincialis Hungariae 268 ef, 271 b

† Gregorius Manaǧirh. Vid. Gregorius Pirangušnasp.

Gregorius Pineriae de Civitella 590 a – d

Gregorius Romanus 93 a

† Greillseach frater S. Mancháni et S. Greallae 486 a

† Grellán, Grellanus, Grelloc, Grillaan, Grillanus = Greallán.

Grillus cartarius Urbevetanus 578 be

Guaire (al. Guarius) 501 a

Gualcherinus ep. Suanensis 567 ac, 571 f, 572 a, 575 b, 576 d, 579 d, 582 e, 585 f 589 e, 592 bd, 595 e, 596 d, 599 b, 602 c, 604 f, 605 f

Gualdrada uxor Boncabii de Arcidosso 608 bd

Gualterius clavarius Urbevetanus 576 e, 577 acd

Gualterius. Vid. Walterius.

Guaram. Vid. Vararanes.

Guarinus ep. Belvacensis 483 d

† Gudula v Ecclesia Bruxellis 277 e, 279 c

† Guenailus ab. Landevenecensis 314 a

† Guhištazad (al. Azâd, Boethazat, Γουσθαζάτ, Ὀγκταζάδης, Οὑσθαζάνης, Οὐσθάξαδ, Eleutherius cet.) eunuchus m. in Perside 416 a, 418 ef, 419 ad, 420, 421 a, 423 b, 425 a, 428 d

Guida uxor magistri Pinerii Urbevetani 603 c

Guido filius Addonis Urbevetani 600 bc

Guido Iacobini Urbevetani 581 e

Guido Lenzi Signensis 280 c, 285 c, 287 a

Guido Petri Brune notarius Urbevetanus 599 e

Guido Petri Carabone de Civitella 590 bc

Guido filius Petri Martini Urbevetani 592 e

Guido. Vid. Wido.

Guidolocta filia Tedore Senensis 594 cde

† Guitonus = Vitonus.

Gulielmus Berardini Montanarii 599 a

Gulielmus ab. Hirsaugiensis 132 a, 137 c

Gulielmus d'Estouteville ep. Lexoviensis 105 f

Gulielmus Malmesburiensis 148 b, 534 af

Gulielmus Rufus rex Angliae 148 d

Gulielmus de Rupierre ep. Lexoviensis 105 f

Gulielmus Urbevetanus 573 f, 574 a

Gurmundus Hiberniae princeps 167 a

Gusmanus (Henricus) comes Olivarensis prorex Siciliae 328 e

† Gusthazat = Guhištazad.

† Guynasedd = Gwenasedd.

Gwallog (al. Gwallawc) avus S. Elaeth 531 b

† Gwenasedd (al. Gwynasedd, Guynasedd, Gwenaseth) uxor vel nurus S. Pappo Post Priten 190 a

Gwrgi princeps in Cumbria septemtrionali 189 b

† Gwynasedd = Gwenasedd.

H

† Habacuc propheta 74 d, 75 d, 81 b

† Hadria m. Romae. Vid. Eusebius.

† Hadrianus papa m. 326 a

Hadrianus imperator 116 d

Haedo (Didacus) archiep. Panormitanus 328 e

† Hafsaï. Vid. Apsees.

Hannonius (Iohannes) ep. Lexoviensis 106 d

Harderadus (al. Herderadus) ab. Hirsaugiensis 133 cd

† Harsios. Vid. Horsiesius.

Hârûn. Vid. Aaron.

† Hatthaï monialis in Garamaea m. 423 bc, 429 d

† Hedistus presb. m. 384 b. Ecclesia in vico Sant' Oreste 393 d

Heinrecr = Henricus ep. in Islandia.

Heleas pater S. Tiberii 405 b – 406 c, 408 b – 410 d

† Helena Hungara v. 267 – 76

Helena mater S. Elaeth = Omen Greg.

Helena soror Nicephori mariti S. Mariae iunioris 689 ae, 695 b, 700 a

Helenus ep. Tarsi 385 c

Helias Lingonensis O. P. 5 bcd

Helias = Elias.

† Helladius 5 d

Helladius pius christianus 14 e, 45 c

Helmoldus chronista 565 a

† Henanus = Enanus.

† Henricus II imperator 130 e

Henricus IV imperator 132 d

Henricus ep. in Islandia 565 b

Henricus ep. Spirensis 142 e

Hera falsum numen 335 d, 347 f

† Heraïs v. m. in Aegypto 9 d

Herbaut (Georgius Philippus de) ep. Biturigensis 105 cd

† Herculanus ep. Perusinus 314 a

Herderadus = Harderadus.

Heribertus (al. Aribertus) ep. Mediolanensis 130 b – d

Hermannus conversus O. Cist. Villarii 277 bef, 278 d, 279 ce

Hermenegildus mon. in Hispania 5 d

Hermes falsum numen 82 a, 348 a

Hervaeus ab. Beatae Mariae de Burgo Medio Blesensi 107 e

Heyerm clericus Hungarus 274 a

Hierax presb. 387 f

† Hieronymus presb. 462 c

Hieronymus de Bursellis O. P. 267 f, 268 a – c

Hilarion discipulus S. Constantini 647 f, 648 a

† Hilarius ep. Pictaviensis 135 d

† Hilda (al. Congilla) abb. Streaneshalchensis in Anglia 2 e

Hildebrandesca, Hildebrandina Hildebrandus. Vid. Ild…

† Hildulfus ep. Treverensis 5 d

† Hildutus = Iltutus.

Himerius dux 223 e, 225 d

† Hippolytus m. Antiochiae 384 e

† Hippolytus m. Romae 92 e. Ecclesia Biturigis 111 f, 326 a

† Hippolytus alter m. Romae. Vid. Eusebius.

Hippolytus diac. 97 e, 98 e,

Hludovicus = Ludovicus.

Hoiap. Vid. Choiap.

Honestus ep. Ravennas 476 e

† Honorius ep. Cantuariensis 535 a

Honorius papa 534 b

Honorius imperator 9 d, 385 b

Horatius Venetus 610 b

Hormizd Artaxersis filius, rex Persarum 390 de

Hormizd numen Persarum 430 f

† Horsiesius (al. Harsios, Garsis) 313 c

Hrodholfr. Vid. Rodulphus.

Hugh = Aid.

† Hugh Mac Bracan, Hughy Breaky = Aid ep. Killariensis 501 d

† Hugo ep. Lincolniensis 569 b

Hugo ep. Lexoviensis 105 e

Hugo civis Signensis 287 f

Hugo = Aid.

Hugolinus Philippi legatus civitatis. Urbisveteris 567 b

Hyacinthus monasterii in Bithynia conditor 627 f, 637 f, 639 d, 644 b

I

Iacoba uxor Iohannis Fabri Urbevetani 576 b

Iacoba matrona Urbevetana 599 bd

† Iacobus Alphaei apost. 5 d

† Iacobus presb. Aspargaltae m. 419 ef

† Iacobus presb. Beth-Nagâre m. 416 b

† Iacobus de Massa O. F. M. 567 c

† Iacobus ep. Nisibenus 415 e

† Iacobus ep. Sarugensis 473 e

† Iacobus Bar-Mariam qui et Zelotes m. in Perside 415 b, 416 b

† Iacobus presb. Tell-Salilae m. in Garamaea 415 b, 416 b

† Iacobus Zelotes. Vid. Iacobus Bar-Mariam.

† Iacobus. Ecclesia in monte Edessae 434 b

Iacobus ep. Edessenus 385 b

Iacobus mon. in Aethiopia 261 a

Iacobus mon. montis Bizan 249 c

Iacobus Cesarii Urbevetanus 604 d

Iacobus de Dinanto hagiographus 313 d

Iacobus Tertie Urbevetanus 581 bc

Iacobus Tutii notarius Urbevetanus 568 f

Iacobus Valerius canonicus Scalensis 128 f

Ianella matrona Urbevetana 590 b

Ianni Ranuctii Çentii Urbevetanus 588 b

† Ianuarius ep. Beneventanus m. 119 ef, 120 a, 121 ab, 124 e, 127 a, 128 ad

† Ianuarius m. in Hispania 4 e

† Iarlaithe (al. Earlahy) ep. Ardmachanus 147 b, 150 ce, 167 f, 168 bc, 186 a

† Iarlaitheus ep. Tuamensis 174 c, 177 c, 178 b, 186 f

Iasolinus. Vid. Azzolinus.

† Iastina. Vid. Mabrinus.

† Iazdbôzêd = Isbozetes.

† Iazdpanah m. 196 c, 197 f

Idno avus S. Elaeth 531 b

Iebârcana-Crestos discipulus S. Philippi coenobiarchae montis Bizan 248 d, 253 e, 257 f, 258 c

Iemma uxor Andreae molendinarii Urbevetani 602 e, 603 ab

Iemma uxor Davançati Florentini 588 a

Iemma Donuli de castro episcopi Suanensis 596 f

Iemma Gilii matrona Urbevetana 585 de

Iemma uxor Gratiani Urbevetani 596 ac

Iemma uxor Guidonis Urbevetani 594 b

Iemma uxor Rainaldi Floremantis Urbevetani 585 c

Iemma Ugulini de Castello 578 f

Ierdeana Egzie pater S. Philippi coenobiarchae montis Bizan 247 e

Ieremias mon. in Aethiopia 257 b, 258 c

† Iestyn conf. 190 d

Iesualda (Maria) marchionessa Vici 619 c

Iesuiab patriarcha Ecclesiae Persicae 192 c

Iesus Christus D. N. Crucifixi imago Beryti 2 f – 3 d, 706 a. Basilicae Lateranensis Salvatoris dedicatio 9 b. Ecclesia Salvatoris in Primicerio Romae 328 b. Regio S. Salvatoris Urbeveteri 583 ab

† Iesusabran m. in Perside 192 c, 195 f

† Iezdanducht matrona m. in Perside 421 b

† Iezemchuast (al. Iizmuchuast, Izmuchast) m. in Persarmenia 201 bd

† Ignatius ep. Antiochiae m. 385 a

† Ignatius patriarcha Cptanus 656 f, 660 a

† Iizid Bozid, Iiziṭboziṭ. Vid. Isbozetes.

† Iizmuchuast = Iezemchuast.

† Ilaudus = Iolland.

Ildebrandesca uxor Leonardi Petri notarii 591 f, 592 a

Ildebrandina Tolodite matrona Urbevetana 583 bcd

Ildebrandinus Rainerii de Corbario 567 b, 604 c

Ildebrandinus Ruffavelle Urbevetanus 579 f, 580 b

Ildebrandinus filius Soperclae Urbevetanae 598 ab

Ildrebandina, Ildrebandinus = Ildebrandina…

† Ildutus = Iltutus.

† Illadan. Vid. Iolland.

† Illand = Iolland.

† Illtud, Illtyd = Iltutus.

† Illund, Ilund, Ilundus = Iolland.

† Iltutus (al. Illtyd, Ulltyd, Illtud, Eldutus, Hildutus, Elltyd, Ildutus) ab. in Cambria 144 f

Imigla filia Petri Benedectuli Urbevetani 602 b

Ingese uxor Rainerii Sinebaldi Urbevetani 597 de

Innocentius IV papa 104 d, 567 bd

Innocentius VIII papa 289 a, 293 a

† Iohanna v. Signae 280 – 88

Iohanna filia Riccae Urbevetanae 583 f, 584 ab

Iohanna matrona Signensis 287 a

† Iohannes Baptista praecursor Domini 252 d, 257 d, 258 a, 561 d, 645 c. Ecclesia Signae 281 d, 282 c. Ecclesia Studitarum Cpoli 657 d. Capella in insula Cypro 638 f. Mansio in monte Athone 547 e

† Iohannes evangelista 255 f, 326 a. Ecclesia in Platea Urbeveteri 567 ac, 568 f, 571 f, 572 a, 575 b, 576 d, 578 b, 579 d, 582 e, 586 a, 589 e, 592 bd, 595 e, 599 b, 602 c, 605 af

† Iohannes ep. Arbelorum m. 415 e, 416 a

† Iohannes ep. Chirchaseleuci m. sub Sapore II 415 e – 417 bc, 423 c, 424 de, 425 a, 427 e

† Iohannes ep. Chirchaseleuci m. sub Isdegerde 415 f

† Iohannes Chrysostomus 432 f, 433 b, 435 e, 546 e, 547 ce

† Iohannes ep. Magnopolitanus m. 564 – 66, 624 a, 625 a

† Iohannes ep. Qartaminensis 314 b, 432 f

† Iohannes Iuvenalis Ancina ep. Salutiarum 122 a

† Iohannes (al. Zar'a Hâïmânot) presb. ab. montis Bizan in Aethiopia 247 – 67

† Iohannes mon. montis Bizan 418 c

† Iohannes Angelicus O. P. 271 f

† Iohannes Chama, al. Niger 247 f

† Iohannes Colobus 250 e

† Iohannes Hagiorita mon. 547 d, 548 c

† Iohannes iunior mon. in Thracia 678 – 87

† Iohannes Marinonius clericus regularis 612 bd, 614 c, 616 d

† Iohannes et Arcadius 142 c

Iohannes X papa 119 d

Iohannes XI papa 119 d

Iohannes XII papa 119 c, 126 f

Iohannes XVIII papa 323 b

Iohannes Baptista S. R. E. card. tit. Sanctae Caeciliae 291 c

Iohannes de Crema S. R. E. card. tit. Sancti Chrysogoni 325 f, 328 d

Iohannes S. R. E. card. tit. S. Nicolai 567 b

Iohannes V catholicus Armeniorum 552 c

Iohannes VI Armeniae catholicus 197 b

Iohannes (Iannis) patriarcha Cptanus 546 c

Iohannes ep. Abrincensis 105 a

Iohannes Cordis ep. Biturigensis 105 a

Iohannes Mṭbevari Tbethi ep. 547 e

Iohannes IV ep. Neapolitanus 120 b

Iohannes Parali ep. 115 b

Iohannes Mauropus Euchaïtorum metropolita 17 e, 20 e, 23 b

Iohannes Tzimisces imperator 3 ad, 23 ad, 53 c

Iohannes rex Franciae 104 e

Iohannes camerarius communis de Scetona 604 c

Iohannes consul Neapolitanus 119 b, 126 f

Iohannes scutifer Urbevetanus 577 e

Iohannes Scotus (al. Eriugena) 314 b, 624 a, 625 a

Iohannes Iacobini Urbevetanus 582 de

Iohannes Niger librarius 203 a

Iohannes filius Leonardi de Montepulciano 577 f

Iohannes Mediolanensis Ord. Eremitarum S. Augustini 291 e

Iohannes Soldane Urbevetanus 577 a

Iohannes Tinmuthensis (al. de Tynemouth) hagiographus 147 de, 170 a, 534 e

Iohannes Voerloop seu Praecursor O. Cist. Villarii 277 e, 278 a

Iohannes dux Biturigensis 104 e

Iohannes II dux Brabantiae 277 e, 279 cf

Iohannes Cornelius Venetiarum dux 26 d

Iohannes Cachaï mon. in monte Olympo Bithyniae 552 c

Iohannes mon. monasterii Hyacinthi 644 cd

Iohannes faber Signensis 286 e

Iohannes faber Urbevetanus 576 bc

Iohannes Fighi Signensis 286 e

Iohannes Garidi Tertii Ord. S. Fr. 5 e

Iohannes pectinarius de Corneto 607 f, 608 a

Iohannes filius Andreae de Paterno 606 be

Iohannes filius Bemmenutae Urbevetanae 597 c

Iohannes filius Nae Amanati 284 f

† Iohannicius mon. in Bithynia 646 b, 650 c

† Iolladan. Vid. Iolland.

† Iolland (al. Ilundus, Yllandus, Ilund, Illand, Illadan, Iolladan, Illund, Ilaudus) ab. de Ráith Libhthen 314 a, 506 bde, 517 f, 518 b, 526 a – c, 624 b, 625 a

† Iolland magister S. Aidi 625 a

† Ionas m. in Perside 425 e

Ionas ep. = Nonnus? 314 d

Ionas mon. in Aethiopia 249 a, 256 d

† Ioseph sponsus B. M. V. Altare in ecclesia Sancti Pauli Neapoli 614 b

† Ioseph Eugubinus O. F. M. 314 d

† Ioseph hymnographus 23 a, 79 a

† Ioseph presb., socius S. Acepsimae, m. in Perside 416 b, 421 b

† Ioseph presb., socius S. Narsetis, m. in Perside. Vid. Narses.

Ioseph S. Blasii discipulus 657 a, 665 cf, 666 a

Ioseph Mohammadis filius, amiras, Armeniae praefectus 544 a, 549 f

Iosephus a Costa 118 e, 119 a

† Iovenalis = Iuvenalis.

† Irani, Irene 9 c

† Irmgardis Zutphaniae comitissa v. 314 d

† Isaac ep. Chirchaseleuci m. 415 e, 417 c – f, 423 f – 425 e, 427 e, 429 f – 432 e

† Isaac Atropatenus m. 197 d, 198 a, 200 a, 201 abd, 209 bd, 214 e

† Isaac presb. m. Chirchaseleuci 417 e, 421 d

† Isaac presb. in Hulsar m. 417 f, 427 e

Isaac presb., scriptor Armenius 201 c

Isaac (al. Gabra Masqal) rex Aethiopiae 249 e, 265 bd

Isaac mon. in Aethiopia 257 ab

Isaac Ismaelis filius toparcha Tiphlisensis 544 abd, 545 b, 550 f, 553 b

Isaac energumenus aliquis 703 e

Isachinus (Ieremias) clericus regularis 613 a, 617 a

† Isaias propheta 503 e

Isaias mon. in Aethiopia 261 b

Isaias O. F. M. 574 b

Ἰσοαζίτης = Isbozetes.

† Isbozetes (al. Iazdbôzêd, Eziṭbuziṭ, Jizbuziṭ, Izidbozid, Iziṭ Boziṭ, Iziṭbuziṭ, Adeodatus, Machoš, Machož, Mahoš, Mahoš, Mahož, Sositheus, Theodotus) m. in Perside 191 – 216, 387 b, 549 f

Isdegerdes rex Persarum 415 f, 424 c

Isfar Corriglia (Gilibertus) ep. Pactensis 328e

Isleif ep. Islandorum 565 bd, 566 ad

Ismael toparcha Tiphlisensis 544 a

† Ithamar presb. m. in Adiabena 418 af

† Iudas apost. 428 e

Iulia Accorimboni Urbevetani 590 f

Iulia uxor Franci Urbevetani 590 d

Iulia de Marco Neapolitana 621 a

Iulia matrona Urbevetana 584 c – e

† Iulianus ex Libya 323 a

Iulianus apostata imperator 21 d, 22 ce, 44 ae, 77 a, 80 f, 82 e

Iupiter falsum numen 360 d, 364 e

† Iustina. Vid. Mabrinus.

Iustina Zanchi vidua 303 f

Iustinianus imperator 197 b, 201 b, 213 e, 322 e

Iustinus imperator 197 a

† Iustus m. cultus in Aegypto 314 e

† Iustus ep. Cantuariensis 532 – 37

† Iustus discipulus S. Ursini 102 df, 110 e

Iustus mon. Hiberus 554 a

† Iuvenalis. Regio S. I. Urbeveteri 583 f, 591 bef, 592 b, 596 c, 600 d

† Izabenus, corruptum nomen fortassis ex Antonino et Zebina 384 c

† Iziṭbuziṭ, Izidbozid = Isbozetes.

† Izmuchast = Iezemchuast.

K

† Kannechus, Kainnicus, Kannicus = Cainneach.

† Kebius ep. in Cambria 5 e, 532 a

† Kenau, Keneu = Cenau.

† Kenon = Cynon.

† Keranus artificis filius = Cíarán de Clúain Mic Nois.

† Keranus = Cíarán.

Keruallus, Kervallus magnus = Fearghus Ceirrbheal.

† Kieranus = Cíarán.

Knar anid prion. Vid. Qnarik.

† Knomkell, Knonkel, Knonkell = Cynon.

Kurkašid = Churcasid.

† Kyaranus = Cíarán.

† Kynan, Kynon = Cynon.

L

Ladislaus rex Hungariae 270 b

Laeghaire, al. Laoghaire, Loegaire, Loiguire, Láogairi.

† Laeghaire ep. de Clúain Creamha 623 f, 624 d, 625 e

† Laeghaire ep. de Errew 626 d

† Laeghaire de Inis Caoin 626 d

† Laeghaire de filius Fiaci 625 ef

Laeghaire filius Nialli 152 e, 153 a, 155 d – f, 156 b, 157 e, 166 f, 168 c, 179 b, 184 b, 185 a, 488 b, 501 a

Lainez (Iacobus) praepositus generalis S. I. 612 b

† Laisre = Laisréan.

Laisréan, al. Lasrean, Lazreanus, Lazrenus, Laisre, Lassair, Laisse, Molaisse, Molassius, Molasi, Molasy, Molayssi, Malachius.

† Laisréan ab. de Daimh Inis 498 b, 501 c, 516 a, 523 f, 524 a, 530 b

† Laisréan, multi sancti eius nominis 308 a

† Laisse v. 305 a, 306 ad, 308 a

† Laisse = Laisréan.

Lancellotus praenomen S. Andreae Avellini 612 a

Láogairi, Laoghaire. Vid. Laeghaire.

Laoi (al. Lui) filius Cormaci Galeng 149 a

Lapo filius Brunonis 285 a

Lascaris. Vid. Theodorus Ducas.

† Lasrean, Lassair = Laisréan.

Lassar v. filia Anfolmithe 163 f – 164 a

† Lasse = Laisse.

Laurentia filia Duccii Aringhi 287 b

† Laurentius m. Romae 326 a, 360 d. Ecclesia Signae 285 e, 287 f. Regio S. L. Urbeveteri 582 c, 587 b, 602 b

† Laurentius ep. Cantuariensis 532 bef, 535 cf, 536 b

Laurentius di Bicci pictor 282 c

Laurentius Signensis 286 c

Lazarini (Spiritus) hagiographus 298 d, 302 b, 303 b

† Lazarus mon. in monte Galesio 23 d, 314 e

† Lazreanus, Lazrenus = Laisréan.

Lazzaris (Ioannes Baptista) Venetus 26 f

Leander Alberti O. P., historiographus 289 b – f

Lebna Dengel rex Aethiopiae 252 f, 254 c

Legerius clavarius Urbevetanus 576 d – f, 577 a – f

† Leo I papa 314 f

† Leo IX papa 132 f, 133 d, 142 b

† Leo ep. Egarensis, sanctus ficticius 314 e

† Leo (al. Leonius) conf. Melodunensis 314 f, 315 a

Leo I imperator 129 be

Leo VI imperator 221 bf, 225 e, 320 e, 348 cf, 628 a, 648 d, 657 a, 666 d, 668 d, 668 f, 693 f

Leo presb. Sancti Respicii Romae 326 d, 370 d

† Leocadius senator Galliarum 5 e, 101 bd, 102 e, 107 f, 111 e, 112 f, 114 b

† Leonardus conf. Nobiliacensis 315 a. Regio S. L. Urbeveteri 578 b, 579 a, 581 c, 597 e

† Leonardus in ecclesia S. Francisci Urbeveteri sepultus 571 e

Leonardus filius Magalocti Urbevetani 598 e

Leonardus de Montepulciano 577 f, 578 bdef

Leonardus Petri notarius Urbevetanus 591 f, 592 a

† Leonius. Vid. Leo conf. Melodunensis.

Leontius archimandrita monasterii S. Tryphonis Cpoli 322 f

Leothericus ep. Senonensis 483 b

Lethlanu. Vid. Lochlethlanu.

† Liba, Libha = Do-Liobha.

† Liberius papa 135 be

† Liberius ep. Ravennas 475 e, 476 d, 482 a

Liberius m. pro Tiberio scriptum 315 a

Licinius imperator 73 c, 84 b, 85 b, 86 d, 88 b, 454 b

Ligoria Ioseppi Urbevetana 597 d

† Lioba, Liobha = Do-Liobha.

† Liobha Araniensis 626 e

† Liobha sancti qui coluntur d. 8 ian. et 18 febr. 626 e

Lippa Nardi de Signa 280 c, 287 c

Lippa (al. Philippa) Quarti Berti de Lucca 285 d

Liutprandus rex Langobardorum 538 a, 541 d

Lleenog (al. Lleennawc) 531 b

Lochlethlanu druida regis Laeghairei 157 a

Loegaire = Laeghaire.

Logh filius Dani 177 c

Loichén (al. Loichían) pater S. Aedhnat 306 a, 308 b

Loiguire = Laeghaire.

Lombardus frater Pellis Urbevetani 579 e – 581 a

Lommán, al. Lumanus, Lomnán.

† Lommán ep. socius S. Patricii 162 bd, 167 a

† Lommán sanctus ficticius 624 cd

Lualdi (Alexander) S. R. E. card., archiep. Panormitanus 329 a

Lucas Tancredi Brance Urbevetanus 598 bde

Lucas S. Blasii discipulus 656 c, 657 a, 665 c, 666 a, 668 c

Luccaid, Lucchaid, Luccaidh, Lucchaidh = Lughaidh.

Lucetmael, Luchat Máel = Lughaidh Maol.

† Lucia v. m. Ecclesia Venetiis 599 a

Lucia di Giovanni Tura, uxor B. Ludovici Morbioli 290 e

Luciani (L.) archidiac. Venetiarum 300 e

Lucifer ep. Calaritanus 135 d

Lucillus consul 90 f, 93 b

Lucius praeses Caesareae 339 d, 366 d

Lucius Neapolitanus 123 a

† Ludmilla 315 b

† Ludovicus O. F. M., ep. Tolosanus 315 b

† Ludovicus a Gebenna conf. 315 b

† Ludovicus Morbiolus conf. Bononiae 288 – 97

Ludovicus Pius imperator 131 b, 132 e, 137 d, 141 cd

Ludovicus XI rex Francorum 105 a

Ludovicus Cyprius S. R. E. card. tit. S. Agathae 93 b

Ludovicus Muzarellus Bononiensis 291 f

Lugaid, Lugaidh, Lugaith = Lughaidh.

Lugaith mac Nétach = Lughaidh filius Níatui.

Lughaidh, al. Lugaid, Lugaidh, Luccaid, Lucchaid, Luccaidh, Lucchaidh, Lugaith.

Lughaidh Leithfhionn (al. L. Loichfinn) 149 d, 171 a

Lughaidh Maol (al. Luchat Máel, Lucetmael) 158 a, 172 b

Lughaidh Sriabndhearg (al. L. Sriabnderg cet.) 490 f

Lughaidh pater S. Aidi Candidi 501 a

Lughaidh filius Laeghairei 185 a, 488 b

Lughaidh filius Níatui 146 b, 177 c, 178 ae, 181 b, 186 a

Lughaidh filius Séadnai 149 d

Lugni (?) pater vel mater cuiusdam S. Benigni 146 b, 149 e, 163 e, 164 bc, 177 c, 178 e

Lui = Laoi.

Luigne filius Fraechi 177 c

† Lumanus = Lommán.

Lupari (Paulus) Bononiensis 289 d, 295 c

† Lupus conf. 483 d

† Lusor filius Leocadii senatoris 5 e, 102 e, 114 b

M

† Maana (al. Ma'nâ) m. in Perside 423 f – 425 e, 429 f – 432 e

Maana (al. Ma'nâ) ep. Chirchaseleuci 417 bd, 422 ad, 423 a

† Mabrinus, Taratina et Iastina (= Cyprianus, Terentius et Iustina) 315 c

Mac Ailiolla titulus regis Mumoniae 494 b

† Macarius Aegyptius 250 e, 265 ab

Macarius ep. Lutevensis 220 a

† Mac Cairthinn ep. de Clochar Mac nDaimhín 163 b

† Macc Ercai discipulus S. Patricii 161 bc

Mac Eachagáin (Piotar), al. Mac Eocagáin, Mac Gaffigan, Geoghegan cet. 504 a

† Macerca = Macc Ercai.

† Machoš, Machož. Vid. Isbozetes.

Maçingus Iohannis Signensis 286 de

Magaloctus Urbevetanus 598 ef

Magdalena mater S. Philippi coenobiarchae montis Bizan 247 e

† Magdales m. 370 e

Magliabecchi (Antonius) 281 bc

Magnus ep. Aurelianensis 483 a

Máguidhir (Donnchadh) al. Maguire (Donough) 484 b

Máguidhir (Iacobus) 484 b

Maguire = Máguidhir.

† Mahducht v. m. in Perside 420 b, 425 e

† Mahoš, Maḫoš, Maḫož. Vid. Isbozetes.

Maḥṣanta Marjam presb. Aethiops 250 a

Maine, al. Mane, Manius.

Maine Mór 487 e, 490 c, 491 a, 492 b, 493 a, 494 c

Maine filius Nialli 306 a

Maioranus (Marcellus) clericus regularis 613 a

† Malach v. m. Chirchaseleuci 421 e

† Malachias ep. Connerensis, dein Ardmachanus 5 e

† Malachias = Laisréan.

Maldonata vidua Tertii Ord. S. Fr. 5 f

Mâlik Ben-'Anas mohammadanus 387 b

Malmesbury (William of). Vid. Gulielmus Malmesburiensis.

Malvezzi (M.) patricius Bononiensis 292 c

† Mâmâ v. m. Chirchaseleuci 421 e, 429 d

† Mamas m. Caesareae 468 c

Mamas ep. Amasenus 24 d

† Mamilianus ep. Panormitanus m. 327 c, 329 a, 373 f – 383 e

† Mamlachâ (al. Mamelchtha) monialis in Garamaea m. 423 bc, 429 d

Ma'nâ. Vid. Maana.

† Manach Olcán = Olcán.

Mançanedo de Quinones (Alphonsus) S. Rotae auditor 610 e

† Manchán de Liath 486 a

Mancinus balistarius Urbevetanus 604 b

Mandina (Benedictus) clericus regularis 622 f, 623 d

Mane. Vid. Maine.

Manes, Manichaei 389 def, 421 ef, 422 e, 429 d

Manin (Leonardus) 26 f

Manius = Maine.

Mâ'qaba Egzie discipulus S. Philippi coenobiarchae montis Bizan 250 b

Mar (al. Mor) unus ex atavis S. Pappo Post Priten 189 ab

† Marcellinus ep. Ravennas 475 e, 482 a

† Marcellus et Marcellinus patroni ecclesiae Llanddeusant in Mona insula (= Marcus et Marcellianus mm. ?) 6 ab, 189 f

† Marcellus m. Romae. Vid. Eusebius.

Marci coenobium in Armenia Minori 434 e

† Marcialis m. in Hispania 4 e

† Marcianus ep. Ravennas 477 ab, 481 cef

† Marcianus ep. urbis Thraciae (= Martinus ep. Turonensis) 315 d

† Marcus evangelista. Ecclesia Alexandriae Statiellorum 540 e; Venetiis 599 a

† Marcus papa. Ecclesia in coemeterio Callisti 91 d

† Marcus m. Calyti in Pisidia 100 f

† Marcus Atheniensis (al. Tarmakanus) eremita 433 e, 462 c

† Marcus et Marcellianus mm. Romae 6 b, 326 a

Marcus mon. ex Adiâbo 250 b

Marcus de Monte Catino O. Carm. 291 b

Marcus Venetus clericus regularis 616 d

† Mardarius m. 392 f

† Margarita regina Scotiae 10 b

† Margarita Hungara v. 268 e, 270 d, 271 a – f

Margarita uxor Albonecti Petri Martini Urbevetani 592 de

Margarita filia Cittadini Roccli Urbevetani 586 d – 587 b

Margites 685 d

† Mâri de Beth-Sâhde. Vid. Martyrianus.

† Mârí presb. Ḥulsar m. 417 f, 421 d

† Mâri m. Lasumon 421 cd, 428 e

† Mâri discipulus Addaei apostoli 390 a, 418 a

† Maria Deipara 555 d, 663 d. Ecclesia de Campo Apameae in Aquitania 399 f, 400 ac; Sanctae Mariae de Angelis prope Assisium 570 b; Beatae Mariae de Salis Biturigae 103 d, 105 d; ecclesia in monte Bizan 248 a; ecclesia Delle Grazie Bononiae 292 e, 293 a; Sanctae Mariae Infunariae Cathari 324 b; Sanctae Mariae de mense Augusti in pago Cesarani 325 a; in Blachernis Cpoli 216 c, 233 c, 237 d, 243 e; ἐν τῷ Παραδεισίῳ Cpoli 6 b; parochia ad Plateam Neapoli 120 d; templum τῆς Καταπολιανῆς in insula Paro 221 c, 223 f, 224 d, 226 a, 228 a; ecclesia in Monticellis Romae 327 e, 328 ab, 329 e; ecclesia Sanctae Mariae Orçanese prope Viterbium 594 f, 595 b. Monasteria τὰ Κορώνης Cpoli 690 e, 704 c; Μικρὰ Ῥωμαίου Cpoli 233 c, 240 f, 246 a; Sanctae Mariae ad S. Calimerum Mediolani 613 a; Sanctae Mariae in Stabulo Neapoli 615 f. Regio S. M. Urbeveteri 597 a, 602 b. Pictura Signae 282 c; item Neapoli 621 b

† Maria m. Romae. Vid. Eusebius.

† Maria Aegyptiaca 224 a, 232 c

† Maria iunior matrona Bizyae 668 – 705

† Maria soror Lazari 524 c

† Maria soror Iacobi presbyteri Tell-Salilae m. 415 b, 416 b

† Maria uxor S. Xenophontis 142 c

Maria uxor Francisci Perusini Murianensis 303 d

Maria Pimentella uxor Henrici Gusmani proregis Siciliae328 e

Maria mater S. Iohannis Hagioritae 547 d

Maria soror S. Theodorae imperatricis 546 c

† Mariamne (al. Maria) v. m. in Perside 415 c, 421 b

Marianus Ó Gorman 623 c

Maridonna Rainerii de villa prope Urbemveterem 606 cd

Marina famula S. Mariae iunioris 696 f

† Marinus m. Antiochiae 384 e, 385 a

† Marinus puer m. Romae 319 d

Marinus a Sancta Victoria O. F. M. 6 b

Marinus, nomen monasticum Baanae 690 d, 704 c

† Mariona corruptum nomen fortassis pro Matrona 9 b

† Marmechnâm. Vid. Behnam.

† Marniacus = Merinach.

Marović (Tryphon) Mullensis 300 a

Mars falsum numen 13 b, 32 f, 33 ef

† Marsan presb. m. in Garamaea 418 a

† Martana m. Romae. Vid. Eusebius.

† Martialis ep. Lemovicensis 110 de

† Martianus ep. Terdonensis. Vid. Marcianus ep. Ravennas.

† Mártin sruith = Martinus Senior.

