Ökumenisches Heiligenlexikon

Acta Sanctorum der Bollandisten
Einleitung Mai V           Band Mai V           Anhang Mai V

24. Mai


VIGESIMA QVARTA MAII.

SANCTI QVI IX KALENDAS IVNII COLVNTVR.

Sancta Joanna, uxor Chusæ, Hierosolymis.
S. Manahen Propheta, Antiochiæ in Syria.
S. Afra Martyr, Brixiæ in Italia.
S. Zebellus, Martyr in Istria.
S. Servulus, Martyr in Istria.
S. Secundinus, Martyr in Istria.
S. Donatianus, Frater Mart. Namnetibus in Gallia.
S. Rogatianus, Frater Mart. Namnetibus in Gallia.
S. Saturninus, Martyr in Africa.
Sancti alii sex Martyres in Africa.
S. Vincentius, Martyr in Portu Romano.
S. Zoëlus, Martyr in Syria.
S. Saturus, Martyr in Syria.
S. Timinus, Martyr in Syria.
S. Saturnina, Martyr in Syria.
S. Servilius, Martyr in Syria.
S. Felix, Martyr in Syria.
S. Silvanus, Martyr in Syria.
S. Fortunus, Martyr in Syria.
S. Zoëlus II, Martyr in Syria.
S. Stria, Martyr in Syria.
S. Dioclus, Martyr in Syria.
S. Maximinus, Martyr in Syria.
S. Elpidius Episcopus, Atellæ in Campania Felice.
S. Cyon Presbyter, Atellæ in Campania Felice.
S. Elpicius Levita, Atellæ in Campania Felice.
S. Vincentius Presbyter, monachus Lerinensis.
S. Missolinus, Patronus Tarbiæ in Novempopulania.
S. Vincentius Episcopus Fulginatensis in Vmbria.
S. Simeon Junior Stylita, prope Antiochiam Syriæ.
S. Martha mater ejus, prope Antiochiam Syriæ.
B. Martha Hegumena, Monembasiæ in Laconia.
S. Thomas Salus, Monachus Antiochiæ.
B. Philippus Placentinus, Ordinis Eremitarum S. Augustini.

APPENDIX

S. Meletius Dux, Martyr in Galatia, suspectæ fidei.
S. Joannes, Comes, Martyr in Galatia, suspectæ fidei.
S. Stephanus, Comes, Martyr in Galatia, suspectæ fidei.
SS. Milites CCLII, cum uxoribus & parvulis, Martyres in Galatia, omnes suspectæ fidei.

PRÆTERMISSI ET IN ALIOS DIES REIECTI.

Sanctus Rudbertus, Episcopus & Confessor in Salisburga, memoratur in scriptis Additionibus Carthusiæ Bruxellensis ad Grevenum. Vitam ejus dedimus XXVII Martii.
B. Hermanni Josephi, Ordinis Præmonstratensis Translatio, indicatur a Chrysostomo Vander Sterre & Gelenio. De ea egimus ad Vitam ejus die VII April.
SS. Supplicius & Servilianus indicantur in Ms. Vltrajectino S. Mariæ, sunt hi SS. Sulpitius & Servilianus Martyres Romani, etiam pridie relati. Acta martyrii eorum dedimus XX Aprilis.
S. Pusinna Virgo celebratur in Mss. Augensi S. Laurentii & Remensi SS. Apollinaris & Timothei. Vitam dedimus XXIII Aprilis.
SS. Bova Abbatissa, & Doda sanctimonialis, Virgines Remis, referuntur in Menologio Lahieri, sed non XXIV Maji, ast quando de illis egimus XXIV Aprilis.
S. Tahllelæus Confessor Leontinus celebratur Officio Ecclesiastico, & refertur ab Octavio Cajetano & Ferrario. Quæ de eo adferri possunt continentur in qualifcumque fidei Actis martyrii SS. Alphii, Philadelphi & Cyrini, cap. 9 num. 61 & 66, cap. 10 num. 76, 77 & 78, ubi ejus obitus narratur. Ea ibi legi possunt X Maji.
S. Joannis Esichiensis memoria hodie inscribitur Martyrologio Arabo-Ægyptio Maronitarum Romæ, sicut illud nobis Latinum fecit Gratia simonius nunc Archiepiscopus Tripolis in Syria: sed veremur ne a Græco Ἡσυχαστής perperam detortum cognomen sit; adeoque notetur S. Jonnnes Silentarius, cujus Acta illustravimus. XIII Maji.
Hermes Martyr memoratur in Kalendario Martyrologii Hieronymiani. Plures hujus nominis Martyres in dicto Martyrologio celebrantur, ex quo, num hic diversus sit censendus ab aliis, non possumus assequi.
SS. Optati & Policarni festum notatur in Ordine divinorum Officiorum, postremum aucto pro Sanctimonialibus S. Claræ in ecclesia S. Silvestri de Capite Romæ, qui ordo inseritur libello proprio de ista ecclesia edito per Ioannem Iacchetti 1629: & additur, quia Adsunt corpora. Eorumdem quatuor annis ante meminerat Ferrarius in Catalogo generali, sed Polycarium scripserat. Pancirolius anno 1625 in the sauro abscondito Vrbis pag. 398 Policronium: sed de vera talium Reliquarum ibi existentia, quarum etiam pars in Vaticana Basilica sit, negat sibi quidquam esse compertum. Vt ut sit oprtet ex iis esse quorum recentius eruta & translata sint ossa: nam idem Iacchetti cap. II allegat duo marmora alterum altero antiquius, quibus per ordinem mensium inscuplta leguntur festa Sanctorum istic quiescentium, absque ulla istorum mentione: proinde certiorem notitiam de illis expectandam esse censemus.
Segineus Ardmachæ indicatur in Ms. Tamlactensi. Apud Colganum in Appedice 7 ad Vitam S. Patricii par. 3 pag. 294 ex Annalibus Ardmachanis, Anno 686 S. Segineus de Achadh-Claidhibh Episcopus Ardmachanus obiit: ubi addit Colganus coli 24 Maji, ad quem diem tradi in Martyrologio Dungallensi ipsum anno 687 obiisse; illudque conformius esse Psalterio Casselensi, tribuenti 27 annos regiminis S. Segineo post Tomianum, anno 660 mortuum. Hæc Colganus.
Stellanus in Insula Kealtra recolitur in dicto Ms. Tamlactensi. Apud Colganum 6 Ianuarii in Notis ad Vitam S. Dimani num. II S. Stellanus Abbas de Inis-Kealtra in Connacia, floruit circa annum 650, obiitque 24 Maji.
Berchanus de Cluain-caoi memoratur in dicto Ms. Tamlactensi & aliis Colganum ad 15 Ianuarii, in Appendice ad Vitam S. Itæ cap. 2, ubi ejus familiam per novem generationes deducit, asseritque coli in Cluainchai 24 Maji.
Aidbeus Abbas Tirdaglassiæ in diœcesi Laonensi in Momonia.
Colmanus, Sillanus, referuntur in dicto Ms. Tamlactensi. Sed aut ab aliis nequeunt satis distingui, aut nihil de iis reperimus.
Ferranus, Episcopus Culdæus in Scotia, ut Sanctus celebratur in Menologio Scotico Camerarii. Cambdeno lib. 6 Hist. Eccl. gentis Scotorum, pag. 292 Ferianus cognomento Culdeus, id est Dei cultor laudatur: sed non addit diem cultus, neque ejus meminit in suo Menologio.
Filiæ VII Fergussii in insula Kealtra celebrantur in Ms. Tamlactensi. Colganus 15 Februarii in Notis ad Vitam S. Farannani num. 39 conjicit has forte esse septem sanctas moniales de Tir-nasiachrach aidhne in dicta Vita cap. 7 indicatas, & asserit VII filias Fergussii coli in Ecclesia de Teag-naninghean in Connacia, & referri etiam apud Marianum Gormanum & Cathaldum Maguir.
Gelesuintha Regina, uxor Chilperici Regis Francorum, filia Athanagildi Regis, jussu mariti strangulata dicitur in Adversariis Luitprandi num. 181, XXIV die Maji, & Sancta appellatur, atque a Tamajo Salazar cum titulo Beatæ proponitur in Martyrologio Hispanico. Verum dicta Luitprandi Adversaria, nuper excogitata, carent debita auctoritate.
Benedictus, Casinensis monachus, Capuani cœnobii Præpositus, sub Desiderio Abbate Casinum veniens, quam creber in psalmodiis, quam sedulus in orationibus, quam studiosus in eleemosynis, quam pervigil in vigiliis, luce clarius patet: qui apud Capuanum monasterium, infirmitate tactus defunctus est undecimo Kalendas Junii: sepultus vero ante ostium ejusdem monasterii ad dextram partem introeuntibus ecclesiam: ubi usque hodie mira virtute divina patrare non cessat. Ita Petrus Diaconus Casinensis, de ortu & vita Iustorum sacri cœnobii Casinensis, cap. 67, & ex eo Michael Monachus in in Sanctuario Casinensi pag. 165, qui addit non sine sanctitatis opinione decessisse. Interim Wion, Menardus, Dorganius, Bucelinus in Martyrologiis monasticis, & Ferrarius in Catalogo generali, cum titulo Sancti referunt, non ad XXII, uti debebant, sed hunc XXIV Maji. His omnibus positis (nec plura asseque potuimus) reliqua relinquimus judicio Lectoris. Interim illum librum de ortu & vita justorum Casinensium optamus luci datum aspicere, quod curare voluit si vixisset Ioan. Bapt. Marus, qui ejusdem Petri libellum de Viris illustribus Casinensibus edidit ac notis illustravit.
Hildebertus, ex monacho & Abbate Fuldensi creatus Episcopus Moguntinus, cum titulo Beati indicatur a Menardo & Bucelino. Serrarius lib. 4 Rerum Moguntiacarum Gesta ejus describit ex antiquorum auctorum testimoniis, absque ullo alicujus venerationis Ecclesiasticæ vestigio.
Joannes de Monte forti, Ordinis Militum templi sub regula S. Bernardi militantium, admiranda signa sanctitatis dedit, atque in hodiernum diem multis miraculis claret, & Officio Ecclesiastico colitur Nicosiæ in Cypro, ubi magno Dei munere corpus incorruptum servatur. Ita Chvysostomus Henriquez in Menologio Cisterciensi, citato Barnaba de Montalbo lib. 1 Chronicorum cap. alt. & Antonio de Aranda in Itinerario Terræ Sanctæ cap ultimo. Quia autem Cyprus sub Turcica Tyrannide ingemiscit, nec plura potuimns scire, ignoscet lector si ad fidem dictorum auctorum cum remittamus, maxime qua Claudius Chalemotus, qui post Henriquez Sanctos ac Beatos ordinis edidit, eum non recenset, uti neque qui antea Kalendarium Divione publicarat.
Gofridus, S. Norberti discipulus, postea Abbas Deiparæ Castri-Theodorici seu Vallis secretæ, a Sanssajo memoratur Piis adscriptus.
Godwinus. Medicus, dein sub S. Bernardo monachus in Clara-valle, memoratur in Kalendario Cisterciensi, & cum titulo Beati ab Henriquez, Chalemoto, Bucelino. At Piis adscribitur a Saussajo.
Elisabeth venerabilis Virgo, Ordinis Cisterciensis in Germania, inscripta est Menologio Laherii.
Guillelmus, monachus Villariensis in Brabantia Ord. Cisterc. cum titulo Beati indicatur ab Henriquez & Bucelino. Piis adscribitur a Saussajo. Ab omni titulo abstinuit Chalemotus.
Gastoldus Episcopus Vilnæ & Stanislaus Cracoviensis, & Triginta sex Fratres Minoritani, nec non complures Prædicatores die XXIV Maji, nec non Stanislaus Lithuanus Ordinis S. Basilii cum aliis ejusdem instituti monachis ibidem; Leopoli autem Stanislaus Minoritani cœnobii Præfectus & alii complures religiosi a Tartaris pro fide Christi interempti, referuntur ab Abrahamo Bzovio ad annum 1340 num. 15, nulla alicujus cultus facta mentione, ne quidem titulo Beatorum apposito, at citatur Martinus Baron. in Vitis Patronorum Poloniæ. De eisdem agunt Waddingus ad an. 1343, num 18 & Haroldus num. 6, & neque hi meminerunt venerationis Ecclesiasticæ, neque Beatos appellant, quod fecit Arturus in Martyrologio Franciscano imo & Koialowicz B. Stanislaum de Brzescie horum præcipuum appellat, & aliis XIV Minoritis Vilnæ occisis attribuit ea, quæ hisce propria ab aliis censentur. Certiora speramus Vilna accipere.
Thomas Eugubii anno 1330, Franciscus Moneus in Hispania an. 1540, Anonymus de Cassalibus an. 1540 Apollinia Pighinesia Volaterræ an. 1560, Ordinis Minorum referuntur in Martyrol. Francisc. Arturi, & Apollinia etiam in ejus Gynæceo. Sed ignotum esse diem obitus, nec alium ullum eorum annuo cultui destinatum, colligimus ex auctorum qui allegantur silentio; de vita etiam & miraculis ipsorum nihil aut perparum scriptum invenitur.
Anna a Conceptione, Virgo venerabilis Ordinis S. Francisci in Lusitania. Ita Lakerius in Menologio.
Maria Magdalena de Ursino, Sanctimonialis Ordinis S. Dominici, Romæ circa annum MDCII, post vitam sancte peractam mortua est. Ejus elogium habet Michael Pius lib. 4, cap. 130, ejusq; memoria ad hunc diem est in Anno sancto Ordinis Prædicatorum & in Gynæceo Arturi, qui Beatam appellat.
Joannes Stylita, S. Simeonis Stylitæ, Iunioris magister, qui Radero nostro parte 3, Viridarii cap. 4 anonymus est, eruitur nominatim ex Vita ejusdem Simeonis Stylitæ, diciturque virtutis admodum studosus, stetisse super columnam; cui prius etiam de Simeone frequentes obtigerant visiones, quam is ad montem (in quo Ionnes exiguum monasterium habebat) advenisset. Alias quippe puerum candido amictu circumdatum in monasterium curru vehi; alias rursus per medium aëra, columna lucida viam monstrante, ipsumque ambeunte, eodem penetrare conspexerat. Accidit quoque eodem adductum Simeonem Joanni exhiberi ab Angelo, dicente: Hic ille est, per quem salutem consecuturus es. Dicitur etiam pro oratione sua singulis noctibus psalmos triginta persolvisse. Instituit variis adhortationibus discipulum suum Simeonem; & ad asperiora quævis provolantem prudenter inhibuit. Excepit animo neutiquam turbato prædictam ab eodem Simeone mortem, & rogantem, ut, cum ad concupita gaudia transivisset, sui recordaretur, petita benedictione paterna imppertivit; ac suis omnibus Deo per preces commendatis, paululum quievit, & quasi sopitus leni somno, decessit. Atque his, e Vita S. Simeonis hinc inde collectis, accedat verbum e Vita Sequenti S. Marthæ, ubi etiam Sancti nomine decoratur, cum filium ita mater alloquitur: Numquam animo tuo excidat, qui pater tibi fuit spiritualis, S. Joannes: cujus memoria est in benedictione, quoniam dilexit te plurimum. Mirum est nulli diei memoriam ejus adscriptam a Græcis. quare ea colligere placuit, si forte aliquando certior cultus publici notitia inveniatur.
S. Anolinus, Custodiæ Præfectus Romæ, & a S. Urbano Papa conversus, ac martyrio coronatus memoratur a Greveno, Maurolyco, Ferrario & Galesinio, qui perperā sub Diocletiano passum scribit. Ejus conversio & Martyrium refertur in Actis S. Vrbani nu. 5 & 6, ac proinde cū illo eū veneramur sequenti die XXV Maji,
S. Joannes Psychaita, Consessor, sub Iconomachis plurima passus; celebratur in Ms. Synaxario Claromontano & æliis Menæis Mss. uti indicamus, quando de eo agimus XXV Maji.
SS. Abercius & Helena Martyres indicantur a Ferrario in Catalogo generali, citatis Græcis , reserentibus eos, non XXIV, sed XXVI Maji.
S. Eleutherius Papa refertur a Maurolyco & Felicio. Ab aliis XXVI Maji.
B. Lanfrancus, Archiepiscopus Cantuariensis, mortuus dicitur hoc die a Wigorniensi, Dunelmensi, & Hovedeno: ab aliis, quando ejus Acta damus XXVIII Maji.
David Rex Scotiæ, Malcolmi & S. Margaritæ filius, a Leslæo lib. 6 de Rebus gestis Scotorum pag 223 dicitur multis editis miraculis in Divorum societatem ascitus. Et a Boëthio lib. 11 Historiæ Scotorum fol. 245 jure inter Divos numeratus asseritur. Nullus ab his ejus cultui tribuitur dies, quem Camerarius aßignavit XI Ianuarii: at Dempsterus, & ex ejus Schedis Ferrarius, hunc XXIV Maji. Inter alia pia opera, Murthlaco Sedem Episcopalem transtulit Aberdoniam, & prædiis aliisque opibus amplificavit: & tamen (quod valde notandum est) non celebratur ejus festum aliquod in Breviario Aberdonensi. Hinc certiora monumenta de die ejus natali & cultu Ecclesiastico expectamus, saltem ut cum marte S. Margareta Regina referatur X Junii.
S. Agrippina, Virgo & Martyr Romæ, inscripta olim Martyrol. Romano hoc die, & XXIII Iunii: postea autem omissa hoc die est, proinde de illa agemus XXIII Junii.
Edgarus sanctus, Rex Angliæ & Confessor, memoratur in priore editione Martyrologii Anglicani, eoque citato in Catalogo generali Ferrarii. Verum in secunda editione dicti Martyrologii & a Michaële Alfordo refertur VIII Julii.
S. Jocobi Majoris inventio, Veronæ in Monte-Grigiano, notatur a Ferrario in Catalogo Generali. Deo eo agendum nobis XXV Julii.
S. Dominici, Ordinis Prædicatorum Fundatoris, Translatio corporis, anno 1233 Bononiæ facta, memoratur in quam plurimis Fastis cum Martyrologio Romano. Quæ referenda erunt IV Augusti.
S. Robustianus Martyr Mediolani, ex fide unius Galesinii inscribitur Romano hodierno: allegatille Annales Mediolanenses; quos nullos inveniens Baronius, in Notis maluit allegare tabulas Ecclesiæ Mediolanensis: sed nec hæ ullæ possunt aliæ esse, quam Kalendaria antiquis Missalibus Breviariisque præfixa. Atqui neque hæc ad præsentem diem talis Martyris meminerunt, sed bene ad XXXI Augusti habent nomina Sanctorum Marci & Robustiani Martyrum. Nolum us ergo Robustiano duos, nulla certiori auctoritate prælucente, intra eamdem urbem distinguere: sed unum eumdemque que esse præsumimus, qui nescio unde Galesinio oblatus sit hodie, certum autem notumque cultum habet cum socio Marco XXXI Augusti.
S. Lamberti, Episcopi Leodiensis & Martyris translatio, celebratur in Ms. Martyrol. ecclesiæ S. Lamberti: item a Molano, Canisio, Wione, Menardo, Saussajo, Gelenio, Ferrario, aliisque. Dies ejus natalis est XVII Septembris.
S. Geremarus, Abbas Flaviacensis, in diœcesi Bellovacensi, apud Claudium Robertum in Gallia Christiana dicitur ad hunc diem referri apud Molanum. Verum hic cum aliis celebrat eum XXIV Septembris.
S. Donatiani Episcopi translatio corporis Brugas indicatur in Ms. Florario, cum longa relatione danda XIV Octobris.
S. Saturnini, Episcopi Tolosani, dedicatio Ecclesiæ memoratur a Saussajo in Martyrologio Gallicano: dies ejus natalis celebratur XXIX Novembris.
Fugatius & Damianus, missi ab S. Eleutherio Papa in Britanniam, referuntur a Ioanne Wilsonio in Martyrologio Anglicano anno 1640 recuso; & ante cum S. Eleutherio ad XXVI Maji: neutro die in ullis Fastis reperimus. Poterit de iis agi ad Vitam S. Lucii Regis, qui eos excepit III Decembris.
S. Annonis, Archiepiscopi Coloniensis, Translatio Reliquiarum in Basilicam S. Mariæ ad Gradus, inscripta est Martyrologio Coloniæ & Lubecæ sub ann. 1490 excuso, Auctario Greveni, Martyrologio Canisii & Fastis Agrippinensibus Gelenii. Dies ejus natalis est IV Decembris.

DE SANCTA IOANNA,
VXORE CHVSÆ HIEROSOLYMIS.

SYLLOGE HISTORICA,
De ejus Actis, & VnguentiFerarum cultu apud Græcos.

Joanna, uxor Chusæ, Hierosolymis (S.)

D. P.

[1] Hvnc XXIV Maji auspicamur a sanctißima femina Joanna, quam Euangelista Lucas laudat capite VIII Euangelii sub initium his verbis: Et factum est deinceps, & ipse iter faciebat per civitates & castella, prædicans & euangelizans regnum Dei, & duodecim cum illo: & mulieres aliquæ, [Memoria in Euangelio,] quæ erant curatæ a spiritibus malignis & infirmitatibus, Maria, quæ vocatur Magdalene, de qua septem dæmonia exierant; & Joanna, uxor Chusæ procuratoris Herodis; & Susanna, & aliæ multæ, quæ ministrabant ei de facultatibus suis. Iterum Lucas, relata paßione Christi, ista subjungit sub finem capitis XXIII & initium sequentis: quæ quia ad S. Joannam, spectant hic addimus: Subsecutæ autem mulieres, quæ cum eo venerant de Galilæa, viderunt monumentum, [solicitæ pro sepultura Christi,] & quemadmodum positum erat corpus ejus. Et revertentes paraverunt aromata & unguenta, & sabbato quidem siluerunt secundum mandatum. Una autem sabbati valde diluculo venerunt ad monumentum, portantes quæ paraverant aromata, & invenerunt lapidem revolutum a monumento. Et ingressæ non invenerunt corpus Domini. Et factum est, dum mente consternatæ essent de isto, ecce duo viri astiterunt secus illas in veste fulgenti. Cum timerent autem & declinarent vultum in terram, [monitæ de resurrectione.] dixerunt ad illas: Quid quæritis viventem cum mortuis? Non est hic sed surrexit. Recordamini qualiter locutus est vobis, cum adhuc in Galilæa esset, dicens: Quia oportet filium hominis tradi in manus hominum peccatorum, & crucifigi, & die tertia resurgere. Et recordatæ sunt verborum ejus. Et regressæ a monumento nuntiaverant hæc omnia illis undecim & ceteris omnibus. Erat autem Maria Magdalene, & Joanna, & Maria Jacobi, & ceteræ quæ cum eis erant, quæ dicebant ad Apostolos hæc; & visa sunt ante illos deliramentum verba ista, & non crediderunt illis. Hæc S. Lucas. At Matthæus illam intellexit, dum cap. XXVII Christi morte relata addit: Erant autem ibi mulieres multæ a longe, quæ secutæ erant Jesum a Galilæa ministrantes ei, licet tres solum exprimat.

[2] Porro nomen ejus Martyrologiis vsuardi, Adonis & Auctoris sub nomine Bedæ inscriptum est his verbis: Item beatissimæ Joannæ, uxoris Chuzæ Procuratoris Herodis, quam commemorant Euangelistæ. At Notkerus habet sub finem. Quæ in Euangelio commoratur. In Martyrologio Romano, Quam Lucas Euangelista commemorat. Similia habent Bellinus, Grevenus, [Fastis sacris inscripta,] Maurolycus & alii recentiores. Inter curatas a Christo mulieres erat Magdalena, a Spiritibus immundis; ita etiam videtur Joanna a suis infirmitatibus jurata; & quia dives erat, de suis facultatibus ministrasse Deo, atque habuisse Chusam maritum animo etiam erga Christum devoto: qui erat Procurator Herodis Antipæ Tetrarchæ Galilææ, a quo Christus veste alba indutus ac spretus fuerat. Græce Ἐπίτροπος, Administrator rei familiaris; [ministrat Christo de facultatibus.] sed forte ante Christum mortuus erat Chusas, atque ideo posteriore loco non appellatur uxor Chusæ, ac tunc potuit liberius Christum sequi. Quamdiu post Christi resurrectionem vixerit, non liquet. De Susanna vero, quam ut ejusdem erga Christum officii sociam Joannæ laudat Lucas, multo minor notitia superest: nam nec nomen quidem ulli Latino Martyrologio invenitur adscriptum.

[3] Græci, quod mirandum, neutram nominatim colendam instituerunt: sed Mulierum unguenta ad sepulcrum Christi ferentium, simul & S. Iosephi ab Arimathia memoriam agunt tertia, sive (ut nos vocamus) secunda Dominica post Pascha, quæ in Typico vocatur Κυριακὴ τῶν ἁγίων Μυροφόρων, καὶ Ἰωσὴφ τοῦ Δικαίου, Dominica Sanctarum unguentiferarum mulierum & Joseph Justi. [Iosephi Iusti & Vnguentiferarum locutus apud Græcos.] Plenum autem Officium habetur in Græcorum Pentecostario, qui est liber continens Officium ecclesiasticum a Vigilia Paschali usque ad octavam Pentecostes, sive (ut appellant Græci) Dominicam Sanctorum omnium. In isto Officio Sanctis istis Mulieribus præscribitur concinendus per partes Canon tertius, post primum de Cruce & secundum de Deipara. His interponitur lectio Synaxarii, explicans historiam Euangelicam, quatenus illa ad Nicodemum & Iosephum atque ad has Mulieres pertinet: [Dominica 2 post Pascha,] & lectionis illius hæc est clausula. Ὅτι γοῦν ἇυται τὴν ἀνάστασιν ἐκήρυξαν, καὶ πολλὰ τῷ καθ ἡμᾶς δόγματι συνεβάλλοντο ἐις πίστωσιν καὶ πληροφορίαν ἀκραιφνῆ τῆς Χριστοῦ Ἀναστάσεως μετὰ τὸν Θωμὰν καὶ τάυτας παρέλαβεν ἑορτάζειν τοῦ Θεοῦ ἐκκλησία, ὡς ἰδούσας πρώτας Χριστὸν ἐκ νεκρῶν, καὶ τοῖς πᾶσι καταγγειλάσασας τὸ σωτήριον κηρύγμα καὶ τὴν κατα Χριστὸν πολιτείαν μετελθούσας ἀρίστως, καὶ ὡς ἔχρη γυναιξὶ μαθητεκθείσας Χριστῶ. Ταῖς τῶν ἁγίων ἁγίν Μυροφόρων πρεσβείαις Θεὸς ἐλέησον, ἡμᾶς. Ἀμὴν. Quia igitur hæ Resurrectionem prædicarunt, & secundum opinionem nostram multa eis contigerunt, ad confirmandam in nobis fidem indubitabilem de Christi Resurrectione, post S. Thomam (cui, ut apud Latinos, adscribitur Octava Paschæ, sive, ut Græci vocant Dominica secunda) etiam illas festive colendas suscepit Ecclesia Dei; ut quæ primæ viderunt Christum resuscitatum a mortuis, omnibusque annuntiaverunt salutiferam prædicationem, atque secundum Christum optime sunt conversatæ, quemadmodum decebat ab illo instirutas. Sanctarum Unguentiferarum precibus, Deus, miserere nostri. Amen.

[4] Præmittitur Synaxarii lectioni ex more distichon unum, & est hujusmodi:
Χριστῶ φέρουσιν ἁι μαθητρίαι μύρα,
Ἐγὼ δε τάυταις ὕμνον ὡς μύρα φέρω.
Unguenta Christo deferunt discipulæ,
Illis ego hymnum sicut unguentum fero.

Extat etiam cujusdam Macarii Chrysocephali sermo ἐις τὰς ἁγίας Μυροφόρους Γυνᾶικας, καὶ Ἰωσὴφ τὸν ἀπὸ Ἀριματθίας, καὶ περὶ τῆς τοῦ Κυρίου Ἀναςτάσεως, καὶ τῆς δι᾽ ἀυτῆς ἐσομένης παγκοσμίου τῶν γηγενῶν ἐξαναστάσεως: in sanctas Unguentiferas Mulieres, & Josephum ab Arimatthia, atque Resurrectionem Domini, quæque per ipsam fiet universalem terrigenatum exsuscitationē. De Iosepho egimus ad XVII Martii, rursumq in Supplemento dicemus qua ratione corpus ejus sub Carolo Magno, per Fortunatum seu Macarium Patriarcham. Hierosolymis allatum sit ad Medianum monasterium: Græci autem aliqui hujus memoriam recolunt ad XXXI mensis Iulii, ubi par fuisset ipsos etiam recordari non solum Joannæ, sed etiam Susannæ, cujus nomen ex Hebræo Lilium redditur. De Nicodemo, [cur non etiam Ioanna, Susanna, Nicodemus?] cujus pariter cum Iosepho cura emicuit in tumulando Christi corpore, multa quidem in Dominicæ jam dictæ lectione dicuntur; sed illius ut Sancti nulla uspiam fit mentio, nisi forte ad XV Septembris, quando Græci recolunt Inventionem S. Stephani, reperti una cum corporibus Nicodemi, Gamalielis & Abibi; quæ Inventio a Latinis celebratur III Augusti.

DE SANCTO MANAHEN,
PROPHETA ANTIOCHIÆ IN SYRIA.
Ex Martyrologiis & Actis Apostolorum.

[Commentarius]

Manahen Propheta, Antiochiæ in Syria (S.)

G. H.

Memoria hujus Sancti celebratur in plerisque Martyrologiis antiquis & recentioribus, Vsuardi, Adonis, Notkeri, auctoris sub Bedæ nomine, Bellini, Greveni, Molani, Maurolyci, Galesinii & aliorum cum hodierno Romano Martyrologio, [Cultus Sacer.] quod eisdem fere quibus illa verbis hunc diem ita exorditur: Nono Kalendas Junii, Antiochiæ natalis sancti Manahen, Herodis Tetrarchæ collactenei, Doctoris & Prophetæ sub gratia novi Testamenti, in eadem urbe quiescentis. Hæc ibi, quæ apud S. Lucam in Actibus Apostolorum sub initium capitis XIII ita leguntur: Erant in Ecclesia, quæ erat Antiochiæ, Prophetæ & Doctores, in quibus Barnabas, & Simon qui vocabatur Niger, & Lucius Cyrenensis, & Menahen qui erat Herodis Tetrarchæ collactaneus, & Saulus. Ministrantibus illis Domino & jejunantibus, dixit illis Spiritus sanctus: Segregate mihi Saulum & Barnabam in opus ad quod assumpsi eos. Tunc orantes & jejunantes, imponentesque eis manus dimiserunt eos. Hæc ibi, quæ erunt accuratius discutienda ad Vitam SS. Barnabæ & Pauli, ad diem XI & XIX Iunii. [Notitia in Actibus Apostolorum.] Hic sufficit intelligi S. Manahen fuisse nobilis & valde illustris familiæ, scilicet qui ejusdem cum Herode nutricis lacte olim lactatus fuerat. Erat autem Herodes Antipas Tetrarcha Galilææ, cujus jussu S. Ioannes Baptista capite plexus, [Collactaneus Herodis Antipæ.] & Christus tempore suæ paßionis veste alba indutus atque illusus fuerat, ac postea cum Herodiade missus Lugdunum in exilium, spoliatus Tetrarchia Galilææ: quod factum fuisse anno a Christo passo decimo, & Æræ vulgaris XXXVIII diximus in Diatriba præliminari ante tomum primum Aprilis pagina X. [Doctor,] At suo collactaneo Herode sanctus Manahen felicior & multo illustrior fuit, tum doctorata Christiano, quo sacras Scripturas interpretabatur, & fideles docebat credenda & facienda; tum spiritu prophetiæ, [Propheta,] quo divinitus afflatus futura prædicebat. Præterea secundum suum gradum & officium minstrabat Domino cum aliis ibidem nominatis. Iejunabat etiam, ut mens esset ad divina magis elevata; & dignus revelatione divina factus est ut Paulum & Barnabam segregaret cum aliis in Apostolatum ad conversionem Gentium: eisque post jejunium ideo susceptum, [imponit manus SS. Paulo & Barnabæ.] imponeret manus & sicut SS. Leo Papa & Chrysostomus loquuntur) Episcopus consecraret, cum Simone Nigro & Lucio Cyrenensi. De hoc egimus ad diem VI Maji: Simonis Nigri memoria alibi quam apud Lucam nulla habetur: quamdiu postea vixerit S. Manahen non constat. In Ms. Kalendario apud Carmelitas Mechliniæ adservato refertur XXII Maji.

DE SANCTA AFRA,
MARTYRE BRIXIÆ IN ITALIA.

CIRCA CXXXIII.

COMMENTARIUS PRÆVIUS,
De tempore & Actis martyrii, nec non de cultu diebus variis.

Afra Martyr, Brixiæ in Italia (S.)

AUCTORE G. H.

Brixia, plurimorum Sanctorum fœcunda mater extitit: inter quos celebriores fuerunt SS. Faustinus & Iovita fratres: quorum Acta varia illustravimus ad diem XV Februarii, atque sub initium diximus, Brixiam Cenomanorum caput sub Alpium Rhætiarum Præfecto fuisse: qualis tunc fuit Italicus Comes maritus S. Afræ, quo deinde a leonibus, leopardis, & ursis cum idolorum Sacerdotibus devorato, S. Afra fuit conversa, [Tempus martyrii.] & cum prædictis fratribus Faustino & Iovita plurimum cruciata est, ac tandem martyrio coronata sub Hadriano Imperatore, ac tempore S. Telesphori Pontificis Romani, qui sedit ab anno CXXVI usque ad annum CXXXVII, aut initium sequentis. Consule Catalogos veteres antiquorum Pontificum, ante tomumprimum Aprilis a nobis editos. Sed hinc sequitur, hos Martyres non esse passos circa annum CXX, uti olim fuimus opinati, sed circa annum CXXXIII.

[2] Acta damus ex Mss. Lectionibus, quæ olim solebant ad Matutinum recitari in Ecclesia Brixiensi, [Acta ex Mss. Lectionibus,] eaque contulimus cum Vita Italice scripta ab Ascanio Martinengo, Abbate Ecclesiæ & monasterii S. Afiæ, quod Brixiæ habent Canonici Regulares Congregationis Lateranensis. Cohærent illa cum Actis SS. Faustini & Iovitæ: sed quædam hic referuntur, quæ in dictis Actis non attinguntur; suntque eo minus similia vero, quam ipsa quibus super adduntur Acta, quanto videntur esse composita recentius, quapropter etiam a Martinengho non nisi sub dubio referuntur. Porro sacra S. Afræ memoria inscripta est Martyrologio Romano his verbis: [memoria in fastis.] Brixiæ S. Afræ Martyris, quæ sub Hadriano Imperatore passa est. Eamdem celebrant Gaiesinius, & cum magno elogio Ferrarius in Catalogo Sanctorum Italiæ. Meminit & Masinus in Bononia perlustrata, eo quod aliquæ ejus Reliquiæ sint in ecclesia S. Mariæ Patrum Servitarum in Majore platea. Ceterum sacrum ejus corpus est in Ecclesia sibi dicata: quæ cum destrueretur augustius reparanda, anno MDLXXX die XIX Septembris retectū illud elevatumque fuit ex veteri arca lapidea, [Corpus in ecclesia illi dicata.] intra quam claudebatur, positum supra tabulam plumbeam. Erat autem sacrum corpus tribus indutum vestibus, quarum una ex panno serico viridi erat, altera contextus aurei, tertia coloris ambigui: inventa pariter & lamella est sic inscripta: Hic jacet sacrum corpus sanctæ Aphræ, Ancillæ & Martyris Christi. Ita Fr. Obicius Capucinus, qui interfuit spectator, in opere adhuc inedito de Nobilitate Brixiæ, sicut inde ea transcripsit Bernardinus Faynus, de Ecclesia Brixiensi nostroque opere bene meritus. Cum autem librum suum ederet Martinenghus, id est anno MDCII, necdum repositum erat sacrum corpus sub novum, quod eum in finem struebatur, altare: Caput vero seorsim servatum habebatur inclusum argento, ad commodiorem usum devotique populi solatium. Faynus, in eo quod scripsit ediditque Martyrologio Brixiensi, S. Afram cum socia Martyre celebrat his verbis: Brixiæ S. Aphræ Martyris in propria ecclesia: quæ a SS. Faustino & Jovita ad Jesum conversa, & a S. Apollonio baptizata, imperante Hadriano, ab Aureliano Comite variis cruciata suppliciis, una cum Samaritana ejus ancilla insignis martyrii palman accepit. Et in Notis hanc ancillam Samaritanam ex familia Saccheta fuisse ait: quod in silentio antiquorum mallemus ab eo quoque prætermissum fuisse, aut ad figmenta somniorum rejectum. Addit, ut oculatus testia, Ossa modo in altari ejus nomini dicato recondita esse: caput vero ad fidelium devotionem in busto argenteo obsignatum. Magnam denique ipsam habere venerationem, maxime in ejus die festo, quo Rectores & Proceres civitatis, cum omnium Artium Ordinibu, processionaliter ad ejus cultum conveniunt. Idem Faynus indicat ad diem XIX Januarii, Inventionem corporis S. Afræ, & hanc celebratam fuisse sub Officio duplici probat ex tabella Sacrarii. [festum inventionis] Ad diem etiam VI Aprilis refert aliquam Translationem, factam anno MDIII, ipsa Dominica in Albis, præsente Marino Georgio Episcopo cum Capitulo Cathedralis, [& translationis.] & utroque Clero universisque Ordinibus & Sodalitiis, nec non & civitatis Rectoribus & Proceribus universoque populo, summo honore, religione, & apparatu, cum aliis sacris Corporibus per civitatem delatum, & per tres dies publice expositum, & dein reconditum.

ACTA MARTYRII
Ex Mss. Lectionibus Brixiensibus.

Afra Martyr, Brixiæ in Italia (S.)

BHL Number: 0117

EX LECTIONIBUS

[1] In diebus illis, regnante Adriano Imperatore, fuit quidam Comes Italicus, crudelis Paganus: hic habebat uxorem nobilissimam, Aphram nomine. Qui acceptis litteris ab Adriano Imperatore, ut ubicumque Christianos inveniret, aut eos ad sacrificandum cogeret idolis, vel per diversa tormenta eos perderet; ingrediens civitatem Brixiam, statim servos Dei Faustinum, & Jovitam præcepit a militibus comprehendi. [Cum SS. Faustinus & Iovita a leonibus & leopardis illæsi,] Cumque ipse Imperator ad civitatem Brixiam pervenisset, ante eum jussi sunt præsentari: qui eos diversis blanditiis alliciendo, & eis variis terroribus comminando, ut idolis sacrificarent ipsos inducere conabatur. Cumque respondissent, quod non dæmonibus, sed Deo soli, & unico Filio ejus Domino Jesu Christo foret sacrificandum; jussit eos Adrianus comprehendi, & in medium ludum deduci. Ad quos devorandos missi sunt leones quatuor, quorum aspectus teterrimus erat: qui venientes cum magna velocitate, miserunt se ad pedes Sanctorum. Videns Adrianus quod fiebat, jussit ministris, ut mitterent leopardos: qui & ipsi venerunt in ludum, volventes se ante vestigia eorum. Tunc Adrianus dixit: Dimittite ad eos ursos potentes, & circa latera eorum faculas ponite, ut cum assi fuerint ex dolore devorent eos. Et dimissi sunt ursi: qui, cum appropinquassent ad servos Dei, leones & leopardi in a eos impetum fecerunt, ita ut eos conciderent, ut a nullus ex eis vivus evaderet, & custodiebant Dei Sanctos. Tunc Sancti dixerunt Adriano: Mitte ad Italicum Comitem tuum una cum Sacerdotibus vestris, [& ab his Italicus Comes & Sacerdotes idolorum essent devorati;] ut afferant ad nos Deum vestrum Saturnum, ut liberet nos ab istis feris; & cum viderimus nos liberatos, prostrati adoremus Deum. Tunc Orphetus Sacerdos, cum aliis sacerdotibus idolorum & Italico Comite, posuerunt Saturnum in medio ferarum, quibus Martyres dixerunt: Appropinquate Deum vestrum ad bestias, ut ex timore discedant a nobis. Tunc Orphetus levans Deum Saturnum, cum aliis sacerdotibus & Italico Comite, ad feras abierunt. Tunc feræ impetum facientes in eos, devoraverunt eos; & comedentes carnes eorum, nihil ex eis reliquerunt; & acceperunt statuam Saturni, minutissime constringentes.

[2] Sancti vero Martyres stabant illæsi glorificantes Deum excellum: & ecce subito Aphra, [S. Afra, uxor Italici, accurrit inter feras ad Sanctos] uxor Italici Comitis, audiens a feris comestum esse virum suum, perrexit ad amphitheatrum, vociferans & dicens: O qualem Deum habes, Adriane, ut propter vestram perfidiam ego vidua remanserim! Qualem Deum habes, qui te liberare non potuit! Et cum hoc diceret, impetum fecit, & ingressa est, ubi stabant servi Dei qui in cælis est, volutans se ad pedes eorum, & dicens: b Rogo vos, ut detis mihi signum, ut in Deo credere possim. Stabat autem B. Afra cum omni fiducia inter feras ante conspectum Sanctorum; Populi vero videntes eam inter feras, multi crediderunt & magnificabant Deum. Faustinus dixit: Vides, Adriane, fidem mulieris, quomodo stat in medio serarum, & eam non tangunt? Sacerdotes vero tui venerunt cum Deo tuo, & eadem hora devorati non comparuerunt. Adrianus dixit: Mulier, veni ad nos: multum enim tibi donare poterimus, & nobiliorem poteris accipere virum. Aphra dixit: Divitiæ tuæ tecum sint in perditionem cum diis tuis, cum quibus in damnatione peribis, Audi me, Adriane, ego non doleo tantum mortem viri mei, sed doleo, quia in æternum mortuus est. Adrianus dixit: Exi foras, mulier, non possum te audire: nam, quantum video, gloriaris de morte viri tui. Aphra dixit: Vere tibi dico, quoniam gratulor de confusione tua, quia nihil potuisti sanctis servis Dei facere: multa enim præstat Salvator noster sperantibus in se, & eruit eos a damnatione & persecutione adversariorum. Nam Deus Saturnus, quem adorabas, & Sacerdotes suos, & se ipsum decepit. Ubi est ergo Deus tuus? qui ad liberandum venerat, ipse deceptus est cum Sacerdotibus suis. Adrianus dixit: Exi foras, ne multum accensus propter insipientiam tuam lædi te faciam. Conversa igitur Aphra ad Sanctos Dei dixit: Subvenite mihi in hoc seculo, ut ad Deum confidenter valeam pervenire.

[3] Tunc prostrata in faciem suam dicebat: Domine Deus, aspice super me miseram, & produc me ad gratiam tuam. [precibus ab illis fusis] Tunc sancti servi Dei dixerunt: Domine Deus, aspice super fidem mulieris hujus, quæ se tibi ex toto corde tradit atque commendat: da ei gratiam tuam, ut mereatur accipere baptismum redemptionis animæ suæ, quatenus diabolo resistere possit. Extende etiam dexteram gloriæ tuæ super oves perditas. Tunc B. Faustinus apprehendit dexteram Aphræ, & erexit eam a terra. Jovita dixit: Deus excelse, qui respicis super faciem terræ, da misericordiam tuam super virilem animum istius mulieris: ut firmetur in veritate tua, accipiens signaculum nominis tui, & illud digne conservet. Et conversi dixerunt ad Adrianum: Mitte qui retrudat feras, quæ sunt circa nos, ut exeamus foras. Adrianus dixit: Vere modo mitto ad vos, qui tollant vos de medio, quia tantam vestram fallaciam audire non possum. Quique dixit ministris suis: Præparastis quod præcepi? Ministri dixerunt: Paratum est. Tunc c jussit introduci in amphitheatrum quinquaginta tauros salseratos, [& signo Crucis tauris cicuribus factis,] quorum magnitudo & furor magnus erat, dantes mugitum ingenti voce, ita ut amphitheatrum pene moveretur, & ipse Adrianus contremisceret. Quibus venientibus obviantes sancti Dei Faustinus & Jovita signum Crucis fecerunt, & statim tauri humiliaverunt se ad terram ante eorum pedes. [insultat Imperatori.] Tunc B. Aphra dixit: Adriane, vides, quantum mihi Dominus donare dignatus est, ut inter feras cum orandi fiducia Christi astarem? Adrianus dixit: Numquid ego te jussi, ut ad feras descenderes? Aphra dixit: [& se habere ait Deum cæli propitium:] Non tua jussione, sed illius qui me elegit de vestra iniquitate, ut dignam habeam in conspectu suo & cum Sanctis ejus liberam voluntatem, & inter feras astarem. Adrianus dixit: Quam liberam voluntatem esse dicis? Aphra dixit: Qui Deum cælestem habet propitium, habet liberam voluntatem. Adrianus dixit: Jam transit hora sexta, recipiat se unusquisque in domum suam. Ecce propter insaniam Faustini & Jovitæ injuriam patior. Faustinus dixit: Mitte ad nos qui eruant nos a ferarum timore. Adrianus dixit: Si verus est Deus, quem colitis, exite liberi a feris.

[4] Faustinus & Jovita dixerunt: Vide, Adriane, quid dixisti: si videres gloriam Dei, crederes in Deum qui est in cælis? Adrianus dixit: Videam vos liberatos una cum Aphra, & dabo vobis veniam. Aphra dixit: Indulgentiam tuam, Adriane, servi Dei accipere nolunt, sed vide quanta mirabilia ostendit Deus per servos suos. Adrianus dixit: Si mea verba audieritis, eritis nobiliores in civitate Brixia. Audientes Sancti verba Adriani dixerunt: Vobis dicimus, o feræ, ut exeatis foras civitatem, neminem tangentes: sed & Dei ancillam Aphram vobiscum ducite in desertum, ut agnoscat, Deum esse in cælis, quo ad usque visitet nos Deus & ipsam. [accepta benedictione cum feris abit in desertum:] Tunc feræ miserunt Aphram in medio sui, & dixit Aphra: Benedicite me servi Dei una cum his fratribus meis, & benedictio vestra maneat nobiscum in deserto. Inclinans caput suum Aphra cum feris, & benedicti a Sanctis Dei abierunt in desertum. Videntibus populis feræ egressæ sunt, tauri vero [remanserunt], respicientes quid eis Sancti Dei juberent. Convertentes se servi Dei ad tauros dixerunt: Vobis dicimus, qui venistis ad nos cum grandi ira, & jussu Dei facti estis sicut agni, subsequimini post feras, ut videant oculi Adriani, & confundantur cum omnibus qui obediunt ei. Audientes tauri præceptum eorum, dimisso capite usque ad terram, feras sequebantur. Mittit Adrianus suos ministros, ut comprehenderent tauros: & facti sunt tauri velut tempestas valida super ministros, ita ut Liberius Consiliarius Italici Comitis cum ministris vitam finierint. Tauri vero abierunt, cum feris & Aphra ancilla Dei, ad eremum d. Cumque multa tormenta sustinuissent Sancti Dei in civitate Brixia, ligati ducti sunt ad civitatem Mediolanensem. [& ab iisdem reducta ad Sanctos] Positi vero inter tigres & ursos, & memores ancillæ Dei Aphræ, dixerunt ad eos: Audite oves Dei: ite per loca deserta, quærentes leones & leopardos, sed & ancillam Dei Aphram: jungite vos ad ipsos, eam diligenter custodientes. Et ea die, qua Dominus vos visitaverit, cum ipsis ad nos venite. Tigrides vero, osculantes pedes Sanctorum, exierunt perambulantes loca deserta, donec invenerunt B. Aphram; & cum feris similiter commorantes, ancillam Dei custodierunt.

[5] Sancti vero Dei Faustinus & Jovita, per diversa distracti loca, cum Adriano venerunt ad urbem Romam; ad quos præcepit Adrianus bestias sævissimas in locum arenarum dimitti, videlicet leones, ursos, tigres, & leopardos: qui venientes corruerunt ante conspectum Martyrum coram omni populo. Tunc factus est sonus magnus, & portæ arenæ apertæ sunt, & ecce subito introierunt feræ, [cum iisque Romam ingressa,] quas sancti Dei una cum Aphra ancilla Dei ad eremum pergere jusserunt. Factum est in die illa, ut ipsa prostrata ante pedes Sanctorum clamaret; Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Omnes autem mirabantur, quod beata Aphra cum feris in medium arenæ ingressa fuisset. Elevans autem vocem suam dixit; Quid miramini cives Romani, quod ego inter feras assisto? O quanta & qualia ego nuntiabo vobis, ut credatis veritati, & non mendacio, ut detur vobis a summo Deo indulgentia peccatorum. Tunc sancti Dei Martyres dixerunt Adriano: Cognoscis Aphram, quæ contempsit vitam Italici Comitis viri sui? quam te jam pro nihilo habet in isto seculo cum deliciis tuis, quæ noluit credere in Deos tuos, in quibus non est salus. Adrianus dixit: Quantam magam video factam Aphram? quam in civitate Brixia ad feras damnaveram, nunc Romam ingressa est cum upsis feris. Hæc verba dicens timebat tumultum populi valde. Tunc populi una voce dixerunt: Vere magnus est Deus solus, quem isti viri prædicant, & annuntiant eum esse venturum. Erat enim clamor magnus credentium in Deum. Tunc sanctis Faustinu & Jovita ad feras, quæ cum Aphra ancilla Dei venerant, ita dixerunt: Jussu Domini interficite feras, quas ad nos devorandos misit Adrianus. Tunc audientes feræ, quæ cum Afra erant, venerunt ad præceptum Martyrum, & sub momento omnes feras, quas Adrianus dimiserat, interfecerunt, ut ex eis nulla penitus remaneret. Jusserunt autem Sancti feris, ut recederent neminem tangentes: quod fecerunt.

[6] Sancti vero Dei secundum verbum Domini abierunt cum Calimerio, [venit in Catacumbas,] & Afra ancilla Christi: & venerunt ad locum qui dicitur Catacumbas, & ibi invenerunt Beatum e Linum Episcopum, qui & ipse latitabat inter sepulchra Martyrum propter metum Paganorum. Et cum invenissent eum, clamaverunt dicentes; Benedictio Dei cum Spiritu tuo. Beatus vero Linus clamavit eis dicens: Venite benedicti Angeli Dei, quoniam in vobis requievit Salvator noster, qui est desiderium vestrum: deditque eis pacem. Dixerunt autem Beati Martyres Dei: Misit nos Dominus, ut Calimerium ordines Episcopum, & dirigas eum in civitatem Mediolanensem, & ancilla Dei Afra baptismum consequatur, ita ut eodem eum comitetur. [ubi a Pontifice baptizata,] Audiensque hoc beatus Linus, gaudio repletus, fecit sicut Martyres dixerunt. Et cum ordinasset Calimerium Episcopum, & beatissimam Dei famulam Afram baptizasset, dixerunt sibi invicem vale, & profecti sunt. Tunc Beati Martyres benedixerunt Altissimum, quoniam Calimerium ad oves dispersas Dominus direxisset, & quod baptismum Afra percepisset. Martyres Dei diversis & variis afflictionibus contriti, regressi sunt ad civitatem Brixiam, [Brixiamque reversa,] & inde profecti sunt ad urbem Mediolanensem; ut qui ab eis Sacramenta acceperant, verbo Domini firmarentur: & assumentes secum ancillam Dei Afram, cum ipsa iterum Brixiam redierunt.

[7] Audientes vero populi, quod sancti Martyres cum ancilla Dei Afra reverterentur, abierunt cum f B. Apollonio ad flumen, quod dicitur g Mella: ibique expectantes eos psallebant diversis modis. [honorifice excipitur:] Et ecce subito factus est in eodem loco odor suavissimus, & continuo Sancti cum B. Afra advenerunt sedentes in vehiculo. Sanctus vero Apollonius expansis manibus ad cælum, dixit: Domine dominus universæ creaturæ, gratias agimus tibi. Beati autem Martyres salutaverunt populum cum turba psallentium: & Afra Beata, & sancti Dei Martyres ingressi sunt civitatem. Aurelianus vero repletus insania, jussit eos sibi præsentari, quibus dixit: Adhuc perseveratis in fallacia vestra. Ecce modo cognoscetis ubi sit Deus vester, cum jussero vos interfici.

[8] Tunc Martyres dixerunt: Convertere, teterrime tentator, quid moraris? Accede, & quod pater tuus diabolus imperat celerius fac, nos enim parati sumus mori pro nomine Domini nostri. [capite plexa martyrium consummat:] Tunc præcepit Aurelianus ipsos una cum B. Afra ancilla Christi, & omnes, qui eorum doctrinam sunt secuti, gladio interire. Milites autem duxerunt eos foras civitatem, in via h Cremonensi, ibique genibus positis gladiatores ampuraverunt capita Sanctorum. Afra vero gladiis i spiculatorum in capite percussa, suum Martyriū in via Cremonensi feliciter consummavit, sui sequens vestigia Salvatoris.

[9] Passa est autem B. Afra sub Aureliano Principe, temporibus Adriani Imperatoris, cujus corpus cum multa reverentia multisq; [deposita in arca lapidea in ecclesia SS. Faustini & Iovitæ.] aromatibus, coruscantibusque miraculis, juxta dictam viam Cremonensem, in una Arca lapidea, in Basilica videlicet non longe ab ipsa civitate, in honore Sanctorum Martyrum constructa k, requiescit: cujus festum celebrat Mater Ecclesia nono Kalendas Junii. Rogemus ergo devotissime, Fratres dilectissimi, beatissimam Afram Christi Martyrem, ut qui ejus meremur votiva celebrare solennia, ejus apud Dominum patrocinia sentiamus. Præstante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Deo Patre & Spiritu sancto vivit & regnat, per omnia secula seculorum. Amen.

ANNOTATA.

a Vita I SS. Faustini & Iovitæ, in ipsos ministros.

b Vita 2. Obsecro vos, æterni ostensores luminis, ut dignemini mihi insinuare, quemadmodum in Christum certius credere possim. At illi videntes ejus constantiam, ovantes sacris eam imbuerunt doctrinis, ut uni soli Domino cæli terræque conditori, mundo corde castoque amore impenderet famulatum, interigitatemque fidei illibatam totis viribus conservaret.

c Eadem Vita 2, ait ministris: Adducite mihi tauros indomitos, non expresso numero. At Martinengus etiam quinquaginta tauros habet fuisse: unde autem & quomodo dicantur tauri Salserati, non capio.

d Addit Martinengus: Ubi vitam solitariam peregit in continua oratione & jejunio, locum autem describit in montanis, urbem a septentrione cingentibus, ubi fontem invenerit lympidum, & cryptam secessui ejusmodi aptam. Et quamvis non omnino rejiciat quæ hic dicuntur de ferarum comitatu & obsequio: longe tamen verosimilius esseputat, quod Afra egressa de theatro, domui suæ disposuerit, famulitium dimiserit, substantiam dispartierit, atque ita demum adierit solitudinem, unde identidem redierit, instructionis primum, deinde Baptismi a S. Apollonio Episcopo suscipiendi sacrorumque mysteriorum causa.

e Magnum hic σφάλμα est. Nullus tunc Linus Papa Romanus erat; pro quo Martingenus Evaristum scripsit, sed is sub Trajano anno 108 mortuus est. In Vita 2 Faustini & Iovitæ num. 18 eadem referuntur, & Telesphorus habetur, uti & in Vita S. Calimeri 31 Iulii. Consule quæ in Diatriba de Veteribus Ponstificibus ante tomum I Aprilis in Telesphoro diximus.

f S. Apollonius Episcopus Brixiensis colitur 7 Iulii. Huic multo verosimilius tribuitur baptismus S. Afræ, quam Romano Pontifici in Vita 2 Martyrū: quam tamen sequens Martingenus, iter illud Romanum Afræ, una cum ferarum assectantium comitatu miraculoso, mavult ornandæ dumtaxat historiæ causa excogitatum credere: quod utinam non etiam ipsis SS. Faustini & Iovitæ Actis acciderit!

g Mella flumen latus urbis Brixiæ occidentale alluit, & venientibus Roma, quam Brixia ad meridiem respicit, secundam sinistram illius ripam tenendum iter ad urbem est, post quam transiverint Olium flumen, cui se Mella immergit 20 p. m. infra civitatem.

h Cremona, Bresciæ proxima versus meridiem, solis 30 p. m. abest.

i Ferrarius in suo Catalogo Sanctorum Italiæ ita mortem exponit: Aurelianus Præfectus, Roma Brixima adventans, illam comprehendi carcerique includi jubet: ubi diu afflicta, variisque tormentis excruciata, ut ad idolorum cultum rediret; tandem victrix educta, jussu impii Præfecti, populo inspectante, decapitata est IX Kalendas Junii. Martinengus eorum sententiam proponit, qui cum SS. Faustino & Iovita fuisse passam Sanctam dicunt, eodem die & anno quo ipsi: & de anno quidem verosimilius esse censet, diem mavult credere hunc esse quo colitur.

k Martinenghus primam corporis una cum arca translationem in hanc Basilicam adscribit anno 246: variis deinde occasionibus loco motam arcam esse præsumit; duas tamen solas allegat, quarum memoria extet; videlicet anno 1448, quando post ostensionem sacri corporis reposita illa est in capella ecclesiæ septemtrionali, suffulta figuris animalium substratorum præsertim leonum, qui solent Sanctæ etiam in picturis adjungi, sculptura tamen antiqua ac rudi; & addit, eo quo scribebat tempore, scilicet sub annum 1602, superfuisse qui dicerent, se ipsam arcam sic locatum vidisse sæpius; quin & scripto veteri consignatam ait memoriam hujus Translationis, quam mirum sit a Fayno inventam non fuisse. Addebant illi integrum etiam se corpus conspexisse, indutum vestibus, fracidis illis tunc quidem, sedapparentibus velut quæ olim pretiosæ fuerint. Alterius Translationis, factæ anno 1580, jam supra indicium dedimus; postrema autem omnium facta est hoc seculo, de qua anno 1602 adhuc facienda etiam diximus ex Martinengho.

DE SS. ZEBELLO, SERVULO, ET SECUNDINO,
MARTYRIBVS IN ISTRIA.

AN. CCCXXXIV.

COMMENTARIUS PRÆVIUS.
De cultu antiquo & recentioribus Actis.

Zebellus, Martyr in Istria (S.)
Servulus, Martyr in Istria (S.)
Secundinus, Martyr in Istria (S.)

G. H.

Qvatuor antiqua Martyrologii Hieronymiani apographa auspicantur ab his Sanctis hunc diem, & Corbeiense Parisiis excusum his verbis: In Istria natalis Sanctorum Zebelli, Servuli, Secundini. Desideratur ultimus in tribus aliis apographis, [Memoria in antiquis Fastis,] & loco Zebelli in Epternacensi est Zoili: quod nomen inter Sanctos Syros infra recensendos bis reperitur: & plures ex illis Syris attibuuntur Istriæ ab Adone, Notkero, & aliis recentioribus cum hodierno Martyrologio Romano: de quibus Lector poteret commodius junicare, ubi singulos Sanctos ex antiquioribus monumentis sejunxerimus. Ms. antiquum Corbeiense necdum excusum, teste Luca Dacherio qui nobis illud submisit, ante annos octingentos conscriptum, ista habet: In Histria natalis SS. Zebelli, Servuli. Mss. Casinense & Altempsianum: In Asia (imo Istria) SS. Zebelli, Servulli. Ms. Trevirense S. Maximini, parvum sed antiquum, omissa palæstra ista habet: Natalis SS. Zebelli, Servuli & Vincentii. Sed hic in Portu Romano martyrium complevit.

[2] Est autem Istria sive Histria Latinis Græcisque scriptoribus satis nota, [Tergesti natus & occisus S. Servulus.] ac nomen etiamnum servat, ultima Italiæ regio, Illyrico & Germaniæ vicina; ubi inter urbes maritimas satis eminet cum titulo Episcopali Tergestum, sub dominio Austriacorum; colitque hoc die S. Servulum Martyrem, civem suum, cujus sacrum corpus etiamnum istic adservatur. Acta vitæ & martyrii extant ibidem Italice conscripta, [Ejus Acta ex Italico translata,] quæ ex monumentis Tergestinis eruit Andreas Lazarus Societatis nostræ Sacerdos, cujus humanitatem Ferrariæ experti fuimus anno MDCLX. Is nobis dicta Acta Italica & a se Latine reddita transmisit: quæ hic damus, collata cum iis, [& a Petro de Natalibus contracta.] quæ aliquanto contractius edidit Petrus de Natalibus, Episcopus Equilinus, in Marchia Tarvisina Istriæ satis vicina, lib. 5 Catalogi cap. 36.