Martini (Antonius) ep. Florentinus 283 b

† Martinus I papa 315 d, 370 c, 623 e, 625 a

† Martinus m. Brivatensis 108 f

† Martinus filius Dunani in Hibernia 309 d

† Martinus Senior sanctus ficticius 308 e – 309 e

† Martinus ep. Turonensis 103 e, 171 a, 306 d, 308 a – 309 d, 315 d, 401 a, 617 d, 618 c. Ecclesia Aurelianis 483 d; oratorium Biturigae 101 f, 108 a; ecclesia Bononiae 288 f; monasterium ibid. 292 e; ecclesia Gangalandi 281 d. Reliquiae in Hibernia 308 f – 309 d

† Martinus ep. Φραγγίας, al. Ταρακίνης = Martinus Turonensis.

† Martyres XLII Amorienses 545 d, 546 ab

† Martyres CM Benchorenses 2 bc

† Martyres XL Sebasteni 370 d

† Martyrianus (al. Martyrius, Mâri de Beth-Sâhde) 432 – 72

Martyrius Bergomas prior Sancti Christophori prope Venetias 302 f

† Maruthas ep. Maipheractensis (al. Martyropolitanus) 411 f

† Maruthas ep. Tagritensis 411 c, 425 b

Mascari (Iacobus) clericus regularis 614 f

Massaria filia Ranuctii Urbevetani 576 a

Massaria uxor Palmerii Urbevetani 587 c

Massi (Vincentius) clericus regularis 612 e

Mater deorum falsum numen. Templum Amasiae 12 a, 13 b, 28 c, 32 a, 56 e

Mathona (al. Matona) soror Benigni, Cethiaci et Mucnei 154 f, 155 a, 164 f

Mathonus, Mathous, Matonius, forsitan aliud nomen S. Benigni Ardmachani 155 a

† Mathurinus. Vid. Maturinus, Maurus diac.

Matignon (Leonorius II de) ep. Lexoviensis 106 e

Matona, Matonius = Mathona, Mathonus.

† Matrona Pergensis 6 c

† Matrona. Vid. Mariona, Mecrona.

† Mattaï coenobiarcha in Assyria 418 b

† Matthaeus apost. Ecclesia in Dobrotta 300 d. Regio S. M. Urbeveteri 586 d

Matthaeus mon. ex 'Adi Qau'â in Aethiopia 250 c

Matthaeus mon. e Mâia A'raf in Aethiopia 250 c

Matthaeus mon. e Mâia Saglâ in Aethiopia 250 b

Matthaeus Bonasi mercator 324 cd

Matthaliona uxor Ranuctii Urbevetani 576 a

Matthias Semaglenus coenobiarcha in Aethiopia 254 a

† Maturinus conf. Liricantensis 6 d, 319 e

† Maturinus. Vid. Maurus.

† Maura m. Vid. Timotheus et Maura.

† Mauricius m. Monasterium Monasterii (Münster) 4 a – d

Mauricius imperator 216 c, 217 d, 218 b

Mauricius (al. Meurig, Meuruc) pater S. Elaeth 531 b

† Maurinus. Vid. Maurus.

† Maurus m. 414 d

† Maurus ep. Virodunensis 315 e

† Maurus diac. (al. Maturinus, Maurinus) 6 d

† Maurus. Ecclesia Signae 287 f

Maurus Neapolitanus 124 b

† Mawarrock, Mowarrock. Vid. Morocus.

† Maximianus ep. Ravennas 475 e, 476 d, 478 bd

Maximianus imperator 12 a, 28 a, 29 c, 39 ac, 48 f, 50 d, 51 a, 52 a, 73 d, 77 a, 83 d, 409 d

† Maximus m. Romae. Vid. Eusebius.

Maximus praeses 392 d, 393 – 99

Maximus praefectus Urbi 90 f, 91 a, 93 e

† Mazachiâ v. m. Chirchaseleuci 421 e, 429 d

Mealla (al. Mella) mater SS. Greallae, Mancháni et Greillseachi 486 a

† Mecrona nomen corruptum fortassis pro Matrona 9 b

Meglore filia Petri Christofani de Arobavilla 596 b

Mehmed princeps 264 c

Meirchion Gul unus ex atavis S. Elaeth 531 b

† Mel ep. socius S. Patricii 167 a, 502 a

† Melanius ep. Rhedonensis 6 e

Melchitae 387 b

† Melcu ep. socius S. Patricii 502 b

† Meldanus ep. de Clúain Creamha i nDealbhna Assail 625 e

Meldina Ildibrandinae Urbevetana 585 df

Mella = Mealla.

Mellinus (Iohannes Garcia) S. R. E. card. 610 e, 622 a

† Mellitus ep. Cantuariensis 532 cef, 535 cf, 536 a, 537 c

Menander Protector 191 a, 195 a, 197 a, 199 e, 200 a

† Mennas conf. Beneventi 315 e

† Mercurius m. Caesareae 22 e

Mercus Albasarius Urbevetanus 592 bc

Mercutius filius Merci Albasarii 592 bc

† Merinach (al. Marniacus, Merinatus) diac. frater S. Damiani 6 e – 7 a, 305 b

† Metaphrastes. Vid. Symeon M.

Meurig, Meuruc = Mauricius.

† Michael archangelus 249 f, 253 ab, 255 ef, 256 be, 257 a, 261 df, 266 ad, 627 f, 642 b. Ecclesia in Aethiopia 248 a, 249 e, 265 e; templum ἐν τῇ Ὀξείᾳ Cpoli 240 b. Sodalitas Horti S. Michaelis Florentiae 281 e. Monasterium Camaldulensium prope Venetias 297 c

† Michael m. Alexandriae 669 – 78

Michael ep. Athribis et Maligiae 115 b

Michael III imperator 543 ad, 545 f, 555 e, 691 e, 692 c

Michael Guiduccii Signensis 282 c

Michael Lilii (Gigli) Banbi Signensis 285 e, 286 f

Michael catholicus Meschithensis 553 b

Michael Modrekili hymnographus Hiberus 546 f, 547 bde, 548 ab, 551 d, 552 abde, 553 df, 556 c, 561 f

Michael Psellus scriptor 222a

Michael Regholetto dictus Signensis 287 f

Michael Senacherim 321 a

Michael pater S. Thomaïdis Lesbiae 233 b, 234 c, 242 b

Mihran princeps 192 bd

† Mihrnarses m. in Perside 420 b

Milani (Iohannes Baptista) clericus regularis 613 f

† Miles ep. Susae m. in Perside 315 e

Milius miles 360 b

Minerva falsum numen 360 d, 364 e

Mirian praefectus arcis Ateni 550 f

Mirtus (Horatius) ep. Rubensis 610 e

† Mleh m. Armenius 548 f

† Mo-Bharr-óc = Bairre.

† Mo-Chonna (al. Mo-Chonnóc, Conna, Mo-Conna) Beag 305 ad, 306 ad, 308 d

† Mo-Chruadóc de Airdne Coluimb 623 f, 624 d, 626 d

Mochteus (al. Mocteus, Mochta) ep. Lughmhaghensis 151 abd

† Mocius m. Monasterium et templum Cpoli 240 f, 246 a

† Mo-Conna = Mo-Chonna.

Mocteus = Mochteus.

Modarius ab. Cesseronensis 402 f

† Modestus m. in Agro Agathensi. Vid. Tiberius.

† Modestus m. Vid. Vitus.

Modharn filius Dubani 177 c

Modh Corb 149 d

Modimóc discipulus S. Benigni 179 a

Mohammad Arabum pseudo-propheta 262 ae, 389 a, 671 f

Moḥammad al-Mo`tasim ben Hârûn ar-Rašîd. Vid. Ǧa`far filius Abrahae.

† Molaisse, Molasi, Molassius, Molasy, Molayssi = Laisréan.

Moltenus (Iohannes Iacobus) notarius Mediolanensis 131 a

† Monachi CM Benchorenses mm. 2 bc

† Monaldus Iustinopolitanus O. F. M. 7 a – d

† Monitor (al. Montorius, Amator, Nitor, Notarius) ep. Aurelianensis 311 a, 316 ab, 482 – 83

Montan (Aloisius) capellanus Venetiis 299 e

Montanaria uxor Ugulini sellarii Urbevetani 581 a – d

† Montanus eremita apud Vivarienses 7 d

Montio (Vincentius) O. P. 268 c

Mor. Vid. Mar.

† Moricus O. F. M. 568 bc, 569 f, 570 abc, 571 be, 572 e, 573 cd

Morina (Iulius) pictor 292 b

Morocharzaniorum gens 546 c

† Morocus conf. in Scotia ( = Bairre ep. Corcagiensis) 7 d, 305 b, 306 d, 308 e

Morozzo Tendi Mori Signensis 288 ad

Morvida filia Manentis fabri Urbevetani 599 f

Morvida uxor Rubertii de Lubriano 599 d

Morydd 189 ab

Motillo (Gregorius) Neapolitanus 121 f

† Mowarrock = Bairre.

Moyses catholicus Armeniae 201 e, 216 d

Moyses mon. in Aethiopia 261 b

Moyses mon. e Dabra Salâm 250 b

Moyses magister Petri Sunitis metropolitae 193 d

Moyses Ravennas 480 c

† Mucatl Vanandensis m. Armenius 548 d

Mucna = Mughan?

Mucneus frater Cethiaci et Benigni 164 f

Mugain = Mughain.

Mughain (al. Mugain, Mughaind) regina Hiberniae 510 c, 527 f

Mughan (al. Mucna?) discipulus S. Benigni 179 a

Muichit filius Briani 176 a

† Munnu = Fionntán de Teach Munnu.

† Mustiola m. Regio S. M. Urbeveteri 579 d, 582 ae, 600 f

Mutavakkil chalipha 552 d

N

Nabedes. Vid. Nachapet.

† Nabraha m. in Aegypto 115 f, 116 a

Nachapet (al. Naḫapet, Nabedes) dux Persarum 196 adf, 198 e, 207 ef

Nachoerchan, Nachoragan = Nichoracan.

Nadfraoch = Natfraoch.

Nadoes. Vid. Natoi.

Nae Amanati Signensis 284 f

Naḫapet. Vid. Nachapet.

Nana Syrus 552 f

Napper, Napier (Georgius). Vid. Georgius.

Nardini (Elisaeus) clericus regularis 613 e

† Narses Razicenus pr. m. 195 e, 197 d, 198 a, 200 a, 201 ad, 207 cf, 209 cf, 214 de, 216 d

† Narses ep. Sahrqarth et Ioseph presb. mm. in Perside 7 e, 411 – 29, 546 c

Narses Astaracanus, Armeniorum catholicus 193 abd, 195 d, 199 bf, 201 ae, 213 a

Narses Tamsapor praefectus Adiabenae 416 b

Narses apostata Persa 421 b

Narses dux 197 b

† Natalena v. m. in Aquitania 399 – 402

† Natalia v. m. in Syria 400 d

Natfraoch, al. Nadfraoch, Natfraech.

Natfraoch pater Aonghusi regis Mumoniae 149 a

Natfraoch pater cuiusdam S. Greallani 486 e

† Nathanael (persona S. Ursini) ep. Biturigensis 7 e, 103 acf, 109 b, 114 – 15

Nathanael mon. in Aethiopia 254 a

Nath-I = Dathi.

Nathinaei improprie pro vocabulo hebraico Nethînîm 479 ef, 480 b, 481 ae, 482 a

Naṭoi (al. Avṭadrovandacan, Drovandacan, Nadoes) magistratus Persa 197 a, 209 d

† Nazarius m. Mediolani 141 f

Neachtán (al. Nechtan, Nectanus, Nectarius) discipulus S. Benigni 179 a

Nebridius 403 a

Nechtan, Nectanus, Nectarius = Neachtán.

† Nectarius ep. Cptanus 17 c, 18 b, 19 ad, 21 d

Nemesis falsum numen 335 d

† Nemesius m. Alexandriae 198 c

† Nemesius m. 9 a

† Neon m. Calytensis 100 f

† Neon m. Romae. Vid. Eusebius.

† Neophytus conditor monasterii Athonensis τοῦ Δοχειαρίου 4 d

† Nereus (al. Nirus), Calliopius et Orestes mm. 316 a

Neri di Bicci pictor Florentinus 282 c

† Nestor ep. m. Pergae 13 a

Niadh Corb 149 d, 171 a

Niall Naoi ghiallach (al. Niallán) 156 b, 179 b, 184 b, 306 a, 488 b, 496 f, 497 e, 501 a, 517 c, 525 c, 624 bd, 625 c

Niallán = Niall Naoighiallach.

Níatu filius Dubhani 146 b, 177 c, 178 ae, 181 b, 186 a

Nicanus nomen corruptum pro Vitono 7 f

Nicephorus Gregoras scriptor 669 b

Nicephorus coniux S. Mariae iunioris 688 – 705

† Nicetas hegumenus Mediciensis 219 e

Nicetas magister 221 b, 224 c

Nicetas ὁ Καννάκης presb. Bizyae 690 ab, 700 e, 701 a

Nicetas Paphlago hagiographus 13 f, 15 be, 83 a, 221 f

† Nicetius ep. Lugdunensis 319 e

Nichoracan (al. Niḫorakan, Nikoracan cet.) praefectus Armeniae 193 b, 195 bd, 196 aef, 198 e, 207 cde

† Nicolaus ep. Myrensis 116b, 635 d, 667 c. Conventus Venetiis 616 f. Altare Hirsaugiae 133 d

† Nicolaus conversus O. Cist. Villarii 277 – 79

Nicolaus S. R. E. card. Cusanus 614 a

Nicolaus Bandella Signensis 285 e

Nicolaus Braimandi Urbevetanus 595 e

Nicolaus de Montaso Urbevetanus 596 d

Nicolaus Sainctard Lexoviensis 106 d

Nicolaus de Wigman Hungarus 270 b, 276 d

Nicolaus filius Balseverinae Urbevetanae 594 b

Nicolaus frater B. Ludovici Morbioli 290 e

Nicolecta filia Nicole de Panni Urbevetani 596 b

† Nicon m. Calytensis 100 f

† Nicostratus m. in Pannonia 2 d

Niḫorakan, Nikoracan = Nichoracan.

† Nilus mon. in monte Sina 316 a

Ninnidh pater Ronani 625 c

† Nirus. Vid. Nereus.

Nisi filius Níatui 177 c, 178 a

Nisiris dux Arabum 221 b, 223 f, 227 b, 229 a

† Nitor. Vid. Monitor. 316 a

Noailles (Charles de) ep. Sancti Flori 400 ae

Nocera (Iohanna Castriota ducissa de) 613 f

† Noh (al. Noe) m. Lasumon in Perside 421 d

Nola (Franciscus) medicus Neapolitanus 619 f

† Nonnus ep. Antiochenus 7 f, 314 d, 316 a

† Notarius. Vid. Monitor.

Nottingus ep. Vercellensis 130 e, 131 b, 132 ef, 133 ab, 137 d, 141 cd

Novatus haeresiarcha 385 d

Nuadha Neacht 149 d, 171 a

† Nub (al. Anub, Aba Nub) conf. in Aegypto 115 f, 266 a

Numerianus imperator 409 d

Nuta Signensis 284 d

† Nympha v. m. Romae culta 327 – 29, 373 – 83

O

O'Casey = Ó Cathasaigh.

Ó Cathasaigh (Nioclas), al. Casey, O' Casey (Nicholas) sacerdos 146 e

O'Clery (Michael) O. F. M. 146 d – 147 a, 305 d

Ó Corcráin (Brian) 484 b

Ó Crónghaile (Eoin), al. Cronelly (John) 487 e

Odescalchus (Petrus Georgius) ep. Alexandriae Statiellorum 540 e

† Odilo Cluniacensis ab. 483 d

Odo = Aid.

Odo Egmech, al. Odo Eiccintach, Odo Engach cet. = Aid Éighmheach.

Odolina Ildibranductii Forçaterre Urbevetani 589 d

Odolricus ep. Aurelianensis 483 d

Óengus, Óenghus = Aonghus.

Oglente uxor Blanci Urbevetani 581 b – d

Ó hUige, Ó hUigín, Ó hUiginn (Giolla Glas). Vid. Giolla Glas Ó hUiginn.

Oilill = Ailioll.

† Olcán (al. Bolcán, Manach Olcán) ep. socius S. Patricii 161 b

Oliverius ep. Sabinensis 291 c

† Olympas, Rhodion, Sosipater, Tertius, Erastus et Quartus discipuli apostolorum 316 b

Olympiacus christianus 325 b

Olympias magistra B. Helenae Hungarae 271 a

Omen Greg, al. Elen Grec cet. 531 b

† Onâm. Vid. Behnam.

Onen, Onnen = Omen.

† Onesiphorus et Porphyrius mm. 8 a, 142 c, 316 b, 414 cd

† Ongtaxades. Vid. Guhištazad.

† Onuphrius eremita in Aegypto 142 f, 282 c, 433 e, 462 c

Oparenović (Tryphon) canonicus Catharensis 300 a

† Orentis m. Antiochiae 384 b

† Orestes m. Arauracensis 392 f

† Orestes (al. Arestes) m. Tyanis in Cappadocia 8 a, 391 – 99, 469 f

† Orestes. Vid. Nereus.

Orestes filius S. Mariae iunioris 688 e, 689 e, 691 b, 693 e, 699 c

† Orion 316 b. Vid. Orestes.

Orvetana uxor Petri Acci Urbevetani 605 b

Orvetana uxor Petri Gualdioctii Urbevetani 570 f, 601 d – 602 a

Orvetana uxor Salamonis Urbevetani 593 f

† Osbran ep. de Clúain Creamha 625 e

† Osnat (al. Asnad, Asnat) v. 623 f, 624 d, 625 b

Oswy (al. Osguid, Osnin, Osuvius, Oswens, Oswio, Oswin) rex Nordanhymbrorum 2 e

Οὐαραράνης (al. Varahrân, Varathrân, Bahrâm) presb. Salqunâ 418 e, 419 a, 421 b, 428 d

† Οὐσθαξάνης, Οὐσθαδοξάδης, Οὐσθάξαδ. Vid. Guhištazad.

P

† Pabecos. Vid. Pembaq.

† Pabo = Pappo.

Pabu cognomen S. Tutguali 190 b

Pace. Vid. Pax.

† Pachomius ab. in Thebaide 248 b

† Paganus de Torniellis Novariensis 8 ab

Paganus (Valerius) clericus regularis Neapolitanus 610 a, 611 b, 612 b, 615 – 22

Pagrasp (al. Pargasp) archimagus Adiabenae 416 ae

† Palamon asceta m. in Cypro 627 f, 637 – 38

Paleotto (Gabriel) S. R. E. card., ep. Bononiensis 292 b

Palescandalae (Maria, Francisca, Tecla, Agnes) sorores Neapolitanae 612 e

Pallas. Templum Romae 97 d

Palmeria uxor Blasii Viterbiensis 594 f, 595 bc

Palmerius pecorarius Viterbiensis 587 bc

Palumbus (Curtius) canonicus Neapolitanus 610 b

† Pambecos = Pembaq.

Pamphilus (I. B.) nuntius apostolicus 614 d

Pancratius (al. Bagaraṭ) curopalates filius Asotii curopalatae 543 b, 544 a – e, 545 b, 553 b, 561 d

Pancratius Pancratides archon archontum 547 e, 552 f

Pandulphus comes de Fascanello 608 ce

Pandulphus O. F. M., ep. Suessanus 570 d, 574 a, 592 c

† Papas presb. m. in Adiabena 418 a

† Papas presb. m. in Garamaea 423 d, 425 a

† Papas presb. pagi Ḥelmin m. 427 f

† Papas presb. pagi Ḥulsar m. 417 f

Papas catholicus Orientis 390 df

Papebrochius (Daniel) S. I. 280 b

† Paphnutius eremita 433 e

† Pappo Post Priten, al. Pabo Post Prydain (Prydein, Prydyn cet.) conf. in Cambria 6 a, 188 – 90, 531 e

Paravicinus (Octavius) S. R. E. card., ep. Alexandriae Statiellorum 539 e

Pargasp. Vid. Pagrasp.

† Pâris, Pârs. Vid. Baris.

Pascović (Vitus) Mullensis 300 a

Passara mulier Neapolitana 123 b

Pata. Vid. Choiap.

Patraicc, Patraic, Patric = Patricius.

Patricius, al. Patric, Patraicc, Patraic cet.

† Patricius ep. Hiberniae apostolus 145 – 88 passim, 305 e – 306 a, 308 bd,484 e, 485 a, 488 ac, 489 a, 490 ab, 498 d, 504 b, 523 e, 624 b, 625 e

† Patricius senior 167 e – 169 a, 308 d

† Patricius iunior 167 a, 305 c, 306 d, 308 bd

† Patricius quidam cuius reliquiae Glastoniae olim servatae sunt 308 c

† Patricius conf. 106 b

† Patricius, plures sancti huius nominis alii ab Hibernorum apostolo 163 e

Patricius quidam Ardmachanus ep. 167 f

† Paulina. Vid. Eusebius.

† Paulinus ep. Eboracensis 532 c, 534 b, 535 c, 536 b, 537 cf

† Paulinus ep. Nolanus 119 e

† Paulinus ep. Treverensis 135 d

† Paulus apost. 237 a. Ecclesia Lundoniae 535 f. Monasterium Neapoli 609 – 623. Vid. Petrus.

† Paulus m. Palaestinensis 384 e

† Paulus Burali Aretinus ep. Placentinus dein Neapolitanus, S. R. E. card. 613 ab, 615 f, 616 ce, 617 b

† Paulus ep. Narbonensis 110 de

† Paulus Hungarus O. P. m. 270 f

† Paulus Thebaeus erem. 433 e, 462 c

Paulus V papa 621 c

Paulus Samosatenus ep. Antiochiae 385 de, 387 d, 388 b, 391 de

Paulus I ep. Neapolitanus 119 f, 124 b, 125 a

Paulus mon. ex Agued in Aethiopia 250 b

Paulus diaconus 538 a

Paulus discipulus S. Aaronis Sarugensis 435 a

Paulus presb. Persa apostata 421 b

Paulus Giute Hungarus 276 b

Paulus incola Neapolitanus 123 e, 124 a

† Paurilia v. discipula S. Pauli 8 e

Pax (al. Pace) mulier Urbevetana 581 e – 582 c

Pellicione (Thomas) clericus regularis 610 c, 614 b

Pellis (al. Pelle) Urbevetanus 579 d – 581 a

† Pembaq (al. Pabecos, Pambecos) presb. m. in Garamaea 423 cdf

Peredur princeps in Cumbria septemtrionali 189 b

† Peregrinus. Ecclesia Bononiae 293 d

Perellus (Petrus) Venetus 26 e

Peroz (al. Perozes) Rhagarum provinciae archimagus 197 a, 209 bd

Perozes Ṭamšâbor archimagus Adiabenae 416 ae

Perpetua mulier Ravennas 481 a

† Pethion. Vid. Pythion.

Petović (Antonius) Mullensis 300 a

Petrazzini (Aloysius) Venetus 26 e

† Petronius ep. Bononiensis. Basilica Bononiae 293 a

Petronius miles 360 b. Vid. Ferrius.

Petrović (Georgius) Mullensis 300 a

Petruccius (al. Petrus Lapi) O. Carm., prior in Tuscia 288 a

† Petrus apost. 109 f – 110 d, 166 e, 249 c. Coemeterium Bononiae 289 e; ecclesia Hirsaugiae 132 e, 141 f; Lexovii 105 e; in Vetere prope Urbemveterem 570 e, 573 e, 574 d

† Petrus et Paulus apost. Basilica Hirsaugiae 133 d. Capella Neapoli 619 b. Monasterium Westmonasteriense 535 a, 537 d

† Petrus m. 392 c

† Petrus presb. m. in Garamaea 423 d

† Petrus Damianus S. R. E. card. ep. Ostiensis 477 a

Petrus S. R. E. card. tit. S. Marcelli 26 a

Petrus ep. Biturigensis 104 f

Petrus Bononiensis ep. Ravennas 476 d, 481 bc

Petrus ep. Portuensis 328 d

Petrus mon. montis Bizan 250 d, 254 c

Petrus mon. socius S. Augustini Cantuariensis 532 b, 535 c

Petrus rex Bulgarorum 690 b, 702 c

Petrus Barthi Rapicelle Urbevetanus 579 f, 580 cd, 581 a

Petrus Calo hagiographus 322 a, 403 d

Petrus Carisie Urbevetanus 579 f, 580 c

Petrus Cittadinus Urbevetanus 578 d

Petrus Diotaiuti Urbevetanus 587 a

Petrus de Gambassio pictor Signensis 281 f, 282 d, 283 f

Petrus Lapi. Vid. Petruccius.

Petrus Leonardi Urbevetanus 600 c

Petrus de Natalibus ep. Aequilinus, hagiographus 326 f, 403 e

Petrus Sunitis metropolita 193 d

Petrus subdiaconus Neapolitanus 119 bc

Petrus Venetus Nobilis dictus 303 d

Petrus faber Urbevetanus 578 be, 579 ac

Petrus filius Benedicti Murianensis 303 f

Phaedimus ep. Amasenus 16 c

† Φαίνοντες sancti in insula Cypro 627 f, 636 c

† Philethus ep. Antiochiae 384 ef

Philippa. Vid. Lippa.

† Philippus apost. 114 c

† Philippus coenobiarcha montis Bizan in Aethiopia 247 – 66

† Philippus Tudertinus O. F. M. 8 e

Philippus Berruier ep. Biturigensis 104 ac, 105 a

Philippus imperator 331 e, 345 d, 354 c, 360 c, 368 a

Philippus mon. Cpoli 667 b

† Philopater. Vid. Falbater.

Philotheus patriarcha Cptanus 21 e, 76 – 80

† Phoebammon 319 d

Φρίκιος. Vid. Ferrius.

Picicellus (Iohannes Vincentius) nobilis Neapolitanus 620 c

† Pierona v. Tertii Ord. S. Fr. 270 e

Pincius famulus S. Benigni Glastoniensis 187 b

Pineria uxor Borge Urbevetani 587 df, 588 a

Pineria (al. Prima) mater Amatae Andreae de Paterno 606 ce

Pineria mater Gregorii de Civitella 590 a – c

Pinnas ep. aequalis S. Dionysii Alexandrini 391 d

† Pionius m. 319 e

Piscara Castaldo (Andreas) clericus regularis 611 b, 613 f, 614 ac, 620 e, 623 d

Piscara Castaldo (Iohannes Baptista) clericus regularis 609 d, 613 f, 620 f

† Pius V papa 614 e

Plantevit de la Pause (Iohannes de) ep. Lutevensis 220 bf

† Plato hegumenus monasterii ἐν Συμβόλοις 219 b

† Poemen (al. Bamîn) conf. in Aegypto 115 f

Poemen mon. in monte Bizan 261 b

† Polycarpus ep. Smyrnensis m. 13 a, 319 e

Polyxena mater S. Theodori 14 d, 45 b, 49 e

Pompeianus scriniarius al. primiscrinius 332 e, 333 a, 345 f, 360 e, 362 b, 368 bc

Pompeianus miles 360 b. Vid. Ferrius.

Pompianus praeses 330 d, 331 e, 344 e. Vid. Ferrius

Pontianus quidam 95 c

† Porphyrius m. 8 ae, 414 d

† Porphyrius. Vid. Onesiphorus.

Poseidon falsum numen 347 f

Possidonius ducenarius 31 ab, 40 f, 41 b

Possinus (Petrus) S. I. 403 b

† Potitus m. 319 de

Praecursor = Iohannes Voerloop.

Praetextatus praeses al. miles 330 d, 331 e, 344 e, 360 b

Prech = Breac.

Prima mulier Urbevetana 600 b

Prima. Vid. Pineria.

† Prisca m. Romae 326 a

Probianus ep. Biturigensis 101 f, 108 a

† Probus ep. Ravennas 475 – 82

Probus imperator 409 d

Probus togatus 97 b

† Prochorus Hagiostaurita 203 a

Proclia matrona Romana 359 e

Proclus magister grammatices 14 e, 45 ce

Proclus senator Romanus 342 e, 343 ad

† Proculus m. 377 e – 378 e, 383 d

† Proculus ep. Ravennas 475 f, 476 d, 482 a

† Prosper ep. Aurelianensis 483 a

Publius praeses 32 a, 33 f, 34 f, 41 d

Pulcheria = Soidhealbh.

Pynson (Ricardus) 148 a

Pyrker (Ioannes Ladislaus) patriarcha Venetiarum 26 e

† Pythion (al. Pethion) m. in Perside. Ecclesia Amidae 412 b

Q

Qanarag. Vid. Qnarik.

Qaso avus S. Philippi coenobiarchae montis Bizan 248 e, 255 b

Qnarik (al. Chanaranges, Knar anid prion, Qanarag) Armeniae marzapanus 196 d, 197 ab, 198 d, 208 d

Quaeleus (Malachias) 165 b

† Quartus. Vid. Olympas.

Quartus Berti de Lucca 285 d

† Quintianus ep. Arvernensis 316 c

† Quodvultdeus. Vid. Goboldeus.

R

Radislavus rex 324 e

Radoničić (Tryphon) ep. Catharensis 298 b

† Ragnemodus (al. Raimundus) Scriptor archidiac. Tolosanus m. 8 ef

† Ragnulfus m. Telodii 9 a

† Raimundus. Vid. Raymundus, Ragnemodus.

Rainaldus Floremantis civis Urbevetanus 570 f, 585 cdf

Rainaldus filius Bonacursi Urbevetani 594 ab

Rainerius ep. Urbevetanus 567 ab, 570 e, 571 f, 575 b, 576 d, 578 b, 579 d, 582 ce, 585 f, 589 e, 592 bd, 595 e, 599 b, 602 c, 605 f

Rainerius O. F. M. 572 e

Rainerius Christianae Urbevetanus 591 bde

Rainerius Guidonis notarius Urbevetanus 568 ce, 572 a, 575 bc, 576 d, 579 d, 582 e, 585 f, 586 a, 589 d, 592 b, 595 e, 599 ab, 602 cd, 605 f, 606 a, 608 f

Rainerius Rusticuctii Urbevetanus 600 e

Ranuctius Ardictionis camerarius communis Urbevetani 576 f, 577 b – f

Ranuctius Farnesius dux Parmensis 620 c

Ranuctius Ioseppi notarius Urbevetanus 607 b

† Raymundus de Capua O. P. 267 c

† Raymundus. Vid. Ragnemodus.

Raymundus Raphinellus 404 b

Rebiba (Scipio) vicarius generalis archiepiscopi Neapolitani 612 b, 615 d

Recovarus Vitalis de Arcidorso 608 df

Redigast falsum numen 564 f

Refrigeri (Petrus) mansionarius ecclesiae Bononiensis 292 c

Regius (Paulus) ep. Aequensis 121 f

† Regulus ab. in Scotia 6 e

† Rehimâ diac. m. in Perside 416 c

Reliosa soror ficticia S. Aidi Killariensis 499 d – f

† Respicius m. Romae cultus 318 bc, 325 – 27, 365 – 73

† Restitutus m. 9 a

† Restitutus ep. Tricastinus 9 a

Rhea falsum numen 45 e, 52 a, 346 d

† Rhodanus ep. Tolosanus 135 d

† Rhodion. Vid. Olympas.

Rhufawn (al. Rhufon, Rhyfoniog) pater S. Gwenasedd 190 a

Ricardus de Annibaldis S. R. E. card. tit. Sancti Angeli 567 b

Ricca mulier Urbevetana 601 b

Ricca uxor Diomitidie Urbevetani 585 ab

Ricca uxor Gratiani de Abbatia Urbevetani 586 e, 587 b

Ricca filia Donadei Venuli Urbevetani 583 f – 584 c

Riccamotagna uxor Ildebrandini Ruffavelle Urbevetani 579 f, 580 b, 582 ac

Riccomotangna filia Dividitiae Urbevetanae 603 d

Riccus de Lapo Buccelli Florentinus 282 c

Richa uxor Brunonis Signensis 285 a

Rimid filius Níatui 177 c, 178 a

† Rioc (al. Rioc c, Ryoch) nepos S. Patricii qui fertur 498 e, 515 e, 523 e, 530 a

Risabella filia Adelasciae Urbevetanae 603 d

Robertus de Bellovisu O. P. m. 316 c

Robertus. Vid. Rotbertus.

Rodan = Ruadhán.

Rodulphus ep. Silvanectensis 483 d

Rodulphus (al. Hrodholfr) ep. in Islandia 565 b

† Rofena. Vid. Rufina.

† Rogatus m. 9 a

Rolandus palatinus Hungariae 269 ef, 274 bc

Romanâ ab. Monasterium in Syria 434 d

† Romanus discipulus S. Martyriani 433 d, 434 d, 443 d, 446 d, 450 d, 468 d, 472 d

Romanus ep. Rofensis 533 b, 534 b, 536 b

Romanus I imperator 17 e, 53 d, 690 c, 702 d

Romanus II imperator 119 bc, 126 f, 241 e

Romanus (pseudo-) melodus 21 c, 320 b

† Romulus 283 f

Ronán mac Ninnedha 625 c

Rosa uxor Magalocti Urbevetani 593 ef, 598 e

Rosata (Fortunatus Maria) canonicus Venetus 27 a

Roscarrock (Nicolaus) 148 a

Ross pater Fearghusi 306 a

Ross Ruad 149 d, 171 a

Rota (Iohannes Baptista) Neapolitanus 620 c

Rotan = Ruadhán.

Rotbertus, Robertus II rex Francorum 482 f, 483 a

Rotlandus ab. Hasnoniensis 9 a

Roye de la Rochefoucauld (Fridericus Hieronymus de) ep. Biturigensis 105 c

Ruadan = Ruadhán.

Ruadhán al. Ruadan, Ruodan, Rodan, Rotan.

† Ruadhán ab. de Lothra 162 bd, 500 ac

Ruadhán pater S. Grealláni cuiusdam 485 d

Rubertus de Lipraga 601 a

Rubinus Legerii Urbevetanus 579 f – 581 a

† Rufina (al. Rofena) v. m. 325 e, 326 a. Festum 606 cdf

Rufinianus ab. 532 c, 535 c

Rufinus historiographus 131 e

Ruodan = Ruadhán.

† Ryoch = Rioc.

S

† Sabas ab. Hierosolymitanus 22 e, 655 d

Sabbatina soror Rainerii Urbevetani 591 e

Šâbur Tamšâbur. Vid. Sapor Tamsapor.

Saberctus (al. Saebertus) rex Orientalium Saxonum 532 f, 535 f

† Sachelus, Sachellus, ep. socius S. Patricii 162 bd

Sadeliva = Soidhealbh.

Saebertus. Vid. Saberctus.

† Sâhdâ. Vid. Martyrianus.