[3] Hunc solum celebrant Mss. Richenoviensi & Rhinoviense his verbis: In Istria servuli. Eumdem, sed palæstra omissa, [ejusdē peculiaris veneratio.] primo loco referunt Mss. Augustanum S. Vdalrici & Parisiense Labbæi. In Ecclesia Patriarchali & diœcesi Venetiarum colitur officio Ecclesiastico sub ritu semiduplici. Galesinius ex Tabulis Ecclesiæ Tergestinæ & Ms. codice hoc ei elogium concinnavit: Tergesti S. Servuli Martyris. Hic nobili genere natus, a primis annis Christi disciplinæ deditus, annum duodecimum agens, eremiticæ vitæ genus amplexus, sanctimonia & miraculis floruit. Cujus fama pervagata Junilii Præsidis jussu, Numemeriano Imperatore, in vincula conjectus, ad idolorum superstitionem adigitur: a quo prorsus alienus, primo nervis cæsus, post equuleo tortus, tum ungulis excarnificatus, deinde oleo ferventi delibutus, demum jugulatus, in omni cruciatu atque in nece germanam perpetuæ suæ erga Deum pietatis probationem divina cælestique virture declaravit. Hæc ibi. Ferrarius in Catalogo Sanctorum Italiæ, ex monumentis Ecclesiæ Tergestinæ & Petro de Natalibus, aliquanto majus formavit encomium. Aliquod etiam habet Canisius in Martyrologio Germanico. Regnavit Numerianus cum fratre suo Carino, ab obitu Cari patris, anno CCLXXXIII occisi; & ipse anno sequenti interemptus successorem habuit Diocletianum. Proinde expungendus fuit, ad calcem actorum adscriptus, Salutis humanæ annus CCLXXXVIII.

[4] Testatur autem prælaudatus P. Andreas Lazarus, corpus ejusdem sancti Martyris adhuc in veneratione esse, [corpus & spelunca.] æque ac speluncam ejus nomine dictam & a se visam. Ex litteris præterea Illustriss. Episcopi Petinensis D. Danielis Raunach, ad Carnioliæ Archidiaconum Ioannem Ludovicum Schonlebium anno MDCLXXV directis, intelligimus; in finibus Istriæ, qua Carnioliam Carsumque attingunt, haud procul a Tergesto, esse Jurisdictionem S. Servuli nuncupatam, eo haud dubie loco ubi Topographicæ mappa nobis exhibent castrum Italice San Servo, Germanice Sint-Serf dictum; abbreviate scilicet pro Servulo, cui verosimiliter dedicata sit ecclesia loci, ut Patrono. Atque hic forte prædicta ejus spelunca est, in qua dicitur eremiticum vitam egisse.

ACTA VITÆ ET MARTYRII.
Ex Ms. Tergestino Italico.
Latine reddita ab Andrea Lazaro S. I.

Zebellus, Martyr in Istria (S.)
Servulus, Martyr in Istria (S.)
Secundinus, Martyr in Istria (S.)

EX ITAL.

Servulus, Tergestinæ urbis elegantissimæ formæ puer, unicus parentum suorum filius fuit: a quibus Christianæ fidei dogmata cum optime jam inde a primis annis imbibisset, [Puer in speluncam secedit,] divina officia magna cum pietate in Christianorum ecclesia frequentabat. Duodecimum vix agebat annum, cum quadam die inter orandum vocem quamdam e cælo ita se alloquentem audivit: O Servule, famule Christi, jam exaudita est oratio tua; & si gratiam aliquam a Domino petieris, obtinebris. Quibus auditis Servulus, recolens memoria sua illa Christi Domini verba, Qui nō reliquerit patrem & matrem non potest meus esse discipulus; statim relictis parentibus exiit e civitate, & in quadam spelunca, non multum Tergeste dissita, quæ in hanc usque diem, S. Servuli Crypta appellatur, aliquamdiu delituit. Cum autem a parentibus & propinquis diligenter perquisitus frustra fuisset, fletus magnus ob tanti pueri jacturam factus est ab illis. Jamque novem mensibus supra unum annum ibidem latuerat Servulus. quando iterum e cælo vocem, quæ ut ad suos rediret parentes hortabatur, audivit. Cui respondit puer: O Domine Jesu Christe, qui in cælis habitas, ecce obedite paratus sum: sed rogo te quantum possum, ne unquam gratia tua me de relinquat, quia spes mea & adjutorium metum tu solus es.

[2] Cum igitur, domum rediturus, vix in vicinum speluncæ agrum ascendisset, [revertens in paternam domum serpentem flatu necat.] factus est illi obviam ingentis magnitudinis draco: quo viso Servulus primo intuito prorsus expavit, sed sumpto animo & a Domino confortatus, muniens se primo sanctæ Crucis signo, deinde serpentis faciem insufflans, eum repente mortuum, duasque in partes non sine maximo stupore discissum vidit: pro quo insigni miraculo gratiis Domino redditis, iter suum perrexit ad domum & parentes revisendos. Explicatu facile non est, quanta cum animi lætitia acceptus fuit puer, qui cum iisdem ea quæ admiranda sibi acciderant, de dracone interfecto, de divina voce sibi collocuta, in sancta simplicitate ingenuoque animi candore enarrasset, magnam sui expectationem apud omnes concitavit, qui propterea sæpe illud usurpare solebant: Quis putas puer iste erit, etenim manus Domini cum illo est? Post aliquot dies Eulogius Servuli pater mortuus est, quare in matris viduæ & reliquæ familiæ solatium puer remansit.

[3] Erat in civitate tunc temporis quidam energumenus, a dæmone diversimode divexatus, qui sæpe contenta voce patrem suum rogabat, [energumenū liberat,] ut se ad servum Christi, nomine Servulum, ducere ne moraretur: statim enim ac ipsum videro (dicere solebat) salvus ero. Nullam plane Servuli notitiam energumeni hujus pater habebat: sed cum & ipse & consanguinei, præmissa diligenti perquisitione, tandem Dei servum invenissent; ad ejusdem pedes advolutus rogavit enixe afflictus pater, ut filium suum acriter a diabolo vexatum liberare ne gravaretur. Cui Servulus: Si in Dominum nostrum Christum Jesum toto corde credideris, filium tuum sanum & liberum videbis, quoniam sic credenti omnia possibilia sunt. Credo, respondit hic, si filium meum sanum videro. Cum igitur domum arreptitii introiissent, actutum servum Dei Servulum vidit diabolus, turbatus est valde; cœpitque diversimode infelicem energumenum divexare, ad terram illum sternendo, & magno cum fremitu dentium spumas evomendo. Tum Servulus, signo se Crucis muniens in fronte, positisque super caput languentis pueri manibus, cum jurgiis imperavit dæmoni, ut in nomine Patris & Filii & Spiritus sancti ab illo corpore recederet, sine ulla spe eodem redeundi. Dictum factum. Recessit malignus spiritus, puer autem infirmus illico erexit se stans, & laudans nomen Domini Jesu Christi, in cujus virtute liberatum se a tam ingenti molestia fassus est: multique alii, viso tanto miraculo, in Dominum crediderunt, & Christianam fidem amplexi sunt.

[4] Matrona quædam pernobilis, Fulgentia nomine, filium habebat unicum, [febrientem sanat,] qui diuturna febre correptus a nullo unquam medico curari potuit. Quare cum S. Servuli curationum gratiam ad ejusdem matronæ aures fama detulisset, convenit illa servum Dei, qui tot mirabiles patrabat effectus, rogans eum enixe & cum lacrymis, ut filium suum sanitate donaret. Qua petitione audita Servulus: Non ego, inquit, o Domina, non ego, sed Domini Jesu Christi virtus hæc mirabilia, quæ audisti, operata est. Cumque paulo post ad infirmi domum se contulisset, rogavit Dominum Deum dicens: Domine Jesu Christe, qui liberasti socrum Simonis quæ tenebatur magnis febribus, liberare etiam ne tardes rogo te, Domine, innocentem hunc puerum, ut hinc pateat, te salvos facere quicumque ad tuam confugiunt misericordiam & bonitatem. Et hæc dicens arripuit manum pueri: cumque illum e terra sublevasset, matri sanum, omnium circumstantium summa cum admiratione, restituit. Ex quo miraculo factum est, ut & Fulgentia ipsa mater pueri, & tota ejus familia in unum Deum verum crediderint, ejusque fidem & religionem deinceps professi sint.

[5] Quidam faber murarius, nomine. Didimus, dum aliquando fabricæ cuidam suam attento animo navaret operam, ex ejus summitate, locoque valde edito in terram decidit. [ex lapsu moribundū servat,] Accurrunt uxor & filii, qui eum semimortuum linteo involutum obtulerunt Servulo, qui ipsum sanaret. Casum Dei servus miseratus, ex corde oravit ad Dominum dicens: Ne permittas, Domine Jesu, infensissimam humani generis hostem contra hunc miserum hominem prævalere, quem præcipitem dedit, ut opus manuum tuarum impediret. Et cum hec dixisset, apprehendit per manum infirmum, qui propemodum animam agebat: & in virtute Domini Jesu, imperavit illi ut statim exurgeret, & sanus esset: sicque confestim redditus est ægro pristinus vigor; atque integræ vires, ingenti omnium stupore, restitutæ sunt. Longum esset recensere admirabiles hujuscemodi effectus, quos sanctus Dei servus indies perpetrabat, ex quibus multi ad Christi fidem convertebantur, quos silentio præterimus, ut ad majora veniamus.

[6] Præsidis officium in civitate Tergesti tunc temporis exercebat Junillus quidam, [Coram Præside fidem professus,] qui nomine Numeriani Imperatoris edictum promulgaverat, ut quilibet Christianus qui diversis Idolis sacrificium offerre renuisset, variis cruciatibus pœnas exolveret. Cum igitur idem Prȩses admiranda hæc quæ Servulus operabatur, qualem populi accursum haberet, quomodo Paganorum superstitiones summo cum Deorum dedecore pessumdarentur, inaudivisset; Ataulfo Vicario hoc mandavit, ut captum Servulum ad se statim ducendum curaret: quod nulla interposita mora præstitum est. Sicque Innocentem reum excepit superbissimus Præses: Tune igitur es ille nequissimus hominum, qui magicis artibus populo imponens mirabilia facis, sicque rudiorem & credulam multitudinem a Deorum immortalium cultu avertere studes? Cumque aliquamdiu responsum expectasset Præses, sic tandem Servulus contra os loquentis iniqua oblocutus est: Pudet enimvero me, tecum loqui, o hominum insipientissime, qui res a me admirabiliter gestas in nomine & virtute Jesu Christi veri Dei, magicis adscribis artibus, quo quid quæso insipientius dici aut excogitari potest?

[7] Ad hæc Præses ira exæstuans, sanctum juvenem nervis acriter vapulare jussit, dicens, [ac varie cruciatus,] Artes tuæ magicæ alios superaverunt, at me utique non superabunt. Cumque sanctus Martyr esset in tormentis, voce magna ad Dominum clamavit dicens: O Domine Iesu Christe, gratias tibi ago, qui gratiam mihi largiri dignatus es, ut pro sancto nomine tuo aliquid patiar. Sique iniquus iste judex, filius perditionis, aliis me tormentorum generibus cruciare tentaverit, ea libentissime perferam; nec timebo mala, quoniam tu mecum es. Cumque in hanc eamdem rem prolixius, maxima cum constantia atque animi magnitudine, locutus fuisset; jussit eum Iudex in equuleo torqueri, ac ferreis unguibus dilaniari. Quibus in cruciatibus, Martyr Christi invictus dicebat ad Tyrannum, non solum ejus tormenta se non perhorrescere, sed potius iis summopere delectari, & in gaudio se esse per gratiam Domini Iesu Christi. Quo audito Iunillus, jussit eum ab equuleo prius fortiter distractum, oleo ferventi perfundi. Quod dum fieret, Nunc enimvero, ait sanctus Martyr, refrigerium summum mihi dedisti: imo non tu, sed Dominus Deus meus, qui de omnibus tribulationibus meis eripit me.

[8] Tantam in perferendis cruciatibus constantiam omnes Præsidis Consiliarii cum vidissent, Ridebit (inquiunt) nequam iste magus, & diabolicis incantationibus plenus, tormenta quælibet, [& frustra perfusus lotio,] floccique illa ducet; proinde jube illum totum lotio bene perfundi; tunc enimvero videbis magicas artes locum illico daturas, alioquin tempus frustra teritur. Quod impiorum consilium cum executiori mandatum esset, adstantes omnes repentino quodam suavissimo odore, tamquam pretiosi balsami aut pigmentarii pulveris, ita sunt perfusi, ut maximam in admirationem rapti, cœperint plurimum eorum contentis & repetitis vocibus dicere: Magnus vere est Deus Christianorum. Captum se vidit iniquissimus Præses, & pudore æque suffusus ac rabie correptus, Servulum jugulari imperavit, sicuti factum est juxta consuetudinem extra muros civitatis. Quod cum cognovisset Clementia, [jugulatur sub Numeriano.] sancti Martyris mater, magno cum comitatu eorum omnium qui in Christum propter visa miracula crediderant, noctu eo loci venit: quæ cælesti lætitia perfusa, uberrimis lacrymis dilecti filii corpus iterum atque iterum exosculata, sepulturæ mandavit. Sicque beatissimus Christi Martyr Servulus martyrio coronatus est, sub Numeriano Imperatore, XXIV Maji.

DE SANCTIS FRATRIBVS MARTYRIBVS
DONATIANO ET ROGATIANO,
NANNETIBVS IN BRITANNIA ARMORICA.

SUB DIOCLETIANO

COMMENTARIUS PRÆVIUS.
De eorum Actis, cultu, reliquiis, & ecclesiis.

Donatianus, Frater Mart. Namnetibus in Gallia (S.)
Rogatianus, Frater Mart. Namnetibus in Gallia (S.)

G. H.

Nannetes populi & urbs Galliæ antiqua, atque etiamnum emporium celebre & amplum ad Ligerim fluvium, quindecim ab ea leucis se in Oceanum exonerantem; civitas Nannetum in Notitia Imperii, & urbs Nannetica Gregorio Turonensi dicta, in parte Australis Armoricæ, sive Britanniæ minoris sita est, Episcopalis sub Turonensi metropoli. Quibus temporibus octo primi Episcopi dictæ Ecclesiæ præfuerint non satis constat: [Tempus martyrii.] putantur S. Clarus, & Ennius primo Christi seculo floruisse, & tertius S. Similianus sub Diocletiano. Fidem certo ibidem Christianam, sub ethnicis Imperatoribus fuisse plantatam, docemur ex martyrio SS. Donatiani & Rogatiani fratrum; quorum prior baptizatus fuerat, quod alteri non contigit ob Sacerdotis, forte Similiani in persecutione fugitivi absentiam. [Acta passionis:] Acta martyrii eorum damus ex codicibus Mss. Trevirensi Imperialis monasterii S. Maximini, & altero nostro Legendario illustri, cujus jam sæpius fecimus mentionem: contulimus autem ea cum editis a Laurentio Surio, qui agnoscit ea conscripta graviter esse. Aliqua eorumdem compendia leguntur apud Boninum Mombritium & alios recentiores, tum etiam in Ms. Vltrajectino Ecclesiæ S. Salvatoris, ac potißimum in Officiis propriis urbis & diœcesis Nannetensis anno MDCXXIII excusis: in quibus præscribitur solenni horum fratrum celebritas, sub ritu duplici primæ claßis per Octavam continuanda, & tam Hymni quam Responsoria & Antiphonæ desumuntur ex historia paßionis: [cultus solennis,] hic autē dies XXIV Maji tanta per totam diœcesin devotione ad honorem horum Martyrum celebratur, ut nulli liceat ullum servile opus in eo exercere. Aliquod etiam Vitæ compendium legitur in Officiis propriis diœcesis Meldensis & Rhedonensis, ubi sub ritu Semiduplici idem festum celebratur, quod idem de reliquis Britanniæ diœcesibus, quæ universim novem sunt, affirmat Albertus le Grand in sua de Sanctis Britanniæ Armoricæ historia, post Acta Gallice reddita & explicata.

[6] [sepultura,] Idem subjungit, ipsorum Sanctorum Donatiani & Rogatiani corpora fuisse ab ethnicis relicta, avibusque & feris bestiis in prædam exposita, sed a piis Christianis collecta & terræ mandata haud procul a loco, in quo compleverant martyrium: ubi post libertatem Christianæ religioni concessam, constructum sit illustre mausolæum, illorumque Reliquiæ in eo collocatæ; & ad pedes sepulti, Nunechius decimus Episcopus qui anno CCCCLXV Venetensi Concilio adfuerat; & Karmundus ejus successor, [ecclesia,] circa annum CCCCXCII defunctus: hujus vero parentes, homines divites ac opulentos, præclaram ecclesiam ibidem ad dictorum Martyrum venerationem erexisse, conferentibus etiam sumptum Iudæis, quos Karmundus plures converterat. Pertinuit aliquando hæc ecclesia ad monachos Burgidolenses in Biturigibus: sed ab iis circa seculi XI finem restituta est Canonicis Nannetensibus, & modo titulum habet ecclesiæ parochialis. At sacræ ipsorum sanctorum Reliquiæ delatæ fuerunt ad Ecclesiam Cathedralem, ubi seorsim cranium S. Donatiani, & seorsim os tibiæ ejus adservantur, [Reliquiæ in Cathedrali.] inclusa argenteo capiti, atque argenteæ tibiæ: reliqua vero ejus ossa, decenter velo rubro involuta, teguntur capsa lignea extrinsecus inaurata: quo etiam modo sacra Rogatiani ossa simili velo rubro involuta, adservantur in simili capsa lignea inaurata.

[3] Gregorius Turonensis de Gloria Martyrum cap 60, titulum proponit de Rogatiani & Domitiano Martyribus, & dein ista narrat: [urbs Nannetensis ab obsidione liberata.] Apud urbem Nanneticam duo sunt Martyres, pro Christi nomine jugulati: quorum unus Rogatianus, alter Donatianus est vocitatus. Habetur ibi etiam & Similinus magnus Confessor. Igitur cum supradicta civitas tempore Chlodovechi Regis barbarica vallaretur obsidione, & jam sexaginta dies in hac ærumna fluxissent, media fere nocte apparuerunt populis viri cum albis vestibus, radiantibus cereis, a basilica beatorum Martyrum egredi: & ecce alius chorus huic similis de basilica procedere Antistitis Similini. Cumque conjungentes se, data salutatione orationi incubuissent; recesserunt unusquisque ad locum unde progressus fuerat: ac protinus omnis phalanga hostilis, immenso pavore exterrita, ita subito impetu a loco discessit, ut facta luce nullus ex his reperiri posset. Apparuit ante dicta visio Chilloni cuidam, qui tunc huic exercitui præerat, qui necdum erat ex aqua & Spiritu sancto renatus: qui statim compunctus corde, conversus ad Dominum, iterata nativitate progenitus, Christum esse filium Dei vivi clara voce testatus est. Hæc Gregorius Turonensis seculo Christi sexto. Colitur S. Similinus sive Similianus XVI Iunii.

[4] Addit Albertus prælaudatus, quod Joannes Dux Britanniæ, Conquestor dictus, [alia eorum ecclesia in suburbio.] eorumdem Sanctorum frequens auxilium expertus contra Carolum Blesensem & Francos (fuit hoc ante finem seculi XIV) in suburbio S Clementis dicto aliam iis ecclesiam fundarit, cum sex Canonicis ad divini Officii quotidianum cultum, pro quibus Dux Franciscus ejus nominis primus totidem Carthusianos substituit, addito insigni ad eorum habitationem monasterio sub annum MCCCCXXXXV. Iuxta hoc monasterium videntur hodieque cruces ligneæ duæ, ad alteram viæ silicibus constratæ partem, ubi Sancti dicuntur genua flexisse, sub ictu gladii consistentes. Memoria eorumdem inscripta est quatuor antiquis Martyrologii Hieronymiani apographis his verbis ad hunc XXIV Maji: In Gallia, civitate Namnetis SS. Rogatiani, Donatiani, germanorum. [Memoria in fastis sacris.] Quæ fere eadem leguntur apud Rabanum, Adonem, & in variis Mss. Plura ex Actis martyrii adjungens Vsuardus, In Gallia, inquit, civitate Nannetis, beatorum Martyrum Donatiani & Rogatiani fratrum, qui pro constantia fidei in carcerem missi, & in eculei catasta suspensi ac laniati, deinde lancea militari perfossi, novissime capita eorum præcisa sunt. Similia aut etiam plura habent Notkerus, Bellinus, Maurolycus, Saussajus. & alii recentiores cum hodierno Martyrologio Romano. Wandelbertus hoc eos disticho olim honoravit.

Donatianus Namnetis cum Rogatiano.
Fratre, pie exornat fidei certamine Nonam.

ACTA MARTYRII
Ex antiquis Mss. & Surio,

Donatianus, Frater Mart. Namnetibus in Gallia (S.)
Rogatianus, Frater Mart. Namnetibus in Gallia (S.)

BHL Number: 2275

EX MSS.

[1] Salubre est Catholicis a de Martyrum triumphali certamine gloriosa gesta referre, & sitienti populo de tam pie fuso sanguine quædam vitæ pocula propinare; dum alii rebus cognitis veneranda solennia fidelius complectuntur, alii desideriis incitantur b, advertentes quale pro Christo mori sit lucrum. [Persecutione Diocletiani & Maximiani in Galliis excitata,] Igitur cum Diocletianus & Maximianus Romanæ urbis apicem gubernarent, & eorum præceptis in Christianum nomen bestialis feritas desæviret, ut gratiam religionis Catholicæ gentili sub lege calcarent; missis epistolis ad Præsidem Galliarum, decreto sanxerunt, ut simulacra Jovis vel Apollonis, non deorum, sed dæmonum, quasi divino cultu deberet universitas venerari; ea ratione præfixa pollicentes, ut is qui eorum ceremonias coleret, vel sacrificia devotus offerret, publico se cognosceret stipendio munerandum; quo facilius humanam mentem cupiditatis laqueus traheret in errorem, ut deciperetur munere qui ratione vinci non posset: eos vero qui Christiani nominis in confessione perstarent, post illata tormenta jubent capitalem subire sententiam, quo terrore compulsi magis, a c rectæ tramite credulitatis deviarent. Erat autem in urbe Nannetica juvenis quidam, nomine Donatianus, clarus genere, multo tamen clarior fide; [S. Donatianus] qui acerbitatem inquietis adolescentiæ fræno maturioris animi temperabat, quia in ipso juventutis suæ tempore migraverat in eum, quasi in senem; timor Domine & inter procellas spiritalis nequitiæ, ne lapsum incurreret, semper prospere eum gubernabat. Qui despectis idolis, cum ad Catholicæ fidei gratiam convolasset, [fidem Christi promulgat.] baptismatis unda purgatus, mysterio religionis imbutus, doctrina divinitatis armatus, sine metu aliquo triumphos Christi oris sui buccina miles fortissimus in populo decantabat, nolens credita talenta negligendo suffodere, ne culpa absconditæ pecuniæ non careret: sed quasi bonus agricola in gentilium pectora fruges beatæ fidei seminavit.

[2] Qua sancti viri opinione florente, germanum ejus Rogatianum, [Rogatianum fratrem ad Christum adducit:] adhuc in cultu idololatriæ consistentem, suavissimi oris blandus odor fragranter implevit. Qui ad fratrem, licet ætate minorem, seniorem tamen credulitatis ordine, festivus accurrit; deprecans, ut antequam persecutionis colluctatio appropinquaret, Christiani baptismatis munere dotaretur: ne tam felix certamen adhuc Paganum vel Catechumenum inveniret, ut a fratre nihil minus in pugna, nihil minus obtineret in palma. Quod ad præsens ne susciperet baptisma audita persecutione, fecit Sacerdotis absentia fugitiva: sed quod de fonte defuit, martyrii cruor fusus impendit.

[3] Interea Nannetensem civitatem, Gentilium turba favente, persecutor cum instrumento iniquitatis ingrediens, ab uno ex circumstantibus civibus his verborum stimulis incitatur: [a cive delatus,] Moderatissime Judicum, opportune venis, ad deorum religionem reducens eos, qui post Crucifixum a Judæis visi sunt aberrare. Noveris itaque Donatianum ejus esse doctrinæ sequacem, in quo prius debeas severitatis tuæ sententiam promulgare: qui non se tantummodo a deorum cultura suspendit, verum etiam germanum suum iisdem vaniloquiis pertinaciter immutavit, ut Jovem vel Apollinem, quos invictissimi Imperatores venerantur, & ab orbe terrarum adorari providi censuerunt, d ita contemnant, ut dii nostri, nova religione succedente, dejecti sint. Quorum interrogatione ipsa rei veritas, cum jusseris, certius aperietur e. Tunc Præses, dolore commotus, [sistitur coram Præside:] virum beatissimum suis præcepit aspectibus præsentari. Ad cujus inquisitionem talibus verbis exorsus est: De f nomine tuo, Donatiane, currente relatione comperimus, quod Jovem vel Apollinem, qui nobis vitam nascentibus contulerunt, & crescentibus hucusque custodiunt, non solum contumaciter adorare recuses, sed etiam blasphemiis, ac convitiis g, ac prædicatione inani provocatos infames; & populum salvari commemores, dum in Crucifixi interitum credere diversos compellis.

[4] Donatianus respondit: Invitus veritatem locutus es, me cunctos ab errore persuasos, ad ejus velle culturam reducere, cui soli comperit universa servire. Præses dixit: Aut prædicationi superfluæ moderatum finem impone, aut si differe nolueris, jubeo vitam tuam celeri fine concludi. Donatianus respondit: Minas, quas mihi prætendis, in eas casurus es: & laqueum, quem mihi promittis, incurres. Qui dum falsa persuasione h occupatus, tenebras lumini præfers, juste lumen Christi tenebrosus non adspicis. [truditur in carcerem.] Hinc Præfectus furore succensus, jubet Sanctum compedibus vinctum, in custodia carcerali retrudi, ut tormentorum violenta feralitas, aut preferentis fidem frangeret, aut spectantes ne in Christum crederent, impediret.

[5] Tunc ejus germano, in conspectu populi constituto, cœpit Præses sub blandimenti dulcedine persuasionis iniquæ venena miscere, [S. Rogatianus Præsidis blanditias repellens,] ut qui virtute non cederet, oblectationis arte colla laxaret. Quem molliter appetens, ad hæc verba prorupit: Audio, Rogatiane, a deorum cultu te velle inconsulte recedere, qui tibi dignati sunt vivendi munera largiri, & uberis sapientiæ multiplicia dona conferre: unde non sine nostro pudore fit, si post causas hujus intelligentiæ nova proferens, incipias insanire. Illud itaque tibi est maxime præcavendum, ne confessione unius Dei, plures deos in tuam perniciem ire i compellas. Sed quia adhuc, nescio quo, baptismate non teneris infectus, si voluntas obstinata te non decipit, deorum indulgentia concessa recipies, ut in Imperatorum palatio & aula deorum possis cum vitæ commercio sortiri dignitatis augmentum. Rogatianus respondit: Optime promittis perversa, cum sis ipse perversus: qui primum polliceris Imperatorum gratiam, post deorum. Sed qua ratione in arce divinitatis colendi sunt, qui ab ipsis hominibus videntur esse posteriores in ordine, licet habeatis inter vos participationem miseriæ; cum illi sint de metallo surdi, vos ad meliores habitus non audientes sitis? illi spiritu careant, vos sensu? Siquidem qui in saxis religionem suam constituit, non aliud fit ipse, quam quod colit.

[6] Tunc Judex ministris imperans, dixit: Et hic insensatus, cum doctore insipientiæ, in carcerem detrudatur, ut sequenti die deorum ac principum illata injuria ultore gladio censuræ publicæ vindicetur. Sic uno tenebrarum in k loco duo fidei luminaria reconduntur: ut plus carcer illustraretur gloria quam Martyres gravarentur ex pœna. [ducitur in custodiam ad fratrem:] Beatus autem Rogatianus sine baptismatis gratia se præventum esse contristratur: sed hoc sibi ex fide credidit esse pro lavacro, si fratris sui Catholici osculum mereretur. Quo comperto, beatus Donatianus pro germano his verbis fudit preces ad Dominum, dicens: Domine Jesu Christe, apud quem hoc obtinent prompta vota, [qui pro illo preccs fundit.] quod facta: quia ubi non potuisse impedit, sufficere creditur voluisse: cum nobis donasti eligere, tibi soli posse servasti: sit famulo tuo Rogatiano pura fides donum baptismatis; & si contigerit crastina die nos feriente gladio interire, sanguinis effusio fiat ei chrismatis sacramentum. Qua oratione completa corde & voce, vigiliis nocte transcursa, simul lumine cum die relato, & carnificis vulnera, & præmia Domini sui expectabant.

[7] Sequenti vero die Præses, pro tribunali residens, Confessores Christi in conspectu populi præcepit assisti. [Ambo ad tribunal ducti,] Educitur interea de carcere lugubri gaudium cæli, de sterili sede fructus Ecclesiæ, de spinarum germine flos coronæ. Constricti vinculis, liberi erant votis, quos in Christo ipsa tormenta reddiderant fortiores. Quibus coram positis; affatus eos est Judex: Cum indignatione, inquit, l ordior, ne, dum vos molliter alloquor, severitatis publicæ vis frangatur: qui deorum religionem aut non colitis ignorando, aut (quod est gravius) non nesciendo calcatis. [non terrentur minis Iudicis:] Tunc Martyres una voce Præsidi responderunt: Scientia tua, quæ deterior est totius ignorantiæ stultitia, similis sit diis vestris, quos in metallis sensu carentibus adoratis. Nos vero pro Christi nomine parati sumus excipere, quidquid ira tortoris invenerit: quia non hic vita nostra dispendium patitur, si illi reddatur a quo sumpsit exordium, & in futuro multiplicatæ lucis fœnore muneretur.

[8] Tunc dolore Præses impulsus, jussit beatissimos in eculei catasta suspendi: ut, et si animus eorum non mutaret propositum, tamen membrorum lineamenta solverentur in pœna: credens furori suo se consulturum, si carnifex, licet ad animam non perveniret, vel per tormenta corpus mactaret. Ad hæc ministris imperavit, ut post expensa supplicia a spiculatore eorum capita truncarentur. Tunc lictoris insania, [lancea perfossis caput rescinditur.] ut de crudelitate Judici complaceret, vel magis ut crescerent ornamenta martyrii, lancea militari perfossas cervices beatissimorum, gladio vibrante præcidit. Sic ad Christi gloriam venientes, dum beatus Donatianus lucratur germanum, & meruit germanus martyrium, iste fit illi causa salutis, ille fit isti palma mercedis: & multiplicis gratiæ pignore redundante, consummatione felici, spe remunerante suffulti, ad æterna præmia meruerunt accedere, per vulnera laureati: præstante Domino nostro Jesu Christo, qui vivit & regnat in secula seculorum, Amen.

ANNOTATA.

a Additur in Ms. Maxim. legibus: apud Surium, lectoribus.

b Deest hoc verbum, advertentes, in Mss.

c Ita corrigo, licet paßim legatur, a recto tramite crudeliter.

d Additur apud Surium: & eorum festa.

e Ms. nostrum, apparebit.

f Nomen ex forensi usu seculi 4 sumitur pro persona: ita sæpe in rescriptis Imperialibus circa S. Anthanasium 2 Maji legimus de nomine Athanasii, id est de Athanasio, vel persona Athanasii.

g Surius, proscindas.

h Mss. credulitate pervasus.

i Ms. nostrum, compellas ad iram.

k Surius, lecto.

l Ms. nostrum, Indignatione mordeor.

DE SS. SATVRNINO ET ALIIS SEX,
MARTYRIBVS IN AFRICA.
Ex Martyrologiis.

[Commentarius]

Saturninus, Martyr in Africa (S.)
Alii sex Martyres in Africa (SS.)

G. H.

Sanctum hunc Martyrem Saturninum secundo loco celebrant Mss. Augustanum S. Vdalrici & Parisiense Labbæi; eumque Africæ adscribunt Mss. Richenoviense sive Augiæ divitis prope Constantiam in Suevia & Rhinoviensis in Helvetia. Socios, sed anonymos, adjungunt antiqua Martyrologii Hieronymiani apographa, Epternacense, Corbeiense, & Blumianum hoc modo: In Africa natalis S. Saturnini & aliorum Sex. At codex Lucensis solum tres Socios indicat. Totidem etiam Ado Ms. monasterii S. Laurentii apud Leodienses & Ms. Florarium referunt, sed Fortunatum nominant: uti etiam quoddam Kalendarium ante Ms. opera S. Isidori Hispalensis, Romæ in bibliotheca Vallicellana Congregationis Oratorii Adservata, ubi quatuor notantur Socii. Nos cum antiquioribus codicibus Saturninum servamus & socios sex.

DE SANCTO VINCENTIO,
MARTYRE IN PORTV ROMANO.
Ex Martyrologiis.

[Commentarius]

Vincentius, Martyr in Portu Romano (S.)

G. H.

Tertio loco hunc Sanctum Martyrem proponunt prædicta Martyrologii Hieronymiani apographa antiqua, & cum iis Vsuardus, Ado, Notkerus, aliique recentiores, sicut & hodiernum Romanum Martyrologium, hisce ubique verbis: In portu Romano natalis S. Vincentii Martyris. Petrus de Natalibus lib. II cap. 130, num. 149, Innocentium appellat. De Portu Romano, occasione variorum Sanctorum qui ibidem paßi sunt, sæpius egimus & acturi sumus. Consuli nunc possunt quæ de eo diximus XXIV Februarii, II Martii, & aliis diebus. Ferrarius in Catalogo Sanctorum Italiæ asserit, nullum, quo tempore sive in qua persecutione martyrium subierit, explicare. Baronius ad annum 270 num. 15 agit de ruinis Ecclesiæ Portuensis, & inter alios Martyres ibidem passos meminit S. Vincentii. Hinc co anno hunc coronatum fuisse perperam subsumpsit Tamajus Salazar in Martyrologio Hispanico, occasione corporis alicujus Vincentii, tempore Vrbani VIII Roma Madritum translati ad ecclesiam Patrum Excalceatorum Sanctißimæ Trinitatis. Anno etiam MDCLXV fuit aliquod corpus S. Vincentii Martyris Roma Vlysiponem ad Oratorium Regium translatū, sub Innocento Papa X, quod hujus Martyris censeri, & hoc die coli credidit Cardosus in Hagiologio Lusitano. Hoc etiam modo aliquas ejus reliquias esse Bononiæ iu duabus ecclesiis tradit Masinus. Sed hujus Martyris esse non probatur.

DE SANCTIS MARTYRIBVS SYRIS, ZOELO, SATURO, TIMINO, SATURNINA, SERVILIO, FELICE, SILVANO, FORTVNO, ITEM ZOELO, STRIA, DIOCLO, MAXIMINO.
Ex Martyrologio S. Hieronymi.

[Commentarius]

Zoëlus, Martyr in Syria (S.)
Saturus, Martyr in Syria (S.)
Timinus, Martyr in Syria (S.)
Saturnina, Martyr in Syria (S.)
Servilius, Martyr in Syria (S.)
Felix, Martyr in Syria (S.)
Silvanus, Martyr in Syria (S.)
Fortunus, Martyr in Syria (S.)
Zoëlus II, Martyr in Syria (S.)
Stria, Martyr in Syria (S.)
Dioclus, Martyr in Syria (S.)
Maximinus, Martyr in Syria (S.)

G. H.

Progredimur cum quatuor Martyrologii Hieronymiani apographis, in quibus quarto loco proponitur hæc Martyrum claßis istis verbis: In Syria Zoëli, Saturi, Timini, Saturninæ, Servili, [Memoria in Fastis S. Hieronymi,] Felicis, Silvani, Fortuni, item Zoëli, Striæ, Diocli, Maximini. Sed ultimus est in solo Corbeiensi Parisiis excuso, ad explendum numerum duodenarium: cui favet antiquum Ms. Reginæ Sueciæ ab Holstenio æstimatum, in quo ista traduntur: IX Kalendas Junii. In Portu Romano S. Vincentii Martyris cum aliis duodecim. Egimus jam de S. Vincentio, cui nulli adjunguntur Socii, sed hi proxime subsequuntur in dictis Martyrologii Hieronymiani apographis; ut videatur Reginæ Sueciæ codex corrigendus, legendumque. Et alibi, scilicet in Syria, duodecim Marrarum. In ipsis Martyrum nominibus nonnulla intercedit differentia: nam Zoëlus in Epternacensi prima vice, postea Zoylus scribitur, aliis semper Zoëlus; dein loco Timini est in Lucensi Timissi: & pro Servili in Epternacensi Servuli: uti pro Saturninæ in Lucensi & Blumiano Saturnini: ita loco Striæ legitur in Epternacensi Siriæ, in Blumiano Stitæ; & loco Diocli in eodem Epternacensi Diocliæ.

[2] Aliqua horum nomina referentur in aliis Marryrologiis. In Ms. Vaticano S. Petri ista: In Syria Zoili, Saturi: additur in Ms. Florario Timini, [& variis aliis,] cujus loco in Ms. Romano Cardinalis Baronii scribitur, Timii & Saturnini. Ms. Rhinoviense sic habet: In Syria Saturæ, Timinæ; sive (ut Richenoviense) Timini; additque, item Saturnini, Felicis. Ms. Aquisgranense: In Syria Zoili, Servoli, Saturnini. Ms. Ado Laurentinus apud Leodienses: In Syria Soëri, Saturi, Timini. Dedimus supra primo loco SS. Zebellum, Servulum, & Secundinum in Istria passos: occasione quorum aliqui horum Martyrum, apud Vsuardum, Adonem, Notkerum & alios recentiores, Istriæ tribuuntur his ferme verbis: [aliqui Istriæ tributi.] In Histria SS. Zoëlli, Servilii, Felicis, Silvani & Dioclis. Vbi potius in Syria videtur legendum, si suus antiquitati detur locus.

DE SS. ELPIDIO EPISCOPO, CYONE PRESBYTERO EJUS FRATRE, ET ELPICIO LEVITA NEPOTE.
ATELLÆ IN CAMPANIA FELICE.

SEC. V.

COMMENTARIUS HISTORICUS,
Explicatur cultus: quæritur antiqua Vita: dubia quædam attinguntur.

Elpidius Episcopus, Atellæ in Campania Felice (S.)
Cyon Presbyter, Atellæ in Campania Felice (S.)
Elpicius Levita, Atellæ in Campania Felice (S.)

AUCTORE G. H.

[1] Atella, urbs antiqua Campaniæ felicis, fuit inter Capuam & Neapolim, memorata Ciceroni, Livio, Straboni, Silio, Ptolemæo, aliisque apud Cluverium lib. 4 Italiæ antiquæ cap. 5. Postmodum sub Christianis Episcopalis extitit, [Atella urbe Episcopali floruerunt:] & ex ejus Episcopis subscripserunt Concilio Romano sub Hilaro Papa Primus, ac tertiæ Synodo Romanæ sub Symmacho Felix. S. Gregorius Magnus lib. 7 Registri Indict. 2 epistolam 52 scripsit de Atellanæ civitatis Episcopo Importuno, & testamento ab hoc moriente condito. Hanc autem urbem sua sanctitate illustrarunt Episcopus Elpidius, ejusque frater S. Cyon Presbyter, & nepos S. Elpicius Diaconus.

[2] Ex Atellæ ruinis creditur Aversa urbs condita, & ab hac ad tria aut quatuor millia passuum distat oppidulum S. Elpidii, quod corrupto vocabulo dicitur Santo Arpino: De hoc vir Illustris Hyacinthus Augerius sic olim ad nos: Scripsi S. Arpini Curatum D. Sebastianum Magliona, qui respondit, tempore Siricii Papæ & Arcadii Cæsaris, [ibi est vicus & ecclesia S. Elpidii,] Reliquiis Atellensium post eorumdom urbis incendium congregatis, Elpidium præfatæ urbis Antistitem condidisse paganum vicum, S. Elpidii nomen habentem, quod & ejusdem vici parochialis habet Ecclesia: postque ipsius obitum veteri in templo una cum duobus nepotibus ejus. Elpicio scilicet ac Cyone, sepultum fuisse: bellique Gallici tempore, ad excursiones Francorum vitandas, antiqua de hoc traditione constare, quosdam cives, asportatis inde Divorum corporibus, ad urbem Salernitanam confugisse; eademque Sanctorum corpora sub quodam altari (in quo Parochus ipse aliquando Sacrum fecit) fuisse recondita. Præterea a Capitulo Salernitano transumptum se recepisse Officium de S. Elpidio, [nec non liquor emanans.] quod & Salerni & in ecclesia oppiduli S. Elpidii recitatur XXIV Maji: qua die festivitas sancti hujus Episcopi celebratur: quodque tempore illo, quo in præfata ecclesia veteri conditum corpus colebatur, octo diebus ante diem solennitatis, & aliis octo diebus ea peracta, sacer liquor, vulgo manna, illius e tumulo emanabat Hactenus illud rescriptum. Nos anno MDCLXI Neapoli apud Clericos Regulares reperimus Ms. pergamenum in folio regali, & ex eo descripsimus initium Legendæ S. Elpidii, quod est tale.

[3] [Initiū antiquæ Vitæ.] Docet nos, dilectissimi, in multis locis Scriptura, quod justorum animæ in manu Dei sunt, & non tanget illos tormentum malitiæ, quemadmodum extat sapientia Salomonis confirmantis & dicentis: Quasi holocausti hostiam accepit illos Dominus, & regnabit cum eis in perpetuum: qui & reddet eis mercedem laborum suorum. [Sap. 3, 1 & 6., Sap. 10, 17 11, 4.] Data est eis aqua de petra arctissima, & requies iis de lapide duro, quia omnes diligentes Dominum, in generatione mentis suæ, gloriam adepti sunt, testificante Paulo Apostolo & dicente, Sancti per fidem vicerunt regna, adepti sunt repromissiones. [Heb. 11. 39] Itesum ipse Apostolus ait: Scimus quoniam diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum iis, qui secundum propositum vocati sunt Sancti. [Rom. 8, 28] Unde ad memoriam solennitatemque hujus præsentis diei pia devotione deferimus, quorum de pace & conversatione triumphus est, ac manet gloria sempiterna. Igitur tempore quo Arcadius Imperator Constantinopoli morabatur, & Honorius cum Theodosio Præfecto regnabat, tunc beatissimus Elpidius, hujus civitatis Attellanæ Episcopus, virtute perspicuus, in Spiritu sancto fervebat, ut secundum illud Euangelii testimonium, ubi Dominus dicit discipulis suis, Quia Spiritus subjiciuntur… [Luc. 10, 20.]

[4] Reliqua de sunt, supplenda aliquo modo ex Officiis propriis Ecclesiæ Salernitanæ, auctoritate Marii Bolognini Archiepiscopi anno MDXCIV excusis: [Lectiones de Vita.] in quibus ista, in tres Lectiones ad Matutinum recitandas distincta, traduntur. Anno a Salute trecentesimo nonagesimo quinto, sub Siricio Pontifice & Arcadio Imperatore, beatissimus Elpidius, Atellanæ urbis Episcopus, multis miraculis claruit: ægris solo visu pristinam sanitatem restituit, [ægri & energumeni sanati.] atque a dæmonibus obsessos quam plurimos liberavit: eisque ita formidolosus erat, ut Elpidii nomine vix audito fugerent. Sæpe eorumdem audita est vox dicentum: Ante Elpidii cellam numquam transeamus, ne forte ejus virtute torqueamur. Post civitatis incendium paucos superstites cives suis monitis sanctis & placidis verbis consolatus est, ac in fide fortes constantesque servavit, suæque sanctitatis fama incolarum numerum auxit brevi. Quos cum pace fruentes videret, [ecclesia constructa,] suo nomini locum victoriæ contra dæmones habitæ ædificandum curavit, ubi adveniente suæ mortis hora reconderetur. Peractum citissime fuit sancti ædificii opus & altare erectum, ubi invocaretur divinum auxilium, & quotidie laudis hostiæ immolarentur Altissimo. Ibique paucis post diebus Elpicium nepotem Levitam, vigesimum secundum annum ætatis agentem (quem cælesti victu magis quam temporali ab incunabulis educaverat) sanctitate vitæ clarum reposuit, & mox Cyonem Presbyterum Germanum, æquali sanctitate conspicuum: quibus beatissimus Elpidius in Domino quiescens fuit adjunctus: quorum precibus adjuvantur quotquot ad eos in fide nihil hæsitantes confugiunt. Eorum corpora ad altare Confossarum inferioris basilicæ Salernitanæ Ecclesiæ recondita quiescunt.

[5] Huc usque dictæ Lectiones. Extant Constitutiones a M. Antonio Marsilio Columna Archiepiscopo Salernitano in diœcesana Synodo anno MDLXXIX editæ. [Corpora Salerni in altari.] Hisce adjunguntur pag. 383: Corpora & Reliquiæ Sanctorum, quæ condita reperiuntur in Metropolitana Ecclesia Salernitana, & primum quæ sunt in inferiori crypta, ubi in altari, quod constructum est ad honorem Confessorum, ex parte meridiei requiescunt Corpora Confessorum; atque inter hæc beatorum Confessorum Elpidii, Cionis & Elpicii. Et sunt hæc eodem modo excusa apud Vghellum tomo 7 Italiæ sacræ de Archiepiscopis Salernitanis vel. 483. Hæc autem de dictis Sanctis in præfatis Officiis propriis Ecclesiæ Salernitanæ præscribitur Oratio. Deus, qui nos Sanctorum Elpidii, [Oratio.] Cyonis & Elpicii confessionibus circumdas & protegis, da nobis & eorum imitatione proficere & intercessione gaudere. Hos Sanctos adscripsit Ferrarius Catalogo generali & alteri Catalogo Sanctorum Italiæ, [memoria in Fastis.] ubi Vitæ compendium ex dictis Lectionibus habet, arbitratus, hos timul, licet diversis diebus migrarint, celebrari hac die, qua corpora putantur translata.

[6] Videtur hic Elpidius, appellari Elvidius, Elpidius, & Helfidius in variis Actis S. Canionis Episcopi Asri, referendis proximo die XXV Maji. Dictus autem Canio Episcopus paßim Martyr habetur, propter horrenda tormenta illi Carthagine in persecutione Diocletiani illata: post quæ cum jam esset capite plectendus, inter tonitrua, terræ-motus, & alias tempestates subito obortas, ab Angelo transvectus est ad jam relatam Atellam civitatem, ac prope eam mortuus & sepultus: deinde vero (uti in illius Actis num. 21 legitur) Beatus Elpidius post aliquod tempus, [An viderit animam S. Canionis,] sopita jam persecutione in Christianos grassata populos, circa sextam noctis horam vidit in visione Angelum Dei, ferentem animan sicut columbam, qui ait ad eum: Anima ista, quam vides, conservi nostri Canionis Martyris est: invenit enim locum apud omnipotentem Deum perpetuæ refectionis. At ubi Sanctus cognovit Elvidius obitum beatissimi Martyris & Confessoris, venit ad locum ubi a fidelibus sepultus est: & una cum plebe Dei insistente, & ad perfectum deducente, ædificavit ecclesiam, [eique ecclesiam crexerit.] & cubiculum super caput ejus, omni variarum specierum decoratum fulgore, sicut testimonium, tituli in fronte ipsius cubiculi scriptum, declarat. Hæc ibi, quæ opus aliquod Episcopale designant, & possent Elpidio huic nostro aptari, nisi nimis longe distarent ab invicem Diocletianæa persecutio, cui S. Canion haud multum potuit supervixisse; & tempus Arcadii atque Honorii, memoriæ S. Elpidii adscriptum. Quia tamen ad nomina Arcadii & Honorii, additur nomen Theodosii Prefecti (rectius fortaßis legendum Principis, ut pro Theodosio Iuniore Arcadii filio accipiatur) sensus esse posset, quod floruerit Elpidius temporibus Arcadii & Honorii ac Iunioris Theodosii, id est inter annos CCCXCV & CCCCL; extremaque ætate sua, puta circa annum CCCCXL, sepeliverit mortuum Canionem alterum, ex Africa a Wandalis ejectum Episcopum, atque in Campaniam appulsum: quod ad Senioris Canionis Acta temere sit translatum. Atque hoc dictum sit ex hypothesi, quod vere fuerint Caniones duo, quorum alter sub Diocletiano claruerit, coliturque sequenti die; alter fidem confessus sub Wandalis sit, 1 Septembris cum sociis suis commemorandus, quod sequenti die debebit maturius discuti, & fides Actorum prædictorum solicitius explorari.

DE S. VINCENTIO PRESBYTERO,
MONACHO LERINENSI IN GALLIA.

ANTE CCCCL.

COMMENTARIUS HISTORICUS.
De ejus ætate, libris, cultu, genere, professione, orthodoxia, atque hujus Vindiciis.

Vincentius Presbyter, monachus Lerinensis (S.)

AUCTORE D. P.

Lerinus, insula maris Mediterranei notißima, nunc S. Honorati dicta a fundatore monasterii in ea constructi, qui ex ea ad Cathedram Arelatensem anno CCCCXXVI evocatus, e vita deceßit XVI Ianuarii: ad quem diem illustravimus ejus Acta, ab ejus subdito in vita monastica & successore in Episcopatu S. Hilario scripta. Hujus etiam res gestas, [S. Vincentius coævus SS. Honorato & Hilario Epp. Arelaten.] ab Honorato Episcopo Maßiliensi compositas, dedimus die v hujus mensis Maji, quo defunctus est anno CCCCXLIX. Eodem seculo quinto floruit S. Vincentius, in eadem insula Lerinensi monachus, de quo Gennadius, sub finem dicti quinti seculi Presbyter Maßiliensis, in libro de Scriptoribus Ecclesiasticis cap. 64 ista scribit: Vincentius, natione Gallus, apud monasterium Lerinensis insulæ Presbyter, vir in Scripturis sanctis doctus, & notitia Ecclesiasticorum dogmatum sufficienter instructus, composuit, ad evitanda hæreticorum collegia, nitido satis & aperto sermone validissimam disputationem, [scripsit librum contra hæreses] quam absconso nomine suo titulavit, Peregrini ad ersus hæreticos. Cujus operis, quia secundi libri maximam in schedulis partem a quibusdam furatam perdidit, recapitulato ejus paucis sermonibus sensu pristino compegit, & in uno libro edidit. Moritur Theodosio & Valentiniano regnantibus. Hæc Gennadius: cujus tempore, abolito nomine Peregrini, jam tum sub Vincentii Presbyteri & monachi Lerinensis resumpto nomine liber ille aureus, ut paßim appellatur, [circa an. 434.] prodierat, scriptus circa annum CCCCXXXIV, id est, ut ipse auctor testatur, triennio post habitam Oecumenicam Synodum Ephesinam.

[2] Petrus de Natalibus, libro 5 Catalogi Sanctorum cap. 72, asserit, S. Vincentium Confessorem quievisse Romæ in Christo, [Sanctis adscriptus 1 Iunii] Kalendis Junii: & dein allegat auctoritatem Gennadii, apud quem (nam ejus verba supra allegavimus) ista non leguntur. Verum forsan aliunde potuit istud scivisse. Ad eumdem primum diem Iunii ejus veneratio proponitur in Germanico Martyrologio Petri Canisii. Ast Ioannes Molanus ex quodam alio Martyrologio, ad XXIV in suo Vsuardi Auctario ista scribit: [& 24 Maji] Eodem die in monasterio Lerinensi Vincentii Presbyteri, qui librum vere aureum conscripsit, pro Catholicæ fidei antiquitate & veritate, adversus profanas omnium hæreseon novationes. Hæc Molanus, qui in secunda & tertia editione Vsuardi cum suo Auctario illa omnia prorsus omisit. Interim, allegata Molani auctoritate, ista leguntur in hodierno Martyrologio Romano: In monasterio Lerinensi S. Vincentii Presbyteri, doctrina & sanctitate conspicui. Quare Vincentius Baralis Salernus, in Chronologia Sanctorum insulæ Lerinensis, asserit pag. 130 peractum sua solicitudine, ut cum nulla memoria ante ageretur, ejus festum sub duplici Officio in dicto monasterio ageretur. Eumdem postea ad hunc XXIV Maji retulerunt Constantinus Ghinius in Natalibus Sanctorum Canonicorum, & Andreas Saussajus in Martyrologio Gallicano: qui, post alia jam relata, ista habet: Hic beatus vir, [an frater S. Lupi Trecensis?] natus in urbe Tullensi Senatorio genere, frater fuit S. Lupi Tricassini Antistitis, quocum lectissimisque Galliarum Proceribus in celebre Lerinensis insulæ monasterium concessit vitæ solitariæ studio: ubi postquam ætatem in jejuniis, silentio, lectione, oratione, piisque doctrinæ exercitationibus consecisset, inter suorum brachia feliciter Christo spiritum reddidit. Hæc Saussajus: quæ optaremus apud coævos aut antiquos Scriptores posse legi. Videtur ad Saussajum respexisse Philippus Labbe, de Scriptoribus Ecclesiasticis ista proferens: Perhibent hunc fuisse fratrem S. Lupi Trecensis Episcopi, qui suscepta cum S. Germano Autissiodorensi Episcopi in Britanniam adversus Pelagianos legatione, & pacatis civibus suis, Attilæ Hunnorum Regis gloria nobilis, in omnium ore versatur, Colitur S. Lupus XXIX Iulii, quando poterunt illa accuratius discuti.

[3] Extat prædictus S. Vincentii liber, adversus profanas omnium hæreseon novitates in XLIII Capita distinctus, cum Scholiis Joannis Costerii Lovaniensis, [Scripta ejus clucidata.] Prioris Canonicorum Regularium ibidem ad S. Martinum; & iterum cum Notis Bartholomæi Petri Lintrensis Theologi Duacensis, & commentariis Joannis Filesacci Doctoris Parisiensis. Addit dictus Labbe: Videnda quoque opuscula veterum quorumdam Theologorum Gallorum ex recensione Pithœi vulgata anno MDLXXXVI, nec non Sandapila Silicerino Quinti-Euangelii, hoc est Lutheranismo & Calvinismo, ad Orcum efferendo humeris ac numeris valentissimorum quatuor succollatorum, Tertulliani, Vincentii, Edmundi Campiani, & Leonardi Lessii, Lugduni anno MDCXXII impressa. In istius operis Præfatione auctor, de Vita sua ante accessum ad Lerinensem insulam, hæc præfatur: Cum aliquamdiu variis ac tristibus secularibus militiæ turbinibus volveremur, [E milite factus monachus] tandem nos in portum religionis, cunctis semper fidissimum, Christo adspirante, condidimus; ut ibi depositis vanitaris ac superbiæ flatibus, Christianæ humilitatis sacrificio placantes Deum, non solum præsentis vitæ naufragia, sed etiam futuri seculi incendia vitare possemus. Hæc ibi. Demum quid toto suo opere intenderit, istis paucis verbis sub finem indicat: Necesse est profecto omnibus deinceps Catholicis, qui sese Ecclesiæ matris legitimos filios probare student, ut sanctȩ sanctorum Patrum fidei inhæreant, agglutinent, immoriantur; profanas vero profanorum novitates detestentur, horrescant, insectentur, persequantur.

[4] Baronius ad annum 434 proclivis est in illam sententiam, ut S. Vincentius, ante Miles, sit ille Vincentius, [an fuerit Præfectus Galliarum tempore S. Martini?] Galliarum aliquando (vivente S. Martino) Præfectura nobilitatus, quem Severus in Dialogo 1 cap. 17 mitifice laudat, ita scribens: Memini Vincentium Præfectum, virum egregium & quo nullus sit inter Gallias omni virtutum genere præstantior, dum Turonos præterisset, a Martino sæpius poposcisse, ut ei convivium in suo monasterio daret. In quo quidem exemplum B. Ambrosii Episcopi præferebat, qui eo tempore Consules & Præfectos subinde pascere ferebatur. Sed virum altioris ingenii, ne qua ex hoc vanitas atque inflatio obreperet, noluisse. Hæc Severus. Verum dictus Vincentius Prafectus, jam tum tempore S. Martini anno CCCXCVII mortui, ætate maturus erat, & plane nobis alius apparet ab hoc S. Vincentio, qui anno CCCCXXXIV suum librum scribebat. Cumque a Gennadio dicatur mortuus Theodosio & Valentiniano regnantibus, ante annum CCCL aut eo ipso anno necessario e vivis deceßisset, quia XXIX Iulii dicti anni deceßit Theodosius junior. Memoratus ante Vincentius Baralis Salemus, par. 2 Chronologiæ Lerinensis, inserit pag. 184 Corollaria sanctarum Reliquiarum, quæ in sacra Lerinensi insula asservantur, & dein inter Reliquias Sanctorum Confessorum non Pontificum indicat esse corpus S. Vincentii Lerinensis, quod ibidem etiamnum in veneratione habetur.

[5] Vtinam immatura mors R. P. Philippi Labbe, non subtraxisset mundo, [Objectiones Vincentianæ eidem male attributæ] tum alia multa utilißima opera, quæ verus ille Polyhistor meditabatur; tum Examen heterodoxorum Criticorum, quod in opere de Scriptoribus ecclesiasticis promiserat agens de S. Vincentio, propositurus in eo & refutaturus levißima illorum argumenta, quibus adscribere illi conantur Vincentianas objectiones, adversus scripta & doctrinam S. Aurelii Augustini, quas Prosper Aquitanus retulit refellitque. Cur autem id moliuntur? Vt Commonitorii supralaudati libello, fidem detrahant, quem (ut ait idem Labbe) tantum non ad cælum ac sane meritissimo jure evehunt Catholici; quoque se obtritos ac profligatos ultro fatentur, [ad elevandam fidem Commonitorii:] cum ad cor redeunt sanamque mentem, omnes a fide majorum suorum apostatæ Ministri ac Prædicantes, Lutherani, Zumgliani, Calviniani, Anabaptistæ, Sociniani &c. Hoc vero si soli agerent heterodoxi, Catholicæ veritatis hostes manifesti, ferretur patientius: ast scriptores, non tantum communem nobiscum fidem professus sub Romani Pontificis obedientia, sed etiam religiosioris instituti habitu appellationeque dignatos, eo abripi, ut eadem cum hæreticis de sanctißimo Vincentio sentire & scribere non vereantur, sane prout debemus dolenter ferimus.

[6] Fecit id (si tamen fecit ipse, [quod etiam Semipelagianismi accusat Historia Pelagiana,] & non potius alieno suisque parentibus pudendo fœtui nomen accomodavit, nescio qua Augustinianæ doctrinæ specie ementita deceptus, ut placeret iis, quos pridem damnatos errores pertinacius fovere non debebat ignorasse) fecit id, inquam, Pelagianæ pseudo-historiæ inscriptus auctor; nobis quidem & nostro operi, quod summis ubique effert laudibus, perquam bene affectus; non tamen nisi usque ad aras sequendus, nec redamandus cum præjudicio eorum quorum gesta colligimus Sanctorum, imo Ecclesiæ universæ; graviorem nullam injuriam patientis, quam cum exuitur armis, sibi ad fidei defensionem hereditario jure relictis, inter quæ primas facile tenet Commonitorium Vincentianum. Hoc autem cum jam dictæ Historiæ prætensus auctor, & Vincentianis objectionibus germanum esse, & ipsum malo dolo contra doctrinam Augustini concinnatum demonstravisse putaverit, omittere nequimus, quin, sicuti ad v Maji pro S. Hilario Arelatensi fecimus, hic etiam pro S. Vincentio Lerinensi Vindicias demus; [in Podromo velitari Neusseri efficaciter refutata:] idque ex eodem, ex quo tunc (neque enim vacat ab altero bene actum iterum agere) Brunone Neusser, translatis huc Capitibus sere integris quinto & sexto partis 2 Prodromi velitaris, vindicantis S. Augustinum Hipponensem, sanctissimosque Galliarum Episcopos ac Patres, & centenos Scriptores alios, a calumniis, convitiis, imposturis, quibus opus illud Historiæ Pelagianæ scatet. Amici tamen nomini qua licet parcitum cupientes, nolumus ipsum in illo contextu apparere; sed identidem obliteramus, eo libentius, quo minus credimus verum esse auctorem.

[7] Prodromum istum si vidisset legissetque R. P. Natalis Alexander, [& hoc quia nescivit Natalis Alexander,] credo non voluisset contriti jam vitri fragmina pro adamantibus inserere suo alias utilißimo operi de selectis Historiæ ecclesiasticæ Capitibus, Seculi v parte 1 cap. 3 ab artic. 2 usque ad 12; neque Vincentium adeo fidenter damnasset ut Semipelagianum; multo minus rationes, ab Historiæ Pelagianæ commentatore adductas, invictas esse pronuntiasset, idque lecto semel iterumque Vincentii Commonitorio ac diligentius expenso. Doleo viro, revera diligenti nec inerudito, hoc excidisse, quo judicium ipsius (præsertim circa ea puncta quæ conciliationem liberi in homine arbitrii cum divinæ gratiæ necessario adjutorio spectant) merito fieri suspectum debeat. Interim nihil esset, quod ille nos remoraretur, nisi aliqua ante refutatis de suo addidisset, hic discutienda. In quibus autem cum Auctore Speudohistoriæ Semipelagianæ convenit, a Brunone confutatus est.