Saïfâ Ar'âd rex Aethiopiae 252 f, 253 f

Salmaso (Valentinus) laicus Ord. Erem. S. Augustini 303 b

† Salomon m. Sevordius 549 d – 550 b, 553 f

† Salutaris m. 9 a

† Samuel propheta 316 d

† Samuel m. socius S. Isbozetae 201 bd

† Samuel Calamonensis coenobiarcha in Aegypto 247 f, 248 a, 316 d

Samuel rex 15 b, 46 b

Sanseverino (Marcus Antonius) clericus regularis 623 a

Santese Iohannis Freserie Urbevetani 591 f

† Sapor ep. Chirchaseleuci m. 415 f, 417 ef, 423 c, 423 f – 425 e, 427 e, 429 – 432

† Sapor ep. Nicatorii = Sapor ep. Chirchaseleuci.

Sapor I rex Persarum 386 f, 387 bcd, 388 c – f, 389 cd, 391 b, 409 c

Sapor II rex Persarum 388 b, 390 bdf, 412 df, 413 de, 414 ab, 415 ef, 417 a, 418 b, 419 a – 420 f, 421 ad, 423 bde, 424 b, 425 b, 428 e, 429 df, 472 f

Sapor Pancratides (al. Šapuh Bagratuni) 548 cf

Sapor Tamsapor (al. Šâbur Tamšâbur) dux militaris Persarum 416 bef

Šapuh Bagratuni. Vid. Sapor Pancratides.

† Saraï soror S. Behnam m. in Perside 418 be, 706 d

† Sarapion ep. Antiochiae 384 ef

† Sarapion ab. 433 e

Saraqa Berhân coenobiarcha montis Bizan 249 f, 250 d – f, 254 ab, 264 de, 266 d

Saraqa Berhân Aethiops regius sacrorum curator 248 d

† Sarnait (al. Sourney, Sárnat, Sernait) v. filia Aidi Gabhalfhada 305 a, 306 ad, 307 e, 308 a

† Sárnat = Sarnait.

† Sâsân presb. m. in Garamaea 419 b, 423 d

† Sâsân m. Lasumon 421 cd, 423 e, 428 e

† Saturninus ep. Tolosanus 101 e, 110 de

† Saturninus, Annibonia et alii XVIII (al. XVII) mm. 316 d

Saul rex 15 b, 46 c

Sauvage (Petrus Nicolaus) sacerdos dioec. Lexoviensis 106 e

† Sawyl filius S. Pappo Post Priten 190 a

Saxecta uxor Noe Amanati Signensis 284 f

Saxius bibliothecarius Ambrosianus 539 c

Scali (I. B.) vir nobilis Bononiensis 292 c

Scangnus Vivani de Corneto 608 a

Scibana mater Çambellocti Urbevetani 601 df, 602 b

Sclaraldie matrona Urbevetana 575 ef

Sclaraldie uxor Gilii Tardate Urbevetani 602 def, 603 f, 604 a

Scorcovillus (Iohannes) clericus regularis 612 bf, 615 f, 617 c

Scorza (Basilius) clericus regularis 610 c, 614 b

† Scubilius m. 483 d

† Seachnall = Secundinus.

Séadna filius Amhalgaidhi 149 d

Séadna Siothbhac 149 d, 171 a

Seanach Cionngamhna 307 ef

† Seanán (al. Senán) ep. de Inis Cathaig 485 c

† Sean Chonán (al. Sen-Chonán, Conanus Senior, Conán Senior cet.) ep. Ardmachanus 168 d, 185 b

† Sebastianus m. 326 a. Ecclesia Neapoli 120 e

† Sechnall. Vid. Secundinus.

Secco (Antonius) hagiographus 121 f

† Secunda soror S. Rufinae 326 a

Secundianus togatus 96 e, 97 bdf, 98 a-f

† Secundinus (al. Seachnall, Sechnall) ep. socius S. Patricii 162 d, 163 e, 166 e, 167 e – 169 a, 185 b

† Secundus m. Antiochiae 384 b

Segê Hâïmânot mater Gabra Dengel librarii 255 d

† Segnick, Segnith = Síneach.

† Seiriol de Ynys Seiriol 531 e

Seiscnéan, Seiscnen = Sescnianus.

† Seltia 9 b

† Sempronianus m. 2 d

† Senán = Seanán.

† Sen-Chonán = Sean Chonán.

† Sénic in Hibernia 623 e, 626 a

† Senicianus ep. Biturigensis 101 c, 102 f, 114 e

Sennacherib fictus rex Assyriae 388 a, 418 b

Sensius Oddonis Urbevetanus 586 ac

Senuta uxor Bonagratiae de Montorio 575 e

Sephronas daemoniacus quidam 700 c

† Seraphinus. Reliquiae Urbeveteri 571 e

† Serastos 316 d. Vid. Orestes.

Seregnius (Hieronymus) notarius Mediolanensis 131 a

† Sergius m. in Syria 22 d, 434 e. Coenobium in Qennešre 434 bd

Sergius ep. Ravennas 478 d

Sergius legatus ad Chosroen I 196 b

† Sernait = Sarnait.

† Sesceneus ep. socuis S. Patricii 152 b, 154 b, 162 e

Seschenus, Sescnech, Sescnen = Sescnianus.

Sescnianus pater S. Benigni Ardmachani 148 e, 149 a, 152 ce, 153 e, 154 bce, 164 b, 171 ab, 176 a, 184 a, 186 b, 305 e, 306 a

† Severinus presb. in Norico. Monasterium Neapoli 118 e, 119 a

† Severus ep. Neapolitanus 119 e

† Severus ep. Ravennas 475 e, 477 bd, 480 d

† Severus. Monasterium Urbeveteri 604 f

Sforza, S. R. E. card. 622 d

Sibilia uxor Addonis Urbevetani 600 bc

Sibilia Iohannis Nobilis Urbevetani 589 ab, 593 e, 607 e

† Silas discipulus S. Pauli 57 a

Silas mon. monasterii Hyacinthi 644 cd

† Silio = Sulinus.

Silos (Iosephus) clericus regularis 609 f

† Silvanus conf. 103 e

Silvanus mon. in Aethiopia 258 a

† Silvester papa 473 d

† Simon ep. Vladimiriae et Suzdal 247 c

† Simon de Camerino fundator congregationis de Monte Orthono 298 e, 300 f, 301 f, 302 c

† Simon de Collazone O. F. M. 572 f

Simon Urbevetanus 583 ae

† Simpronius m. 2 d

† Sina diac. m. in Perside 315 e

Sinagrana uxor Carsidonii de Lubriano 599 d

† Sinche = Síneach.

Síneach, al. Sínech, Sinche, Segnick, Segnith, Finchea.

† Síneach v. filia Daghi 307 a

† Síneach v. quae d. 6 octobris colitur 307 de

† Síneach v. 304 e, 305 a, 306 a, 307 ad

† Síneach virgines sanctae duodecim huius nominis 306 f

Sinebaldus Ranucçali Hermanni Urbevetanus 576 d

† Sínech = Síneach.

† Šio Mḡvimeli. Coenobium in Hiberia 542 a

Siorchaidh filius Fiatui Fionn 186 a

† Sira v. m. in Perside 196 c, 197 f, 200 c, 419 a, 421 c, 423 a

Sirletus (Gulielmus) S. R. E. card. 611 e, 613 c

† Sixtus (al. Xystus) II papa m. 326 a, 360 d

Sixtus IV papa 291 b

Sodelb, Sodelbh, Sodhelb = Soidhealbh.

Soidhealbh, al. Sodelb, Sodelbh, Sodhelbh, Sadeliva, Pulcheria.

† Soidhealbh v. quae d. 26 octobris colitur 149 b

† Soidhealbh v. quae d. 10 novembris colitur 623 f, 624 bd, 625 b

Soidhealbh (al. Daire) mater S. Benigni Ardmachani 148 f, 149 b, 171 a, 176 a, 305 e, 306 a

† Sopatra. Vid. Eustolia.

Sopercla soror religiosa Urbevetana 584 d

Sopercla uxor Accommandi Urbevetani 597 f, 598 ab

† Sophia = Cadocus.

Sophia neptis S. Mariae iunioris 700 a

Sophia soror S. Theodorae imperatricis 545 e

† Sophronius archiep. Hierosolymitanus 17 b

Sorgente (Ludovicus) clericus regularis 622 f

Sorgente (Marcellus) clericus regularis 620 f, 622 c

† Sosipater m. 384 e

† Sosipater. Vid. Olympas.

† Sositheus. Vid. Isbozetes.

† Sossius m. socius S. Ianuarii. Translatio 119 b. Monasterium SS. Severini et Sossii Neapoli 118 e, 119 a

† Soter papa 121 c

† Soteris m. Ecclesia Romae 91 d

† Sourney = Sarnait.

† Spacius m. Andeliaci 410 – 11

Sparacius. Vid. Sphoracius.

† Speratus et socii mm. 316 e

Sphoracius (al. Sparacius, Stauracius) consul 19 e, 25 b, 70 c

Spinelli (Ferdinandus) princeps Tarsiae 609 e

† Spyridon ep. Trimithuntis 627 e, 635 bf

Starace (Vincentius) electus plebis Neapoli 613 d

Stauracius. Vid. Sphoracius.

Stauriotae, cryptochristiani in Asia Minore 25 a

Stephania matrona Urbevetana 604 a

† Stephanus protom. 57 f, 102 e, 109 f, 114 bc, 159 d, 160 d, 325 f, 404 b. Ecclesia Biturigae 102 f; Budae 272 a; Magdalae in urbe Aethiopiae 248 f; Neapoli 20 ab; in vico Zapharambolou 23 d. Regio S. St. Urbeveteri 600 e, 607 a. Reliquiae 108 a, sanguis 111 f, 112 ad

† Stephanus papa m. 90 df, 91 a, 93 – 99, 326 a, 385 d

† Stephanus presb. m. Chirchaseleuci 417 e

† Stephanus cognomine Conus, princeps Sevordiorum m. 549 f, 552 e

Stephanus aliud nomen fuisse S. Benigni Ardmachani perperam traditur 154 f

Stephanus ep. Brysis 689 e, 699 e

Stephanus ep. Neapolitanus 118 b

Stephanus IV rex Hungariae 269 c, 270 a – c, 276 a

Stephanus rex Serbiae 324 f

Stephanus Coradini levir B. Ludovici Morbioli 290 e

Stephanus Hermanni de Iglano 605 a

Stephanus Orbelianus Sunitis metropolita 193 cd, 706 b

Stephanus de Vectone O. F. M. 570 d, 574 a

Stephanus (al. Symeon) filius S. Mariae iunioris 689 a, 690 c – e, 691 d, 694 e, 701 c, 702 d – f, 704 bc

Stephanus sponsus S. Thomaïdis Lesbiae 233 b, 235 f, 236 c – e, 237 a, 245 b

Stephanus christianus hiberus 197 f

Stigliano (Ludovicus princeps de). Vid. Carafa.

Strategius energumenus quidam 689 c, 697 c

Stupa (Iohannes Paulus) Ord. Erem. S. Augustini 303 b

† Sulinus, Suliau, Suliac, Syliau, Silio, Tysilio 9 d

Surgente (Marcellus) clericus regularis 614 c

† Susaï presb. m. in Garamaea 423 d

† Susanna m. in Palaestina 203 d, 213 e

† Susanna. Ecclesia Cesserone 404 a

† Syliau = Sulinus.

Symbatius Bagratunius Hyrcaniae marzapanus 199 b

Symbatius Pancratides (al. Abû 'l-'Abbâs) Armeniae dux 544 b, 549 f, 552 f

† Symeon Bar-Sabbâ'e archiep. Seleuciae et Ctesiphontis m. 414 c, 419 d, 420 a – c, 421 ab

† Symeon presb. Hulsar m. 417 f

† Symeon m. in Perside 423 f – 425 e, 429 f – 432 e

† Symeon e Kaphar 'Abdin 435 a

† Symeon Metaphrastes hagiographus 9 e, 13 c – e, 15 b, 221 f – 222 b, 319 f – 320 a

† Symeon stylita senior 412 a, 433 def, 435 d, 437 c, 439 c, 441 c, 444 c, 445 c, 447 f, 448 cf, 449 cf, 450 f, 451 c, 452 f, 453 cf, 454 f, 456 c, 465 c, 466 c

† Symeon stylita iunior 433 d, 438 c, 439 c, 440 c, 441 f, 451 f

Symeon rex Bulgarorum 688 f, 689 f, 690 abe, 691 a, 694 a, 700 df, 701 e, 702 c

Symeon mon. in Aethiopia 261 b

Symeon mon. in Bithynia 643 c

Symeon mon. Cptanus 241 b

Symeon mon. in monte Olympo Bithyniae 652 c

Symeon nomen monasticum Stephani filii S. Mariae iunioris. Vid. Stephanus.

Symeon eremita in insula Paro 221 e, 223 f, 226 d – 232 d

Symeon mon. S. Blasii discipulus 657 a, 665 c, 666 a

Symeon Gualfreductii Urbevetanus 578 a

Symeon vir pius Cptanus 241 b

Symona uxor Bacharii Signensis 286 c

† Symphorianus m. Ecclesia Biturigae 101 bf, 104 df, 105 d, 108 bd

T

Ta'auqê Aethiops 250 d

Tacconi (Paulus Seraphinus) O. P. 268 b

† Tacla Hâïmânot 247 f

Taddaeus Ord. Erem. S. Augustini 304 d

Tadhg filius Ciani, patruus S. Benigni Ardmachani qui perperam fertur 148 ef, 149 a, 153 bf, 154 bd, 171 b, 306 a

Taegius. Vid. Ambrosius T.

† Ṭahmiazdgerd Persa quondam magorum procurator m. 196 c, 424 e, 706 d

Tailceann = Tailgheann.

Táilgheann (al. Talcenn, Tailceann cet.) cognomen S. Patricii Hibernorum apostoli 183 a, 488 c

Talcenn = Tailgheann.

Tangwardus Brandenburgensis 564 e

Tanius (Iohannes Petrus) S. I. 539 b

† Taratina. Vid. Mabrinus.

Tarhon. Vid. Tharchon.

Tarḥuǧi filius Cachaï Hiberi 550 f, 551 e

† Tarsilla m. 326 a

Tatila ep. Lutevensis 220 a

† Ṭaṭun v. m. Chirchaseleuci 421 e, 429 d

Tavalda Madchan mon. e Mâia Saglâ 250 b

Tavalda Madchan coenobiarcha in monte Bizan 254 c, 261 b

† Tecla. Vid. Thecla.

Tedeschi (Prosper) comes 620 c

Tedora soror Bartholomaei Urbevetani 575 e – 576 a

Tedora uxor Bongnanni Iohannis Urbevetani 605 e

Tedora uxor Lucae Tancredi Brance Urbevetani 598 d

Tedora Senensis 594 bcd

Tedora uxor Sextii Oddonis Urbevetani 586 bd

Tedora uxor Manentis Urbevetani 599 f

Teitus filius Isleivi episcopi Islandorum 565 b

Tened filius Briani 176 a

Teodoir = Theodorus.

† Terentius (Tertius). Vid. Mabrinus.

† Tertius. Vid. Olympas.

Thamar regina Hiberiae 547 a

Tharchon, Tarhon princeps Hiberus 550 f

† Theagenes m. 13 a

† Thecla v. discipula S. Pauli 22 d, 243 d, 317 d

† Thecla v. m. in Garamaea 421 e, 428 f

† Thecla et sociae vv. mm. in Perside 415 c, 416 b, 421 b, 706 d

Theimouraz princeps scriptor Hiberus 542 b

Thémines (Alexander de) ep. Blesensis 107 e

† Theoctiste Lesbia v. in insula Paro 221 – 33, 317 a

Theoctistus ep. Caesareae 385 c

Theoctistus hegumenus monasterii ἐν Συμβόλοις 219 b

† Theodora imperatrix 542 e, 543 ad, 545 b – 546 e, 555 e, 556 c

Theodoretus ep. Cyrensis 21 e

Theodoricus ep. Carnotensis 483 d

Theodoricus mon. Amorbacensis seu Floriacensis 321 f, 325 e, 326 d, 357 a, 370 a

† Theodorus dux m. 13 f, 15 b, 73 b, 83 – 89

† Theodorus adulescens Antiochiae passus 317 a

† Theodorus (ep. Siccensis?) 317 a

† Theodorus Orientalis m. 11 b

† Theodorus Pergensis m. 73 b

† Theodorus Studitarum hegumenus 219 c, 317 a, 666 b

† Theodorus Tiro m. Euchaïtis 11 – 89, 305 a, 306 d. Ecclesiae 23 – 25

Theodorus ep. Lundoniensis sanctus ficticius 9 e

Theodorus ab. monasterii Tryphonis 322 f

Theodorus Ducas Lascaris imperator 320 f, 352 d

Theodorus Edessae in flumine praefocatus 8 e

Theodorus Metochita 669 – 87, 706 d

Theodorus Pediasimus 20 f

Theodorus turmarcha 690 d, 704 a

† Theodosius I imperator 9 f, 166 f, 317 b

Theodosius II imperator 411 f

Theodosius rex Abasgorum 544 be

† Theodota et filii mm. 412 b

† Theodotus presb. m. 384 b

† Theodotus. Vid. Isbozetes.

Theodotus praeses 73 b

Theophilus imperator 545 b, 555 c, 692 c

Theophilus Calecas patriarcha Cptanus 21 f

† Theosterictus mon. ἐν Συμβόλοις 219, 317 b

† Thomaïs Lesbia 233 – 43

† Thomas apost. 418 f. Templum Papiae 272 a

Thomas Antonii Nacci Caffarini 267 ce, 268 d, 269 a, 271 bde

Thomas Barleto (lege Barneto) S. I. presb. in Aethiopia 247 c

Thomas Elmham 534 c, 535 a

Thomas de Papia O. F. M. 569 a

Thomas O. F. M. 594 cd

Thomas presb. procurator monasterii Sanctae Catharinae Vesprimiensis 275 d

Thomeus (Laurentius) clericus regularis 612 c

Thornicius patricius 547 d, 548 c

Thronus (Antonius) Sancti Marci Venetiarum procurator 303 a

Thurolfus, Turolfus, ep. Orchadum 565 e, 566 a

Tiberius Gracchus praef. praetorio Orientis, al. consul 332 be, 334 a, 336 d, 360 d, 368 c

† Tiberius, Modestus et Florentia mm. in Agro Agathensi 402 – 410, 623 e, 625 a

Tiepolo (Iohannes) patriarcha Venetus 26 d

† Timaï m. Lasumon 421 cd, 428 e

† Timotheus ep. Antinoi 115 – 17, 265 f

† Timotheus mon. ἐν Συμβόλοις 219 b

† Timotheus et Maura mm. 6 d, 10 a, 315 e, 414 d

Timotheus mon. ex 'Adi Gabâ 250 c

Timotheus mon. ex Algâ Bâriâ 250 c

Tinactius Urbevetanus miles 600 bc

Titus discipulus S. Danielis 440 f

Tobias O. F. M. 569 f, 573 c, 574 a

Tofa (Beatrix della) Neapolitana 620 c

Tolosa (Paulus) ep. Bovinensis 614 cf

Tomasius (Bernardus). Vid. Bernardus de Somma.

Tomasius (Hieronymus) medicus Neapolitanus 618 e, 619 d, 620 b

Tomasius (Ludovicus) clericus regularis 620 b

Tonso (Iohannes Maria) vicarius archiepiscopi Mediolanensis 130 f

Tornicius = Thornicius.

Tornabene carnifex Urbevetanus 589 e – 590 a

Tramandata uxor Bemmenuti Montanarii Urbevetani 597 e

† Treallán = Greallán discipulus S. Fionnbharri Corcagiensis.

† Tremorus m. in Britannia Armorica 317 b

Trian filius Fiaci 186 a

† Tripos m. 370 e

Triptolemus 82 b

Trithemius ab. Spanheimensis 131 c, 132 a, 133 b, 565 a

Tritt (Iohannes Antonius) ep. Tiberiadis 405 d

† Trophimus ep. Arelatensis 110 de

† Trophimus m. Ecclesia 630 d

Trophonius 82 b

† Tryphenna et Tryphosa discipulae S. Pauli 317 d

† Tryphon m. cultus Romae 318 – 27, 329 – 73, 706 b. Ecclesia Cathari 300 d; in vico Helvetiae Saint-Triphon 325 d; Nicaeae 706 b; apud Ravellum 325 c; Romae 323 b; in Sicilia 325 d

† Tryphosa. Vid. Tryphenna.

Turgesius Hiberniae princeps 167 a

Turgotus ep. Santandreanus 7 a, 10 bcd, 305 b, 306 d

Turolfus. Vid. Thurolfus.

Tynemouth (Iohannes de) = Iohannes Tinmuthensis.

Turstinus ab. Glastoniensis 169 f

† Tutgualus ep., ab. Trecorensis 190 b

Tyrannus ep. Antinoi 116 d

Tyrosidonius rex fabulosus 264 d

† Tyssilio = Sulinus.

U

Uguictio de Assisio O. F. M. 574 d

Ugulinus Iohannis Uguictionis Grece Urbevetanus 577 f – 578 f, 601 e

Ugulinus Melachinus Urbevetanus 606 ab

Ugulinus sellarius Urbevetanus 581 a

Ugulinus Urbevetanus 597 e

† Uhnâm. Vid. Behnam.

† Ulltyd = Iltutus.

Uranius presb. discipulus S. Paulini Nolani 119 e

Urbanus Ravennas 481 e

† Urcicin, Ursicinus = Ursinus.

† Ursinus (al. Ursicinus) ep. Biturigensis 101 – 115, 305 a, 306 d

† Ursus ep. Ravennas conditor basilicae Ravennae 475 e, 476 d, 481 a, 482 b

Ursus diaconus 119 e

V

Vahan Mamiconiensis dux Armeniorum 194 e

Vahan. Vid. Baanes.

† Vahištâzâd. Vid. Guhištazad.

† Vahunâm. Vid. Behnam.

Valda Filpos pater Gabra Dengel librarii 255 d

Valens imperator 22 d, 391 c

Valens praefectus 360 e

Valentia uxor Francisci Nerozzi Signensis 286 b

† Valeria. Vid. Eusebius.

Valerianus imperator 90 f, 93 be, 96 – 98, 385 e, 386 af, 387 c, 388 d, 391 d. Vid. Valerianus praeses.

Valerianus praeses, al. Caesar 405 – 410

Valerianus dux quidam Romanorum 196 a

† Valerius ep. m. 540 a

† Valerius ep. Ravennas 475 f, 478 e

Vallemanus (Ioseph) SS. Rituum Congregationis secretarius 121 e

Vanni (Iohannes Franciscus) S. I. 280 b

Varahrân. Vid. Οὐαραράνης.

Vararanes (al. Guaram) mamphalis frater Pancratii curopalatae 544 c

Varathrân. Vid. Οὐαραράνης.

Vardan, Vardanus. Vid. Bardanes.

† Vardanus dux Armeniorum 199 b

Vecchio (Petrus) medicus Neapolitanus 614 c, 619 e

Vedem Asfarê rex Aethiopiae 253 f

† Vehvehnam. Vid. Behnam.

Veneria uxor Dominici Urbevetani 600 de

Ventura Acci Urbevetana 586 c

Ventura filius Ildibrandi Crassi de Montorio 575 c

† Veranus ep. Cabellicensis 317 d

Verdemora soror Riccae Donadei Urbevetana 584 ac

Verdenovella uxor Frederici Pepi Prudentii Urbevetani 604 e

Verderosa filia Bartholomaei Urbevetani 605 b

Verdiana Perusina 604 f

Vernaccia (Baptista) monialis Genuensis 613 d

Vespasianus dux Sabionetae 618 c

† Vettius Epagathus m. 101 bd, 107 f

Viatrix uxor Simonis Urbevetana 583 a – e

Victor angelus S. Patricii custos 489 c

† Victor m. 9 a

† Victor m. in Aegypto 265 f

Victor Pisanus dux classis Venetae 324 e

† Victoria v. m. socia S. Ursulae 317 d

† Victoria. Ecclesia in Montorio dioec. Urbevetanae 575 cd

† Victorius m. Ecclesia in agro Blesensi 107 d

Victorius ut creditur ep. Valentinus 10 d

† Vincentius. Conventus Theatinorum Placentiae 613 a

Vincentius Bellovacensis 322 a

Vincentius de Montesancto O. P. 539 e

Viscontessa uxor Grilli Urbevetani 578 e

Viscontessa uxor Peponis Fidantie Urbevetani 604 e

Vita mulier Urbevetana 603 d

† Vitonus (al. Wydo, Guitonus) ep. Virodunensis 10 e, 317 e

† Vitus, Modestus, Crescentia mm. 319 d, 403 c

Vologeses (al. Vlases) 194 e

Volusianus imperator 385 d

Všnasp Vahram marzapanus 191 f, 197 b

Vulcacius miles 360 b. Vid. Ferrius.

W

† Walterius Argentoratensis O. P. 269 a

Walterius ab. Sancti Petri Melodunensis 315 a

Wendeg vidua 276 b

Werembaldus mon. Hirsaugiensis 318 a

Wernherus (Willelmus) comes Zimmern 133 b

Wido, Guido, ab. Cantuariensis 535 a

Willelmus. Vid. Gulielmus.

† Willibrordus ep. Traiectensis 318 d

Willirammus ab. Ebersbergensis 131 c, 132 a, 137 – 141

Worde (Winand de) 147 e, 148 a

† Wydo. Vid. Vitonus.

X

† Xenophon (al. Ascanafer) pater Arcadii et Iohannis 142 c

† Xenophorus, Xenophron. Vid. Ascanafer.

† Xystus, Vid. Sixtus.

Y

† Yazdbôzedh = Isbozetes.

† Yllandus = Iolland.

Z

Zachaeus quidam Edessae in flumine praefocatus 8 e

† Zacharias propheta 69 ab

Zacharias Iacobitarum patriarcha 10 ef

Zanchi. Vid. Iustina.

Zapata (Antonius) S. R. E. card. 622 ad

† Zar'a Hâïmânot. Vid. Iohannes ab. in monte Bizan.

Zarahušt. Vid. Zarhust.

Zar'a Iacob (al. Zarea Iacob) rex Aethiopiae 248 f, 252 f, 254 bce, 264 c

Zarhust (al. Zarahušt, Zarathušt, Zoroaster) archimagus Adiabenae 416 ef

† Zaruân m. Lasumon 421 d, 428 e

† Zebinas m. Palaestinensis 384 c

† Zebinas ep. Antiochiae 384 ef

† Zenobius m. Antiochiae 384 e

Zeus falsum numen 82 a, 332 a, 333 d, 335 bd, 346 d, 347 f

Zirak Turcus, Bughae legatus 544 ce, 550 f, 551 ade, 552 b

Zizimus frater Baiazethi 290 cd

Zmajević (Andreas) ep. Antivarensis 299 a

Zoanes de Milano. Vid. Iohannes Mediolanensis.

Zoe energumena quaedam 689 e, 699 e

Zoroaster. Vid. Zarhust.

† Zosimas mon. Hierosolymitanus 224 a, 232 a

Zosimus ep. Neapolitanus Arianus 118 c

Zunaiević (Antonius) caerimoniarius episcopalis Catharensis 300 a

INDEX TOPOGRAPHICUS

Hominum locorumve nomina quae nullo addito numero proponuntur, vel in indice historico vel alibi in hoc indice topographico sunt requirenda.

A

Abasgi, Abasgiae incolae, Abkhâz 544 e, 545 bc, 551 d

Abasgia regio ad orientalem oram Ponti Euxini 552 b

Abbatia locus prope Urbemveterem 586 e

Abellinum civitas Campaniae 122 f

Abêr Embâ locus in Aethiopia 260 d

Abhainn Bairrchin, Abhann Bairchin = Bairchin.

Abhainn Fhuar = Glais Fhuar.

'Abiï Vagr. Vid. Baracâ.

Abrincae, Avranches. Episcopus: Iohannes.

Absadum pro Sampsado 326 f

Absorivium. Vid. Catharum.

Achadh Farcha in Hibernia 185 a

Achadh Fhobhair, Aghagower, in Hibernia 176 f

Achadh Fi(o)nnabhrach, Achadh Fionnurach, postea Craobh Ghrealláin, Creevolan, in Hibernia 490 b

Achsea pagus in Aethiopia 248 c, 249 a, 256 f

Addi-Neammin pagus in Aethiopia 252 ed, 253 c, 254 b

Adeaurum. Vid. Arauris.

Aderbigana, Adherbaïǧân. Vid. Atropatene.

Adiabene regio in Assyria 415 bf, 416 abd, 417 e, 418 abde, 419 be, 420 e, 421 ab, 423 d, 424 b, 427 ef, 428 d

Adiâbo monasterium in Aethiopia 250 c

'Adi Gabâ monasterium in Aethiopia 250 d

'Adi Qau'â monasterium in Aethiopia 250 c

Adranutzium, Artanuǧ, oppidum in Calarzena 543 b, 544 b, 555 b

Aedes Ficus (Ficulnea) locus prope Chircaseleucum 422 be

Aegeum mare 223 f

Aegyptus 115 – 17, 139 b, 433 e, 434 d, 669 c, 670 c, 672 a

Aequa. Vid. Vicus Aequensis.

Aethiopia (al. Azeb, Habessinia), Aethiopes 115 b, 247 – 67, 473 a

Afa Gâḥgâḥ solitudo in provincia Šire 248 a

Agareni 52 d, 53 de, 76 a, 79 a, 119 d, 249 d, 478 e, 555 e

Agathensis ager, Agde 402 – 410

Agathyrsi populus 331 f

Aghagower = Achadh Fhobhair.

Aglanum, Agliano, locus in Umbria 607 a

Aḥsea locus in Aethiopia 255 bc

Aicme Colla gens in Hibernia 491 b

Aidhne regio in Hibernia 308 a

Ailaeu. Vid. Dahlak.

Ailbine flumen in Hibernia 152 b

Ailbine ostium, Gormanstown, in Hibernia 154 b

Ailello genus = Cinéal Ailiolla.

Aïraraṭ, Ararat, pagus Armeniae Maioris 193 a, 205 cd, 548 d

Airdne Coluim, al. Airdne Coluimb, in Hibernia 624 d, 626 d

Airghialla (al. Oirghiall, Oirghialla, Oriel) Hiberniae provincia 491 ab

Aiteach-tuatha vectigales Hiberniae gentes 491 a, 495 a

Alamannia, Alemannia 128 c, 131 c, 137 d

Alban, Albania = Scotia quae nunc dicitur.

Albania regio ad mare Hyrcanum 192 b, 543 d, 544 e, 546 d, 548 d, 551 e, 552 bde

Albigensis dioecesis, Albi 404 f

Albu = Scotia quae nunc dicitur.

Album monasterium, al. Sergisieh, prope Melitinam 434 ef

Alexandria Aegypti 116 a, 669 – 78. Ecclesia S. Theodori 25 a. Episcopi: Alexander, Athanasius, Beniamin, Dionysius, Eulogius, Georgius.

Alexandria Statiellorum oppidum 538 – 41. Ecclesia S. Alexandri, S. Marci. Episcopus: Octavius Paravicinus.

Algâ Bâriâ monasterium in Aethiopia 250 c

Ἀλούακα urbs in Media 419 c

Ἀλουακῶν locus in regione Chirchaseleuci 419 a

Alpes 137 d, 141 e

Amalphia urbs in Italia 26 b, 325 a

Amasia urbs in Ponto 12 ab, 14 e, 16 b, 23 b, 28 d, 30 a, 39 a, 40 ae, 43 d, 44 f, 45 cf, 49 f, 50 e, 51 f, 52 a, 73 d. Ecclesia S. Theodori 24 d. Episcopi: Mamas, Phaedimus.

Amhara provincia Aethiopiae 248 d, 250 bd, 253 a, 254 c

Amida urbs Mesopotamiae 196 f, 412 b. Ecclesia S. Pythionis.

Amlwch (al. Llan Elaeth Frenin, Llan Eleth Frenin, Llan Eleth) in Mona insula 531 e

Amolngith genus = Cinéal Amolngith.

Amorium oppidum in Phrygia 545 de, 546 b, 656 e, 657 d, 658 a, 659 e

Anbar. Vid. Pirisabora.

Ancyra urbs in Galatia. Oratorium S. Theodori 25 a

Andeliacum, Les Andelys (dép. Eure) 410 – 11

Andreopolis, al. Kilreuli, St. Andrews, in Scotia 6 e, 10 b, 305 b. Episcopus: Turgotus.

Angêbênâï regio Aethiopiae 249 a, 256 c

Anglesey = Mona insula.

Angli 106 b, 285 f, 286 a, 535 c

Angst provincia Aethiopiae 248 f

Anicium, Le Puy. Episcopus: Georgius.

Animarum coenobia (Naphšâtâ). Vid. Beroea, Edessa, Qennešre.

Annagh, tria eius nominis loca in Muscraighe Tire, Hiberniae regione 507 b

Annaghanerrig = Eanach an Oirigh.

Annaghbeg = Eanach Beag.

Anorto in Hibernia 164 d

Anglona locus in Italia 611 a, 612 a, 615 b

Antinou urbs in Aegypto 115 – 17. Episcopi: Timotheus, Tyrannus.

Antiochia 192 b, 311 d, 384 – 91, 395 e, 414 b. Episcopi: Asclepiades, Babylas, Cyrillus, Demetrianus, Fabianus, Fabius, Ignatius, Nonnus, Paulus Samosatenus, Philethus, Sarapion, Zebinas. Patriarcha latinus: Bernardus.

Antisabor = Bendosabora.

Antverpia 614 e

Apamea, Pamiers, urbs in Aquitania 107 d, 399 – 402. Ecclesia S. Mariae de Campo.

Apamea urbs Phrygiae 322 e, 330 a, 332 d, 345 e, 346 a, 360 e, 361 a, 368 b

Ἀπλατιαναί pagus in agro Amoriensi 656 f, 659 e

Aqua Balaslê locus in Aethiopia 255 c

Aquae Sextiae, Aix-en-Provence 404 f

Aquae Statiellae, Acqui 538 f, 541 d

Aquitania 103 f, 111 e, 220 b, 399 – 402

Ara insulae prope Hiberniam 165 bd, 174 f, 626 e

Ara maior, Aranmore, insula prope Hiberniam 165 bd, 308 a

Arabia, Arabes 221 b, 223 e, 225 e, 227 b, 229 a, 389 a, 458 c, 541 c, 542 f, 544 abde, 545 d, 546 bc, 548 d, 550 b, 551 a, 552 e, 676 e

Aranmore = Ara maior.

Ararat = Aïraraṭ.

Arauraca locus in Cappadocia 392 f

Arauris, al. Adeaurum, Hérault, flumen 408 a

Arbela 413 a, 415 be, 416 b, 417 e, 418 b, 419 e, 420 d, 421 b. Episcopi: Abraham, Iohannes.