[8] Primo loco desumit uterque argumentum ex iis commonitorii cap. 37 verbis. Jam vero illis quæ sequuntur promissionibus miro modo incautos homines hæretici decipere consueverunt; [accusat Vincentium] audent enim polliceri & docere, quod in ecclesia sua, id est in communionis suæ conventiculo, magna ac specialis ac plane personalis quædam sit Dei gratia; adeo ut sine ullo labore, sine ullo studio, sine ulla industria, etiamsi nec petant, nec quærant, nec pulsent quicumque illi ad numerum, suum pertinent, tamen ita divinitus dispensentur, ut Angelicis evecti manibus, id est Angelica protectione servati, nunquam possint offendere ad lapidem pedem suum, id est nunquam scandaliri. Vterque contendit hoc loco invidiam conciliari sententiæ S. Augustini de divina gratia & prædestinatione. R. P Natalis, ut pondus aliquod rationis addat levi conjecturæ, dicit nullam tunc fuisse Hæreticorum sectam, [quasi impingat Augustino] quæ ita de divina gratia sentiret. Tu autem, Lector, allegata verba æquo animo considera; & judica, an ullus Catholicus fuerit, qui ita de divina gratia sentiret. Credo equidem pluribus dari gratiam specialem, qua nunquam scandalizentur, sed in Dei caritate ad finem usque vitæ perseverunt: at vero quod talis detur, qua nunquam poßint scandalizari, adeoque cui resisti non poßit; nullum, inquam, Catholicum ita sensisse existimo. Teneo etiam cum Ecclesia Catholica, dari sæpe etiam divinam gratiam specialem (quam congruam seu efficacem vocant) non petentibus non quærentibus, non pulsantibus; ipsosque petentes, quærentes, pulsantes præveniri a Deo & adjuvari, ut petant, quærant, & pulsent. Verum quis ille Catholicus tantæ jactantiæ aut hæreticæ superbiæ fuit, qui gratiam non petendam a Deo per orationem, sed sibi debitam existimaverit, eo solo titulo, quod Catholicæ Ecclesiæ Communione frueretur? Insectatur itaque S. Vincentius illam omnium, si paucos excipias, hæreticorum antiquam fraudem; [communem omnibus hæreticis fraudem.] qua, ementita vitæ sanctitate majori, quam in Ecclesia Catholica paßim conspiceretur; majorem etiam gratiam, qua peccare aut salute excidere non possent, sibi suisque facile parabilem prædicabant, & omnibus secum aggregandis concedendam promittebant, ut necessario essent boni. Neque alia facilius fraude incauti homines decipiuntur.

[9] Quod autem illam ipsis hæreticorum aut sanctorum Patrum contra eos scribentium verbis non expresserit, ratio una fuisse videtur, ut omnia hæreticorum eo in genere deliramenta, per diversas verborum ambages & blasphemias eodem tendentia, sub unum aspectum poneret; & comparationi insisteret, qua illos similes ostendebat patri suo diabolo, [quin & hæresim Prædestinatianorum ei imponit:] Christum Dominum tentani: altera, quod tunc inciperent Prædestinatiani, quorum hæresim ipsis terminis exprimit, cogere conventicula & venenum spargere. Scripsit enim S. Vincentius Commonitorium circa annum CCCCXXXIV; Prædestinatiani autem anno CCCCLXXV in Concilio Arelatensi & Lugdunensi damnati sunt. Nempe, ut aliæ paßim hæreses, sic etiam ista, non ita subito adolevit, quin furtim nata & clam serpens, annis facile quadraginta percurreret, distincte cognitum, antequam superbum caput ita erigeret, ut ab Ecclesia posset certo satis ictu amputari. Hoc autem probatur vel ex ipso S. Vincentio, hoc eodem loco. Quid enim sibi vult in Communionis suæ conventiculo? Nonne aperte aliquod conventiculum, ab Ecclesia separatum, designat? Id vero in nascentem hæresim aptißime, in S. Augustinum cadere nullo modo potest. Siquidem is non clam in aliquo conventiculo, sed palam in Ecclesia loquebatur; nec ab ullius se communione separabat, nec alium a tua excludebat, nisi qui damnatus hæreticus esset. Vidit hoc ipsum R. P. Natalis: conceditque hæc verba, [sed nunquam ostenderit.] in Communionis suæ conventiculo, de S. Augustino intelligi non posse. At fingebat, inquit, Vincentius hæreticos gratiam illam prædicare, quam S. Augustini discipuli propugnabant, ut illis conflaret invidiam. Verum R. P. Natali ostendendum fuerat, hanc hæreticorum fraudem, quam hic depingit S. Vincentius, coincidere cum S. Augustini de gratia & prædesiinatione doctrina: quod nunquam secerit iis, qui & hunc locum attente consideraverint, & Iprensem Augustinum damnaverint, & sacrosancti Concilii Tridentini placita sincero corde admiserint.

[10] Erit fortaßis non nemo, qui hic de hæreticis tantum agi, & non esse S. Augustini sententiam, quam hic refert Commonitorium, [quod Vincentius illam Augustino affingat,] ultro fateatur: sed obtorto collo S. Vincentium ad Semipelagianos trahere volens, queretur Doctori sanctißimo Augustino affingi hæreticam sententiam, quam nunquam docuit, ut doctrina ejus Catholica in invidiam vocetur. Si quis ita senserit, gravem S. Vincentio impinget calumniam, nulla ratione suffultam, pro mera fingendi suspicandive libidine. Quæ enim afferri queat? cum nec S. Augustinus nominetur, nec ullum nisi hæreticum dogma proponatur Catholicis vitandum. Alterum num. 2 R. P. Natalis argumentum profert. Semipelagiani inquit, Augustinianæ de prædestinatione & de perseverantiæ dono sententiæ, [vel cum Semipelagianis] novitatem objiciebant, suaque dogmata venerando vetustatis nomine tuebantur … At Vincentius Lerinensis in toto passim Commonitorio id unum inculcat, tenendam antiquitatem, vitandam novitatem. Huic argumento evertendo sufficiet in alia materia simile prorsus ob oculos ponere. Calvinistæ nostrates Catholicæ de transubstantiationis mysterio sententiæ novitatem objiciunt, suaque dogmata venerando vetustatis nomine tuentur: Catholici nihilominus uno paßim ore id unum inculcant, tenendam antiquitatem, vitandam novitatem. Porro sicut ex ultimo non sequitur Catholicos Semicalvinistas esse, aut contra se loqui; ita nec ex priori deducitur aut Semipelagianum fuisse Vincentium, aut contra S. Augustinum hoc Commonitorium scripsisse. [ipsum impugnet,] Vis clarius? Semipelagiani Augustinianæ de prædestinatione & perseverantiæ dono sententiæ, novitatem objiciebant, suaque dogmata venerando vetustatis nomine tuebantur: at S. Augustinus docebat tenendam antiquitatem, vitandam novitatem: infer nunc si potes, S. Augustinus contra se docuit aut Semipelagianus fuit. Talis si valeret argumentandi modus; irrefragabili argumento ex traditione petito, abstinendum doctori Catholico foret; cum hæretici omnes, si non omnino stupidi sint, suæ dogmata vetustate defendant, Orthodoxa ut nova rejiciant.

[11] Quin etiam R. P. Natalis suo se calculo damnat, sic concludens: Traditionem itaque fidei regulam esse cum docet Vincentius, errorem non propugnat, nec a S. Augustino aliisque Patribus & Ecclesiæ doctrina dissentit: [quando traditionem tuetur;] & supra: Commonitorii auctoritatem rejicere non debent Heterodoxi, in iis quæ doctrinam de Traditionibus & Patrum usu spectant. Quid ergo iis locis, in quibus S. Augustinum tecte & per cuniculos hæreseos insimulasse Vincentium dicitur, aliud docet, præter ea, quæ Traditionem & usum Patrum spectant? in quibus nec ab Augustino aliisque Patribus, nec ab Ecclesiæ doctrina dissentit. At, Augustinianæ sententiæ prætensam novitatem impugnat: de gratia scilicet ac prædestinatione. Vbi? Nusquam Augustini, nusquam ejus sententiæ mentionem facit, multo minus novitatis accusat. Nisi velis hoc adeo factum, ut nemo videre, pauci suspicari poßint & velint, quamvis temere. Nihilo plus roboris habet num. 4 Argumentatio. Post Augustini obitum… quisquis a Pelagianis & Semipelagianis dissentiebat S. Augustinum sequebatur, [multo minus quando ab S. Augustini,] colebat, prædicabat; nec usquam hæreseos Pelagianæ meminerat, quin Augustini victorias prædicaret, ejusque auctoritate illam debellaret. Porro Vincentius Lerinensis Pelagianus non erat… Non fuit autem Augustinianæ doctrinæ sectator ac defensor, quem ne semel quidem in toto Commonitorio laudat, toties data eum commendandi occasione, quoties Pelagionorum meminit. Erant sane plurimi tum temporis, nec Pelagiani, nec Semipelagiani, nec ullius hæresis labe contaminati, qui non in omnibus Augustinum sequerentur: sed in iis dumtaxat, quæ ab Ecclesia legitima auctoritate comprobata erant. Inter illos forte S. Vincentius numerabatur. Forte, inquam; quia addictum etiam S. Augustino fuisse, non obscure declarat odium, quo Pelagium, Iulianum & Manichæos, aliosque heterodoxos ab Augustino exagitatos, insectabatur.

[12] Verum, S. Augustinum in toto Commonitorio ne semel quidem laudat, [sicut ab aliorum Patrum,] toties data eum commendandi occasione, quotie Pelagianorum meminit. Quid tum? Nec S. Athanasium laudavit, quoties Arianorum meminit; nec S. Cyrillum Alexandrinum, quando per duo ut minimum capita, de Nestorianis agit: & cum plurimas hæreses recenseat, nullius Catholici Doctoris meminit, præterquam Hilarii Episcopi, ac Sixti & Cælestini Romanorum Pontificum. An igitur quia de S. Athanasio & S. Cyrillo tacuit, data eos commendandi occasione, Semiarianum & Seminestorianum finges? Eodem id jure feceris, quo Semipelagianismi notam inuris. Non erat propositum S. Vincentio, Commonitorium scribenti quod unicuique in promptu esse volebat, Encomia sanctorum Patrum texere, [encomiis abstinet.] quorum scripta nec omnibus ad manum erant, nec omnibus nota, parabilia tamen iis qui prolixiores hæreseon confutationes desiderabant: sed intendebat, accurata earumdem explicantione & prudenti fraudum detectione, omnes ac imprimis incautos monere, faciliaque & generalia hæreses discernendi & sugiendi media proponere. Et, ut ipsius R. P. Natalis verbis utar, ex regulis principiisque in Ecclesia receptis omnes hæreses impugnare, quod ab eo præstitum præclare ipsi ejus adversarii agnoscunt. Vnum porro animadverto a præfato Patre recte observatum, non posse veram Sanctitatem consistere cum hæresi, & ideo illum, male quidem, sed tamen congrue ad tale præjudicium, abstinuisse ab appellatione Sancti, quoties Vincentium Lerinensem nominat.

[13] Hæc sunt quæ Natalis de suo attulit: reliqua omnia ex refutatis ante triennium sumpsit, idque inepte, [Videtur Natalis solum usus,] si refutata noverit: sed fortasse nec suspicatus quidem vel a longe est, jam pridem accuratius expensam haberi illam falsi nominis Historiam, si solum exemplar ejus habuit an. 1677, absque loco impreßionis atque Typographi, recusum in Germania, sicut charta & typi aliaque certa indicia demonstrant, dißimulato anno primæ Patavinæ editionis. In hac autem secunda editione curanda idem versatus est genius, qui Iansenii Iprensis Augustinum curavit recudendum in Francia, alia quam Lovanii excusus fuerat forma; ut scilicet Lovaniensium nostrorum mox oppositas ei Theses habentibus, sed non Lovaniense exemplar Iansenii, [Historia Semipelagiana, dolose recusa post editem Prodromum.] cujus ab illis allegantur Columnæ, non esset facile loca locis conferre, remque propriis oculis æstimare. Nam etiam cum illa qualiscumque Historia Patavii edita esset anno 1673, eique tandem etiam trans Alpes notæ, nec parvum animorum motum cienti, prælaudatus Bruno Neusser anno 1676 Prodromum suum opposuisset; placuit Factionis Iansenianæ zelotis, eisdemque fortaßis libri auctoribus, ut is in folio recuderetur, quo frustraretur Brunonis diligentia, fideliter quasque paginas recensentis; ita ut quæ antea erat pagina v. g. 246, nunc sit 137; & ita de ceteris. Id ego die v Maji ad Vindicias S. Hilarii indicare oblitus, hic monere Lectorem debui, ne Brunonis fidelitatem æstimandam sibi putet, ex numeris secundæ atque per dolum suppositæ editionis. Iam autem observatum est sæpius, eadem arte usos partiarios, in aliis ejusmodi farinæ libris libellisve, per iteratas impreßiones multiplicandis.

VINDICIÆ
pro S. Vincentio & Lirinensibus, Semipelagianismi perperam accusatis,
ex Prodromo velitari R.P. Brunonis Neusser contra Auctorem historiæ Pelagianæ.

Vincentius Presbyter, monachus Lerinensis (S.)

A. BRUN. NEUSSER.

I

[1] Non sine multiplici suffragio & communi omnium Catholicorum approbatione, S. Vincentium Lerinensem a teterrima illa nota vindico, [Historiæ auctor,] quam revera illi, per manifestam injuriam & injustam maledicentiam, inussisti. Inscius autem, seu per incogitantiam id non fecisti; fateris enim pag. 245 & 246 * Vincentii librum omnium laudes demeruisse, quem scilicet Baronius & Possevinus aureum, appellant; parvum mole, virtute maximum, Bellarminus; validißimum, Gennadius; [scriptori, a Catholicis laudatissimo,] nobilißimum, Saussajus; longe optimum, ejusque lectionem non utilem modo, sed & necessariam Costerus, qui libellum illum commentariis illustravit; additque Baronius, illius auctorem magnam sui nominis in Ecclesia Catholica laudem reliquisse. At Voßius, inquis, magnus Scriptorum Censor, in extremam opinionem descendit, & diserte censet, librum illum adversus Augustinum ipsum, ejusque de prædestinatione sententia scriptum fuisse. Ne ad Vossii sententiam accedas, tot delatæ a sapientissimis scriptoribus opusculo Vincentiano laudes, religionem tibi pene injecerant; accedis tamen illico, post alterum versum, ad eam Vossii sententiam; Ego quidem, inquis, libere sententiam promam, & nisi nobismet oculos cruamus, palam faciam, hunc Vincentium, cum aliis Syncellitis Lerinensibus, contra S. Augustini de prædestinatione doctrinam conspirasse, pag. 246 *, idque (ut statim addis) ex ejusdem verbis evincam: quæ miramur, non modo nuperos scriptores non observasse, verum etiam nec ipsum Voßium, qui non omnes illius libri nævos notavit.

[2] [ex Vossii hæretici sententia,] Hic imprimis (ut sæpe alibi) repugnantia scribis. Nam & religioni ducis, Vossii sententiam, sapientissimorum Scriptorum, Baronii, Bellarmini, Saussaji, uno verbo dicere debueras, omnium Catholicorum qui post eum scripserunt, sententiæ anteponere: quæ certe ratio Scriptori Catholico & religioso religionem jure injicere debuit; at statim illam rejecisti vel excussisti: denuntias quippe Vossii sententiam esse tuam. Libere, inquis, sententiam promo: tuam scilicet: neque id libere modo, sed liberius & licentius quam par esset: eam que meridiana luce clariorem; palam enim te facturum dicis, nisi oculos nobis eruamus, Vincentium contra Augustinum ejusque de prædestinatione sententiam conspirasse. Hæc pura puta est Vossii sententia, [liberius etiam quam ille.] qui tamen longe moderatius ac temperatius de Vincentio scripsit. Justæ sunt rationes inquit, cur ita de illo sentiam: tu vero, per intolerabilem jactantiam, hoc ita perspicuum & apertum esse dicis, ut quisquis hoc non videt, oculos sibi eruat vel claudat. Itane vero? cæcutiunt omnes præter te Catholici? & Baronius, Bellarminus, Saussajus, Costerus, & omnes aiii qui catholice sentiunt sibi oculos eruerunt? Sustineo stylum: hic enim, si unquam alias exerendus esset contra te: qui & Vossium, auctorem hæreticum, Baronio, Bellarmino, [hæresin impingit:] aliisque omnibus Catholicis palam anteponis; & his cæcutientis ignaviæ notam inuris; & ipsum Vossium longe superas infenso & hostili animo, armatoque stylo in sanctissimum & doctissimum scriptorem: qui omnium laudes demeruit, ut fateris ultro, & quem illius seculi delicias (cui enim carus non extitit) jure appellare possem. Jam vero videamus, quomodo rem tam obscuram, quam nemo vidit unquam præter Vossium (quamquam hic per somnium vidit) palam facias.

II, III, IV

[3] Ais ergo pag. 247 * S. Vincentium egregie concinere Fausto, nec non irridere asserentes gratiam specialem, ac personalem; ac demum subinferre, dari gratiam petentibus, pulsantibus, quærentibus, puris scilicet naturæ viribus; ita quippe intelligis. Ut hoc probes, exscribis illius locum ex Commonitorii cap. 37. Iam vero illis, quæ sequuntur, promißionibus, [quia explodit gratiam Prædestinatianorum se sola agentem omnia.] miro modo incautos homines hæretici decipere consueverunt: audent enim polliceri & docere, quod in ecclesia sua, id est in communionis suæ conventiculo, magna & specialis, ac plane personalis quædam sit Dei gratia; adeo ut sine ullo labore, sine ullo studio, sine ulla industria, etiamsi nec petant, nec quærant, nec pulsent, quicumque illi ad numerum suum pertinent, tamen ita divinitus dispensentur, ut Angelicis evecti manibus, id est, Angelica protectione servati, nunquam poßint offendere ad lapidem pedem suum. At his statim exultanter subnectis: quibus ultimis verbis sententiam S. Augustini de prædestinatione & de dono perseverantiæ reprehensioni subjicit; in quo sane culpandus est, quod Augustinianæ sententiæ sectatores hæreticos dixit, cum Semipelagiani doctiores Augustini sententiam, errorem, non hæresim appellarint, ut Gennadius & Faustus, quos in hanc rem ibidem citas. Porro, inquis, Vincentius hæreticos nuncupat, asserentes quamdam Dei gratiam, ut supra. An vero disertius suam sententiam exprimere potuerit, vel reapte Faustus expresserit, certe non video.

[4] Hic non tibi modo & Vincentio, verum etiam maximo Doctori Augustino tetram notam inuris. [Sed talis revera hæretica est;] Tibi certe, qui manifestum errorem adstruis; Vincentio vero, quem non contra hæreses, ut præ se fert titulus, sed in gratiam hæreticæ doctrinæ & contra Augustini doctrinam ab ipso habitam pro hæretica scripsisse accusas: Augustino denique, quem facis Auctorem doctrinæ, quam omnes post Vincentium, a mille ducentis annis & ultra, hereticam esse putarunt. Quis enim tum antiquorū tum etiam neotericorum Vincentii Commonitorium non legit? quis non intellexit Caput illud 37, ex quo dictum locum excerpsisti, in quo illorum doctrina, quantum ad magnam illam & specialem gratiam attinet, quæ laborem, studium, industriam omnem excludit, hæretica nuncupatur? Vincentio igitur affingis calumniam, dum eum pro Semipelagiano; itemque Augustino, dum eum pro Prædestinatiano traducis. Quamquam nec Semipelagianus fuit Vincentius, nec Prædestinatianus Augustinus Admittit quidem Augustinus gratiam illam secundum propositum specialem esse, sed nec solam illam admisit, nec talem esse putavit, quæ laborem, studium, & industriam hominum excluderet; hanc igitur gratiam specialem Augustini numquam Vincentius damnavit, numquam hæreticam appellavit: damnavit Vincentius gratiam illam specialem, quæ & omnem aliam, & laborem omnem, studium, industriam excluderet; quam tamen Augustinus nunquam agnovit vel approbavit.

V

[5] Sed ut propius ad rem accedam. Eodem prorsus modo habes Augustinum, quo illum jam olim Prædestinatiani, [& Augustino affingitur per calumniam.] & proxime lapso Lutherani, Calviniani; currente demum seculo, Fœderati tui habuerunt; dum nempe illi errores suos affinxere, jactantes quinq; illas propositiones, toties ab Ecclesia damna tas, esse primaria Augustinianæ doctrine placita; quod quam honori Augustino vertat, omnes Catholici sciunt. Tu vero non jam in angulo Belgii, vel in extremo Bataviæ secessu, sed in media Italia, primarium, imo fere unicum Prædestinatianæ pravitatis dogma & caput, germanam Augustini de Prædestinatione & divina gratia sententiam esse scribis: quod certe longe potiori jure palam mox facio, quam tu Vincentium inter præcipuos Semipelagianorum primipilos habendum esse. Hæc, inquam, fuit antiqua Prædestinatianorum cantilena, de quibus Gualterius ad ann. 500 in Collat. Cap. 26, & ad ann. 900 cap. 3 ex Baronio, ad ann. 490 & 848, Canisio, Genebrardo &c. Illi enim, cuncta ex prædestinatione aut reprobatione pendere causantes, nullam operum, laboris, industriæ rationem habendam esse, ducebant: unde certissimum reputo, eo spectasse Vincentium, dum ista scriberet. Solenne enim fuit hæreticis, ut homines in suas partes traherent, illa inani spe illos pascere, quasi essent ipsi gens electa, populus acquisitionis, pusillus grex, iique pauci electi a Domino, ut jam olim Montanistæ, Donatistæ, Novatiani, ac præ ceteris Prædestinatiani, uti & Calvinistæ & Anabaptistæ hujus seculi, qui omnes hanc prȩrogativam sibi arrogant.

[6] Hinc recte Vincentius Cap. 37 supra citato, dictis verbis Prædestinatianos percellere videtur, qui cum discipuli diaboli essent, ut hic Christum tentando loca Scripturæ allegavit: [ideoque recte impugnatur a Vincentio.] Hæc omnia tibi dabo: Angelis suis mandavit de te &c. ita illi, mille testimonia, exempla, auctoritates parant de Scriptura, & sic incautos ex arce Catholica in hæreseos baratrum præcipites agunt, vanisque promißionibus decipiunt. Pollicentur enim, omnes illos, qui stant ab eorum partibus, esse filios gratiæ, electos, prædestinatos, germanos Augustini discipulos; qui hoc singulari privilegio, quod aliis deest, gaudeant, ut salvandi sint, & Angelicis manibus evehendi, sine ullo labore, studio, industria; etiamsi nec petant, nec quærant, nec pulsent, nec sint ullatenus soliciti; modo enim ad illum numerum pertineant, nihil ultra curandum esse; quidquid agant, futuram salutem. Nemo certe negaverit, hunc purum putum esse Prædestinatianorum errorem, puta Lucidi, Monimi, Gotteschalci, & similium; illi autem ab iis ortum duxerunt, qui doctrina Augustini male percepta in hujusmodi errores lapsi sunt; quos primum Prosper impugnavit in Responsione ad Capitula Gallorum, ad objectiones Vincentianas, ad excerpta Genuensium. His omnibus coætanei fuerunt, qui (ut dixi) ex doctrina Augustini perperam intellecta prædestinationis nomen alte jactabant, unde Prædestinati seu Prædestinatiani deinde dicti sunt, eaque omnino abusi, quædam errorum monstra, obstetricante diabolo, mundo pepererunt; ac præsertim illud, quod dicto loco Vincentius reprobat, tu vero plusquam temere Augustino affingis. Ab iis quidem, sat scio, dictus error capitalis Augustino tribuebatur, ut illius auctoritate freti simplicibus imponerent; in hoc tamen turpiter errabant.

[7] Sed de Prædestinatianis agemus infra; interea satis erit hic indicasse, [Augustinus vero varie oppugnatur a variis,] in hac scena septem hominum genera suas agere partes. I. Prædestinatiani, qui prædictos errores profitebantur, & Augustini esse putabant. 2. Quidam Presbyteri Galli, qui licet errores illos aversarentur, eos tamen Augustini esse credebant. 3. Semipelagiani, qui alios errores germanæ Augustini doctrinæ oppositos defendebant, nimirum initium fidei & bonæ voluntatis non esse a gratia sed a viribus naturæ, quamvis alioquin Prædestinatianorum errores abhorrerent. 4. Quidam Catholici, qui licet universam Augustini doctrinam catholicam profiteantur, nimirum illam quam Ecclesia definivit & approbavit; in quibusdam tamen, ad fidem non pertinentibus, Augustinum deserere non dubitabant; puta in gratuita prædestinatione ad gloriam; si tamen Augustinus illam unquam docuit. 5. Nonnulli, præ nimio quodam in Augustinum affectu, eos ferre non possunt, qui per omnia & in omnibus in Augustini verba non, jurant. 6. Alii volunt omnia doctrinæ Augustinianæ capita, quæ utcumque ad divinam gratiam pertinent, fide catholica tenenda esse; & si quis vel in minimo refragetur, eum statim pro Semipelagiano traducunt. 7. Quidam errores suos ab Ecclesia damnatos Augustino affingunt, & in hoc cum Prædestinatianis conveniunt, adeoque ad primum genus reducendi sunt, quales sunt Lutherani, Calviniani, Fœderati &c. 8. Alii demum quædam Augustino tribuunt, quæ nunquam ab eo tradita fuerunt, puta gratiam per se & a se præcise efficacem: idem multi probabiliter censent, de gratuita prædestinatione ad gloriam.

VI

[8] In quo quisque genere collocandus sit, facile dictu est. De primo & septimo jam constat; nempe tam Prædestinatiani, quam Wicleffistæ, Lutherani, [cum quibus nihil commune Vincentio erat,] Calvinistæ & Fœderati, Augustini doctrina perperam intellecta freti, multos errores commenti sunt. Constat item de tertio; negare quippe non ausim, Semipelagianos, præter errores suos, nonnihil aversi ab Augustino animi præ se tulisse. In secundo genere ponimus Gallos, quorum Capitula Prosper refutavit; item Genuenses, item Vincentium, ac demum Presbyteros illos, de quibus Prosper & Hilarius apud Cælestinum Papam expostulaverant, quod Augustino illi obloquerentur, & quos idem Cælestinus in Epistola ad Episcopos Galliæ coercendos esse mandavit. Nec enim a Cælestino, ut hæretici, sed ut maledici corripiuntur; & valde probabile est, Presbyteros illos, quos Cælestinus appellat in illa Epistola, eosdem cum iis esse, ad quorum objectata capitula, nimirum contra Augustinum, Prosper respondit. In quinto genere, innumeros fere Scriptores Catholicos repono, qui de divina gratia optime scripserunt. In sexto & pariter octavo, Te ac Fœderatos satis agnoscis. Septimum multis hæreticis jam assignavimus. Nonum forte distinguendum esset pro iis, qui a nonnullis Semipelagianismi accusantur, quamvis eos alii Doctores Catholici iique magni nominis ab ea nota vindicarint; quare saltem aliqua de illis est in Ecclesia suspicio, & illorum opera caute legenda: tales vero sunt Cassianus, Faustus, & forte Gennadius. Itaque his statutis atque distinctis, manifestum est, Vincentium hæreticos jure ac merito sugillasse loco citato: illa quippe doctrina mera hæresis est; quam tamen is Augustino, ne per umbram quidem vel somnium, affinxit; sed iis dumtaxat, quorum erat, nimirum Prædestinatianis.

[9] Quare Vincentius noster ad secundum genus, de quo supra, non spectat; multo minus ad tertium, ut calumniaris; sed ad quartum, idque ad summum; [nisi forte cum solis iis qui non omnia Augustini probabant,] cum in omnibus Augustinum forte secutus non sit, propter communem illam gratiam, quam ipse præter specialem admittit, uti & electionem ad gloriam ex præscientia meritorum. Dixi, Forte: quia in his duobus multi de Augustini mente ac sensu dubitare videntur. Quod autem inde colligis, insignem illum Semipelagianum fuisse, plusquam ridicula & calumniosa consequentia est. Quasi vero, ex eo quod Prȩdestinatianos percellat, sequatur, Semipelagianum censendum esse. Tria igitur in sanctissimum illum & limpidissimum Scriptorem peccas. I. quod Semipelagianum appelles. 2. quod Prædestinatianis hæreseos ab eo notam inuri grandi vitio vertas. 3. quod dicas hæresim Augustino ab eo affingi, de quo ne somniavit quidem. Non minus peccas in Augustinum, [etsi in rebus fidei sentiebant cum ipso.] cui doctrinam hæreticam, nimirum Prædestinatianam tribuis: ac demum in ipsam fidem & religionem Catholicam, utpote qui veram & damnatam hæresim, doctrinam sanam & Catholicam esse, contendas. Ex quibus omnino palam fit, quam strenue Augustinum vindices; & quam vere dixeris, a te palam fieri, Vicentium Lerinensem Semipelagianum extitisse. Sed ut verbo dicam, ingenui veridicique scriptoris non fuit scripsisse in Vindiciis pag. 212 *, Vincentium Lerinensem in Commonitorio cap. 37 asserere, quod homo suis viribus possit petere, pulsare, quærere, ut Dei gratiam obtineat. Calumniam cuipiam imponere gravis certe injuria est: sed antiquo Patri, hominique inter Sanctos relato, & de re Catholica optime merito, præsertim cum oppositum notorium sit constetque ad libri aperturam, longe gravioris culpæ esse nemo negaverit.

VII

[10] Alterum argumentum contra Vincentium expedis, pag, 247 & 248 *, inde petitum, quod cum Semipelagiani Augustinianæ de prædestinatione doctrinæ novitatem exprobrarent, erroresque suos vetustate defenderent, [Quia Semipelagiani doctrinam Augustini novam esse ajebant,] ut loquitur Prosper, Epist. ad Augustinum; & Vincentius in opusculo illo, novitates insectetur passim, inde concludas, Semipelagianum extitisse, & in hanc rem, insignem locum exscribis ex cap. 39. Hunc ut clarius discutiam Lectorique exponam, præmitto, a Vincentio ibi distingui duo hæreseon genera, antiquarum scilicet & novitiarum; sed neque semper, neque omnes, inquit, hæreses hoc modo impugnandæ sunt, id est, ex communi & unanimi veterum Magistrorum consensu & consilio; sed novitiæ recentesque tantummodo, cum primum scilicet exoriuntur; priusquam, manante latius veneno, Majorum volumina vitiare conentur; dilatatæ vero & inveteratæ hæreses nequaquam hac via aggrediendæ sunt, eo quod prolixo temporum tractu, longa his furandæ veritatis patuerit octasio; quare aut sola Scripturarum auctoritate, illas oportet convincere, aut certe jam antiquitus universalibus Sacerdotum Catholicorum Conciliis convictas damnatasque vitare; at cum primum mali cujusque erroris putredo erumpere cœperit, & ad defensionem sui quædam sacræ Legis verba furari, eaque fraudulenter exponere, statim interpretando Canoni (id est Scripturæ textui, [& Vincentius veterū auctoritate refutandas docet novitates,] ad confirmationem erroris adducto, quod hæreticis satis familiare est) Majorum sententiæ congregandæ sunt, quibus novitium illud, ideoque profanum, & absque ulla ambage prodatur, & sine ulla retractatione damnetur; eorum scilicet Patrum, qui in fide & communione catholica sancte viventes, vel mori in Christo fideliter, vel occidi pro Christo feliciter meruerunt; quibus tamen hac lege credendum est, ut quidquid vel omnes, vel plures, uno eodemque sensu manifeste, frequenter, perseveranter, velut quodam consentiente sibi Magistrorum consilio, accipiendo, tenendo, tradendo, firmaverint, id pro indubitato, certo, ratoque habeatur. Statim autem ex præmissis in hunc modum concludit (& hic est locus, quem exscripsisti) Quidquid vero, [atque ex eorum consensu definiendum sensum Scripturæ,] quamvis ille sanctus & doctus, quamvis Episcopus, quamvis Confessor & Martyr, præter omnes aut etiam contra omnes senserit, id inter proprias & occultas & privatas opiniunculas, a communis, publicæ, & generalis sententiæ auctoritate secretum sit; nec cum summo æternæ salutis periculo, juxta sacrilegam hæreticorum & schismaticorum consuetudinem, universalis dogmatis antiqua veritate dimissa, unius hominis novitium sectemur errorem.

[II] Quid sapientius in hanc rem dici potuerit, non video. Hic enim agitur de legitimo Scripturæ sensu, [temere dicitur Augustinum notare voluisse:] & de canone interpretando; imo hanc unam Concilium Tridentinum regulam observari mandat, ut communis Patrum sensus ad hunc finem indagetur. Tu vero hic Augustinum a Vincentio sugillari temere sane conjicis, qui tamen Martyr non fuit; unde vel hæc una vocula levissimam illam tuam conjecturam manifestæ falsitatis arguit. Hæc autem Vincentii regula ab omnibus huc usque laudata est, probata est, & ad disjiciendas falsas novatorum interpretationes a doctissimis viris adhibita. Tu solus reprobas, ut falsam & subdolam, ut a vulpecula per fraudem & malam artem concinnatam, ut Augustino injuriam; imo illud Opiniunculas, & illud Præter omnes, majusculis characteribus exscripsisti, ut Vincentii crimen inde augeres, quasi Augustino opiniunculas tribuerit.

[12] Non loquitur de Augustino (Absit enim ut Augustinus aliquos Scripturæ textus, [non enim loquitur de Augustino:] præter vel contra omnium Patrum mentem, ad defensionem novitii cujuspiam erroris, interpretari dicatur) gegeratim Vincentius loquitur; si quando novatores ad defensionem novitii erroris aliquem Scripturæ locum adducant, & male ac fraudulenter exponant, disjicienda est illa interpretatio, exploratis Patrum sententiis, & communi sensu illius loci, non singulari & privata unius tantum, alioquin sanctissimi Patris sententia vel opinione: quæ certe tanti momenti non esset, ad refellendam penitus heterodoxum illud commentum; sed communi aliorum omnium, a qua discedere nullus vere Catholicus debet, juxta decretas a Synodo Tridentina Leges. Unde Vincentium modestissime locutum esse, [sed id solum ait quod contra Novatores Ecclesia tota.] constat, dum Opiniunculam appellavit privatam Scripturæ interpretationem, quæ sit vel præter vel contra communem omnium Patrum & unanimem consensum, quam Ecclesia per sacros Canones vetuit, & maxime in Trident. sess. 4, in Decreto de editione & usu sacrorum librorum, in Trull. cap. 19, & Cap. exiit de verbor. signific. 6, & alias passim. Quid hic amabo subdolum, quid fraudulentum, quid vulpeculæ, quid malæ artis? Eadem Conciliorum, eadem Ecclesiæ, eadem Doctorum Catholicorum vox est; nec ipse Augustinus dissentiet, qui ne ipsi quidem Euangelio crederet, nisi Ecclesiæ auctoritas illum moveret. Et vero grandem infers Augustino injuriam, dum illum in eo sensu Scripturam interpretatum, fuisse dicis, qui revera esset contra aut præter omnium Patrum sensum; id est illum præter aut etiam contra omnes sensisse, ut Vincentius de hæreticis, non de Augustino scribit.

VIII

[13] Et vero mirum est, te unum in hisce Commonitorii textibus, malignos, fallaces, vulpinos & artificiosos sensus explorasse ac perspexisse; quos nec Baronius, nec Bellarminus, nec ullus alius ex Catholicis, seu Patribus, seu Doctoribus unquam comperit… Appello certe ad omnes Catholicos, [Nihil in hoc subdolum aut vulpinum,] qui vel latine sciunt, & rei dogmaticæ utcumque periti sunt; vix enim de millibus unum reperias, qui regulam illam a Vincentio dicto Capite traditam non probet & summopere non laudet: nimirum, nascentem errorem, in aliquo Scripturæ textu perperam explicato fundatum, melius refelli non posse, quam si ostendatur, [sed quod probare omnes debeant,] sensum illum esse præter aut contra unanimem antiquorum Patrum consensum; nec unum ex his satis esse, quisquis ille sit, cui reliqui omnes adversentur. Quid sapientius in hoc dici possit, non video. Tu vero, ut eorum causam defenderes, qui Novatorum vestigiis insistentes, profanas novitates, venerandæ licet antiquitatis tectas involucro, nobis oggerunt; Doctorem Catholicum, qui præ ceteris Catholicos docuit ejusmodi hæreticorum novitates deprehendere ac refellere, hoc nomine sugillasti & in Semipelagianorum album retulisti, quasi contra Augustinum ea scripsisset, quæ contra hæreticos scripsit. Sed quidquid dixeris, Augustinum inter & Vincentium bene convenit; uterque novitates in re dogmatica fugiendas esse, docuit… utrumque que afficit injuria ille, qui istum ex eo commendat; quod profanis novitatibus patrocinetur; illum vero arguit, quod eas persequatur.

[14] Pergis ibidem (nimirum in Histor. pag. 248 *) calumniari; [Non etiam abusus est litteris Cælestini ad Episcopos Galliæ,] ubi dicis, Vincentium arte, mala scilicet, (nec enim aliter intelligis) vana & arguta interpretatione, contra Prosperum & socios, detorsisse Litteras Cælestini, ad Episcopos Galliæ datas adversus Semipelagianos. Erras. Ne verbum quidem in hac Epistola de Semipelagianorum erroribus, quia hæc terminatur, ut fuse probas in Vindiciis pag. 208, & seqq. his verbis Capitis secundi, Deus vos incolumes servet Fratres charißimi: & tantum in ea Pontifex arguit quosdam Episcopos Galliæ, eo quod aliquot Presbyteros sibi subditos non coërcerent, qui motis indisciplinatis quæstionibus obloquebantur Augustino jam vita functo, deque illo prædicabant adversantia veritati, non sine dissensione Ecclesiarum; qua de causa Prosper & Hilarius ad Sedem Apostolicam recurrerant; contra quos etiam cum ab Augustini partibus starent, ac strenue pro illo pugnarent, iidem Presbyteri acerrime declamabant. [in his enim solum laudatur Augustinus,] In eadem etiam Epistola Cælestinus Augustinum summopere laudat, quem scribit in communione Sedis Apostolicæ semper vixisse, nullo unquam sinistræ suspicionis rumore afflatum, sed tantæ scientiæ fuisse, ut inter Magistros optimos a Romanis Pontificibus haberetur; bene de eo omnes in commune sensisse, ubique cunctis & amori fuisse & honori, &c. Ergo, inquit, corripiantur hujusmodi, nimirum oblocutores; non sit his liberum, habere pro voluntate sermonem: desinat, si ita res sunt, incessere novitas vetustatem… universalis Ecclesia quacumque novitate pulsatur. Commendat ibidem plebis Catholicæ pacem, doletque Magistris, id est Episcopis, tacentibus, eos loqui, qui, si ita est, discipuli non fuerunt. Quid enim, inquit, in ecclesiis vos agitis, si illi (nimirum Presbyteri, de quibus Prosper & Hilarius conquesti fuerant) summan teneant prædicandi? Nihil sane hoc loco Semipelagianorum erroribus; longe quippe aliter Cælestinus, in hac roribus; longe quippe aliter Cælestinus, in hac præsertim materia, loqueretur, si de fide ageretur. Jurgia dumtaxat & dissensiones ortas in populo, ex declamationibus seu concionibus, [& litigiosi Presbyteri arguuntur,] quas ad plebem dicti Presbyteri conniventibus Episcopis habebant, in quibus identidem Augustinum, quasi auctor esset illius pessimæ doctrinæ, quam Prædestinatiani illius esse fatebantur ultro, non sine nota & forte aculeis sugillabant; imo in Prosperum & Hilarium, ut sequaces & heredes Augustinianæ doctrinæ, acrius invecti, illos apud plebem, quasi suspectæ fidei homines traducebant; quæ res gravissima illis visa est; nec enim aliter pro re levi ad Sedem Apostolicam confugissent.

[15] Hæc summa est illius Epistolæ, quæ, ut dicis, ex Proœmio & duobus tantum Capitibus constat: unde reliqua XI Capita deinde ab aliquo addita fuerunt, ut jam olim multi ostenderunt, Baronius, Surius, Conciliorum Collectores, Sirmondus, ac præ ceteris Franciscus Suarez, qui probabilibus argumentis, id probat; quorum potissimum Vossius, insalutato auctore, deinde accepit… Tu vero in Vindic. pag. 210 * demonstrare tibi videris aliis argumentis, XI illa Capita Cælestini litteris addita fuisse, & non esse illius… Et argumentum quidem quod a te præferri ceteris scribis pag. 212 *, hoc est: Si Capita illa Cælestini essent, inquis, & a Sede Apostolica emanassent, non video quæ ratione Faustus, Vicentius, Hilarius, [neque ex eo, an XI Capita superaddita Cælestini sint an non,] aliique Galliarum Episcopi ab hæresi excusari poßint, atque inter Divos erectis aris connumerari… Addisque, hoc posito, nimirum quod Cælestini essent, nullam excusationem concinnari posse pro Hilario, Fausto, Vincentio, aliisque Galliæ Præsulibus, qui Maßiliensium errores mordicus sustinebant. Qua fronte, inquis, easdem litteras sibi favere jactasset (nimirum Vicentius Lerinensis) quibus ipsiusmet opiniones condemnabantur? Itaque Capita illa emissa non fuere a Cælestino, ne hæareticos pronuntiemus eos, quos & sanctitas & eruditio celebres reddidere. Argumentum facile retorquetur. Cum enim tam Vincentius, quam prædicti Episcopi erectis aris inter Divos connumerentur, inde omnino sequitur, Sanctos illos revera fuisse, ut sana & Catholica doctrina, ita vitæ sanctimonia conspicuos, ac proinde Massiliensium errores mordicus non sustinuisse. Et hæc, sive hæc Capita sint vere Cælestini, sive Prosperi, sive alterius; & nullus dubitet, [pendet æstimatio Vincentii & aliorum.] Cælestinum errores in iis Episcopis laturum non fuisse, quos tam acriter redarguit in dicta Epistola, quod Presbyteros sibi subditos indisciplinatas quæstiones agitare, obloqui Augustino tolerarent; quomodo enim errantes tolerasset, qui paulo negligentiores minime toleravit? Cum igitur certum sit, Sanctos esse, ac proinde certum, hæreticos non fuisse; hoc duci aut pendere non potest a re dubia, nimirum quod Capita illa Cælestini sint, aut non sint; sed ex eo quod certum sit hæreticos non fuisse, certo deducitur Semipelagianorum erroribus non adhæsisse; & si quid dubii aliqua eorum verba præ se ferant, in Catholico sensu explicanda. Accedit quod, dato etiam quod hæc Capita Prosperi vel alterius essent, diserte legimus Cap. XI, Piissimos Patres Sedis Apostolicæ docuisse, tum bonæ voluntatis exordia & incrementa, tum perseverantiam in eis usque in finem ad gratiam esse referenda; unde illi Episcopi eximendi culpæ non essent, si oppositam Semipelagianorum doctrinam mordicus sustinuissent. Ex quibus constat, tuum illud argumentum, quod adeo jactas, nullius momenti esse…

[16] Ceterum in ea quoque sententia me fateor esse circa illa Capita, quod scilicet non sint Cælestini; tum propter rationes ab aliis allatas; [Revera autem Cælestini non sunt,] tum quia Romanus Pontifex nunquam illas verborum formulas usurpasset, quibus illorum Capitum auctor usus est. I. Nunquam diceret, Magistris nostris Cap. XI de auctore privato sermonem faciens, 2. Synodi Provincialis Capitula pro Decretis fidei non citaret Cap. X. Non diceret etiam, Beatißimæ & Apostolicæ Sedis, qua loquendi formula Romanus Pontifex numquam utitur Cap. XI. 4 Non loqueretur in tertia persona de Prȩsulibus sanctarum Plebium, sed prima pluralis numeri; ibidem. 5. Non diceret Piissimi Patres, id est Romani Pontifices, nos docuerunt; ibidem. 6. Loquitur etiam ut mere Laicus, obsecrationum Sacerdotalium sacramenta respiciamus; ibidem, & Cap. XII, non otioso contemplamur intuitu. 7. Nihil ordinat, nihil statuit, nihil præcipit, contra morem; sed hæc tantum, His ergo Ecclesiasticis regulis ita confortati sumus, ibidem. Romanus Pontifex pro more sic non loquitur. 8 Non diceret etiam, quod ibidem legimus, Apostolicæ Sedis nos scripta docuerunt; nec etiam illud, Vt prorsus non opinemur Catholicum. Romanus Pontifex in re doctrinali non adhibet hanc vocem opinamur. Ex his certum mihi esse videtur, Capitula illa nullo modo Cælestini esse; sed Prosperi, uti ex stylo, sensu, phrasi, doctrina, & proprio loquendi modo satis probabiliter colligitur. Quā autem hæc a Cȩlestini stylo, genio, & scribendi ratione aliena sint, [sed Prospori.] nullo certe negotio a prudente & perito Lectore statim deprehendetur, si vel in præfixam illius Epistolam oculos conjiciat. Illud autem, quod scribit Prosper in Præfatione ad Object. Vincentii; nimirum fidem a se defendi Sedis Apostolicæ auctoritate, non eo sensu accipiendum est, quo accipis pag. 250, quasi Sedes Apostolica hoc munus homini laico, ut fateris ibidem, imposuerit; sed alio, eoque nativo, nimirum Sedis Apostolicæ decretis, judiciis, sententiis, auctoritatibus, ut legitur ipso titulo Capitum Epistolæ Cælestini annexorum; unde probabiliter conjicio, Prosperum innuere, se contra Pelagianos hujusmodi auctoritatibus vel auctoritate Sedis Apostolicæ fidem defendisse, ex quo ulterius probatur, Capita illa a Prospero scripta fuisse, & Epistolæ Cælestini annexa.

XI

[17] Sed ad Vincentium redeamus, quem vis, arte mala & vana interpretatione, & ut vulpeculam sub Monachi habitu latuisse. Quamobrem vero tandem? Hoc jam dispiciendum restat. Dixerat Cælestinus in præmissa Epistola, [quem Vincentius non vocat Criminatorem,] non sit his liberum, habere pro voluntate sermonem; quærit autem Vincentius cap cit. quinam sint illi, quos Cælestinus prohibeat, habere pro voluntate sermonem, vetustatis prædicatores, an novitatis inventores; ipse dicat, & dubitationem legentium ipse dissolvat. Quid quæso hic mali vel ipsamet maligna suspicatio somniaret? Sequitur enim, nimirum in Cælestini litteris, quas hoc loco Vincentius laudaverat, Desinat, si ita res est, vel, si ita res sunt, uti apud Cælestinum, id est, ut enucleat glossando Vincentius, si ita est, ut apud me quidam urbes & provincias vestras criminantur, quod eas quibusdam novitatibus consentire noxia simulatione faciatis; Desinat itaque, inquit, incessere novitas vetustatem. Subjungis illico in hist. pag. 249 *, Videas, quomodo Prosperum & Hilarium despicit? quos vocat criminatores, vago quodam nomine, Quidam criminantur: in quibus verbis, insignem contumeliam agnoscis. At, [ut perperā assumitur;] unam vocem in aliam vertis. Criminator, semper male sonat, Criminari vero non semper. Ad Ambrosium Calepinum te remitto; quamquam apud illum vocem hanc criminator non invenies, uti nec apud Latinos. Et vero, nisi criminor & criminatio in bono sensu aliquando accipi posset, nugatorie diceretur falsa criminatio, falso criminari. Itaque in Grammaticam peccare non dubitasti, ut in caritatem, imo & in sanctissimi viri pietatem commodius peccares. Quod vero contumeliæ loco habes nomen illud vagum Quidam, est sane quod risum moveat, in plurali præsertim numero. Quis unquam talia vel somniasse potuit? nimirum de quopiam hominum genere citra contumelam dici non posse, Quidam, Aliqui, Nonnulli.

[18] Dicis præterea, Vincentium inde calumniam auxisse in Prosperum, quod istum apud Cælestinum Urbes & Provincias criminatum fuisse scribat. [sicut nec ipsum accusavit Prosper,] Vincentius, inquis, quo contra Prosperum integræ, non modo Vrbes, sed & Galliarum Provinciæ stare credantur, fingit illum criminatum fuisse Vrbes &c. Itane, Vincenti, inquis, nescio quos Presbyteros, Vrbes & Provincias vocas? Prosper non Episcopos accusarat, quod Provincias noxia simulatione quibusdam novitatibus consentire facerent, uti perperam scribit Vincentius, ut duos illos Lerinensium & Maßiliensiū delatores in Episcoporum invidiam trahat; sed præter paucos alios, tres illos dumtaxat, Caßianum, Faustum, Vincentium (quos omnes fuisse Presbyteros, inquis, ex nostra Historia patet) accusavit. Ab hoc ultimo incipio, & mihi hi dicas, [de Presbyteris quæstus an. 431] velim, unde habeas, Faustum & Vincentiū Presbyteros fuisse sub finem anni CCCCXXXI vel sub initium XXXII, quo, ut fateris ultro, dicta Cælestini Epistola scripta fuit: tu enim diserte fateris, illum Abbatem creatum fuisse anno CCCCXXXIII, Maximo ad Insulas Rejenses ex monasterio Lerinensi translato. Quod autem Presbyter ante illud tempus ordinatus fuerit; unde habes? unde probas? Profer amabo testimonia illa veterum; illa quippe in tua Historia non invenio, licet dicas, in ea, ex testimoniis veterum hoc sæpe insertum fuisse, Sæpe, inquis? at ne semel quidem invenio. Presbyteros fuisse, sat scio: sed quod duo illi dicto anno Præsbyteri essent, dicis quidem, sed non probas. Cur igitur tam indubitanter afferis? Idem, idque potiori jure, dicendum est de Vincentio, qui cum esset Frater S. Lupi, isque minor natu; & cum circa annum CCCCXXIII Lupus juvenis esset, uti eum Sidonius vocat in Eucharistico, quam sancta Caprasi vita senis, juvenisque Lupi; Vincentium anno CCCCXXXI vertente, vel XXXII, juniorem adhuc fuisse necesse est. [(qualis tunc necdum erat Vincentius)] Unde igitur habes, illum Presbyterum fuisse? Inde sane, quod eum a Prospero ad Cælestinum delatum fuisse, gratis omnino fingas: & cum Prosper Presbyteros detulerit, ut constat ex Cælestini Epistola, inde facile deducis, Presbyterum eo tempore fuisse. Sed ex eadem Epistola contrarium apertissime deducitur. Nempe illi Presbyteri, ut ex eadem Epistola evincitur, sacras conciones habebant ad populum, imo & coram ipsis Episcopis; Hos ipsos, inquit, Cælestinus, a Deo nostro positos novimus ad docendum; sed quid illic spei est, ubi Magistris tacentibus, ii loquuntur, &c. id est, illi Presbyteri; cum igitur Cassianus, Faustus, Vincentius Monachi essent ac degerent in monasteriis, ex illorum Presbyterorum numero esse non poterant qui in Ecclesiis ad populum prædicabant.

XII

[19] Præterea illud Vrbes & Provinciæ te pupugit; vis enim tres illos dumtaxat, & paucos, seu totidem alios delatos fuisse. Cur igitur ad sex illos Episcopos, Venerium, Marium, Leontium, Auxarium, Arcadium, Philtatium Papa Cælestinus scripsit? [iisque non paucis, ut vult auctor Hist. Pel.] Venerium scilicet Massiliensem, Leontium Forojuliensem, Arcadium Vinciensem, qui per id tempus in prædictis civitatibus erant Episcopi, ut videre est in Gallia Christiana; ubinam vero tres alii fuerint Episcopi, non constat. Cur igitur tam pauci Presbyteri, si tam multi Episcopi? Quis porro neget, diversas Urbes fuisse, quarum Presbyteri delati fuerant, quibus auditorum seu plebis turba adstipulabatur, aut certe pro more applaudebat. Deinde, Nescio quos Presbyteros vocat, quasi vero Cassianus notissimus non esset, qui uno vel altero ante anno, instante Leone Magno, contra Nestorium ut doctissime ita nervosissime scripsit. Deinde in cordis adyta penetras, aisque hæc Vincentiū eo fine exaggerasse, ut Prosperum in invidiam Episcoporum trahat; & hæc sine teste, nisi forte V ossio vel Usserio nescio quo, heterodoxis hominibus… Dicis etiam, Vincentium perperam scripsisse, illos Episcopos a Cælestino correptos fuisse, quod plebes suas noxia simulatione quibusdam novitatibus facerent, [cum multi Episcopi eorum causa fuerint merito reprehensi.] seu (quod idem est) sinerent & tolerarent, prædicantibus scilicet illis Presbyteris, consentire. Numquid hoc jure illis Cælestinus non imputat? Consule illius verba, Vestræ, inquit, dilectioni imputamus. Causa igitur erant, moralis scilicet, hujusmodi perturbationis, ut patet ex ipsis terminis. Cur ergo nodum quȩris in scirpo?

[20] Carpis etiam illum, quod toties urgeat illud, si ita res est, ut supra exscripsimus, [simpliciter Vincentius ostendit non tolerandas esse novitates,] quo falsam a se haberi denotat Prosperi delationem. Parum sincerus glossator es, tenebras adspergis, ut meridianam lucem illustres; & ut limpidissimam exponas sententiam, malignas parum humani judicii umbras seu nebulas accersis. Illud unum in opusculo suo Vincentius ostendere sibi proposuit; in re Doctrinæ ac Religionis profanas novitates sugiendas esse, ut Paulus monet; quod cum multis argumentis probasset, hoc tandem probat auctoritate Romanorum Pontificum, de quo paulo post, ac præ ceteris ex recenti Epistola Cælestini, in qua scilicet vetat, ne Presbyteri illi habeant pro voluntate sermonem, id est, prædicent in Ecclesia. Quinam porro illi? Vetustatis Prædicatores, an novitatis inventores? Dicat ipsemet Cælestinus, [auctoritate Cælestini,] in eadem scilicet Epistola, & dubitationem dissolvat; Desinat, inquit Cælestinus, si ita res sunt, incessere novitas vetustatem. Quid amabo in propositum magis quadraret? Illud autem, Si ita res est, explicat, id est, Si ita est ut deferunt isti, quod scilicet Presbyteri tacentibus Episcopis adversantia veritati prȩdicent, indisciplinatas quæstiones in medium vocent, &c. Desinat, inquit resumendo, si ita est, incessere novitas vetustatem. Quid quæso hic non clarum & limpidum? quid deest? quid superest? Repetit, inquis, illud, si ita est; repetiit etiam Cælestinus, tu vide sis; si ita est, si ita res sunt; repetiit, ut explicaret Cælestini mentem, & finem propter quem scripta fuerat Epistola.

[21] Quidā adstruebant errores Prædestinatianorū, eosque tribuebant Augustino, ut tanto suffragio gauderent, quidam alii, [redarguentis eos qui Prædestinatianorum errorem imputabant Augustino,] iique Presbyteri & docti, errores illos refutabant quidem; sed non ab iis æque strenue Augustinum vindicabant, cum ejus sententiam de prædestinatione satis non penetrarent; imo in eum aliqui, nimio disputationis æstu abrepti zeloque indiscreto, hoc nomine paulo intemperantius invehebantur. Prosper tam errantibus, quam erroris impugnatoribus, valide obsistebat; quod ii, sane immerito, Augustinum lacesserent, aut saltem frigidius seu molliori brachio illum a Prædestinatianorum calumniis vindicarent. Tacebant interea quidam Episcopi, & Ecclesia his dissensionibus scindebatur: recurrit Prosper ad Cælestinum pro remedio; hic ad illos Episcopos, in quorum Civitatibus prædictæ seditiones seu disputationes fervebant, gravem illam dedit Epistolam, veruitque ne novitas vetustatem incesseret, id est, novus Prædestinatianorumerror vetustam Ecclesiæ doctrinā, Desinat inquit, novitas incessere vetustatē, seu verius, novam illam agendi rationem [damnavit] qua scilicet Presbyteri, præsentibus & tacentibus Episcopis, quȩstiones indisciplinatas in Ecclesia agitabant, & populo prædicabant. Et quia nonnulli ex Catholicis, ut dixi, Augustini doctrinam hoc nomine sugillabant, quod eam forte minus intelligerent; adeoque sanctissimo Doctori obloquebantur, quasi aliqua erroris fuligine tinctus fuisset; Cælestinus Epistolæ suæ cap. 2, hoc expresse vetat, & Augustini fidem atque doctrinam summopere commendat, & improbis illis oblocutoribus silentium imponi mandat.

[22] Illa igitur tua, tuique V ossii adnotatio vel suspicio, levissima est, nullo prorsus rationis freta momento, nisi mera & minime ferenda obloquendi sanctissimo Patri libidine; [quod temere diceretur Vincentius fecisse;] quem hic quasi in scena nobis exhibes, mille dolos artesque concinnantē, totas Urbes moventem & Provincias, detonantem in Prosperum, eique calumnias affingentem, ut eum tamquam falsum delatorem seu criminatorem (ut vocas) in Episcoporum trahat invidiam, & in Cælestini decreto perperam gloriatum ostendat; ac demum suis veluti armis, Prospero rejecto, exclamantem, ergo hæc fuit Beati Cælestini sententia, non ut vetustas cessaret obruere novitatem; sed potius novitas defineret incessere vetustatem, quæ in hunc modum explicas pag. 250; * Desinat novitas doctrinæ Augustini, Prosperi &c. incessere vetustatem doctrinæ Caßiani, Fausti,& c. & statim exclamas, quis ad hæc non hæreat? Hæreo sane præ stupore, quod homo Catholicus, sibi tantum arroget, ut levissimam & vanissimam Vossii hominis hæretici conjecturam, & plusquam inanem & sanctissimo viro injuriosam & contumeliosam suspicionem, communi & universali tum antiquiorum, tum recentiorum (ut fateris ultro) judicio anteponendam esse ducat. Si Patrum Loca hoc modo interpretari liceat, additis ad libitum quibuscumque, nihil sane illis a quolibet non affingi posset. Tres illos Vincentii versus relegas velim, Lector benevole, quos supra exscripsi, idque uno tenore; & nisi præoccupatum animum habeas, judicabis illico, nitidum, catholicum, & sincerissimum sensum illorum esse; nihil fraudis & doli, nihil criminationis in Prosperum, accusationis in Augustinum, nihil demum hæretici veneni inesse.

XIII

[23] Sed pergis, & Vincentium Lerinensem illum esse dicis, ad objectiones, quas Vincentianis vocant, Prosper respondit. Quo vero teste hoc asseris? Nullo. Quo argumento? Nullo. [uti etiam Vincentianæ objectiones,] Baronius in Martyrol. ad 24 Maji alium substituit; quem tamen juniorem esse dicis, cum hic Gennadio convixerit. Sed hoc nihil probat; quia potuit jam grandior natu Gennadio convixisse, & longe ante scripsisse prædictas objectiones. Quasi vero Faustus Gennadio non convixerit, quem tamen jam anno CCCCXXXI aut XXXII ad Cælestinum a Prospero delatum fuisse, scripsisti. Gratis igitur hunc Vincentium Lerinensem esse dicis, omni prorsus probationis adminiculo destitutus; [eidem gratis adscribuntur,] quod certe Historicum, imo (si Superis placet insignem Historiæ restauratorem non decet. Hoc certe non reticuisset Gennadius, cum de Vincentio & Prospero: nec etiam ex eodem utriusque nomine hoc quisquam, nisi ridiculus, probet. Quasi vero eo seculo plures non vixerint Vincentii, uti & Simones & Judæ tempore Apostolorum. Sed hæc inania diutius refutare pudet.