Arcadiopolis, al. Bergule, Βεργούλη, Βεργούλιον, urbs in Thracia 689 cd, 698 ef. Coenobium τῆς Καχλακίνης 689 d, 698 e

Arcidorsum, Arcidosso, oppidum in Hetruria 608 b

Ardachadensis dioecesis in Hibernia 177 c

Ardbraccan = Árd mBreacan.

Ardcollum locus in Hibernia 626 d

Ardcolm, Ardcolum, locus in Hibernia 626 d

Árd Croine in Hibernia 306 e

Ardd = Árd in nominibus hibernicis.

Árd Macha, al. Macha, Machae ecclesia, Armagh, in Hibernia 145 – 88 passim, 305 ef. Episcopi: Benignus, Bréandán (ficticius), Fear Dá Chríoch, Iarlaithe, Malachias, Patricius, Sean Chonán.

Árd mBreacan, Ardbraccan, in Hibernia 172 c

Arelatum, Arles 110 e, 404 f. Episcopi: Eleutherius, Trophimus.

Argel pagus 454 d

Armagh = Árd Macha.

Armenia, Armenii 16 d, 128 b, 129 c, 130 af, 132 c, 134 – 41, 191 – 215, 434 de, 464 f, 473 e, 543 a, 544 abd, 546 ab, 548 d, 549 c, 550 a, 551 e, 552 c, 553 ce, 559 f, 560 d, 688 de, 691 b, 692 d

Armenia Maior. Vid. Armenia.

Arnus, Arno, fluvius in Hetruria 280 a, 281 a

Arobavilla locus in Italia 596 b

Artanuǧ. Vid. Adranutzium.

Artianum, Arzano, locus in tractu Neapolitano 120 e

Artiminium, Artimino, locus in Hetruria 285 f

Arverni, Clermont-Ferrand 110 e. Episcopi: Austremonius, Quintianus.

Arx Aidi = Ráith Aodha.

Arx Balbutiantis, Arx Balbuticis = Ráith Bailbh.

Arx Muti = Ráith Bailbh.

Ascrivium = Catharum.

Asmara urbs in Erythraea 247 d

Aspargaltha, al. Φαργαθᾶ, vicus in Adiabena 419 ef

Assisium oppidum in Umbria 570 b. Ecclesia S. Mariae de Angelis.

Assyria 389 b, 418 b, 419 a

Atella, Sant' Arpino, oppidum in Campania 120 e

Ateni arx in Hiberia 550 df, 551 abde, 552 d, 553 c

Áth an Chorr Dhoire = Áth Dearg Dúin.

Áth an Fasdoicc = Áth na Stúaighi.

Áth Cliath, Áth Cliath Duibh Linne = Dublinium.

Áth Dearg Dúin, al. Áth Dercc Dúin, Áth Derg Duin, Áth an Chorr Dhoire, in Hibernia 492 a

Áth Dercc Dúin, Áth Derg Duin = Áth Dearg Dúin.

Áth Firgoirt, al. Vadum Firgoirt, in Hibernia 502 c

Áth na Stúaighi, al. Áth nFasdoicc, in Hibernia 492 a

Áth nFasdoicc = Áth na Stúaighi.

Athos mons 548 c, 656 b, 657 a, 668 c. Mansio S. Iohannis Baptistae 547 e. Laura S. Athanasii 547 e. Laura Hiberorum 547 d

Atroa locus in monte Olympo 627 d, 641 d, 642 c. Monasterium S. Andreae 642 c

Atropatene, al. Aderbigana, Adherbaïǧán, provincia ad mare Hyrcanum 196 b, 197 f, 209 bd

Attalia urbs in Asia Minore 627 e, 635 e, 638 c. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Auranitis regio Syriae 458 f

Aureliani, Orléans 482 – 83. Ecclesia S. Martini; monasterium S. Aniani. Episcopi: Anianus, Gratianus, Febatus, Magnus, Monitor, Odolricus, Prosper.

Axum urbs in Aethiopia 248 e, 252 f

Azeb. Vid. Aethiopia.

B

Babylonia 70 b, 74 d, 75 e, 81 b, 192 a, 386 b, 387 b, 388 c, 389 e – 390 a, 413 d, 541 – 63, 564 e

Baghdâd urbs in Babylonia 387 c

Baiocae, Bayeux 107 d, 410 cf, 411 ad

Bairchin, al. Bairrchin, Abhainn Bairrchin, Abhann Bairchin, Hiberniae flumen 492 a

Banba = Hibernia.

Bangor Catwg = Llancarfan.

Bangor Illtyd = Llantwit Maior.

Baracâ solitudo, al. 'Abiï Vagr 248 a, 250 b, 253 cd, 264 a

Barbianus locus prope Bononiam 293 d

Barda'a. Vid. Partav.

Bardsey, al. Enlli, Ynys Enlli, insula in sinu Cardiganensi, prope Cambriam 144 f

Barii gens Habessiniae 248 b

Basilicata provincia Italiae 612 a, 615 b

Bassora urbs in Mesena 387 b

Batanaea regio in Arabia 458 f

Batos locus prope Tyanam 391 f, 392 e, 398 f

Bealach Gabhráin, Gowran Pass, in Hibernia 308 e

Beann Garadh in Hibernia 182 a

Beann Gulbain, Binbulbin, in Hibernia 183 a

Bearnach na nArm in Hibernia 492 b

Belach = Bealach in nominibus Hibernicis.

Belna, Beaune (dép. Côte d'Or) 4 e

Belvacum, Beauvais. Episcopus: Guarinus.

Benchorense monasterium, Bangor (Co. Down) in Hibernia 2 bc

Bendosabora, al. Antisabor, Ǧundaïsâbûr, Beth-Lâpâṭ, Weh Antijok-i Šahpuhr 386 f, 387 acf, 388 cf, 389 b, 390 adf, 391 ad. Episcopi: Demetrianus, Eudocius (Azdaq).

Beneventum urbs in Italia 93 a

Benn = Beann in nominibus Hibernicis.

Bergule, Βεργούλιον. Vid. Arcadiopolis.

Bernach = Bearnach in nominibus Hibernicis.

Beroea, al. Ḥalab, urbs in Syria 434 b. Animarum coenobium 434 bd

Bersabora = Pirisabora.

Berytus urbs in Phoenicia 2 f – 3 d

Bešapuh = Bih-Šâbur.

Beth-Garmaï = Garamaea.

Beth-Gubbe locus in Zabdicena 418 bde

Beth- Ḥaṣin. Vid. Ḥaṣin.

Beth-Lâpâṭ. Vid. Bendosabora.

Bethlehem 72 a, 461 d

Beth- Naggâre, Βηθνηρῆ, locus in Perside 416 b, 419 ef, 420 e

Beth- Niqâṭor. Vid. Niqṭor.

Beth-Nuhadrâ regio in Mesopotamia 472 f

Βηθσαλωχόν, Beth-Seleucia. Vid. Chirchaseleucus.

Beth-Zabdaï = Zabdicene.

Bih-Šâbur urbs in Perside 191 cf

Binbulbin = Beann Gulbain.

Biphos, al. Phiphos, Phibos, fluvius in Cappadocia 392 e, 395 ef, 399 a

Birr in Hibernia 525 d

Biterrae, Béziers 404 cf

Bithynia 219 c, 552 c, 627 – 56

Bituntum, Bitonto 614 d

Bituriga, Bourges 101 – 115. Ecclesia B. Mariae de Salis, S. Hippolyti; oratorium S. Martini; basilica S. Stephani, S. Symphoriani. Episcopi: Desideratus, Fridericus Hieronymus de Roye de la Rochefoucauld, Fulcaudus, Gauzlinus, Georgius Philippus d' Herbaut, Iohannes Cordis, Petrus, Philippus Berruier, Probianus, Senicianus, Ursinus. Vid. Brivas vicus.

Bizan mons in Aethiopia. Coenobium 247 – 67. Ecclesia S. Mariae.

Bizya, Viza, oppidum in Thracia 688 – 705. Archiepiscopus: Euthymius.

Blascona, Blaskoeg, locus in Islandia 565 f, 566 a

Blesae, Blois 107 d. Ecclesia S. Victoris in agro Blesensi. Episcopi: Iohannes de Caumartin, Alexander de Thémines.

Blesilum, Blesle (dép. Haute-Loire) 400 a. Monasterium S. Benedicti.

Bobbium, Bobbio 539 e

Bo Finde, Bofinne insula = Inis Bó Finne.

Bohinnis = Daimh Inis.

Boirenn regio Hiberniae 626 a

Bolii monasterium in Bithynia 628 a, 644 d, 646 f

Bononia, Bologna 288 – 97. Ecclesia S. Annae, B. Mariae Gratiarum, S. Peregrini, ecclesia et monasterium S. Martini, basilica S. Petronii. Coemeterium S. Petri. Episcopi: Gabriel Paleotto, Petronius. Vid. Felsina.

Bosporus 235 e, 236 f

Bosra urbs Arabiae 458 f

Boum insula = Daimh Inis.

Brâïn, al. Bren, mons in Garamaea 420 b

Breagh, al. Bregia, Bregienses, Fir Bregh, regio in Hibernia 149 a, 152 bd, 153 a, 154 d, 171 b, 306 a, 507 f

Bregensis regio, Bregh = Breagh.

Breifne regio Hiberniae 175 e

Bren. Vid. Brâïn.

Brent Eleigh in Anglia 148 a

Bribia locus in Langobardia 129 f

Britannia, Brittones 167 a, 186 a, 532 f, 535 c

Briuin Filii = Ui Briain.

Brivas vicus in urbe Bituriga 108 b

Brivas, Brioude 399 b

Brosna flumen in Hibernia 513 c

Brundusium, Brindisi 27 a

Bruxellae 614 e. Ecclesia S. Gudulae.

Brysis, Bunar-Hissar, urbs in Thracia 689 e, 698 c, 699 e. Episcopus: Stephanus.

Bucina locus prope Portum Romanum 327 df, 377 e, 383 a

Buda urbs in Hungaria 268 f. Ecclesia S. Stephani.

Bulgaria, Bulgari 656 f, 660 f, 662 a, 679 e, 688 – 90, 694 a, 698 c, 701 b, 702 b – d

Bulgarophygum locus in Thracia 688 f, 691 c

Bur provincia Aethiopiae 248 e, 249 a, 255 b, 256 a

Burdigala, Bordeaux 404 f

Burgundia 111 e

Burmida, Bormida, fluvius in Italia 541 d

Buzurg Sâbûr, al. Murû ḥâbur, 'Okbarâ, urbs in Babylonia 387 ae

Byblos. Vid. Ǧebaïl.

Byzantium. Vid. Constantinopolis.

C

Cabellio, Cavaillon. Episcopus: Veranus.

Cachethia regio Hiberiae 544 cf, 545 b, 552 bc

Cadomus, Caen 411 d

Caesarea urbs in Cappadocia 338 ab, 339 b, 340 b, 358 d, 359 a, 366 adf, 372 cf. Episcopi: Basilius, Firmilianus.

Caesis Sylvia Ligone vicus 408 ad

Cahira in Aegypto 25 a. Ecclesia S. Theodori.

Caieta, Gaeta, urbs in Campania 26 ab. Episcopus: Aegidius.

Cairbre Mór regio Hiberniae 484 c, 486 e

Cairpre = Cairbre.

Caiseal, Cashel 148 f, 184 ab, 306 e. Episcopus: Cormac.

Calamon, al. Calmon, Qalamûn, Kalamôn, coenobium in Aegypto 312 e, 706 b

Calaritana dioecesis. Episcopi: Brumasius, Lucifer.

Calarzene, al. Clarǧethi, provincia Hiberniae 203 a, 547 e, 553 e

Calytus locus in Pisidia 100ef

Camarae vicus prope Mesenam in Thracia 688 e, 692 e

Cambria 144 – 45, 158 b, 188 – 90

Camerinum oppidum in Italia 589 ef

Campigny vicus in Gallia 411 d

Καμψάδου κώμη. Vid. Σαμψάδου κώμη.

Campus Bassus, Campobasso, in Apulia 311 c

Campus Connactensium = Clár Connacht.

Cana vicus in Galilaea 450 d

Cantia, Kent, in Anglia 532 cf, 535 f

Cantuaria, al. Doruvernum, Canterbury 532 – 37. Episcopi: Augustinus, Deusdedit, Honorius, Iustus, Laurentius, Mellitus.

Capel Cynon in Llandyssilio Gogo 145 a

Cappadocia 129 c, 130 a, 132 c, 353 d, 385 c, 391 – 99

Caprea in Italia 614 e

Carabizya, Kara-Viza, urbs in Thracia 698 c

Caramanii, al. Kirmanii, gens Persidis 388 a

Carcassona 404 f

Carin. Vid. Theodosiopolis.

Carmán in Hibernia 167 b

Carmelus mons 294 f

Carn Fraoch collis in Hibernia 175 c

Carnotum, Chartres. Episcopus: Theodoricus.

Caroli Locus, Chaalis, monasterium in agro Silvanectensi 311 b

Carrhae = Charrae.

Carsatas in Syria 24 f. Ecclesia S. Theodori.

Casale urbs in Pedemontio 539 e

Cascar, Kaškâr, Kaskâr, regio et urbs Babyloniae 387 bd, 389 df. Episcopus: Archelaus.

Caserta. Episcopus: Diodato Gentile.

Cashel = Caiseal.

Casinense monasterium 26 b

Cassianum Abduae, Cassano d'Adda, prope Mediolanum 130 ac

Castellio de Valle Orçe, Castiglion d'Orcia 604 b

Castrum novum, Castronuovo, in provincia Basilicata 610 e, 612 ac, 614 e, 615 b. Ecclesia S. Nicolai.

Castrum Plebis, Castello della Pieve 574 b

Catalaunum, Châlons-sur-Marne. Episcopus: Alpinus.

Catharum, al. Ascrivium, Absorivium, Decatera, Kotor, urbs Dalmatiae 298 a, 299 e, 300 acd, 323 e. Ecclesia S. Mariae Infunariae, S. Tryphonis. Episcopi: Blasius, Marcus Calogerà, Casimirus Forlani, Tryphon Radoničić.

Caucasia, Caucasus 544 ac

Caverna Aegyptiorum locus in Palaestina 459 e

Ceall Áir, al. Kill-Air, Ceall Láir, Killaria, Killary, Ceall Fair, Killare, in Hibernia 495 c, 497 e, 502 f, 503 abc, 504 a, 505 af, 509 f, 624 b. Episcopus: Aid

Ceall Áird, al. Kill-aird, in Hibernia 509 b

Ceall Beineoín, al. Kilbannon, olim Dún Lughdach mic Níatuch, Dún Lugaith meic Níatuch, in Hibernia 164 c, 165 abd, 176 ef, 178 bc, 181 b, 186 a

Ceall Clúaine, Kilcloony, in Hibernia 486 bc, 491 a, 494 c

Ceall Dara, al. Kildaria, Kildare, in Hibernia 306 e, 503 ab. Episcopus: Aid.

Ceall Fair = Ceall Áir.

Ceall Fhabhair, al. Ceall Fhobhair, Killower, in Hibernia 177 a, 176 e

Ceall Ghrealláin alicubi in Hibernia 486 a

Ceall Ghrealláin, duorum locorum nomen in Tír Fiachrach Mhuaidhe, Hiberniae regione 487 a

Ceall Ghrealláin (Co. Cork) in Hibernia 487 c

Ceall Ghrealláin in parochia Cloyne (Bar. Imokilly, Co. Cork) in Hibernia 487 b

Ceall Ghrealláin prope Jerpoint (Co. Kilkenny) in Hibernia 487 b

Ceall Láir = Ceall Áir.

Ceall Roiss in Hibernia 306 e

Ceall Tobair, Kiltobber, in Hibernia 516 c

Ceann Gobha, al. Cengoba, Kenngobha, Cengobu, in Hibernia 160 e

Cell, Cella = Ceall in Hibernicis nominibus.

Cella Reguli = Andreopolis.

Cella Sancti Aurelii = Hirsaugiense coenobium.

Cellula Benigni in Hibernia 163 e, 164 d

Cen in Hibernia 624 d

Cengoba, Cengobu = Ceann Gobha.

Cerdona. Vid. Terdona.

Cesarani pagus dioecesis Amalphitanae 325 a. Ecclesia S. Mariae de mense Augusti.

Cesarion, Cessarion = Cessero.

Cessero, al. Cesarion, Saint-Thibéry, oppidum Volcarum Tectosagum et monasterium 402 cf, 403 a, 404 abe, 405 d, 410 d. Ecclesia SS. Iohannis, Petri et Susannae.

Cetona oppidum in Tuscia 569 f, 570 a, 571 b, 604 c

Chachuli coenobium Hiberorum 547 e

Chalawa = Kalwa.

Chalcedon 242 f

Chanaan 559 e

Charberd, Harberd, urbs Armeniae 203 d

Charrae, Carrhae, al. Harrân, urbs in Mesopotamia 389 f, 434 d, 447 d

Χατράχαρτα. Vid. Šahrqarth.

Chirchaseleucus, al. Karkâ de Beth-Selok, Βηθσαλωχόν, Beth-Seleucia, Kerkûk, oppidum in Garamaea 413 ab, 414 a, 415 c – 430 d. Episcopi: Iohannes, alter Iohannes, Isaac, Maana, Sapor.

Chorzanene regio Caucasiae 192 b

Cianachta, Ciannachta, Ciannacht, Ciandacht = Cíanacht.

Cíanachta Gleanna Gemhin, Cíandachta Gleanda Gemhin = Cíanacht Glinne Geimhin.

Cíanacht Glinde Geimin, Cíanacht Glinne Gaimen = Cíanacht Glinne Geimhin.

Cíanacht Glinne Geimhin 148 e

Cilicia provincia Asiae Minoris 385 c, 396 b

Cill = Ceall in nominibus Hibernicis.

Cinéal Ailiolla, al. Ailello genus cet. gens in Hibernia 146 b, 154 f, 178 f. Vid. Úi Ailiolla.

Cinéal Amolngith, al. Úi Amolngith cet. gens in Hibernia 516 d

Cinéal Caichain gens in Hibernia 164 a

Cinéal Cinngamhna gens in Hibernia 307 e

Cinéal Cirande gens in Hibernia 177 c

Cinéal Conaill gens in Hibernia 497 e, 624 b, 625 b

Cinéal Echen gens in Hibernia 176 a, 178 ab

Cinéal Eoghain gens in Hibernia 624 d

Cinéal Fiachach gens in Hibernia 497 e, 504 af

Cinéal mac Erca gens in Hibernia 177 c

Cinéal Niatach gens in Hibernia 182 a

Cinél = Cinéal in nominibus Hibernicis.

Civitas Sancti Benigni in Hibernia 178 a

Civitella in dioecesi Urbevetana 590 a

Clanna Ailiolla Óluim gens in Hibernia 184 a

Clanna Caireadha gens in Hibernia 179 a

Clanna Cathaoir, praecipuae Lageniensium familiae in Hibernia 494 b

Clann Cathaoir = Clanna Cathaoir.

Clannmacne Eoghain Sreibh gens in Hibernia 490 b

Clann Maine = Úi Maine.

Claravallis monasterium 311 a

Clár Connacht, al. Campus Connactensium, in Hibernia 512 a

Clare flumen in Hibernia 177 c

Classis urbs 475 c, 478 a. Vid. Ravenna.

Claudias, al. Claudiopolis, urbs in Armenia Minore 434 ef

Clochar Mac nDaimhín, al. Clocher Mac nDaimen, Clocher Mac nDaimín, Clogher, in Hibernia 491 b. Episcopus: Mac Cairthinn.

Clodium, Chioggia 300 d

Clogher = Cloghar Mac nDaimhín.

Cloonahee = Clúain na hOidhche.

Clooncraff in Hibernia 625 d

Cloonkeen = Clúain na Coinne.

Clúain Creamha in Hibernia. Varia eius nominis loca 624 d, 625 def. Episcopi: Comgall, Meldanus.

Clúain Foda. Episcopus: Etchaenius.

Clúain Leith-Teangadh, al. Clúain Leith-Tengadh, Clúain Lethtengadh, in Hibernia 306 aef, 307 ab

Clúain Lommáin in Hibernia 306 a, 308 ab

Clúain na Coinne, al. Clúain na Coinde, Villa Conventionis, Cloonkeen, in Hibernia 176 b, 177 a

Clúain na hOidhche, Cloonahee, in Hibernia 512 c

Clusium, Chiusi in Helvetia 608 b

Coirbre, Coirpre = Cairbre.

Colchis regio ad oram Ponti Euxini 545 b

Colonia Agripppina. Episcopus: Cunibertus.

Columna Vitalis. Ecclesia Meschithensis 554 a

Conactenses. Vid. Connacia.

Conalleorum stirps = Cinéal Conaill.

Conchae monasterium 220 bc, 221 a

Cong = Cunga.

Conmacne = Conmhaicne.

Conmhaicne gens et regio in Hibernia 177 a – f, 184 a

Conmhaicne Cenéil Dubáin gens et regio in Hibernia 177 f

Conmhaicne Criche mac Ercae gens et regio in Hibernia 177 c, 182 c

Conmhaicne Cuile Talaid gens et regio in Hibernia 177 c, 179 ab, 180 c, 181 a, 186 a

Conmhaicne Duine Móir gens et regio in Hibernia 177 f

Conmhaicne Midhe gens et regio in Hibernia 177 c

Conmhaicne 'sin Breifne gens et regio in Hibernia 177 c

Conmhaicnigh, Conmhaicnenses. Vid. Conmhaicne.

Connacht = Connacia.

Connacia, al. Connacea, Connacht, Connactensis terra, Connactorum, Connachtorum, Connacthorum regio, Connaught, Hiberniae provincia 147 d, 164 d, 175 cd, 180 a, 181 a, 182 ab, 184 b, 186 a, 307 e, 483 c, 490 a, 491 a, 501 a, 512 c, 513 b, 521 c, 522 a, 528 d, 624 b, 625 e

Connactorum, Connachtorum, Connacthorum regio = Connacia.

Connerensis dioecesis in Hibernia 161 e. Monasterium 160 f

Constantia, Constance 405 ad

Constantinopolis, ἡ Κωνσταντίνου, Byzantium, ἡ βασιλεύουσα 25 b, 26 a, 43 e, 73 e, 74 de, 75 f, 79 e, 81 c, 82 e, 135 b, 196 b, 200 a, 218 a, 233 – 46, 322 e, 423 c, 545 b, 546 a, 656 – 69, 688 de, 690 d, 692 df, 698 c, 700 d, 701 b, 702 e, 704 b Forum Bovis 241 a. Via τοῦ Πελαργοῦ 322 ef, 245 f. Τὰ Βασιλίσκου 322 f. Τὰ Πρωτασίου 414 d. Aspari cisterna 690 e, 704 c. Zeugma. Ecclesia Magna 659 f, 660 c. Ecclesia Deiparae in Blachernis; Deiparae τῶτ Ὁδηγῶν, al. Ὁδηγητρίας; Deiparae ἐν τῷ Παραδεισίῳ; S. Iohannis Baptistae Studitarum; S. Michaelis ἐν τῇ Ὀξείᾳ; S. Mocii; S. Orestis; S. Theodori 25 b; utriusque S. Theodori 25 d. Oratorium S. Georgii. Monasteria: τοῦ Ἀγκουρίου 238 a, 244 b; Deiparae τὰ Κορώνης; Deiparae Μικρὰ Ῥωμαίου; S. Eustoliae; S. Mocii; τοῦ Παναγίου 217 d; Studii, Studitae 21 a, 393 a, 656 – 69. Episcopi: Antonius Cauleas, Eudoxius, Iohannes, Nectarius, Philotheus.

Conventionis Villa = Clúain na Coinne.

Conventus Visionis in monte Bizan 255 a

Conwy flumen in Cambria 189 e

Copti 473 a

Cora in Italia. Basilica S. Theodori 25 e

Corbarium, Corbara, in Umbria 604 c

Corcagia. Episcopi: Bairre, Fionnbharr.

Corcamorogii = Corco Mo Dhruadh.

Corco Mo Dhruadh, al. Corcamorogii, Corcomroe, gens et regio in Hibernia 174 a

Corcomroe = Corco Mo Dhruadh.

Corcyra insula. Imago S. Theodori 25 d

Corduene, Kurdistan 388 d, 472 f

Corinthus. Imago S. Theodori 25 d

Corisopitum, Quimper 317 b

Cornetum, Corneto, in Tuscia 607 f – 608 a

Corona urbs in Hellade. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Cosentia, Cosenza 614 e

Cotone, Cotone di Maremma, in Tuscia 572 e, 573 c

Craebh = Craobh.

Craibeach, Craibech pro Craobh Ghrealláin 484 c

Craobh pro Craobh Ghrealláin 484 c

Craobh Ghrealláin, Creevolan, in Hibernia 483 c, 483 f, 484 a, 485 c, 486 a, 490 b, 624 b

Craobh Mór = Cairbre Mór.

Creeve, in bar. Ballymoe, com. Roscommon in Hibernia 483 f

Creeve, in baroniis Boyle et Frenchpark, com. Roscommon, in Hibernia 483 f

Creevolan = Craobh Ghrealláin.

Creta insula 225 d, 227 be, 232 cd

Croagh Patrick = Cruachán Aighle.

Crochane in baronia Slievardagh = Cruachán Maighe Abhna.

Croes Cynon domus in Cambria 145 a

Croevia pro Craobh Ghrealláin 485 a

Crompis (in). Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Cruach = Cruachán Aighle.

Cruachán Aighle, al. Cruach, Croagh Patrick, mons in Hibernia 182 b, 183 b

Cruachán Maighe Abhna, Crochane, in Hibernia 306 ae, 307 d

Cruachan Muige Abna = Cruachán Maighe Abhna.

Crux S. Aidi in Hibernia 515 d, 523 d

Ctesiphon. Vid. Seleucia.

Cúl Breccain, al. Cúl Bracain, in Hibernia 309 e

Cúli. Vid. Fir Cúli.

Cúl Raithin in Hibernia 306 c

Cumpte, Cumptich, vicus in Brabantia 278 bf

Cunga, Cong, in Hibernia 182 a

Cyminas mons in finibus Paphlagoniae 690 d, 702 f, 704 b

Cyprus insula 627 e, 635 b – 639 a. Ecclesia S. Iohannis Baptistae.

Cyrus, Kour, fluvius in Caucasia 544 c, 551 b

Cythera insula maris Cretici. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Cyzicus urbs in Mysia 662 f

D

Dabra Marjâm coenobium in Aethiopia 250 b

Dabra Salâm coenobium in Aethiopia 250 b

Dahlak, al. Ailaeu, limen Elaias, insulae ad maritimam oram Aethiopiae 248 ac

Daimh Hynis = Daimh Inis.

Daimh Inis, al. Bohinnis, Dam Inis, Damh Ynis, Dam Ynis, Damh Inis, Daimh Hynis, Boum insula, Bovina insula, Devenish, in Hibernia 516 a, 524 a, 530 b

Daiṣân flumen Edessae 8 de

Dalaradia = Dál Araide.

Dál Araide, al. Dalaradia, Dalnardia, regio Hiberniae 160 f, 306 c

Dálccais = Dál gCais.

Dál gCais regio in Hibernia 173 b

Dalisandus oppidum in Isauria 24 f

Dalmatia 298 a, 299 b

Dalnardia = Dál Araide.

Dál nDruithne gens et regio in Hibernia 493 b

Dál Runtir, al. Dál Runtar, Moccu Runtir, Runtir genus, gens in Hibernia 157 a, 158 a

Dam Inis, Damhinis, Damh Ynis, Dam Ynis = Daimh Inis.

Dânâ vicus in Babylonia 192 d

Danahrit vicus in Babylonia 192 e

Dani piratae in Hibernia 496 d, 515 f

Danubius fluvius 661 b

Dâquqâ, Dâqûq, urbs in Garamaea 413 a, 421 c

Darband, Daruband, Derbend, castrum ad mare Hyrcanum 197 e

Darnoba locus in Aethiopia 254 a

Daruband = Darband.

Dealbhna Assail regio in Hibernia 625 e

Decapolis in Galilaea Superiore 448 d

Decatera = Catharum.

Deinaha, Teinach, flumen in Germania 141 f

Demetrias urbs in Thessalia 666 b

Derriense Londinium, Londonderry, urbs in Hibernia 485 e, 486 a

Dertona. Vid. Terdona.

Devenish = Daimh Inis.

Dia. Vid. Naxus.

Diabas, Zâb, maior et minor, fluvii in Tigridem influentes 418 a

Didymotichus, al. Dyme ad Hebrum, Feredjik, urbs in Thracia 678 f, 679 b

Diolcos in Aegypto. Ecclesia S. Theodori 25 a

Dobrota pagus in Dalmatia 300 c. Ecclesia S. Matthaei.

Domhnach Mór Maighe Siuil. al. Domhnach Pádraig, Saeoli ecclesia magna, Donaghpatrick, Donoughpatrick, in Hibernia 175 a, 176 e. Episcopi: Failbhe, Felart.

Domhnach Pádraig = Domhnach Mór Maighe Siuil.

Domhnach Seachnaill, al. Donnacsacheling, Dunshaughlin, in Hibernia 167 e

Donaghpatrick, Donoughpatrick = Domhnach Mór Maighe Siuil.

Donegal = Dún na nGall.

Donnacsacheling = Domhnach Seachnaill.

Dorovernum, Doruvernum. Vid. Cantuaria.

Dorsum Salicis in Hibernia 159 d

Dorubrevis civitas, al. Hrofæscæstra, Hrofibrev, Rofensis civitas, Rochester 532 c, 534 ab, 535 f. Ecclesia S. Andreae. Episcopi: Iustus, Paulinus, Romanus.

Δούβιον, Δούβιος. Vid. Dubion.

Dovin. Vid. Dubion.

Drizipara. Vid. Mesene.

Drobhaois flumen in Hibernia 146 e, 183 a, 484 b

Dromard = Druim Árd.

Drowse = Drobhaois.

Druim Árd, varia eius nominis loca in Hibernia 509 bc

Druim Árd, al. Druim nÁrd, Druymard, Drumard, Dromard, in Hibernia, 509 af, 519 f, 527 d

Druim Clasach, al. Druim Clasaigh, Druim Clarsaigh, collis in Hibernia 491 b

Druim Dara, Druim Daro, Druim Daire 163 f, 164 ab

Druim Lías, al. Druim Leasa, Drumlease, Drumleese, in Hibernia 163 f, 164 d – 165 a

Druimm = Druim in nominibus Hibernicis.

Druim nÁrd = Druim Árd.

Druim Raithe, al. Druim Rathe, Druim Ráite, in Hibernia 515 e, 523 f, 530 a

Druim Snámha 183 a

Drum = Druim in nominibus Hibernicis.

Drumard = Druim Árd.

Drumcliff Bay in Hibernia 183 c

Drumsna = Druim Snámha.

Drúym Ard, Druymard = Druim Árd.

Dubion, al. Δούβιον, Δούβιος, Dovin, Τίβης πόλις, oppidum in Armenia Maiore 191 f, 193 ade, 194 de, 195 d, 196 a, 197 a, 198 de, 199 bde, 201 ad, 205 cd, 213 e. Aedes S. Gregorii Manaǧirh. Ecclesia S. Gregorii Illuminatoris. Memoria S. Isbozetae.

Dublinium, al. Áth Cliath, Áth Cliath Duibh Linne, Dublin 146 e, 167 b, 489 a

Duloe (Co. Cornwall) in Anglia 5 e

Duma Graid = Dumha Ghraid.

Dumhacha-gridh = Dumha Ghraid.

Dumha Ghraid, al. Duma Graid, Dumhachagridh, in Hibernia 161 b

Dungallensis civitas = Dún na nGall.

Dunleer in Hibernia 172 f

Dún Lugaith meic Niatuch = Ceall Beineoin.

Dún Lughdach mic Niatuch = Ceall Beineion.

Dunmore baronia in Hibernia 177 c

Dún na nGall, Donegal, in Hibernia 484 f

Dún na Riogh in Hibernia 492 a

Dún Pádraig, Downpatrick, in Hibernia 625 f

Dunshaughlin = Domhnach Seachnaill.

Durostorum, Silistria, urbs in Moesia 23 a

Dyme. Vid. Didymotichus.

Dyrrachium, Durazzo, urbs in Illyria. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

E

Eaccaea in Syria. Ecclesia S. Theodori 24 b

Eadarghabháil, al. Etargabail, in Hibernia 306 e, 307 a

Eanach an Oirigh, Annaghanerrig, in Hibernia 507 b

Eanach Aodha, al. Enach Aedha, Enach Eada = Eanach Midhbreuin? 507 c

Eanach Beag, Annaghbeg, in Hibernia 507 c

Eanach Midhbreuin, al. Enach Midbreuín, Enach Mydbren, Enach Mithbriun, Enach Midbren, Enach Mithbren, Enachmicbriuin, Enach Aedha cet., in Hibernia 503 f, 506 e, 515 ad, 518 c, 523 bd, 526 d

Eboracum, York. Episcopus: Paulinus.

Ebroicum, Évreux 107 d, 410 b

Edessa urbs in Mesopotamia 8 cd, 424 a, 429 f, 434 c, 473 b. Monasterium Animarum 434 b. Ecclesia Nova 425 de; ecclesia S. Iacobi; ecclesiae S. Theodoro dicatae. Episcopi: Daniel, Jacobus.

Egarensis episcopus: Leo (ficticius).

Eglwys Ceidio sacellum in Mona insula 190 d

Einsiedeln in Helvetia 142 e

Éire, Ére = Hibernia.

Eirennigh = Hiberni.

Elaias limen. Vid. Dahlak.

Elo silva = Fiodh Eala.

Emporium, Empoli, in Tuscia 288 a

Enach = Eanach in nominibus Hibernicis.

Enachmicbriuin = Eanach Midhbreuin.

Enach Midbren, Mithbren, Mithbriun, Mydbren = Eanach Midhbreuin.

Enachmidbrenin in Hibernia 507 c

Enach Midbreuín = Eanach Midhbreuin.

Engaddi locus in Palaestina 459 c

Enlli = Bardsey.

Eog(h)anacht Caisil, Eogania Casselensis, gens in Hibernia 184 ab, 306e

Eošq. Vid. Uški.

Eothaile, Eothuile. Vid. Tracht Eothaile.

Epron vicus in Gallia (dép, Calvados) 107 b

Eranšahir (lege Rev-Ardašîr. Rîšahr) urbs in Perside ad ripam Tâb fluminis 388 a

Erculensis = Herculensis.

Erne, Erneum stagnum = Loch Eirne.

Errew in Hibernia 625 f

Erythraea 247 d

Erzerum. Vid. Theodosiopolis.

Essex regnum Orientalium Saxonum 169 b

Etargabail = Eadarghabháil.