[24] Hoc unum restat, ut singularia quædam breviter adnotem. 1 Fateris pag. 245. * Commonitorium anno CCCCXXXIIII prodiisse, [& alia multa,] auctore Peregrino Monacho, nimirum Vincentio; eoque collusionis reo cum Fausto Abbate suo, pag. 249, * cum eodem Fausto aliisque Syncellitis Letinensibus contra S. Augustini doctrinam conspirante, pag. 246; * quem Insula Lerinensis ante annum CCCCXXVII Eucherio teste jam habuerat, ut fateris ultro pag. 451. * Ibidem tamen asseris, Vincentium auctorem Commonitorii nondum fuisse Monachum Lerinensem, cum hoc opus eddit. Numquid hæc repugnantia non sunt? 2. Dicis pag. 250, * non jam præsumptionem, sed evidentiam esse, quod Vincentius Semipelagianus extiterit; & pag. 246, * hoc ipsum fieri a te palam ibidem; tamen ad Vossii sententiam accedere religioni ducis, addisque, dari occasionem dubitandi. Res igitur perspicua non est, neque facta palam; cur ergo tibi contradicis? 3. Dicis pag. 252, * Nullam per te injuriam Vincentii sanctimoniæ importari, dum illum Semipelagianis accenses, dum criminatorem appellas, eique malas artes, fraudem, cuniculos, invidiam & odium in Prosperum exprobras, pag. 249 * & alibi. 4 Ibidem paucos fuisse dicis, [invicem sibi contradictoria,] qui doctrinam Augustini de prædestinatione aversarentur; id est, qui Semipelagiani essent; alibi tamen (ut pag. 252, * & 192, * & alibi) fere omnes Galliarum Episcopos Semipelagianos fuisse dicis. Si fere omnes Galliarum Episcopi, quomodo pauci? 5. Sanctum illum sæpe ac sæpius appelas, eumque in Sanctorum Album relatum fuisse, & erectis aris jure ac merito coli fateris pag. 252: * dicis tamen pag. 245. * ab eo Commonitorium evulgatum fuisse, in Fausti gratiam, contra doctrinam & sectators S. Augustini, quos aperte hæreticos per summam injuriam vocat. Hoccine est Sanctum & cultu dignum agere? Sed unde hæc habes? Imo (ut dixi) pag. 251 * asseris nondum fuisse Monachum Lerinensem, cum hoc opus litteris mandavit. Vix alibi, mi Lector, plus figmenti, calumniæ, fabulæ, repugnantiæ, vel (ut vocant in Scholis) contradictionis invenies.

[25] Omitto illud argumentum, quod ex Prosperi zelo, eruditione, subtilitate & perspicacia duci posset. [atque ex solo Prosperi silentio fatis refutanda.] Fieri quippe non potest, ut credas, te in is Prospero superiorem esse, & profundius penetrare in intima reconditorum Commonitorii sensuum adyta. Cum igitur Prosper talem Vincentii sensum, finem, & animum numquam esse compererit (alioquin non siluisset, in re præsertim tam gravi; & longe potiori jure Vincentium,quam Cassianum refutasset; immo causam ad Sixtum ,aut Leonem Cælestini successores detulisset; sed ne verbum quidem: siluit etiam Fulgentius, siluit Cæsarius, aliiqu innumeri, qui Augustini doctrinam summo animi ardore propugnarunt, tum in Europa, tum in Africa) nullo sane fundamento nituntur ea, quæ cum Vossio & Usserio adstruis; & mirum est, inter Catholicos, unum dumtaxat inventum esse, qui, dente maligno & stylo maledico, duorum hominum heterodoxorum exemplo animatus, aureum illud opusculum configere, & eruditissimi juxta atque sanctissimi Patris nomen & famam conspurcare non dubitarit.

XIV

[26] Et vero cum nihil unquam nervosius ad conterendas Novatorum blasphemias, meo saltem judicio, a majoribus acceperimus (quod suo quoque calculo donabit Lector eruditus, [Male igitur fingitur Cōmonitoriū,] si opusculum illud paulo attentius perlegerit) pessimi sane, ut consilii, ita & exempli fuit, quod illius sensum, animum, ac propositum ita confundere, nec non evertere seu pervertere, intolerabili certe fidentia volueris; ut non jam contra hæreticos, sed contra Augustinum illiusque sequaces, in favorem hæreticorum; non jam pro doctrina Catholica, de divina Christi gratia, sed pro erroribus Massiliensium, in gratiam Fausti & Cassiani; in favorem liberi hominis arbitrii, ad destructionem gratiæ Christi; non jam bono animo & zelo catholico & sincera mente, sed per fraudem, per invidiam, per injuriam, per cuniculos, ad conciliandam Prospero invidiam & calumniam affingendam, Vincentium suum illud Commonitorium scripsisse, indubitanter, ut perspicuum & palam a te factum, [subdole esse scriptū contra Augustinum,] pronunties; adeoque Catholicos suis armis exuas; & Ecclesiæ antiquum illum suum clypeum, jam a mille ducentis annis Novatoribus oppositum, detrahas; idque non sine sarcasmo & pungente joco, pag. 250 * ubi dicis, Vincentio, idem quod Chymicis accidisse, quorum labor, cum ad aurum conficiendum collimaret, licet intento fine fraudentur, utilia tamen medicamina reperiunt; ita Vincentius, cum Augustini fortasse doctrinam, veluti per cuniculos, subruere tentaret, ceteras hæreses a fundamentis evertit. Hæc impune ac libere dici, scribi, spargi, est sane quod omnes miremur. Hoc unum ad maledicentiam deerat, ut Vincentium Ciniflonibus etiam illis comparares. Illud autem, Fortasse, tibi excidit, cum in eadem pagina scribas, hoc evidens & perspicuum esse; & pag. 246, * a te fieri palam, iis scilicet, qui sibi oculos non eruerint.

[27] Pessimam autem excusationem præmittis; nimirum, hæc doctrinæ Augustini cultum & veritatis amorem tibi prorsus invito extorsisse. Augustini sane non Hipponensis cultus, sed forsitan Yprensis; amor quoque, non veritatis antiquæ, [& quidem ut pro hæretico habitū a Vincentio,] sed novæ conspirationis seu verius Novatorum. Invito extorsit, inquis; Quis te cogebat? Cultus Augustini. Quasi vero Augustinus huc usque nullum habuerit sincerum cultorem. Pessime haud dubie coluisti, cum eum a Vincentio Lerinensi, auctore certe, velis, nolis, maximi nominis pro hæretico (quamquam id falsissime) habitum fuisse dicas. Numquam talia Gennadius, Faustus, Cassianus, Hilarius. Primus quidem Catholicum permansisse scribit cap. 38 de Script. [licet laudatum a Gennadio,] Eccles. & licet forte aliquid illius non probet, de quo multi contra cum disputarunt, non tamen hæresim dici posse ultro fatetur. Tu pag. 293 * dicis, esse sententiam de prædestinatione gratuita. Ad gloriam, concesserim; ad primam gratiam, dare non possum, quam ipsemet Gennadius ultro admittit. [Cassiano,] Cassianus ne Augustinum quidem appellavit unquam, nisi semel lib. 7 de Incarnat. cap. 27, ubi eum magnum Sacerdotem vocat. Faustus in Epist. ad Grȩcum hæc tantum de illo habet, In scriptis S. Pontificis Augustini, etiamsi quid putatur apud doctißimos Viros esse suspectum; ex his, quæ damnanda judicasti, nihil noveris reprehensum. Non dicit apud se, sed apud doctissimos viros: [Fausto,] cur ergo dicis, pag. 245, * Faustum ibi testari, nescio quid in Augustino sibi aliisque displicuisse. Aliis quidem, diserte asserit; sibi vero, ubinam quæso? Cur igitur imponis? Immo ex hoc loco manifestum fit, Augustini doctrinam contra Massilienses ab eo defensam fuisse (erat enim, ut ibi etiam fateris, Græcus ille Diaconus Massiliensis) ex his, inquiens, quæ damnanda judicasti, nimirum cum Massiliensibus, nihil noveris reprehensum; duos vero libros a Fausto editos de gratia & libero arbitrio, contra Augustinum scriptos non fuisse, infra dicemus. Hilarius demum, numquam illam notam Augustino inussit, [Hilario.] cujus, teste Prospero, admirator fuit; & cui tantum difficilis visa est, ut supra dixi, Augustini sententia de prædestinatione gratuita ad gloriam, & de qua ipsum Augustinum per litteras consulere voluerat. Pessime igitur Augustino consulis, dum illum a Vincentio Lerinensi pro hæretico habitum fuisse dicis; pessime Ecclesiæ, cui unum ex suis Fortibus subtrahis; & quem illa erectis aris una cum populis colit, ad Semipelagianorum castra, quasi exploratorem detectum, remittis; & opusculum illud aureum, quod laudari satis non potest, quo nihil habet ad manum ex antiquis monumentis Ecclesia nervosius & commodius, ad refutandam hæreticorum superbiam ac præsertim Novatorum, prorsus inutile reddere voluisti. Sed votis, ut spero, non obsecundabit eventus.

XV

[28] Sed quam procul abfuerit Vincentius a Semipelagianorum partibus, [Vincentius autem a Semipelagianismo a lienissimus,] non modo argumento negativo probamus (cum nullus unquam Catholicus pro Semipelagiano, jā a mille ducentis & amplius annis, illum habuerit) ac solvimus illa futilia, quæ ex illo perperam opposuisti; verum etiam positive, ut ajunt, ex disertissimis illius verbis recte illum sensisse in hac materia demonstramus. Relegamus cursim illius vestigia, in Commonitorio; I. Pelagium, Cȩlestium eorumque doctrinam, divinæ gratiæ contrariam, passim execratur cap 14, 34, 43; ranas vocat & cyniphes & muscas morientes; immo illorum placita ita horruit, ut in hæc verba eruperit capite 14. Horreo dicere, inquit, sunt enim tam superba, nimirum illorum placita contra divinam gratiam, ut mihi non modo affirmari, sed ne refelli quidem, sine aliquo piaculo posse videantur. Cap. vero 23, præfatum Pelagium detestatur; sic enim ibi illum vocat, qui tantam, inquit, virtutem liberi præsumpsit arbitrii, ut ad hoc in bonis rebus per actus singulos adjuvandum, necessariam Dei gratiam non putaret: Cȩlestium vero, prodigiosum ejus discipulum, ibidem appellat. Profanum igitur Pelagium detestatur, quod Dei gratiam necessariam esse negaret, [ad singulos actus necessariam Dei gratiam esse asseruit,] æd singulos actus Audio? Ad singulos actus (nimirum qui ad salutem pertinent) necessariam esse Vincentius putavit, tenuit, credidit, ad primum conatum, ad petendum, pulsandum, quærendum, cum hæc nihil nisi actus sonent. Cap. demum 43 Pelagium, Cȩlestium, Nestorium jure meritoque damnatos esse testatur. Præterea cap. 1 diserte, fidem Domino adjuvante, muniendam esse dicit: fidem igitur sine divina gratia elici non posse, tenuit. In præfatione vero aperte fatetur, se tandem in portum Religionis, cunctis semper fidißimum, Christo adspirante, conditum esse: Christus vero non nisi per divinam gratiam adspirat Cap. 40 in Iulianum Pelagianum invehitur, qui se collegarum sensui aut incorporare neglexit, aut excorporare præsumpsit: ex quo pater, quam infestus esset inimicis gratiæ Christi. Cap. 43 communem illam Episcoporum & sacro sanctam consensionem, in retinenda scilicet fide Catholica, cælestis gratiæ munere inspiratam fuisse scribit; & hunc divinæ gratiæ hostem dices?

[29] Nullum denique ex antiquis invenio, qui de Sedis Apostolicæ auctoritate, [& auctoritati Sedis Apostolicæ plurimum detulit,] in controversiis ad fidem & religionem pertinentibus, disertius scripserit. Cap. 43, Ne quid deesse, inquit, tantæ plenitudini videretur; nimirum ad servandam antiquæ fidei prærogativam, & profanas hæreticorum novitates refellendas, adjecimus Sedis Apostolicæ auctoritatem… & eam interponere, necessarium judicavimus; & Apostolicis Catholicis que Decretis standum esse, concludit. Fateor in hoc genere nihil a me inventum esse nervosius & disertius, pro adstruenda, quantum ad controversias fidei decidendas, Romani Pontificis & Sedis Apostolicæ auctoritate; hic tamen unus, non gravis Episcopus, non Cardinalis Eminentissimus, non Doctor insignis & scriptorum editorum gloria conspicuus; [ideoque merito defenditur contra censorem temerarium,] sed privatus, privato consilio, & nescio quo instinctu, sine teste Catholico, doctissimum illum & sanctissimum Patrem, qui pariter doctrina & sanctitate conspicuus in Martyrologio Romano esse dicitur, de illo suo gradu & pacifica mille & ducentorum annorum possessione deturbat; Semipelagianum hominem esse, denuntiat; ejusque Commonitorium, non jam ut credidit huc usque Ecclesia Catholica, contra hæreticos, sed contra Augustinum scriptum editumque; idque malis artibus, per fraudem & cuniculos, & ad instar vulpeculæ palam a se factum, atque ita perspicuum, ut ab iis tantum non videatur, qui sponte sibi oculus eruunt, & (ut ait pag. 166) * mirari satis non possit, viros eruditos (id est omnes Catholicos, qui a MCC annis. vixerunt) tot nævos in Commonitorio Vincentii non vidisse, non adnotasse. Ne tamen S. Vincentio obesse videatur, quod Lerinensem insulam inhabitarit, cujus piissimos religiosissimosque incolas hic auctor pro Semipelagianis habet, apologiam, ex eodem Brunone Neusser, pro illis subnectimus.

I

[30] Erant in ore famæ, inquis pag. 136 *, ob vitæ sanctitatem ac monasticæ disciplinæ rigorem, Lerinenses; hi quidem Caßtani volumina avide perlegebant, adeoque eisdem delectabantur, ut novas ab eo Collationes efflagitarint (Decem priores scriptas fuisse post annum CCCCXIX, & septem alias ante annum CCCCXXVI demonstravimus alibi) illi porro erant S. Honoratus, [qui omnes etiam Lerinenses accusat ut avidos lectores Cassiani,] Eucherius, Maximus, Hilarius, Lupus, Faustus. Cur amabo Vincentium omisisti? Dicis etiam, Eucherium, iteratis litteris, septem illas Collationes a Cassiano extorsisse; ac demum Cassianum confidenter locutum fuisse de divina gratia in Collat. 13 ad Lerinenses. In paucis lineis quam multa falsa & ficta hoc loco proferas, incredibili sane confidentia, quam Guesnajo aliisque passim exprobas, mox ostendo. Quod Lerinenses avide legerent Cassiani volumina, haud dubie fingis; quia nullibi legis; [cum hic unius Eucherii causa scripsisse se dicat,] ac proinde sine ullo teste, non sine summo Historici dedecore adstruis. Demus enim, Eucherium optasse, desiderasse, & ea de causa scripsisse ad Cassianum; de Honorato nihil tale habemus. Imo cum diserte Cassianus scribat, in Præfat. ad septem priores Collationes; quod unius desiderio, nimirum Eucherii, & alterius labori, hoc modo consulat, vel inde manifestum fit, alterum tantum desiderasse, optasse, institisse. Quod autem iteratis litteris, nullibi lego. Vellem, ut litteraria illa scrinia mihi saltem indicares, in quibus reperire possem Eucherii litteras ad Cassianum, unas saltem, si non binas atque iteratas, quarum nullus meminit usquam; non Cassianus, non Eucherius, non Hilarius, quem Eucherius summopere dilexit & ad stuporem usque miratus est. Meminit quidem Eucherius litterarum, [non tamen litteris iteratis rogatum.] tum Honorati ad se, tum suarum ad Honoratum, in quibus acutum illud & amabile dictum, Ceris sua mella reddidisti, ut refert Hilarius in vita Honorati; sed vel Cassiani ad illum, vel illius ad Cassianum, nulla uspiam mentio. Cur igitur iteratas litteras fingis? Quid ad hæc quæso adoratores tui? Quis enim non videat, Historiam a te non scribi, sed dari fabulam, eamque satis male & inconcinne materiatam.

II

[31] Deinde quod Lerinenses prædictis Cassiani Collationibus tanto pere delectarentur, haud dubie dicis a temetipso; quis enim alius? Ea vero præmittis, quæ minime apposita sunt ad persuadendum: dicis enim (& in hoc fidem non detraho, [Idem censor male eosdem laudat ut Sanctos & traducit ut hæreticos,] cum ex antiquis monumentis constet) Lerinenses eo tempore, nimirum post annum CCCCXIX, & vitæ sanctitate & monasticæ disciplinæ rigore, floruisse; ex quo sequitur, sana quoque & intaminata fide fuisse: nulla quippe est germana sanctitas, sine fide. Parum igitur apposite sanctos esse dixisti, quos infideles ab omnibus haberi volebas. Sed cum sanctos esse constet, & mille antiquorum testimoniis eorum sanctitas comprobetur, nullus autem Catholicus dubitet de illorum fide; ut ex sanctitate probata, fidei probationem elicio. Tu vero, nullo prorsus testimonio fretus, quamvis sanctitatem agnoscas, fidem tamen in crimen gratis & temere vocas. Ita prorsus cohærentia inter se mihi dicere videor, tu vero non nisi absona & incongruentia. Cum sanctitate veram fidem recte compono; tu cum infidelitate & hæresi inepte componis. Aut sanctos nega, aut fideles agnosce; & quibus sanctitatem negare ausus non es, fidem iis immerito detrectas. De Honorato, Eucherio, Lupo, tu ipse vel dubitare vereris; Hilarium & Vincentium, imo & Cassianum a tuis calumniis jam vindi cavimus, [quibus inscriptæ sunt Cassiani Collationes] & Faustum ex parte, sed de illo adhuc infra; pessime igitur, & gratis, & falso ea verba scripsisti, quæ supra retuli, Adeoque eisdem delectabantur, nimirum Cassiani Collationibus, vel (ut certissime sentis) erroribus, hæresibus, blasphemiis; hæc etiam sine teste scripsisti; non alio, ut patet, quam maledicendi studio. Eodem recidit, quod dicis de Collatione XIII, Lerinensibus inscripta: quod certe manifestam falsitatem præfert. Numquam enim Cassianus Collationes suas Monachis Lerinensibus inscripsit; sed decem primas Leontio & Helladio, septem alias quæ sequuntur Honorato & Eucherio; septem denique ultimas sanctis, id est Monachis, qui Stœchadas Insulas incolebant. Sed hæc sunt levia, ad majora gradum faciamus.

[32] Pag. 165 * dicis, Cassianum septem Collationes Honorato dicasse; sed præcipue, inquis, XIII, qua Augustini doctrina pulsatur. [præsertim Coll. 13,] Illud præcipue XIII, ex mera fingendi affingendique libidine addidisti; & ut ante jam dixeras, Cassianum confidenter locutū fuisse dicta Collatione XIII, uno criminandi ductus studio. Eadem quippe religiosa confidentia, prout res quæque postulat, a Cassiano discussa est; cum autem Collationis XIII argumentum Dei protectio seu divina gratia dedisset, non mirum, si de divina gratia ibi, non vero alibi disputarit. Nullo igitur modo confidentius in hac locutus est, quam in aliis; uti adstruis, longe profecto confidentius & liberius, quam par esset. Uti & illud quod indicavi, nimirum hanc præcipue Collationem Honorato a Cassiano dicatam fuisse, quod præter te nullus unquam dixit aut scripsit Egregium sane non Historiæ Pelagianæ, sed fabularum nugarumque scriptorem! Hæc levia sunt, sat scio; [unde Semipelagianismum hauserint,] tu tamen, qui uno dumtaxat criminandi studio ductus hæc scribis, longe graviora fecisti. Sed pergamus: Germana igitur apud Lerinum, Semipelagianismi origo a Cassiani Collationibus eo missis petenda est, ut habes pag. 166 *: ibi autem corrigis Vignerium, qui putavit, Faustum Lerinensium Abbatem errorem hausisse ex Juliani sermonibus, quem eo appulisse dicit. Gemina fabula: Fingit enim Vignerius eo Julianum appulisse, quod gratis & absque ullo teste adstruitur. Tu etiam hic multa fingis; puta quod anno CCCCXXVIII in d. Insula florerent Maximus, Hilarius, Faustus, Lupus cum Fratre Vincentio, sed nos demonstravimus, Lupum ex Insula anno CCCCXXVI aut VII discessisse. Imo ex litteris Eucherii hoc ipsum confirmas pag. 251 *, & ex Legatione Lupi & Germani pag. 192 *: [& cum illis Vincentius,] item pag. 251 * diserte scribis, Vincentium, cum hoc opus litteris mandabat, nondum Monachum Lerinensem fuisse; cur igitur dicis, floruisse in Insula Lupum cum Fratre Vincentio anno CCCCXXVIII. Hic certe trita parœmia scite locum haberet; Oportet, &c. cetera reticeo: ibi autem etiam erras, cum dicis, tunc rem quæstionis fuisse, non dogmatis, nimirum Semipelagianismum. Non ita Augustinus, qui rem hanc ad fidem pertinere passim asserit; non ita Prosper, qui centies in opusculo contra Collatorem, fidei Catholicæ Semipelagianorum errores adversari scripsit, eosque foris latrantis hæreticæ loquacitatis in ipsa præfatione accusavit; unde falsum esse constat illud quod dicis p. 239 *, nusquam Semipelagianos a Prospero hæreticos nuncupatos fuisse.

IV

[33] Accusas etiam Lerinenses pag. 188 *. Interea, inquis, Semipelagiani in Galliis, Ducibus Caßiano ac Monachis Lerinensibus, [atque Augustinum cœperint insectari.] sententiam S. Augustini de gratuita prædestinatione, tum ad fidem, tum ad gloriam, acerrime insequebantur. Omisso Cassiano, quem jam a tuis dicteriis vindicavimus; quomodo id probas de Monachis Lerinensibus? Ex Epistolis Prosperi & Hilarii ad Augustinum. Sed quid tandem in Epistolis? An forte Lerinensium in iis aliqua fit mentio? Nulla prorsus. Hilarium, inquies, in sua ad Augustinum Epistola Prosper appellat. Ita est: sed Arelatensem Episcopum, [nominatim Hilarius, qui tunc Episcopus erat non monachus,] non Monachum Lerinensem. Sed, inquies, ante is fuerat Monachus Lerinenfis. Esto: eo tamen anno, nimirum CCCCXXIX, quem etiam ad marginem notas pag. 188 *, Hilarius erat Episcopus Arelatensis; nec illius mentionem sub alio nomine facis p. 167 *, idque cum Prospero, qui Episcopum illum Arelatensem, non vero Monachum Lerinensem vocat. Ad Faustum forte recurres, qui tunc erat Monachus Lerinensis. Demus hoc, quamquam illum etiam ex parte vindicavimus & adhuc in hac vindicabimus: ille unicus est. Appella quæso alios, idque ex Epistola Prosperi ad Augustinum. Dato enim & non concesso, quod hic scripserit contra Augustinum & vere Semipelagianus fuerit; [& Faustus, cujus si qua fuit culpa, non potest omnibus imputari:] inde non sequitur, Monachos Lerinenses generatim, ut scribis, non Semipelagianos modo, verum etiam Semipelagianorum Duces extitisse. Crimen unius immerito aliis omnibus attribuis: quasi vero ceteris Apostolis proditio Judæ imputanda sit. Sed, inquis, loquitur Prosper de multis servis Christi. Ita est: sed quibus? Audi quæso, Multi servorum Christi, qui in Maßiliensi Vrbe consistunt. Lerinensium nulla ibi mentio; Lerina autem Massilia distat plusquam CL milliaribus. Sed Faustus, inquies, Monachus Lerinensis erat, isque Semipelagianus. De Fausti doctrina jam dictum est, & plura infra dicturi sumus; [hic interim a nemine accusatur, nisi in H.P.] nondum tamen eo tempore Faustus vel minimam suspicionem præbuerat, & numquam eum Prosper vel Prosperi socius Hilarius accusavit aut detulit: temere igitur scribis, Monachos Lerinenses ad annum CCCCXXIX Semipelagianorum Duces extitisse. Ceterum, non semel ostendimus, semper a te confundi gratuitam prædestinationem ad fidem & gratiam, cum gratuita prædestinatione ad gloriam; [confundente geminam Prædestinationem,] quasi æque is Semipelagianus censendus sit, qui secundam, ac is qui primam negat. Dabo ultro, Lerinenses, Hilarium, Vincentium, Lupum, Maximum, Honoratum negasse gratuitam Prædestinationem ad gloriam; at quod inde Semipelagiani censendi sint, absque manifesto errore dici nequit.

V

[34] Denuo pag. 238 * dicis, Semipelagianos Lerinenses a Prospero in Præfatione opusculi contra Collatorem describi. Ibi quidem agit de Cassiano & sanctis illis Massiliensibus, quorum in Epistola ad Augustinum, ante quatuor aut quinque annos, mentionem fecerat; sed de Lerinensibus ne verbum quidem. Ille quippe quem ceteris in sacrarum Scripturarum studio præstare, [& Lerinenses cum Massiliensibus] scribit, vir ille Sacerdotalis Ordinis, qui disputandi usu inter eos quibuscum degit excellit, ipsemet Cassianus est; & illi, quorum intus interstrepens domestica malignitas ibidem carpitur, qui habent speciem pietatis, haud dubie sunt illi, quibuscum degit in Monasterio Massiliensi, ac proinde sancti illi Massilienses, id est Monachi sub Cassiano Abbate. Cur igitur ad Lerinenses traducis, de quibus Prosper omnino tacuit? Cur ibidem iterum repetis, Collationem XIII ad Lerinenses scriptam fuisse? quod jam supra diximus falsum esse. Cur fingis duodecim Collationes a Prospero eo in opere examinari, cum decimam tertiam tantum examinet, ut notorium est & ipse testatur, nimirum librum cujus prænotatio est de Protectione Dei. Scribis præterea pag. 249 *. Lerinenses & Massilienses a Prospero ad Cælestinum delatos fuisse: sed quo teste? Nullo penitus. Imo Cælestinus in Epistola illa ad Episcopos Galliæ anno CCCCXXXII scripta, nullam mentionem facit Massiliensium nec Lerinensium. Est tamen omnino verisimile, Massilienses a Prospero delatos fuisse, de quibus jam anno CCCCXXIX ad Augustinum scripserat, ac deinde anno CCCCXXXIII singulari opusculo adversus Collatorem perstrinxit. Cur igitur Lerinensibus hæc gratis affingis?

[35] Quod vero pagina seq. 239 * dicis, illos superiori seculo Semipelagianos vulgo dictos fuisse, imo & hæreticos, contra quos Prosper acerrime depugnavit; [utrisque æqualiter fingens] nimirum Massilienses, Lerinenses, & fere omnes Galliarum Episcopos, ridiculum est; cum æque hoc seculo, a tuis Fœderatis & a te ipso, ut tales traducantur, ut patet ex dictis: & frustra sanctitatem illorum laudas, quibus doctrinam hæreticam, dolos, cuniculos, & malas artes, hypocrisim, lupinam malitiam sub ovium pelle, domesticam malignitatem sub specie pietatis, fallendi & calumniandi studium non semel imponis; sed præsertim pag. 241 * palam etiam a te fieri dicis, non Hilarium modo, Faustum & Vincentium, verum etiam alios Syncellitas Lerinenses (nullum excipis) pag. 246 * contra Augustini doctrinam conspirasse (Sed hæc gratis, cum nulla subdatur probatio) imo inde sequitur, [Cassianum magistrum;] Maximum, Honoratum, Lupum, Caprasium, Eucherium, aliosque omnes hujus conspirationis participes fuisse. Gratis item pag. 276 * scribis, Faustum veteri suorum Lerinensium & Cassiani magistri opinioni inhæsisse. Quod Cassianus magister Fausti fuerit, nullus antiquorum scriptis mandavit; cur igitur addis, Caßianum illius Magistrum fuisse? uti & alia pene innumera, quæ sine teste, pro mero arbitrio ac genio, cudis & assuis. Vix certe paginam lustro, in qua non unum modo, sed multa passim hujusmodi non inveniam, quæ tamen incautis & imperitis, inter alia quædam paulo diligentius ad pompam a te discussa, ita obtrudis, ut horum patrocinio & clientela quasi tecta & tuta esse, & multa falsa sub obductâ modicæ veritatis luce latere videantur.

VI

[36] Sed longe aliter de Lerinensibus antiquiores illi Patres scripserunt, Eucherius, Hilarius, Sidonius, [Lerinensium econtra sanctitatem impense laudent Eucherius,] Cæsarius, & alii. Recusabis forte Hilarium, ut suspectum: sed, velis, nolis, is fuit Hilarius, præ quo, non jam unus Vossius, sed mille Vossii, flocci, nauci, & nihili faciendi sint; & si homines tacuerint, lapides ipsi clamabunt,

Gemma Sacerdorum, plebisque orbisque Magister.

Sic enim legitur in antiquo marmore, ad ejus sepulcrum posito. Sed jam audiamus Eucherium in Opusc. de Lande Eremi ad Hilarium, ubi hæc scribit; Equidem cunctis eremi locis, quæ priorum illuminantur secessu, reverentiam debeo, præcipuo tamen Lerinam meam honore complector… digna, quæ Honorato auctore fundata sit, quæ tantis institutis tantum nacta sit Patrem… digna, quæ illum suscipiens ita eniteret; digna quæ præstantißimos alat Monachos & ambiendos præferat Sacerdotes. Hæc nunc successorem tenet ejus Maximum, nomine clarum, quia post illum meruit adsciri; hæc habuit Reverendi nominis Lupum, & Germanum ejus Vincentium, interno gemmarum splendore perspicuum; hæc nunc poßidet venerabilem gravitate Caprasium, veteribus sanctis parem… & sanctos servos illos, qui Ægyptios Patres Galliis nostris intulerunt. Quos ego illic, Iesu bone, sanctorum cœtus conventusque vidi! Pretiosa in his suavi unguedine alabastra fragrabant, spirabat paßim odor vitæ, interioris hominis faciem exterioris habitu præferebant; constricti caritate, humilitate dejecti, molißimi pietate, firmißimi in spe, incessu modesti, obedientia citi, occursu taciti, vultu sereni; prorsus ipsa protinus contemplatione Angelicæ quietis agmen ostendunt.

[37] [Sidonius,] Hæc de Lerinensibus Eucherius, quos tamen Semipelagianos, hæreticos, lupos, hypocritas, & injustos oblocutores esse, contendis. Sed audi coætaneum, paulo licet Eucherio juniorem, Sidonium in Eucharistico;

Quantos illa Insula plana
miserit in cælum montes, quæ sancta Caprasi
Vita senis, juvenisque Lupi quæ gratia Patrem
mansit Honoratum, fuerit quis Maximus ille; &c.

Sed forte de posterioribus hisque succedentibus Lerinensibus aliter sentiendum. [Cæsarius:] Audi quæso Cæsarium, haud tibi suspectum, utpote qui saltem (ut tute vis) & Augustino addictissimus, & Fausto infensissimus fuerit. Ita ergo scribit Homil. 20. O felix & beata habitatio Insulæ hujus, ubi tam sanctis quotidie & spiritualibus lucris gloria Domini augetur, & tantis damnis diaboli nequitia minoratur! Beata, inquam, & felix Insula Lerinensis, quæ cum parvula & plana esse videatur, innumerabiles tamen montes ad Cælum misisse cognoscitur. (alludit ad dictum illud Sidonii) Hæc est, quæ eximios nutrit monachos, & præstantißimos per omnes provincias erogat Sacerdotes; vix enim reperire erat, qui his temporibus assumptus in regionibus illis ad regimen Ecclesiarum, non delectus esset ex nobilißimo & regularis institutionis observantißimo cœnobio Lerinensi; ac sic quos accipit filios, reddit Patres; quos nutrit parvulos, reddit magnos. Nam omnes quoscumque felix & beata habitatio illa susceperit, caritatis pennis ad excelsa virtutum culmina Christo sublimare consuevit: quæ res cum pene in cunctis habitatoribus fuerit feliciter consummata, resistentibus meritis meis, in me non probatur impleta. Rursus Monachos alloquens, sic loquitur, Ab Oriente usque in Occidentem & omnibus pene locis, in quibus Christiana Religio colitur, religiosißima vestra conversatio ad Christi gloriam prædicatur… Agite igitur, Deo auxiliante, quod semper egistis. Et hos præ hæreticis traducere, & in beata illa Insula nidum, centrum, & sortem Semipelagianorum collocare non dubitas?

VII

[38] Ennodius, in Vita Epiphanii, planam Lerinam, nutricem summorum Montium appellat. Innocentius III scribit, Lerinense Monasterium olim religione floruisse. Miris demum ab antiquis quos dixi Patribus Hilario, [& eorum causa miris elogiis effertur ipsa insula,] Cæsario, Sidonio, Ennodio, Honorato Massiliensi, aliisque sanctissimis Episcopis & præclaris viris, elogiis celebratur. Insula beata dicitur, Terra benedicta, Habitatio consecrata, Celebranda Tellus, cohors Sanctorum, Mansio in Christo viventium, Nutrix Sanctorum, Schola Christi, Speculum sanctimoniæ, Templum Sanctum; Sacrum Monasterium &c. At si te audimus, luporum ferarumque domicilium, & hæreticorum arcem habemus in Insula Lerinensi; Cassiani scholam, non Christi; Cohortem hypocritarum, non Sanctorum; uno verbo, Semipelagianorum nutricem. Audin'? Quod semper egistis. Per meram igitur calumniam, Lerinenses Monachos quarti & quinti seculi, sine teste, sine ratione, & sola ductus obloquendi libidine, ut Semipelagianos, imo & Semipelagianorum Duces traduxisti: idque cum res illius temporis adeo obscuræ sint. Quam multi enim duos Hilarios in unum confundunt; item duos Leontios, duos Prosperos, duos Porcarios, duos Eucherios: multi S. Cæsarium centum annis seniorem, alii integro seculo faciunt juniorem. Quam varia multi scripserunt de Synodo Arausicana, de tempore quo celebrata est, de Pontifice a quo vel missi Canones vel approbati! In his operam tuam laudabiliter impendere potuisti, quia saltem aliquid luculæ præfert antiquitas: sed de his, quæ Lerinensibus affingis, altum apud Antiquos silentium. Et vero nunquam Prosper id siluisset, unde maximum Ecclesiæ periculum imminebat; nunquam Cæsarius, nunquam Cælestinus, nunquam Leo: tanti enim erat serpentis veneni fontem occludere, ut ab hominibus, in hoc genere præsertim singulari zelo & studio flagrantibus, debita cura prætermissa nunquam fuisset.

[ANNOTATA]

* Pag. 157 col. 2,

* P. 157 c. 2.

* P. 158 c. 1.

* P. 136 col. I.

* P. 158 c. 2.

* Pag. 159 col. 1,

* P. 134 c. 2.

* P. 136 c. 1.

* P. 159 c. 2.

* P. 160 c. 1.

* P. 157 c. 2.

* P. 159 c. 2.

* P. 157 c. 2.

* P. 161 c. 1.

* P. 160 c. 2.

* P. 157 c. 2.

* P. 161 c. 2.

* P. 159

* P. 161 c. 2.

* P. 124 c. 1.

* P. 161 c. 2.

* P. 157 c. 1.

* P. 161 c. 1.

* P. 160 C. 1.

* P. 157 C. 1.

* P. 187 C. 1.

* P. 157 C. 1.

* P. 107 C. 2.

* P. 105 C. 2.

* P. 106 C. 2.

* P. 107 C. 1.

* P. 161 col. 1.

* P. 124 C. 1.

* P. 161 C. 1.

* P. 153 C. 2.

* P. 121 C. 1.

* P. 121.

* P. 107 C. 2.

* P. 152 C. 2.

* P. 159 C. 2.

* P. 153 C. 2.

* P. 154 C. 2.

* P. 157 C. 2.

* P. 177 C. 2.

DE SANCTO VINCENTIO,
EPISCOPO FVLGINATENSI IN VMBRIA.

CIRCA DLIII.

Vitae Acta ex Ughello & Jacobillo.

Vincentius Episcopus Fulginatensis in Vmbria (S.)

AUCTORE G. H.

Dvo hoc die Sancti, nomine Vincentii, celebrantur in Martyrologio Romano; horum unus Martyr est in Portu Romano coronatus, alter monachus Lerinensis in Gallia, illustris ob libellum contra hæreses scriptum. His tertius adjungitur Vincentius, Episcopus Fulginii in Vmbria: de quo Ferdinandus Vghellus tomo I Italiæ Sacræ in Episcopis Fulginatensibus hoc edidit elogium.

[2] Episcopus x S. Vincentius Laodicea Syriæ e trecentis illis sociis fuit, [E Syria in Italiam profectus] ut ferunt, quos ardor martyrii, sanctaque Romæ invisendi loca, in Italiam flagrans traxit cupido anno DXVI: qui Hormisdæ Summi Pontificis missu, Umbris, Sabinis, Etruscisque Euangelii Christi maximam deinde prætulere facem; relatoque magno animorum fructu, illorum pars contemplatrici vitæ deinceps se dedit in cœnobiis a se ædificatis, multis progenitis filiis; pars in iis locis, quæ prædicando lustraverat, Episcopali throno nobilitara est … E quorum Schola ac contubernio iste Laodicensis Vincentius, de quo loquimur, ad omnem pietatem unice factus, prodiisse narratur. Qui cum venisset Fulgineum eodem anno, hoc est DXVI, amore solitudinis tactus, [Fulginii in tugurio vixit.] prope muros Fulginii tugurium, cum sacello Sanctæ Triadi sacro, sibi construxit, quod vix cæli injurias videretur posse arcere. Ibi cum vitam, ut omnium virtutum concursum assequeretur, instituisset, atque adeuntibus se recti itineris ad vitam certissimum ducem præberet; haud diu lucerna ardens & lucens sub modio potuit latere. Siquidem in vacuam Fulginii Sedem a Clero subvectus est, Joanne deinde Primo Summo Pontifice suffragante anno DXXIII… Cum itaque sanctus Vincentius viginti & octo annis Fulginatem Ecclesiam summa cum laude rexisset, [Episcopus creatus moritur 24 Maji an. 553] die XXIV Maji anno DLIII vita functus, in Cathedrale templum, ut venerationi Fulginio, sic gaudium futuris Cælitibus illatus est.

[3] Hæc Vghellus, apud quem nonnulla interponuntur de S. Florentio monacho; quem cum S. Vincentio e Syria venisse nonnulli autumant. [juvat S. Florentium monachum:] Hic dicitur Nursia Fulginium venisse, & in tugurio S. Vincentii sancte vixisse, & tandem anno DXLVIII sanctissime vitam finivisse, & jussu ejusdem S. Vincentii in Ecclesia Cathedrali sepultus. Vti ea pridie seu XXIII Maji, quo ejus memoria etiam Martyrologia Romano est inscripta, latius deduximus. Nonnulla etiam inseruntur apud Vghellum de variis Sociis, inter quos præcipuus censetur S. Laurentius Illuminator, dein Episcopus Spoletinus creatus; ad cujus natalem diem III Februarii plurima examinantur de horum e Syria in Italiam & ad Sedem Apostolicam itinere, [laudatur a Iacobillo:] atque ejus Vita datur ex Italico Ludovici Iacobilli translata: qui eodem modo Vitam S. Vincentii edidit, prius in libro de Vitis Sanctorum ac Beatorum Fulginatium anno MDCXXVII excusam, ac postea novo studio elaboratam recudit tomo primo de Vitis Sanctorum ac Beatorum Vmbriæ anno MDCXLVII edito, & denique in Appendice ad tomum tertium, in Catalogo illustrium Reliquiarum Vmbriæ, asserit, Fulginii in Ecclesia Cathedrali asservari corpus S. Vincentii Episcopi Fulginatium. [Corpus etiamnum in Ecclesia Cathedrali.] Hic inter alia meminit in aula Episcopali Fulginiensi depictas esse imagines Episcoporum Fulginatensium, & sub pedibus hujus esse adscripta ista verba: S. Vincentius, Laodiceæ Syriæ natus, Episcopus Fulginatensium anno DXXIII. Hoc æutem anno Iacobillus cum Vghello scribit eum creatum Episcopum, & vita functum XXIV Maji anno DLI.

[4] Ceterum præter ea, quæ ex Vghelto deduximus, laudatur S. Vincentius a Iacobillo propter virtutes Sancto Episcopo proprias; quod maluerit in sancta solitudine persistere, [Virtutes Episcopo dignæ] & se tantæ dignitatis atque oneris non satis capacem opposuerit; verum ob constantem & perseverantem supplicationem omnium agnoverit expressam voluntatem Dei, cujus confisus gratia, publico desiderio acquieverit. Episcopus ergo consecratus excelluit oratione, pœnitentia, caritate, vigilantia, omnique virtute optimi Pastoris, qui tenerrimo affectu oves suas amarit ac visitarit, atque adjuverit in omni neceßitate spiritali ac corporali: præbuerit consolationem insirmis, & quacumque tribulatione afflictis: peccatores magna suavitate reduxerit ad meliorem vitam, ac justos ad majorem perfectionem. Denique observat Iacobillus ex Annalibus Vmbriæ, ad annum DXLVI & sequentem, Fulginium fuisse a Totila obsessum, interceptum & vastatum; ac tunc cives a Pastore suo Vincentio animatos, ad suam urbem restaurandam. Indicat etiam Lectiones proprias de eo fuisse recitatas, quas non vidimus: sed si hæ aliud non habuerint, quam quæ modo retulimus ex Iacobillo (fortaßis autem habuerunt etiam multo pauciora) veremur ne omnia sint, ex congrua potius præsumptione, quam auctoritate antiquorum prælucente digesta. Quod vero Totilam attinet, cum ejus incursio in Italiam & transitus per Vmbriam pertineat ad annum DXXXV, si eo tempore Fulginii præfuit Vincentius, consequens est ut eversæ ab eo urbi restaurandæ opem consiliumque contulerit,

DE SANCTO MISSOLINO
TARBIÆ IN NOVEM-POPVLANIA PATRONO.

Vetus ac praesens Sancti cultus.

Missolinus, Patronus Tarbiæ in Novempopulania (S.)

D. P.

Bigerronum in Novempopulania (Guasconia vulgo dicitur) metropolis Tarba, sive Tarbia, Patronum agnoscit S. Messolinum; id quod nobis ex Andreæ Saussaji Martyrologio Gallicano pro parte innotuit, [Agente P. Petro Possino,] cum in illius Supplemento ad IX Kalendas Iunii sic legeremus: In agro Tarbiensi S. Missolini Confessoris, sanctitatis cultu inter Tutelares diœcesis ab ipsa Tarbiensi Ecclesia honorati. Hoc qualicumque accepto lumine, ad R. P. Petrum Poßinum, nuper Tholosam regressum, dedi litteras, ut aliquid de eo distinctius discere, nosque docere conaretur. Fecit is more suo quod rogabatur diligentißime, & a Rev. adm. Patre du Clos Rectore Collegii Tarbiensis, ad eam Presbyterorum Congregationem pertinentis quæ a speciali Doctrinæ Christianæ rudibus instillandæ cura nomen sumpsit, responsum accepit, datum XXV Iunii MDCLXXXII.

[2] Ait autem ille (uti refert Poßinus) I. se omni ope contendisse ad aliquid eruendum de S. Missolino, [Tarbia intelligitur, qualis ibi hodie cultus perseveret.] illic noto, quem quidam Messelinum nominant. II. in Archivis nihil reperiri potuisse; quoniam furentes Calvinistæ, duce olim Mongomerio occupata Tarbia, incenderunt tabularia ecclesiarum. III. ostendi in ecclesia Collegiata urbis Tarbiæ sepulcrum ingens lapideum; post majus altare, in quo depositum fuerit S. Missolini, postquam decessit. corpus, IV. singulis annis die XXIV Maji procedere solitam Tarbiæ supplicationem, per vicos & plateas, omnium urbis ejus Ordinum, ad agendas (ut ferunt) Deo gratias pro beneficio liberatæ tali die urbis, ope ac precibus S. Missolini, ab incursu & oppugnatione hostium; qui quales sint, aut quando grassati, non dicitur. v. ferri etiam passim per ora plebeculæ narrationes de S. Missolino miras, sed a prudentioribus parum creditas, quod testimonio scriptorum careant.

[3] Hactenus ille: ex quibus disco, non in aliquo minori diœcesis Tarbiensis oppido, [Suadetur inspectio tumuli,] quod solum intelligitur ex verbis Saussaji; sed in ipsa Metropoli Sancti corpus olim sepultum fuisse, & forte etiam nunc haberi sepulcrum istud, si violatum non fuit; quod suaserim inspiciendo cognoscere, cum aliqua spe reperiendi, ut sæpe contingit, indicii alicujus certioris de genere ac tempore vitæ, vel elevatione corporis olim facta.

[4] Quod ad populares spectat narrationes, per manus traditas, etiam post amissa si quæ unquam extiterunt Scripta; eis ut non magnam fidem merito habeant viri prudentes (cum sæpe contingat ipsas etiam plurium Sanctorum Legendas, [& collectio popularium de eo narrationum,] scripto servatas, & multorū seculorum patientia approbatas, inveniri aut totas aut ex parte fabulosas; quia non ex certa scientia, sed levibus incertisque traditiunculis aut inventionibus mere gratuitis consarcinatæ fuerunt) tamen non omnes censeo negligendas, sed discrete colligendas; eo saltem fine, ut quid a majoribus quomodocumque traditum olim sit, cognoscant posteri; dijudicentque an in iis fundari poßit saltem verosimilis aliqua conjectura; facultas autem præripiatur sciolis, [in ordine ad crisim prudentemque conjecturam.] res satis obscuras a vetustate magis magisque obscurandi, additione novarum circumstantiarum & immutatione veterum pro uniuscujusque sensu. Itaque operæ pretium facturum puto, qui illas de S. Messolino narrationes, ut nunc se habent, colligeret; netatis, quæ certæ falsitatis convinci forsitan possunt; laudatisque e contrario aliis, quæ aliquam cum certiori historia connexionem habent, vel ei saltem non adversantur: si forte aliquod verosimile judicium de re tota formandum elici ex iis poßit, etiam ad fidelis plebis instructionem.

DE S. SYMEONE STYLITA
IN MONTE MIRABILI PROPE ANTIOCHIAM SYRIÆ

ANNO DXCVI.

COMM. PRÆVIUS CONR. JANNINGHI S. J.

Simeon Junior Stylita, prope Antiochiam Syriæ (S.)

AUCTORE C. I.

§. I. Trium ejusdem nominis Stylitarum diversitas, cognomina, & cultus.

Græcorum Triodion, cujus in eorum ecclesiis usus est a Dominica Septuagesimæ usque ad octavam Pentecostes, in Canone Feriæ VI ante Dominicam Quinquagesimæ, quando fit Memoria omnium sanctorum & deiferorum Patrum, [Græcis celebres etiam in Triodio,] qui in monastica exercitatione singulariter eluxerunt, Μνήμη τῶν ὁσίων καὶ θεοφόρων Πατέρων, τῶν ἐν ἀσκήσει λαμψάντων; eorum celebriores sigillatim & ordine alphabetico laudandos proponit, per Canonem bene longum. In hujus autem Canonis Ode VI Strophe III (cujus & Baronius meminit ad annum 842 num. 27) Symeones quatuor sic commemorantur: Οὐρανὸς τετραφώστερος ἐφάνη ἐν γῇ, δίς δύο ἅυτη Συμεώνιος ὁμονυμία, ὁι ἐν τοῖς στύλοις τρεῖς εἶσι, καὶ εἷς Σαλός. Hæc bis duorum Symeonum homonymia, [diversis singuli diebus coluntur,] apparuit in terra velut cælum quatuor luminaribus distinctum: quorum tres in columnis vixerunt, unus appellatur Salus. Colitur ultimus die I Iulii, quando admirabilem illius Vitam dabimus: Stylitarum duo notißimi sunt, etiam apud Moschos & quotquot alii Græcis ritibus utuntur; Senior, V Ianuarii apud Latinos, apud Græcos I Septembris; junior, Latinis Fastis ignotus usque ad renovationem Martyrologii a Baronio factam, festivitatem habet celeberrimam Oriente toto hac die XXIV Maji, nescio ex quo capite relatus ab eodem Baronio ad III Septembris, rato hunc illum esse quem ipsis Kalendis Græci celebrant. Tertius Stylitarum, cum titulis Presbyteri & Archimandritæ, solo hactenus nomine ferme notus nobis est: nec enim satis constat ipsum esse, qui in Cilicia vixit, & fulmine tactus obiit, Ioanni Moscho in Prato spirituali laudatus: quo de conabimur dicere aliquid ad diem XXVII Iulii, quando memoriam ejus Græci recolunt.

[2] Eadem trium saltem Symeonum distinctio adeo per Orientem nota fuit, ut etiam ad Coptitas seu Christianos Ægyptios pertinuerit: quod apparet ex eorum Kalendariis, in lucem editis a Iacobo Seldeno, [item apud Coptitas & Syros.] lib. 3 de Synedriis Hebræorum cap. 15, quorum unum laudat inveniendum apud se ad calcem Euangeliorum, Arabice in Ægypto perpulchre Scriptorum, anno Martyrum MII, id est Christi MCCLXXXVI. Sic autem ibi referuntur, IV mensis Thoth seu I Septembris Symeonis derenti, cujus cognominis ratio haud facile apparct, XXIX mensis Bachnes seu XXIV Maji, Sancti Symeonis Magni; III mensis Musre, id est XXVII Iulii, Symeonis Stylitæ. Iidem iisdem diebus recensentur etiam in Kalendario Syriaco, quod Patribus nostris Henschenio & Papebrochio, Romæin Collegio Marenitico, Latine dictavit D Iosephus, Collegii ejusdem alumnus, hoc modo: Obitus S. Symeonis primi Stylitarum. S. Symeonis… S. Symeonis Stylitæ. Atque eodem fere modo, punctis etiam ad secundum notatis, loco vocis alicujus deficientis usuq; extritæ, reperiuntur illi apud Seldenum, ibidem ubi supra, in alio Kalendario quod composuit Mahumed Achmed Calcasendius de festis Coptitarum, ubi nomina sic leguntur. I Septembris Symeonis Stylitæ, XXII pro XXIV Maji Festum Symeonis, XXVII Iulii Festum Symeonis Stylitæ: quin etiam ad XIV Septembris additur, aliis omnibus ignotum, Festum Symeonis Stylitæ; & Seldenus sua manu adscripsit, Alterius seu Junioris; quam recte, ipse viderit. In Martyrologio Arabo-Ægyptio, quod iisdem Patribus interpretatus est Gratia Simonius, tunc ejusdem Collegii alumnus nunc Archiepiscopus Tripolitanus in Syria, Solum invenitur Memoria S. P. Simeonis Miraculosi adscripta XXIV Maji.

[3] Leo Allatius, in Diatriba de Symeonum scriptis optime de Symeonibus meritus, de Juniore agens, Græci, [Primus in Mandra cognominatur,] inquit, recentiores, ut primum ab hoc secundo distinguant, primum Symeonem τὸν ἐν τῇ μάνδρᾳ, secundum hunc τὸν ἐν τη θαυμαστῷ ὄρει appellant: utique a loco in quo singuli extremum vitæ diem obierunt, in sua quisque columna; primus longius ab Antiochia, inter hanc & Aleppum, uti testis est qui nuper adhuc columnam vidit Fr. Antonius Gonzales Minorita: Secundus haud longe a suburbio Daphnes, in monte quem pluribus describemus infra. De primo abunde Bollandus noster egit in Ianuario, & cognominis prædicti rationem ex auctore haud paulo antiquiori Euagrio intelligendam dedit, allegatis ejus verbis, annos vitæ sic distribuentibus, ut dicatur egisse ἐν ἀυτῇ καλουμένῃ Μάνδρᾳ ἕπτα καὶ τεσσαράκοντα ἔτη, in ea quæ vocatur Mandra annos quadraginta septem, videlicet ultimos vitæ suæ, idque supra varias succeßive columnas, intra eamdem Mandram erectas, prout ex Vita ab Antonio discipulo Scripta intelligitur. Est autem Mandra, in primo atque originario suo significato, locus maceria lapidea circumseptus, qualem sibi in Syriæ campis facere solebant pastores, intraque eam pecudes suas noctu colligere, ubi a lupis ac furibus tutæ essent. Talis, nec alia, fuit Mandra, quæ primo Symeoni nomen dedit; quippe qui præter unum sibi ministrantem Antonium nullos sciatur habuisse discipulos; & eo tantum fine loco quem columna sua occupabat circumduxit maceriam, ne promiscuus ad se accessus daretur etiam mulieribus: huic vero adjuncta erat mandra altera, intra quam sese peregrini hospitesque reciperent, donec ad Sanctum admitterentur.

[4] Ceterum quia paulatim usus obtinuit, ut Monachorum cœnobia Mandræ, [unde Archimandritam recentiores finxerunt,] & harum Præfecti dicerentur Archimandritæ; hinc factum, ut Senior Symeon, qui jam paßim cognominabatur Symeon in Mandra, in excusis Græcorum Ritualibus vocetur Archimandrita, præter totius historiæ fidem. Minus Longe aberravit, erravit tamen Auctor Synaxarii Claromontani, elogium ejus sic finiens, ἐκ γοῦν τοῦ ὁικῆσαι τῇ λαύρᾳ τῇ ἐπονομαζομένῃ Μάνδρᾳ, λέγεται Συμεὼν τῆη Μάνδρας· ἐκ δὲ τοῦ ἐις διαφόρους στύλους ἀναχθῆναι, καλεῖται Συμεὼν Στυλίτης: Ex eo quod habitabat in monasterio, quod vocabatur Mandra, dicitur Symeon in Mandra: ex eo vero quod diversos Stylos, id est columnas, ascendit, nominatur Symeon Stylites. Licet enim, teste Euagrio, in monasterio, in quo primum divinas vivendi præceptiones didicit, annos vixit novem; non tamen hoc monasterium proprio nomine vocabatur Mandra, sed Timothei; neque congruum fuit, ut a loco quem pene puer habitaverat, nome [quod verius dici potuisset secundus.] sortiretur post mortem. Fieri tamen potuit ut non solum super illas, quas ille succeßive dimiserat columnas ascenderent alii diu postea; sed etiam, quamvis corpus esset Antiochiæ, plures tamen alii ibidem collecti, partim Stylitæ, partim Cœnobitæ, effecerint amplam ac famosam Mandram: ad quam quia undique accurrebatur a peregrinis, celebrem ibi Symeonis columnam visere cupientibus, apud recentiores invaluerit, ut cujus columna stabat in Mandra, ipsum quoque in Mandra cognominarent. Hæc, minus ibi explicata a Bollando, placuit hic deducere.

[5] Secundus Symeon vere ac proprie vocari potuit Archimandrita: non enim solum columna ejus intra mandram conclusa fuit, uti Senioris, prout dicitur in Vita Matris num. 32 apparuisse illa e subdiali parte mandræ, in qua columna erat; sed eadem mandra intelligitur habuisse partes non subdiales, verum tectas per modum claustri monachalis circumcurrentibus monachorum cellis, [nisi is Thaumastoristæ nomine fuisset notior.] quæ in impluvium atque in columnam prospectum habebant, quemadmodum etiam hodie videri, memini me audivisse ex iis qui Hierosolymis reversi, etiam Antiochiæ dicebant se fuisse. Et hoc est monasterium, de quo in Vita Sancti num. 168; ubi etiam fit mentio inferioris monasterii, ad pedem credo montis positi, pro recipiendis hospitibus & aliis advenis, sicuti videre est in Italia monasterium positum ad pedem montis atque eremi Camaldulensis. Vtrobique autem magnum discipulorum numerum habebat Sanctus, quibus & vivendi normam præscripserat, cujus observationem moriturus commendavit. Fuit ergo vere Archimandrita hic Symeon. Nihil tamen opus erat ejusmodi eum titulo appellare, qui jam habebat ab omni memoria notiorem nomenclaturam τοῦ ἐν τῷ θαυμαστῷ ὄρει, unde composito nomine Thaumastoristam appellat Allatius. Hujus cultui vetus Menologium Cryptæ-ferratæ, jussu Basilii Imperatoris collectum, ex eoque acceptum nuper impressumque Basiliani ritus Horologium adscribit XXIII Maji per unius diei anticipationem, satis frequenter in illo Menologio observatam a nobis, incertis an eam oporteat collectori, an solum scriptori imputare. Cetera omnia tam manuscripta quam typis excusa Menæa ac Synaxaria, inhærent diei ab Auctore Vitæ notato, qui est hic XXIV Maji, quando etiam Menæa, quod alias rarum, ita totum Officium de hoc Sancto peragunt, ut alterius alicujus nec commemorationem quidem adjungant.

[6] Auctor Officii atque Canonis videtur fuisse S. Germanus, Patriarcha Constantinopolitanus: hujus siquidem nomini adscribitur Troparium, post Similaria ad Gloria, quod est tale: Εἰς ὄρος ὑψηλὸν συμβολικῶς τὸ θαυμαστὸν ἀνελθὼν, [Hujus Officium a S. Germano C. P. compositum.] καὶ την σεπτὴν κιβωτὸν ὡς ἄδυτον εἰσελθὼν. πράξιν ἀρίστην καὶ ἐπὶβασιν θεωριῶν ἐπεδείξω, τῇ μὲν βίον λαμπρυνας, δεσμοῖς σιδηροῖς ὡς ὡρμίσκοις χρυσοῖς κοσμούμενος τῇδε Θεὸν ὁρῶν τε καὶ ὁρώμενος, καὶ μόνος μόνῳ προσλαλῶν· ὃν ἱκέτευε, σεβάσμιε Συμεὼν, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν. Videtur respexisse Auctor ad Noëticam arcam, in summis Armeniæ montibus quiescentem, sicut legimus Geneseos VIII. Verba ipsa Latine sic reddo: In montem excelsum, symbolice mirabilem ascendens, & venerandam arcam velut adytum sacrum ingressus, optimam operationem & contemplationum divinarum sublimem gradum ostendisti te assecutum: hinc quidem ferreis vinculis, tamquam aureis monilibus, corpus exornans; inde vero Deum conspiciens ab eoque conspectus, dum solus soli loquereris; quem pro nostris animabus depreceris, quæsumus, Simeon venerande. Elogio præfigitur distichon hujusmodi:

Θαυμαστὸν ᾤκει πρὶν Συμεὼν γῆς ὄρος,
Πόλου δὲ πανθαύμαστον οἴκει νῦν ὄρος.

Quo indicatur, quod qui in terra montem mirabilem habitabat, nunc cæli montem maxime mirabilem habitet: & in hunc sensum etiam Ephemeris metrica,

Εἰκάδι δὲ τετάρτη ὄρους Συμεὼν ἤμειψε

Vicena-quarta montes Symeon mutavit.

Euangelium denique præscribitur argumento aptum ex Matthei V, Vos estis lux mundi: non potest civitas abscondi super montem posita &c.

[7] Idem secundus seu Junior Symeon, etiam Presbyter fuit, uti scitur ex Vitæ cap 19: nullus tamen hinc mihi scrupulus nascitur circa tertium, [Tertii deest plenior notitia,] qui non solum æque ac ille Presbyter fuerit, specialiter autem dictus sit Archimandrita. Nam licet alius quoque talis fuerit, communiter tamen appellabatur aliter. Quod autem nihil impediverit simul & Stylitam esse & Archimandritam, patet ex Vita secundi: quem etiam ex eadem intelligimus in sua columna non ita perstitisse, quin sæpe ab eadem descenderet, non solum ad discipulos intra mandram, sed etiam ad inferius monasterium visitandum. Et forte statio illa in columna, certis interrumpebatur conversationis communis intervallis. Id vero etiam necessarium fuit ei qui Presbyter erat, ut posset divina celebrare mysteria, quemadmodum hunc de quo agimus S. Symeonem fecisse in anniversario suæ matris, legitur in hujus Sanctæ vita num. 71. Porro tertii illius Stylitæ Symeonis Vita optari facilius potest quam sperari. Nam quod ad Ephemerides Græco-moscas noster P. Papebrochius die XXI Iulii, postquam egit de S. Symeone Salo, indicat se reperisse Vitam cujusdam S. Symeonis Junioris, Hegumeni S. Mamantis in Xeracerco (rectius Xerocerco) de quo dubitabat an posset inter Sanctos referri, & quidem ad præmemoratum XXVI Iulii; [Symeon Hegum. S. Mamantis in Xerocerco] id hic a me voluit suo nomine retractatum, postquam legit quæ de ejus non sana fide accuratißime congerit Leo Allatius pag. 137. Demonstrat enim hic, ex illius potißimum scriptis propagatam inter monachos Græcos fuisse Omphalopsychorum de Lumine Taboræo hæresim; quam postea Gregorius Palamas aliique sequaces, dißimulato Magistri nomine, pertinacißime propugnarunt lateque disseminarunt; & cui ut major conciliaretur auctoritas, conscripta illa Vita est, consictaque eidem subjuncta miracula. Cum autem Palamas circa medium seculi XIV floruerit, credebile non fit de tam recenti agere Menæa. [hæreticus fuit, non Sanctus.] Quod si ad manum Vita ipsa nunc esset, levi tunc oculo & solo titulo tenus olim inspecta, fortaßis hunc qualemcumque & cujuscumque fidei Symeonem alio prorsus die mortuum ostenderet, & in columna numquam vixisse probaret. Restat igitur ut hic retractata, ibi deleantur. Edita porro fuit Allatii de Simeonum scriptis Diatriba annis quatuor, postquam de illa vita Patres nostri Parisiis contulerant cum Combefisio, unde non mirum si hic ipsis nihil certi tum responderit de orthodoxa Hegumeni Xerocercensis fide, & opusculorum una cum Vita descriptorum doctrina.

§. II. De Monte Mirabili, in quo S. Symeon Junior vixit.