Euboea insula maris Aegei 227 d, 228 a 230 ef. Xylophagus promunturium, al. Καφηρεύς 221 b, 227 cd

Euchaïta urbs in Ponto 11 af, 14 ef, 16 e, 17 d, 20 c, 23 bd, 30 ac, 39 a 40 a, 43 d, 44 f, 45 f, 50 f, 52 f, 73 ce, 78 ac, 81 c, 83 f. Templum S. Theodori 23 a. Episcopi: Eleutherius, Iohannes.

Euphrates fluvius 433 c, 434 bd, 464 e

F

Farus in Portu Romano 377 d

Fascanello 608 c

Fearta Fear Féicc, al. Ferta Fer Féicc, in Hibernia 155 d, 179 b

Felsina = Bononia, Bologna 293 f, 297 d

Fer Bolg, Ferbolgi = Fir Bolg.

Feringmere, Fernigemere = Ferramere.

Fermanagh comitatus in Hibernia 626 b

Ferramere, al. Ferremere, Fferramere, Feringmere, Fernigemere, prope Glastoniam 148 c, 169 d – 170 d, 187 b

Ferraria urbs in Italia 296 e

Ferta Fer Féicc = Fearta Fear Féicc.

Fferramere = Ferramere.

Ffynnon Elaeth fons sacer S. Elaeth in Amlwch 531 e

Ficus Aedes. Vid. Aedes Ficus.

Fidh = Fiodh in nominibus Hibernicis.

Fiodh Eala, al. Fidh Elo, Silva Elo, Forest of Fercall, saltus in Hibernia 508 f

Fir Bolg, Fir Bolcc, Hiberniae gentes 490 c, 491 ab, 495 a

Fir Bregh. Vid. Breagh.

Fír Cúli gens in Hibernia 172 a

Fir Roiss, Fir Ross, gens in Hibernia 172 a

Fir Thethbhe gens in Hibernia 502 a

Fith Ihle (idem, ut videtur, ac Fiodh Eala) saltus in Hibernia 510 d

Fleppe, Velp. Opvelp, Neervelp, vicus in Brabantia 278 ac, 279 d

Florentia, Firenze 280 a, 283 b, 285 f. Ecclesia Omnium SS. 282 c. Sodalitas Horti S. Michaelis. Episcopi: Antoninus, Antonius Martini.

Florentiacus locus in agro Agathensi 406 e

Fódhla, Fódla = Hibernia.

Fons Puellarum = Tobar na mBan-Naomh.

Fons Sanctarum = Tobar na mBan-Naomh.

Forest of Fercall = Fiodh Eala.

Forum, al. Villa Fori, Forovicus, Villa del Foro, oppidum in Italia 538 ac, 540 f, 541 a

Forum Iulii, Cividale 404 f

Francorum terra 524 d

Furcillensis platea, Forcella, Neapoli 123 c, 126 a

G

Ga'al. Vid. Galal.

Gabauon = Ǧebaïl.

Gabhal Liuine, Galloon, in Hibernia 183 a

Gabre stagnum = Loch Gabra.

Gadeli, al. Gaoidhil, Gaidhil cet. Hiberniae incolae 189 de, 489 b

Galal, al. Ga'al, pagus in Garamaea 418 a, 420 c, 427 f

Galilaea 384 b

Gall nomen Gadelicum Normannorum piratarum 516 f

Gallia 154 c, 402 c, 536 c

Galloon = Gabhal Liuine.

Gallus fluvius in Asia Minore 690 f

Gandavum, Gand. Ecclesia FF. Praedicatorum 272 a

Gandzak urbs in Atropatena 418 d

Gangalandi vicus in Tuscia 283 c, 287 c, 288 a. Ecclesia S. Martini.

Ganzak = Gazak.

Gaoidheal, Gaoideal, Gaoidhealach, Gaoidealach = Gadeli.

Garadh. Vid. Beann Garadh.

Garamaea, al. Beth-Garmaï, regio Assyriae 412 d, 413 ad, 415 – 23, 425 – 29

Gardabani gens provinciae Utiorum 544 bce

Gardman arx Utiorum 544 b

Gazak, al. Ganzak, locus in Garamaea 418 d, 427 f

Ǧebaïl, al. Ǧuêl, Gabauon, graece Byblos 3 a

Gelal = Galal.

Gelâlâ. Vid. Harbagelal.

Genua, Genova 293 c, 620 b

Genus Amolngith = Cinéal Amolngith.

Genus Sai, gens in Hibernia. 178 f

Geoghegan, al. Mac Geoghegan cet., gens in Hibernia 504 b, 505 b

Gerasa in Syria. Ecclesia S. Theodori 24 f

Germania 137 d, 141 d

Gevissi postea Saxones occidentales. 533 a

Gilium, Igilium, Giglio, insula Tyrrheni maris 377 ad, 382 e

Gillum monasterium in Umbria 570 d, 574 a

Glæstingabyrig = Glastonia.

Glais Fhuar, al. Abhainn Fhuar, Glais Uair cet., Owenure, Hiberniae flumen 488 a

Glais Uair, Glais Uar = Glais Fhuar.

Glas = Glais in nominibus Hibernicis.

Glasconia = Glastonia.

Glassenbury Glastenbury, Glastonbury = Glastonia.

Glastonia, al. Glæstingabyrig, Glassenbury, Glastenbury, Glasconia, Glastonbury 146 d, 147 d, 147 d, 148 bc, 151 a, 152 a, 167 a, 169 b – 170 e, 187 a – 188 d, 305 c, 308 bd

Gleann Coluim, Cille, Glencolumkille, in Hibernia 501 e

Gleann Corpraidhe in Hibernia 186 a

Glencolumkille = Gleann Coluim Cille.

Glennaskehy in Hibernia 487 b

Gloonpatrick = Glún Padraig.

Γλούσιοι gens 331 e

Glún Padraig in Hibernia 488 a

Gnelemer villa in Hungaria 276 b

Golgotha 72 a, 556 f

Gori urbs prope Tiphlisium 550 d

Gormanstown. Vid. Ailbine.

Goroz mons prope Kšith in Albania 548 d, 550 b

Gowran Pass = Bealach Gabhráin.

Graecia, Graeci 90 a, 199 bc, 200 ab, 202 a, 213 e, 387 e, 388 e, 389 c, 434 f, 542 e, 545 bde, 548 c, 555 e, 690 e

Guadâ solitudo in Aethiopia 257 c

Gubbi coenobium in Armenia Minore 434 e

Ǧuêl = Ǧebaïl.

Gundaïsâbûr, al. Gundišâbûr. Vid. Bendosabora.

Gwynedd = Venedotia.

H

Habessini, Habessinia. Vid. Aethiopia.

Ḥabšušiâtâ, al. Habsusiatha, al-Ḫanâfes, Scarabaeorum coenobium 473 a

Hacket lacus = Loch Cimme.

Hadrianopolis urbs in Thracia 689 cf

Ḥaïq lacus et insula in Aethiopia 248d, 251 a, 253 a

Halab. Vid. Beroea.

Hammaburgum, Hamburg 564 c, 565 a. Episcopus: Adalbertus.

Ḫanâfes. Vid. Ḥabšušiâtâ.

Ḥarbagelal, al. Ḥarbathgelal, urbs Garamaeae 418 a

Ḥarrân. Vid. Charrae.

Ḥaṣâ. Vid. Ḥaṣin.

Ḥasar Šâbûr, al. Ḫosrau Sâbûr, Ḫossâbûr 387 d

Ḥasâ Zagâ locus in Aethiopia 250 b

Ḥaṣin, al. Beth-Ḥaṣin, pagus prope Chirchaseleucum 417 abd, 422 f, 423 a, 427 e

Haurâ locus prope Chirchaseleucum 421 e, 422 e, 429 d

Hebrus fluvius in Thracia 679 b, 680 d

Hechinga in Alamannia 133 e, 134 d

Helenopontus provincia 11 a

Hellespontus provincia 30 d

Helmin pagus in Garamaea 418 a, 427 f

Heraclea Pontica, Eregli 26 d, 78 c, 84 df, 89 a

Herculensis regio Neapoli, Forcella 119 e, 120 d, 123 bc, 126 a

Hermopolis Magna, Ašmûnaïn, in Aegypto 115 f

Herrenzimmern, Zimmern, castrum in Alamannia 133 be

Hia, al. Ye, Hya, I, Iona, insula prope Scotiam 486 e, 517 d, 524 f, 530 e

Hiberia regnum ad radices Caucasi 193 a, 197 b, 198 c, 200 b, 201 e, 541 – 63. Hiberorum laura Athonensis 547 d; reliquiae utriusque S. Theodori 25 d. Hiberorum metochion in monte Athone = S. Iohannis Baptistae mansio. Vid. Hyrcania.

Hiberni, al. Eirennigh. Vid. Hibernia, Gadeli.

Hibernia, al. Eirennigh. Vid. Hibernia, Gadali.

Hibernia, al. Hybernia, Éire, Ére, Banba, Fódla, Scotia, Scottia, 145 – 88, 304 – 309, 483 – 531, 532 e, 565 e, 623 – 26 passim

Hierapolis urbs in Syria 414 b

Hierosolyma 433 e, 434 b, 445 d, 458 d, 459 c, 460 f, 461 d, 462 e, 564 e. Ecclesia Resurrectionis 72 a; ecclesia S. Theodori 24 e. Episcopus: Sophronius.

Hippo Regius. Episcopus: Augustinus.

Hirsaugia, Hirschau, Cella S. Aurelii, coenobium in Alamannia 128 c, 131 – 34, 141 – 42. Altare S. Nicolai; ecclesia S. Petri; basilica SS. Petri et Pauli; oratorium Omnium SS.

Hortus S. Patricii = Lubhghort Pádraig.

Ḫosrau Sâbûr. Vid. Ḥasar Šâbûr.

Ḫossâbûr. Vid. Ḥasar Šâbûr.

Hrofæscæstrae = Dorubrevis civitas.

Hrofensis civitas, Hrofibrev = Dorubrevis civitas.

Húi = Úi in nominibus Hibernicis.

Ḥulsar pagus in Garamaea 417 f, 421 d, 427 e

Hungaria, Hungari 267 – 76, 691 c

Hunni gens 53 e

Huzaïna, Beth-Huzaïe, Ahwâz, provincia Babyloniae, Huzaïni, 193 abd, 195 d, 198 a, 199 def, 200 c, 212 df, 386 f, 387 b, 388 f, 390 f, 419 e, 421 d, 428 e

Hy = Ú in in nominibus Hibernicis.

Hya = Hia.

Hybernia = Hibernia.

Hy Many = Tir Maine, Úi Maine.

Hypaepa urbs in Lydia. Oratorium S. Theodori 25 a

Hyrcania improprie pro Hiberia 199 b, 544 a

I

I = Hia.

Iadera, Zara, urbs in Dalmatia 269 f

Iamnia vicus Galilaeae 384 f

Iar Connacht pars occidentalis Connaciae in Hibernia 175 d

Iar Mainne, al. Iarmonia, West-Hy-Many, pars occidentalis regionis dictae Úi Maine in Hibernia 174 c

Iarmonia = Iar Mainne.

Iarmumha, al. Iarmumhu, Iarmumonia, Iarmomonia, pars occidentalis Mumoniae in Hibernia 174 a

Icaria insula maris Aegaei, Icarienses 224 d

Igilium. Vid. Gilium.

Iglanum locus in Italia 605 a

Inber, Inbher = Inbhear in nominibus Hibernicis.

Inbhear na mBárc in Hibernia 152 e

Inchboffin = Inis Bó Finne.

India 193 a, 194 b

Ingirisheim, Ingersheim, comitatus in Alamannia 132 e

Inis Bó Finne, al. Bofinne insula, Bo Finde insula, Vaccae Albae insula, Inchboffin, in Hibernia 515 e,, 530 a

Inis Caoin in Hibernia 626 d

Inis Ineasclainn in Hibernia 624 d, 626 b

Inis Mór in Hibernia 176 f

Inis na Naomh, al. Insula Sanctorum, in Hibernia 496 e

Inis Pádraig, St. Patrick's Island, prope Hiberniam 152 be, 153 bc, 154 a, 171 b, 306 a

Innber = Inbhear in nominibus Hibernicis.

Inny flumen in Hibernia 513 c

Insula Boum = Daimh Inis.

Iona = Hia.

Ionia 671 f

Iordanis fluvius 461 d

Ios insula maris Aegaei 226 a

Išchan coenobium Hiberorum 547 e

Islandia 565 b – 566 e. Episcopus: Isleif.

Ismaelitae 60 bc, 261 bd, 261 bd, 262 e, 263 a, 551 a, 558 b, 561 e, 638 f

Iṣṭtahr. Vid. Persepolis.

Italia, Itali 82 e, 138 e, 140 e, 141 c, 142 b, 676 e

Iudaei 215 d, 454 d

Iustinopolis, Capodistria 7 a – d

Iyâncarê gens Aethiopiae 247 e

K

Kalwa, al. Chalawa, castellum in Alamannia 132 ef, 142 a

Καμψάδου κώμη = Σαμψάδου κώμη.

Kanâr pagus in Garamaea 417 def, 424 e

Καφηρεύς promontorium. Vid. Euboea.

Karkâ de Beth-Selok. Vid. Chirchaseleucus.

Karkâ de Lêdân, al. Susa 420 d. Episcopus: Miles.

Karkâ de Maišân, al. Σπασίνου Ξάραξ, Astarâbâdh Ardašîr 389 e

Kaškar = Cascar.

εἰς Καύσας locus in Lycia 24 f. Ecclesia S. Theodori.

Kazerûn provincia Persidis 387 c

Kelly = Úi Cheallaig.

Kenngobha = Ceann Gobha.

Kerkûk = Chirchaseleucus.

Kilbannon = Ceall Beineoin.

Kilbrenin in Hibernia 507 c

Kilcloony = Ceall Cluaine.

Kildaria = Ceall Dara.

Kill-Air = Ceall Áir.

Kill-Aird = Ceall Áird.

Killaloe in Hibernia 173 c

Killare, Killaria, Killary = Ceall Áir.

Killeany in Ára maiore insula prope Hiberniam 165 d

Killgrellane = Ceall Ghrealláin.

Killower = Ceall Fhabhair.

Kilreuli = Andreopolis.

Kiltobber = Ceall Tobair.

Kivilipont, Chevelipont, vicus in Brabantia 279 ac

κουκουλλεώτων monasterium Thessalonicae 25 d

L

Lacedonia in Italia inferiore. Episcopus: Iohannes Hieronymus Campanili.

Lagenia, Laginia, Lagenienses cet., provincia Hiberniae 148 f, 171 a, 176 a, 305 e, 489 ab, 494 b, 501 a, 502 b, 510 d, 520 c, 624 bd

Lagenienses, al. Lagenses, Laighin, Laigin, Lagin. Vid. Lagenia.

Laginia = Lagenia.

Lagore in Hibernia 507 f

Laighin, Laigin, Lagin = Lagenienses.

Laminium, Montrel ? urbs Hispaniae 477 e

Lampsacus urbs in Asia Minore 323 a

Land = Lann in nominibus Hibernicis.

Langobardia, Langobardi 122 e, 158 d, 613 b, 617 b

Lann (pro Lann Leire, ut videtur) in Hibernia 486 b

Lann Eala, Lynally, in Hibernia 508 f

Lann Ghrealláin in Hibernia 486 b, 487 b. Episcopus: Greallán.

Lann Leire in Hibernia 172 a, 486 b

Lapidis (al. Lapidum) Mons = Sliabh Líag.

Larchamps (dép. Orne) 107 b

Largay = Learga.

Lašom, al. Λασουμών, vicus in Garamaea 421 c, 428 e

Lastra a Signa castrum in Tuscia 283 c

Lasumon. Vid. Lašom.

Laura Magna Hiberorum. Vid. Athos.

Lazi gens Colchidis 192 bc

Learga, al. Lercca, Lerga, Largay, Red Lion, in Hibernia 172 c

Léim Lara in Hibernia 183 a

Leith Cuinn seu Hibernia septemtrionalis 182 ab, 183 a, 184 a

Leith Mogha seu Hibernia meridionalis 182 a, 184 a

Lekraw in Scotia 305 b

Lemnos insula in mari Thracico. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Lemovices, Limoges 110 e. Episcopus: Martialis.

Leontia, Lenzen 564 a

Lepidi moenia = Regium Lepidum.

Leprosorum Fons = Tobar na Lobhar.

Leprosus vicus in dioecesi Biturigensi 103 d

Lercca = Learga.

Lére in Hibernia 172 a

Lerga = Learga.

Lesbus insula maris Aegaei 221 c, 229 a, 233 b, 234 b, 236 a, 242 bf

Lesmahago in Scotia 146 b, 706 b

Lexovium, Lexovienses, Lisieux 105 b – 107 d. Mons S. Ursini. Crux S. Ursini. Ecclesia S. Petri. Episcopi: Gulielmus Alleaume, Gulielmus d'Estouteville, Gulielmus de Rupierre, Henricus Ignatius de Brancas, Hugo, Iohannes Hannonius, Leonorius de Matignon.

Líath, pro Líath Manchaín, Lemanaghan, in Hibernia 486 a

Libya 323 a

Limerick = Luimneach.

Lincolnium. Episcopus: Hugo.

Lingonae, Langres. Episcopus: Godefridus.

Linn Luimnig ostia Sinonae fluminis in Hibernia 183 ac

Littus Sancti Erasmi in Dalmatia 304 a

Llanbabo in Cambria 189 e

Llanbabo in Mona insula 6 a, 189 e, 190 a

Llanbister in Cambria 145 a

Llancarfan, al. Bangor Catwg, Llancarvan, in Cambria 144 f

Llancarvan = Llancarfan.

Llanddausant, Llandeusant, Landdeusant, in Mona insula 6 a, 189 f

Llandysilio Gogo, Llandyssilio Gogo, in comitatu Cardiganensi in Cambria 9 e, 145 a

Llan Elaeth Frenin, al. Llan Eleth Frenin, Llan Eleth = Amlwch.

Llanerchmidd, al. Llanerchymedd, Llanerchmedd, in Mona insula 189 f, 190 de

Llangynfarwy. Vid. Llechgynfarwy.

Llangystenin in Cambria 189 f

Llantwit Maior, al. Bangor Illtyd, in Cambria 144 f

Llechgynfarwy, al. Llangynfarwy, in insula Mona 312 d

Llyn Padarn lacus in Cambria 189 e

Loch Cimme, al. Hacket lacus, in Hibernia 175 f

Loch Con lacus in Hibernia 625 f

Loch Eirne, al. Erneum stagnum, in Hibernia 624 d, 626 b

Loch Gabre, al. Loch Gabair, Gabre stagnum, Stagnum Equi, lacus in Hibernia 507 e, 512 b, 518 f, 526 e

Loch Lebain, Lebayn, Lebein, Lebind, Lebuin, Lemdiu = Loch Lene.

Loch Lene, al. Loch Lebayn, Loch Lebuin, Loch Lebein, Loch Lebind, Loch Lemdiu, lacus in Hibernia 513 b, 529 a

Loch Luimnig = Linn Luimnig.

Lochna hIche = Loch na hOidhche.

Loch na hOidhche, al. Loch na hAidhche, Lochna hIche, Noctis stagnum, lacus in Hibernia 512 a, 521 c, 528 d

Loch Rí, al. Ri, Righ, Righe stagnum, Lough Ree, lacus in Hibernia 176 f, 491 b, 530 d

Loch Rossa lacus in Hibernia 499 f

Loch Rosso = Stagnum Rossum.

Loch Ruadh, Lough Roe, lacus in Hibernia 499 f

Loconan en Trebrivan (dép. Côtes-du-Nord) 145 d

Lodovensis civitas = Luteva.

Londinium = Lundonia.

Londonderry = Derriense Londinium.

Longobardi = Langobardi.

Lossensis terra, Looz, in provincia Limburgensi 278 df

Lough = Loch ante nomina lacuum Hibernica.

Lough Coura lacus in Hibernia 507 f

Lough Nahincha lacus in Hibernia 512 c

Loughrea in Hibernia 504 a

Lough Ree = Loch Rí.

Lough Roe = Loch Ruadh.

Lovanium, Louvain 277 f, 278 a, 279 d

Luachra Deadhaidh regio Hiberniae 186 a

Lubhghort Pádraig in Hibernia 164 d, 182 a

Lubrianum locus in Italia 599 bd

Luca, Lucca, urbs in Italia 285 d

Lugdunum, Lyon 107 f, 111 e. Episcopus: Nicetius.

Luimneach, Limerick, in Hibernia 183 a

Lundonia, London, Lundonienses 533 a, 535 f. Ecclesia S. Pauli. Monasterium SS. Petri et Pauli. Episcopus: Theodorus.

Luteva, Lodève 220 a, 404 f. Basilica S. Genesii. Episcopi: Bernardus Guidonis, Georgius, Macarius, Tatila.

Lybisosa in Hispania 477 e

Lycaonia insula = Insula Tiberina Romae 98 e

Lycia regio Asiae 24 f

Lycos fluvius in Asia Minore 53 c

Lynally = Lann Eala.

M

Maccuchor insulae in freto Hibernico 152 b

Macedonia 100 b

Mac Geoghegan. Vid. Geoghegan.

Macha = Árd Macha.

Machae ecclesia. Vid. Ardmachana ecclesia.

Mâdiq coenobium in territorio Claudiae 434 e

Maenmagh, Moenmoy, campus in Hibernia 182 b, 492 b. Vid. Magh Líach.

Mag = Magh in nominibus Hibernicis.

Magalona 404 f

Maḡârat an-Naṣârâ. Vid. Spelunca Nazarenorum.

Magargero in Aethiopia 250 d

Magdala urbs in Aethiopia 248 f. Ecclesia S. Stephani protomartyris.

Magh Abhna campus in Hibernia. Vid. Cruachán Maighe Abhna.

Magh Conaill, Magh Conaille, Magh Connaille, campus in Hibernia 624 d, 625 bc

Magheraglass = Magh Eter Dá Ghlais.

Magh Eter Dá Ghlais, Magheraglass, campus in Hibernia 186 a

Magh Líach, alterum nomen campi dicti Maenmagh in Hibernia 493 a

Magh Luirg, Magh Luircc, Magh Luirc, campus in Hibernia 483 c, 624 b

Magh Seimhne, Magh Seimne, Magh Seimhni, campus in Hibernia 492 b

Magh Seincheineoil, al. Tuaith Seincheineoil cet. campus in Hibernia 491 ab, 492 ab

Magh Siuil, al. Magh Seolai, Magh Seola, Siuil campus, in Hibernia 175 a

Magnopolis, Mecklenburg, 564 – 66. Episcopus: Iohannes.

Mâia A`râf coenobium in Aethiopia 250 c

Mâia Daguâ`le coenobium in Aethiopia 250 c

Mâia Saglâ coenobium in Aethiopia 250 b

Maigoga, al. Fremona, urbs in Aethiopia 247 c

Mainei, Mainenses, Mainigh = Úi Maine.

Maipheracta, al. Maïperqat, Martyropolis. Episcopus: Maruthas.

Maišân. Vid. Mesene.

Malocopaea, Melegob, in Asia Minore. Oratorium S. Theodori 25 a

Mantua, Mantova

Marchtallense monasterium Ord. Praem. 404 f

Marci coenobium in Armenia Minore 434 e

Mare Rubrum 521 c

Marmaritarum legio 30 a, 40 a

Marq. Vid. Media.

Marthartheach in Hibernia 309 a

Martyropolis = Maipheracta.

Massa, Massa di Maremma 566 c, 567 c, 569 e, 570 d, 572 f

Massaua portus Erythraeae 247 b

Massilia, Marseille 404 f

Μαῦρον ὄρος 46 e

Mausil. Vid. Ninive.

Mazdaei 197 c

Mecklenburg. Vid. Magnopolis.

Mede in Hibernia 172 a

Media, Medi, Marq, 194 d, 208 c, 387 b, 419 c

Media, Midia, oppidum Thraciae ad oram Ponti Euxini 689 f, 690 a, 700 ef, 701 e, 703 a

Media = Midia provincia Hiberniae.

Mediciense monasterium in Bithynia 219 e

Medinet Habu in Aegypto. Ecclesia S. Theodori.

Mediolanum, Milano 121 e, 128 – 42, 280 f, 611 e, 613 ac, 614 e, 617 a. Ecclesia S. Dionysii; basilica S. Eustorgii. Domus Theatinorum 613 d. Episcopi: Ambrosius, Aribertus, Auxentius, Calimerus, Carolus Borromaeus, Dionysius, Eustorgius, Heribertus.

Meetis (?) civitas 368 b

Meldae, Meaux. Episcopus: Bernerius.

Melitene urbs Minoris Armeniae 434 e, 435 a

Melodunum, Melun, oppidum in Gallia 314 f, 315 a

Menevia. Episcopus: David.

Meršapuh. Vid. Pirisabora.

Mesaria urbs in insula Icaria 224 d

Meschitha, Mtzchetha, metropolis antiquae Hiberiae. Ecclesia Columnae Vitalis 554 a

Mesene, olim Drizipara, hodie Mesinia, urbs in Thracia 688 cef, 689 c, 692 e

Mesene, al. Maišân, regio in Babylonia 387 ab

Μεσὼν locus in monte Olympo 641 d, 644 d

Mesopotamia 191 e, 259 d, 389 d, 434 d

Messana in Sicilia. Monasterium S. Theodori 25 e

Messembria, urbs in Moesia 26 cd

Methone, al. Mothone, in Peloponneso 666 b

Methymna urbs in insula Lesbo 229 a

Midentes, Midhe, Midhi = Midia.

Midia. Vid. Media.

Midia, al. Midi, Midhi, Midhe, Media, Midentes, Meath, Hiberniae provincia 180 f, 497 ce, 499 f, 500 f, 501 a, 502 a, 512 ce, 513 f, 516 e, 518 c, 521 e, 523 a, 525 e, 526 e, 528 e, 529 a, 624 b, 625 e

Midiae campus, al. Campus Midi, Campus qui Midensium dicitur 502 b, 514 e, 523 a

Midiae campus seu Midiae regio altera 514 c

Midra-Bahr regio Aethiopiae 247 a

Mihrâq, falso Miḥrâq, al. Raïmâ, Sad Šâbûr, Šâdh-i Šahpuhr, urbs in Mesena 387 ab

Milijn, Mielen-sur-Aelst, in provincia Limburgensi 279 bc

Mimmigerneford = Monasterium, Münster.

Minderholtum, Minderhout, in Belgio 614 f

Miniat Chaṣîb locus in Aegypto 115 f

Misenum castellum in Campania 119 b, 123 a

Mistra urbs in Laconia. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Moabitis regio in Peraea 459 f

Moccu Runtir = Dál Runtir.

Moenmoy = Maenmagh.

Móin Mioláin, Móin Miláin, in Hibernia 503 b

Momenia, Momonia, Momonenses. Vid. Mumonia.

Mona, al. Mon, Môn, Anglesey, insula prope Cambriam 189 – 90, 312 d, 531 – 32

Monasterium, Münster in Westfalen. Monasterium S. Mauricii. Episcopus: Erpo.

Mons Athos. Vid. Athos.

Mons Lupi, Montelupo, in Tuscia. 288 a

Mons Olivarum Hierosolymis 72 a

Mons Orthonus, Montortone, prope Patavium. Monasterium Eremitarum S. Augustini 298 a, 299 d, 300 f, 301 ae

Mons Pessulanus, Montpellier 404 f

Mons Politianus, Montepulciano 577 f, 578 f, 600 a

Mons Sancti Ursini prope Lexovium 105 e

Montedonicum, Montedonico, in Tuscia 570 d, 574 e

Montorium, Montorio, in Tuscia 575 c

Moravia, Moray, antiqua provincia Scotiae quae nunc dicitur 305 c. Episcopus: Gernadius.

Moy Lary in Hibernia 172 f

Mithiulni, Montani, gens in Caucasiae iugis 544 c

Mugcomuir, al. Muccomuir, Muccomer, Mugcomer, in Hibernia 160 f

Muigh, Muigh = Magh in nominibus Hibernicis.

Muinter Maoil-Fhionnain, Muinter Mailfindâin, gens et regio in Hibernia 494 a

Muireasc Eoghain regio in Hibernia 183 a

Mulla, Muo, vicus in Dalmatia 298 a, 299 d – f, 300 ac

Mumonia, al. Mumenia, Momenia, Momonia, Mumonenses, Momonenses, Munnenses, Mumha, Munster, Hiberniae provincia 148 f, 173 a, 182 c, 184 f, 494 b, 498 de, 501 a, 505 ad, 507 a, 508 a, 510 d, 512 c, 514 d, 515 af, 516 e, 517 b, 518 c, 521 c, 522 e, 523 bd, 524 d, 525 abe, 526 ad – f, 527 f, 529 d

Münster = Monasterium.

Munster = Mumonia.

Munter = Muinter in nominibus Hibernicis.

Murûḥâbur. Vid. Buzurg Sâbûr.

Muscraighe Tire, al. Muscray Tire, Muscraid(h)i Tire, Muscraig(h)i Tire, Muscrigae Thiri, Muscrige Tire, regio Hiberniae 306 e, 497 e, 505 ab, 507 c, 508 cf, 517 b, 525 a

Mutila, Motula, in Italia meridionali 615 e

Mutina, Modena 296 e

Myra in Lycia 627 e, 635 cd. Reliquiae S. Theodori 25 f. Episcopus: Nicolaus.

N

Nabathaei gens Arabica 386 b

Nagaltha, Nagold, fluvius in Alamannia 132 e

Nairab prope Damascum. Monasterium S. Theodori 24 f

Ναμάρα, Namâra, Nimra, vicus inter Batanaeam et Auranitidem 458 f

Ναμαρά, al. Nimra, vicus in Batanaea 458 f

Nant Cynon vallis in Cambria 145 d

Naphšâtâ = Animarum coenobium.

Narbona 110 e, 404 f. Episcopus: Paulus.

Narnia, Narni 567 f

Naxus, al. Dia, insula maris Aegaei 224 d, 226 a, 227 e, 232 bdf

Neapolis, Parthenope, Napoli 26 b, 118 – 28, 609 – 623. Ecclesia S. Agrippini, S. Ianuarii, S. Mariae ad Plateam, S. Sebastiani, S. Stephani, Stephania 120b; oratorium S. Agrippini; capella SS. Petri et Pauli. Monasteria: S. Andreae, S. Archangeli, S. Mariae in Stabulo, SS. Severini et Sossii, Theatinorum S. Pauli Maioris, SS. Apostolorum, SS. Theodori et Sebastiani 26 a. Herculensis regio; Furcillensis platea. Episcopi: Agnellus, Agrippinus, Alphonsus Carafa, Aspren, Athanasius, Decius Carafa, Iohannes IV, Iohannes Petrus Carafa, Octavius Acquaviva, Paulus I, Paulus Burali, Petrus Antonius Ghibertus, Severus, Stephanus, Zosimus.

Neill (Rex Neill) = Rex gentis Úi Neill in Deiscirt.

Nemetensis dioecesis. Vid. Spira.

Nenagh in Hibernia 507 b

Nepotes = Úi in nominibus Hibernicis gentiliciis.

Nepotes Mainei = Úi Maine.

Nepotes Neyl = Úi Néill.

Nicaea urbs in Bithynia 116 d, 135 ae, 322 de, 327 b, 335 e, 345 f, 347 b, 348 e, 354 d, 356 b, 360 e, 365 a, 369 a, 415 e, 627 cf, 631 b, 635 b, 637 f, 642 e, 643 a, 644 ab. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d, S. Tryphonis. Monasterium Hyacinthi 627 f, 637 f, 638 b

Nicatorion. Vid. Niqtor.

Nicea, Nizza, urbs in Sabaudia 327 b

Nicomedia 84 d, 245 c

Nicopolis. Episcopus: Conradus.

Nimra, vici plures. Vid. Ναμαρά, Ναμάρα.

Ninive, al. Mausil, Mossoul, urbs 418 b, 473 a

Niqtor, Niqâṭor, al. Beth-Niqâṭor, Nicatorion, mansio in Perside 417 de, 423 f, 424 b, 427 e, 429 f, 430 d, 431 f

Nisibis 196 b. Ecclesia S. Theodori 24 a

Noctis stagnum = Loch na hOidhche.

Noendruim in Hibernia 161 e. Episcopus: Cuimmin.

Nola urbs in Campania 614 e. Episcopus: Paulinus.

Nona oppidum Dalmatiae 269 f

Normanni 133 c, 516 f

Norto in Hibernia 164 d

Novara. Altare B. Pagani de Torniellis. Episcopus: Carolus a Basilica Petri.

Nubia 248 b

Nyssa. Episcopus: Gregorius.

O

Obodritae tribus Slavonica 564 ad

Oirghiall, Oirghialla = Airghialla.

'Okbarâ. Vid. Buzurg Sâbûr.

O'Kellii, O'Kelly = Úi Cheallaig.

Olympus mons in Bithynia 219 b, 552 c, 627 ef, 634 dc, 639 d, 641 a, 648 b, 649 a, 690 c, 701 c, 702 d. Coenobium S. Andreae; SS. Cosmae et Damiani: ἐν Συμβόλοις. Vid. Atroa, Μεσών.

O Maine = Úi Maine.

Omphalimus mons 53 c

Oran = Beann Garadh.

Orchadae insulae 565 ef

Oriel = Airghialla.

Ošq = Uški.

Osraighe, al. Ossraig(h)e, Ossoria, Ossorii, Ossory, Hiberniae provincia 171 a, 306 e, 307 a

Osrhoena provincia Mesopotamiae 434 d

Ossoria, Ossorii, Ossory, Ossraige = Osraighe.

Ostia. Episcopi: Alderanus Cybo, Petrus Damianus.

Owenure = Glais Fhuar.

P

Pabo Hamlet in Cambria 189 f

Pabo Hill in Cambria 189 f

Pabo Station in Cambria 189 f

Pactae, Patti, in Sicilia. Episcopus: Gilibertus Isfar Corriglia.

Palaestina 385 c, 434 d

Palea, Paglia, flumen in Umbria 576 d, 577 abde

Pandochium vicus ex errore pro hospitio 358 a, 366 a, 372 bd

Panormus, Palermo 325 d, 328 be, 373 e, 379 b, 611 a, 614 d. Monasterium S. Theodori 25 e. Episcopi: Didacus Haedo, Alexander Lualdi, Mamilianus.

Paphlagonia 55 a, 546 c, 690 d, 703 a

Papia = Ticinum.

Parisii, Paris 110 e, 611 d. Episcopi: Dionysius, Germanus.

Partav, al. Barda'a, urbs Albaniae in provincia Utiorum 550 b

Parthenope = Neapolis.

Parus insula maris Aegaei 221 e, 224 cd, 225 d, 226 a, 231 ae, 232 d. Templum Mariae Deiparae τῆς Καταπολιανῆς.

Patavium, Padova 298 a

Paternum, villa prope Urbemveterem 606 b

Patzinacae gens Turcica 691 c

τῆς Πελεκητῆς monasterium in Bithynia 219 f

Pencarrow in Cornubia 145 d

Pergamum urbs Asiae Minoris. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Perge urbs in Pamphylia 73 b. Episcopus: Nestor.

Perinthus urbs Thraciae 384 bc

Peroz-Šâbur = Pirisabora.

Persarmenia 194 e, 196 a

Persepolis, Iṣṭahr, urbs in Perside 387 be

Persia, Persae, Ariq 52 f, 53 b, 191 – 215, 253 b, 386 – 90, 411 – 32, 453 f, 472 – 74, 546 c

Perusium, Perugia. Episcopus: Herculanus.

Pessinus urbs in Galatia 659 e. Episcopus: Eustratius.

Petra oppidum in Lazia 192 c

Petra oppidum in Moabitide 459 f

Φαργαθᾶ. = Aśpargalta.

Phibos, Phiphos = Biphos.

Φιρμούπολις locus Cpoli 667 b

Phlubute monasterium in Bithynia 627 d, 631 c, 634 e, 635 b, 654 c

Phorathus, Phorath de Maišân, Forat, urbs in Mesena 387 b

Phrygia 330 a, 335 d, 344 a, 361 a, 545 d, 627 c, 629 a

Pictavis. Episcopi: Ansoaldus, Hilarius.

Picti gentes in utraque Scotia 189 de, 490 c, 491 c

Pirisabora, al. Peroz-Šâbur, Anbar, Βηρσαβῶρα, Meršapuh 191 e, 192 de, 202 d, 204 d

Pisa, Pisani 285 f, 615 e

Pistorium, Pistoia 286 ab

Placentia, Piacenza 611 adef, 613 ad, 617 b, 620 c. Conventus Theatinorum S. Vincentii. Episcopus: Paulus Burali.

Platia, Piazza, urbs in Sicilia 611 a, 614 e

Ploe Benoan, Ploe Benan = Plouenan.

Plouenan, Ploe-Benoan, Ploe-Benan, Ploueuenan, in Britannia Minore 165 d

Plusias, Prusias, Uskubu-Kassaba, urbs in Paphlagonia 690 d, 703 a

Ποντοηράκλεια 78 c

Pontus regio in Asia Minore 11f, 12 a, 23 d, 40 ae, 45 f, 59 b, 73 c

Pontus Euxinus 30 a, 689 c

Portus Romanus, Porto 327 e, 328 a, 377 d, 378 f. Episcopus: Petrus.

Powys regio Cambriae 189 d

Praeneste, Palestrina, urbs in Latio 328 b. Episcopus: Conon.

Pretania regio Britanniae 188 b

Pretanica insula, seu Britannia 188 f

τὰ Πρωτασίου ecclesia Cpoli 414 d

Prydain, Prydein = Pretania.

Puellarum Fons = Tobar na mBan-Naomh.

Pupal Pádraig in Hibernia 182 c

Purgatorium ad Podium Regale pagus in dioecesi Neapolitana 120 e

Pusterula regio Urbeveteri 592 f, 602 a

Puteoli urbs in Campania 657 a, 666 a

Πυθίων locus in Bithynia 643 e

Pydna urbs in Macedonia 100 e

Q

Qalamûn = Calamon.

Qartamin. Coenobium in Turabdino 472 f. Episcopi: Daniel, Iohannes.

Qennešre locus in Syria 434 bd. Coenobium Animarum 8 d, 434 bd, 443 d, 473 b

Quelquâlâ, Qualquâlâ, solitudo in Aethiopia 249 ab, 256 af

Qunarastan regio Assyriae 191 e, 202 d, 204 d

R

Raceburgum, Ratzeburg 564 a, 566 d

Ragiana = Razicene.

Rahue, Rahugh = Ráith Aodha.

Raïmâ. Vid. Mihrâq.

Raith Aedho mic Bricc = Ráith Aodha.

Ráith Aodha, al. Raith Aedho mic Bricc, Arx Aidi, Rahue, Rahugh, Rathue, Rathugh, in Hibernia 497 c, 500 e, 504 a, 505 bf, 516 cef

Ráith Bailbh, al. Raith Bailb, Arx Balbutiantis, Arx Balbuticis, Arx Muti, arx in Hibernia 508 d, 519 d

Ráith Libhthen, al. Ráith Liphthen, Rathlihen, in Midia Hiberniae regione 506 cf. Monasterium S. Iollandi. Episcopus: Iolland.

Raith mhBailb = Raith Bailbh.

Rathlihen, Rathline = Ráith Libhthen.

Rathue, Rathugh = Ráith Aodha.

Ravellum. Ecclesia S. Tryphonis.

Ravenna 475 – 82. Basilica Ursiana. Ecclesia S. Apolenaris, S. Theodori 25 e, S. Eleuchadii, S. Euphemiae ad mare. Episcopi: Aderitus, Agapitus, Apolenaris, Calocerus, Datus, Eleuchadius, Honestus, Liberius, Marcellinus, Marcianus, Maximianus, Petrus Bononiensis, Probus, Proculus, Sergius, Severus.

Razicene, Beth-Raziqe, Raï, Rei, Rhei, Reus, Reusi, Ragiana, Rhagae, regio in Media, Raziceni 192 ab, 200 c, 209 cd

Reditio = Riditio.

Red Lion = Learga.

Redones, Rennes. Episcopus: Melanius.

Regium Lepidum, Reggio Emilia 296 e

Reguli Fanum = Andreopolis.

Rei = Razicene.

Reicium, Reitium = Riditio.

Rêšir urbs ad oram sinus Persici 388 c

Rethra metropolis Slavorum 564 af, 706 e

Reus, Reusi = Razicene.

Rev-Ardašîr, Rîšahr, corrupte Eranšahir, metropolis provinciae Fâris 388 ac

Rhaedestus, Rhodosto, urbs ad littus Propontidis 689 e, 699 bc

Rhagae = Razicene.

Rhediciana civitas = Riditio.

Rhei = Razicene.

Rhenus fluvius 133 c

Richinbach fluvius 141 f

Riditio, al. Reditio, Reicium, sedes episcopalis 128 – 42. Episcopus: Aurelius.

Righe stagnum = Loch Rí.

Rîšahr. Vid. Rev-Ardašîr.

Ri stagnum = Loch Rí.

Rivus altus, Rialto, Venetiis 599 a

Rofensis, Rophensis civitas = Dorubrevis civitas.

Roma, Romani 46 e, 50 e, 53 d, 150 bd, 166 e, 192 bd, 217 e, 249 c, 297 e, 330 d, 342 de, 344 ce, 359 e, 360 d, 376 f – 379 b, 382 – 83, 386 f, 388 ab, 389 c, 390 f, 405 d, 413 d, 414 b, 597 ab, 602 f, 603 ab, 610 d, 612 d, 613 a, 622 f, 656 f, 660 e, 662 b, 666 b. Ecclesia S. Apolenaris, S. Augustini, S. Chrysogoni, S. Marci in coemeterio Callisti, S. Mariae in Monticellis, S. Salvatoris in Primicerio, S. Soteris, S. Spiritus in Saxia, S. Theodori, S. Tryphonis; basilica Lateranensis. Monasterium S. Caesarii. Coemeterium Callisti 91 e, 96 d; coemeterium Hippolyti via Tiburtina 92 c. Amphitheatrum 97 e; ara Carbonaria 96 a; circus Flaminius 98 c; Coelius mons 96 a; Custodia Mamertini 97 b; forum Traiani 96 e; insula Lycaonia; lacus Pastoris 97 e; in Tellude 97 c; Petra Scelerata 97 e, 98 b; pons Antonini 98 c; templum Palladis 97 d. Via Appia 96 d, 97 e, 98 bf; via Cornelia 327 f; via Labicana 2 de; via Portuensis 327 f; via Tiburtina 92 e

Romani 676 e, 694 a, 700 d, 701 cef, 702 d

Ross. Vid. Fir Roiss.

Rossi 676 e

Rossum stagnum = Loch Rossa vel Loch Ruadh.

Rothomagus, Rouen 107 d, 410 b

Rubi, Ruvo di Puglia. Episcopus: Horatius Mirtus.

Runtir genus = Dál Runtir.

Ruthena, Rodez 220 a, 221 d, 404 f

S

Σαβάρτοι. Vid. Sevordii.

Sabaudia 621 c

Sabellum, Castel Savelli, in Latio. Basilica S. Theodori 25 e

Sabina. Episcopus: Oliverius.

Sabobe pagus in Armenia Secunda 16 d

Sabrina, Severn, flumen in Cambria 189 e

Šâbûr, Sapor, urbs in Kazerun provincia Persidis 387 a

Sâbûr-ḪHuâst urbs in Perside 388 c

Sâdh-Sapor, Šâdh-i Šahpuhr, Sad-Šâbûr. Vid. Mihrâq.

Saeoli ecclesia magna = Domhnach Mór Maighe Siuil.

Sagium, Séez 107 b

Šahrqarth, al. Šahrqart, Šâhqird, Šâqird, Šaharqird, Šahrgird, Χατράχαρτα 411 c, 412 ef, 413 a, 413 b, 414 ad, 421 c, 425 df, 426 d. Episcopus: Narses.

Saingel = Saingiul.

Saingiul, al. Saingel, Sangal, Sangul, Singland, in Hibernia 173 a

Saint Bennan's Well in Hibernia 178 c

Saint-Conan prope Plésidy (dép. Côtes-du-Nord) 145 d

Saint-Contest vicus in dioecesi Baiocensi 411 d

Saint-Gonnant en Caro ((dép. Morbihan) 145 d

Saint Grellan's in Hibernia 489 f

Saint Patrick's Island = Inis Pádraig.

Saint Soorney's Well in insula maiore Araniensi 308 a

Saint Triphon vicus in Helvetia. Ecclesia S. Tryphonis.

Salamt provincia Aethiopiae 260 d

Salicis Dorsum in Hibernia 159 d

Sallelles locus in Gallia (dép. Aude) 220 b

Salqunâ, al. Saluqânâ, Seluqânâ, pagus in Garamaea 418 e, 419 a, 428 d

Salutiae, Saluzzo. Episcopus: Iohannes Iuvenalis Ancina.

Samaria. Vid. Samarra.

Samarra, al. Samaria, Surr man ra', urbs in Babylonia 542 – 46, 549 f, 550 b, 551 d, 552 f, 558 cf

Samhar. Vid. Sâmrâ.

Σαμψάδου (al. Καμψάδου) κώμη, vicus in Phrygia 322 e, 330 b, 332 e, 335 de, 336 b, 343 d, 344 ad, 346 a, 348 e, 365 d, 368 ab

Sâmrâ, Samhar, planities Aethiopiae 261 b

Ṣanari, Ṣanârieh, gens in Cachethia 544 bce, 545 b, 548 d

Sanctae Nymphae municipium, Santa Nimfa, in Sicilia 329 e

Sancti Agrippini oppidum, Santarpino, in Campania 120 e

Sancti Andreae coenobium = Andreopolis.

Sancti Flori urbs, Saint-Flour, in Gallia 400 a. Episcopus: Carolus de Noailles.

Sancti Galli, Sankt Gallen, monasterium in Helvetia 134 d

Sancti Iohannis de Montorio vicus in Tuscia 575 c

Sancti Iusti vicus, Saint-Just, in Gallia 102 f

Sancti Leonis urbs in Calabria 281 a. Episcopus: Iulianus Dati.

Sancti Pontii Thomeriarum urbs, Saint-Pons-de- Thomières, in Gallia 404 f

Sancti Sperati locus, San Sperato, in dioecesi Calaritana 316 e

Sancti Victorii vicus, Chaussée-Saint-Victor, in agro Blesensi 107 d

Sangal, Sangul = Saingiul.

Sant' Oreste vicus ad Soractis montis radices 393 b. Ecclesia S. Hedisti.

Ṣaphtha, Ṣephta, vicus in Garamaea 426 f

Sapor. Vid. Sâbûr, Šâbor. 387 a

Šâqird. Vid. Šahrqarth.

Saraceni 15 b, 46 e, 53 d, 54 de, 192 d, 544 d, 546 b

Sarancii regio Urbevetana 588 f

Sarâwe provincia Aethiopiae 250 c

Sarlatensis civitas, Sarlat, in Gallia 399 b, 420 e

Saxonia 565 e

Scarabaeorum coenobium. Vid. Ḥabšušiâtâ.

Scarlani planum Viterbii 594 f, 595 ab

Scarperia oppidulum Tusciae 285 d

Scete solitudo in Aegypto 433 e, 463 f, 473 a

Schaphusia, Schaffhausen 134 d

Sclavonia, Slavia, Sclavinorum gens 478 f, 565 e, 566 e

Scotia quae nunc dicitur, al. Albu, Alba, Albania, Scotland 170 c, 186 a, 623 – 26

Scotia quae olim dicebatur. Vid. Hibernia.

Scythae 23 a, 53 e, 660 f, 661 a

Scythopolis urbs in Palaestina 18 a

Seanghleann, al. Senghlenn, in Hibernia 497 e

Σεβόρτιοι. Vid. Sevordii.

Seiseadh Beag (Seisedh Becc, Seisidh Becc), in Hibernia 492 b

Selca in Hibernia 146 b, 162 bde, 175 ce

Seleucia et Ctesiphon urbes regiae Persidis 192 b, 389 bd, 419 d

Seleucia urbs in Cilicia, Selefkieh 639 ad

Seluqânâ. Vid. Salqunâ.

Selybria, Selymbria, Silivri, urbs ad Propontidem 690 b, 691 a, 701 cf, 702 d

Semaglenum monasterium in Aethiopia 254 a

Semen Cuind = Siol Cuinn.

Senghlenn = Seanghleann.

Senisi oppidulum in Basilicata 612 a

Senonae, Sens. Episcopus: Leothericus.

Ṣephtâ = Ṣaphthâ.

Σερβότιοι. Vid. Sevordii.

Sergisieh = Album monasterium.

Serrae urbs in Macedonia. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Servi. Vid. Τριβαλλοί.

Sescnani vallis in Hibernia 152 b

Sevordii, al. Σεβόρτιοι, Σερβότιοι, Σαβάρτοι, tribus Asiatica 544 f, 549 cd, 550 ab, 552 e

Shannon = Sinona.

Sicilia 127 f, 379 b, 614 e

Signa oppidulum in Tuscia 280 – 88. Ecclesia S. Iohannis Baptistae, S. Laurentii, S. Mauri.

Sil = Siol in nominibus Hibernicis.

Silvanectum, Senlis. Episcopus: Rodulphus.

Silva Nigra, Schwarzwald, in Germania 132 e, 141 e

Silvarum conventus Ord. FF. de Monte Carmelo prope Signam 288 a

Sina mons 461 cd

Singland = Saingiul.

Sinona, Shannon, Hiberniae flumen 183 c, 491 f

Sinus Persicus 388 c

Síol Caireadha, al. Síol Caritha, Síol Cairiudha, gens in Hibernia 177 c, 179 a

Siol Cuinn Céad-chathaigh, al. Semen Cuind, gens in Hibernia 525 a

Síol Eoghain gens in Hibernia 183 a

Siol Maine = Úi Maine.

Síol Muireadhaigh gens in Hibernia 175 c

Síol Taidhg mic Céin gens in Hibernia 148 ef

Sion mons 72 a, 556 f

Sion (Sancta) ecclesia in Ateni pago 550 d

Sire provincia Aethiopiae 248 ce, 255 b

Siuil campus = Magh Siuil.

Siuniq = Sunitis.

Skerries in Hibernia 171 f

Slaine in Hibernia. Episcopus: Earc.

Slavia = Sclavonia.

Sléibte, Slepte, Sletty, in Hibernia 179 b. Episcopus: Fiac.

Sliabh Líag, al. Sliebhlieg, Sliabḥlieghe, Slieblieg, Lapidis seu Lapidum Mons, Sliabh Líac(c), Slieve League, in Hibernia 497 e, 498 a, 501 abd, 509 f, 513 f, 624 b

Sliabhlieghe = Sliabh Líag.

Slicht = Sliocht.

Slieb-lieg, Sliebhlieg, Slieve League = Sliabh Líag.

Slige = Slighe in nominibus hibernicis.

Sligeassuil = Slighe Assail.

Slighe Assail, al. Sligi Assil, Sligeassuil, via in Hibernia 514 e, 523 a, 529 e

Sligi Assil = Slighe Assail.

Sliocht Aonghusa mic Nadfraoich, gens in Hibernia 149 a

Sliocht Céin gens in Hibernia 149 e, 305 e

Sliocht Colla Dá Chríoch, gens in Hibernia 429 a

Sliocht Cormaic Cais, gens in Hibernia 309 d

Sliocht Cuirb Óluim, gens in Hibernia 306 a

Sliocht Dathi mic Fiachrach, gens in Hibernia 307 f

Sliocht Fiachach mic Néill, gens in Hibernia 624 b

Sliocht Maine mic Néill, gens in Hibernia 306 a

Smyrna. Episcopus: Polycarpus.

Smyrnensis ager 669 c

Soracte mons 393 b

Σπασίνου Χάραξ. Vid. Karkâ de Maišân.

Spelunca Nazarenorum, Maḡârat an-Naṣârâ, in Palaestina 459 cf

Spira, al. Nemetae, Speier 132 c. Episcopus: Henricus.

Stagnum Edi = Loch Gabre.

Stagnum Equi = Loch Gabre.

Stagnum Ros = Stagnum Rossum.

Stagnum Rossum (vel Stagnum Rosso?) 499 de

Stationa burgum in Langobardia. Ecclesia S. Aurelii 129 f

Strawhall in Hibernia 507 c

Streanæshalch = Whitby.

Striueling in Scotia 305 b

Studii coenobium Cpoli, Studitae 21 a, 393 a, 656 – 69. Ecclesia S. Iohannis Baptistae. Oratorium S. Georgii.

Suana, Soana, urbs in Tuscia 327 d, 567 a, 576 d, 578 b. Episcopus: Gualcherinus.

Suane Sinchi Cluana Lethtengadh, rivulus in Hibernia 307 b

Suca, al. Suck, Hiberniae flumen 491 b

Suessa. Sessa Aurunca 574 a. Episcopus: Pandolphus.

Suidhe Pádraig in Hibernia 182 c

ἐν Συμβόλοις. Vid. Symbolorum monasterium.

Sunitis, al. Siuniq, provincia Armeniae Maioris, Sunitae 192 cf, 193 cd, 198 e, 205 cd. Metropolitae: Petrus, Stephanus Orbelianus.

Superior regio in Hiberia 555 f

Surrentum, Sorrento, in Campania 26 b, 120 e, 610 d

Surr man ra' = Samarra.

Susa = Karkâ de Lêdân.

Susan Bayry in Asia Minore. Oratorium S. Theodori 25 a

Susiana regio in Babylonia 388 f

Suzdal urbs in Rossia. Episcopus: Simon.

Symbolorum monasterium in tractu montis Olympi 219 b – f

Synada, Phrygiae oppidum 627 c, 629 a

Syon monasterium prope Lundoniam 170 d

Syria, Syri 46 e, 74 de, 259 d, 389 e, 390 b, 414 b, 433 e, 434 d, 446 e, 473 ad, 676 e

T

Ṭâb, al. Oratis, fluvius in Perside 388 c

Tacale gens Aethiopiae 250 b

Tacazze fluvius in Aethiopia 248 e, 260 f

Tagrit urbs in Mesopotamia. Episcopus: Maruthas.

Tallaght = Tamhlacht.

Tamhlacht Bó, Tallaght, in Hibernia 158 de, 172 a

Tamhlacht Carna in Hibernia 485 e

Tamlacht = Tamhlacht.

Tanarus, Tanaro, fluvius in Italia 538 a

Taochorum provincia inter Armeniam et Hiberiam 203 a

Tara = Temoria.

Taron provincia Armeniae 552 f

Tarsus urbs in Cilicia 385 c. Episcopus: Helenus.

Tatari gens Asiatica 269 cd, 270 d, 271 ac, 273 e

Taulagda in Hibernia 158 f

Taurinum, Torino 614 e

Taurus mons 434 f

Ṭbeth urbs Hiberiae 547 e. Episcopus: Iohannes.

Teach Mic Bric, al. Tech Mic Bricc = Ráith Aedho mic Bric, ut videtur.

Teach Munnu, Taghmon, in Hibernia 487 a

Teampull Aodha in Hibernia 504 a

Teampull Beineoin in Ára maiore insula 165 d

Teampull Martáin in Hibernia 308 e – 309 d

Tearmann Cille Dara, seu Saeptum Kildariae, in Hibernia 306 e

Teathbha, al. Tethbe, Tedbe, Tedpha, regio Hiberniae 502 b, 512 e, 521 e, 528 e

Tech = Teach in nominibus Hibernicis.

Tell-Ḥaš pagus in provincia Beth-Nuhadrâ 472 f

Tell-Šalilâ, Telâthâ-Šalilâ, locus in Perside 415 b, 416 b

Temoria, al. Témar, Tara, in Hibernia 150 c, 152 e, 153 a, 154 d, 155 de, 156 be, 157 a, 172 b, 179 b, 180 a, 183 b, 510 d, 514 c, 525 a, 527 f, 528 a

Templesoorney in Ára maiore insula 308 a

Templum Benigni = Teampull Beineoin.

Tempull, Tempall = Teampull in nominibus Hibernicis.

Tenninus (?) in dioecesi Urbevetana 570 d, 574 a

Terdona, al. Dertona, Cerdona, Tortona 477 ab, 481 f, 538 f, 539 e, 541 b. Episcopus: Martianus.

Termonn = Tearmann.

Terra Mainei = Tír Maine.

Terra Nepotum Neyl = Úi Néill.

Terter fluvius in Albania 550 b

Tethbha, Tethba. Vid. Fir Thethbhe.

Tetrapylos 54 e

Thaon locus in dioecesi Baiocensi 411 d

Theaffa = Teathbha.

Thebaïs in Aegypto 116 d

Theodoricii = Úi Toirrdhealbhaigh.

Theodoropolis nomen Euchaïtis aliisque civitatibus additum 23 ad

Theodosiopolis, al. Carin, Erzerum, urbs in Armenia 202 b

Θήρα πεδίον 45 c

Thessalia 100 b

Thessalonica 100 ae. Templum SS. Alphaei, Zosimi et Alexandri. Monasterium utriusque S. Theodori 25 d; monasterium Κουκουλλεώτων.

Theutonica Francia 132 d

Thisbe locus in Palaestina 247 a

Thracia 384 a, 678 – 705

Thule 565 e

Tiberiadis lacus 643 b

Tiberias. Episcopus: Iohannes Antonius Tritt.

Tiberis fluvius 332 a

Ticinum, al. Papia, Pavia, 272 a, 477 b, 482 a. Templum S. Thomae.

Tignanum, Stignano, in Tuscia 286 b

Tigraï provincia Aethiopiae 247 b

Tigris fluvius 387 ae, 472 f, 473 a

Tioprait mac nÉnna in Hibernia 624 d, 625 d. Episcopus: Cíarán.

Tiphlisium, Tiflis 542 f, 544 abd, 545 ab, 547 a, 548 d, 550 df, 551 bcdf, 552 be, 557 ef, 558 e

Tír Bóghaine regio in Hibernia 497 e, 624 b

Tír Conaill regio Hiberniae 501 d

Tirconallia = Tír Conaill.

Tír Fiachrach Mhuaidhe regio Hiberniae 487 a

Tír Maine, Hy Many, regio Hiberniae 306 a, 307 e, 308 a, 484 a, 487 d, 491 b, 492 a. Vid. Úi Maine.

Tobar na bhFear in Hibernia 509 f

Tobar na Lobhar, al. Leprosorum Fons, Tobernalour, fons in Hibernia 178 a

Tobar na mBan-Naomh, al. Puellarum Fons, Sanctarum Fons, in Hibernia 509 e, 520 a

Tober = Tobar in nominibus Hibernicis.

Tobergrellaun in Hibernia 487 b

Tobernalour = Tobar na Lobhar.

Tobur = Tobar in nominibus Hibernicis.

Tolosa, Toulouse 110 e. Episcopi: Ludovicus, Rhodanus, Saturninus.

Topar, Toper = Tobar in nominibus Hibernicis.

Tordelvii = Úi Toirrdhealbhaigh.

Tor Inis, Oceani insula prope Hiberniam 309 b

Torinis nomen gadelicum Turonensis civitatis 309 b

Torthum lacus in Calarzena 547 e

Tracht Eothaili, Tracht Eothaile, in Hibernia 161 b

Traiectum. Vid. Ultraiectum.

Traigh Eothuile = Tracht Eothaile.

Tregynon, Tregynnon, Tregynnan, in Cambria 144 b, 145 a

Treveri. Episcopi: Hildulfus, Paulinus.

Τριβαλλοί, Servi 676 e

Tricastina urbs. Episcopus: Restitutus.

Trimithus in Cypro. Episcopus: Spyridon.

Troglodyti gens 331 c, 345 d

Tuaith Seincheneoil, Tuaith Senchenéil. Vid. Magh Seincheneoil.

Tuam in Hibernia 165 d. Episcopus: Iarlaitheus.

Tullum Leucorum, Toul 10 a

Ṭur-'Abdin regio Mesopotamiae 432 c, 472 f

Turci 434 e, 549 c

Turonensis civitas 309 b. Episcopi: Arnulphus, Gregorius, Martinus.

Tuscia 288 a

Tyana urbs in Cappadocia 391 – 99

Τζούκας collis in Athonensi promunturio 547 f

U

Úi Ailiolla Hiberniae gens et regio 164 f, 165 a

Úi Breasail Airthir Hiberniae gens et regio 485 e

Úi Briain, Úi Briúin, filii Briuin, gens et regio Hiberniae 162 be, 175 c, 177 a

Úi Briúin = Úi Briain.

Úi Briúin Eolaig (= Úi Briúin Chualann ?) gens in Hibernia 502 b

Úi Cheallaig (O'Kellii, O'Kelly, Kelly) gens in Hibernia 487 e, 489 f

Úi Fiachach gens in Hibernia 499 a, 506 e, 512 f

Úi Fiachrach gens in Hibernia 308 a

Úi Garrchon gens in Hibernia 509 b

Úi Maine, al. Siol maine, O Maine, Mainei Nepotes Mainei, Mainigh, Mainenses, Clann Maine, gens et regio in occidentali Hibernia 487 ef, 488 a, 491 b, 493 b, 494 c, 495 a. Vid. Iar Maine.

Úi Maolconaire 175 c

Úi Néill, al. Nepotes Neyl, Terra Nepotum Neyl, gens et regio in Hibernia 500 f, 504 cf, 517 b

Úi Néill in Deiscirt, al. Úi Neill australes, gens et regio in Hibernia 498 e, 499 de, 500 b, 501 a, 504 f, 507 a, 513 bf, 515 a, 518 c, 523 bc, 526 d

Úi Neill in Fochla = Úi Neill in Tuaiscirt.

Úi Neill in Tuaiscirt, al. Úi Neill septemtrionales, Úi Neill in Fochla, gens et regio Hiberniae 504 f, 513 c

Úi Seagáin = Fir Roiss.

Uisneach, Usnech, collis in Hibernia 504 d

Úi Toirrdhealbhaigh, al. Tordelvii, Theodoricii, gens in Hibernia 173 a

Ulaidh = Ultonia.

Uloth fines = Ultonia.

Ulster = Ultonia.

Ulti = Ultonienses.

Ultonia, al. Ulaidh, Uloth fines, Ultonienses, Ulti, Ulster, provincia Hiberniae 152 d, 160 f, 491 a, 495 a, 497 e, 625 f

Ultraiectum, Utrecht. Reliquiae S. Benigni m. 170 d. Episcopus: Willibrordus.

Unia. Episcopus: Ephraem.

Urbes = Seleucia et Ctesiphon 192 d

Urbs silva in Langobardia 538 a

Urbsvetus, Orvieto 566 – 608. Ecclesia S. Francisci, S. Iohannis Evangelistae in Platea, S. Petri in Vetere. Monasterium S. Crucis 578 b, 592 d; S. Severi. Regiones: S. Aegidii, S. Andreae, S. Angeli de Pusterula, SS. Apostolorum, Camucti 584 c, S. Christofani, S. Constantii, S. Dominici, S. Faustini, S. Iuvenalis, S. Laurentii, S. Leonardi, S. Mariae, S. Matthaei, S. Mustiolae, S. Salvatoris 583 ab, Sarancii, S. Stephani, Vallis Plactae. Episcopi: Capitaneus, Constantinus, Rainerius.

Uški, Eošq, Ošq, coenobium in Calarzena 547 ae, 548 a

Usnech = Uisneach.

Utiorum provincia in Albania 544 b, 550 b

Utrio, Auron, fluvius in Gallia 110 e

V

Vabrum, Vabres. Monasterium 220 d, 221 a

Vaccae Albae insula = Inis Bó Finne.

Vadum Firgoirt = Áth Firgoirt.

Valentinus episcopus: Victorius.

Vallis Placta regio Urbeveteri 577 b, 602 d, 603 f

Vallis Sescnani in Hibernia 154 be

Vallis Travaliae, Val Travaglia, in Langobardia 131 b

Vanand tractus in pago Aïraraṭ 548 d

Vandalia. Vid. Vindlandia.

Vatopedii monasterium Athonense. Ecclesia utriusque S. Theodori 25 d

Vectigales gentes Hiberniae = Aiteach-tuatha.

Vectona, Bettona, in Umbria. 574 a

Venedotia (Gwynedd) regio Cambriae 189 e

Venetiae, Veneti 26 c – 27 a, 121 d, 293 c, 297 – 304, 300 f, 599 a, 617 c, 621 c. Ecclesia S. Fantini, S. Luciae, S. Marci. Monasterium S. Christophori de Pace; monasterium Camaldulensium S. Michaelis; conventus S. Nicolai.

Venetum, Vannes. Episcopus: Gobrianus.

Vercellae, Vercelli 132 c, 137 d, 141 cd. Episcopi: Eusebius, Nottingus.

Veris urbs in Armenia Secunda 16 d

Vesprimium urbs in Hungaria 268 a, 271 bcf, 276 e. Monasterium Ord. Praed. S. Catharinae. Episcopus: Bartholomaeus.

Vesubius mons 127 a

Via Appia 96 d, 97 e, 98 bf

Via Assal = Slighe Assail.

Via Cornelia 327 f

Via Labicana 2 de

Via Portuensis 327 f

Via Tiburtina 92 e

Vicus Aequensis, Aequa, Vico Equense, in Campania 614 e. Episcopus: Paulus Regius.

Vigona fluvius 103 b

Villa Conventionis = Clúain na Coinne.

Villa Fori. Vid. Forum.

Villarium, Villers, in Brabantia 277 – 79

Vindlandia, al. Vindlanz, Vandalia 565 d, 566 de

Vinlandia in America 566 d

Virodunum, Verdun. Episcopi: Maurus, Vitonus.

Viterbium, Viterbo 567 e, 594 f, 595 b, 608 c. Ecclesia S. Andreae, S. Mariae de Orçanese. Vid. Scarlani planum.

Vladimiria urbs in Rossia. Episcopus: Simon.

Volcae Tectosages gens in Gallia Narbonensi 402 c

Vulsinium, Bolsena 570 d

W X Y

Weh-Antijok-i Šahpuhr. Vid. Bendosabora.

West-Hy-Many = Iar Mainne.

Whitby, al. Wittby, in Anglia 2 e

Wiringowa pagus, Würmgau 132 e

Xylophagus promunturium. Vid. Euboea.

Ye = Hia.

Ynys Enlli = Bardsey.

Ynys Prydain, Ynys Prydein=Pretanica insula.

Z

Zâb. Vid. Diabas.

Zabdicene, al. Beth-Zabdaï regio Mesopotamiae 428 b

Zapharambolou in Ponto 23 d. Ecclesia S. Stephani.

Zeugma locus Cpoli 237 e

Zimmern = Herrenzimmern.

Zqartâ de Bêth-Balan suburbium Ctesiphontis 192 b

Zwifaltense monasterium 133 e

INDEX REALIS

A

Abbatissa Ordinis Cisterciensis B. V. Maria 279 a

Abbatum ius pueros baptizandi in Hibernia 183 a

Absentis periculum cernit S. Constantinus 647 f – 648 b

Acta cuiusdam martyris alteri afficta 326 b, 392 cd, 404 a. Vid. Vita.

Acta S. Orestis ad imperatorem missa dicuntur 392 c, 395 e

Adamo (inde ab) prosapiam S. Benigni deducunt auctores Hiberni 148 e

Aethiopum propria ratio temporis computandi 253 bf

Agonizantium confraternitates S. Andreae 614 e

Agros a locustis liberat S. Constantinus 639 a – c

Altaris consecratio in ecclesia Sancti Spiritus Romae 325 e

Americae protomartyr non fuit S. Iohannes Scotus 566 de

Amiras princeps Arabum 544 e, 545 c, 549 f, 550 f

Amissae vel furto ablatae res ope S. Theodori recuperantur 60 a – 65 a, 66 a – 69 a; item invocata S. Thomaïde 240 f, 246 c

Amor puellae in S. Benignum morte plectitur 171 c

Anachoretae divino indicio post longam aetatem reperti 433 e

Anachoretam ab annis 78 in spelunca latentem divino indicio detegit S. Martyrianus 461 f, alloquitur 462 df, sepelit 463 de

Anagnostae munus psalmistae muneri simile 163 f

Angelus colligit reliquias S. Orestis 395 e, 399 a

Angelus ad S. Aidum refert fibulam in mari mersam 513 de, 522 b

Angelus epistulam affert ad SS. Patricium et Mochteum 151 a

Angelus S. Nymphae coronam imponit 380 b

Angelus S. Blasium e loco deserto educit 661 ef

Angelus S. Theodorum liberat 48 ef

Angelus nubium S. Iohanni Bizanio cedit invitus 262 b – 263 a

Angeli custodis colloquio fruitur S. Patricius 173 a

Angelo monente locum monasterio suo eligit S. Aidus 516 ab, 524 b, 530 bc

Angelo monente patriam et episcopale munus deserit S. Benignus 148 b, 169 e

Angeli S. Aidum comitantur 506 ab, 517 e, 518 a, 525 de, 526 a

Angeli S. Tryphonis corpus in patriam reducunt 343 d

Angelorum apparitione praenuntiatur monasterium a S. Colmanello statuendum 161 ab

Angelorum pompa S. Philippum Bizanium in caelum deducit 251 b

Angelos concinentes audit B. Helena 274 d

Angelos lucifluos videt S. Benignus 161 a

Anglicana catholicorum persecutio 4 f – 5 a

Animalia a B. Iohanna sanata 284 bc, 286 e – 287 a

Animalium noxiorum exorcismus S. Tryphonis 323 ab

Animam sancti monachi in caelum ferri videt S. Constantinus 644 e – 645 a

Animarum coenobia in Syria et Mesopotamia 434 bd, 443 d

Anni gratiae qui dicantur apud Aethiopes 252 f

Anseres S. Baudolini voci oboediunt 541 e

Ἀνθισμοῦ seu rosationis festum 24 ab

Ἀνθοφορία. Vid. Ῥοδισμός.