[8] Sanctum Symeonem, quo de agimus, Iuniorem Stylitam, in lucem primo editum, Antiochia, [Natus Antsochiæ vixit præcipue in Mirabili monte.] Syriæ notißima urbs, excepit, moxque in vicinum montem transtulit. Inde is se contulit in Montem-Mirabilem, qui præcipua viri sancti palæstra ita dictus fuit, non (ut suspicatur quidam) ante hujus in illum adventum, unde cum hoc communicatum nomen fuisset; sed ex hujus ipsius inauditis atque admirandis plane operibus; uti mox indicat Prologus Vitæ quam damus: imo ex Dei ipsius nutu, quemadmodum num. 79 expresse narratur. Cum igitur in illius decursu frequens memoria fiat non tantum Montis illius Mirabilis, sed Antiochiæ quoque, & Daphnes; haud otiosum fuerit, totam horum locorum descriptionem, elegantem sane atque accuratam, ex Ioanne Phocæ, qui anno MCLXXXV istic peregrinatus visa enarrat (quamquam ante tomum II hujus mensis jam edito) hic iterum referre; ut ad manum habeat Lector, voluti delineatum, loci in quo versamur totius situm. Sic ait ille num. XI.

[9] Extabat tum, cum erat, ad Orontem Antiochi Theopolis, theatrorum magnitudine, [Descriptio civitatis & vicinorum locorum,] stoarum splendoribus, templorum structuris, copia item civium & divitiarum magnificentia superba ac tumens, lateque ceteras fere orientales urbes exsuperabat. Sed tempus ac vis barbara beatitatem illius exhausit: licet conspicua adhuc sit, & turrium altitudine, & propugnaculorum validitate, & pratorum ac florum omnigena fœcunditate, & in plures partes sese dividentium aquarum sibilis; cum placide fluvius circumfluat urbem & cingat, & molli tactu ejus turres circumplectatur. Insuper e Castalii fontis fluentis egregie irrigatur; cujus aquæ torrentium instar pelluntur, & frequentibus sulcorum rivis urbem universam perfundunt, eamque fluxibus aspergunt; operarum copia & conditoris magnificentia ex illis fontibus per montes ad ipsam civitatem laticibus corrivatis. Hic fama per orbem vulgatum Daphnes suburbium, proceris omne genus arboribus exornatum; & mons est maxime nobilis, quem admirandus Symeon in habitationem adaptavit.

[10] Hisce finitimus est mons Maurus & Scopulus, in quibus antiquitus multi Deo addictissimi viri, eum requirentes invenerunt, & ad hæc tempora perdurant, & laudatorum montium pulchritudine pellecti, silvas inhabitant. Castalius fons inter duos colles exsiliens, ex ejus, qui in mare procurrit, ima parte, eximia quædam aquarum irrigua evomit; in quo prægrandis assurgit porticus, cursum fontis concamerans. Hinc aquæ affluenter prosilientes, in duos rivos dividuntur. Earum una pars per altissimos ductus, veluti sulcos derivata, æque ac aërius fluvius, ex parte dextera superiorique in urbem influit; altera sinistris fonti locis campestribus exundans, in paludibus superstagnat, universaque Daphnes prata irrorat, demum lævis Orontis fluentis immiscetur. Mons vero admirandus, [montis item Mirabilis & monasterii.] inter urbem & mare elatus, res egregia ac spectabilis & advenientium oculis delicium, conspicitur: namque urbi Rhosoque conterminus, utraque ex parte montibus Scopulo Caucasoque constringitur. Orontes fluvius innumeris inflexionum vorticibus ad pedes montis profluit, & in mare aquas immittit.

[11] In montis hujusce vertice magnus ille Vir, tranquille vitam agens & in corde ascensiones disponens, corpore sublimis extollitur; & cum ipso corpore æthereus fieri, interque Deum & homines medius esse, contendit. At qua ratione Deo dedito viro ista res admiratione digna evenerit, ipse dicam. Lapicidarum opera, summitate Montis-Admirandi alte excavata, monasterium ex uno ejusdemque naturæ lapide extruxit, in cujus medio nativam columnam excidendam curavit, in eaque vestigia posuit, firmans, uti sacra sonant eloquia, super petram pedes suos. [Ps. 29, 3.] Versus solem vero exorientem, templum Deo pulcherrimum excitavit, in quod convocabat discipulos: atque ita sub dio ipse commorans, illi tota nocte in templo stantes, ut decebat Sanctos, debitum Deo cultum offerebant.

[12] Hactenus perpulchre Ioannes Phocæ. In quibus tamen sub finem paucula quædam, ex versione Allatii, quam & nos loco aßignato integram dedimus, subobscura, hic cum Græco textu collata, clariora feci. Quid enim sibi vult istud: In columna gradus appinxit, ubi Græce est ἐν κίονι τὰς βάσεις ἔθετο? Rectius & argumento præsenti accommodatius interpretaberis: In columna vestigia seu pedes posuit. Innuere quippe vult Scriptor, Symeonem ascendisse columnam; in eaque stantem sub dio laudasse Deum.

[13] Sic igitur situm montis concipe. Non admodum procul ab Antiochia, ad Orontem fluvium condita, Septentrionem versus urbs Rhosus mari adjacet: inter utramque terra, [Clarius proponitur situs montis,] longiuscule in mare versus Occidentem procurrens, in extremo Seleuciam continet, CXXX stadia Antiochia dissitam; adeo ut formam trigonam ternæ istæ civitates quodammodo repræsentent, pari ferme inter se spatio distantes. Hinc mons, qui Antiochiam Rhosumque dicitur committere, Seleuciam includit segregatque ab reliqua continente. Atque ita recte ponitur inter urbem Antiochenam atque mare elatus: quod ipsum etiam ex vita num. 77 stabiliri potest. Habet porro mons iste oppositos duos alios; quorum alter qui Scopulus dicitur, Seleucia Rhosum tendenti media occurrit via, mari imminens; & ab hac urbe, credo, Scopulus Rhosicus appellatur: alterum, cui Caucasus nomen obtigit, in adversa esse parte Montis-Mirabilis, videlicet Orientali, ex narratione constare videtur. Quod si qui alii colles montesve ignobiliores, quemadmodum fieri assolet atque in Vita etiam proditur, circum fuerint; hic eminuisse inter omnes dicendus est: cum nominati Scopulus & Caucasus veluti pro appendicibus adjiciantur, nec ullum aliorum nomen, excepto Mauro, aut hic, aut in Vita, forte, nec alibi, memoriæ proditum inveniatur.

[14] Et sane, quem eminus advenientium oculis delicium appellat auctor, [& amœnitas loci cōmendatur.] non injucundus fuerit locus necesse est; quamvis in Vita num. 92, Desertus incultusque, non ab aqua, tecto, aliave re ad vitam necessaria instructus, dicatur. Commendationem quippe meruisse potest ipsa sterilitate atque asperitate sua, quibus oculos, virentibus circum ridentibusque pratis assuetos, jucundius afficiebat. Potuit etiam laudari, quod incundißimus inde prospectus esset. Sive enim (quod Sanctis deliciarum omnium deliciosißimum est) erectos in cælum vultus placet tollere, hic spatiosius lucidiusque conspicitur, nullis terræ fumigantis inamœnis vaporibus interceptum: sive terrena contemplari delectat, inde ad cælestium meditationem securius ascensurum; ubi, quæso, terrarum voluptatum amplior Sanctarumque cogitationum fertilior campus? Vrbes imprimis subjectæ Antiochia ac Seleucia, memorabiles maxime ac speciosæ, quid non repræsentant? Hinc Scopulus, asperitate sua amœnus; inde celebrata omnium Scriptis, ut merita, Daphne, quantum recreant! Prope, sub ipso monte, ludit variis meandris atque anfractibus Orontes: procul patet spatiosißimum atque oculis interminabile pelagus; patet item diversa terræ, hinc in collos ælatæ, inde in valles depressæ, alibi arentis, alibi consitæ facies. Ecquid igitur deest, ut delicium dicatur mons iste?

§. III. De ætate S. Symeonis Junioris.

[15] Dvo hactenus perquam obscura, quæ ad distinctionem Symeonum Stylitarum, [Annus Symeonis natalis,] quæque ad Montem-Mirabilem, solo fere nomine diu cognitum, attinent, prosecutis; haud paulo gravior difficultas incumbit definiendi certum, si poßit, tempus, quo Iunior Symeon natus mortuusque fuerit. Neminem reperire licuit auctorem, qui determinatius aliquid affirmaret, quam fuisse Symeonem temporibus Justini Senioris. Imo neque vita, quam subjicimus, diem annumve ortus aut obitus illius determinatum ponit; suggerit tamen quædam hinc inde, ex quibus definiri certiora poßint. Mox enim num. 10 habetur, [definiendus ex terræmotu qui Antiochiæ duplex fuit:] Symeonem quinquennem fuisse, cum gravis terræ motus Antiochiam labefactavit, quo eversa illius quoque domus inter alias est, & pater ruinis involutus interiit. Definitum hic foret, si felicior Antiochia, minus frequentibus quassata motibus fuisset. Duorum meminerunt auctores Euagrius atque Theophanes, qui sub idem fere tempus, interjecto mensium triginta non amplius spatio, invaluerunt.

[16] Priorem sic describit Euagrius lib. IV Cap. V: Iisdem Justini temporibus crebra graviaque incendia Antiochiæ contigerunt, quæ veluti duces fuerunt terrificorum terræ motuum, ibidem postea consecutorum, præluseruntque calamitatibus venturis. [prior descriptus ab Evagrio,] Nam brevi post tempore, anno septimo imperii Justini & mense decimo; mense Artemisio seu Majo, die ejus nona ac vicesima, ipso meridie feriæ sextæ, ut vocatur, hebdomadis; succussio ac motus terræ, invadentes urbem, pene totam funditus subverterunt. Post hæc successit ignis quoque, & calamitatem quasi cum illis partitus est. Quibus enim locis quassatio motusque pepercerant, illa ignis circum depascens in cineres favillasque redegit. Quæ porro urbis partes ruerint, quot homines flammis motibusque, uti similius vero est, interierint, quæ etiam mirabilia dicendique facultate omni majora contigerint, lugubri prosecutus est oratione Joannes Rhetor, Historiam suam hic concludens. Euphrasius vero etiam ruinis interceptus, vitam finivit: ac morte sua publicam calamitatem auxit, nemine jam, qui profutura suggereret, superante. Addit Theophanes: Omnes quoque ædes & ecclesiæ conciderunt, [& Theophane,] & urbis decor omnis deletus est: sed neque talis calamitas aliis seculis quavis in urbe contigit. Pientissimus autem Imperator Justinus, re cognita, ingenti dolore animi percussus, sublato capitis sui ornatu purpuraque deposita, plures dies saccum indutus luxit; adeo ut festa quoque luce procedens in templum, coronam aut chlamydem gestare renuerit: verum sic simplici habitu cum solo mandya purpureo processerit, ac coram toto Senatu ingemuerit, ceterique omnes lugubria induti una cum ipso luxerunt. Hæc illi de priori Antiocheno terræ motu.

[17] Verum priusquam ad alterum progrediamur; monitum Lectorem velim, nos illum Euagrii locum, Anno septimo, mense decimo Imperii Justini (qui errare fecit Baronium, errorisque arguitur a Valesio in Annotationibus hic) interjecta conjunctione & sic corrigere, Anno septimo & mense decimo Imperii Justini; ut nempe statuatur hic motus, uti debet, accidisse octavo Imperii anno ad finem vergente, [contigit anno 526:] qui refert annum vulgaris Æræ DXXVI, quando littera Dominicalis D faciebat diem XXIX Maji cum Feria VI hebdomadis convenire. Ita vero etiam ab Euagrio scriptum fuisse, suadet expreßißima mentio temporis, inter utrumque terræ motum elapsi, quod, ait triginta mensium fuisse; quod tempus si adjicias ad diem XXIX mensis Maji, dicti æræ vulgaris anni DXXVI; exsurget annus ejusdem æræ DXXVIII, mensis November, dies XXIX; quo præcise posteriorem terræ motum sæviisse, ex Theophane aliisque manifeste constat. Neque credibile est, auctorem, qui tam accurate minutißima quæque observavit, ut etiam horam & punctum temporis, quo motus cœpit, expresserit; aberravisse anno integro, præsertim cum vix potuerit ipsum secundi motus distinctum tempus præterire, a Theophane longe posteriore determinatum. Adde, si quid etiam hoc momenti habet, ipsa auctoris verba, in eadem fere periodo diversa loquendi forma utentis; ubi tamen eadem volunt significari. Sic ait: Ἐν τῷ ἑβδόμῳ ἔτει τῆς Ἰουστίνου βασιλείας, μηνὶ δεκάτῳ · ανὰ τὸν Ἀρτεμίσιον μῆνα ἤτοι Μάἳον, ἐννάτῃ καὶ ἐικοστῇ ἀυτοῦ ἡμέρᾳ. Anno septimo imperii Justini, mense decimo: mense Artemisio seu Majo, die ejus nona & vigesima. Cur si mensem decimum anni septimi vult intelligi, quemadmodum diem vicesimum nonum intelligit mensis Artemisii seu Maji; cur, inquam, utrobique non loquitur pariformitter? Secundo loco diem mensis indicat expresse per relativum ἀυτοῦ ejus, non item primo mensem anni; nulla hic mentio relationis. Voluit igitur non anni septimi, sed supra illum, mensem decimum significare; quod ut liquidius foret nec in errorem quempiam deinceps induceret, particulam καὶ, &, quamquam vix necessariam, constante etiam sine illa sensu quem indicavimus, adjicere visum est.

[18] Sed redeamus, unde digreßi sumus. Posterioris motus calamitatem sic enarrat Theophanes anno II Iustiniani, qui DXXVIII est æræ communis: Eodem anno mensis Novembris die nona supra vicesimum, hora diei tertia, feria quarta, [posterior an. 528.] Indictione septima, biennio post superiorem cladem, Antiochia civitas magna, plagæ cælitus illatæ damnum iterum passa est. Ingens quippe terræ motus per horam unam factus, atque horrendus omnino mugitus e cælo auditus est: omnia quoque ædificia & muri solo æquata sunt; quæque substiterant in priori terræ motu veteres substructiones, eæ nunc funditus eversæ: denique quidquid tam Imperatorum liberalitate, quam privatis civium sumptibus urbi conciliatum fuerat decoris atque ornatus, id tum omne dejectum in terram. His perceptis vicinæ civitates in luctum & publicas supplicationes effusæ sunt. Ea clade hominum quatuor millia, octingenti & septuaginta periere. Hæc Theophanes, nihil aliud memorante Evagrio; quam elapsis triginta mensibus, aliis rursum motibus urbem labefactatam esse. Procopius nullam omnino hujus secundi motus facit mentionem: de priore hæc solummodo refert lib. II cap. XIV de bello Persico: Cum Justinus Romanis imperaret, tota maximo terræ motu conquassata urbe, plurima præclarissimaque ædificia subito corruerunt: & fama obtinet, interiisse tunc temporis Antiochenorum trecenta millia.

[19] Posito jam utriusque terra-motus determinato tempore, alterius anno Iustini octavo exeunte, [Statuitur quinquennis Symeon fuisse sub primo,] vulgaris æræ DXXVI, vicesima nona die Maji; alterius anno Iustiniani secundo, æræ vulgaris DXXVIII, vicesima nona die Novembris; indagandum restat, utri potißimum conveniat motus ille, qui, Symeone nostro jam quinque annos nato, Antiochiam concußit. Sic ego statuo. Cum unius tantum motus circiter illud tempus meminerit Vitæ auctor, illius meminisse, qui maxime luctuosus, qui variis eventibus memorabilior, qui fama latius didita pluribus notus fuit. Talia enim memorari Scriptoribus imprimis solent, præsertim cum certo tempore aliquid evenisse, expressum cupiunt; prætermittentibus obscuriora minusque cognita, ne quid ignotum, per aliud æque ignotum aut non multo notius, confudisse potius, quam illustrasse velint. Quidni igitur ad priorem terræ motum quinquennem Symeonis ætatem referamus? Certe, si Theophani credimus, numquam talis calamitas aliis seculis quavis in urbe contigit. [qui fuit notior ac memorabilior,] Quid tristius aut memorabilius, quam subversa in urbe trecenta hominum millia occidisse, publicam calamitatem venerandum Antistitem sua morte auxisse, Augustißimum Imperatorem inusitato inauditoque modo luxisse? Nihil istiusmodi in secundo motu accidisse legitur: imo hujus memoria apud auctores, qui propius ad illa tempora accedunt, vix ulla, ut vidimus, extat, solo Theophane lugubrius rem describente.

[20] Ex eodem tamen auctore illud etiam notasse juverit, quod de priore motu agens, per annum unum; de secundo, per unam solummodo horam, dicat tenuisse. Quod si minus solide, non suffragantibus aliis auctoribus, probari poßit; obtinebit certe, priorem longiori spatio durasse, posteriorem breviori. Motus autem, quo de in Vita agitur, [& diuturnior.] horæ unius intervallo absolvi non potuit, cum Symeon in templo Proto-martyris orationi vacarit primo, postea labentibus paßim ædibus inde se proripuerit, tandem egressus urbe circum erraverit, reversurus utique si motus cessasset; sed eo perseverante, denique inventus fuerit a nota muliere abductusque in montem, urbi admodum vicinum ac ibidem dies septem perstiterit. At, puto, si prius finis motuum fuisset, illum aut per se repetiturum paternam domum, aut per mulierem matri, desiderium filii hoc præsertim statu rerum ægerrime ferenti, restituendum fuisse. [Natus anno 521, mortuus 596,] Sit itaque hic annus Symeonis quintus, æræ vulgaris quingentesimus vicesimus sextus: & manifestum erit, nativitatem ejus in annum DXXI; mortem vero, cum anno ætatis LXXV obierit, in DXCVI incidisse.

[21] Vixit igitur sub quinque continuis Imperatoribus, Iustino vetere, Iustiniano, Iustino Iuniore, Tiberio II, [vixit sub 5 Imperatoribus per annos 75.] & denique sub Mauritio; primi anno IV natus, posterioris decimo quinto denatus, quarta & vicesima die mensis Maji. Horum autem terminorum intervallum annos LXXV complectitur, quos ita Symeonem implevisse ex vita constat. Annos quinque exegit in paterna domo usque ad terræ motum, hinc unus elæpsus fuerit in monte ac primis vitæ monasticæ rudimentis, priusquam in columnam admitteretur. In hac humiliori, & potius basi quam columna, sub oculis Ioannis anni VI, in secunda, pedes XL eminente, VIII transacti. Sicque XX erat annorum, ut meminit expresse vita num. 72, cum inde migravit in Montem-Mirabilem: ubi reliquum vitæ tempus confecit, annis X in petra sub dio, XLV usque ad obitum in columna perstans. Consentiunt his Menæa, & Synaxaria, unum si locum excipias, ubi stanti in columna XL pedum annos XVIII pro VIII, tribuunt, facili ut vides errore: cui consequenter inhærentes universum vitæ tempus ad annos LXXXV faciunt excrescere: quod alii post alios deinceps transcripserunt.

§. IV. De Scriptis S. Symeonis junioris.

[22] Leo Allatius, de Symeonibus optime meritus, in Diatriba de eorum scriptis, hujus quoque nostri quædam recenset: quorum cum nulla mentio in Vita habeatur uspiam, juverit hic illa ex dicto Auctore, non omnibus obvio, [Scripsit de Imaginibus,] adnumerare, tamquam egregia viri & auctoritatis apud Principes, & zeli pro Ecclesia, & pietatis erga Cælites monumenta. Primum igitur scripsisse de Imaginibus, constat ex Ioanne Damasceno, qui Orat. 3 de Imaginibus, partem inde recitat, cum hoc indicio auctoris, Magni Symeonis, admirandi montis, de Imaginibus. Secundo stylum contra hæreticos acuisse, eruitur e Bibliotheca Photii Cod. CCXXXI, ubi S. Sophronius Patriarcha Hierosolymitanus in epistola Synodica, Honorio Romano Papæ (non Imperatori, ut perperam Interpres ponit, utpote annis ante ducentis & amplius vita functo) missa, [contra hæreticos,] colligens Patrum testimonia; ad comprobandum duplicem in Christo operationem, hujus quoque nostri Symeonis, ut videtur, meminit cum laude. Sic scribit loco aßignato Photius: Etiam Symonius, monachus & Presbyter. Testimonium vero, quod sanctum agnoscit Symeonem auctorem, ex epistola ejus, ad Justinianum Imperatorem data, quæ etiam contra Nestorianos & Eutychianos digladiatur, depromptum est. Ipse vero Justinianus, pius Imperator, in iis quæ ad Zoilum Patriarcham Alexandrinum scripsit, hanc epistolam Thesaurum nominavit.

[23] Tertio recitatur ejusdem Epistola quinta, ad Iustinum Iuniorem aut potius Iustinianum Imperatorem, in Synodo generali VII, [Epistolam ad Iustinianum potius, quam Iustinum,] agens contra insolentiam Samaritarum; quam § seq. descriptam dabimus. Quamvis autem istic dicatur Iustino Iuniori inscripta, inclinat tamen animus non parum eo, ut putem, ad Iustinianum potius, Iustini illius decessorem, datam esse: tum quod sub Iustiniano Samaritarum audacia plus solito invaluerit, vix cognita sub Iustino aliunde, quam ex hac, de qua ambigimus, Symeonis epistola, velut a posteriori, ut loquuntur in Scholis: tum quod Epistola Caroli Magni, ex Capitulari de non adorandis imaginibus lib. IV cap. V ab Allatio in Diatriba hic producta; & alia Hadriani I Papæ ad eumdem Carolum pro Synodo Nicena II, in editione Conciliorum Labbæana dictæ Synodo subjuncta (utraque non longo post tempore scripta) exprimant nomen Justiniani, non Justini: tum denique etiam vel maxime, quod statim in principio Epistolæ dicantur Samaritæ in sanctum templum, quod Imperator struendum curaverat, per summum scelus atque impietatem sæviisse. Incertum manet ex Epistola, uter curaverit; non manet ex conjectura probabili. Cum enim totis sex libris complexus sit Procopius substructiones atque ædificia omnis generis fere innumera, ubique terrarum a Iustiniano excitata, interque ea numeretur templum Deiparæ Virgines Porphyreone, circa quam civitatem tempestas præcipue indicatur desæviisse; Iustini vero paucula quædam monumenta ab auctoribus memorentur; facile quivis dijudicabit, utri verosimilius ac certius hæc Epistola inscripta fuerit.

[24] Reliqua ejusdem scripta enumerat Allatius hoc modo. IV Ejusdem Τροπάρια ἐις τὸν ἃγιον μεγαλομάρτυρα Δημήτριον ἐν τῷ Στίκῳ Troparia in sanctum magnum martyrem Demetrium in Sticho, [Troparia & precationes.] XXVI Octobris. V Ejusdem Ἐυχὴ πρὸς τὸν Υἱὸν, ἰδίᾳ πρὸς τοὺς παρενοχλοῦντας λογισμούς. Oratio ad Filium, particulariter ad repellendas obturbantes cogitationes. Principium est: Δέσποτα Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, Λόγε τοῦ Θεοῦ ἀθανατε, τῶν μεγίστων τουτονὶ φύσεων τεκνίτης καὶ κυβερνίτης. Erat ea in Palatina & penes Allatium. VI Ejusdem Ἐυχὴ, λεγομένη μετὰ δακρύων ἐις τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, ὅταν ἐπέρχονται ὁι λογισμὸι πορνίας. Oratio recitanda cum lacrymis ad Dominum nostrum Jesum Christum, cum insurgunt cogitationes fornicat onis est. Principiū Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, λόγε τοῦ Θεοῦ, λόγε αθάνατε, μὴ καταισχύνων τούς ἐπὶ σοι πεποιθότας. In Vaticana, Cod. 798. VII. Ejusdem Ἐυχὴ τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου ἐις πονηροὺς λογισμούς. Oratio in sanctissimam Deiparam pro pravis cogitationibus. Principium Παναγία Θεοτόκε ἀποδίωζον τοὺς πονηροὺς καὶ ἀκαθάρτους λογισμούς. Ibidem. Præter hæc, ab Allatio indicata, extat quoque Epistola ejus in Vita B. Marthæ matris, quam huic mox subjungimus, propterea quod multa ad S. Symeonem spectent. Habetur autem dicta Epistola num. 64, inscripta Staurophylaci sanctæ Resurrectionis Hierosolymis, quem de salute anxium animat, ac partem sanctæ Crucis rogat. Atque præter hæc omnia, alia quoque illum scripsisse non pauca, quæ temporum injuria periere, in comperto est ex Epistola de qua mox, contra Samaritas, quæ quinta indigitatur, sic ut aliæ necessario præcesserint. Eodem faciunt Euagrius Vita, & quam damus: quorum ille lib. 6 cap. 23 dicit se; ista num. 190 Iustinum epistolam a Sancto accepisse.

§. V. Epistola S. Symeonis ad Justinum Juniorem contra Samaritas hæreticos.

[25] Fidem solvimus, qua se obstrinxit Bollandus ad V Ianuarii in Vita jam sæpe memorati Symeonis Stylitæ Senioris, per Metaphrasten scripta, Cap. XI, Annot. d, [Satisfit promissis Bollandi.] eum latius hic de Samaritis seu Samaritanis agendum promittit, Neapolis, Hebræis Sychen seu Sichem & Sichima, urbs est Palæstinæ in Samaria Episcopalis, hodie fere extincta & a paucis habitata: distat a Samaria urbe IX P. M. in Austrum. Imminet urbi mons altus, Garizim nomine, quem olim in veneratione habebant & precationis causa adibant Samaritani: quorum jam tum Christi temporibus sectam Baronius tom. 1 Annal. locis variis, præcipue in apparatu describens; [Samaritarum secta qualis;] inter alia hæc profert ex Epiphanio: Quinam vero fuerint Samaritæ, nemo in divinis versatus Scripturis ignorat. Hi sunt, qui cum divisi essent a Judæis, non templum, non sacrificia, vel cæremonias communes cum illis habebant: cumque quinque tantum Moysis libros retinerent, Prophetas ac cetera divinæ Scripturæ volumina negligenter rejiciebant; non credentes resurrectionem mortuorum; negantes & Spiritum sanctum. Plura si vis, quære apud ipsum Epiphanium in Panario.

[26] Iidem aliis succeßive seculis impietate ac sceleribus famosi, licentius agere cœperunt temporibus Zenonis. Cum enim coiissent subito, [Eorum flagitia sub Zenone,] ut scribit Procopius lib. 5 de Ædif. cap. 7, facto Neapoli impetu in Christianos, festum in ecclesia celebrantes, quod Pentecoste vocatur, multos conficiunt; illorum Episcopum Terebinthium sacræ Mensæ astantem occupant, offerentemque ineffabile Sacrificium gladiis feriunt, vulneribus concidunt, manuum truncant digitis; Mysteriaque injuriose tractantes, piacula perpetrant digna Samaritanis, nobis silentio premenda. Renuntiante hæc Constantinopolim & ostendente in se admissa scelera Terebinthio, Samaritarum insolentia ab Imperatore armis repressa est. Deinde iterum moliti varia sub Anastasio Imperatore, iterum pœnas dederunt, etiam supremas. Denique sub Iustiniano crudelißime omnium sævientes, ea patraruut opere, quæ audiri sine horrore nequeunt. Ita describuntur a Cyrillo in Vita S. Sabæ, quæ Græca penes nos est, danda V Decembris.

[27] Jamque rerum potitus Justinianus moderabatur imperium, cum in Palæstina gens Samaritana Regem sibi Julianum quemdam, [& Iustiniano.] & ipsum Samaritam, eligentes, multa contumeliose adversus Christianum nomen ausi fuerut. Templis namque direptis subjiciebant ignem; Christianos infinitis excruciatos tormentis tandem morti tradebant; vicinos pagos incursionibus populabantur; Sanctorum thecas diffringentes, immittebant in flammas: & hæc sævities præcipue non admodum remotis Neapoli grassabatur locis. Porro Episcopum sustulerunt gladio, comprehensisque quibusdam Presbyteris, membratim primo ac frustatim illos secuerunt, cumque Reliquiis Martyrum in sartagine frixerunt: denique nullo audaciæ aut contumeliæ genere contra Christianos abstinuerunt. Hæc immanissima scelera, & si qua præterea, circa Porphyrionem, ut putamus, patrata, potuerunt a mitißimo viro & miseris succurrere promptißimo, ubi gloria Dei & incolumitas Ecclesiæ periclitatur, exemplo aliorum Sanctorum, istiusmodi extorquere Epistolam, qualem subjicimus, ad Iustinianum (ut supra probabiliter sustinemus) datam. [Contra illos epistola Symeonis ad Imperatorē,] Ipsam, non ut Baronius habet ex editione Concilii II Nicæni Latina, sed ex Græco-latina, quamquam non satis accurate translatam, ut istic Actione V versa est, hic accipe, utpote cum contextu auctoris Græci magis concordantem.

[28] Quis dabit, semper Auguste & bone Domine, oculis meis fontes lacrymarum, ad lugendum & flendum amare & intolerabiliter omnibus diebus miseræ vitæ meæ? quia sub divino zelo vestri a Deo redimiti & Christianissimi Imperii, talia extra omnem rationem impietatis agi præsumuntur ab his qui sine Deo sunt, Samaritis videlicet, qui supra omnem immunditiam polluti & execrandi consistunt, [in qua ipsorum scelera prosecutus,] quique habitant ea quæ dicuntur Castra juxta civitatem Porphyreonem, in venerabili domo, quam Deo placabile Imperium vestrum jussit illic ædificari. Quæ subtiliter sciet vestra divinitus conservanda Tranquillitas, per ea quæ significata sunt humilitati nostræ a Paulo sanctissimo Episcopo ejusdem Porphyreonis, & missa sunt nobis a beatissimo Orientis Patriarcha, qui & ipse super hoc vehementer doluit, quanto magis mansuetissimi Principes? Præsertim cum & inanimatos lapides exclamare, hujusmodi calamitates facile sufficerent, quas in præsentia vidit prædictus sanctissimus Pontifex. Etenim super mortem & perditionem reputatum est ab humilitate nostra, quod quoquo modo ad auditus nostros venerit talis impietas, quæ superexcedit omnem actionem blasphemam, præsumptam in id ipsum Dei Verbum, quod propter nos incarnatum est; & in sanctissimam ac gloriosam Dei Genitricem, atque in venerabilem ac pretiosam Crucem, nec non & in Sanctos ejus.

[29] Propter quod commemorantes suggerimus divinis auribus vestris, quoniam si piissimæ bonarum victoriarum vestrarum leges jubent, imagine Imperatoris injuriis lacessita, morti supremæ ac perniciosissimæ tradendos qui hoc conari præsumpserint; quanta, puta, digni sunt perditione in perditionem, qui in imaginem Filii Dei & sanctissimæ ac gloriosissimæ Dei Genitricis cum omni ineffabili impudentia & impietate, & propter nimiam malitiā, non habeo quod dicam, [illum ad vindictam stimulat,] talia præsumpserunt, nulla in eis facta misericordia? Unde obsecramus victoriosissimum Imperium vestrum, ne faciat misericordiam in eos qui hoc agere ausi sunt, neque parcat eis, neque qualemcumque postulationem vel rationem super illis accipiat, ne in aliud quid vertantur, sicut jam in visu videram, indicans Augusto mense sanctissimo & a Deo honorabilissimo Patriarchæ; significans interim hoc apud se servandum: neque enim abscondit a nobis Deus cogitationes eorum. Unde certus sum, semper Auguste Imperator, quod non sufferat confirmatum Deo cor vestrum, quod ipsius est magnitudine illustratum, tantam inhonorantiæ procacitatem, quam numquam huc usque audivimus, fortassis autem nec alius quisquam Christianorum.

[30] Sed adjuro Vos, Domine, per Emanuel Deum excelsum, ne sufferatis saltem ad modicum quid differri decentem vindictam: sed jubeatis exquiri etiā illa, quæ in puteo facta sunt a nimia eorum & pessima nequitia, secundum tenorem epistolæ , quæ ad nostram mediocritatem transmissa est: minime permittente mansuetissima Dominatione vestra, si forte putaverint quidam subseminare importunos sermones; * quasi Dominicæ sint potestatis, Deo, qui dedit vobis Imperium, taliter super omnem impietatem injuriis affecto: ut & ceteri eorum timorem habeant cunctis diebus maledictæ ac segregatæ vitæ ipsorum; quos & suscipient cognatæ tenebræ suæ in damnationem, vermis qui comesturus est illos, & ignis qui splendebit; & anathematizabit eos in inferioribus abyssi ipse Sanctus & omnipotens Spiritus Jesu Christi Domini nostri, [ut ceteri deinceps abstineant similibus.] qui ex Patre procedit ad perdendum illos in infinitam perditionem. Hunc enim zelum vobis , Deo-conservande & Triumphator, in ipsum qui cum Pietate vestra regnat, unigenitum Deum demonstrantibus strenue; super sacrificium Abrahæ suscipiemini ab ejus cunctorum inspectrice Deitate; & erit peramplius, benedictum potentia virtutis ejus, & magnificatum Christo dilectum Imperium vestrum super omnia præcedentia regna: quoniam ipsi est gloria in secula seculorum. Amen.

[31] Hactenus Epistola, tam zelo divinæ gloriæ odioque scelerum plena, quam non instructa ab oratorio verborum ornatu: quod tamen officere nihil debet (ut vult Epistola, [Asseritur hæc epistola Symeoni.] quam Allatius in Diatriba hic, sub nomine Caroli Magni producit) quo minus genuina S. Symeonis dicatur, vim significationis potius quam fucum orationis spectantis. Refutat Allatius loco citato dictam Epistolam, hæc præcipue argumenta complexam; Quod Sanctus Justiniani Imperatoris Aures Divinas nuncupaverit; quod eumdem misericordia uti prohibuerit; quod qui debuerat iram Regis refrænare, illam magis magisque succenderit; quod ejus exemplo usus non sit, qui neminem vult perire; quod denique eidem Imperatori Deum corregnare dixerit. Vides quam inefficacia sint omnia, adeo ut operæ pretium non sit refutare. Resurgat Propheta Elias, zelo divinæ gloriæ succensus, gravius multo in scelera istiusmodi invehetur, uti olim, ignem e cælo accersens. Si quis refutata pluribus cupit, adeat citatum Allatii locum: nos in re, non admodum ad institutum nostrum faciente, longiores etiam fuimus, quam par est: sed promissa Bollandi solvimus.

[Annotatum]

* gr. quasi ad Dominæ id est, Augustæ potestatē pertineant.

§. VI. Memorabilia de S. Symeone ex Euagrio.

[32] Plurimum auctoritatis conciliare debet Vitæ nostræ Euagrius Scholasticus, per illa quæ in Historia sua Ecclesiastica de S. Symeone Stylita Juniore memorat. Nam præterquam quod summæ fidei historicus sit, [Euagrius Symeoni coævus & familiaris,] coævus Symeoni fuit, eoque familiariter usus, quemadmodum ex ipsiusmet verbis, mox subjiciendis, potest colligi: dicit enim, Gregorio Patriarchæ Antiocheno innotuisse letalem S. Symeonis morbum, indicante se. Ostendit etiam, commercium litterarum inter utrumque interceßisse, cum ait, admonitum se a Sancto per litteras fuisse quadam super re, quam putabat omnibus clam esse. Certiora quoque profert indicia mutuæ consuetudinis Vita nostra num. 238; ubi quæ cognoverat in spiritu Symeon, Euagrio, pro sui in ipsum singulari propensione animi, jussit indicari. [auctoritatem ejus Vitæ conciliat.] Porro auctoritatem Vitæ, tam frequentia, inusitata, stupendaq; miracula & inauditum vitæ institutum continenti, conciliat; cum vixdum mortuum Sancti appellatione non dubitat honorare; cum illum cunctos sui temporis mortales virtute longe superasse, pronuntiat; cum miraculum in se factum, idem quod in Vita n. 238 ponitur, enarrat. Neq; tamen omnia, quæ de S. Symeone hic refert, complectitur Vita nostra: desunt pleraque: atque ideo potißimum ea damus, ne quid scitu dignum prætereatur.

[33] Audi igitur ipsum lib. 5 cap. 21 inter alia signa, quæ Mauritio Imperium portenderent, sic loquentem. Denique Symeon, [Symeō prædixit imperium Mauritio:] qui juxta urbem Antiochiam super columna stans vitam exegit, vir ad res gerendas aptissimus, & cunctis divinis virtutibus insignis, multa & dixit & fecit, quæ Imperium Mauritio nuntiabant. Quænam vero illa sint, non memini uspiam speciatim expressum legere, ne quidem in Vita nostra prolixiore; quæ multa quidem de Iustino Iuniore, eique prædicto Imperio, de Mauritio vero prorsus nihil: unde, uti & ex sequentibus, pronum est colligere, quamvis prolixißima Vita contineat plurima, plura tamen præteriisse. Libro deinde sexto, cap. 23 toto, quasi compendium vitæ Symeonis sic texit. Eodem tempore, cum Gregorius S. Symeonem letali morbo ægrotare, me indicante, didicisset; ad eum confestim excurrit, ut postremæ salutationis officium ei exhiberet. Verum id quod cupiebat, consequi non potuit. Porro hic Symeon cunctos sui temporis mortales virtute longo superavit. Quippe a teneris unguiculis asperum vivendi genus in columna excoluerat: [a puero in columna vivit,] adeo ut dentes in columnæ statione ipsi mutati fuerint.

[34] Columnam autem conscendit hujusmodi ex causa. Cum esset admodum tenera adhuc ætate, ludens & saltans per montis juga oberrabat: cumque in pardum incidisset, zonam collo ejus injecit; & belluam, [pardum zona ligat,] innatæ feritatis oblitam, quasi joco trahens, ad monasterium suum deduxit. Quod contemplatus Magister ejus, qui in columna vitam agebat, puerum interrogavit, quidnam hoc esset. Ille felem esse respondit, quem vulgo cattam nominant. Atque ex hoc facto conjecturam capiens, qualis quantusque Symeon in virtutis studio futurus esset, in columnam eum admisit. Qua in columna, & in altera quæ est in summo montis vertice, octo ac sexaginta exegit annos, omni gratiæ genere donatus. Quippe qui & dæmones abigeret, & morbos ac languores omnes sanaret, & futura perinde ac præsentia prævideret. Gregorio certe prædixit, eum mortem quidem ipsius visurum non esse; quæ vero post mortem futura essent, ignoraturum.

[35] Cumque ego amissis liberis meis in varias cogitationes diducerer, & apud me quærerem quid causæ esset, cur Gentilibus, quibus multi sunt liberi, idem non evenerat; [cogitationes aliorum novit,] quamvis nemini prorsus cogitationem hanc aperuissem, ille tamen cogitationes animi mei introspiciens, scripsit ad me, ut ab his cogitationibus abstinerem; quippe quæ haudquaquam placerent Deo. Idem, cum uxori cujusdam ex meis amanuensibus post partum lac obstructum esset, & infans in summo discrimine versaretur; contacta viri dextera, [uberi obstructo lac elicit,] præcepit, ut eam conjugis suæ mamillis imponeret. Quo facto, statim lac quasi ex quodam fonte prosiliit, adeo ut totam mulieris vestem madefaceret. Sed & puerum quemdam, nocte intempesta a comitibus itineris per oblivionem relictum in via, leo impositum dorso suo ad Symeonis monasterium portavit; & jubente Symeone egressi ministri, puerum, qui a leone custodiebatur, introduxerunt. Multa quoque alia, [puerum per leonem servat.] memoriam omnem superantia, idem vir gessit, quæ & linguam disertam, & otium, & perculiare opus desiderant: quæque omnium pene mortalium linguis celebrantur. Omnium enim nationum homines, non Romani solum, verum etiam barbari, ad eum ventitabant; & quæcumque postulaverant, impetrabant. Pro cibo autem ac potu ei fuere rami cujusdam fruticis, qui eo in monte nascebatur. Vtrumque hunc Euagrii locum transtulit etiam ad se, totidem pene verbis, Nicephorus Callistus lib. 18 cap. 9 & 24.

§. VII. Alia de eodem memorabilia, ex Synodo Nicæna II & S. Joanne Damasceno.

[36] Hic quoque paragraphus eodem faciet, quo superior: videlicet ut eo majoris auctoritatis censeatur esse Vita, quo graviores sunt auctores, qui sua, si non ex illa, certe eadem cum illic contentis, testimonia prompserunt. Ac primo quidem Synodus Nicæna II, generalis VII, anno DCCLXXXVII, Hadriano I Papa, Constantino atque Irene Imperatoribus, celebrata contra Iconoclastas, Actione IV in editione Græco-latina Labbæi, sic loquitur. Joseph, reverendissimus monachus & Hegumenus monasterii Heracliæ, [Synodus jubet legi miraculum ex Vita S. Symeonis,] dixit: Et ego peccator librum fero, continentem Vitam S. Symeonis Mirabilis-montis, & ut jubetis. Sancta Synodus dixit: Legatur. Et accipiens Cosmas, Deo amabilis Diaconus & Cubuclesius, legit. Ex Vita sancti Patris nostri Symeonis Mirabilis-montis capitulum CXVIII; De femina, quæ Rhosopoli sterilis erat, valido dæmonio pressa: quæ sana & fœcunda facta, imaginem Justi imposuit domi suæ, quæ magnifice miracula operabatur. Quamvis autem idem miraculum infra quoque in vita num. 123 referatur, quia tamen aliquantum discriminis intercedit, præcipue quoad phrasin, atque insuper auctoritatem accipit liber totus ex hac tantæ Synodo probata narratione, videri possumus actum non agere, si illam narrationem hic adjiciamus. Sic igitur lectionem suam prosecutus est Cosmas Diaconus.

[37] Mulier quædam erat Rhosopoli Ciliciæ, Theotecna dicta, quæ habitaverat cum viro suo annis viginti, & filium non habuit. [de muliere dæmoniaca ac sterili,] Contigit autem eam etiam a dæmone a pueritia vexari, & mandere linguam. Vir autem ejus, ultra non valens sufferre tribulationis ejus angustiam, dimisit illam a domo sua, & per quatuor annos cum nulla est femina sociatus. Illa vero invento comitatu confugit ad Justum. Cum autem vidisset eum dæmon, statim fremuit & torquebatur coram eo, videns cum muliere spiritualem ejus imaginem, dicentem humana voce: Separabo te ab ea, maligne & immunde Spiritus, & revertetur ad virum suum, & efficietur illi anno sequenti puer. Et ejulavit dæmonium ferociter conturbatum: O violentia adversus me! non est tuum matrimonii solutiones efficere: ut quid autem & filium eis das, cum a me filium minime fecerit? quid mali feci tibi, vel quid peccavi in conspectu tuo, quia separas me a muliere mea? Si servum me comparasses, dares me forsitan & in servitium hominibus. [quiritante multum dæmone,] At vero Symeon ait: Quia malus servus es, recognosce te ipsum, maligne, & curre in flammas ignis, arsurus; & fer aquam & collige ligna. Et statim, veluti ventus, currens & vehementer æstuans dæmon, & tollens in muliere amphoram aquæ, minabatur; & impletam illam, & collecta de silva ligna attulit, ejulans & dicens: Væ mihi, væ mihi malo servo & inventori malorum! quid passus sum? Nam a muliere mea separat me S. Symeon, & quid faciam infelix, nescio.

[38] His autem dictis coram populo, qui convenerat; postquam adimplevit ministerium, quod sibi fuerat imperatum, clamavit altisone, loquens; & aspiciens contra se veniens fulgur ignis, currebat in muliere per circuitum status ejus, plurimum & dolenter cruciatus; & taliter protinus exiit: & muliere pristino ordini restituta, dimisit eam Symeon sanam; dicens ad illam: Vade, mulier, in domum tuam & cohabita cum viro tuo; ecce enim direxit Dominis cor ejus, ut recipiat te cum gaudio magno. Quod & factum est. Cumque illa reversa fuisset, [utroq; malo per Sanctum liberata,] statim rectum factum est cor viri sui ad diligendum eam, & ingressus est ad illam, & confestim concepit in utero: & completo anno tulerunt puerum ad servum Dei, laudantes & glorificantes Deum. Cum autem complessent orationem suam, & rediissent ad propriam domum, erexit mulier fide ducta imaginem Sancti in interiori domo sua: quæ operabatur miracula, [& sistente alteri per imaginem Sancti fluxum sanguinis alterius.] obumbrata Spiritu qui habitabat in Sancto: & a dæmonio vexati emundabantur illic, & ex variis passionibus infirmati curabantur. In quibus & una mulier, fluxum sanguinis incessanter per quindecim annos passa, in fide accessit ad videndum imaginem; & continuo fluxus stetit. Dixit enim intra se, quia, si tantum videro similitudinem ejus, salva ero. Videns autem quod exsiccatus esset fons sanguinis sui ad hominem Dei protinus accurrit, adorans coram eo, laudans & glorificans Deum, ac enuntians miraculum in se perpetratum.

[39] Huic alterum etiam miraculum subjicitur cum hoc titulo: Item legit (Cosmas Diaconus) aliud miraculum sancti Patris Symeonis: [Adfertur aliud miraculum ex Damasceno,] idemque est quod S. Ioannes Damascenus Oratione III de Imaginibus non procul a fine adducit, præfixo hoctitulo: Ex Vita S. Symeonis rerum admirabilium effectoris, narratio Arcadii Archiepiscopi Cypri, miraculum CXXXII. Conferenti autem utrumque textum inter se, nullum mihi dubium est, quin ex eodem prorsus Græco sint translati, ita conveniunt principium, finis, periodi, omnia. Sicubi forte Græcus Damasceni textus extat, qui nobis defit, comprobabit dicta. Est tamen altera versio, altera non paulo concinnior elegantiorque. Vidimus jam inamœniorem Concilii, succedat placitura magis Damasceni. Neque hic, puro, operam perdituri sumus describendo banc narrationem, quamvis eamdem, verbotenus fere tantum discrepantem, in Vita nu. 171 stylo nostro demus; erit enim usus utriusque mox §. seq. Sic igitur titulo, jam supra adducto, subjungit Damascenus.

[40] Contigit autem illis diebus, ut vir quidam mercator civitatis Antiochiæ gravi molestia ab improbo dæmone affligeretur diuque angeretur, adeo ut suffocaretur, [de dæmoniaco item liberato,] interclusa spirandi facultate. Hic profectus ad Sanctum, & ejus precibus sanitatem sic assecutus, ut si nihil umquam perpessus esset; cum in propriam domum rediisset, ut grati animi significationem daret, in loco civitatis publico arque illustri, supra fores officinæ suæ, imaginem statuit. Hanc infidelium quidam conspicati luminibus & velis decoratam, zelo pleni, [& iconem Sancti erigente,] sui similes homines incompositos concitarunt, ut multitudo conveniret confuseque vociferaretur: Tollatur e vita, qui hoc fecit, & imago dejiciatur: Divina autem providentia factum est, ut tum domi suæ non inveniretur. Cupiebant enim eum interficere; cum alius aliud clamaret: nam eorum nequitia multa & magna erat in conspectu Dei valde, & immensa invidia, qua quidem impulsi eo convenerunt, existimantes se nactos esse occasionem, qua sanctum hominem opprimerent & afficerent ignominia, quod sæpe impietatem & errorem illorum, qui cum ipsis de religione male sentirent, redarguisset. Cum igitur tantam insaniam cohibere non possent, cuidam militum mandarunt, ut gradus conscenderet & imaginem deturbaret. [quam malevoli deturbare conati,] Qui cum adscendisset & manus extenderet, ut jussa perficeret, statim collisus est, e superiore loco delapsus deorsum in terram: & magnus tumultus in turba est excitatus. Inflammatique perrexerunt alterum adhibere; qui manu protenta cum detrahere imaginem ipse quoque conaretur, humi pariter afflictus est. Quo quidem facto, metu omnes perterriti, Crucis signum sibi ipsi cœperunt admovere. Verum cum adhuc infideles illi insanirent, tertium eodem impellere non destiterunt: [tertio divinitus puniuntur.] qui cum manum extendisset, ut imaginem dejiceret, ipse quoque similiter confractus, in terram decidit. Tunc fideles omnes, qui circumstabant, magnus invasit timor, & infidelium cæcitatem atque audaciam admirati, imaginem adorantes cum precationibus discesserunt. Hactenus Damascenus. Recitatis hisce a Cosma Diacono coram Patribus Concilii miraculis, hæc statim subjiciuntur, illorum, uti & totius Vitæ nostræ, fidem & auctoritatem augentia: Constantinus sanctissimus Episcopus Constantiæ Cypri dixit; Hæc quidem, honorabiles Patres, de his quæ lecta sunt, audivimus & credimus.

§. VIII. De S, Symeonis Vita, nunc primum a nobis in lucem edita, ejusque Auctore.

[41] Cvi plurimum Acta Sanctorum, & nos, & tu Lector Cælitum studiosus gloriæ, debemus est R. P. Petrus Poßinus Societatis nostræ. Nomen ego; cetera libri ab ipso editi & frequens in hisce Actis memoria loquentur. Curavit ille, [Possini, qui Vitam hanc describendā curavit,] post nostrorum Henschenii atque Papebrochii discessum Roma, describi Vitam hanc ex codice Græco Bibliothecæ Vallicellanæ, quæ est Congregationis Oratorii S. Philippi Nerei. Sed ipsum potius de his audi, litteris anno MDCLXVII, XII Kal. Iulias Roma datis, sic scribentem. Quod de codice quæris, ex quo descripta sunt, erat is quidem in Bibliotheca Vallicellana mutilus & ἀκέφαλος: sed Laurentius Portius (est is Symonis, qui Dictionarium Latinum, Græco-barbarum & Litterale Parifiis MDCXXXV edidit, frater; & suam nobis, operam in describendis Actis Græcis pretio moderat locavit, [ex Ms. Vallicellano mutilo, & aliunde supplendo,] istius idiomatis admodum peritus) sed Laurentius, inquit, Portius, qui descripsit; ex alio exemplari ibidem reperto, manu licet antiquissima & jam exolescente scriptura exarato, supplevit non parvo labore suo quod deerat, & integritati fere primigeniæ Opus hoc reddidit. Caput autem, quod reliquo corpori in codice defuisse & aliunde suppletum dicitur, est illa pars Prologi, quam primis duobus numeris complexi sumus. Profert præterea Poßinus in eadem epistola suum de his Actis admodum laudabile, nec ponderis minoris, judicium: Ex animi mei sententia, inquit, profiteor; [grave de ea judicium.] me in iis accurate perlectis nihil nisi verisimiliter, prudenter, eleganter scriptum observasse. Ex quo cœpi legere, tenere me non poteram donec absolverem. Tanta erat voluptas; nec minor teneræ religionis sensus, cor liquefacientis usque ad lacrymas. Itaque rara existimo reperiri ejus generis Ecclesiastica monumenta, quæ fide, auctoritate, concinnitate compositionis, admirabilitate rerum non incrediliter narratarum, pari cum his Actis jure editionem lucemque mereantur. Verbum his non addo. Reliquam de se ipsa Acta fidem facient: perlege.

[42] De auctore quantum asseque licet, dicamus. Principio Vitæ præfixus erat hic titulus, Βίος καὶ πολιτεία τοῦ ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Συμεὼν τοῦ ἐν τῷ Θαυμαστῷ ὄρει, συγγραφέντα παρὰ Νικεφόρου τοῦ Μαγίστρου Ἀντιοχείας, τοῦ Οὐρανοῦ. Vita & conversatio sancti Patris nostri Symeonis in Monte-Mirabili, conscripta a Nicephoro Magistro Antiochiæ, Cælum dicto. [Auctor Nicephorus Magister Eloquentiæ,] Vnde vero hoc ei cognomentum? Existimo quod ab eloquentiæ, quam in Antiochena civitate publice profitebatur, ornatu singulari, quia oratio ejus omnis rhetoricis luminibus, ut cælum stellis, resplendebat. Habet quidem apud Græcos vox Μαγίστηρ vel Μάγιστρος significationem etiam aliam, ut sit titulus in aula Imperiali primarius, & Cæsareo proximus teste Cedreno, quare etiam Imperatorum fratres filiique eum non dedignati sunt, & hoc sensu Symeon ille vulgo Metaphrastes, Magister quoque dictus est. Verum non pro una civitate aut loco dabatur hic titulus, ideoque semper invenitur sine ejusmodi additamento, sæpe etiam cum epithetis Περιβλέπτου aut Περιφανοῦς Conspicui vel Illustris. Hic vero Nicephorus expresse dicitur Magister Antiochiæ: solitas autem civitates ejusmodi primarias, qualis Antiochia erat, magno stipendio conductos habere egregios eloquentiæ Magistros vel ex Augustino sciemus, ejusmodi spe Romam delato. Talem vero fuisse Nicephorum hunc nostrum, quod & Poßinus censuit, non ideo dubites, [Cognominatus Οὐρανὸς.] quia Nicephorus Callistus lib. 18 Historiæ Eccles. cap. 24, cum hujus vitæ meminit, Latine sic vertitur ab interprete Langio, quasi non ita docte ut magnitudo rerum flagitabat conscripta sit: utitur enim ille adverbio μὴ ἀξίως non digne, quod etiam Ciceronianæ eloquentiæ posset aptari, ad exprimendum singularem excellentiam, omni humano sermone sublimiorem: alioqui fatetur Nicephorus quod, cum in hanc Vitam incidit, obstupuit magnitudinem ac multitudinem eximiam operum a Sancto patratorum: ea autem, inquit, usque hodie celebrantur omnium linguis, descripta ὑπὸ Συμεῶνι (Νικηφόρῳ voluit scribere, aut etiam scripsit, sed sciolus aliquis nomen mutavit Metaphrastem intelligi volens) Μαγίστρῳ τῷ Οὐυνῷ: quod ita abbreviate scriptum, ex more Græcis usitatißimo, pro Οὐρανῷ, non capiens Langius, prætermisit; clarum autem fit ex eodem cognomine ante Vitam integre expresso.

[43] Ab alio quoque quam a Nicephoro Vitam Symeonis hujus litteris mandatam & posteritati transmissam esse, ex paragrapho superiore colligimus: cujus auctorem, quampis non nominet Concilium, [Scriptor alius Vitæ Arcadius Cyprius,] ex Damasceno Arcadium Cypri Archiepiscopum agnoscimus, nihilo notiorem Nicephoro nostro, nisi etiam obscuriorem velis; utpote qui ne per scripta quidem, quæ interciderunt, innotescit. Colligo etiam, prolixißimam fuisse Vitam illam, ac nostræ non valde imparem longitudine. Ita Capitulum CXVIII, ita Miraculum CXXXII supra recitata obtinent; multa enim præceßisse oportet. Imo nullus dubito, quin altera ex altera descripta sit Vitæ; & nostra potius ex illa Arcadii, additis pauculis vel exclamationibus, vel apostrophis, aliisve; ut rei exigentia & pietas auctoris tulerunt. Nam conferenti Superioris paragraphi miraculum primum cum numero 123 Vitæ, & secundum cum num. 171, apparet, fundamentalia, notabilia, circumstantias etiam, utrobique eadem esse. In prioribus locus Rhosus seu Rhosopolis Ciliciæ urbs; nomen mulieris Theotecna; tempus conjugii anni viginti; [in substantia nihil discrepat a Nicephoro,] repudii anni quatuor; hæmorrhœæ anni quindecim; causa adeundi Sanctum; aversio dæmonis; querelæ ejusdem; raptatio circum columnam; promissa muliera data; conceptus, natus, oblatus filius; gratitudo erecta icone; sanationes per illam factæ; quid plura? eadem utrobique notantur omnia. Non potuerunt ergo non vel altera ex alteris, vel utraque ex iisdem monumentis descripta videri. Qua confirmaberis in sententia, si concipias, vitam illam per Capitula, Numeris nostris fere paria, distinctam fuisse: sic enim istud miraculum propemodum pari intervallo utrobique a principio aberit; istic Capitulum 118, hic Numerus 123. En quantulum discrimen. Alterum miraculum paulo longius recedit in nostra Vita, quam Arcadiana; sed notandum Numeros in vita nostra circa medium contractiores esse, quam versus initium: adeoque convenirent propius Numeri etiam hic nostri cum Numero istius Miraculi, si æquali tenore ac spatio nostros ubique incidissenus.

[44] Sed redeamus ad collationem miraculi, & videamus quæ videri poßint, in Vita nostra superaddita, [qui illam paucis additis,] vel decoris vel claritatis causa. Sunt illa peropportuna & e re nata. Vbi de dæmone agitur, interserit; Quemadmodum isthoc scelus non loquitur nisi scelera. Deinde accepta beneficia simul enumerat & velut parenthesi includit (Neque enim a coætaneo sibi dæmone immunis, sed & marito integre sanata, restituta fuit: ad hæc puer quoque ex ea, quod numquam ante, prornatus est) Denique ist am in fine conclusionem adjicit. Ita viri sancti vel tenuis in imagine aspectus, signum Crucis, virga, forma, verbum, invocatio, & siquid aliud rerum illius esset, sufficiebat cuilibet morborum generi depellendo.

[45] Hæc de prioribus. Otiosum foret posteriora simili modo conferre: conferat, cui lubet: reperiet eadem utrobique. Refero dumtaxat illa quæ adjecta videntur. Primum erectæ iconi suum addit ornatum, cum illam describit; Pervenuste non solum coloribus, [videtur exornasse.] sed etiam amictu & tegumentis ornatam. Paulo post exclamationem hanc interserit, O Deus, quanta hostes adversus Sanctum tuum machinati sunt! Mox cum extenderet unus in iconem manum, deturbatus dicitur venustæ hac & pia apostrophe, manibus illis, quas tu Christe super illorum superbiam extulisti, dejicientibus. Demum cum tertius quoque dejectus esset, quasi epiphonematis loco dicitur, Multo prioribus majori ludibrio dignus, quod illorum exemplo nihilo sapuisset magis. Quid hæc nisi parentheses, exclamationes, apostrophæ, epiphonemata, ex rebus nihil immutatis nata, & emphasis gratia venuste adjecta?

[46] [Vitæ hujus ordo fere chronicus.] Ordo autem totus in hac historia est admodum naturalis, incipiens a nativitate, progrediens cum annis, desinens in morte : imo non vana erit suspicio, si miracula pleraque ordine temporis, quo facta sunt, putentur primum descripta esse; id enim ordo ætatis & hæ particulæ, postea, deinde, post hæc, illis peractis, ac similes, in principio miraculorum identidem repetitæ, videntur innuere. Hunc porro tam copiosum fontem habentibus nihil opus est rivulos Synaxariorum sectari, in quibus elogium alibi, brevius alibi prolixius legitur.

VITA
Ex Ms. Vallicellanæ Bibliothecæ apud Patres Oratorii Romæ Cod. B.
Conscripta a Nicephoro, Magistro Antiochiæ, Cælum dicto.
Interprete Conrado Ianningo Societatis Iesu.

Simeon Junior Stylita, prope Antiochiam Syriæ (S.)

A. NICEPHORO.

PROLOGUS.

Εὐλογητὸς Θεός· αὐτὸν γὰρ εὐλογεῖν ἄξιον, καὶ εἰς μνήμην ἑαυτοὺς τοῦ θείου Συμεὼν καθιέντας, καὶ τὰ κατ᾽ αὐτὸν ἤδη συγγράφειν προειρημένους· Συμεὼν ἐκείνου τοῦ κατὰ τὸ θαυμαστὸν ὄρος ἀγγελικὴν διαγωγὴν μετελθόντος, τοιαύτης τε τοῦτο τυχεῖν ἐπωνυμίας πεποιηκότος, καταλλήλου καὶ αὐτῆς μᾶλλον ἐξ ἑαυτοῦ μεταδόντος. Ἐπεὶ καὶ Θεοῦ δῶρον ἀνθρώποις οὗτος σαφὲς, τοῦ καὶ πρὸ διαπλάσεως αὐτὸν ἐκλεξαμένου, καὶ πρὸ συλλήψεως ἐπαγγειλαμένου, καὶ πρὸ γεννήσεως ἁγιάσαντος· ἵν᾽ οὐ πρεσβευτὴν αὐτὸν μόνον καὶ μεσίτην καὶ διαλλάκτην σώματά τε καὶ ψυχὰς ἰᾶσθαι δυνάμενον ἔχοιμεν, ἀλλὰ καὶ βίου τύπον ἐρημικοῦ, καὶ φιλοσοφίας πρακτικῆς ὑπόδειγμα· εἴ τις ἄρα βραχύ τι τῶν ἐκείνου κατορθωθέντων, καὶ ὅσον ἐφικτὸν ἀνθρωπίνῃ καὶ ῥευστῇ φύσει, σηλῶσαι δυνήσεται αὐτόν· πλείονα γὰρ καὶ πάντα σχεδὸν ἀΰλου μᾶλλον καὶ ἀνωλέθρου καὶ θείας.