Apathiae charisma in S. Constantino 646 a

Apocryphum S. Agrippini officium 121 b – e

Apoplexiae periculum avertit S. Andreas Avellinus 614 e

Apostatae missi a Moslemis ad tentandam fidem captivi christiani 543 a

Apostatae Armenii plurimi in tumultu Arabico (an. 852 – 853) 546 bc, 552 ef; S. Constantinum sollicitant 559 f – 560 d; eundem gladio ferire iubentur 561 d

Apparitio Christi 29 d, 34 a – 35 a, 42 a – d, 57 a – c, 275 d; B. M. V. 279 b; S. Michaelis 642 bc; angelorum 275 ab; S. Agrippini 125 cf; eiusdem cum S. Ianuario 119 ed; B. Ambrosii 596 bc, 598 ef, 599 ef, 605 ef; B. Helenae 276 a; S. Mariae iun. 698 f; S. Spyridonis 635 b – 636 a; S. Trophimi 630 d. Vid. Visio.

Aqua fontis morbos repellit quocumque defertur 178 b

Aqua in lapide natali S. Aidi restagnans morbos curat 505 d, 517 c, 525 b

Aquae canalem in pruno arbore ostendit Frumentius monachus 257 f

Aquae iudicio libros S. Patricii probari petit druida 157 bd

Aquae lustralis aspersione Daireum regem suscitat S. Patricius 159 d; S. Earcnatam ad vitam revocat S. Benignus 158 d – 159 c, 172 a; partus emortuus ad vitam revocatur 173 b; haemorrhoïssa sanatur 453 de; item puer daemoniacus 454 ef; item puella daemoniaca 443 f – 444 d

Aquam reptilium morticinis corruptam a daemonibus eliquat S. Martyrianus 449 f – 450 f

Aquarum vorticibus tum rusticum tum codices eripit S. Constantinus 647 c – e

Aquis suffocanda infans S. Natalena clam eripitur 399 e, 402 abd

Aquis gelidis immersi preces fundunt SS. Patricius et Benignus 159 d – 160 e

Aquis instrata tunica S. Baudolinus flumen transit 541 e; item B. Helena 281 a

Aqualiculus = ventriculus 295 f

Aquila S. Tiberium pascit 406 e, 409 b

Arabum incursiones in Armeniam (an. 852), in Hiberiam (an. 853) 543 d

Arandi agros onere Conmhaicnenses levantur 182 a

Arca apud Aethiopes altare dicitur 265 bc; bubulo adipe eam ungere S. Iohannem Bizanium mentiuntur viri mali 265 c

Arcana cordium perspicit S. Patricius 155 de; S. Macarius 265 a; S. Iohannes Bizanius 265 b; S. Constantius 633 ef, 644 b – d, 645 ab, 649 c – e

Archangelus Michael alis S. Iohannem Bizanium contegit ne a fratribus agnoscatur 256 e

Archimagus, maḡupat, moĝpet, movpet, mobed, i.e. magorum princeps, magistratus religiosus apud Persas 416 d

Archipropheta S. Patricii cognomen 490 a

Architectus Armenius Hibericam ecclesiam aedificat 553 c

Arista faucibus haerens miraculo educitur 697 e

Armenii accolae in Graeco imperio 546 a

Armenii advenae Cpoli regnante Basilio I 688 cd, 692 d

Armenii exules an. 859 restituti 552 f

Armenii Graecorum clientes 546 a

Armeniorum fides in Hiberia superiore olim non invisa 553 c

Armeniorum rebellio contra Arabes 544 a, 545 bc

Armentum diffugiens prodigio congregat S. Aidus 508 ef, 519 d, 527 b

Artifices Romani in Perside 387 c, 388 e

Aspahbêd praefectus militaris Persarum 194 a

Aspersorium S. Patricii quo Hiberniam consecrat 174 d

Asylum SS. Benigno et Patricio constituitur 182 a

Augustiniani B. Iohannam sibi vindicare conantur 282 a

Avem furatus a S. Theodoro punitur 61 e – 62 d, 61 c – 62 f

Aviculis a S. Ursino silere iussis cantus a S. Martino redditur 103 d

B

Baculus S. Benigni frondescit 169 e, 187 ab

Baculus Iesu dicitur S. Patricii lituus, qui ab ipso Domino S. Patricio datus fertur 173 bf

Baculi cuspide sanguineam massam a muliere partam in hominem efformat S. Benignus 173 b

Baculum in arborem mutat S. Benignus Glastoniensis 148 c

Baptisma eodem die datum quo primum quis fidei elementa accepit 152 b – 155 a

Baptizat S. Benignus tribum Fir Roiss dictam 172 a

Baptizato puero septenni novum nomen indidit S. Patricius 152 c, 153 a

Baptizatus in carcere S. Isbozetes 207 e – 208 a, 214 e

Barbarorum incursiones in Thraciam saec. X – XI 691 d

Barsam vel baresma (barsmunq) instrumentum sacrum Mazdaeorum 200 de

Basilicae conditor pro patrono habitus 475 e

Basilicam S. Theodori destruere moliens punitur 54 ab

Béarla seu bérla gadelice dicitur iuris eloquium 185 c

Beghinae quaedam 279 ae

Bizya urbs ab incolis concremata 700 e; a Bulgaris solo aequata 700 f, 702 c

Bulgarorum praedationes in Thracia 701 e

C

Caeci visum recipiunt 284 ef, 286 e, 698 b

Caecitate perculsus qui B. Ambrosii miracula deridet 590 d

Caecitate perculsi barbari a S. Theodoro 55 ad

Caecitate perculsi qui S. Aido resistunt 514 b – d, 522 ef, 529 d

Caecitate plectitur S. Mariae coniux ob neglecta visa somniorum 698 f – 699 a

Caecitate plectuntur latrones mohammadani dum ad S. Iohannem Bizanium adeunt 263 cd

Caelitus epistula demittitur B. Helenae 274 d; evangelium S. Aido 511 ab, 520 de

Calefiunt aquae gelidae preces fundentibus sanctis Hibernis 159 e – 160 c

Calvas facit puellas S. Aidus 514 e – 515 a, 523 ab, 529 ef

Cambrensibus tantum sanctis templa in Cambria primum dicata sunt 189 f

Cancellarius S. Cadfan fuit S. Cynon 144 f

Cancrum in tibia sanat B. Ambrosius 605 a

Cantamenta Hibernica ad capitis dolores repellendos 503 b – f

Capa B. Ambrosii aegrotis applicata 571 d

Captivus sacerdos ope S. Theodori liberatur 54 d – f

Captivus a vinculis solutus ope B. Iohanne 285 f – 286 a

Captivus a S. Theodoro in patriam reducitur 60 a – 61 d, 72 c – 76 d, 78 c – 79 a

Captivi Graeci fidem christianam in Perside propagarunt 388 ab

Captivi Romani in Perside martyres sepeliunt 388 f, 389 c

Captivorum coloniae in regno Persarum 386 f – 387 a, 399 ce

Caput manibus gestat S. Natalena 399 f, 401 e, 402 e

Caput S. Constantini praecisum afferri sibi iubet chalipha 561 d

Caput S. Saporis abscissum afferri sibi iubet Artaxerses Adiabenae regulus 427 e; item Sapor II rex regum 424 b, 432 d

Capitis dolorem alienum S. Aidus in se recipit 510 ab, 520 ab, 527 ef

Capitis dolores curat S. Aidus 501 e – 503 e; item S. Iohannes Bizanius 264 c

Capitis dolores ad lapidem quemdam sanantur 505 f

Capitis morbus sanatur 453 ef

Capite abscisso Deum invocat S. Michael 669 f, 676 bc

Capita occisorum latrones Hiberni secum auferunt 509 d, 519 f

Carmelitarum Ordo 288 af, 289 f, 292 e; B. Iohannam iniuria sibi asserit 282 a; item B. Ludovicum 291 a – d

Carmen seu laudes de B. Iohanna 280 ef

Carmina epigraphica 24 de, 91 f, 92 ab, 99 b – f, 128 c – 129 d, 534 c

Carmina gadelicis Vitis inserta 147 d

Carnales stimuli a B. M. V. sedati 663 c – e

Carnes quadragesimali tempore S. Aidus in alios cibos convertit 515 e, 523 ef, 530 a

Casula qua indutus S. Aidus in caelum erat raptus pro reliquiis servata 511 d, 520 f, 528 b

Casula S. Ursini venerantibus exhibita 103 d, 105 d

Catalogi episcoporum Ardmachanorum 167 d – 169 a

Catena ferrea pedem summae columnae alligat S. Martyrianus 448 de

Catholici (metropolitae) Seleuciae et Ctesiphontis ab Antiocheno patriarcha olim consecrati 389 cd

Cephalophori: S. Natalena 399 f, 401 e, 402 e

Cercita seu circuitus 123 e

Cerei extincti iterum divinitus accenduntur 187 f

Cerevisiam laudat S. Cynon 145 a

Cerva S. Baudolino potum praebet 541 e

Cervorum octo et unius hinnuli forma induti S. Patricius et socii effugiunt insidias 155 d – 157 a

Cervus magicus quocum commercium habet rex Hiberniae 157 a

Chalcedonitas a Nestorianis Armenii non distinguunt 200 e

Chiliarchus Persarum magistratus 205 ef, 213 e

Christiani in Perside martyres occidere iussi 418 ef, 421 ab, 427 ef, 428 de

Christum hospitio excipit Silvanus monachus Bizanius 258 a

Chronologia episcoporum Ardmachanorum restituitur 167 d – 169a

Chrysobulla ab imperatoribus data 75 f, 668 de

Cibi miraculo dati a S. Aido 515 f – 516 a, 523 f, 530 ab

Circulus 532 annorum in chronotaxi Armeniorum quando inductus 198 d

Cisterciensis Ordo 2 a, 277 – 79, 311 ab

Clarissarum Ordo 312 b

Clavatis calceis S. Tryphon incedere iubetur 350 e

Clavis S. Tryphoni pedes configuntur 355 b, 364 c; item S. Oresti 395 d, 389 de

Clericorum regularium Theatinorum Congregatio 609 – 628

Clypeus S. Theodori 25 a

Coctura dicitur cauterium 687 e

Coemeterio S. Benigni quicumque humantur Conmhaicnenses caelum adipiscuntur 181 d

Coemeteriis (e) Romanis allatum S. Tiberii cuiusdam caput 405 d

Cognitores a Chosroe in Armeniam missi ad sarciendas iniurias 197 abd, 209 d, 214 e

Cognomines sancti ex uno effecti ab hagiographis. Vid. Alexander, Guhištazad, Nympha, Orestes, Theodorus.

Cognominum sanctorum gesta permixta 220 f – 221 a

Collatio vespertina lectio apud monachos 277 cd

Columbae indicio episcopi Ravennates designati 477 bd

Columna ignea S. Constantino viam demonstrat 628 a, 644 e

Columna ad quam alligatus fuerit S. Theodorus 24 e

Columnae annos 39 insistit S. Martyrianus 433 d, 451 df

Colyba edendi usus in festo S. Theodori 21 de

Colyborum miraculum S. Theodori 43 e – 45 d, 76 b – 78 b, 80 b – 82 f

Commentariensis Maximus 96 a

Conceptio per piscem significari videtur 504 c

Conceptus post sex menses S. Greallanus nascitur 488 c

Concepti e gemmis sancti tres 157 d

Conditores monasteriorum: Baanes et Stephanus (Symeon) Bizyae 690 c, 702 e; Hyacinthus in Bithynia 637 f – 638 a; Iohannes et Thornicius in monte Athone 547 d; S. Martyrianus in Syria 446 de, ad ripam Euphratis 434 c, 464 e; S. Patricius in Hibernia 163 e – 165 a; SS. Eustolia et Sopatra Cpoli 218 f – 219 e

Confessores e custodiis a Constantino magno liberati 115 f – 116 b

Confessores dicti qui martyres fuerunt 90 a

Confirmationis sacramentum S. Benigno tradit S. Patricius 171 b

Confitetur peccata S. Patricio virgo S. Earcnata 159 b

Confiteri recusans a reliquiis B. Iohannae arcetur 287 f – 288 e

Confraternitates S. Andreae Avellini 614 ef; S. Spiritus Signae 287 f

Congregatio eremitarum Sancti Augustini Montis Orthoni 297 c, 301 a

Coniugatam mulierem sanctis annumerari posse negant nonnulli 697 c, 699 cd; item episcopus Brysis, qui miraculo errorem dedocetur 699 e – f

Contentio de reliquiis S. Theodori 45 f – 46 a; de reliquiis S. Ursini 105 be; de reliquiis B. Iohannae 281 de

Contracti sanantur 276 be

Conubii iuribus uti in comitiis de Carmán nefas esse censebant Hiberni 167 a

Conversio praefecti infidelis ad fidem 117 de; item S. Isbozetae 192 a, 204 e, 213 e; S. Gregorii Pirangušnasp 192 bd; B. Ambrosii ad meliorem frugem 572 e, 573 cd; item S. Andreae 612 b. Vid. Latrones.

Cor pueruli a propriis parentibus occisi rex Persarum a medico suadetur depascere 453 d, 474 de

Corona ab angelo S. Nymphae imposita 380 b

Corona S. Tryphonis 320 cd, 364 d

Corpus S. Isbozetae a christianis surreptum 198 f – 199 a, 212 e, 216 e

Corpus S. Mariae invito episcopo clam ex ecclesia aufert eius maritus 699 a

Corpus S. Theoctistae evanescit 231 bd

Corpora SS. Patricii et Benigni Glastoniae asservata esse falso creduntur 170 be

Corrigia qua Christus ligatus ferebatur venerantibus exhibita 103 d

Corripitur miles S. Mariae iun. miracula aspernatus 702 a, et sanatur 702 b

Creticare dicitur in crisim incidere 279 e

Crucifixus S. Isbozetes et sagittis confectus 211 de, 215 e

Crucifixi imago Berytensis a Iohanne Tzimisce Cpolim translata 3 a

Cruna dicitur foramen acus 604 f

Cruor vivus e mortuo corpore S. Mariae iun. effluit 698 a, 699 b; item e corpore B. Helenae iamdiu defunctae 276 a

Crux S. Aidi patrat prodigium 515 b – d, 523 cd

Crux S. Constantini fronti impressa remanet 631 e

Crux S. Cynon 145 a

Crux altaris ad B. Helenam descendere visa 273 a

Crux. Vid. Signum Crucis.

Cultus B. Iohannae confirmatur 282 f – 283 d; item B. Gratiae 298 b; item B. Ludovici 292 cd; item B. Ambrosii 567 e

Cultus S. Constantini Hiberi in Hiberiam australem invectus 553 c

Cultus S. Isbozetae Armeniis adoptivus, non proprius 199 d, 200 a

Cultus S. Theoctistae ex eiusdem Vita initium sumit 223 e – 224 d

Curopalates magistratus aulae regiae 543 b, 553 b, 561 d

Currus S. Aidi per aera transfertur 508 ab, 510 d, 514 b – d, 515 a, 519 a, 520 c, 522 e, 523 bc

Currus S. Aidi una rota confracta iter prosequitur 507 a, 516 d, 518 d, 524 d, 526 d

Custos horarum, munus in aula regia Aethiopum 248 f

D

Daemon ad confessionem Christi adactus 345 a

Daemon speciem assumit beluarum et reptilium 444 d – f; cameli 448 cd; draconis 445 f; lampadariorum 448 f – 449 d; leonis 449 d; militum 448 e; scorti 449 e

Daemon in forma colubri fugatur 378 e – 379 a

Daemon in simulacrum e sale mutatur 449 e

Daemon hortatur S. Martyrianum ut discipulos sibi asciscat 450 f – 451 d

Daemon succubus 447 de

Daemonis cum S. Tryphone colloquia 330 e – 331 e

Daemonis indicio ad liberandum energumenum vocantur varii sancti 319 e

Daemonem cum sanguine evomit energumenus 697 f

Daemonem manifestat S. Aidus semel et iterum 513 f – 514 c, 522 c – f, 529 b – d

Daemones in forma muscarum ex energumena egrediuntur 276 e

Daemones insidias struunt S. Constantino 626 f, 639 e – 640 e, 641 d – f, 644 e, 650 f – 651 b; item S. Blasio 660 cd

Daemones S. Benignum fugiunt 185 c

Daemones signo crucis fugati 159 ab

Daemones ex hominum corporibus pulsi. Vid. Energumeni.

Daemones in unaquaque herbula reperit S. Patricius 174 e

Daemones ex Hibernia fugaverunt SS. Patricius et Benignus 183 b

Daemones octo a spelunca expellit S. Tryphon 340 d

Decanus maior ecclesiae Tuamensis successor dicitur S. Benigni 165 b

Dedicandae ecclesiae ritus in Hibernia saec. V 146 b

Dedicatio basilicae Salvatoris Lateranensis 9 b; oratorii in ecclesia S. Chrysogoni Romae 325 f, 326 a; ecclesiae in coenobio Calamon 312 e – 313 a; ecclesiarum B. M. V. Cpoli 6 b; ecclesiae S. Theodori Cpoli 27 e

Defensor civitatis dictus S. Agrippinus 118 a, 120 e

Deorsum cadens invocato B. Ambrosio suspensus manet 591 ef

Deorum simulacra confracta et pauperibus distributa a S. Theodoro 85 e – 86 a

Deos irridet S. Theodorus 28 b; item S. Tryphon 335 b – d

Δερμοκουκούλλιον seu vestem monasticam in carcere induit S. Isbozetes 196 d, 197 d

Deserta urbe Bizya, S. Maria iun. se derelictam in tumulo queritur 700 ef

Detractores sanctorum puniuntur 265 b – d, 700 ab

Διοικητής tributorum exactor 693 d

Diptycha Ardmachanae ecclesiae e quibus episcoporum nomina recitabantur in sacris 167 d, 168 de

Discipuli apostolorum quinam vocentur 101 c

Discipulum Christi fuisse S. Ursinum fingunt Biturigenses 102 e, 109 cd

Discipulorum multitudinem fugit S. Martyrianus 451 ef; hominum frequentiam S. Blasius 666 a

Discipulos habent presbyteri monachi 655 c

Discribit S. Benignus agros tribus Fir Roiss dictae 172 a

Discus furto ablatus ope S. Theodori recuperatur 62 e – 63 d

Ditionem a Deo S. Mochteo praedestinatam cedit S. Patricius 151 ab

Doctrina Persarum Mazdaeorum litteris non consignata 195 f

Domicilium S. Greallano praedestinatum S. Patricius occupare non audet 488 c

Dominica die caput lavare in Hibernia nefas 514 e – 515 a, 523 ab, 529 ef

Draco a S. Theodoro trucidatus 14 f – 16 b, 30 a – f, 40 b – d, 46 a – 48 f, 50 b – 51 b

Draco S. Iohannis Bizanii attactu concrematur 264 f, 265 a

Druida. Vid. Magus.

Druidae cuidam illudit S. Aidus 512 d, 521 de, 528 de

Druidarum partes in Hibernia sanctis postea devolutae 505 e

Druidarum regis Hiberniae cum S. Patricio conflictationes 155 c – 158 b

Drungarius dux militaris 688 f

E

Ecclesiae a S. Iohanne Bizanio aedificatae 265 ef

Ecclesiae seu monasteria a S. Patricio condita 163 e – 165 a

Ecclesiae fores miraculo reseratae 633 c – e

Ecclesias Bizyae usibus profanis destinant Bulgari 701 a

Ecclesias in Hibernia progrediente itinere statuit S. Patricius 152 b – 155 a

Educandi pueri Hiberni nobiles non in domo paterna aluntur 153 f – 154 a

Effigies S. Agrippini 120 a; B. Ambrosii 567 c; S. Andreae 620 bd; S. Caietani 621 ad; B. Helenae 271 ef, 272 ad; B. Iohannae 284 c; B. M. V. 274 a, 638 e; S. Spyridonis 635 b; S. Theodori 25 de. Vid. Imago.

Effigies episcoporum Neapolitanorum supra tumulum depictae 118 b

Effigies S. Theodori in viso se ostendentis delineata 52 e

Eleemosynae S. Mariae, post eius mortem patefactae, eius sanctitatis indicium 696 e – 697 b

Elevatio corporis B. Ambrosii 567 e; S. Benigni 187 e; B. Gratiae 299 cd; B. Helenae 275 e

Elogia metrica. Vid. Carmina epigraphica.

Ementita sanctitatis species detecta 621 ac

Emortualis dies S. Constantini Hiberi non certo traditus 552 c – d; immutatus fuisse videtur 553 f

Energumena, primum sanata, propter mores inconditos iterum a daemone corripitur 699 f

Energumeni sanati 237 ef, 238 b – d, 240 ab, 241 de, 244 a, 246 de, 275 e, 276 de, 329 f – 330 d, 338 e – 339 a, 340 e – 343 d, 344 b – d, 354 c, 360 b, 366 c, 367 ace, 368 ab, 372 e, 407 b, 409 e, 443 f – 444 d, 447 e – 448 d, 454 ef, 460 de, 594 f – 595 d, 600 bc, 685 e – 686 b, 697 c – f, 698 b – d, 699 ef, 700 cd, 703 de

Epileptici sanati 240 de, 686 cde

Episcopali munere se abdicat S. Benignus 148 b

Episcopali munere se abdicasse S. Patricius perperam fertur 151 e

Episcoporum septem in Gallias missio 101 b – e

Episcoporum Tullensium qui sanctis ascripti sunt commemoratio 10 a

Epitaphium B. Iohannae 281 f; S. Iusti 534 c; S. Pappo Post Priten 190 a – d

Epitaphium S. Benigni Glastoniensis fictum 169 d – 170 e

Epulae in carnisprivio Graecorum 696 ab

Equitis speciem assumit S. Theodorus 60 d – 61 a, 75 a – d

Equo furtive ablato alium sufficit S. Theodorus 68 a – d

Equo indomito alligatur S. Tryphon 346 f; item S. Orestes 395 de, 398 f

Equi indomiti S. Aido oblati statim mitescunt 509 a, 519 e

Eremitarum Sancti Augustini Ordo 282 a, 297 – 304 S. Hieronymi 3 e

Eremiticam vitam eligit S. Benignus episcopus 148 b

Estaurita = collegialis ecclesia Neapoli 120 d

Eucharistiae prodigium 272 ef, 274 bd

Eucharistiam sibi a venatore deferri rogat S. Theoctiste 229 d – f

Exercitiis spiritualibus Ignatianis vacat S. Andreas 612 b

Exorcismus S. Tryphonis 323 a

Exsul sponte fit S. Benignus 148 b

Exundationes fluvii Edessae 8 c – e

Exustis vestimentis incolumis evadit S. Benignus puer 157 a – 158 b, 173 a

F

Fabulae antiquae martyrum Passionibus insertae 15 a – 16 b

Facbála seu legata dicuntur privilegia a sanctis Hibernis concessa 179 f

Factio monachorum adversus S. Iohannem Bizanium commota 249 b, 258 d – f

Falsi criminatoris qui S. Iohannem Bizanium accusaverat viscera effunduntur 265 cd

Fames coenobium Bizan depopulatur 259 cd

Fames Neapoli an. 1585 613 d

Familiae religiosae variae B. Iohannam sibi vindicant 282 a

Fascinum quo druidae omnium aspectus subterfugiunt 156 d

Ferae S. Constantinum non laedunt 635 d

Ferae captum S. Martyrianum lugent 468 d – e

Ferream vestem hiemis tempore induit S. Martyrianus, trichinam tempore aestatis 440 f, 441 d

Ferro res agitur inter abbates Ardmachanos 168 d

Festum commune martyribus Armeniis an. 852 – 853 indictum 552 cd

Festa Persarum 194 bd

Festa parochialia in Hibernia non numquam die dominica praecedente aguntur 309 d

Festorum translatio 329 d

Ficus arbor e sanguine virginum martyrum Chirchaseleuci efflorescit 422 e, 429 d; Manichaei eam excidunt, et lepris plectuntur 429 d

Filiorum Samrâ, Ismaelitarum, in Aethiopia mores pessimi 261 bc

Flamma supra cellam B. Gratiae emicat 301 e

Flamma emicante sepulcrum S. Mariae aperire prohibentur Bulgari 701 a

Flammam incendii temperat S. Theodorus 69 d – 71 a

Flosculos S. Patricio dormienti affert S. Benignus 153 b – f, 171 b

Fluctibus praefocatus puer sanatur a B. Ambrosio 576 d – 577 f

Flumen illaesus transit S. Constantinus 638 c; S. Baudolinus 541 e; B. Helena 281 a

Flumine abreptum monachum eripit Iohannes Bizanius 260 f – 261 a

Foetus humanus in utero evanescit 509 b, 519 f

Fontem miraculo elicit S. Theodorus 50 b; S. Benignus Glastoniensis 148 c; S. Benignus 169 e, 187 c; S. Patricius 177 b, 178 d; S. Aidus 509 de, 520 a, 527 d; S. Martyrianus 452 d

Fontis sacri aquam in Hibernia peregrini bibunt 501 e

Foramen in sepulcro B. Iohannae ut corpus eius attingi possit 287 a

Fratrum Minorum Ordo 2 b, 6 b, 7 a, 311 bc, 313 a, 314 d, 315 b, 566 – 608; B. Iohannam sibi asserere satagit 282 a. Vid. Tertiarii.

Fratrum Praedicatorum Ordo 5 c, 7 f, 267 – 76, 316 c

Fraudem in ordaliis prece evincit S. Patricius 157 c – 158 b

Frondescit S. Benigni baculus 169 e

Fulmine interimuntur latrones 459 f – 460 d; item rex Hiberniae qui Benigno maledixerat 185 a

Fundi a rege David Monti Bizan donati 252 d; item a rege Zarea Iacob 254 c

Fune aspero sibi renes constringit S. Martyrianus 441 d

Funi pendulus in columna diem traducit S. Martyrianus 440 e

Fur a S. Theodoro caecitate percutitur 79 a – c

Fures sacrilegi a S. Theodoro mitius tractantur 67 b – e

Fures indicat S. Theodorus 69 a

Futura praenuntiat S. Andreas 619 e, 622 d; B. Ambrosius 573 e – 574 a; Frater Arnoldus 279 e; S. Constantinus 648 c – f; B. Helena 273 ef, 276 a; S. Maria iunior 694 f; S. Philippus Bizanius 251 b, 254 b, 258 b. Vid. Mortis praescius.

G

Galli piratae, al. Franci in Hibernia 516 d, 524 d

Garamaeae provinciae sedes metropolitanae 412 a

Gelidis aquis immersi preces fundunt SS Patricius et Benignus 159 d – 160 e

Gemmas pueri absorbent e quibus sancti oriuntur 157 d

Genealogia S. Benigni 148 e – 149 d, 171 a; S. Earcnatae 171 c

Genealogiae sanctorum Cambrensium 188 e

Genealogiae Habessinorum 247 f, 248 bc

Genealogiae sanctorum Hibernorum 147 b, 148 e; die festo in ecclesia recitantur 171 a

Gentes christianae cum Moslemis in bello coniunctae 544 b – d

Genu flectitur S. Benigno 172 a, 174 a

Gesa seu Geasa, magicae prohibitiones apud Hibernos 494 a

Gesta fratris Iohannis B. Ludovico ascripta 291 d – 292 a

Graeci martyres dicuntur Eusebius Marcellus et socii 90 d

Graecorum expeditiones in Colchidem et Hiberiam 545 b

Graecorum in Latinos convicia 82 e

Greges pascit puer S. Tryphon 130 a; item S. Martyrianus 437 e; item B. Iohanna 283 b

Grunna, tourbière 177 b

Gutta cornea seu ichthyosis a B. Ambrosio curata 599 f – 600 b

H

Haedus vitae redditur a B. Helena 274 e

Haemorrhoïssa aqua benedicta sanatur 453 de

Haeretici in Gallia sanctorum reliquias dissipant 400 d, 404 de, 410 f

Hamacar, magistratus persicus 193 ef, 194 ab

Hemiplegia sanatur 464 f – 465 e

Heredes Patricii dicuntur episcopi Ardmachani 170 c et passim

Herniosi sanati 586 a – 587 b, 592 df, 642 cd

Hiantem per murum Eucharistiam adorat B. Gratia 301 c

Hiberorum coenobia in Calarzena 547 ef

Hispanorum hagiographorum commenta 314 ef, 317 e, 477 e

Historicae memoriae Hiberorum novis rebus accommodatae 553 e

Homicida a S. Aido punitur 513 d, 522 ab, 529 ab

Homicidae novem divinitus multati 514 e, 523 a, 529 e

Hominum frequentiam fugiens S. Blasius monasterium relinquit 666 ab

Horae canonicae a laicis recitatae 694 b, 704 ab

Horis singulis Deum laudat S. Constantinus 632 e

Hortulanorum patronus S. Tryphon 325 c

Hospites benigne excipit S. Ascanafer 143 f; S. Constantinus Hiberus 645 bd

Hostes repelluntur ope S. Theodori 53 c – f

Hostia sacra ad B. Helenam accedere videtur 272 ef

Humi cubat S. Patricius 173 b

Humiliatorum Ordo S. Baudolinum sibi vindicat 538 d – 539 a

Hydromeli fervescit et in vinum mutatur, invocato S. Aido 515 b – d, 523 cd

Hydromelitis usus in Hibernia 508 c

Hydropicus sanatur 341 de, 359 c, 367 ce

Hymnus S. Patricii vulgo Fáeth Fiada dictus 156 a – d

Hymni de S. Agrippino 122 ad

Hypomnemata Maruthae Maipheractensis de martyribus orientalibus 411 f

I

Ianuas clausas Deus SS. Aido et Cainneacho aperit 499 d; item S. Constantino Iudaeo 633 c – e

Ianuis clausis castellum intrat S. Aidus 514 d, 524 b

Icones. Vid. Effigies, Imago.

Iconomachorum luem a Graecia depulit S. Theodora 555 e

Ieiunanti in itinere ne haustus quidem aquae permissus 464 d – e

Ieiunium ad quadraginta dies producit S. Martyrianus 439 e

Ieiunium in itinere observat S. Martyrianus 459 de

Ieiuniorum tempore festa sanctorum olim prohibita 27 d

Igneae domus ordalia apud Hibernos 157 a – 158 c, 172 b – 173 a

Ignicolarum (Mazdaeorum) ritus, in Passione S. Isbozetae accuratissime descripti 200 cde

Ignis aper, seu igneus aper, pyrae genus apud veteres Hibernos 158 c

Ignem accendere nefas est prima nocte veris antequam Hiberniae rex pyram accenderit 155 c

Igne non laeditur casula S. Patricii 173 a

Illaesus e clibano exit S. Tiberius 407 d

Illaesi ab oleo ferventi remanent martyres 376 b

Imago Christi impie percussa sanguinem emittit Beryti 2 f, et Alexandriae 3 d; item imago S. Theodori 22 e

Imago B. Mariae V. ad B. Helenam accedit 274 a

Imago. Vid. Effigies.

Imbre immisso S. Theodori civitas purgatur 54 bc

Imbribus area non madefacta 645 e – 646 a. Vid. Pluvia.

Immaturus affectus S. Earcnatae in S. Benignum 158 b – 159 d, 171 c – 172 a

Immaturo tempore prodigia patrare censetur S. Aidus, nondum e disciplina S. Illundi egressus 506 e, 518 c, 526 c

Immobiles equos et latrones sistit S. Aidus 509 d, 513 a, 515 ab, 516 d, 520 a, 521 e, 523 c, 524 d, 527 d, 528 e

Immotae remanent ne alio transferantur reliquiae S. Aidi 515 de, 523 de; B. Iohannae 281 d; S. Natalenae 400 d; S. Ursini 105 e

Immutat S. Benignus Echenum regem in varias animalium formas 177 a

Imperatores SS. martyrum laudatores: Leo VI sapiens, Theodorus Ducas Lascaris.

Imperatoris filia curata dicitur a variis sanctis 319 e; a S. Tryphone 329 c – 330 d, 344 b – e; a S. Tiberio 407 b, 409 cd

Impia dicta puniuntur 188 a

Impium praesidem sanat S. Tiberius 405 f, 408 cef

Incendium a S. Theodoro restinctum Cpoli 69 d – 71 a; item prodigio S. Crucis in urbe Dubion 190 ab, 194 e, 195 ab

Incendium in suo coenobio non exarsurum vaticinatur S. Philippus Bizanius 251 d

Incendium Tiphlisii 544 f, 550 f; oppidum naphtha perfusum 551 c

Incorruptum corpus S. Mariae 697 f, 702 f

Incorrupta cadavera occisorum discipulorum S. Iohannis Bizanii 261 c

Indigenas clericos Hiberniae procurat S. Patricius 152 b

Indulgentiae a 21 cardinalibus pro capella B. Iohannae concessae 282 e

Indulgentias concedit Gregorius p. IX 570 f

Inedia et fumo cruciati S. Isbozetes eiusque socii 210 de

Infantulus energumenus 698 d

Infusa scientia S. Aidi 510 e – 511 a

Ingratus in B. Ambrosium poenas dat 600 ef

Ingudo dicta tumefactio inguinis 284 d

Iniuriarum condonatio in S. Timotheo laudatur 116 b, 117 de

Insaniens puella sanatur 698 b

Insufflante S. Oreste simulacra deorum corruunt 395 a, 398 b

Inundationum et terrae motuum commemoratio in calendariis 8 cd. Vid. Exundationes.

Inventio reliquiarum episcoporum Ravennatium 482 a – d

Inventiones reliquiarum in Sardinia 316 e

Irrisor B. Ambrosii divinitus plectitur 590 d, 597 ef

Iudaeus primum dein christianus et monachus S. Constantinus 628 b – 656 d

Iudaei S. Constantino quondam suo insidias struunt 642 e – 643 f

Iudaïcae observantiae in Aethiopiam inductae 254 b

Iudices Conmhaicnensium in novissimo die Benignus et Patricius 181 e, 182 a

Iudicium de S. Isbozeta more persico in foro habitum 197 bd

Iudiciorum perscriptiones apud Persas usitatae 207 d

Ius maioris visitationis in Hibernia 184 b

Iura S. Benigni in tribum Fir Roiss dictam 172 a

Iura S. Benigni et sedis Ardmachanae in varias Hiberniae partes 173 b – 174 a

Iurium corpus regum Hiberniae a S. Benigno conditum fertur 165 d – 166 e

K

Kanarang titulus militaris in Perside 196 e, 197 b

L

Lacrimas in gemmas immutat S. Patricius 157 d

Lactis primitias sibi vindicat S. Benignus 182 a, 183 a

Lactis vectigal monialibus in Hibernia debitum 509 e

Laici abbates in Hibernia hereditario iure monasteriis praelati 179 ef

Lampas annuente S. Theodoro ablata 65 a – e

Lapillo per dies 575 linguam comprimit S. Martyrianus 463 f

Lapis, quem S. Aidus imperio transtulerat, sanat morbos 511 e, 521 b, 528 c

Lapis unde S. Aidus in caelum raptus est sacer eidem factus 511 d, 520 f, 528 a

Lapidi S. Brigidae quodcumque caput dolens applicatur, sanum inde retrahitur 502 d

Lapidem in colla sua imponunt supplices in Aethiopia 259 b, 263 d

Lapides natales sanctorum Hibernorum 505 d – f, 517 c, 525 b

Lapides quibus S. Patricius maledixit ad nullum negotium apti sunt 504 d

Lapides quosdam in Hibernia peregrini obeunt 501 e

Lapidum nomina pro druidarum nominibus vulgo assumpta 158 a

Lapidibus incidit S. Patricius nomen suum et sociorum nomina 162 b – d

Latini sermonis curam habet S. Benignus 162 a

Latini sermonis peritus S. Patricius 163 a

Latinas litteras vocant Hiberni quascumque litterarum humanarum divinarumque doctrinas 162 c, 165 f, 166 a

Latinorum contentiones in regno Hierosolymitano 311 f-312 a

Latrones S. Martyrianum invadunt 454 f; caecitate plectuntur 455 d; sanantur 455 e; monachi fiunt 455 ef; martyrio coronantur 455 f

Latrones fulmine concremantur 459 f-460 d

Latrones duo cum S. Isbozeta crucifixi 198 b, 212 de, 215 de; alii duo cum S. Nemesio concremati 198 d

Latrones tredecim quasi Christum et apostolos excipit S. Ascanafer 143 f; eos ad fidem adducit 144 a

Latrones prodigio immobiles factos assequitur S. Aidus 509 d, 515 ab, 520 a, 523 c, 527 d

Laura Hiberorum Athonensis a quibus condita 547 d

Lector in ultima Cena fingitur S. Ursinus 102 e, 109 d

Legationum ad principes Mohammadanos utilitas 672 f-673 b

Legenda. Vid. Passio, Vita.

Legum Hibernicarum codicem emendant tres reges, tres episcopi, tres grammatici 166 b – d

Lemargia dicitur gula et crapula 295 f

Lepris Manichaei plectuntur 429 d

Leprosi sanati 177 b, 378 a, 383 bc, 442 de

Lignum ingens prodigio transfert S. Aidus 516 a, 523 f-524 a, 530 b

Lilium e pectore B. Helenae oritur 275 bc

Lilia in hieme prodigiose florescunt 356 b, 706 d

Lippis prodest attactus casulae S. Ursini 105 d

Litaniae sanctorum Hibernorum quorum nomina ignorabantur 165 a

Litterae apostolicae Bonifatii V 533 b – f, 536 d, 537 a; Paschalis II 311 f; Honorii II 312 a; Gregorii IX 572 a – d; Alexandri IV 567 e

Litterae consolatoriae a S. Theodora imperatrice ad familiam S. Constantini Hiberi 543 ab, 545 c – f, 561 f-563 f

Litterarum S. Andreae registrum et exempla 611 de

Litteras ad monasteria e carcere dat S. Constantinus Hiberus 558 cf

Litteras clausas legit S. Constantinus 649 ab

Litteras de caelo accipit B. Helena 274 df

Liturgiam moriturus celebrat S. Blasius 669 a; S. Constantinus 652 ef

Lituus S. Greallani in praeliis pro signo defertur 487 de, 495 a

Lituus S. Aidi 503 f-504 a; caenum ipsi adhaerens prodigia patrat 513 b, 521 f, 528 f

Lituus S. Patricii dicitur baculus Iesu 173 bf

Livida morbus in gutture curatus a B. Ambrosio 599 be

Loca Sacra perlustrat Cpoli S. Eustolia 218 a; Romae S. Blasius 662 c; in Palaestina S. Martyrianus 458 d, 460 f, 461 d; item S. Constantinus Hiberus 542 e, 546 e, 556 f-557 d; item fr. Arnoldus Villariensis 278 b

Loca a daemoniis infesta 639 ef

Loca religiosorum visitantur ad impetranda suffragia pro defunctis 279 d

Locorum diligens recensio martyrum passionibus auctoritatem non conciliat 91 c

Locustas ab agris repellit S. Constantinus 639 a – c

Locustas ab agris repellit S. Constantinus 639 a – c

Longaevitas sanctorum Hibernorum 168 e, 498 e-499 a

Ludificatur cacodaemon S. Benigni famulum 187 b

Luminaria orante B. Helena prodigiose accenduntur 273 b – e

Lunae dies pro diebus mensis computati 315 ef-316 a

M

Macula rubra manet in corpore Eochaidhi Bailldhearg in signum miraculi 173 b

Magicae religionis desertores soli morte puniebantur in Perside 197 cef, 198 c

Magistratus Persarum 205 e

Maḡupat. Vid. Archimagus.

Magus in Hibernia per mediam arborem ire videtur 514 de, 522 f-523 a

Magorum arx praecipua in Rhagiana 197 c

Maledictionem S. Benigni in benedictionem vertit S. Patricius 180 a

Mamphalis regulus Hiberorum 544 c

Mandram sibi aedificat S. Martyrianus 446 de

Manibus passis orat S. Patricius 173 b

Mantuana Carmelitarum Congregatio 219 b

Mariti vexationes patienter tolerat S. Thomaïs 236 e-237 c, 243 ac; S. Maria iunior 695 b-696 d

Martyres Amorienses a fidei proditore sollicitati 546 b

Martyres urbis Antinoi in Aegypto 115 ef, 117 d

Martyres duo cum S. Theodoro pro tribunali sedentes 64 b – e

Martyrologii Dungallensis duo apographa 305 d

Mater plurimorum sanctorum S. Commania fertur 584 a – d

Materia regis in Hibernia dicuntur e quibus regem eligere fas erat 176 b

Medicam opem aegrotus respuit B. Ludovicus 297 b

Medicus fuit S. Orestes 394 a, 396 c

Melle benedicto pro aqua lustrali utuntur Hiberni 159 c

Memoriam Persae quibus motibus adiuvare soliti fuerint 196 b

Memoriae martyrum Chircaseleuci 423 a

Mensibus lunaribus tempus notatum in Passionibus aliquot martyrum Persarum 414 a; menses lunares pro mensibus solaribus passim habiti 414 ef

Metaphrastes Vitam S. Theoctistae primum scripsisse falso asseritur 222 a

Ministrorum officialiumque domesticorum catalogus qui familiam S. Patricii constituebant 162 e-163 b

Miracula sanctorum Hibernorum die festo in ecclesia recitantur 171 a

Miracula S. Agrippini 119 ab, 122 a – 128 d; B. Ambrosii 571 c-608 f; S. Andreae 620 b – d; S. Baudolini 541 b; S. Benigni Glastoniensis 148 b, 169 de; S. Blasii 664 e-665 b, 667 bc; S. Constantini 643 a-655 c; B. Gratiae 303 a-304 d; B. Helenae 272 b-276 e; B. Iohannae 283 b-288 d; S. Mariae iunioris 697 c-703 e; S. Theodori 17 f-23 b; S. Thomaïdis 237 c-241 e, 243 e-246 e; S. Tiberii 405 f-407 e, 408 e-409 e; S. Tryphonis 319 de, 336 b-343 e. Vid. Sanationes, Suscitationes cet.

Miracula a sanctis etiamtum pueris patrata 319 de

Miraculum de occiso Iuliano al. Valente 22 d

Miraculum reticens morbo rursum corripitur 587 bc

Mobed, movpet. Vid. Archimagus.

Mohammadani discipulos S. Iohannis Bizanii trucidant 249 cd; poenas dant 249 d

Mohammadani cum monachis Habessinis amicitia coniuncti 248 b

Monachi trina apud Aethiopes initiatio 257 c

Monachi vagi vitam ducit Symeon S. Mariae iun. filius 704 d

Monasteria Tiphlisii an. 853 concremata 545 a

Monasteria in regione Melitinae a latronibus direpta an. 1066 – 1067 434 d

Monasticum habitum in carcere accipit S. Isbozetes 196 d, 208 d, 214 e

Monastico habitu moriens induitur Baanes drungarius 704 bc

Monophysitae in sanctorum numerum a Castellano recepti 247 b

Monstruosae proles Cairtheanno principi nascuntur 173 b

Monumentum S. Isbozetae exstructum a quo, ubi, quando 199 a – d

Morbus caducus a B. Ambrosio curatur 579 e – 581 a, 584 f – 585 c, 592 b – d

Moritur S. Tryphon antequam feritur 335 e, 348 b, 351 b, 356 e

Mortis improvisae periculum avertit S. Andreas 614 e

Mortis praescius fuit S. Ambrosius 573 f, 574 d; S. Benignus 187 e; S. Blasius 668 f; S. Constantinus 652 b – e; S. Iesusabran 192 c; S. Iohannes iun. 684 ef; S. Isbozetes 210 e

Mulier religiosa S. Theodorum in praedio suo sepelit 39 a, 43 d – 44 a, 51 c – 52 c, 58 e – 59 a

Mulierem ad suam columnam ieiunii tempore accedere sinit S. Martyrianus 444 f – 445 e

Munitoris ars in Hibernia 508 d, 519 c

Musicae notae Hiberorum 547 c

N

Narratio animae utilis de Euphrosyno coquo 656 e, 658 b – 659 e

Nativitas. Vid. Lapides natales.

Naufragii periculum avertit S. Constantinus 636 b

Naviculam occultam Deus manifestat SS. Aido et Cainneacho 499 d

Navis reliquias S. Tryphonis vehens immota permanet 324 a; item quae fert manum S. Theoctistae 230 de

Neomartyres graecorum 669 f – 670 a

Nestoriani ex Huzaïnis in Armenia 199 de

Nive pro tecto domum cooperit S. Aidus 511 bd, 520 ef

Nomen sancti ex littera male lecta confictum 313 a

Nomen suum sociorumque nomina lapidibus inscribit S. Patricius 146 b

Nomen in baptismo mutare neophytis in Perside solitum 196 c; nativum mutat S. Izbozetes 208 d, 214 e. Vid. Baptizare.

Nominis commutandi ab ingredientibus in monasterium usus 616 d, 663 a

Nomina sanctorum Hibernorum quandoque epicoena 626 a

Nona die post scelus patratum homicidae divinitus puniuntur 514 e, 523 a

Notam ingeneratam prae se ferunt gemelli S. Mariae iun. filii 689 a, 694 e

Novenarius numerus apud Celtas sacrosanctus 166 d

Nummi S. Theodori effigie signati 27 b

Nymphas (ad) colebatur S. Nympha 327 f – 328 a

O

Oboedientiae merito miracula patrat S. Aidus 506 de, 518 ab, 526 bc

Obsessi a daemonibus. Vid. Energumeni.

Obsidio Bizyae ad quinquennium producta 689 f, 690 f – 691 a, 700 de

Obsidio Neapolitana ope S. Agrippini soluta 126 f – 128 d

Odoris suavis fragrantia in translatione S. Iusti 537 d

Odorem suavem emittit corpus B. Helenae 275 de; S. Mariae iunioris 697 f

Odorem suavem orans spargit S. Constantinus 633 ab

Odore suavissimo repletur monasterium mortuo S. Constantino 653 f – 654 b; moriente S. Iohanne Bizanio 266 e

Oesophagi paralysi laborans sanatur 703 ab

Officium S. Natalenae 400 c – 402 c; S. Baudolini 540 e – 541 e; S. Agrippini 121 b – e

Oleum sanctorum morbis curandis adhibitum 25 a, 654 f – 655 c

Oleo benedicto leprosum sanat S. Martyrianus 442 de

Olivetani monachi 290 e

Orans a barbaris non cernitur S. Constantinus 638 e – 639 a

Oratio habita in festo S. Theodori 11 f, 27 b, 76 a, 83 a; S. Tryphonis 348 f, 352 a

Oratoria privata in domibus 693 b, 694 ab

Ordalia S. Benigni 157 a – 158 b, 172 b – 173 a, 183 b

Ordo sedendi in triclinio regis Hiberniae 130 ac

Oscitantium mos crucis signum ori imprimendi 627 c, 629 f – 630 a

P

Pâdhghospân magistratus civilis Persarum 194 a

Païtidana, pênôm, sive oris vinculum in sacris Mazdaeorum usitatum 205 cd

Palatinus regni Hungariae 269 f, 274 b

Paracimomeni officium 152 c

Paralytici sanati 95 cd, 237 f – 238 b, 240 b – d, 244 b – d, 245 d, 276 b, 287 a, 446ef, 453 f – 454 e, 465 ef, 466 ef, 686 b, 698 d

Paralyticus aqua perfusus qua latronum hospitum pedes laverat S. Ascanafer, consanescit 143 f

Pardus in saxum mutatus 458 de

Parentibus insciis monasterium ingreditur S. Martyrianus 437 e

Parentum S. Constantini nomina consulto reticet hagiographus 629 c

Parentum corpora ipse per se transferre veretur S. Mariae iun. filius 702 ef

Parit regina Hiberniae, precibus S. Aidi, primum agnum, dein piscem, tandem filium 510 d

Partus Hibernorum sanctorum et heroum procrastinatus 505 a, 517 bc, 525 a

Partus. Vid. Conceptio, Lapides natales, Proles.

Paschalia festa S. Patricius primum agit in Hibernia 149 e, 152 a – 158 c

Passerem monoculum sanat B. Iohanna 284 bc

Passiones sanctorum e locis communibus maximam partem conflatae: S. Theodori 12 b, S. Tryphonis 319 de, S. Tiberii 403 de, S. Orestis 392 be, S. Martyriani 433 ef

Passionis martyrum in antiqua epigraphe mentio 92 a

Pater, mortua matre, S. Theodorum infantem nutrit 45 bc

Patronus hortulanorum S Tryphon 325 c

Patroni tutelares SS. Ianuarius et Agrippinus Neapoli 121 ab, 126 e – 128 d; S. Tryphon Cathari 324 f – 325 a; S. Andreas Neapoli et aliis locis 614 de

Pauperum Eremitarum S. Hieronymi Ordo 3 e

Peccatorem secum morientem S. Aidus in caedlum deducit 517 ad, 524 ef, 530 e – 531 a

Peccatoris anima daemonum manibus eripitur 500 a – e

Pecuniam reddere renuens a S. Theodoro punitus 66 d – 67 b

Peregrinatio. Vid. Loca Sacra.

Peregrinationes ad Sancta Loca libenter fingunt hagiographi Hiberi 546 e

Periuri divinitus puniuntur 504 d

Pernoctantes ad sepulcrum B. Ambrosii sanantur 587 ef, 590 e

Persecutio christianorum in Perside: quo tempore primum a Sapore II commota 414 a – c

Persecutionis exordium in Adiabena ab archimago num dilatum 416 e

Persei et Andromedae fabella in sanctos translata 15 a

Persicae ecclesiae origines fabulosae 390 ab

Pessulo utebantur qui manibus reptare cogebantur 124 d

Pestis in Italia an. 1348, 1366 286 bd, 287 f

Pestis in Aethiopia an. 1372 255 f

Peste plectuntur monachi ob detrectatam Iohanni Bizanio oboedientiam 259 a – c

Peste (a) sanati 284 d, 285 de, 286 bde, 287 e

Pictorin somnis a S. Maria iubetur et docetur eius imaginem depingere 699 bc

Pictura. Vid. Effigies, Imago.

Pignus restituitur S. Theodoro minitante 63 e – 65 a

Piscis miraculo captus 643 ab

Plaustri reliquias S. Ursini vehentis rotae retro moventur 105 e

Pluvia parcit B. Iohannae 283 b, et messoribus S. Aidi 508 a, 518 f, 526 f

Pluviae imperat Ieremias monachus Bizanius 257 f; S. Iohannes Bizanius 262 b – 263 f

Podagra laborans sanatur 420 b

Poetarum ordo in Hibernia 180 a

Pompa sollemnis in die Parascevae ad memorias martyrum Chirchaseleuci 422 ef

Praedones paenitentes caecitate perculsi 263 c – d

Primatialis auctoritas Ardmachanae sedis in Hiberniam universam 166 de

Primogenitus quisque S. Greallano proprius est 493 b

Privilegia a sanctis Hibernis concessa. Vid. Facbâla.

Probat S. Patricius adulescentis S. Benigni virtutem et animum 159 d – 160 e

Processus canonizationis B. Ambrosii Massani 566 – 71, 571 – 608; S. Andreae Avellini 610 – 611 a

Procul a basilica sua dies aliquot abesse dicitur S. Theodorus 22 ef, 79 ef

Procul gestas res et longe remotas videt S. Patricius 161 b – d; S. Constantinus 638 de, 648 bc

Procul positus periculum a discipulis arcet S. Patricius 161 d; S. Constantinus 648 ab

Prodigium in nativitate S. Greallani 488 bc; item S. Aidi 505 a – d, 517 c – f, 525 a – c

Prodigium editum in morte S. Constantini Hiberi 561 e

Prolapsum e rupe monachum servat S. Iohannes Bizanius 260 d – f

Proles precibus impetrata 234 c – 235 d, 242 c – e, 286 cd, 510 d

Prostratio post currum S. Brigidae mutam puellam sanat 502 c

Psalmi a S. Isbozeta memoriae mandati 195 e, 207 de

Psalmista S. Patricii fuit S. Benignus 148 cf, 151 d, 162 e – 163 b, 171 c

Psalmistae quod munus apud veteres Hibernos fuerit 163 de

Psalterium Casselense dicitur liber de Hiberniae antiquitatibus a S. Benigno scriptus 184 b

Puer Iohannes Bizanius in monasterium admissus 256 f; item S. Martyrianus 437 f

Pueri a S. Patricio educandi accipiuntur 152 b – 155 a, 161 e

Pugillares S. Patricii defert S. Benignus in hinnulum immutatus 155 e

Pulvere qui corpus B. Ambrosii contigerat morbus depellitur 594 b – e

Pulvere sanatur daemoniacus 447 e – 448 d; item paralytica 446 ef; fugatur daemon 448 f

Punitio. Vid. Ultio, Homicida, Ingratus cet.

Punitur rex ob pacem S. Aido negatam 507 b, 518 d, 526 d

Puteus abbatis Iohannis in monte Bizan 255 a

Puteus in quem cacodaemonem proiecerat S. Benignus non habet fundum 187 e

Puteum arescentem aqua replet B. Gratia 301 f – 302 b

Pyraeum, ignis fanum Mazdaeorum 213 e

Pyraea in Persarmeniae finibus deleta 194 e

Q

Quadraginta diebus cibo et potu abstinet S. Martyrianus 452 d

R

Ramo oblato agri possessor in Hibernia significatur 490 b

Rapitur S. Aidus in caelum 511 d, 520 f, 528 ab

Reclusa in lapideo inclusorio virgo S. Cruimtheris 160 e

Recognitio reliquiarum S. Andreae 614 d; S. Baudolini 539 e – 540 e; B. Helenae 275 e; B. Gratiae 299 e – 300 a

Reges in Perside vocabantur principes e regia stirpe maioribus provinciis praefecti 415 f – 416 a

Reges Persarum in foro querelas civium excipere soliti 197 f

Regibus Connaciae regnum auspicantibus adsunt episcopi duodecim 175 c

Relegatio captivorum ecclesiasticorum in Haïq insulam Aethiopiae 248 df

Relegatur in insulam S. Macarius 250 e; Philippus Bizanius 248 d; inde revocatur 250 d

Reliquiae S. Agrippini 120 b – d; B. Ambrosii 570 a, 571 e; S. Benigni ep. 186 e; S. Benigni m. 169 f, 170 d; S. Constantini Hiberi 554 a; B. Iohannae 282 d; S. Mariae iunioris 702 f; B. Morici 570 a; S. Theoctitae 230 d – 231 a; S. Theodori 24 e – 27 b; S. Tiberii et soc. 404 de; S. Ursini 103 f – 107 e; variorum sanctorum in ecclesia Meschithensi 554 a. Vid. Corpus, Elevatio, Inventio, Recognitio, Translatio.

Reliquiae S. Michaelis m. a fidelibus collectae 676 cd; ab infidelibus combustae 676 f

Reliquiae S. Orestis in flumen proiectae 395 e, 399 a; ab angelo collectae 395 e, 399 a

Reliquiae S. Palamonis miraculo donatae S. Constantino 637 ef

Reliquiae de altari veniunt ad B. Helenam 274 d

Reliquiae furto ablatae 188 d, 627 b; ab haereticis in Gallia dissipatae 400 d, 404 de, 410 f

Reliquias ablatas transferri miraculo vetat S. Theoctiste 230 d – 231 a

Reliquiis quibusdam praecipuis custodes in Hibernia deputantur 181 f

Restituit S. Aidus cibos consumptos 511 a, 520 cd, 528 a

Resurrectiones. Vid. Suscitationes.

Revelatio de felici transitu B. Nicolai 279 d; de quadam beghina aegrotante 279 e. Vid. Visio.

Rhetorum mos hominum nomina reticendi 56 c

Ritus septies circumeundi altaris S. Benigni 182 f

Ῥοδισμός seu rosatio, rosalia 24 a

Romanae sedis suprema auctoritas 166 de

Rotulo inscriptus processus B. Ambrosii 568 a

S

Sabbati observantiam in Aethiopia restituit rex Zarea Iacob 254 b – e

Sacaeorum ritus Passionis S. Isbozetae exemplum non fuit 198 cd

Sacerdotio reluctans initiatur S. Constantinus 641 ad; S. Blasius 664 bd; Symeon S. Mariae iunioris filius 690 e, 691 d, 704 d

Sacrificium Hiberni latine sacrum viaticum dicunt 508 a, 519 a, 526 f

Sagittis in stipite pendens conficitur S. Isbozetes 198 b, 211 ef, 215 e; item Salomon Sevordius 549 f

Sanationes passim. Vid. Caeci, Cancrum, Capitis dolor, Contracti, Epileptici, Gutta cornea, Hemiplegia, Herniosi, Hydropici, Leprosi, Lippi, Livida, Morbus caducus, Oesophagi paralysis, Paralytici, Pestis, Podagra, Surdus et mutus, Taenias, Viscerum dolor.

Sancta sedes dicitur ecclesia cathedralis Neapolitana 126 a

Sancti ad aliorum sanctorum exsequias vocati 22 f

Sancti ad alterius sancti tumulum supplices amandantes 124 f

Sancti diu sterilibus parentibus nati 234 f – 235 a, 242 c – e

Sanctorum omnium Ord. Praed. festum 7 f

Sanctorum recentioris aetatis Acta in opere nostro breviter expedienda 609 a

Sangius S. Stephani collectus 108 a, 109 f – 110 a

Sanguinis fervescentis miraculum S. Andreae 614 b, 619 ef, 620 d, 622 c – 623 e

Sanguine S. Brigidae aqua permixta mutam puellam sanat 502 c

Sanguineam massam a muliere partam in hominem efformant et suscitant SS. Patricius et Benignus 173 b

Satellites in S. Martyrianum immissi prodigioso ostento fugantur 457 ef

Saxum imperio transfert S. Aidus 511 e, 521 ab, 528 c

Saxo insistit per annos duos et menses tres S. Martyrianus 452 f

Saxa in S. Martyrianum provolvunt daemones 449 e

Scholis Ardmachanis praeficitur S. Benignus 186 c

Scriptoriae arti incumbit S. Blasius 663 f; Leo VI imp. 666 e

Sedes episcopalis Antinoi in urbe Aegypti saec. IV ineunte iam constituta 116 d

Sedes episcopales in Perside a Graecis captivis conditae 387 bd, 389 b – e, 390 d, 391 d

Septennis S. Patricio se applicat S. Benignus 171 b

Sepulcro S. Isbozetae S. David Arabs m. illatus 199 ab

Serpentes seu daemones ex Hibernia fugat S. Patricius 183 f

Servus servorum formula 97 bc

Servos fugitivos hero indicat S. Theodorus 69 a – d, 79 de

Sexaginta sex libri de Actis S. Patricii conscripti fuisse traduntur 167 a

Siccis pedibus in insulam transit S. Aidus 513 d, 522 a, 529 a. Vid Flumen.

Siccitas per menses 43 a S. Iohanne Bizanio indicitur 262 b, et eius nutu solvitur 249 d, 263 a – f

Siccitatis finem impetrat S. Martyrianus 466 de

Sideratus seu paralysi percussus 122 f

Signo crucis incendium restinguitur 205 e – 206 e, 213 ef, 214 a; aegroti sanantur 575 ef, 642 cd; daemon repellitur; 159 ab, 626 f; anguis immanis fugatur 646 c – f; scortum occiditur et vitae redditur 630 c; ab oscitantibus ori imprimitur 627 c, 629 f – 630 a; daemon manifestatur 514 a, 522 c, 529 b

Signo crucis se signat mortuus et ad vitam revocatur 508 b, 519 b, 527 a

Somnio S. Isbozetes ad Ecclesiam perductus 205 d; mortis suae admonitus 210 e

Spina piscis gutturi inhaerens miraculo expellitur 602 f – 603 c

Spiritus Sancti pia fraternitas Signae in Hetruria 287 f

Spiritus misanthropiae 703 a

Spiritu muto correptus presbyter 703 e

Spiritualiter diligit S. Earcnata S. Benignum 158 d – 159 c

Sputum S. Patricii. Vid. Vas felicitatis.

Stagnum prodigio transfert S. Aidus 511 f – 512 a, 521 b – d, 529 cd

Statio nocturna 633 c

Stauriotae crypto-christiani in Asia Minore 25 a

Stephanites dictus S. Tryphon 320 cd, 348 c

Sterili reginae prolem impetrat S. Aidus 510 d, 527 f – 528 a

Stigmatibus insignita B. Helena 268 ef, 269 a, 270 e, 272 bc; non vero B. Margarita Hungara 271 d

Strongyla scriptura in Turabdino s. XII redintegrata 314 b

Supplicia varia in martyres Persas adhibita 424 e, 432 de, 436 f – 437 e

Supplicio S. Isbozetae Catholicum Armeniorum sollemniter interfuisse fabulatur synaxarium 201 d – e, 215 d

Surdus et mutus sanatus 664 c – e

Suscitationes mortuorum orante S. Benigno 158 d, 159 d, 172 a, 173 b; S. Aido 507 b, 508 bc, 509 f – 510 a, 518 e, 519 ab, 520 a, 527 ade; S. Cainneacho 499 e; S. Greallano 490 b; B. Ambrosio 581 b – e; B. Iohanna 284 a. Vid. Aqua lustralis.

Suspensionis S. Georgii in rota tormentaria commemoratio 313 d

Synaxarii armenii recensiones et exempla 203 b – d

Synaxarii alexandrini origo et recensiones variae 115 b, 116 de

Synodus in urbe Dubion ab Armeniis monophysitis habita 193 d

Synodus Tridentina 613 a

Synodus a S. Patricio in Hibernia coacta 162 d

T

Taenias infirmi prodigio evomunt 187 f

Tela in discipulos S. Iohannis Bizanii emissa in latrones resiliunt 264 a – b

Tempestas sedata a S. Constantino 643 a – 644 a; a S. Andrea 620 bc

Templum Matris deorum incendit S. Theodorus 28 cd, 32 a, 41 bd, 51 f – 52 a, 56 e – 57 a

Temporum ratio. Vid. Anni gratiae, Circulus, Menses lunares, Lunae dies, Aethiopes.

Temporum ratio ab hagiographis confusa 90 e – 91 b, 118 bc, 129 bc, 319 e

Temporum ratio mohammadana ab Hiberis usitata 551 ac

Tenebris et caligine obvoluti S. Patricius et socii insidias effugiunt 155 e

Terra sorbentur S. Greallani inimici 493 a

Tertiarii Carmelitani 291 a – d

Tertiarii Franciscani 5 ef, 8 b

Testem se fuisse mentitur hagiographus 392 f, 395 e

Theatinorum Congregatio = Clericorum regularium Congregatio.

Tituli in ecclesia Atenensi prope Tiphlisium positi 550 d – 551 f, 552 b

Tituli metrici. Vid. Carmina epigraphica.

Translatio S. Aurelii 130 e – 131 ab, 132 de, 133 ef, 134 ad, 137 bde, 141 c – f; S. Benigni 148 bd, 169 b – 170 e; B. Gratiae 299 c – e; B. Helenae 275 d; S. Iusti 535 a – d; B. Ludovici Morbioli 297 d; S. Ludovici Tolosani 315 b; S. Ludmillae 315 b; S. Mariae iunioris 689 d – 690 d; S. Monitoris 483 a – e; S. Nymphae 328 e – 329 e; S. Probi 476 c – f, 479 d – 481 b; S. Theodori 26 a – 27 b, 89 a – d; S. Tryphonis 324 a – f; S. Ursini 101 f, 105 e – 107 e, 108 a – e; S. Victoriae 317 de

Translatio commenticia S. Constantini in Hiberiam 554 a

Tribunalia Persarum causas maiores in plateis iudicabant 197 bd

Tributo eximuntur Conmhaicnenses 182 a

Tributum. Vid. Lac, Vectigal, Vestes.

Tumulum sibi exstrui in somnis praecipit S. Maria iun. 698 f

Turmae sanctorum ab hagiographis confictae 9 bcd, 315 cd, 318 b, 384 bc, 414 ef, 424 cf, 425 a

Turmarcha dux militaris 688 f

Tyranni procacitas exitiosa vesania a S. Iohanne Bizanio plectitur 264 ef

U

Ubera arida lacte donantur a S. Maria iun. 698 cd

Ultio divina mulierem in S. Iohannem iun. blasphemam persequitur 686 e – 687 a; item detractores S. Mariae iun. 700 ab

Ultio occisorum discipulorum suorum Iohanni Bizanio divinitus commissa 249 d, 259 a – c, 261 e, 262 b

Umeris S. Patricium senem gestare solebat S. Mac Caierthinn episcopus 163 b

Unguentum e S. Constantini sepulchro defluens 654 de

Urbes a Sapore I conditae 387 a, 388 f

V

Vallumbrosani monachi B. Iohannam suo Ordini asserere conantur 282 a

Vas felicitatis dicitur quo collectum fuerat sputum S. Patricii 181 e, 182 b, 184 a

Vaticinia. Vid. Futura, Mortis praescius.

Vectigal sibi solvendum ipse S. Greallanus imponit 493 b

Vectigalia sanctis debita in Hibernia 488 a

Vectigalia colligunt Ardmachani episcopi lituum S. Patricii circumferentes 173 f

Velum seu pallium virginum Christo sacrarum sumit apud S. Patricium S. Lassar filia Anfolmithe 164 a

Venefica advocatur ad complendum dimidiatum miraculum 703 b; poena huius peccati 703 bc

Veneficus. Vid. Magus.

Venenatam cisternam S. Aidus salubrem efficit 516 e, 524 de, 530 ab

Vere novo paganus Hibernorum ritus 158 a

Vermichanis sive lurmochanis infirmitas 286 b

Vestes et equus pro tributo successoribus S. Benigni oblata 174 b

Vestigia capitis S. Aidus nascens lapidi imprimit 505 d, 517 c, 525 b

Vestigia pedum S. Constantini solo impressa 632 b

Viatico moribunda S. Earcnata sospitati restituitur 159 a

Viaticum dicitur sacrae Eucharistiae quae morituris datur receptaculum 274 d

Viaticum sacrum. Vid. Sacrificium.

Vigilia S. Martini duplex 393 a

Vinum corruptum meritis B. Ambrosii redintegratur 596 d

Vinum ex aqua ter conficit S. Aidus 508 d, 519 bc, 527 ab

Vinum ex hydromeli prodigio factum 515 b – d 523 cd

Vini copia a S. Constantino multiplicata 643 c – e

Vino (a) abstinere caelitus monetur S. Blasius 662 d; a vino abhorret S. Maria iunior 694 d

Virescit S. Benigni baculus 169 e; item virgae aridae meritis B. Helenae 275 a

Viscerum dolor depulsus 246 b

Visio S. Constantini 630 b, 642 bc, 653 bc; S. Iohannis Bizanii 248 b, 258 d – 259 a; B. Helenae 275 abd; S. Theodori 29 d, 34 a – 35 a, 42 a – d, 57 ac; Urbani cuiusdam 481 e. Vid. Apparitio.

Vita S. Aurelii e titulo perperam intellecto 129 bc

Vita S. Mariae Aegyptiacae ad S. Theoctistam translata 223 f – 224 a; item Vita S. Symeonis Stylitae ad S. Martyrianum 433 d. Vid. Acta.

Vita sanctorum ante martyrium ex ingenio conficta 14 cd, 319 c

Vitam S. Patricii plures ex eius discipulis conscripsisse feruntur 167 ab

Vitae S. Patricii 64 vel 66 scriptae fuisse leguntur 146 a

Vitulorum defectus vaccarum amore supplet prodigio S. Aidus 513 ab, 521 f, 528 f

Vocalis dicitur Clericus Regularis voce activa et passivia gaudens 612 e

Vomitu sanatur energumenus 697 f; item mulier daemoniaca 699 e

Vox caelitus audita a S. Constantino 634 b

Vulnera S. Theodori prodigiose sanata 87 d – 88 a

Z

Zoroastri lex litteris non mandata 195 f

FACULTAS R. P. PRAEPOSITI PROVINCIAE BELGICAE S. I.

Ego Ferdinandus Willaert, Praepositus Provincialis Societatis Iesu in Belgio, potestate ad hoc mihi facta ab Admodum Reverendo Patre Wlodimiro Ledóchowski eiusdem Societatis Praeposito Generali, facultatem concedo, ut opus cui titulus Acta Sanctorum novembris tomus quartus a PP. Hippolyto Delehaye et Paulo Peeters S. I. conscriptum, et a deputatis censoribus rite recognitum atque approbatum, typis mandetur. In quorum fidem has litteras manu mea subscriptas et sigillo meo munitas dedi Bruxellis, die quinta octobris MCMXXV.

L. S.������������������F. WILLAERT S. I.

APPROBATIO ORDINARII

Imprimatur.

Mechliniae, die 2 decembris 1925.
������������������† D. I. CARD. MERCIER,
������������������Arch. Mechlin.

PROTESTATIO AUCTORUM

Quod olim protestati sunt decessores nostri, in hoc de Actis Sanctorum opere se servatas velle Urbani papae VIII constitutiones, neque suis aliorumve hic relatis commentariis aliud pondus tribui quam sit historiae ab hominibus errori obnoxiis scriptae, idem nos etiamnum protestamur.

Propyläum November