Ἄλλως τε δὲ καὶ πρὸς τὸν τοῦ καλοῦ ζῆλον, οὐδὲν οὕτως οἶδε διανιστάναι, καὶ τὰς ἀγαθὰς ψυχὰς πρὸς μίμησιν τέως τῶν κατὰ δύναμιν ἐκκαλεῖσθαι, ὡς ἀνδρὸς τοιούτου βίος, καὶ τοσαύτης μὲν ἐπιδημίας Θεοῦ καὶ χάριτος, τηλικαύτης δὲ πρὸς αὐτὸν οἰκειώσεως καὶ παῤῥησίας ἠξιωμένου, ἵνα τῷ πρὸς σημείων μεγέθει, καὶ τῇ τῶν ἔργων ὑπερβολῇ καταπληττόμεναί τε καὶ μαλαττόμεναι, πρὸς ἐργασίαν, εἰ καὶ μὴ πάντη τοιούτων (ποῦ γὰρ ἄν τις τῶν ἐκείνου τῆς ἀρετῆς ἐφίκοιτο μέτρων;) ἀλλὰ τῶν γε παραπλησίως ἐχόντων διαθερμαίνωνται, εἶτα καὶ διδάσκαλον ἀκριβῆ τὸν τοιοῦτον ἔχωσι βίον, τίνων μὲν ἀπὲχεσθαι δέον ὑποτιθέντα, πρὸς ποῖα δὲ πάλιν ἑαυτὰς ὅλας ἐπιδιδόναι παρεγγυῶντα, καὶ ὥσπερ ἐπ᾽ αὐτὰ χειραγωγοῦντα σαφῶς τὸ τῆς ἀρετῆς ἀκρότατον καὶ θειότατον, ἐκεῖ δὲ γενομένας ὑποδεικνύντα, ὅσων ταύτην ἀπροσκόπως τὴν τρίβον ἐλθὼν, παρὰ τῷ κοινῷ πάντων ἀγωνοθέτῃ Θεῷ τυγχάνει τῶν ἀμοιβῶν, ἡλίκας τῶν πόνων τὰς ἀντιδόσεις κομίζεται. Ἀλλὰ τίνα λάβοιμεν ἂν ἐπὶ τοῖς παροῦσι φωνὴν; ποῖον δὲ καὶ λόγον εὕρωμεν τοῖς πράγμασιν ἐξισούμενον; πότε καὶ μόνα τῆς αὐτοῦ γεννήσεως τὰ παράδοξα, ὅσα τε; τῆς ἐκ παιδὸς ἀρετῆς τῆς τε παρ᾽ ἡλικίαν ἀνασκήσεως, καὶ τῶν παρὰ τὸ εἰκὸς τῆς φύσεως ἀγώνων, εἰ καὶ μὴ κατὰ ταυτὸν πάντα ἀλλά τινα, μᾶλλον δὲ καὶ εἰ καθ᾽ ἑαυτὸ τούτων ἕκαστον πᾶσαν οἶδε λόγου κατόπιν ἑαυτοῦ τιθέναι τέχνην καὶ δύναμιν.

Τί δ᾽ ἀν εἰ καὶ τὸ τῶν σημείων καὶ τῶν θαυμάτων πλῆθος καὶ μέγεθος, τάς τε θείας ἐκείνας ὄψεις, αἲ δὴ πολλαὶ πολλάκις αὐτῷ μυστικῶς τε καὶ ἀποῥῥήτως ὤφθησαν, ἐπεξελθεῖν βουληθείημεν; ποίᾳ δὲ καὶ λόγου φύσει πρὸς ἑρμηνείαν τῶν ὑπὲρ λόγον χρησόμεθα; ἐπεὶ καὶ πᾶν μὴ λόγῳ χωρητὸν, οὐ δὲ λαλητόν· πῶς γὰρ μὴ χωρήσει, φράσαι δυνήσεται; ὅμως εἰ καὶ κρεῖττον κατὰ λόγου δύναμιν τὸ ἐγχείρημα, ἀλλὰ τὸ μὲν, τί συλλήψεται πάντως ἡμῖν θεία καὶ συμπαθὴς ἐκείνη ψυχὴ, καὶ Θεοῦ νῦν ἀμέσως τοῦ ποθουμένου κατατρυφῶσα· τὸ δὲ, καὶ συγγνῶσεται. Συγγνώσεσθε δὲ καὶ πάντες ὅσοι τῆς ὑπερφυοῦς ταύτης καὶ καινῆς πολιτείας ἀκροᾶται, μηδὲν τοῦ πρὸς δύναμιν ἐλλιποῦσιν, εἰ καὶ τοῦ πρὸς ἀξίαν πλεῖστον ἀπολειπόμεθα. Δεῖ δὲ μικρὸν ἀνωτέρω τὸν λόγον ἀναγαγόντας, οἵων τοιοῦτος ἔφυ γονέων, καὶ ὅστις τῆς συλλήψεως τρόπος αὐτῷ πρότερον παραστῆσαι, ἵν᾽ ἔχοιμεν τοῦ τοιοῦδε καρποῦ καὶ τὸ δένδρον εἰδέναι, μὴ δὲ τὴν ῥίζαν ἀγνοεῖν, μᾶλλον τις τὸν οὕτως ὡραῖον ἐβλάστησε κλάδον.

Benedictus Deus ! Deo quippe benedici par est, a nobis præcipue, qui ad memoriam divini Symeonis faciendam accingimur, gestorum illus conscribendorum provincia suscepta: Symeonis inquam, illius qui in Monte-Mirabili Angelicam instituendo vitam, [Symeon peculiare Dei donum mundo datus est,] effecit, id cognominis monti adhæsisse, & vicissim ipse ex eo traxit, seu potius illi nomen ex se dedit. Ipse namque manifestum Dei donum mundo datus est, a Deo priusquam formaretur electus, ante conceptionem annuntiatus, ante nativitatem sanctificatus: ut nos ipsum non modo intercessorem, mediatorem, atque arbitrum, qui corporibus nostris pariter ac animabus mederi posset, haberemus; verum etiam expressam vitæ solitariæ ideam & practicæ philosophiæ exemplar; si quis forte pauca quædam illius recte facta, quantum humana fragilisque natura patitur, æmulari posset: nam pleraque aut omnia imitari non nostræ facultatis est; sed naturæ immaterialis, incorruptibilis, ac divinæ.

[2] Præterea nihil tam natum est, proborum animas amore recti inflammare, & provocare ad imitationem hominum virtute præditorum, [cujus vita dux ad perfectionem.] quam vita hujusce viri, tanto divinæ gratiæ cumulo, ac tali cum Deo familiaritate libertateque agendi dignati, ut signorum magnitudine & excellentia operum obstupescant homines & emolliantur, atque ad operandum, si non omnino paria (quo enim pacto gradum virtutis ejus quispiam attingat?) certe quamdam cum illa congruentiam habentia, inflammentur; postquam tam exemplarem vitam, quasi accuratam magistram, nacti sunt: quæ quibusdam quidem abstinendum suggerit, contra vero quibusdam omni nisu incumbendum mandat, & tamquam manu recta ducit ad perfectissimum divinissimumque virtutis apicem; quo ubi perventum est, ostendit, quot hominem illum, qui semitam hanc pede inoffenso triverit, apud communem omnibus præmiorum distributorem Deum maneant remunerationes, quanta laborum merces expectet. At qualem in præsenti materia adhibeam vocem? quam inveniam orationem rerum magnitudini parem? quandoquidem sola, [Diffidens viribus suis scriptor] quæ nativitatem circumstant, quæque in virtute a puero exercita, in reliquæ vitæ occupatione & in certaminibus naturæ vires excedentibus elucent miracula, etsi non eodem modo omnia, quædam certe, imo vero unumquodque secundum se omnem dicendi artem & elegantiam longe superent.

[3] Quid porro si signorum atque miraculorum multitudinem magnitudinemque; quid si divinas illas visiones, quæ non raro Symeoni, arcano quodam & inexplicabili modo, plurimæ oblatæ sunt, oratione prosequi velimus? qualis, quæso, illa oratio sit oportet, quæ omnem dicendi facultatem superantia expositura est? [in Symeonis ope spem collocat.] cum totum neque oratione comprehendi possit, neque verbis proferri: quo enim pacto verbis quispiam assequatur, quod nequit cogitatione attingere? Nihilominus etsi major viribus nostris conatus sit, partim tamen, nullus dubito, opitulabitur nobis divina illa & miseratione plena Symeonis anima, quæ modo intuitione Dei adeo desiderati, nullo interposito medio, delectatur; partim etiam imbecillitati nostræ veniam dabit. Dabitis & vos, quicumque eminentis inauditæque hujusce conversationis auditores estis, nihil quantum per vires licebit prætermissuris, quamquam plurima, si rerum dignitatem spectetis, relinquamus. Oportet autem paulo altius sermonem repetentes, quibus oriundus parentibus, quis conceptionis modus sit, prius ob oculos ponere; ut talis fructus arborem quoque cognoscamus, aut potius non ignoremus radicem, quæ tam decorum produxit ramum.

CAPUT I.
Parentes, nativitas, baptismus, & pueritia S. Symeonis.

Ἀνήρ τις οὐκ ὀλίγοις ἔμπροσθεν χρόνοις ἐξ Ἐδέσης ὁρμώμενος, νέαν ἔτι τὴν ἡλικίαν ἄγων, ὄνομα Ἰωάννης, [σὺν] αὐτοῖς ὡς εἶχε γονεῦσι, κατειλήφει τὴν Ἀντιόχου· οἱ δὲ ἄρα βάναυσοι τὴν τέχνην ἦσαν, περὶ συλλογὴν μύρων καὶ πράσιν πονούμενοι, καὶ πᾶν ὅπερ ἂν αὐτοῖς ἐκείνῃ πορίσειεν, ἀφορμὴν τοῦτο βίου πεποιημένοι. Ἐπεὶ δὲ ἤδη καὶ γάμου τῷ υἱῷ καὶ συζυγίας ἔδει διὰ τὴν ἡλικίαν, διαλέγονταί τισι κόρης πατράσι, Μάρθα δὲ ὄνομα ταύτῃ, ἐφ᾽ ᾧ πρὸς γάμους αὐτὴν ἀγαγέσθαι τῷ νεανίσκῳ. Καὶ οἱ μὲν ἀσμένως τοῦτο δεξάμενοι, τῇ θυγατρὶ μηνύουσιν· δὲ παρθενίαν ἠσπάζετο, μᾶλλον συναγαγεῖν αὐτὴν εἰδυῖα Χριστῷ τῷ ἀθανάτῳ νυμφίῳ τὰς παρθένους ψυχὰς εἰς τὸν ἐκείνου νυμφῶνα. Ἐκειμένων δὲ αὐτῶν καὶ οὐκ ἀνιέντων, οὐχ ὅσιον πάλιν μὴ πάντα πείθεσθαι γονεῦσιν οὐδ᾽ εὐσεβὲς ἡγουμένη, Θεῷ τὴν τοῦ πράγματος δίδωσι κρίσιν, καὶ αὐτῷ τὰ καθ᾽ ἑαυτὴν ἐπιτρέψασα, παρὰ τὸν θεῖον τοῦ Προδρόμου ναὸν ἀφικνεῖται, ὅς πρὸ τῆς Ἀντιόχου ἵδρυτο, δυσωποῦσα, προσπίπτουσα, δεομένη, δάκρυσιν ἐκλιπαροῦσα μᾶλλον ῥήμασι, πληροφορίας περὶ τοῦ προκειμένου τυχεῖν· ἧς καὶ τυχοῦσα, τεκόντων εἴκει θελήμασι, καὶ γάμων κοινωνίᾳ τῷ Ἰωάννῃ συνάπτεται. μὲν οὖν ἐναρέτως βιοῦσα, κοινωνὸν τὸν ἄνδρα καὶ τοῦ τρόπου ποιεῖται, τοῦ βίου μόνον αὐτῷ βοηθὸς, ἀλλὰ καὶ σωτηρίας ὁδηγὸς γενομένη. Ἔπειτα μέντοι τῷ αὐτῷ τοῦ Προδρόμου καὶ πάλιν προσεδρεύει ναῷ, ἐπὶ τοῦ ἐδάφους καθημένη, καὶ μὴ δ᾽ οὗ τινος οὖν ἑτέρου, ὅτι μὴ μόνον ἄρτου καὶ ὕδατος καὶ ἁλῶν γευομένη, μὴ δὲ εἰς πλευρὰν ἀνακλινομένη, ἀλλὰ καὶ ὕπνου ταύτῃ μεταλαμβάνουσα, καὶ ἄρτον ἑαυτῇ τὰ οἰκεῖα δάκρυα μᾶλλον ἡμέρας καὶ νυκτὸς ποιουμένη, ὥστε δοθῆναι παῖδα ταῖς τοῦ Βαπτιστοῦ πρεσβείαις αὐτῇ, ὅν αὐτὴ δοτὸν πάλιν κατὰ τὸν Σαμουὴλ προσάξει Θεῷ. Τολμᾷ γὰρ ἤδη μοι καὶ μέχρι τούτου, πρὸς τὰ ἑξῆς λόγος ὁρῶν.

Οὐ βραχὺ τὸ ἐν μέσῳ, καί τις γλυκεῖα νυκτὸς Πρόδρομος ἐφίσταται ὄψις· Θάρσει, γύναι, λέγων αὐτῇ, προσεδέχθη γὰρ δέησίς σου, καὶ αὕτη σοι σημεῖον εὐωδία φησὶν, ἣν καὶ λαβοῦσα θυμιάσεις τῷ οἴκῳ· ἀρκοῦσα γὰρ ἐφ᾽ ἱκανὸν ἔσται σοι. δὲ κατάφοβος ὁμοῦ καὶ περιχαρὴς αὐτίκα διυπνισθεῖσα· τὸ μὲν, τῷ καινῷ τοῦ ὁράματος· τὸ δὲ, τῇ τοῦ αἰτηθέντος ἐπαγγελίᾳ (Τίς σου, Χριστὲ βασιλεῦ, τὸ τῆς χρηστότητος πλῆθος ἀξίως ὑμνήσειεν;) ὡσεὶ σφαῖραν θυμιάματος μεγάλην εἶχε διὰ χειρὸς, καὶ παραχρῆμα ὡς εἶχεν ἑαυτὴν τῷ ἐδάφει δοῦσα, καὶ κεφαλὴν ἐπ᾽ αὐτὸ πρὸ τοῦ θυσιαστηρίου μετὰ καὶ γονάτων ἐρείσασα, ποίας εὐχαριστηρίους οὐκ ἐποιεῖτο φωνὰς; τίνας δακρύων ὀχετοὺς οὐκ ἠφίει; Ἑξῆς δὲ λαβοῦσα θυμιατήριον, τοιαύτης ἐπλήρου εὐωδίας τὸν οἶκον, ὡς μὴ δ᾽ ἔχειν τοὺς αὐτῆς ἀντιλαμβανομένους εἰδέναι σαφῶς, τίς ποτε αὕτη· καὶ ὁποίου ἂν εἴη μύρου (οὔτως ἀπόῤῥητόν τι χρῆμα καὶ θεῖον ἦν) ἑρμηνευθῆναι λόγῳ μὴ δυναμένη.

Τὴν μὲν οὖν σφαῖραν πᾶσαν σχεδὸν κατ᾽ ἐκείνην ἀνάλωσε τὴν ἡμέραν, τῷ ναῷ θυμιῶσα, μικρὸν δέ τι μέρος ὑπολειφθέν, τῷ ἀνὰ χεῖρα περιέδησεν ἐγχειρίῳ. Τῆς δ᾽ ἐπιούσης αὖθις τοῦ ὕπνου διαναστᾶσα, εὗρε πάλιν ὅλην αὐτὴν, τοῦ θαύματος! ὡς ὑπὸ τοῦ Ἁγίου δέδοτο. Καὶ μὲν, τὰ ἶσα τοῖς προτέροις ἔδρα, καὶ τὸν ναὸν αὖθις εὐωδίας ἐπλήρου. Χρόνου δέ τινος διαγενομένου, Πρόδρομος πάλιν αὐτῇ γλυκὺς ὄνειρος ἐπιστὰς, Ἀνάστηθί φησι, γύναι, καὶ πορεύου παρὰ τὸν ἴδιον ἄνδρα, συλλήψῃ γὰρ υἱὸν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Συμεών· δεξιοῦ μαστοῦ γάλα θηλάσει σου, τοῦ εὐωνύμου δὲ καθάπαξ ἀφέξεται· ἔσται γὰρ τῶν δεξιῶν τὸ παιδίον· κρεῶν οἴνου, τῶν ὅσα τέχνη καὶ χεῖρ οἶδε σκευάζειν, οὐ μεταλήψεται, ἀλλ᾽ ἄρτος τροφὴ καὶ ὕδωρ αὐτῷ, καὶ μέλι καὶ ἅλες· καὶ πάσῃ φυλακῇ τηρητέον, ὡς σκεῦος ἅγιον, καὶ Θεῷ εἰς λειτουργίαν ἐσόμενον. Διετὲς δὲ γεγονὸς ἐν τῷδε τῷ οἴκῳ τὸ θεῖον βάπτισμα δέξεται, καὶ αὐτὸ μετὰ τὴν ἐκ τοῦ βαπτίσματος χάριν, τὰ περὶ ἑαυτοῦ φθέγξεται.

μὲν οὖν γυνὴ τοιαύτης καὶ οὕτω θείας ἐπιστασίας ἀξιωθεῖσα, ὑπότρομος καὶ περιδεὴς εἰς τὸν οἰκεῖον ἐπάνεισιν οἶκον, εἴσω πυλῶν τῆς Ἀντιόχου ὄντα· καταλαμβάνει δὲ τὸν ἑαυτῆς ἄνδρα τῷ βιβλίῳ προσκείμενον, τὴν ἐξήγησιν τῆς ἱερᾶς τοῦ Ποδρόμου κεφαλῆς περιεῖχεν, ὅπως τοσοῦτος θησαυρὸς, καὶ τοῦ μὴ λαθεῖν ἄξιος, ὑπὸ γῆν κρυπτόμενος εὑρεθείη. Σύμβολον, οἶμαι, τῆς τοῦ εὐαγγελισθέντος αὐτῇ προφητείας καὶ τοῦτο, ὅτι μέγα τι τῷ βίῳ ἀγαθὸν καὶ οὗτος φανεῖται. Παρὰ τῷ ἀνδρὶ τοίνυν καθίσασα, τῆς ἀναγνώσεως ἠκροᾶτο· ὡς δὲ αὕτη πέρας εἶχεν αὐτῷ, γυνὴ τὴν ὄψιν εἰς νοῦν λαμβάνουσα, φόβου καὶ χαρᾶς τὴν ψυχὴν ὑπόπλεως οὖσα, οὐ δὲ καθεκτῶς ἔχειν οἵατε ἦν, ὰλλά τι λίαν οἰκτρὸν ἑαυτὴν ὠλοφύρετο, ὡς μὴ δὲ πυνθανομένῳ τὴν αἰτίαν τῷ ἀνδρὶ ἀποκρίνεσθαι, ἀλλ᾽ ἐν ἀποῤῥήτῳ καρδίας τὰ ὀφθέντα κατέχειν. Ἐκείνη μὲν οὖν τῷ ἀνδρὶ συνοικοῦσα συνέλαβε ἀπὸ τότε κατὰ τὴν τοῦ Προδρόμου φωνὴν, καὶ συνετήρει πάντοθεν αὐτὴν ὥσπέρ τι θεῖον ἐν ἑαυτῇ φέρουσα σκεῦος· οἷς μέντοι θαῤῥεῖν εἶχε, καὶ μάλιστα τῷ ἀνδρὶ, παρεδήλου πολλάκις, ὡς ἄῤῥενος ἐγκύμων εἴη γονῆς, καὶ ὅτι Συμεὼν τὸ τεχθησόμενον ὀνομάσοι. Τοῦ χρόνου δὲ ἤδη τῶν ὠδίνων συντελεσθέντος, τίκτει, τῶν τῆς λοχείας ὀδυνῶν αὐτῇ μὴ κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν ἐπιθεμένων, ἀλλὰ καὶ λίαν ἀλύπῳ τοκετῷ χρησαμένη. Τεσσαρακοστῇ τοίνυν μετὰ τὸν τόκον ἡμέρᾳ προσάγει τὸ βρέφος τῷ τοῦ Προδρόμου ναῷ, ἀντιδιδοῦσα καθάπερ ἔλαβε, καὶ Θεῷ τῷ δεδωκότι καθιεροῦσα.

Καὶ μὲν αὐτῷ τὴν δεξιὰν ἐπεῖχε θηλὴν, ὡς ὑπὸ τοῦ Προδρόμου εἴρητο, καὶ ταύτῃ τὸ βρέφος ἐτιθηνεῖτο· ὀλίγαις δὲ ὕστερον ἡμέραις ἔννοια γίνεται τῇ μητρὶ, καὶ τὴν ἐυώνυμον αὐτῷ ἐπισχεῖν, καὶ δῆτα δεόμενον ἰδοῦσα θηλῆς, τὸν ἀριστερὸν ἐπέχει μαστὸν. Καὶ τὸ μὲν οὐχ ἥπτετο, ἀλλὰ κλαυθμυριζόμενον ἀπεστρέφετο· δ᾽ ἐπέμενε μᾶλλον ἐπέχουσα. Ὡς δὲ τοῦτο πᾶσαν ἐκείνην παρέτεινε σχεδὸν τὴν ἡμέραν, καὶ τὸ παιδίον ἄγευστον θηλῆς διεμεμενήκει τῆς νυκτὸς ἐκείνης (Ὢ πῶς σου τὰ θαυμάσια, Χριστὲ, διηγήσομαι!) συστέλλεται τῇ μητρὶ τὸ διοιδοῦν καὶ ἀνεστηκὸς τοῦ εὐωνύμου μαστοῦ, εἲτ᾽ οὖν ὑποπιπλάμενος τοῦ γάλακτος κόλπος, καὶ ὑπολεαίνεται καὶ ξηρένεται, καὶ ἀνδρείῳ τὸ πᾶν ἶσα γίνεται· δεξιὸς δὲ, ὡς καὶ πρότερον εἶχεν, ἀφθόνως θυλάζειν τὸ παιδίον δυνάμενος. Μάρτυρες τοῦ τοσούτου θαύματος ὅσαι τῶν γυναικῶν ἐγγειτόνων, αἷς τούτου μήτηρ, χλωρὸν ὑπὸ δέους ὁρῶσα, τόν τε μαστὸν εὐθέως ἐδείκνυ, καὶ τὴν αἰτίαν ἐπεξηγεῖτο.

Διετὲς δὲ γεγονὸς τὸ παιδίον ἐν τῷ τοῦ Προδρόμου ναῷ, κατὰ τὴν ἐκείνου προφητείαν, τὸ βάπτισμα δέχεται, καὶ Συμεὼν ἐπικληθὲν ἄνεισιν ἐκ τοῦ ὕδατος. Γίνεται δέ τι θαῦμα περὶ αὐτὸ τοῦ πρότερου παραδοξώτερον· γλώττῃ γὰρ εὐθὺς ἤρξατο τρανῇ λέγειν, καὶ τῷ Βαπτιστῇ δηλαδὴ προηγόρευτο, Ἔχω πατέρα καὶ οὐκ ἔχω, ἔχω μητέρα καὶ οὐκ ἔχω· τοῦτο δὲ καὶ ἐς ἑβδόμην ἐπέμενε λέγων ἡμέραν, σημαῖνον ἐντεῦθεν τὴν οἰκείαν τῶν γηΐνων ἀρνησίν τε καὶ ἀναχώρησιν, καὶ τὴν πρὸς τὰ οὐράνια μᾶλλον οἰκείωσιν αὐτοῦ καὶ ἀνάβασιν. Ἐξ ἐκείνου τοίνυν ὁσάκις μήτηρ κρεῶν μεταλάβοι, παρ᾽ ὅλην τὸ παιδίον ἐκείνην ἀπείχετο θηλῆς τὴν ἡμέραν· δὴ πολλάκις γεγονὸς, πείθει τὴν μητέρα παντάπασιν ἀποσχέσθαι κρεωφαγίας. Ἅπτεσθαι δὲ ἤδη καὶ τροφῆς δυναμένῳ, ἄρτον μήτηρ μέλιτι χρίουσα, καὶ ὕδωρ αὐτῷ ποτὸν ὤρεγεν. Εἰ δὲ καὶ λουτρῷ τοῦτο προσαγαγεῖν πειραθείη, οὕτω δεινὰ ἐποίει, καὶ ἀγανακτοῦν ἐφαίνετο, ὡς καὶ αὐτὴν εὐθὺς αὐτὸ τὴν φωνὴν ἐπιλείπειν· ὅπερ οὖν τὴν μητέρα εἰδυῖαν μηκέτι βαλανείῃ τὸ παιδίον προσάγειν πείσθει.

[4] Multi jam anni sunt, cum vir quidam, nomine Joannes, oriundus Edessa, [Symeonis pater & avus, quales.] juvenili admodum ætate florens, cum ipsis quos habuit parentibus Antiochiam se contulit: parentes autem mechanici opifices conquirendis divendendisque unguentis dabant operam; & quidquid iftiusmodi arte sibi comparassent, vitæ sustentationi impendebatur. Posteaquam vero jam nuptiis conjugioque maturus per ætatem filius erat, colloquentes cum parentibus puellȩ cujusdam, cui Marthȩ nomen, eamdem juveni in matrimoniū collocandam petunt. Atque illi quidē oblatam conditionem haud gravate acceptantes, filiam istius rei certiorem faciunt: at hæc virginitatem amplexata, antiquius habebat, sponso immortali Christo virginem suam animam, castis thalamis habendam possidendamque, collocare. Instantibus tamen parentibus nec quidquam de sententia sua remittentibus; existimans Martha, [Mater ejus Martha de matrimonio ineundo divinitus edocetur;] non satis æquum piumque esse, parentibus omnino morem non gerere; Deo rem totam decidendam committit; ejusque arbitrio se suaque conformans omnia, ad sancti Præcursoris templum, quod in suburbio Antiochiæ est, se confert. Ibi procidens, orans, obsecrans, lacrymis potentius quam verbis obtestabatur, certior ut redderetur, quid præsenti rerum statu facto opus foret. Certior vero reddita parentum voluntati cedit, Joannique thalami societate conjungitur, & vitam religiose sancteque instituens, cum marito quoque mores suos participat, non solum vitæ auxiliatrix ipsi, verum etiam dux salutis facta. Deinde ad Sancti Præcursoris denuo concessit, humi procumbens; nec quidpiam alterius rei præterquam panis, aquæ, & salis gustans; [prolem a Deo precibus posoens] non inclinato in latus corpore, somnum ibidem capiens; & lacrymas suas die nocteque in panem convertens eo fine, ut filius, intercedente sancto Joanne Baptista, concederetur sibi, eumdem Deo, velut alterum Samuelem, per oblationem reddituræ. Audet enim oratio nostra hucusque progredi, respiciens ad reliqua.

[5] Non multum intercessit temporis; cum ecce jucunda quædam noctu visio, [mirabili visione recreatur,] ipse Prodromus apparet; Confide mulier, inquiens; suscepta enim precatio tua est: cujus rei hæc odoris suavissimi compositio signum esto; quam ubi perceperis eadem domum totam suffumigabis, erit enim sat magna tibi copia. Mulier autem continuo experrecta, timore pariter & lætitia perfusam se animadvertit; timore quidem propter novitatem spectaculi, lætitia vero propter prolis petitæ pollicitationem; (Ecquis autem o Christe Rex noster, multitudinem bonitatis tuæ dignis celebret laudibus!) quasi globum suffitus magnum tenebat manibus; simulque humi se prosternens, ac prono in pavimentum capite, ante aram nixa genibus, quot grati animi voces, quot rivos lacrymarum non emittebat! Deinde arrepto thuribulo, tali locum implebat odoris suavitate, ut illam sentientes non satis cognoscerent, qualis esset: quin etiam, cujusnam odor ille unguenti foret (tam inerrabilis ac divina quædam res erat) verbis explicari numquam potuit.

[6] Illo igitur die totum pene odoramenti globum adolendo consumpsit, exigua quadam portione dumtaxat relicta, quam strophiolo quod manu tenebat, involvit. Postera autem luce, excitata e somno, totam illam suffimenti quantitatem (res mira!) quam sanctus Præcursor dederat, invenit. [de prole concipienda certior fit,] Atque ipsa quidem eodem, quo pridie, modo factitabat, templumque rursus suavitudine odoris referciebat. Interjecto autem aliquanto tempore, sanctus Præcursor denuo ipsi, grato somno sopitæ, superveniens; Surge, inquit, mulier, & concede ad maritum tuum; concipies enim filium, vocabisque nomen ejus Symeon; lac dexteræ mamillæ tuæ suget, & sinistra omnino abstinebit: erit enim filius dexteræ: carnem & vinum, & quidquid industria atque ars humana noverit parare, non continget: sed panis & aqua, mel & sal nutrimentum illius erunt: sedulo autem custodiendus tibi erit, veluti vas sacrum & divino ministerio dicandum. Biennii porro elapso spatio, hac ipsa in ecclesia sacrum baptisma suscipiet, gratiæque baptismalis factus particeps, quid se futurum sit, enuntiabit.

[7] Martha igitur tam præsenti divinaque apparitione dignata, perculsa & trepida domum suam revertitur, intra portas Antiochiæ sitam; acceditque ad maritum, operam dantem lectioni cujusdam libri, narrationem de sacro Præcursoris capite continentis; quo scilicet pacto thesaurus ille, [ac lectione libri pii confirmatur:] indignis sub terra tenebris abstrusus latitans, tandem inde eductus sit. Symbolum id ego existimavero prophetiæ mulieri denuntiatæ; quod hic quoque magnum aliquod huic mundo bonum appariturus esset. Igitur marito assidens, lectioni præbebat aures; qua finita, recordata visionis suæ, repletam timore gaudioque mentem continere nequibat: sed luctuosum quid evenisse sibi lamentando simulabat, ut ne causam percunctanti marito revelare respondendo cogeretur, verum in penetralibus cordis quæ viderat conclusa retineret. Porro illa viro congressa statim concepit, uti prædixerat S. Joannes; conservabatque se omni in loco, non secus acsi vas quoddam sacrum ferret: ac multis quidem, queis confidebat, atque imprimis marito satis manifeste indicabat sæpius, [esse masculam prædicit & sine ægritudine parit.] virilem se fœtum gestare utero, eique nomen Symeon imponendum. Jam vero expleto graviditatis tempore, non modo nihil ægritudinis ex partu, prout rei natura fert. persensit, sed omnis omnino doloris expers enixa est. Quadragesima deinde a partu die infantem in S. Joannis Baptistæ templum adducit, redditura eumdem quemadmodum acceperat, Deoque datori consecratura.

[8] Dexterum porro uber, uti ab eodem Sancto dictum erat, ei præbebat, ac nutrimentum suppeditabat: paucis vero post diebus in mentem venit matri, sinistræ quoque mammæ admovere puerum; [Puer ubere sinistro abstinet.] atque adeo poscentem ubera re ipsa admovet: at ille tangere renuens, ploransque faciem avertebat. Cum autem mater perseveraret, totoque pene illo die uber sinistrum porrigeret, & puer etiam nocte nihil materni lactis gustasset, (Quomodo prodigia Domini enarrabo!) contrahitur matri distentum atque tumidum lacte uber sinistrum; & sinus ante protuberans, mollis, aridus, & virili omnino similis efficitur: dexter vero, uti prius, retinebat affatim, unde puer nutriri posset. Testes rei tam admirabilis sunt, quotquot in vicinia mulieres; quibus mater præ verecundia erubescens illud ipsum uber monstravit, ac gestæ rei seriem exposuit.

[9] Ceterum posteaquam biennium compleverat puer, in Divi Præcursoris æde, veluti ab eodem prædictum erat, sacro baptismatis abluitur fonte, ac Symeonis nomine insignitus inde emergit. [statim a baptismo loquitur divina quadam verba.] Accidit hoc ipso tempore prodigium quoddam multo admirabilius priore. Continuo namque clara voce (quod ipsum quoque S Joannes prædixerat) proloqui incipiebat: Est mihi pater, & non est; est mihi mater, & non est: eumdemque in septimam usque diem continuabat sermonem, significans, se dein rebus terrenis nuntio remisso, a strepitu populi recessurum; cælestibusque melius intentum, eo tota mente ascensurum. Profecto ex illo tempore, quoties mater carnem manducasset, toto illo die uberibus abstinebat puer: quod cum sæpius factum esset, persuasum matri est, carnis esu omnino sibi ut interdiceret. Cum vero eo jam pervenerat, ut aliis quoque cibis vesci posset, panem illi melle illitum, & pro potu aquam porrigebat mater. Si quando autem ad balnea adducere ipsum niteretur, tam ægre patiebatur, tantamque præ se ferebat indignationem, ut renitentem continuo vox deficeret: quo animadverso, mater illud quoque imposterum tentare destitit.

CAPUT II.
Terræ motum fugiens Pilam perducitur, inimicum sanat, columnam conscendit. Visiones variæ.

Πενταέτους δὲ ἤδη τούτου γεγενημένου, συνέβη σεισμῷ τὴν Ἀντιόχου μεγάλου κατενεχθῆναι, ὡς μὴ μόνον τὸν οἶκον, εἰς ὃν οἱ τούτου γονεῖς κατέλυον, ἔργον τοῦ τοιοῦδε σεισμοῦ γενέσθαι, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν τούτου πατέρα τοῖς συμπτώμασιν ἐναποληφθέντα συγκαταλῦσαι τὸν βίον. μὲν οὖν μήτηρ εἰς προσευχῆς τηνικαῦτα οἶκον ἐτύγχανεν ἀπιοῦσα, τὸ δὲ παιδίον, κατὰ τὴν Ἀντιόχου τοῦ πρωτομάρτυρος Στεφάνου ναὸς εἶχεν. Τοῦ δὲ σεισμοῦ τὴν πόλιν δεινῶς καταστρέψαντος, οἷα πλανώμενος περιῆγεν, ἕως γυνή τις αὐτὸ, τῶν θεοσεβῶν καὶ τοῖς αὐτοῦ γονεῦσι γνωρίμων, εὑροῦσα, πλησίον τοῦ παρὰ τῇ πόλει κομίσειεν ὄρους. Ἑπτὰ τοῦτο τοίνυν μήτηρ ἡμέρας ἀνὰ τὴν πόλιν ζητοῦσα, ὡς οὐχ οἷά τε ἦν ἀνευρεῖν, ἐπικατασεισθῆναί τινας αὐτῷ νομίσασα τῶν οἰκοδομῶν, τάτε σπλάγχνα δεινῶς ἐστρέφετο, καὶ τὴν καρδίαν ἐκόπτετο· ἕως φαιδρά τις ὄψις αὐτῇ καὶ πάλιν Πρόδρομος ἐπιστὰς, γνωρίζει τὸν τόπον, ὅπου γενομένη τὸ παιδίον εὑρήσει. Ἀπελθοῦσα τοίνυν μήτηρ, εὑρήσκει τοῦτο παρὰ τῇ γυναικὶ, ἐκεῖνα περὶ αὐτοῦ σὺν ἐκπλήξει διαγουμένῃ, ὡς ἄρα δὶς τὰς ἑπτὰ ἡμέρας πεισθείη τροφῆς μεταλαβεῖν, ἄρτου καὶ ταῦτα μόνου καὶ ὕδατος. Ἀπολαβοῦσα τοιγαροῦν τὸ παιδίον μήτηρ, καὶ παρὰ τὸν τοῦ Βαπτιστοῦ ναὸν ἀπελθοῦσα, Θεῷ τε καὶ αὐτῷ τὰ εἰκότα εὐχαριστήσασα, ἐπάνεισι εἰς τὴν πόλιν.

Καθ᾽ ἑαυτὴν δέ ποτε γενομένη, καὶ ὅσα περὶ τοῦ παιδίου αὐτῇ ὀφθείη καὶ λαληθείη, ὅσατε παραδόξως ἐπ᾽ αὐτῷ γενόμενα ἴδοι ἐν νῷ λαμβάνουσα, καὶ ὄ, τί ποτε ἄρα τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ τελεσθησόμενον εἴη διαποροῦσα, ὁρᾷ κατὰ τοὺς ὕπνους ὑπόπτερον ἑαυτὴν ἀπὸ γῆς αἰρομένην, τό τε παιδίον χερσὶ τατέχουσαν, καὶ δῶρον ὥσπερ Θεῷ δεκτὸν ἀναφέρουσαν, τοιαῦτά τε αὐτῷ ἐπιφθεγγομένην· Ἐπεθύμουν ἰδεῖν σου, τέκνον, τὴν θεῖαν ταύτην ἀνάβασιν, ὅπως τὴν δούλην αὐτοῦ Ὕψιστος ἀπολύσῃ με, ὅτι εὗρον χάριν ἐν γυναιξὶν ἀποδοῦναι καρπὸν αὐτῷ κοιλίας ἐμῆς, ὠδῖνας, καὶ πόνους. Ὄψεως μὲν δὴ τοιαύτης ὁσία τυχοῦσα, καὶ παραπλησίας οὕτω φωνὰς τῷ Προφήτῃ Συμεὼν φθεγξαμένη, ἅτε τοῖς ἑαυτοῖς ὀφθαλμοῖς σωτήριον ἰδοῦσα καὶ αὕτη, ἐις καρδίαν πάντα συμβάλλουσα, καθ᾽ ἑαυτὴν διετήρει.

Συμβὰν δὲ τὸν Συμεὼν μετὰ ταῦτα κατ᾽ ἐκεῖνο τῆς Ἀντιόχου διάγειν, Χερουβίμ εἰκότως ἀπὸ Τίτου ἑλόντος Ἱεροσόλυμα λέγεται, εἰκόνας τε περιωνύμους τῶν Χερουβίμ ἀπὸ τοῦ ἐν αὐτοῖς ἀνελομένου ναοῦ πρός τε τὴν Ἀντιόχου μετακομίσαντος, κᾀνταῦθα τῆς πόλεως ὡς ἐν ἐπιφανεστάτῳ στήσαντος. Τῇδε τοίνυν διάγων, ὁρᾷ κατ᾽ ὀφθαλμοὺς, ἐπὶ τῆς ἀρχαίας τειχοποιΐας, φρικτῆς ἐκείνης ὁράσεως· Ὁρᾷ τοιγαροῦν, καὶ ἰδοὺ, Κύριος ἁπάντων καὶ δεσπότης Χριστὸς Θεὸς (πῶς ἂν παραστήσειε λόγος τὸ μέγα τῆς ἐπιφανείας ἐκείνης θέαμα;) ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ τε καὶ μετεώρου, βῆμά τε πρὸ αὐτοῦ φοβερὸν ἑωρᾶτο, τότε τῶν δικαίων πλῆθος συνήρχετο, καὶ βίβλος τῆς ζωῆς ἀνεῴγνυτο· καὶ ἀπὸ μὲν ἀνατολῶν τῆς τρυφῆς πυκάζων Παράδεισος, ἀπὸ δὲ δυσμῶν λίμνη πυρὸς ἀναβράζουσα, Πνεῦμα τε Κυρίου ἐπ᾽ αὐτὸν λέγον· Ἄκουε καὶ σύνες λόγους ζωῆς· συμβουλὴ γάρ σοι πρὸς ἐκλογὴν τοῦ καλοῦ τὰ ὁρώμενα. μὲν γὰρ τῶν δικαίων λαμπρότης καὶ τῆς τρυφῆς Παράδεισος, τὴν ἀΐδιον ἀγαλλίασιν ἐπαγγέλλονται· δὲ τοῦ πυρὸς γέεννα, τὴν ἀτελεύτητον ἀπειλεῖ τιμωρίαν. Ἄπιθι τοίνυν, τὸ ἀγαθὸν ἐκλεξάμενος, ὡς ἂν μὴ τῶν ἀθανάτων μόνον μετὰ τέλος δεινῶν ἀπαλλαγῇς, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀπηγγελμένων τοῖς ἀγαπῶσι τὸν Θεὸν ἀνεκλαλήτων ἀγαθῶν ἐπιτύχῃς.

Ταύτης τῷ Συμεὼν τῆς θεωρίας ὑποδειχθείσης, σύνεσίς τε παραδόξως αὐτῷ θειοτέρα καὶ κρυφίων ἀθεάτως ἀποκαλύψεων προσετέθειτο γνῶσις. Ὀλίγαις δὲ ὕστερον ἡμέραις ὁρᾷ πάλιν ὑπ᾽ ὀφθαλμοὺς ἄνδρα λευχειμονοῦντα, ὅς, Ἀκολούθει μοι, ἔφη. Καὶ μὲν ἠκολούθει παραχρῆμα τῇ σκιᾷ τοῦ ὀφθέντος· δὲ κατὰ τὴν Τιβερινὴν ἀπάγει χώραν αὐτὸν, τὴν ὑπὸ τῇ γείτονι Σελευκείᾳ κειμένην ἐπί τινα τόπον, ἐν ᾧ χωρίον, Πίλα συνήθει γλώττῃ καλούμενον, ἧν. Ἐνταῦθα τοιγαροῦν Συμεὼν ἀνὰ τὴν τοῦ ὄρους ἐρημίαν ὑπὸ θηρίοις διῆγε, μόνοις αὐτῷ κοινωνοῖς τῆς διαίτης, πλουσίου νύκτα καὶ ἡμέρας φωτὸς ἄνωθεν ἀπολαύων, καὶ ὑπὸ τοῦ ὀφθέντος αὐτῷ λευχείμονος ἀνδρὸς ὁδηγούμενος, ὅς αὐτῷ καὶ τὰ ἀναγκαῖα ἐπήρκει. Ἡμέρας μὲν δή τινας τῇδε διεκαρτέρει, εἶτα καὶ αὐτῷ προσβαίνων ἤδη τῷ ὄρει, εὑρίσκει βραχὺ μοναστήριον, ἐν ᾧ τις Ιὠάννης, ἀρετὴν μετιὼν ἀνὴρ, ἐπὶ βάσεως ἱστάμενος ἦν, ᾧ καὶ πρὸ τοῦ τὸν Συμεὼν ἐπιβῆναι τοῦ ὄρους, πολλαὶ περὶ αὐτοῦ πολλάκις ἐφάνησαν ὄψεις. Ποτὲ μὲν γὰρ παῖδα ἑώρα λευχειμονοῦντα, ἐπ᾽ ὀχήματος φερόμενον ἐπὶ τὴν μονήν· ποτὲ δὲ πάλιν ἐν ἀέρι μέσῳ, στήλῳ φωτὸς ὁδηγούμενον, καὶ συμπεριἳστάμενον, καὶ τῆς μονῆς ἐπιβαίνοντα· ἄλλο τε δὲ προσάγοντα μὲν ἤδη τῇ μονῇ τὸν παῖδα, Ἄγγελον δὲ αὐτῷ τοῦτον ὑποδεικνῦντα, καὶ, Οὖτος ἐκεῖνος, λέγοντα, δι᾽ οὗ σώζεσθαι μέλλοις. Ταῦτα μὲν ὁρῶν, τοῖς σὺν αὐτῷ μοναχοῖς διεξῄει· μονοτάτου δὲ ἤδη τῇ μονῇ τοῦ Συμεὼν ἐπιστάντος, εἰς τὰς οἰκείας ἀποκαλύψεις εὐθὺς θεῖος ἀνὴρ ἐκεῖνος ἀνενεγκὼν, καὶ τοῦτον ἐκεῖνον τὸν αὐτῷ πολλάκις ὀφθέντα εἶναι συνεὶς, μεστὴν ἐπ᾽ αὐτῷ τὴν ψυχὴν ἡδονῆς ἔσχε, καὶ Θεῷ δάκρυσι μᾶλλον ἀγαλλιάσεως χείλεσιν ηὐχαρίστει.

Ἑβδόμῃ τοίνυν ἑξῆς ἡμέρᾳ ἡσυχάζων ἦν Συμεὼν, καὶ μόνῳ συνὼν ἑαυτῷ, μή τέ τι προἳέμενος ῥῆμα, μή τέ τινα τροφὴν προσιέμενος, ὡς ἐκπεπλῆχθαι τὸν θεῖον ἐκεῖνον ἄνδρα, ὅπως ἐν ἀπαλῷ τῆς ἡλικίας καὶ νεαρῷ τραχεῖαν οὕτω καὶ σκληρὰν ἀγωγὴν ἐπεδείκνωτο· ἔπειτα μέντοι διὰ τρίτης, ἑβδόμης, καὶ δεκάτης ἐτρέφετο βρεκτῷ τινι βραχεῖ ὀσπρίῳ καὶ ὕδατι. Προέκοπτε τοίνυν ὥσπερ τὴν ἡλικίαν οὕτω δὴ καὶ τὴν ἄσκησιν, μακρῷ δὲ τῆς ἀσκήσεως μᾶλλον ἡλικία ἐλείπετο. Ἦν δὲ καὶ τὴν ἰδέαν Συμεὼν εὑπρόσωπος καὶ τερπνὸς, ἐπιχρύσῳ τε κόμῃ καὶ ὀφθαλμῶν κάλλει κοσμούμενος· ἦν δὲ καὶ λέγειν ἕτοιμος, ἀλλὰ καὶ συνετὸς ἀποκρίνεσθαι, θείας ὥσπερ αὐτῷ χάριτος ἄνωθεν (ὃ καὶ ταῖς ἀληθείαις ἦν) περιφανῶς ἐπανθούσης· ἅ, τὸν τοῖς ἀγαθοῖς βασκαίνοντα πᾶσι, τὸν ἐξ ἀρχῆς λέγω τῷ ἡμετέρῳ γένει πολέμιον, οὐκ ἦν ἐνεγκεῖν, ἀλλά τινα παρὰ τῇ μονῇ ποιμένα θρεμμάτων σκαιὸς ὑποδὺς, ὅσπερ δὴ τρόπος τῆς ἐκείνου κακοτεχνίας, τοσοῦτον αὐτοῦ τῇ ψυχῇ φθόνον τῆς ἐκείνου ἀρετῆς ὑπανάπτει, ὡς καὶ φόνον ἐπ᾽ αὐτὸν ὠδίνειν, καὶ ἤδη παραπειρᾶσθαι ὅπως ἂν ἀνέλοι τοῦτον τῆς μονῆς ὑπεξαγαγών.

Ταῦτα μὲν ἔστρεφε καθ᾽ ἑαυτὸν, καὶ διὰ σπουδῆς ἐποιεῖτο· Θεὸς δὲ καὶ πρὸ συλλήψεως ἑαυτῷ τὸν Συμεὼν ἀφορίσας, οὐκ ἠμέλει τοῦ οἰκείου θεράποντος, ἀλλ᾽ ἔργου ἄρχεσθαι ἤδη μέλλοντι τῷ ἀνδρὶ, ξηραίνεται ἀθρόον δεξιὰ, τῆς τοῦ Θεοῦ δικαίας ἀπειλῆς καὶ κινήσεως ἐναργὲς τεκμήριον· καὶ οἱ πόνοι τοσοῦτον αὐτοῦ τῆς ψυχῆς καθικνοῦνται, ὡς μὴ δὲ τῶν ὀδυνῶν ἀνέχεσθαι δύνασθαι, ἀλλὰ προσελθεῖν τῷ Ἀρχιμανδρίτῃ, τὴν τε χεῖρα ὡς ἔχοι δεικνῦντα, καὶ λίαν ἐλεεινῶς ἀποδυρόμενον ἑαυτόν. Καὶ μὲν ἐπυνθάνετο τὴν αἰτίαν, δὲ οὐκ ἔλεγε, δεινῶς ὑπὸ δέους εἰργόμενος. Ὡς δὲ πολλαὶ μετὰ ταῦτα διῆλθον ἡμέραι, τά γε τῶν ὀδυνῶν μᾶλλον αὐτῷ ἐπετείνετο, καὶ τὸ σῶμα· ἔῤῥει τηκόμενον, πρόσεισι τῷ Ἀρχιμανδρίτῃ κατὰ μονὰς τὰ πάντων λαθὼν ὄμματα, ἐξαγορεύει τὴν ἁμαρτίαν, δημοσιεύει τὴν πονηρὰν ἐκείνην τῆς καρδίας ὠδῖνα, κλαίει πικρῶς, αἰτεῖ θεραπείαν τοῦ πάθως. Τὸν Συμεὼν τοίνυν ἐκεῖνος, αὐτίκα καλέσας, ᾧ καὶ πλουσιωτέραν ἢδει φοιτῶσαν τὴν χάριν τοῦ Πνεύματος, τά τε τοῦ δράματος αὐτῷ καὶ τῆς ἐπιβουλῆς ἀπαγγέλει, τά τε τῆς τοῦ Θεοῦ δικαίας ὀργῆς προστίθησι, καὶ ὅπως χεὶρ τῷ ἀνδρὶ πεπόνθοι ἐλεεινῶς δείκνυσι, εἶτα καὶ ὅσα γνησίου δεῖται παιδὸς, τἀληθέστερον μᾶλλον πατρὸς συγχωρῆσαί τε αὐτῷ, καὶ θεραπείαν αὐτῷ τῆς πληγῆς ἐπεύξασθαι.

Συμεὼν δὲ, τῷ Θεῷ ἐξειλεγμένος καὶ πρὸ γενέσεως, οὐ μόνον ἀπὸ καρδίας εὐθὺς ἀφῆκε τῷ πλημμελήσαντι, ἀλλὰ καὶ τὴν ὑπὲρ αὐτοῦ μᾶλλον εὐχὴν ἀσμένως δεξάμενος, καθάπερ αὐτός τι μέγα λαβεῖν οὐ δοῦναι μέλλων, κεφαλὴν ὡς εἶχε καὶ γόνυ γῇ δεδωκὼς, καὶ τῶν οἰκτιρμῶν τῆς τοῦ Θεοῦ δεηθεὶς ἀγαθότητος, τῶν τε φιλανθρώπων ἐκείνων σπλάγχνων ἑλκύσας ἔλαιον, ἀναστὰς, καὶ χεῖρας εἰς οὐρανὸν ἀνατείνας, σφραγίζει. τὴν ξηρανθεῖσαν καὶ πάσχουσαν κακῶς δεξιὰν, καὶ παραχρῆμα (τίς ἀκουστάς σου, Θεέ μου, ποιήσει τὰς αἰνέσεις;) ὑγιὴς ἔχουσα ὤφθη, καὶ τῇ ἑτέρᾳ παραπλησίως· οὐ χεῖρα δὲ μόνην εὐθὺς, ἀλλὰ καὶ σῶμα ῥώννυται, καὶ εἰς τὴν προτέραν εὐεξίαν εἰσάνεισιν· ὅπερ οὕτως ἐξέπληξε τοὺς παρόντας, ὡς καὶ ψυχὰς ὅλων αὐτοὺς ἀπὸ τότε τοῦ Συμεὼν ἐξηρτῆσθαι, καὶ αὐτὸν δὲ τὸν Ιὠάννην τοῦ λοιποῦ μετὰ δέους αὐτῷ διαλέγεσθαι. Ἀλλὰ τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτο, καὶ οὕτω θαυμάσαι ἄξιον· τὸ δ᾽ ἐξῆς, πολλῷ καὶ τούτου θαυμασιώτερον. Ὥσπερ γὰρ αὐτὸς ἑαυτῷ τὴν ἀρετὴν παραθήγων, καὶ ὑψηλοτέρας ἤδη πολιτείας ἁπτόμενος, αἰτεῖ γενέσθαι βάσιν ἑκ πλαγίου τῷ Ιὠάννῃ· ἧς γενομένης εὐθὺς ἐπιβὰς, καὶ στὰς ἐπ᾽ αὐτῆς· ἦν δὲ μόδιος τῷ Συμεὼν περιβολὴ, ξύλου καρύας πεποιημένος.

Ὁρᾷ πάλιν αὐτὸς ἐκ πλαγίου παῖδα κάλλει ὡραῖον, τὴν τε καρδίαν πρὸς τὴν ὄψιν ἀναφλεγεὶς, καὶ ὅτι Χριστὸς, Κύριος καὶ Θεὸς εἴη γνοὺς, θαῤῥεῖ κατὰ τὸν ἠγαπημένον μαθητὴν καὶ αὐτὸς, τὴν περὶ τοῦ πάθους ἐρώτησιν, καὶ φησί· Κύριε πῶς σὲ ἐσταύρωσαν οἱ Ἰουδαῖοι; δὲ ὑπομονὴν αὐτῷ καὶ καρτερίαν, σώματος νέκρωσιν μᾶλλον ἑκουσίαν νομοθετῶν, τὰς χεῖρας τύπῳ σταυροῦ διατείγας, Οὕτω μέ φησιν, ἐσταύρωσαν, ἐμοῦ εὐδοκήσαντος. Σὺ δὲ ἴσχυε καὶ ἀνδρίζου. Ἀλλὰ τότε μὲν Συμεὼν οὐ συνῆκε τὰ εἰρημένα· ὕστερον δὲ συμβαλὼν ὅπερ ἐκεῖνα ἐβούλετο, πόνῳ τε καθ᾽ ἡμέραν πόνον, καὶ ἄσκησιν ἀσκήσει προστιθεὶς οὐκ ἀνίει. Τῷ μὲν οὖν Ἰωάννῃ νυκτὸς ἑκάστης εὐχὴ ψαλμοὶ τριάκοντα ἦσαν, τῷ δὲ Συμεὼν νῦν μὲν πεντήκοντα, νῦν δὲ ὀγδοήκοντα, τὰ πολλὰ δὲ καὶ τὸ ψαλτήριον ὅλον, ὕπνου μὴ δὲ βραχὺ γευομένῳ, ἀλλὰ μὴ δὲ ἡμέρας ἔχοντι πάλιν τὸ στόμα δοξολογίας παυόμενον, ὡς μὴ δὲ τὸν Ἰωάννην φόβου τὴν ψυχὴν ἐπ᾽ αὐτῷ καθαρεύειν, ἀλλὰ τοιαύταις πρὸς αὐτὸν παραινέσεσιν χρῆσθαι· Ἱκανόν σοι, τέκνον, ὅτι σαυτὸν ἐξ αὐτοῦ γάλακτος καὶ θηλῆς ἐσταύρωσας τῷ Χριστῷ· Τί δέ σοι καὶ ταῦτα τὰ τῆς ὑπὲρ ἄνθρωπον ἐγκρατείας; παρακαλεῖν χρὴ καὶ τὸ σῶμα, ὕπνου τε καὶ τροφῆς τὰ μέτρια κοινωνεῖν, ἵν᾽ ἐξαρκεῖν ἔχῃ σοι πρὸς τοὺς τῆς ἀσκήσεως πόνους· οὐ δὲ γὰρ βρῶμα πόμα κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, δέδωκα γὰρ ὑμῖν πάντα φαγεῖν ὡς λάχανα χόρτου, φησὶν θεία γραφή.

Πρὸς ἅπερ ἐκεῖνα τὸν Συμεὼν καὶ λίαν πρεσβυτικῶς ἀποκρίνεσθαι· Ὡς εἰ καὶ ταῦτά φησιν οὐ κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τοὺς κοινοῦντας λογισμοὺς κινεῖ καὶ θολεῖ καὶ παχύνει, ἔνυλόν τε τὸν λεπτότατον ἐργάζεται νοῦν, ἀχλὺν αὐτῷ καθάπερ ἀνακεράσαντα. Νύκτα μέντοι καὶ ἡμέραν ἐν τῷ νόμῳ Κυρίου μελετῶντες, οὐ συναρπαζόμεθα τῇ τοῦ ὕπνου μέθῃ (Ἐνύσταξε γάρ φησιν ψυχή μου ἀπὸ ἀκηδίας, ἣν συνεχὴς τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν ἐργάζεται προσβολὴ, τὸν τῆς ψυχῆς τόνον ἠρέμα διαχαυνοῦσα) ἀλλὰ τὸ στόμα τηνικαῦτα μᾶλλον ἀνοίγοντες (ὅπερ ἐστὶν περὶ τὰς θεῖας ἐντολὰς πόθος, καὶ τῆς καρδίας περὶ αὐτὰς θέρμη) τὴν ἄνωθεν χάριν εἶτ᾽ οὖν πνεῦμα ἑλκύσομεν. Ἀλλὰ, διὰ τὴν τοῦ Κυρίου ἀγάπην, μηδέν σοι πρὸς τοὺς ἐμοὺς λόγους, ἐμαυτῷ γὰρ νομοθετῶ καὶ οὐκ ἄλλοις· δεῖ γάρ μοι, διὰ τὸ νέον τῆς ἡλικίας, τοσαύτης περὶ τὸ σῶμα σκληραγωγίας.

[10] Accidit, Symeone nostro jam quinquenni facto, magnam Antiochiam gravi terræ a motu sic labefactari, [Gravis terræ motus Antiochiæ:] ut non modo domus, ubi parentes illius morabantur, eodem rueret; verum ipse quoque pater, ruinis interceptus, vitam luctuoso exitu concluderet. Et mater quidem in oratorium tunc commodum abierat: ipse vero in æde Protomartyris Stephani Antiochiæ sita se continebat. Veram terræ motu urbem miserandum in modum evertente, [quem fugiens Symeon a matre diu quæritur, & a S. Ioanne monstratur.] inde recedens, errabundus circum vagabatur; donec mulier quædam pia ac parentibus ejus familiariter usa, repertum forte, in montem urbi admodum vicinum, deduxit. Septem itaque dies mater quæsitum per urbem invenire nullo modo poterat; rataque ædificiorum passim labentium ruinis involutum periisse, gravissimo medullitus dolore premebatur; donec læta visione, sancto iterum apparente Prodromo, recreata, certiorque reddita est, quo filium loco reperiret. Abiens itaque, invenit illum apud dictam mulierem, hæc de ipso summa cum admiratione commemorantem, quod spatio dierum septem, bis persuasus alimenti quiddam sumere, solo pane & aqua contentus fuisset. Cum recepto igitur filio ad Joannis Baptistæ contendens, gratiis Deo & Sancto, ut par erat, ibidem persolutis, urbem remeat.

[11] Dum istic agit, & quanta sibi, tum per visiones, tum per prophetias promissa de filio essent, [Alia matris visio.] quamque stupenda jam nunc circa eumdem facta vidisset, in animum revocat; pendetque dubia, num visa illa reipsa aliquando vere complenda essent: videt b per somnum lese alatam in sublime efferri, manibus prensantem filium, eumque veluti gratum Deo donum offerre, atque hisce compellare verbis: Unice desiderabam hunc gloriosum ascensum tuum videre, fili: ita me famulam suam liberet Altissimus, quoniam inveni gratiam inter mulieres, ut ipsi possim reddere uteri mei fructum, dolores, & labores. Istiusmodi visionem sancta mulier conspicata, in voces Prophetæ illius Symeonis perquam similes, quasi & ipsa oculis suis salutare quoddam vidisset, erumpebat, conservabatque omnia in corde suo.

[12] Post hæc Symeon, cum forte in illo versaretur Antiochiæ loco, qui jure merito Cherubim appellatur, propterea quod Titus, eversa Hierosolyma, [Alia item Symeonis,] celebriores Cherubinorum statuas, ex templo ejus sublatas, Antiochiam transtulerit, ibidemque celeberrimo urbis loco posuerit: cum illo, inquam, loco versaretur Symeon, objicitur illi apparens super ruinosum parietem horrendum hocce spectaculum: Apparebat ecce Christus universorum Dominus (sed quæ sermonis facundia tam illustris apparitionis spectaculum pro dignitate enarret?) Apparebat, inquam, Christus sublimi in throno, ante quem tribunal terribile; tunc immensa justorum multitudo confluebat, pandebaturque liber vitæ: spectabatur ab ortu refertus voluptatum Paradisus, ab occasu vero stagnum ignibus æstuans; & Spiritus Domini dicebat ei: Ausculta & intellige verba vitæ, [qua ad sectandam virtutem instigatur.] consule illa, quæ hic cernis, ut eligas virtutem. Splendor iste Sanctorum & Paradisus voluptatis. sempiternam exultationem significant: ista autem gehenna ignis, numquam terminanda supplicia interminatur. Abi igitur, virtutemque elige; ut post vitæ hujus terminum, non modo libereris ærumnis nullum terminum habituris, verum etiam particeps fias bonorum ineffabilium, propositorum amantibus Deum.

[13] Contemplatione ista Symeoni objecta, scientia quædam plusquam humana, quæ occulta & aciem nostram fugientia revelaret, [Viro ignoto præ;eunte Pilam perducitur:] mirabiliter eidem attributa est. Paucis post diebus videt denuo virum, albo vestimento amictum, dicentemque; Sequere me. Illea autem sequebatur continuo umbram apparentis sibi, ducentisque in regionem Tiberinam, conterminæ Seleuciæ subjectam, ad locum quemdam, consueto incolis idiomate, Pila appellatum. Hic Symeon deserto in monte agens inter feras, quas solas vitȩ suȩ consortes habebat, copioso lumine cælitus immisso diu noctuque perfruebatur; ducente per omnia viro illo, qui canditatus apparuerat, & necessaria vitæ suppeditante. Aliquot istic loci dies perduravit, deinde ipsum quoque montem conscendens, exiguum invenit monasterium; in quo degens vir quidam, Joannes c nomine, virtutis admodum studiosus, stabat super basim: cui viro prius etiam de Symeone frequentes obtigerant visiones, quam is ad montem advenisset. Alias quippe puerum, [& inde ad Ioannem Stylitam pervenit:] candido amictu circumdatum, in monasterium curru vehi; alias rursus per medium aëra, columna lucida viam monstrante ipsumque ambiente, eodem penetrare conspexerat. Accidit quoque eodem adductum Joanni exhiberi ab Angelo, dicente; Hic ille est, per quem salutem consecuturus es. Hæc, illo quo videbat tempore, sociis suis monachis retulerat Joannes: nunc vero, cum Symeon in monasterio ipse comparebat, extemplo contulit ipsum cum revelationibus suis: certusque eumdem esse, qui frequenter oculis suis objectus fuerat, spiritali perfundebatur voluptate, gratiasque Deo præ exultatione lacrymis potius quam labiis persolvebat.

[14] Exinde Symeon diebus septem, expers curarum, sibi uni vacans, neque verbum promebat, neque alimenti quidquam admittebat; obstupescente prædicto viro Dei, quomodo in tam tenera ac juvevenili ætate arduum adeo rigidumque vitæ institutum sectari posset. Deinceps profecto tertio quoque die, aut septimo, [apud quem strenue se exercens,] aut etiam decimo reparabat tantum vires, paucis quibusdam pro cibo maceratis leguminibus cum aqua sumptis. Sic itaque proficiebat, sicuti ætate, ita & exercitatione virtutum; quamquam hæc longe magis illam superabat. Erat præterea speciosa venustaque forma, capillis aurum colore referentibus, & oculorum dignitate insigni: erat in differendo promptus, in respondendo prudens, divina ubique gratia cælitus plane data, perspicue in ipso elucescente. Hæc decora ille, qui probis omnibus invidet; ille, inquam, qui jam inde a rerum exordio infensissimus generis nostri hostis extitit, nequibat ferre; sed in quemdam, haud procul monasterio morantem, pecorum pastorem, subdole, uti malitiæ ejus familiare est, ingressus; tanta hominem invidia in virum sanctum ob virtutum ejus fulgorem inflammat, ut mortem illi anxie machinaretur; jamque viam modumque circumspiceret, quo conceptum animo scelus opere compleret, seque e monasterio impune subduceret.

[15] Dum isthæc nequam ille volvebat animo, studioseque actitare conabatur: [mortem sibi molitum ideoque punitum] Deus, qui Symeonem priusquam conciperetur prædestinaverat sibi, non deerat famulo suo: nam hominis nefarii manus, jam proxime sceleri admovenda, repente exarescit; quod argumentum justæ Dei comminationis atque indignationis manifestum est: tantæque animam ipsius angustiæ invadunt, ut impar doloribus ferendis Archimandritam adiverit, quomodo se manus sua haberet, ostendens, atque infortunium suum miserabiliter lamentans. Illo autem causam percunctante, obmutescebat, ærumnas suas præ timore confusioneque occultans. Interjectis aliquot diebus, dolore magis magisque ingravescente, corpusque pessumiens attenuante, recurrit ad monasterium clam omnibus ad Archimandritam, aperit delictum, indicat acerbum cordis dolorem, flet amare, levamen mali implorat. Quid hic agat Archimandrita? Confestim advocato Symeoni, quem abundantiore sancti Spiritus gratia præventum noverat, quid actum, quid consilii captum sit, declarat; justam Dei in miserum hominem animadversionem ponit ob oculos; quam miserabiliter ejusdem manus affecta sit, commonstrat: deinde ipsum, uti genuinum filium, aut verius patrem, rogat, afflicto veniam ut largiatur, & medelam vulneribus obtineat precando.

[16] Symeon ergo, ante nativitatem electus a Deo, illico non solum dimisit homini ex intimo corde delictum; [oratione sanat:] verum etiam libenter preces, pro incolumitate ejus fundendas, addicens, plane acsi magnum beneficium accepturus non daturus esset, capite, ut poterat, genibusque humi positis, implorata bonitate miserentis Dei, elicitaque benignorum illorum viscerum misericordia, surrexit, extensisque ad cælum manibus, aridam atque ægre habentem dexteram signat. Et quis auditas faciet laudes tuas, mi Deus? sanata continuo alterique simillima apparuit manus, neque hæc tantum, sed & corpus totum eodem momento corroboratur, ac pristinum in statum restituitur. Quæ res tanta admiratione præsentes complevit, ut ex illo tempore Symeonem unice suspexerint; ipseque Joannes numquam deinceps nisi cum tremore illi collocutus sit. Atque hæc quidem magna admiratione digna fuere; id vero quod sequitur, multo etiam majore. [& basim etiam ipse ascendens] Nam, quemadmodum Symeon ad altiorem semper altioremque virtutis gradum, jam nunc altissimum consecutus, se extimulat, petiit basim erigi ex adverso Joannis, erectamque mox conscendit, atque institit: modius d autem e ligno nucis juglandis fabricatus, circumtegebat ipsum.

[17] Videt hic rursus puerum, formæ dignitate egregium, cujus aspectu toto corde inflammatus; cum Christum Dominum illum esse cognovisset, non dubitat, exemplo dilecti Discipuli, ipsum de passione ejus interrogare, inquiens; Domine, quo modo te Judæi affixerunt cruci? Dominus autem interroganti patientiam, tolerantiam, aut potius mortificationem corporis voluntariam pro norma vivendi præscribens, [a Christo animatur ad perseverantiam:] manibus in modum crucis extensis; Ita, inquit, me, id unice expetentem, fixerunt cruci. Tu vero esto robustus, & viriliter age. Tum quidem non intellexit Symeon, quid isthæc sibi dicta vellent: postea vero, ubi intellexit, alios ex aliis labores aggressus est, & virtutum exercitiis alia atque alia incessanter addidit. Joanne igitur orationem suam, Psalmos triginta, singulis noctibus persolvente; recitabat Symeon aliquando quinquaginta, aliquando octoginta, sæpe etiam Psalterium universum, somnum oculis suis nullum omnino videns, sed nec de die linguam suam a divinis laudibus decantandis cessare patiens; adeo ut Joannes non modo viribus ipsius timeret plurimum, [Ioanni moderationem suadenti] sed ejusmodi quoque adhortatione nimis in se severum aggrederetur: Sufficiat tibi, fili, quod ab ipsis incunabulis te Christo crucifixeris: quid tibi cum hisce pœnitentiæ exercitiis, humanas vires excedentibus? Oportet & corporis curam gerere, eique mediocrem somnum alimentumque indulgere, ut sufficere laboribus ascetitæ vitæ possit. Neque enim cibus & potus coinquinant hominem: nam, Dedi vobis omnia sicut olera pabuli manducanda, inquit sacra e Scriptura. [Gen. 9, 3.]

[18] Ad isthæc Symeon admodum prudenter respondens; Tametsi, inquit, illa non coinquinant hominem, nihilominus coinquinantes cogitationes excitant, easque turbidas morosasque efficiunt, [prudenter respondet.] & subtilissimam hominis mentem terræ affigunt, & tenebris veluti quibusdam involvunt. Etenim cum diu noctuque legem Domini meditamur, periculum haud est, ne abripiamur somni illecebris, uti queritur Propheta dicens; Dormitavit anima mea præ tædio (Quod utique tædium continentes pravarum cogitationum incursus adferunt, animæ intensionem sensim ralaxantes) sed aperimus potius os nostrum (desiderium intelligo & cordis fervorem ad custodiendum præcepta divina) ut attrahamus supernam gratiam seu Spiritum sanctum. [Ps. 118, 28] Verum nihil tibi, mi Pater, per Dei amorem, cum meis hisce sermonibus: mihi ipse leges has fero, non aliis: mihi enim necessitas incumbit, ob juvenilem ætatem, tam aspere corpus meum tractandi.

ANNOTATA. C. I.

a De hoc terræ motu jam egimus supra §. 3, ubi de ætate S. Symeonis, diximusque ad annum 526 spectare.

b Eadem visio narratur quoque in Vita S. Marthæ, huic subjungenda, num. 2, nec multum diversimode.

c Nusquam mentionem reperio hujus viri apud Græcos, cum tamen præter alia virtutis admodum studiosus hic, & placide mortuus num. 45 dicatur; & in Vita sequenti B. Marthæ Num. 22 Sancti nomine decoretur. Est autem ille, qui a Radero nostro parte 3 Viridarii Cap. 4 de Stylitis, Anonymus Stylita, Symeonis Junioris Magister nuncupatur, non parum obstrictus Vitæ hujus Scriptori Nicephoro, quod post tot secula beneficio illius, non tantum inntescat nominatim Latinis, sed famam quoque sanctitatis & odorem virtutum late spargat.

d De forma modii columnaris dictum est 5 Ianuarii ad vitam S. Symeonis Senioris §. 2: quibus nunc addi nihil volumus, nisi quod etiam pellibus subinde modius, de quo mox, videatur tectus fuisse, ex num. 146: & columna ferreo septo munita, ex num. 219; item ex Vita matris Marthæ num. 33 columnæ adjunctam fuisse scalam, per quam ad modium scandebatur, etiam ab infirmis curari petentibus, ut ibi etiam habetur num. 72; ac denique ex jam dictis ante vitam §. 1 locum columnæ fuisse intra mandram, id est maceriam lapideam, nequis posset accedere, nisi admissus a Fratre qui internuntii officio fungebatur: diciturque apud Euagrium lib. 1 cap . 13, Simeonis Senioris modia, vix cubitis duobus in ambitu patuisse. Infra etiam num. 46 constat, non semper apertum modium superne, sed omni ex parte nonnumquam clausum fuisse.

e Ex versione LXX, quam ubique citari in hac Vita more Græcorum, notatum velim.

CAPUT III.
Visiones aliæ; miracula; terriculamenta dæmonis.

Τοιαῦτα μὲν δὴ τὰ τοῦ Συμεὼν, καὶ παρ᾽ ἡλικίαν καὶ ἀκοὴν οὕτω πᾶσαν ἐκπλήττειν δυνάμενα· Χριστὸς δὲ, καὶ τὸν Συμεὼν ἁγιάσας, καὶ πρὸ τοῦ παθῆναι τοῖς ἱεροῖς αὐτοῦ μαθηταῖς καὶ ἀποστόλοις, Θαρσεῖτε, εἰπὼν, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον, καὶ χάριν αὐτοῖς καὶ σημείων ἐμπνεύσας δύναμιν, παραπλησίου μέλλων χαρίσματος καὶ τῷ Συμεὼν μεταδοῦναι, τήν τε κατὰ τοῦ διαβόλου παρασχέσθαι νίκην αὐτῷ, τῆς ἴσης αὐτὸν ἐκείνοις ἀξιοῖ καὶ φωνῆς, Θάρσει καὶ πρὸς αὐτὸν εἰπὼν, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον. Εἶτα καὶ θεῖα περὶ αὐτὸν ἔλλαμψις γίνεται, καὶ πᾶσαι τοῦ διαβόλου ἀθρόον αἱ φαντασίαι καὶ βασιλεῖαι αὐτῷ ὑποδείκνυνται· διάδημα μὲν ἐκεῖνος ἐπὶ κεφαλῆς ἔχων, αἱ δὲ τῶν δαιμόνων αὐτῷ παρεστῶσαι φάλαγγες, χρυσός τε παρ᾽ αὐτῷ πρὸς τὸν τῶν ἡδονῶν κόσμον, καὶ λίθοι τίμιοι, καὶ μαργαρῖται, ἵνα καὶ μᾶλλον εἶεν ἐπαγωγότεραι· ἦν δὲ καὶ αὐλῶν ἀκούειν, καὶ σύριγγος, μέλους τε μουσικοῦ παντός· ὡς θυγατέρα τε τὴν Ἁμαρτίαν συνοῦσαν τοῖς ὀλέθρια δελεαζομένοις· ἐκεῖ περιεργίας πνεῦμα καὶ πονηρίας, ἐκεῖ ἀπειθείας καὶ ῥαθυμίας καὶ λήθης, τὸ δὲ τῆς φιλαργυρίας καὶ λίαν φοβερὸν ἐκεχῄνει, ὥσπερ οὐδ᾽ ἂν εἰ πάντα καταπίοι χορτάζεσθαι μέλλον. Ταῦτα οὕτως ὁρώμενα, καὶ τοιαύτην φαντασίαν ἐπιδεικνύντα, ἐπαγαγέσθαι πρὸς ἑαυτὰ καὶ τὸν Συμεὼν ἐπειρᾶτο· δὲ τῷ συνήθει καὶ νῦν ὅπλῳ, τῇ τοῦ Χριστοῦ φραξάμενος ἐπικλήσει, τήν τε τοῦ σταυροῦ σφραγῖδα τοῖς θεάμασιν ἐκείνοις ἐπιβαλὼν, αὐτίκα πάντα διασκεδάζει, καθάπερ τι σκότος αὐγαῖς ἡλίου διαλυθέντα.

Μετὰ μέντοι τὰς νυκτώδεις καὶ νυκτὸς ἀξίας φαντασίας ἐκείνας τελεωτέρας αὖθις ἐλλάμψεως Συμεὼν ἀξιοῦται· ἐπεὶ καὶ φῶς ἀκολουθεῖν ἀναγκαῖον, σκότους ὑποχωρήσαντος. Ἀτενίσας γὰρ ναὸν, ὁρᾷ θεῖον εἰς οὐρανὸν, δόξα τε αὐτὸν ἐκεῖθεν εὐθὺς περιέλαμψε· καί τις τῶν Πατριαρχῶν, μύρον ἡδύ τι καὶ θεῖον ἀπόζον ἐν χεροῖν ἔχων, ἀποσταγεὶς πρὸς αὐτὸν καὶ σφραγίσας, ἔχρισεν εἰπών· Ἐν τῷ μύρῳ τούτῳ διώξεις τοὺς δαίμονας, θείαν τε δύναμιν ἐξ ὕψους ἐν ὀσφύἳ περιζωσάμενος, κενὰς αὐτῶν τὰς προσβολὰς καὶ τὰς ἐπιβουλὰς ἀποδείξεις· Θάρσει τοιγαροῦν, πεποιθὼς τῇ τοῦ ποιήσαντός σε σφραγῖδι Χριστοῦ· οὐκ ὠφελήσει γὰρ ἐχθρὸς ἐπί σοι, καὶ υἱὸς ἀνομίας οὐ προσθήσει κακῶσαί σε.

Τοιαύταις θεῖος Συμεὼν ἐνετρύφα παρὰ Θεοῦ θεωρίαις, τοσαύτης ἐκεῖθεν πρὸς τοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνας εὐδοκίας ἠξίωτο. Ἅπερ οὐκ ἐλελήθει τὸν Ἰωάννην· ὡς γὰρ τῶν ἑαυτοῦ φύντα σπλάγχνων, οὕτως ἑώρα τὸν Συμεὼν, διὰ τὸ πολὺ καὶ παρ᾽ ἡλικίαν τῆς ἀρετῆς, καὶ μανθάνειν τὰ κατ᾽ αὐτὸν περὶ παντὸς ἐποεῖτο, οἷς ἀκόλουθα δήπου καὶ τὰ ἑξῆς. Ἀνὴρ γάρ τις παρειμένος τὸ ἰσχύον καὶ χρόνον ἤδη συχνὸν, όδύναις τε τοῦτο δρυμίαις βαλλόμενος, ὡς μὴ δ᾽ οἷός τε εἶναι παντάπασιν ἀνακύψαι, συνεχῶς τῇ μονῇ φοιτῶν, τὴν τε ξένην τοῦ Συμεὼν ἐν ἡλικίᾳ τοιαύτῃ πολιτείαν ὁρῶν, πείθεται τὴν ψυχὴν, ὡς εἴπερ οὗτος ὑπὲρ αὐτοῦ δεηθείη, ὑγιᾷ πάλιν αὐτὸν ὡς καὶ πρότερον Θεὸς ἀποκαταστήσει· καὶ προελθὼν τῷ Ἰωάννῃ δεῖται θερμῶς δεηθῆναι πάλιν αὐτὸν ἐκείνου προσεύξασθαι περὶ αὐτοῦ. μὲν οὖν Ἰωάννης πρὸς τὸ τοῦ ἀνδρὸς πάθος σπλάγχνα παθὼν, τῇ βάσει παραστῆναι τοῦ Συμεὼν παραγγέλλει· ἔπειτα παραινεῖ, συμβουλεύει τῷ Συμεὼν, ἱκέτης αὐτοῦ πάλιν ἐκεῖνος γίνεται, μὴ οὕτω σφοδρῶς ἀλγυνομένου τοῦ κάμνοντος ὑπεριδεῖν, ἀλλ᾽ εὔξασθαί τε ὑπὲρ αὐτοῦ, καὶ χεῖρας αὐτῷ ἐπιθεῖναι. δὲ καὶ λίαν ἀχθεσθεὶς, ἁμαρτωλὸν ἑαυτὸν ἐκάλει, καὶ ὡς μεῖζον κατὰ τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν, τὸ ἐπίταγμα παρῃτεῖτο. Ἐπεὶ δὲ Ἰωάννης μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ οὐκ ἀνίει, ἀλλὰ θερμότερον ἔτι μᾶλλον ἐπέκειντο, ὀψὲ καὶ βραδέως πεισθεὶς, χεῖρά τε τῷ πάσχοντι ἐπιθεὶς, καὶ ὅλον ἑαυτὸν εἰς εὐχὴν ἐπιτρέψας, Ἐγὼ μὲν ἁμαρτωλὸς σφραγίζω, ἔφη, τῇ τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδι, κατὰ δὲ τὴν πίστιν ὑμῶν γενηθήτω τῷ πάσχοντι· καὶ παραχρῆμα θεραπείας τυχὼν, ἀπῆλθε, λαλὼν ὅλῃ γλώττῃ τὰς τοῦ Θεοῦ δυναστείας.

Εἶτα προσάγεταί τις αὐτῷ δαιμονῶν· καὶ μὲν δαίμων τὸν Συμεὼν αὐτίκα ἰδὼν, ἀφαρπάσας ἐλεεινῶς τὸν ἄνθρωπον τῶν αὐτὸν κατεχόντων, εἰς ὃν ἐκεῖνος ἦν ἐνοικῶν, ἀνὰ τὰς ἐρήμους τοῦ ὄρους ἠλαύνετο. Συμεὼν δὲ τοῦ πάσχοντος οἶκτον λαβὼν, καὶ τοῦτον ἐν ὀνόματι Κυρίου καλέσας, ἀναστρέφειν κελεύει· καὶ ὃς, ἅμα τῇ κλήσει παρῆν αὐτῷ παρεστώς. δὲ τῷ δαίμονι εὐθέως ἐπιτιμήσας, τήν τε τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδα ἐπιβαλὼν, καὶ τοῦτον ἐκβαλὼν ἐκεῖθεν, καὶ ἀπελάσας, ὑγιῆ τὸν ἄνθρωπον ἀπολύει. Οὕτως ἀεὶ παραμένουσαν αὐτῷ τὴν ἄνωθεν εἶχε χάριν, καὶ τῶν αὐτῷ προσιόντων οὐδεὶς ἦν διακενὴς ἀναστρέφων, ἀλλὰ τυγχάνων οὗπερ ἐβούλετο.

Βουλόμενος δὲ πρὸς ἀρετὴν διὰ πάντων οἰκοδομεῖσθαι, καὶ ὑπομονὴν ἀεὶ καταρτίζεσθαι, φησί ποτε πρὸς τὸν Ἰωάννην, Ὡς ἄρα μὲν τοῦ σατανᾶ κτῆσις, καὶ ὅσος τούτου ὀλέθριος πλοῦτος, ὑπεδείχθη μοι πρώην παρὰ Θεοῦ· τίς δὲ λοιπὸν σπουδὴ τῆς ἐκείνου πολυτεχνίας, δι᾽ ἧς τοῖς ἀρετῆς ἐραστεῖς πολέμους ἀναῤῥιπίζει. Καὶ Ἰωάννης, Κύριος ἔφη, τέκνον, ἐξελεῖταί σε τῆς ἐκείνου κακοτεχνίας. Ὑπολαβὼν δὲ Συμεὼν, ἐπικατάρατός τε καὶ ἄπρακτος ἔσται, φησὶ, τῶν ἐκείνου δυνάμεων φροντὶς, μεθ᾽ ὧν τὰς πονηρὰς συσκευάζεται πράξεις. Ἰδὼν τοίνυν Ἰωάννης ὅπως ἐν οὐδενὸς μέρει τὰς ἐπιβουλὰς ἐτίθετο τοῦ ἐχθροῦ, καθάπερ αὐτοῦ τὸ φρόνημα καταστέλλων, ἵνα μὴ λάθῃ, τῇ τούτου ψυχῇ τύφον ἐντεῦθεν σκαιὸς ἐμποιήσας· Μὴ οὕτω, τέκνον, ἔχε, φησὶ, μηδ᾽ οὕτως ἀσθενὴς πολέμιος λογιζέσθω σοι, ἀλλὰ σιδηρὰς μᾶλλον ἁπλᾶς ὑποδεδεμένος, ταύτῃ τε διὰ παντὸς τοῖς μοναχοῖς ἐφεδρεύων, καὶ εἴπου καιροῦ λάβοιτο, βιαίως ἐπιτιθέμενος· ἀλλ᾽ ἐπικλητέον ἡμῖν φάναι τὸν Ἐμμανουὴλ, καὶ αὐτὸς ἔσται διὰ παντὸς μεθ᾽ ἡμῶν, καὶ αὐτὸς αὐτοῦ τῇ τῆς οἰκείας παρουσίας ἐπιφανείᾳ καταργήσει τὰς ἐνεργείας.

Ταῦτα πρὸς τηλικαύτην κατὰ τοῦ Συμεὼν ἐκμαίνει λύσσαν τὸν πονηρὸν ὡς ἀθρόον ἐπιστάντα, φόνους τε συχνοὺς ἄνωθεν τῆς σκεπούσης αὐτὸν μηλωτῆς φοβερὸν ἠχοῦντας ἐπινοῆσαι, καὶ κάτωθεν δαίμονας ὡς ὄφεις ὑποβαλεῖν, δεινόντι κομιδῇ συρίττοντας καὶ σφόδρα δεδιττομένους, ὡς μὴ δὲ τὴν ἀκοὴν οἵους τε εἶναι στέγειν τοὺς μοναχοὺς, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν δήπου περιελόντας τὴν μηλωτὴν, ἐπεὶ μηδὲν αἰσθητῶς ὁρᾶν εἶχον, τῷ ἀμάχῳ τοῦ σταυροῦ τύπῳ κατὰ τῶν δειμάτων ἐκείνων σημειουμένους ἀναχωρεῖν. Οἷς οὐκ ἦν ἀρκεῖσθαι μόνοις τὸν πονηρὸν, ἀλλὰ καὶ πλῆθος ἑρπετῶν κατὰ τοῦ Συμεὼν αὖθις ἐπισυνάγει, καὶ νυκτερινὰς ἐπινοεῖ πολυειδεῖς φαντασίας, καὶ χρόνον ἐπὶ μακρὸν ἐκταράττειν ὥσπερ αὐτὸν οἰόμενος, ἵνα πρὸς τούς ὑπερφυεῖς ἐκείνους ἀπαγορεύσῃ τῆς ἀσκήσεως πόνους. δὲ γενναία διὰ Χριστὸν ἐκείνη ψυχὴ, οὐχ ὅπως τούτοις οὐδὲν ἐνδιδοῦσα, τοὐναντίον μὲν οὖν καὶ φιλονεικοτέρα πρὸς ἀρετὴν ἑαυτῆς γινομένη, ἐκεῖνα μᾶλλον αὐτῶν τεθαῤῥηκυῖα τῇ φωνῇ κατεπῇδε· Τὸν ὕψιστον ἐθέμην καταφυγήν μου, διὰ τοῦτο οὐ φοβηθήσομαι, ἀπὸ φόβου νυκτερινοῦ, ἀπὸ βέλους πετομένου ἡμέρας, ἀπὸ πράγματος ἐν σκότει διαπορευομένου, ἀπὸ συμπτώματος καὶ δαιμονίου μεσημβρινοῦ.

Εἰδὼς τοίνυν ἀνήνυτα κάμνων πονηρὸς, τηνικαῦτα μὲν αὐταῖς ὡς εἶχεν ἀπέστη δυνάμεσιν. Ἀπηλέου δὲ μηνὸς ὕστερον, ὅς δεκέμβριος ἡμετέρᾳ διαλέκτῳ καλεῖται, πάσας ὡς ἐδόκει καλῶς τὰς ὑπ᾽ αὐτὸν φάλαγγας ἐξαρτύσας, δευτέρᾳ φυλακῇ τῆς νυκτὸς ἐπιστρατεύει τῷ Συμεὼν, καὶ τὸν γεγλυμμένον αὐτίκα μόδιον ἄρας αὐτῇ μηλωτῇ, ἀφίησι κατὰ τοῦ κρημνοῦ· Δεξιὰ δὲ Κυρίου εὐθὺς ἐπ᾽ αὐτὸν, δεξιὰ Κυρίου ποιοῦσα δύναμιν· καὶ μὲν ἀκλινῶς ἐπὶ τῆς βάσεως ἑστὼς καὶ προσευχόμενος ἦν· δὲ ὄμβρους ἀπὸ τῆς θαλάσσης καὶ ἀνέμους, καὶ τυφῶνας, καὶ πρηστῆρας, καὶ καταιγίδας ἐκίνει, ἀστραπαί τε διάπυροι καὶ φλογώδεις, καὶ βρονταὶ βαρεῖαι καὶ σκληραὶ ἐξεῤῥήγνυντο, ὡς μὴ τὰς ψυχὰς μόνον ἐκτεταράχθαι τοὺς μοναχοὺς, ἀλλὰ καὶ τὰ ὦτα τούτοις ἐκκεκωφημένοις προσεοικέναι. μὲν οὖν Συμεὼν ἀκλόνητός τε καὶ ἀπερίτρεπτος, οὐ σῶμα μόνον, ἀλλὰ καὶ νοῦν πρὸς τηλικαύτας ἵστατο βίας.

δὲ θεῖος Ἰωάννης ἐκόπτετο τὰ σπλάγχνα περὶ αὐτοῦ, ἀστακτὶ δακρύων, καὶ τοὺς μοναχοὺς καθ᾽ ἕνα τε καὶ κοινῇ συγκαλῶν. Οἱ δὲ τῷ παραλόγῳ τῆς βίας καταπλαγέντες, οὐδὲ ἀποκρίνασθαι οἷοί τε ἦσαν· ἀλλ᾽ μὲν ἀποθανεῖται νῦν, ἔλεγον, πρὸς ἀλλήλους, Συμεών. Εἶτα καὶ τὰ ἐκ τοῦ πονηροῦ προσετίθεσαν, Ποῦ, φησιν, ὑπὲρ ἄνθρωπον αὐτοῦ πολιτεία; ποῦ τῆς ἀσκήσεως μανία; ποῦ τῶν θαυμάτων ἐπίδειξις; αὐτὸς παραστήτω νῦν ἑαυτῷ βοηθὸς, αὐτὸς τὸν ὑπὲρ κεφαλῆς διαδράτω κίνδυνον. Τοῦ δ᾽ οὖν Ἰωάννου μὴ ἀνιέντος, ἀλλὰ συντονωτέρᾳ μᾶλλον ἔτι καὶ περιπαθεστέρᾳ τῇ φωνῇ χρωμένου, Μὴ δὲ μία σοι δι᾽ ἐμὲ λύπη, Πάτερ, μὴ δὲ φροντὶς, Συμεὼν ἀποκρίνεται· μὲν γὰρ ἐχθρὸς κατήργηται ἤδη καὶ καταβέβληται, ἐμοὶ δὲ ἔῤῥωται τῇ ἄνωθεν χάριτι πάντα, καὶ ἀσφαλῶς τὰ τῆς στάσεως ἔχει. Ἅμα δὲ ἡμέρα συνίασι καὶ οἱ μοναχοὶ, καταλαβεῖν αὐτὸν ἤδη τεθνεῶτα νομίζοντες· ἀλλὰ κρεῖττον κατὰ προσδοκίαν ἀπῄντα τὸ ἐλπισθέν. Καὶ μὲν, ψυχὴν ἅμα· καὶ ὄψιν ἠγαλλιᾶτο, ὡς διὰ τοῦ προσώπου τὴν ἔνδον φαιδρότητα παραδείκνυσθαι· οἱδὲ, παρὰ τοῦ θείου Ἰωάννου τὰ εἰκότα ὀνειδιζόμενοι, ἀνεχώρουν.

[19] Et hæc quidem Symeonis oratio, præter ætatem & expectationem prolata, [Ad perseverantiam animatur a Christo] percellere audientes poterat: Christus autem, qui ipsum sanctificaverat, quique priusquam pateretur sanctis suis discipulis Apostolisque dixerat; Confidite, ego vici mundum; gratiamque & virtutem patrandi miracula infuderat; ille similibus Symeonem donis impertiturus, palmisque contra diabolum pugnando obtentis nobilitaturus, similibus etiam ad ipsum vocibus uti dignatus est, dicens; Confide, ego vici mundum. [Joa. 16, 33] Deinde etiam divinæ lucis claritate circumfunditur, detegiturque confestim omnis magnificentia atque imperium diaboli: ipse diadema in capite gestabat; [Dæmonem cum voluptatibus suis,] adstabant integræ dæmonum phalanges; ad voluptatis ornatum præsto erant aurum, pretiosi lapides, uniones, utpote magis apta ad inducendam voluptatem illecebræ; audiebatur tibiarum fistularumque sonus, & varius musicæ concentus; cernebatur Peccatum specie puellæ, cum comitibus suis, ad turpitudinem homines allicientibus: illic curiositatis nequitiȩque, hic diffidentiæ, inertiæ, & oblivionis spiritus residebant; spiritus autem avaritiæ diductis immane rictibus hiabat, veluti non satiandus nisi universa absorpsisset; qui istiusmodi rerum species exhibentes, conabantur Symeonem quoque ad se pellicere. [signo Crucis dissipat,] At ille consuetis armis, salutari Jesu nomine Crucisque signo se muniens, universa confestim spectra dissipat, quemadmodum dissipari tenebræ solent fulgore solis.

[20] Lucifugis hisce noturnisque visionibus discussis, meliori denuo illustratione dignus judicatur; tenebris quippe depulsis lumen succedere, necesse est. [& visione Dei corroboratur:] Nam dum fixis templum intuetur oculis, videt Dei majestatem in cælo: continuoque gloria inde diffusa Symeonem circumfulsit, & Patriarcharum quispiam unguentum, quod suave ac divinum quidpiam redolebat, manibus prælatum, guttatim stillare facit, unxitque ipsum, dicens: In virtute hujus unguenti fugabis dæmonas, divinoque robore ad excelso lumbis accinctus, inanes ipsorum esse impetus insidiasque ostendes. Confide igitur, sperans in Christi, qui te creavit, signo: non enim proficiet inimicus in te, & filius iniquitatis non apponet nocere tibi.

[21] Istiusmodi submissis a Deo spectaculis recreabatur Symeon, præveniebaturque gratuita hac benevolentia, ut par asceticæ vitæ laboribus atque certaminibus fieret. Atque illa Joannem minime fugiebant: quippe Symeonem propter plurima prȩstantioraque, quam in illa ætate solent inesse, virtutum decora, non secus observabat quam filium ex se prognatum, instituendumque curabat omnibus, quæ ad ipsum spectabant: quorum utique effectus sunt quæ subnectuntur. Vir quidam a longo jam tempore viribus destitutus, gravissimis premebatur doloribus; [precibus ægrum sanat,] nec ulla omnino adhibita medicina poterat levari: dumque identidem monasterium frequentat, insolitamque Symeonis in illa ætate perfectionem notat, fiduciam concipit fore ut Deus pristinæ se valitudini restituat, si Symeon deprecator intercedebat. Itaque Joannem adiens enixe rogat, Symeonem precibus suis exorare velit, ut pro se misero intercedat apud Deum. Joannes conspecto viri affecto corpore, commiseratione tactus, adduci ad columnam Symeonis ipsum imperat; deinde hortatu suasuque, supplex denuo factus, inducere virum sanctum conatur, ut ne despiciat tam graviter laborantem, sed preces pro ipso fundat manusque imponat. Is autem molestissime hoc ferens, peccatorem se nuncupabat; mandatumque, quod vires suas excedere inquiebat, deprecabatur. Cumque Joannes cum suis nihil remitteret, imo etiam longe ardentius instaret; vix tandem aliquando exoratus, ægre habenti manus imposuit, seque dans totum orationi: Ego, inquit, peccator formo signum Christi; uti credidistis, fiat ægrotanti. Qui continuo sanitate donatus abiit, potentiam Dei pleno ore decantans.

[22] Post hæc dæmoniacus ad Symeonem adducitur: at dæmon simul atque virum sanctum conspexit, [& dæmoniacum liberat.] ereptum miserabiliter e manibus tenentium, quem insidebat, hominem per deserta montis agitabat. Misertus ergo Symeon ita raptati, eum in nomine Domini vocatum reverti jubet: ille autem pene citius, quam vocatus esset, se coram stitit. Mox Vir Dei increpitum dæmonem, signo crucis Christi objecto, inde exterminans, hominem sanum ac sibi redditum dimisit. Ita in promptu semper erat Symeoni gratia cælestis: nec ullus, qui ipsum accedebat, revertebatur vacuus, sed reportabat, quidquid petierat, voti compos.

[23] Cupidus porro Symeon absolutum per omnia virtutis ædificium struendi, perveniendique ad perfectissimum tolerantiæ gradum; [De cavenda vana gloria monito] dicit aliquando ad Joannem: Quam late pateat dominium satanæ, & quantæ sint ejusdem perniciosæ divitiæ, quanto etiam studio omnem suam applicet vafritiem, ut virtutis zelatoribus bellum moveat, jam pridem monstravit mihi Dominus. Ait Joannes; Dominus te, fili, nequissimis illius machinamentis eripiet. Subsumens Simeon; Execrabiles, inquit, vires ejus, quantumvis sollicite aliud ex alio malum molientes, effectu carebunt. Ubi vidit Joannes, quam vili penderet insidias inimici, veluti ad mentem revocare, in officioque continere aberrantem cupiens, ut ne teter spiritus, hinc animæ illius arrogantiam superbiamque tentans ingerere, lateret diutius: Non ita, inquit, fili mi, sis animatus; neque tam imbelli cum hoste negotium nos habere, putato: imo vero calceos indutus ferreos, perpetuo Monachis struit insidias, & sicubi occasionem nactus commodam fuerit, violenter impressionem facit. Precandus nobis potius invocandusque est Emanuel: ipse perpetuo nobiscum futurus est; ipse præsentia sua omnem inimici vim irritam reddet.

[24] Hæc malignum spiritum ad tantam contra Symeonem adegerunt rabiem, ut repente superveniens, [horrenda spectra objiciuntur,] crebros strepitus, super pellem qua tegebatur horribiliter insonantes, cieret; subtus autem dæmonas, veluti angues subjiceret, tam formidolosa ilico sibila emittentes, atque adeo vehementem incutientes terrorem, ut auribus ferre non sustinerent Monachi; quin etiam, cum detracta circumquaque pelle, nihil omnino visu perciperent, inexpugnabili Crucis signo contra istiusmodi terriculamenta sese munientes, recederent. Non hic stetit vafricies nequam hostis: præludium illa erant. Serpentes ingenti numero adversus Symeonem coactos in aciem educit, nocturnaque spectra multimoda specie comminiscitur, quibus ipsum perterrere, atque ab eximiis illis asceticæ vitæ operibus absterrere diu conatur. At generosa illa propter Christum anima, hisce terroribus non modo non cedens, sed contra majori etiam contentione, quam antea enitens ad virtutem, & quibus terrenda putabatur illis ipsis fiduciam adaugens, vocem extulit cecinitque: Altissimum posui refugium meum, propterea non timebo a timore nocturno, a sagitta volante per diem, a negotio perambulante in tenebris, a ruina & dæmonio meridiano.

[25] Conspicatus igitur malus dæmon in vanum se laborare, tunc quidem istiusmodi machinamentis abstinuit. [& tempestates frustra cientur:] Deinde vero mense Apelæo, qui nostra lingua December nuncupatur, omnibus (ut quidem videbatur) phalangibus instructis, secunda noctis vigilia, adoritur Symeonem; subitoque excavatum modium, cum ipsa pelle arreptum, in præceps dat. Dextera autem Domini continuo fuit super ipsum, dextera Domini faciens virtutem; ipse siquidem immotus stabat supra columnam, orabatque; dæmon vero a mari imbres, ventos, procellas, turbines igneos ac tempestates ciebat, fulminaque inflammata & ignita: & tonitrua tam horrenda atque fragosa erumpebant, ut non modo totis artubus contremiscerent Monachi, verum etiam surdorum instar nihil auribus persentiscerent. Interea Symeon, inconcussus ac circumverti nescius, non corpore tantum, sed vel maxime animo, adversus illos impetus stabat.

[26] Divinus interim Joannes cruciabatur intimis visceribus Symeonis causa, ubertim lacrymans, monachosque in unum publice convocat: qui inopinatæ tempestatis violentia consternati, nihil dare responsi poterant universi, [quem periisse rati monachi, salvum reperiunt.] sed inter se; Jam forte Symeon morte occubuerit, inquiebant. Deinde etiam quædam e pessimo profecta spiritu adjiciebant, dicentes: Ubi nunc conversatio illius, humana sublimior? ubi illud insanum exercitationis genus? ubi ostentario prodigiorum? Opituletur nunc sibi ipse, & periculum a capite suo amoliatur. Inter hæc Joanne nullum dolendi modum faciente, sed magis etiam intensa ac lugubri voce personante; responsum Symeonis auditur: Nihil tibi mea causa, mi Pater, quod crucieris aut doleas: in vanum recidere machinamenta hostis turpiter prostrati; me autem si spectes & columnam (quæ Superum gratia est) salva omnia. Simul atque illuxit, progrediuntur una monachi, ipsum, ut putabant, jam mortuum suscepturi: verum euntibus, melior opinione sua spes, occurrit ipse Symeon, & animo & vultu pariter exultans; externis vultus notis internum animi gaudium non obscure testantibus. Monachi porro, ut meriti erant, a divino Joanne increpiti, ad se quisque revertebantur.

CAPUT IV.
Exhortatio duplex Symeonis, & Pœnitentia.

Ὁμιλίας δέ ποτε πρὸς αὐτοὺς Συμεὼν ἁψάμενος, τοιαῦτα παραδόξως αὐτοῖς διελέγετο, τῇ τοῦ ἁγίου Πνεύματος δυνάμει μᾶλλον ἐφθέγγετο, καὶ διὰ παντὸς ἐμφιλοχωρεῖν εἶχεν αὐτῷ καὶ ἡδέως ἐπαναπαύεσθαι. Ἔλεγε τοίνυν, ὅτι δημιουργήσας ἐν ἀρχῇ τὸν ἄνθρωπον Θεὸς, νοῦν ἐν αὐτῷ κατέστησεν ἡγεμόνα, δοκιμαστὴν ὥσπερ καὶ δικαστὴν τῶν ἐγγινομένων ἡμῖν λογισμῶν ἀγαθῶν τε καὶ φαύλων, ὥστε οὐδεὶς ἄγνοιαν ἔχειν τοῦ καλοῦ τε καὶ μὴ τοιούτου λέγειν δυνήσεται. Εἰ τοίνυν αἱ τῶν ἡδονῶν ἐπιθυμίαι περιγένωνται ἡμῶν, καὶ ὑπ᾽ αὐτῶν αἰχμαλωτισθῶμεν, καὶ μὴ μᾶλλον γενναίως ἀγωνισώμεθα πρὸς αὐτὰς, μὴ δὲ δυνάμει τῇ πάσῃ στῶμεν πρὸς τὰς αὐτῶν προσβολὰς, ψεῦσαι πάντως τῆς ἑαυτῶν ὁμολογίας γινόμεθα, ἣν τῷ Χριστῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος καὶ τοῦ μοναδικοῦ τοῦδε σχήματος, ἐνώπιον τῶν ἐκλεκτῶν Ἀγγέλων, ὡμολογήσαμεν. Φύσει μὲν γὰρ τοῦ ἐπιθυμητικοῦ προσόντος ἡμῖν, οὐδεὶς ἐπιθυμεῖν ἀρνήσασθαι δύναται· τὸ δὲ μὴ τῶν ἐπιθυμιῶν ἡττᾶσθαι, τοῦ ἐπικρατοῦντός ἐστι λογισμοῦ, τὴν ἡμετέραν ἐπὶ τὰ χείρω ῥοπὴν ἀνείργοντος. Παραπλησίως δὲ καὶ γαστριμαργίαν, καὶ φιλαυτίαν, καὶ θυμὸν, καὶ φθόνον, καὶ εἴ τι ἄλλο ψυχῆς πάθος, τῷ αὐτῷ λογισμῷ πρὸς τὴν ἀντικειμένην ἕκαστον ἀρετὴν παρατιθέναι καὶ κρίνειν δυνάμεθα, καὶ οὕτως ἐκ παραλλήλου τὸ βέλτιον αἱρεῖσθαι, τὸ φαῦλον διακρουόμενοι. Ἐπεὶ καὶ Κύριος ἡμῶν καὶ Θεὸς δύο τρίβους ἡμῖν ὑποδείκνυσι, τὴν μὲν στενὴν καὶ τεθλιμμένην, τις ἀπάγει πρὸς τὴν ζωὴν τοὺς δι᾽ αὐτῆς ὁδεύοντας, τὴν δὲ πλατείαν καὶ ἄνετον, τις ἐπ᾽ αὐτὸ φέρει τῆς ἀπολείας τὸ βάραθρον. Βιασώμεθα τοιγαροῦν ἑαυτοὺς, ἀδελφοὶ, ἵνα καὶ τὴν βιαστὴν ἁρπάσωμεν τοῦ Θεοῦ βασιλείαν, ὃς φυλάξει πάντας ἡμᾶς εἰς δόξαν τῆς αὐτοῦ μεγαλωσύνης. Ἀμήν.

μὲν οὖν Συμεὼν ταῦτα πρὸς αὐτοὺς διεξῄει· δὲ Ἰωάννης οὐκ ἐκείνου τὰ ῥήματα ἔλεγεν εἶναι, ἀλλὰ τοῦ παναγίου καὶ τελειωτικοῦ Πνεύματος, καὶ δι᾽ αὐτοῦ σαφῶς ᾔδει φθεγγόμενον. Ἐφραὶμ δὲ, κατ᾽ ἐκεῖνο καιροῦ τῆς μεγαλοπόλεως Ἀντιοχείας Ἀρχιεπίσκοπος, περὶ τῆς στάσεως τῶν ὁσίων τούτων πειθόμενος, καὶ μάλιστα τοῦ Συμεὼν, τῆς τε τραχείας αὐτοῦ καὶ λίαν ἐπιπόνου διαγωγῆς, καὶ τῆς ἀπαραμίλλου καὶ ὑπερφυοῦς πολιτείας, κατὰ θέαν τούτων ἐλθὼν, ὅπως τε τῷ Χριστῷ ἐσταύρωτο παρ᾽ ἡλικίαν ἰδὼν, καὶ ὄψεις τῶν ἀκουσθέντων Μάρτυρας θέμενος, Θεὸν ἦν ὅλῳ στόματι μεγαλύνων, καὶ αὐτῷ δάκρυσιν οὐχ ἧττον ῥήμασιν ἐξομολογούμενος, ἅπερ ἦν αὐτῷ καὶ παρόντι θαῦμα, καὶ εἰς τὴν πόλιν ἐπανελθόντι διήγημα.

δὲ, πῦρ ὥσπερ ἐπὶ πῦρ, ἀνάπτων ἀεὶ τοῦ εἰς Χριστὸν ἔρωτος, οὐδένα τὲ κόρον διὰ τοῦτο τῶν ὑπὲρ αὐτοῦ καμάτων εἰδὼς, αἰτεῖ ποτε σχοινίον τινὰ τῶν αὐτῷ προσίοντων· καὶ λαβὼν εὐθὺς, ὅλον ἐν χρῷ τὸ σῶμα περιελίσσει καὶ διασφίγγει οὕτω σφοδρῶς, ὡς διαφαγεῖν αὐτοῦ τὰς σάρκας, ἁπαλάς τε οὔσας καὶ τρυφερὰς, γυμνὰς αὐτῶν τὰς πλευρὰς ἀποδεῖξαν. Ἥλκωτο μὲν οὖν αὐτῷ τὸ σῶμα, καὶ πονήρως εἶχεν· οἵ τε τῶν ἑλκῶν ἱχῶρες αἵμασι πεπηγόσιν ἀνακιρνάμενοι, τῷ τρυχίνῳ συγκεκόλληντο ῥάκει· δὲ καθάπερ σαφῶς ἄλλου πάσχοντος, οὕτω τῶν ἐκ τοῦ σώματος ἀλγηδόνων ὑπερεώρᾳ. Τοῦ χρόνου δὲ καὶ δυσωδίαν ἐντεκόντος τοῖς ἕλκεσιν, ὡς ἤδη πολλὴ αὕτη, καὶ πολλῶν ὀσφρήσει προσβάλλουσα αἴσθησίν τε τοῖς μοναχοῖς ἀλλὰ καὶ τῷ Ἰωάννῃ παρεῖχεν, οἱ μὲν ἐπυνθάνοντο τῆς ὀσμῆς τὴν αἰτίαν· δὲ Συμεὼν προφάσεις τινὰς εἰς ἀπολογίαν ἐπλάττετο, ἕως διὰ τῆς θυρίδος τῶν μοναχῶν τις παραθεωρήσας, καὶ λίμνας αἱμάτων ἕλκεσιν ἀναπεφυρμένας ἰδὼν, μανθάνει τὸ τοῦ πάθους μυστήριον, καὶ παραυτὰ τῆς θέας ἐπαγγέλει τῷ Ἰωάννῃ. Καὶ ὃς οὐκ ὀλίγα δεινοπαθήσας ἀναγκάζει τὸν Συμεὼν ἆραι κατὰ μικρὸν τὸ σχοινίον· ἀρθῆναι γὰρ ἀθρόον οὐκ ἦν, ἐκδαπανῆσαν ἤδη καὶ διασῆψαν τὰς σάρκας, καὶ ταύταις ἄχρις ὀστέων ἐγκοιλανθέν.

Περιεχομένου δὲ τούτου, καὶ δάκρυα προστιθέντος καρδίας δήγματα, ἐπετίμα Ἰωάννης καὶ προσωνείδιζε φιλοστόργως, Μὴ δῆτα, λέγων, τέκνον, μὴ οὕτως ἑαυτοῦ χρῆναι λίαν ἀφιλανθρώπως ἔχειν. δὲ τότε μὲν πατρικαῖς ἐπιτιμήσεσιν εἶξας, ἀπέθετο τὸ σχοινίον· μετὰ δὲ ταῦτα λαμβάνων αὐτὸ πάλιν ὁμοίως περιειλίσσετο, οὐ μετὰ τῆς αὐτῆς σφίγξεως διατάσεως, ἀλλὰ χαυνότερόν πως καὶ φορητότερον· ἐσπούδαξε γὰρ ὑπωπιάζειν ἀεὶ τὸ σῶμα καὶ κατατρύχειν, τοὺς ἐπανισταμένους ἐξ αὐτοῦ τῇ ψυχῇ πολέμους ἀκούων· ἅπερ ἐξίστη τοὺς μοναχοὺς ἐν ἡλικίᾳ μάλιστα τοιαύτῃ γινόμενα. Αἰτοῦσι τοίνυν ἀκοῦσαι λόγους παρ᾽ αὐτοῦ σωτηρίας, καὶ Συμεὼν ὁμιλίας αὖθις ἁψάμενος, τῷ ἐνοικοῦντι μᾶλλον κινούμενος πνεύματι, ᾧ καὶ πρὸ μητρικῶν ὠδίνων ἐξείλετο.

Πατέρες, ἔφη, καὶ ἀδελφοὶ, οὐ χρὴ τὸν ἀσύνετον ἐμὲ περὶ σωτηρίας ψυχῆς τῇ ὑμετέρᾳ πολιᾷ διαλέγεσθαι· ὅμως ἐπεὶ πατρικοῖς οὐκέστι μὴ πείθεσθαι λόγοις, Ἔργον μοναχοῦ τὴν ἐγκράτειαν οἶμαι, ὥστε ἠρεμεῖν αὐτῷ τὰς τοῦ σώματος ἡδονὰς, ἔχοντι τὴν ψυχὴν ἐν εἰρηνῃ, τό, τε συνεχῶς ψάλλειν, καὶ ἀδιαλείπτως τῷ νῷ προσεύχεσθαι· ἔργον μοναχοῦ ἀγάπη, καὶ μετὰ ταπεινῆς καρδίας ὑπακοὴ, δι᾽ ἧς καὶ Χριστὸς εἷλε τὸν θάνατον, γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ, ἵνα τὰς ἐπιθυμίας τῆς σαρκὸς καὶ ἡμεῖς δι᾽ αὐτῆς θανατώσωμεν, τότε ἐν ἐξομολογήσει κλαίειν, καὶ ἐν συντριβῇ καρδίας ὡς Τελώνης προσεύχεσθαι, φωνή τε σύμμετρος καὶ λόγος εὔτακτος, καὶ ἐν πρᾳότητι καὶ ἡσυχίᾳ διαγωγή. Ἔργον μοναχοῦ, τὸ μὴ ὀμνύειν ὅλως, πλὴν τοῦ πίστευσον συγχώρησον, τε τῶν τῆς φιλαργυρίας σκανδάλων φυγὴ, καὶ τῶν ὄντων μετάδοσις, καὶ τὸ μὴ μόνον μηδέ ποτέ τινος καταλαλεῖν, ἀλλὰ μὴ δὲ καταλαλοῦντος ἀνέχεσθαι, συμπάσχειν τε τοῖς ἐν ὀδύνῃ, καὶ ἀδελφῶν πόδας νίπτειν, καὶ ταῖς αὐτῶν χρείαις διακονεῖσθαι, τό τε μὴ τοῦ χαλεποῦ πάθους τῆς ὑπερηφανίας ἡττᾶσθαι, ἀλλὰ πάντων ἔσχατον ἑαυτὸν εἶναι ἡγεῖσθαι.

Ἔργον μοναχοῦ, εἰς πάντας μεγάλους τε καὶ μικροὺς, ἐνδόξους καὶ ἀδόξους, πλουσίους καὶ πένητας, ὡς εἰς αὐτὸν Χριστὸν ἀγνὴ φιλαδελφία τε καὶ φιλοξενία, καὶ ὑποκρίσεως καθαρεύουσα πάσης διακονία. Μοναχὸς γὰρ πρὸς μὲν τὰς κατὰ κόσμον βλέπων ὑπεροχὰς, καὶ πρόσωπα τῶν τοιούτων λαμβάνων, πτωχὸν δὲ καὶ ωένητα προσιόντα καὶ δεόμενον ἀπωθούμενος, τοιοῦτος οὐχ ἕξει παῤῥυσίαν εἰς τὸν νυμφῶνα, οὐ δὲ ἀπαντήσεται, οὐ δὲ συνεισελεύσεται φαιδρῶς τῷ ἀθανάτῳ νυμφίῳ, ἀλλὰ τοῦτον ἑαυτῷ ἐλεεινῶς ἀποκλείσει, δι᾽ ἔνδειαν ἐλαίου τῆς λαμπάδος ἀποσβεσθείσης· ἐλεημοσύνη γὰρ αὐτοὺς ἐλεεῖν πέφυκε πρώτους, καὶ μεγάλων ἐξαιρεῖσθαι κακῶν τοὺς ἑαυτῆς ἐργάτας, αὐτὸν ἐκεῖνον ὁμολογοῦντα Χριστὸν ἔχουσα, καὶ εἰς ἑαυτὸν ἀναδεχόμενον, τὸν εἰς τοὺς πένητας ἔλεον· Ἐφ᾽ ὅσον γὰρ ἐποιήσατέ, φησιν, ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε· ὥσπερ μὴ τὸν ἀδελφὸν ἐλεῶν πάλιν, τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ σαφῶς ἤρνηται, τρόπον τινὰ κατὰ τοὺς Σαδδουκαίους τῇ ἀναστάσει καὶ αὐτὸς ἀπιστῶν, καὶ πρὸς τὰς ἐκεῖθεν οὐ διαβλέπων ἐλπίδας. Μὴ οὖν προτιμήσητε τῆς τοῦ ἀδελφοῦ χρείας τὸν ἐγκρυπτόμενον τοῖς χρήμασι δαίμονα, ὅς καὶ αὐτῷ Χριστῷ τετόλμηκε προσβαλεῖν, εἰρηκὼς, Ταῦτα πάντα σοι δώσω εὰν πεσὼν προσκυνήσῃς μοι· μὴ τῇ κοσμικῇ φαντασίᾳ τὸν τὴν πτωχείαν τοῦ πένητος ὑπερχόμενον, καὶ μὴ ἔχοντα που τὴν κεφαλὴν κλῖναι, Χριστὸν ἀτιμάσητε, οὗ εἰσὶν οἱ οὐρανοὶ καὶ γῆ. Ἐπεὶ καὶ Ἀβραὰμ ξενίσας οἶδε Θεὸν σὺν Ἀγγέλοις δυσὶν ἐν ὁδηπόρου προσχήματι, ὁμοίως δὲ καὶ Λὼτ Ἀγγέλους ὑποδεξάμενος. Ἀλλὰ καὶ ἐν πλουσίῳ καὶ πένητι ζητεῖτε Θεὸν, πένητας μὲν ὡς πλουσίους, πλουσίους δὲ πάλιν ὡς πένητας λογιζόμενοι, πόδας τε αὐτῶν μετ᾽ εὐχαριστίας Θεοῦ καὶ ἀγάπης ἐν διαθέσει ψυχῆς νίπτοντες, καὶ ἱλαρῶς αὐτοῖς ἐκ τῶν ὄντων ἐπαρκοῦντες τὰ πρὸς τὴν χρείαν, ὡς ἕνα τε τοὺς πάντας ὁρῶντες, καὶ Χριστὸν ἐν αὐτοῖς μᾶλλον ὁρᾶν νομίζοντες. Πλοῦτος μοναχοῖς, Ἀδελφοὶ καὶ Πατέρες, ἀκτησία· εἰ δὲ κέκτηταί τις, μὴ ἑαυτῷ μᾶλλον, ἀλλὰ τῷ πλησίον κεκτήσθω.

Ἔργον μοναχοῦ, σωφροσύνη σώματος, ἀλλὰ καὶ ψυχῆς· εἰ δέ τινα ὑμῶν, ἀδελφοὶ, λογισμὸς ἀκαθαρσίας εἰσέλθη, ἐν συνοχῇ πνεύματος καὶ καρδίας ὀλολυγμῷ πρὸς Θεὸν μετὰ δακρύων ἐκεῖνα βοᾶτω· Δέσποτα Χριστὲ, τῶν οἰκτιρμῶν καὶ τοῦ ἐλέους Θεὸς, πάσης παρακλήσεως Κύριος, ἀεὶ ὢν καὶ διαμένων εἰς τοὺς αἰῶνας, μόνος φιλόστοργος πατὴρ, τοὺς ἐπί σοι πεποιθότας μὴ καταισχύνων, ῥύσαι με ἐκ χειρὸς ἐχθρῶν μου, πρόσχες τῇ ψυχῇ μου, σῶσόν με ἐν τῷ ἐλέει σου τὸ ἀγαλλίαμά μου, λύτρωσαί με ἀπὸ τῶν κυκλωσάντων με· σὺ γὰρ οἶδας μόνος πάντα εἰδὼς, ὃν οὐδὲν οὐ δὲ τῶν τῆς καρδίας κρυφίων λαθεῖν δύναται, ὡς οὐκ ἐμῆς εἰσι ταῦτα γνώμης γεώργιον, ἀλλὰ κατὰ πολύ μοι τὸ ἀκούσιον ἐπεφύη. Μνήσθητι ὅτι χοῦς εἰμι, καὶ μὴ εἰς κατάκριμα λογισθήτω μοι. Κύριε, Κύριε, δύναμις τῆς σωτηρίας μου, ἐπισκίασον ἐπὶ τὴν κεφαλήν μου ἐν ἡμὲρᾳ πολέμου· μὴ παραδῷς με, Κύριε, ἀπὸ τῆς ἐπιθυμίας μου ἁμαρτωλῷ· ἐλέησόν με Θεὸς, ἐλέησόν με, ὅτι ἐπί σοι πέποιθεν ψυχή μου, καὶ ἐν τῇ σκιᾷ τῶν πτερύγων σου ἐλπιῶ· Θεός μου μὴ μακρύνῃς ἀπ᾽ ἐμοῦ, Θεός μου εἰς τὴν βοήθειάν μου πρόσχες· βοηθήσων μου καὶ ῥύστης μου εἶ σὺ, Θεός μου μὴ χρονίσῃς.

Ταῦτα ῥυπαροῖς λογισμοῖς πολεμούμενος προσεύχου Θεῷ· εἶτα ῥίψον τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν ἐνώπιον τῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος, καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς μεταφρένοις αὐτοῦ εὐθέως ἐπισκιάσει σοι. Ἀποστρέφεσθε τοίνυν ἀδελφοὶ τοὺς ῥυπαροὺς λογισμοὺς, οὕς τίκτει τὸ πλήρωμα τῆς γαστρός· διώκετε δὲ μᾶλλον τὴν εἰρήνην καὶ τὸν ἁγιασμὸν, ὧν χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται Κύριον, ὃς οὐ δὲ τὰς τοῦ ἐχθροῦ μηχανὰς ἀπέκρυψεν ἀφ᾽ ἡμῶν· οὐ δὲ γὰρ αὐτοῦ φησι τὰ νοήματα ἀγνοοῦμεν. Ἀλλ᾽ ἐάν τις ὑμῶν πρὸς ὄρεξιν βρωμάτων διερεθίζηται, νοείτω τίς σαίνων τὴν ὄρεξιν· ἐάν τις ὑπὸ σαρκικοῦ πολέμου διαθερμαίνηται, ἐπιγινωσκέτω τίς τὸ πῦρ ἀνάπτων, καὶ τῆς εἰς τὸ κακὸν ἀφορμῆς ἐκκοπὴν ἐπινοείτω. Στῆτε τοιγαροῦν ὡς ἀθληταὶ γενναῖοι, ἀνακρίνοντες ἑαυτοὺς διὰ παντὸς, ἀδελφοὶ, καὶ οἰχήσεται ἀφ᾽ ὑμῶν τῆς ἁμαρτίας ἐνέργεια· ἐν τούτοις ἀεὶ μελετῶντες, ταῦτα καθ᾽ ἑαυτοὺς ἐξ ετάζοντες, εὐνοεῖτε τῷ οἰκείῳ δεσπότῃ· ἵνα καὶ προκοπὴ ὑμῶν ᾖ φανερὰ, τοῦ ἐν Κυρίῳ καυχᾶσθαι κατὰ τὸ γεγραμμένον καὶ λέγειν, Εἂν μή μου κατακυριεύσωσι, τότε ἄμωμος ἔσομαι, καὶ καθαρισθήσομαι ἀπὸ ἁμαρτίας μεγάλης, καὶ ἔσονται εἰς εὐδοκίαν τὰ λόγια τοῦ στόματός μου· ἔσονται δὲ τότε μᾶλλον, Ἀδελφοὶ καὶ Πατέρες, εἰς εὐδοκίαν, ὅταν μετὰ τοῦ ἀκατακυριεύτους ἡμᾶς εἶναι, ἔτι τὰ λόγια τοῦ στόματος καὶ δάκρυσιν ᾖ καρδίας κατηρτυμένα.

ψαλμῳδία κατάνυξιν ἐχέτω· αἱ πρὸς Θεὸν φωναὶ, καὶ τὸ τῶν χειρῶν ἔργον, ὡς Ἀγγέλων παρεστώτων ὑμῖν ἐκτελείσθω· δύο χιτῶνας ἔχων τῷ μὴ ἔχοντι μεταδότω· νηστεία καθ᾽ ἡμέραν ὑμῖν ἄχρις ἐννάτης παρατεινέσθω· νηστεύοντες δὲ μὴ κατὰ τοὺς ὑποκριτὰς σκυθρωπάζωμεν, ἀλλὰ φυλακὴν τῷ στόματι θώμεθα, καὶ περιοχῆς θύραν τοῖς χείλεσι. Ξένῳ ἀδελφῷ ὑπαντῶντες, ταχέως μετάνοιαν βάλλετε, λέγοντες, Πῶς ἔχομεν, εἶτα δοτέον χώραν τῇ σιωπῇ· εἰ δέ τινι καὶ διαλεχθῆναι ἀναγκαῖον, προτρέψει τὸν ἀδελφὸν ἀγάπην λαβεῖν· εἶτ᾽ οὖν ἄρτον ζωῆς, καὶ φιλοθέοις αὐτὸν διηγήμασι, καὶ πολιτείαις πατέρων ἑστιατέον. Μὴ γινώμεθα κενόδοξοι τῇ διαλέκτῳ, ἀλλ᾽ τῶν ἐντολῶν ἡμῖν τήρησις μᾶλλον τὴν ἀληθῆ δόξαν περιποιεῖσθω, ἐν ἁπλότητι καρδίας ταπεινουμένοις. Τὸ φιλόπτωχον ἡμῖν ἀπὸ τοῦ ὑστερήματος ἔστω καὶ τῆς ἐνδείας· πρὸς Θεὸν εὐχαριστία μὴ ἐκλειπέτω, ἀλλ᾽ ἐν τῷ στόματι ὑμῶν τὸ ὄνομα Κυρίου ἐπὶ πᾶσιν ἁγιαζέσθω, καὶ στόμα μᾶλλον ὑμῖν καὶ καρδίαν ἀγιαζέτω.

Ἀδελφῷ περί τινος φαύλου πράγματος μὴ συνδιαστέον, ἀλλὰ προσεκτέον μᾶλλον ἑαυτοῖς ἀδελφοὶ, καὶ πάντα δοκιμαστέον πρῶτον, εἶτα τοῦ καλοῦ δυνάμει τῇ πάσῃ περιεκτέον. Μηδεὶς ἐν ἡμῖν διάβολος ἔστω, τῆς γὰρ ἐκείνου μερίδος ἐστὶν συνταράσσων τὴν ἀδελφότητα· ἀλλὰ τά τε χείλη ἀλήθειαν ἀεὶ καὶ καρδία λαλείτω. Ἐὰν ἐν τῇ τραπέζῃ διψήσῃς, οὐκ ἐρεῖς, Δός μοι πιεῖν· ἀλλὰ νεύματι σημανεῖς τῷ διακόνῳ τῆς χρείας, καὶ σιγῇ παρεξήσει. Φλέγματος ἐπικατασπασθέντος τῷ θώρακι οὐκ ἐνώπιον πτύσεις τῶν ἀδελφῶν, ἀλλ᾽ ἀναστὰς, Εὐλογήσατε πατέρες ἐρεῖς, πόῤῥω τε τούτων γενόμενος, καὶ τὴν χρείαν πληρώσας, ἡσυχῆ πάλιν ἐλθὼν, τῇ τραπέζῃ ἑαυτὸν παρενείρης, εὐλαβῶς τε μεταλήψῃ τῶν προκειμένων, ὡς ὑπὸ παραστάταις Ἀγγέλοις. Οἶνος παντάπασι μοναχοῖς ἀπαγορευτέος· εἰ δέ τις αὐτῷ διὰ σώματος ἀσθένειαν χρῷτο, λίαν ὀλίγῳ κεχρήσθω· παροικία γὰρ δαιμόνων σαφὴς πολυοινία, τῷ τε γὰρ σώματι πυρώσεως ὑπανάπτει φλόγας, καὶ βαρὺν μὲν τὸν ὕπνον, ἀμβλυτέρας δὲ τὰς φρένας ἐργάζεται, ἔξω τε καθάπερ ἑαυτοῦ τὸν ἡγεμόνα καθίστησι νοῦν.

Ἰατρὸς ἀῤῥωστοῦντι Θεὸς ἐστω σοι. Ἀδελφοῦ πάθει δυσωδίαν τίκτοντι περιπίπτοντος, οὐ παραιτήσεται μοναχὸς ἅψασθαί τε αὐτοῦ καὶ ἀπαντλῆσαι τὸ τραῦμα, ἀλλὰ καὶ κοίτην αὐτοῦ στρώσει, καὶ ὅτου δέοιτο πυνθανόμενος ἑτοίμως ὀρέξει, οὐκ ὀνειδίζων, οὐ μέγα τι δρᾷν οἰόμενος, ἀλλὰ ὅσα δεσπότῃ δοῦλος εὐγνωμόνως ὑπηρετῶν, ἕως κοινὸς ἁπάντων Δεσπότης ἐπισκεψάμενος ἄνωθεν, ἐγείρῃ τὸν κάμνοντα. Ταῦτα τηρείτω ἀδελφότης, ταῦτα ποιεῖν σπουδαζέτω, εἰ μέλλοιμεν τῆς εὐκταίας ἐκείνης ἀκοῦσαι φωνῆς· Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου, ὅτι πεινῶντά με εἴδετε καὶ ἐθρέψατε, διψῶντα καὶ ἐποτίσατε, γυμνὸν καὶ περιεβάλετε, ἀσθενῆ καὶ ἐν φυλακῇ καὶ ἤλθετε πρός με. ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω, εἶπεν Κύριος, αὐτῷ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

[27] Cum incidisset aliquando Symeon in colloquium cum Monachis, talia præter expectationem disseruit, [Salutarem exhortationem ad Fratres instituit.] aut potius virtute sancti Spiritus, qui perpetuam in ipso sibi gratamque habitationem elegerat suaviterque requiescebat, elocutus est; videlicet, Quod, cum Deus in principio conderet hominem, mentem ei ducem, arbitrum, ac velut judicem cogitationum bonarum malarumque indiderit, ut nequis ignorantiam virtutis vitiorumque posset prætendere. Si qua igitur prava voluptatum desideria nos invadant, iisque quodammodo captivi teneamur, & non viriliter pedem conferamus, nec tota virtute invadentium insultus reprimamus; fallax atque mendax est professio nostra, quam Christo tum per baptismum, tum per susceptionem monastici hujusce habitus coram electis, Dei Angelis fecimus. Fateor quidem a natura ingenitam nobis concupiscentiam esse: quis enim negare queat, se concupiscere? Sed a concupiscentiis non superari, id rationis prædominantis opus est, nostramque in malum propensionem velut frȩno constringentis. Similiter & gulam, & amorem proprium, & iracundiam, & invidiam, & si quæ alia perturbatio animi est, cum opposita quamque virtute comparare, & ab ea discernere rationis judicio valemus; sicque ex altera parte quod magis cum probitate conjunctum est, eligere; quod ab ea alienius, reprobare. Etenim Dominus Deus noster duas nobis semitas ostendit, alteram angustam & spinis ærumnarum obsitam, quæ per se gradientes ducit ad vitam: alteram vero patentem laxamque, cujus terminus baratrum perditionis. Igitur, Fratres, nobis ipsi vim inferamus, ut rapiamus quod vim patitur regnum Dei, qui nos omnes conservaturus est ad gloriam majestatis suæ. Amen.

[28] Isthæc quidem commemorabat Symeon. At Joannes non Symeonis illa, [Ab Ephraim Episcopo visitur.] sed sanctissimi arcanique Spiritus, quem & ipsius ore perspicue loquentem viderat, esse verba asseverabat. Ephraim vero, qui per id temporis magnæ urbi Antiochiæ præsidebat Archiepiscopus, de Sanctorum illorum standi consuetudine, & præcipue Symeonis, deque austero, hujus laboriosoque admodum vitæ instituto, & conversatione sublimi ac perpetuo cum certamine conjuncta certior factus, ipse viæ se dedit, coram spectator futurus. Cumque vidisset, quomodo Christo crucifixus Symeon in illo ætatis flore esset; oculos illorum quæ prius audierat nunc testes nactus, Deum pleno ore magnificabat, confitebaturque non minus lacrymis quam verbis: quæque præsenti miraculo fuerant, ad sua revertenti numquam non in ore versabantur.

[29] Quid porro Symeon? Quemadmodum amoris sui in Christum ignem, alio semper alioque igne adjecto, magis succendere cupidus, [Corpus fune stringit tam arcte] nulla gravissimorum cruciatuum satietate capiebatur; petit aliquando ab aliquo ad se invisente funem, acceptumque circum corpus convolvit constringitque tam arcte, ut exesa carne, quæ istic mollis admodum ac tenera est, nudæ costæ extarent. Corpus itaque exulceratum pessime habere; & ulcerum sanies, concreto sanguine mixta, pannoso amictui conglutinari. Is vero qui hæc patiebatur, nihilo magis dolorum acerbitate commovebatur, quam si alienum corpus ægre habuisset. Verum processu temporis tantus fœtor e putrescentibus ulceribus generatus est, ut ad multorum nares delatus, gravis esset monachis, imo & ipsi Joanni: quamobrem percunctantibus illis gravissimi odoris causam, [ut putrescens caro fœteat intolerabiliter,] prætextus semper aliquos pro sui purgatione comminiscebatur Symeon: donec per rimam fenestræ speculatus monachorum quidam, conspicatusque sanguinis pure mixti stagnum, discit dolorum ejus arcanum; atque continuo ab hoc spectaculo ad Joannem nuntiaturus accedit. Is autem non modice dolens & consternatus, adigit Symeonem, ut sensim funem auferat; nam confestim solvendi nulla spes erat, utpote qui jam consumptis & putrefactis carnibus ad ossa usque penetrasset.

[30] Interim ad amplexus properantem Symeonem, lacrymasque contriti cordis indices adjicientem, [quem jubente Ioanne solvit.] increpat Joannes paterneque objurgat: Non profecto, mi fili, inquiens, non ita barbarum in modum corpus tractare fas tibi est. Cui paternȩ castigationi ille tunc quidem cedens, funem solvit: verum haud ita multo post resumptum denuo circum corpus adstrinxit, quamvis non tam arcte ac violenter, sed aliquanto laxius tolerabiliusque: eo quippe Symeonis cura omnis intendebat, ut corpus suum castigaret semper & in servitutem redigeret, probe scilicet ignari quanta inde prælia immineant animæ. Quæ res, in tali præsertim ætate, perculit vehementer monachos, rogantes verba salutis ab ore ipsius excipere sibi denuo ut liceret. Nec abnuens Symeon, interno Spiritu, a quo maternum ante partum electus fuerat, movente, aggreditur dicere.

[31] Patres Fratresque, inquiebat, mei, non æquum est, [Iterum monachos pro concione alloquens] me ingenio tam imbecilli ad hunc vestrum canitie venerandum cœtum verba facere: sed nec æquum est seniorum dictis non obtemperare. Sic igitur existimo, eo connitendum esse Monacho præcipue, continens ut sit; ut nuntio corporis voluptatibus remisso tranquillitatem pacemque animi conservet, [ad continentiam,] ut continenter psallat, ac sine intermissione mentali vacet orationi. Eo connitendum monacho, caritate ut ardeat, & corde humili præcipienti obediat: [caritatem,] obedientia quippe est, per quam Christus ipse mori elegit, factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis, ut & nos desideria carnis nostræ per ipsam mortificaremus. Eo quoque connitendum monacho, ut in confessione ploret, contritoque corde cum Publicano preces suas fundat ad Dominum: [contritionem,] ut vox moderata, sermo decenter compositus, atque omnis in mansuetudine & tranquillitate conversatio sit. Eo connitendum monacho, ut ne juret omnino, sed solum dicat, [aliasque virtutes excitat:] Crede, vel, Ignosce; ut scandalum avaritiæ declinet; ut facultates suas distribuat; ut non modo numquam de alterius fama detrahat, sed etiam ne ferat quidem detrahentem; ut compatiatur in luctu positis; ut fratrum pedes lavet utilitauque studeat; ut periculosa illa animi passione, superbia dico, non superetur, sed omnium postremum se reputet.

[32] Eo connitendum monacho, ut omnes tam magnos quam parvos, tam gloriosos quam inglorios, tam divitiis affluentes quam egenos, [hortatur ut in omnibus Christum considerent:] non secus ac Christum, caritate casta, hospitalitate, & obsequio, omnis hypocriseos experte, præveniat. Monachus namque, qui ad rerum mundanarum splendorem oculos reflexit, earumque species cupide contemplatur, mendicum vero, pauperemque & egenum a se repellit, non admittetur ad nuptias, nec speret obviam iturum se cum exultatione immortali Sponso, ut cum eo ingrediatur: sed potius illud sibi velim persuadeat, fore ut, extincta ob olei defectum lampade, miserabiliter ab ipso excludatur. Eleemosyna quippe consuevit misericordiam consequi illis, qui misericordes in egenos sunt, eosque gravibus ærumnis liberare; testante id ipsum Christo ac confitente, præstitam pauperi misericordiam, sibi præstitam reputatum iri. [Matth. 25, 40.] Dicit enim: Quamdiu fecistis uni ex his minimis, mihi fecistis: adeo ut qui non miseretur fratris, filium Dei censendus sit palam negavisse, Sadducæos quodammodo imitatus, non credendo resurrexionem esse, neque in spem inde promanantem oculos reflectendo. Ne igitur latentem sub auro dæmonem pluris feceritis, quam necessitatibus fratrum succurrisse; dæmonem inquam, qui & ipsum Christum aggredi non est veritus, ita loquens: Hæc omnia dabo tibi, is cadens adoraveris me. Ne Christum, mundi fallacis opinioni mendicitatem pauperis prȩferentem, & non habentem ubi caput reclinaret, contumelia afficiatis, illum, inquam, Christum, in cujus potestate cæli sunt ac terra. Etenim cum Abraham hospitalitatem in omnes exerceret, meruit Deum, Angelis duobus comitatum, sub specie viatoris conspicere: similiter & Loth, qui Angelos hospitio excepit. Verumtamem date operam sedulo, ut in divitibus atque pauperibus, æqualiter Deum quæratis; quod effectum dabitis, si consideretis in paupere divitem & contra in divite pauperem; si pedes eorum lavetis cum gratiarum actione & caritate in testificationem animi, si suppeditetis hilariter de facultatibus vestris quidquid eorum usus deposcit, si denique universos velut unum intueamini, aut potius Christum in omnibus vos cernere, existimetis. Divitiæ monachorum, Patres Fratresque, nihil possidere: si quis tamen iis abundet, non sibi potius abundet quam proximo.

[33] Eo connitendum monacho, ut tum corpore tum animo continens sit. [docet quomodo pravæ cogitationes pellendæ;] Si quem vestrum lasciva cogitatio incessat, Fratres, in anxietate spiritus & compunctione cordis confugiens ad Deum, ita cum lacrymis clamet: Domine Jesu Christe, tu qui mi sericors & miserator Deus, qui totius consolationis Dominus, tu qui fuisti semper, futurusque es in æternum, tu qui amantissimus nostri Pater, qui confidentes in te non pateris confundi; tu, inquam, eripe me ex potestate hostium, succurre animæ meȩ, salvum me fac in misericordia tua, tu qui exultatio mea es; libera me ab insidiis eorum qui circumdederunt me: tu quippe nosti, qui solus omnia nosti, & quem ne abscondita quidem cordis latere possunt; tu, inquam, nosti, istiusmodi impura cogitata, non a me accersita, sed invitum multumque reluctantem animum subiisse. Memento quia pulvis sum, nec, quæso, in condemnationem mihi illa cedant. Domine, Domine virtus salutis meæ, sub umbra tua protege me in die belli; ne tradideris me, Domine, a concupiscentiis meis peccatori: miserere mei, Deus, miserere mei, quoniam in te confidit anima mea, & sub umbra alarum tuarum sperabo: Deus meus ne longe recedas a me: Deus in adjutorium meum intende, adjuva me, quoniam liberator meus es tu: Deus meus ne elongeris a me.

[34] Ita ad Deum ora, quisquis impuris sordidisque cogitationibus infestaris; deinde prostratus ante divinam illam Bonitatem, infirmitatem tuam confitere; & ipsa continuo in visceribus suis proteget te. Exterminate igitur e mentibus vestris, Fratres, cogitationes turpes, quas abundatia ventrisque satietas solet parere: pacem vero & sanctitatem sectamini potius, sine quibus nemo videbit Dominum, qui machinationes inimici non celavit nos: non enim ignoramus consilia ipsius. Si quis autem vestrum ad immoderatam cibi apperentiam irritari se sentiat, cogitet, quis illam excitet: si quis a carnali concupiscentia incalescat, indaget quis ignem illum succendat; constituatque apud se, mali principium ac radicem penitus evellere. State igitur, ut generosos pugiles decet, dijudicantes vosmet ipsos, Fratres; & certi estote, quod omnis efficacia & vis peccati evanescet. Hæc perpetuo meditantes, hæc sedulo apud vosmetipsos expendentes, benedicite Domino: ut profectus vester manifestetur gloriando in Domino, juxta quod scriptum est, & dicendo: Si mei non fuerint dominati, tunc immaculatus ero & emundabor a delicto magno, & accepta erunt verba oris mei. [Ps. 18, 14.] Erunt autem tunc acceptiora, Patres Fratresque mei, verba oris nostri, quando, invictis nobis permanentibus, lacrymis quoque cordis condita fuerint.

[35] Psalmorum cantus e corde compuncto procedat: orationum jacula ad Deum emittite, [quantum & quomodo jejunandum:] & opera manualia perficite, memores semper præsentiæ Angelorum: qui duas habet tunicas alteri nullam habenti communicet: quotidianum jejunium in nonam usque horam diei extrahatur. At cum jejunamus cavendum est, ne hypocritarum more luridum mœstumque præferamus vultum, sed videndum ut custodiam ponamus ori, & ostium circumstantiæ labiis nostris. Cum Fratri peregre advenienti occurritis, celeriter inclinato corpore dicite; Ecquid valemus? deinde vos iterum silentio date. Si cui autem diutius colloquendum est, ille Fratrem invitabit ad refectionem vel etiam ad panem vitæ manducandum, [quid cum hospitibus,] tum narrationibus divinum quiddam spirantibus, tum sanctorum Patrum vitis, mensæ appositis. Cavendum est, ne ob linguæ peritiam vana gloria efferamur; sed danda potius opera, ut mandata Dei in simplicitate ac humilitate cordis custodientes, veram gloriam assequamur ac conservemus. Amor voluntariæ paupertatis ab ipsa penuria atque inopia capiat incrementum: gratiarum actio Deo debita numquam excidat vobis, sed in ore vestro nomē Domini sanctificetur in omnibus, aut os vestrum potius sanctificet cor vestrum.

[36] Cum Fratre pravi quidpiam forte molienti nolite conspirare, sed ad vos ipsos potius conversi, explorate prius omnia; tum quod propius a virtute abest, [quid in mensa,] toris viribus sectamini. Nullus inter vos diabolus sit; diaboli quippe partes sunt fraternitatem disturbare. Labia vestra nec non cor vestrum veritatem perpetuo loquatur. Si inter accumbendum sitiveris, cave dicas, Da quod bibam: sed nutibus significato illi, qui accumbentibus ministrat, necessitatem tuam; siti vero expleta, tacite dimittito calicem. Si excreandi necessitas urget, memento non in conspectu Fratrum pituitam ejicere: sed surgito, Patribusque salvere jussis, procul inde recedito; cumque necessitati feceris saris, in silentio reversus loco tuo te repone, & quæ apposita sunt, tamquam ministerio Angelorum eo delata, religiose manducato. Vini usu monachis omnino interdictum esto: si cui tamen propter infirmitatem corporis utendum est; utator quam parcissime. Non enim ignorare debetis, per vinolentiam aptum vos dæmoniis habitaculum fieri; illa quippe in corpore flammas libidinis succendit, illa gravium somnorum causa est; illa pingue obtusumque reddit ingenium; ut nihil dicam, quod mentem, pulcherrimam hominis ducem, e loco suo deturbet.

[37] Cum infirmatus fueris, medicus tibi Deus esto. Cum fratrum quispiam inciderit in morbum qui olidum fœtorem emittit; [quid cum infirmis agendum.] ne deprecetur ministerium curatoris monachus, ne vereatur commodare manum, & deterso pure vulnera curare: imo vero infirmi lectum sternito, & si qua re indigere audiat, prompte suppeditato, idque ita, ut nihil convitii jaciat, nihil magni a se factum arbitretur, sed uti servus Domino suo benigne famuletur, donec communis universorum Dominus nos visitans ex alto, recreet sibique restituat laborantem. Isthæc sunt, Fratres, quæ observare vos velim: isthæc præstare satagite, si optabilem illam aliquando audire vocem cupitis; Venite benedicti Patris mei, possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi: quia vidistis me esurientem, & nutrivistis; sitientem, & dedistis potum; nudum, & cooperuistis; infirmum & carcere detentum, & accessistis invisuri ad me. [Matth. 25, 34.] Qui habet aures audiendi audiat, dicit Dominus, cui gloria in secula. Amen.

CAPUT V.
Visio, ardor patiendi, acceptus Spiritus sanctus, tentationes, mors Ioanni prædicta.

Τούτων ἀκούοντες οἱ μοναχοὶ, κατεπλήττοντο, καὶ μᾶλλον Ἰωάννης, ὃς καὶ νέον Δαυῒδ, ὅσα γε εἰς πνευματικὴν σοφίαν καὶ λόγου δύναμιν, ἐκάλει τὸν Συμεὼν, κἀκεῖνο δὲ προσετίθει, ὡς ὀφθείη τῆς νυκτὸς ἐκείνης αὐτῷ θεία κατὰ τοὺς ὕπνους δύναμις, οἱονεί τι μέλι κηρίου τῇ δεξιᾷ κατέχουσα, καὶ τῷ Συμεὼν γνησίως μεταδιδοῦσα. Ἕτερος πάλιν τοῦ τῶν ἀδελφῶν χοροῦ γέρων, τοῖς λοιποῖς συμπαρεστὼς ἐπυνθάνετο, εἰ ἐνταῦθα εἶεν περιστεραί· οὐκ εἶναι δὲ πάντων διαβεβαιουμένων, ἔλεγεν ὡς μὴν λευκὴν τινα περιστερὰν αὐτὸς ἴδοι πρὸς τὸν Συμεὼν, διὰ τῆς θυρίδος εἰστπτᾶσαν, ἐκεῖθέν τε αὖθις ἀποπτᾶσαν, καὶ εἰς ἀέρα χωρήσασαν. Ἐν ὅσῳ δὲ ταῦτα πρὸς ἀλλήλους αὐτοὶ διεξήεσαν, ὁρᾷ καθάπερ Συμεὼν ἁρπαζόμενον εἰς οὐρανὸν ἑαυτὸν, καὶ κατὰ παντὸς οἷα μέρους τῆς γῆς ἁπλούμενον, εἶτα διὰ κλιμάκων ἑπτὰ ἀναγόμενον· ὡς δὲ πυνθάνεσθαι τί ποτε εἴη τὰ παρόντα ἐδόκει, φωνῆς ἀκούει λεγούσης, ὡς ἄρα οἱ ἑπτὰ οὐρανοί εἰσιν οὗτοι, δι᾽ ὧν ἀνήχθης· ἑξῆς δὲ καὶ αὐτὸν ὁρᾷ τὸν Παράδεισον, παλάτιόν τε φωτὸς ἐν αὐτῷ, καὶ πηγὴν μύρῳ βλύζουσαν, καμάρα δὲ τῇ πηγῇ ἐφειστήκει, θείας ἀκριβῶς χειρὸς ἔργον, οὐδένα δὲ ἀνθρώπων ἐκεῖ, ὅτι μὴ τὸν Ἀδὰμ καὶ τὸν Ληστὴν ἴδοι μόνους. Ἐν ἑαυτῷ δὲ γεγονὼς, ἀπαγγέλλει τῷ Ἰωάννῃ τὴν ὄψιν· δὲ χείλη ἀγαλλιάσεως ἦν αἰνῶν τε ἅμα καὶ εὐλογῶν τὸν Θεὸν, ὅς τηλικαύτην αὐτῷ δεδώρητο χάριν. μὲν οὖν Συμεὼν τηλικαύταις ὑψοῦτο πρὸς Θεὸν ἀναβάσεσιν.

Ἐπὰν δέ τις αὐτῷ προσέλθοι ἐνδύματος ἐνδεὴς, ἐξεδύετο τὸ οἰκεῖον ἐκεῖνος, πᾶσαν ὡς οἷόν τε λανθάνων αἴσθησιν, καὶ παρεῖχε τῷ δεομένῳ· καὶ μὲν ἐκάθητο γυμνὸς τὰ πολλὰ καὶ χειμῶνος, θείας ἄνωθεν χάριτος περιβολῇ σκεπτόμενος. Ἐλύπει δὲ τὸ πέρα φύσεως τοῦτο τῆς τοῦ Συμεὼν κακοπαθείας τὸν Ἰωάννην, ὅσα καὶ πατὴρ αὐτοῦ καὶ μήτηρ κηδόμενον. Ποτὲ τοίνυν βαλόμενος Συμεὼν ἐπὶ νοῦν τοὺς τῶν ἁγίων τεσσαράκοντα Μαρτύρων ὑπὲρ εὐσεβείας ἀγῶνας, ὅπως ὥρᾳ χειμῶνος ἐπὶ λίμνης αἴθριοι τῷ παγέτῳ διεκαρτέρουν, τότε στῆθος παίων καὶ δακρύων, ὑετοὺς τῶν ὀφθαλμῶν καθιεὶς, Οἴμοι ἔλεγεν! οἴμοι! Ὅσοις οἱ Μάρτυρες ἄθλοις, ἡλίκαις διὰ Χριστὸν κολάσεσι, τάς τε μελλούσας βασάνους διέφυγον, καὶ τῶν ἐπηγγελμένων τετυχήκασιν ἀγαθῶν; ἐγὼ δὲ τί δράσω; Πῶς τὸν βρυγμὸν τῶν ὀδόντων ἄθλιος φυγῶ, οἳ κᾀνταῦθα τὸ σῶμα ἔδονται, κᾀκεῖ μοι πάλιν οὐ τελευτήσουσι; Ταῦτα ἔλεγε, τούτοις ἠδολέσχει, τοιαῦτα προσανακλαίετο. Εἶτα γόνατα πρὸς γῆν καὶ χεῖρας ἐρείσας, οὕτω πᾶσαν ἐκείνην τὴν νύκτα πικρῶς ἑαυτὸν ἀπωδύρετο, ὥσπερ αὐτῷ καὶ καρδίας τοῖς δάκρυσι συνεκχεομένης, ὡς καὶ τὰ σπλάγχνα τὸν θεῖον Ἰωάννην παθόντα, Μάχαιρά σοι λείπεται, φάναι ἥν λαβὼν σεαυτὸν δυσχειρίσεις, οὕτως αὐτοῦ γνησίως περιεκαίετο.

Ἔπειτα μέντοι πρὸς ἑτέραν μείζονα τῶν προτέρων ἄσκησιν ἑαυτὸν Συμεὼν ἐξεπόνει· ἔγνω γὰρ ἐπὶ τῶν ἑαυτοῦ καθῖσαι ποδῶν· καὶ παρ᾽ ὅλον ἐνιαυτὸν πεποίηκεν, ἀσάλευτος μείνας, καθάπερ ἐπὶ πέτραν τῆς εἰς Χριστὸν ἀγάπης ἀκριβῶς ἡδρασμένος. Τῷ μὲν οὖν χρονίῳ τῆς καθέδρας, καὶ τῇ τῶν σαρκῶν ἀπαλότητι, ταῖς κνήμαις οἱ μηροὶ συμπεφύκεσαν, μέλος ὥσπερ ἓν γεγονότες, σῆψίς τε τούτοις ἐντετηκυῖα, τὸν Ἰωάννην, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀδελφοὺς δυσωδίας ἐπλήρου. Ἧς ὅθεν τε ἦν, καὶ ὅπως εἶχε γνωσθείσης, ἰατρόν τινα μεταστειλάμενος Ἰωάννης, τῇ τέχνῃ πρὸς τὸ τοῦ Συμεὼν πάθος χρῆσθαι ἠξίου. δὲ κατεγέλα· Ζῆ Κύριος Θεός μου, λέγων, οὐκ ἀνθρωπίνη μοι τέχνη ψαύσειεν χεὶρ, ἐπ᾽ ἐκεῖνον γὰρ ἐπέῤῥιψα ἐμαυτὸν, καὶ αὐτὸς ποιήσει. Ταῦτα μὲν ἔλεγεν, Θεὸς δὲ οὐ διὰ μακροῦ ἐπλήρου, καὶ ἀπὸ τῆς πληγῆς Συμεὼν ἴατο, τούς τε μηροὺς ἔῤῥωτο, καὶ ταῖς κνήμαις ἐχρῆτο· καὶ χαριστήρια Θεῷ τοσαύτης εὐεργεσίας, στάσιν ἐπὶ γονάτων αὖθις καὶ ποδῶν ἀπεδίδου καιρὸν, ὅν αὐτὸς ἑαυτῷ καὶ λογισμοῖς οἰκείοις ὡρίσατο.

Προσαγούσης δὲ ἤδη τῆς θείας Πεντηκοστῆς, ἔλεγεν Συμεὼν, Τίς ἄρα δέξασθαι ἄξιος τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ὡς τοῖς Χριστοῦ μαθηταῖς καὶ Ἀποστόλοις ὤφθη, γλωσσῶν ἐν εἴδει πυρίνων ἐπιδημῆσαν; Ἐφ᾽ οἷς, Οὐκ ἀσφαλὲς, τέκνον, τὰ τοιαῦτα ζητεῖν, εἰπόντος τοῦ Ἰωάννου, ὑπολαβὼν, Θέλημά φησι Κύριος τῶν φοβουμένων αὐτὸν ποιήσει, καὶ τῆς δεήσεως αὐτῶν εἰσακούσεται, καὶ σώσει αὐτούς. Ταῦτα εἶπεν, καὶ ὀφθαλμοῖς εἰς οὐρανὸν καρδίας ἅμα καὶ σώματος ἀτενίσας, τοιαῦτα προσήυχετο· Δέσποτα παντοκράτωρ, τῷ Πνεύματί σου τῷ ἁγίῳ πρότερον μὲν τὴν δύναμιν τῶν οὐρανῶν στερεώσας, καὶ τῆς γῆς ἀνακαινίσας τὸ πρόσωπον, ἔπειτα δὲ τοῦτο τοῖς ἁγίοις σου μαθηταῖς καὶ Ἀποστόλοις ἐν εἴδει πυρὸς ἀποστείλας, ὡς λαλεῖν αὐτοὺς ἑτέραις γλώσσαις καὶ οὐ πατρίοις, κατάπεμψον τοῦτο νῦν καὶ τῷ ἁμαρτωλῷ ἐμοί· δοῦλός σου εἰμὶ ἐγὼ, συνέτισόν με, καὶ μαθήσομαι τὰς ἐντολάς σου, καὶ ἀπὸ νηπίου στόματος αἶνον εἰδὼς καταρτίζεσθαι. Ταῦτα τοῦ Ὁσίου προσευχομένου (τίς ἄν σου, δημιουργὲ τῶν ἁπάντων, ἐξαριθμήσαιτο τὸ φιλάνθρωπον) καθάπερ τις λαμπὰς ἀθρόον ἄνωθεν καταπτᾶσα, τοσαύτης αὐτὸν ἐπλήρωσε χάριτος, ὡς μὴ τῇ τῆς γλώττης ὁμιλίᾳ μόνον, καὶ τῷ Πνεύματι ᾧ ἐλάλει καταπλήττειν ἐπιεικῶς ἅπαντας, ἀλλὰ καὶ λόγους περί τε μοναδικοῦ βίου καὶ μετανοίας καὶ τῆς μελλούσης κρίσεως τάττειν· πολλά τε τῶν βαθέως καὶ ἀποκρύφως ταῖς θείαις γραφαῖς εἰρημένων διερμηνεύειν, δῆλά τε πᾶσι καὶ οἷον ὑπ᾽ ὀφθαλμοὺς προτιθέναι. τὸν μὲν Ἰωάννην μείζονος ἐπ᾽ αὐτῷ θάμβους πληρῶσαν, ἐκεῖνα περὶ αὐτοῦ φάναι παρασκευάζει, ὡς ἄρα θαυμαστὰ οὗτος ἔργα ποιήσει, καὶ οἷα μικροῦ τὰ τῶν Ἀποστόλων, ὅτι καὶ παραπλησίας ἠξίωται χάριτος· πλείονα δὲ Θεοῦ φόβον ταῖς τῶν μοναχῶν ἐνῆκε ψυχαῖς, σημείων ἐνεργείᾳ μᾶλλον λόγων δυνάμει καταρτισθείσαις.

Ἔπειτα μέντοι καὶ ὄψεις ἐν ὕπνοις ὤφθησαν τοῖς μοναχοῖς παραδόξως, καί τινες αὐτῶν τρία βήματα, καὶ τρεῖς ἐν αὐτοῖς θρόνους ἐδόκουν ὁρᾷν· πυθομένους δὲ τίνα ταῦτα εἶεν, καὶ ὅτου πρὸς ὑποδοχὴν καὶ δόξαν ἑτοιμάσθειεν, ἀκοῦσαι φωνῆς, ὅτι Συμεὼν τοῦ παιδός. Συμεὼν τοίνυν ἶσα ἡλίῳ ὄψιν ἅμα καὶ ἀρετὴν ἐξαστράπτων, χάριτός τε θείας πληρούμενος, ἀναβάσεις ἔτι μᾶλλον ὥσπερ ἐν τῇ καρδίᾳ ἐτίθετο, οὕτω κᾂν τῇ τῶν γηΐνων ἀναχωρήσει ἀμέλει, καὶ κίονα πόδας οὐ μεῖον τετταράκοντα τὸ ὕψος ἐπιτάττει γενέσθαι. δὲ γεγονὸς, τῷ τηνικαῦτά τε τῆς Ἀντιοχέων Ἀρχιεπισκόπῳ γνωσθὲν, ἐλθὼν ἐκεῖνος μετὰ τοῦ κατὰ Σελεύκειαν Ἐπισκόπου, λαμπάδας τε συχνὰς ἀναψάμενοι, ὑπὸ πολλῷ φωτὶ καὶ ὕμνοις τὸν Συμεὼν τῷ θυσιαστηρίῳ μεθ᾽ ὅσης οὐδ᾽ ἂν εἴποι τις εὐλαβείας προσαγόντες, Διάκονόν τε χειροτονοῦσι, καὶ εἰς τὸν κίονα τοῦτον ἀνάγουσιν, ἕκτον ἐπὶ τῆς βάσεως ἐκείνης ἤδη παρὰ τῷ θείῳ Ἰωάννῃ χρόνον διηνυκότα. Σπουδὴ δὲ ἦν τῶν παρόντων ἑκάστῳ, καὶ μάλιστα τοῖς τοῦ βήματος, τῷ μὲν, διαβαστᾶσαι, τῷ δὲ τοῦ ἐνδύματος ἅψασθαι, τῷ δὲ καὶ πλησίον γενέσθαι, καθάπερ τῷ πλέον μετασχόντι πλείονος παρὸν τυχεῖν καὶ τῆς εὐλογίας.

μὲν οὖν ἱερὸς Συμεὼν ἐπὶ τοῦ κίονος στὰς, ὄγδοον ἐν αὐτῷ διεκαρτέρησεν ἔτος, ὡς ἑξῆς προἳὼν λόγος δηλώσει μοι. δ᾽ Ἰωάννης, καίτοι διαθήκας μετὰ τοῦ Συμεὼν διαθέμενος ἡνῶσθαί τε διὰ παντὸς αὐτῷ τὴν πνευματικἡν ἕνωσιν, καὶ ἀχώριστος αὐτοῦ τὴν ψυχὴν διαμένειν, ὅμως ὅτι μὴ καὶ ὄψιν ἐκείνου γλυκεῖαν καὶ θείαις ἀνθοῦσαν χάρισιν ὀφθαλμοῖς εἶχεν ὁρᾷν, ἐδάκνετο τὴν καρδίαν καὶ ὠδυνᾶτο, καὶ εἰς φανερὰ πολλάκις κατέπιπτε δάκρυα. Τῷ Συμεὼν δὲ μείζονες τῶν προτέρων ἀγῶνες ἐπὶ τοῦ κίονος ἦσαν, πρᾳότης τε πλείων αὐτῷ προσετίθετο, καὶ τῆς καρδίας κατάνυξις ηὔξετο, τά τε δάκρυα ὑετοὺς ἐμιμεῖτο, καὶ γλώττα τοῖς εἰς Θεὸν ὑμνοῖς ταῖς οὐρανίαις δυνάμεσι σαφῶς ὡμοίωτο.

Ὡς ἂν δὲ μὴ καυχήσηταί φησι πᾶσα σάρξ, ἡνίκα τοιαύτης ἐτύγχανεν ἐπιβὰς ἡλικίας, τις φύσεως πέφυκε γονὴν προἳέναι, ὁπλίσατο κραταιῶς σατανὰς, ὥστε νυκτὸς αὐτὸν ἐνυπνίοις ἐπηρεᾶσαι. Τῷ δὲ, εἰ καὶ τὸ σῶμα, κατ᾽ ἐκεῖνο τῆς ὥρας ὕπνου ἥττητο, ἀλλ᾽ ψυχὴ ἐγρήγορέ τε καὶ διανέστηκε, καὶ οὕτως ἑαυτῇ προσέχουσα ἦν, ὡς μὴ μόνον ἐνδόσιμον μηδὲν, μή δὲ μαλακὸν παθεῖν, ἀλλὰ καὶ τὸν ὕπνον εὐθὺς ἀποῤῥίψαντα, κατώδυνον ὅλον καὶ δακρυώδη παίειν τὰς ὄψεις, καὶ τοιαῦτα ἑαυτῷ ἐποδύρεσθαι· Φεῦ οἷα παθεῖν δείλαιος ἔμελλον; οἷον τρωθῆναι τραῦμα; ὅπερ οὐκ ἰατρὸς, οὐ τέχνη, οὐ φάρμακον, οὐκ ἄλλο τι θεραπεῦσαι ἴσχυσεν ἂν· ἀλλά σοι τῷ μόνῳ δεσπότῃ καὶ σωτῆρι ψυχῶν, τῷ μόνῳ νεφρῶν καὶ καρδιῶν ἐταστῇ προσπίπτω, δεικνὺς τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν, ἐπεὶ καὶ πάντας ἐλεεῖν οἶδας, καὶ πάντα σαφῶς δυνάμενος. Ταῦτ᾽ ἔλεγε, καὶ ἰδοὺ, ὁρᾷ τινα κατιόντα πρὸς αὐτὸν ἄνωθεν, τὸ εἶδος σεμνὸν, τὴν τρίχα γηραιὸν, τὸ σχῆμα καὶ τὴν στολὴν ἱερέα, ποτήριον σωτηρίου χερσὶ κατέχοντα, εὐωδία τε κατέσχε τὸν τόπον. Καὶ φανεὶς τῶν ἀχράντων οἱονεὶ μυστηρίων τῷ Συμεὼν κοινωνήσας, Ἀνδρίζου, καὶ κραταιούσθου, φησὶν, καρδία σου, οὐχ ὑποπεσῇ γὰρ ἐνυπνίων ἐνεργείαις οὐκέτι, φυλακὴν ἐπὶ τῇ ἄνωθεν ελπίδι πᾶσαν τῆς ἑαυτοῦ καρδίας τιθέμενος· τοσοῦτον ἐπὶ πένθει πένθος τῷ Συμεὼν προστίθησιν, ὡς ἐπί τινας ἡμέρας ἄχρις ἐννάτης ὥρας μὴ δὲ τὴν θυρίδα ὁπωσοῦν παρανοίγειν, ἀλλ᾽ ἀκριβῶς αὐτὴν ἐπικεκλεισμένον ἀνομίλητον παντάπασι διαμένειν, ἑαυτῷ μόνῳ καὶ Θεῷ προσαδολεσχοῦντα.

Ἐν τούτῳ δὲ καὶ τοῦ Ἰωάννου τοὺς συνήθεις ἐπὶ τῆς οἰκείας βάσεως μετιόντος ἀγῶνας, ὑγιῶς τε κατὰ σῶμα καὶ ἀνόσως ἔχοντος, ἐγγύζουσαν ἤδη προγνοὺς τὴν ἐκείνου ἐκδημίαν Συμεὼν, τοιούτοις πρὸς αὐτὸν μηνύμασι χρῆται· Μὴ ἀθυμήσῃς, Πάτερ, εἰ τοῦ θανάτου κατὰ πάσης φύσεως ἀνθρωπίνης κοινῶς ὁδεύοντος, ἐφίστασθαι ἤδη μέλλει καί σοι τὰ τῆς τελευτῆς· ἑώρακα, γάρ σε μετακληθέντα ὑπὸ Θεοῦ, ὅπερ σοι μὲν καὶ ὅσοι τὴν ἀρετὴν κατά σε ἀνάπαυσις μᾶλλόν ἐστι καὶ ζωὴ, ἁμαρτωλοῖς δὲ στενοχωρία, καὶ λύπη, καὶ σαφὴς (ὡς εἴθε μὴ ὤφελον) θάνατος. Ἀλλὰ νῦν μὲν τῆς πατρικῆς σου καὶ πνευματικῆς εὐλογίας μετάδος μοι, μέμνησο δέ μου καὶ πρὸς τά σοι ποθούμενα διαβαίνων, καὶ τῆς μακαρίας ἐκείνης θέας τῶν ὑπὲρ ἔφεσιν ἀξιούμενος, ὥστε διαβῆναι παρά σε καὶ ἡμᾶς τὸν κόσμον νικήσαντας, καὶ ἀλλήλους ὄψεσθαι πάλιν μετὰ χρηστῶν τῶν ἐλπίδων. Οὐ ταραχθεὶς τοίνυν πρὸς τὴν ἀγγελίαν Ἰωάννης (ἡτοίμαστο καὶ γὰρ ἐκ πλείονος) Αἱ μὲν σαὶ τέκνον εὐλογίαι, φησὶ, παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὃν ἐζήτησας, καὶ τοῦ μονογενοῦς αὐτοῦ Υἱοῦ ὃν ἐπόθησας, καὶ τοῦ ζωοποιοῦ Πνεύματος οὗ τὴν χάριν ἐπλούτησας, τῆς μιᾶς καὶ ἀμετρίτου θεότητος, αὐτή σοι ὁδηγία πρὸς πάντα καὶ ἀσφάλεια καὶ παράκλησις· οἱ εὐλογοῦντές σε ηὐλόγηνται παρ᾽ αὐτῆς, αἱ δὲ καταρώμενοί σε κατήρανται· προστεθείη δέ σοι παρὰ Θεοῦ καὶ τιμὴ τῆς εἰς ἐμὲ τιμῆς ἕνεκεν, ὅσα με καὶ πατέρα τετιμηκότι· δὲ σὴ μήτηρ, ἔλεος αὐτῇ καὶ χάρις παρὰ Θεῷ, οἷς τοσαῦτά μοι διηκόνησε. Τούτων οἱ παρεστῶτες ἀκούοντες, καὶ ὅτι ἐξόδια εἴη τὰ ῥήματα συνιέντες, ἄθυμοί τε καὶ κατηφεῖς ἑστήκεσαν. Ἔπειτα μέντοι, Καί τινας ἐπισκήπτεις ἡμῖν ἐντολὰς περὶ τοῦ Συμεὼν; ἐπηρώτων· δέ φησιν, Ἵν᾽ ἀνθρώποις γε πᾶσι σπουδὴ γένηται φοιτᾷν ὡς αὐτὸν, καὶ τῆς παρ᾽ αὐτοῦ εὐχῆς ἀξιοῦσθαι, ὅτι μέγα τι καὶ τίμιον ἐκλογῆς σκεῦός ἐστι τῷ Θεῷ. μὲν οὖν ταῦτα εἰπὼν, καὶ συνταξάμενος αὐτοῖς, ἅμα καὶ ἐπευξάμενος, καὶ παραθέμενος αὐτοὺς τῷ Θεῷ, εἶτα μικρὸν ἡσυχάσας, καὶ ὥσπερ ὕπνῳ καταληφθεὶς, ἐξεδήμησε.

[38] Hisce auditis, stupore atque admiratione completi sunt monachi, [Scientia Symeoni infunditur divinitus:] præcipue Joannes, qui Symeonem, quantum ad sapientiam spiritualem dicendique efficaciam attinet, alterum Davidem appellabat; narrabatque quomodo nocte illa per somnium divina quædam virtus oblata sibi fuisset, quæ dextera expressum e favo mel effundebat ac Symeonem multiplici scientia informabat. Alter etiam e corona Fratrum simul adstantium, ætate grandior interrogabat; num istic loci columbæ essent. Cunctis negantibus, retulit quomodo candidam columbam per fenestram ad Symeonem advolantem, indeque rursus avolantem ac sublime abeuntem conspicatus fuisset. Dum hæc illi inter sese conferunt; sentit Symeon in cælum quodammodo se rapi, & per universas mundi plagas late vagari; tum deinde per septem scalas deduci. Percunctanti autem, Quid rebus illis, quæ oculis subjiciebantur, aliquando futurum esset, audita vox est dicens; Hi septem cæli sunt per quos ascendisti. Post hæc ipsum conspicatur paradisum, in eoque palatium fulgentissimum & fontem unguento pretioso scaturientem; fonti autem imminebat fornix, dignum artifice divino opus: sed nullum inibi hominem præterquam solum Adamum & bonum Latronem observabat. Ad se reversus Symeon exponit Joanni visionem, lætis vocibus laudanti Dominum ac benedicenti, quod talem famulo suo gratiam impertitus esset. Atque hi sunt gradus, quibus Symeon efferebatur ad Deum.

[39] Si quando ipsum accederet quispiam, vestis indigus, suam sibi ipse detractam, omni commiserationis sensu, quantum fieri poterat, dissimulato, porrigebat petenti, [ardor ejus patiendi mirabilis] perennabatque nudus ipsa etiam plerumque hieme, divinæ caritatis amictu cælitus coopertus. Verum hæc insolens supraque naturam castigandi sui modus gravem animi sensum ingerebat Joanni, non minus de Symeone, quam pater materve solet, anxio. Quodam tempore revocans ad animum Symeon quadraginta sanctorum Martyrum Religionis ergo suscepta certamina, pensitansque quam sereno hilarique vultu in lacu frigore conglaciato brumali tempestate durarent, percusso pectore lacrymarumque imbre oculis profluente, Hei mihi, inquit, hei misero mihi! quantis illi Martyres certaminibus, quam acerbis propter Christum cruciatibus toleratis, & tormenta sempiterna evaserunt, & promissam beatitatem consecuti sunt! Ego autem quid agam? quo pacto stridorem dentium miser effugiam, dentium, qui tum hic rodendo corpus comminuent, tum istic nihilo minus in perpetuum me dilaniabunt? Talia identidem promebat ore, talia meditabatur animo, talia miserum in modum totus lamentabatur: tum genibus manibusque humi positis pronus, se ipsum tam acerbe tota illa nocte deplorabat, vitam veluti cum lacrymis profundens, ut vir divinus Joannes intimis visceribus commotus, dicere auditus sit: Quid tandem Symeon? Ferrum solummodo deest, quo minus violentas tibi ipse manus inferas.

[40] Successu deinde temporis aliud exercitationis genus excogitans, priori longe magis stupendum, ad illud sese exstimulavit. Constituit igitur, [excogitat inaudita.] pedibus suis pro sedili uti, quemadmodum & re ipsa usus est anno integro, immotusque persedit, veluti super petram dilectionis Christi probe firmatus. Factum est igitur diutino illo situ & carnis teneritudine tibias cum coxis coalescere, & unicum solummodo membrum apparere, unde generata putrefactio tetro odore, non Joannem solum, sed alios quoque Fratres complebat. Ubi autem fœtoris causa indagata repertaque est, medicum accersivit Joannes, arte sua medelam affecto corpori adhibiturum. Quid ad hæc Symeon? in risum effusus; Vivit Dominus meus, inquir, ac Deus meus: absit ut humana aut ars aut manus medica vulnera mea tractet. In Dominum projeci curam mei, ipse medicabitur me. Hæc ille. Deus autem prædictioni fidem deesse non sivit: brevi siquidem a vulneribus curatus est, corroboratis coxis & tibiarum usu recepto: pro quo beneficio auctori Deo gratias persolvit, omne illud tempus, quod solitis contemplationibus præscripserat, stando transigens, pedibus genibusque suo munere fungentibus.

[41] Jamque appropinquabat Pentecostes sacra lux, cum dixit Symeon; Ecquis dignus est Spiritum sanctum accipere, quemadmodum apparuit Christi Discipulis atque Apostolis, [Spiritum sanctum petit] linguarum ignitarum specie descendens? Quibus reponente Joanne, Haud tutum esse istiusmodi prodigia flagitare; resumpsit ille sermonem, dicens: Voluntatem timentium se faciet Dominus, preces eorum exaudiet, & salvabit ipsos. Quæ cum dixisset, erectis in cælum oculis, corde ac corpore, ita oravit: Domine omnipotens, qui sancto tuo Spiritu jam olim virtutem cælorum firmasti, & faciem terrarum innovasti; secutis vero temporibus eumdem sanctis Apostolis atque Discipulis tuis, speciem ignis præferentem, impertitus es; quo factum, ut non vernacula sua tantum, sed & peregrinis linguis locuti sint; demitte illum nunc quoque mihi peccatori: servus tuus sum ego, instrue me, & docebor mandata tua: tu enim potens es ab infantili ore laudes tibi concinnare. Ita precatus, ecce confestim (o quis tuam, universorum fabricator Deus, benignitatem enarret!) ecce veluti fax e cælo devolans tanta Symeonem gratia cumulavit, [& accipit.] ut non tantum oris facundia & spiritu, quo loquebatur, universos sacro quodam stupore percelleret; verum etiam de vita solitaria, de pœnitentia, de futuro judicio ad horrorem dissereret: multas quoque sacrarum litterarum obscuras sententias interpretabatur, apertasque dilucida explicatione omnibus ante oculos ponebat. Atque hæc res Joannem majori etiam stupore complevit, talia de Symeone dicere coactum: Quam mirabilia hic opera faciet! quantulo minora ipsorum Apostolorum prodigiis! quoniam & pari fere gratia præventus est. Sed majorem adhuc timorem Dei monachorum animis incussit, magis aptis efficacia signorum quam vi verborum moveri.

[42] Porro etiam visa objecta monachis per quietem admirabilia sunt: quorum aliqui tres gradus, in iisque totidem sedes videre sibi videbantur: percunctatique, Eccujus istæ essent, & cui recipiendo exaltandoque pararentur; [In columnam pedum 40 deductus ab Episcopis,] audierunt vocem, Symeoni puero destinari. Hic interea, fulgorem faciei virtutisque suæ parem soli diffundens, divina caritate plenus, quemadmodum ascensiones adhuc sublimiores disposuerat in corde, ita terrenarum rerum conversatione relicta, columnam quadraginta ut minimum pedes altam erigi mandat. Quod factum ubi Antiocheno tum temporis Archiepiscopo innotuit, & ipse & Episcopus Seleuciæ venerunt, crebrisque accensis facibus multo cum lumine atque hymnis Symeonem, quanta vix dici potest cum devotione ad aram adductum, [post susceptum Diaconatum] Diaconum ordinant, deducuntque ad hanc columnam; posteaquam in illa basi sex annos sub disciplina Joannis moratus fuerat. Volupe hic erat studia spectare cujusque præsentium, præcipue ministrantium altari; aliis sanctum a terra sublevantibus, aliis vestimenta tangere cupientibus, plerisque propius propiusque abesse conantibus, omnibus quasi ratum habentibus, plus benedictionis relaturos illos, qui plus studii contulissent.

[43] Beatus itaque Symeon, stans super columnam, annos octo ibidem perduravit; uti progressu deinceps orationis docebitur: Joannes autem, quamvis pactus cum Symeone esset, adhæsurum se illi semper spiritualis vinculo conjunctionis, & nullo umquam tempore separatum iri; nihilominus quod suavi aspectu illius, gratiæ copiam prodente, frui oculis non liceret; angebatur corde, dolebatque tantopere, ut in lacrymas conspicuas nō raro prorumperet. Interea virtutum studia Symeoni in columna majora erant prioribus: incrementum capiebat mansuetudo, augescebat compunctio cordis, uberiores fluebant lacrymæ pluviarum imbrem imitatæ, lingua in decantandis Deo hymnis nihil beatis cæli spiritibus concedebat.

[44] Ne autem, uti dicitur, glorietur omnis caro, quæ jam ad id ætatis pervenit, [acrem carnis luctam patitur,] ut procreandis liberis apta sit: bellum Symeoni satanas acerrimum indixit, usque adeo ut noctu etiam dormienti non leve periculum tentator crearet. Verum enimvero, tametsi per illud tempus somno succubuerat corpus, anima nihilo minus vigilabat, erecta semper, tamque attenta rebus suis, ut non modo nihil inde motionis libidinosæ pateretur, verum etiam excusso confestim somno mœstus atque lacrymabundus faciem percuteret, atque ita secum ipse lamentaretur: Væ misero mihi, quam prope a scelere abfui! quam pene inflictum mihi vulnus fuit, cui nec medicus, nec ars, nec pharmacum, nec aliud quidlibet adferre opem ullam potuisset! At tibi, Domine & salvator animarum nostrarum, tibi soli renum ac cordium scrutatori supplex accido, detegens infirmitatem meam; quoniam tu & misereri omnium soles, & medicari omnibus potes. Hisce finitis, ecce iterum quemdam conspicit ad se descendentem ab æthere, venerabilem forma, Canicie conspicuum, specie atque habitu Sacerdotem, [divinitus contra eam roboratur,] calicem salutiferum manibus præferen tem: locusque suavi odoris fragrantia repletus erat. Et is, qui apparebat, intemerata sacramenta Symeoni communicare visus; Viriliter, inquit, age, & confortetur cor tuum; non succumbes post hac illusionibus infomniorum, si cordis tui custodiam Deo firmiter sperando commiseris. Res illa priori Symeonis luctui spiritusque contritioni tantum addidit incrementum, ut diebus aliquot ad horam usque nonam fenestram nullo modo adaperiret, sed bene obfirmatam retinens intus ipse lateret, commercio omni humano abstinens, sibique soli & Deo vacans.

[45] Inter hæc Joannes quoque in columna sua consuetas sibi exercitationes strenue obibat, corpore bene sanus, nec invaletudinis ulla sentiens indicia: [prædicit mortem Ioanni,] cujus tamen migrationis jam jam instantis præscius Symeon, talibus ad eum verbis usus est: Ne animo deficias, Pater, si obitus diem, quæ genus humanum sine discrimine universum manet, tibi quoque appropinquare audiveris: intellexi enim citatum esse te a Deo; quod tibi quidem & quotquot virtutum tuarum æmulatores sunt requies potius ac vita est; peccatoribus vero angustia, luctus, & mors (quod utinam non esset!) cerrissima. Nunc autem paterna tua ac spirituali benedictione me imperti: ac memento mei cum ad concupita tibi gaudia transieris, beataque illa visione omne desiderium transcendente dignatus fueris, ut nos quoque devicto mundo aliquando tecum eo transeamus, & facti compotes votorum, mutuo aspectu iterum fruamur. Neutiquam turbatus est ad hoc nuntium Joannes, utpote jam pridem ad illa animo comparatus: hoc tantum reponit; Benedicat te, fili mi, Deus Pater quem quæsivisti; & unigenitus Patris Filius quem desiderasti, & vivificus Spiritus cujus sancta gratia ditatus es; unica illa & immensa Deitas te ducat per omnia, illa securum præstet, illa consoletur: qui benedixerint te benedicti ab illa erunt, & qui maledixerint maledicti. Adjiciat tibi Deus honorem, [ejusque suprema verba excipit.] propter illum quo me prosecutus es, quoniam me ut alterum parentem honorasti: Quid autem mater tua? Gratiam & misericordiam impetret a Deo, quæ tanta mihi adjumenta subministravit. Cum audivissent hæc, qui aderant Fratres, supremaque vale dicentis verba esse animadvertissent, attoniti atque exanimati hærebant: & vix tandem, Ecquid de Symeone mandatum sibi vellet, interrogabant. Qui ait: Illud exopto, ut ardens studium virtutes Symeonis æmulandi animos omnium inflammet, & precibus ejus adjuvari mereantur; quoniam magnum, & honorabile Deo, vas electionis est. Postquam hisce verbis, instituisset ipsos, & simul precibus Deo commendasset, paululum quievit, & quasi sopitus leni somno, decessit.

CAPUT VI.
Orationis tempora: dæmones superati: potestas contra illos & virtus miraculorum cælitus data.

Συμεὼν δὲ τὴν ἐκείνου ἐκδημίαν ἀρχὴν οἰκείων καθάπερ ἀγώνων πεποιημένος, τῷ τε πένθει καὶ αὖθις προστίθησι, καί τινα μὴ δὲ θυρίδα ἔχοντα μόδιον ἐπὶ τοῦ κίονος ὕπεισιν, οἷα καὶ αὐτοῦ φωτὸς ἀποστερῶν ἑαυτόν. Εὐχὴ δὲ παρ᾽ ὅλην σχεδὸν ἡμέραν ἄχρι τέως ἐννάτης ὥρας διηνεκὴς αὐτῷ ἦν· κατὰ μέντοι τὴν ἐννάτην, εὐχὴ πάλιν τοῦ θυμιάματος τὴν εὐχὴν διεδέχετο· εἶτα ἡλίου ἤδη δυομένου, εὐχῆς ἑτέρας ἀρχόμενος ἀνίσχοντος πάλιν ἐπαύετο· τηνικαῦτα γὰρ ἐκεῖνα ἑαυτῷ ἐπιλέγων, Ἐν εἰρήνῃ ἐπὶ τὸ αὐτὸ κοιμηθήσομαι καὶ ὑπνώσω, ὅτι σὺ Κύριε καταμόνας ἐπ᾽ ἐλπίδι κατῴκισάς με, τὸν ὕπνον ὅσα καὶ οἰκέτην ἐκάλει, διακονῆσαι μικρὸν αὐτῷ πρὸς τὴν ἀναγκαίαν τοῦ σώματος χρείαν. εὐχὴ δὲ, τό τε ψαλτήριον ὅλον, καὶ αἱ τοῦ Μωσέως ᾠδαὶ ἦσαν, πληγαί τε κατὰ τῶν στέρνων τῇ δεξιᾷ (ἡ ἀριστερὰ γὰρ πρὸς Θεὸν τέτατο) καὶ δακρύων ὀχετοὶ τὸ τρύχινον ἐκεῖνο λούοντες ἔνδυμα, ἑξῆς δὲ ἀνάγνωσις καὶ θείων μελέτη λογίων. Θυμίαμα μέντοι λαμβάνων τῇ δεξιᾷ, προσέφερε πολλάκις Θεῷ, καὶ καπνὸς (ὁ Θεός μου, τίς ἀπαγγελεῖ τὰ θαυμάσιά σου!) καὶ χωρὶς ἀνθράκων ἀνῄει· ἄλλο τε δὲ καὶ ὄχλου συμψάλλοντος αὐτῷ ᾐσθάνετο καὶ συναποδιδόντος τὸ Ἀλληλούἳα. Τὰ πολλὰ δὲ οὐ δὲ ὕπνου τὸ παράπαν ἐγεύετο, ὥστε καὶ τριάκοντα νύκτας ὅλας καὶ ἡμέρας ἴσας ἐπέμεινε, προσευχόμενος ἀπαλλαγῆναι τῆς τοῦ ὕπνου μέθης· ἀλλ᾽ ἐῤῥέθη μυστικῶς αὐτῷ καὶ ἀποῤῥήτως ὑπὸ τῆς χάριτος, Ὅτι δεῖ σε βραχὺ καθεύδειν.

Ταῦτα δεινῶς ὥπλιζε πάλιν τὸν πονηρὸν ἐπ᾽ αὐτὸν, ὄφει πρὸς τὴν ἐπιβουλὴν τῷ παλαιῷ καὶ νῦν ὀργάνῳ χρώμενον· πλὴν ὅσον ἐκεῖ μὲν πείθειν, ἐνταῦθα δὲ φοβεῖν ἔμελλεν. Ὑποβεβλήκει γὰρ ὄφιν αὐτῷ, φοβερόν τι χαίνοντα καὶ συῤῥίττοντα, καὶ δακεῖν ἀπειλοῦντα· δὲ θαῤῥαλέᾳ καὶ χειρὶ καὶ γνώμῃ λαβόμενος, παίων ἦν κομιδῇ καὶ συντρίβων, ἓως τῶν ὁσίων χειρῶν ἐκείνων διολισθήσας καὶ κατὰ γῆς πεσὼν, ἀφανὴς ἐγεγόνει, αὐταῖς ὡς εἶχε φολίσι τὸ οἰκεῖον ἔνδυμα παρὰ τοὺς αὐτοῦ πόδας ἀφεὶς, τοσούτου θαύματος ἀψευδὲς μαρτύριον. Τοῦτο χαλεπωτέρα γίνεται πληγὴ τῷ βασκάνω, καὶ τὰς οἰκείας δυνάμεις συναγαγὼν, τόν τε κίονα κύκλῳ διαλαβὼν, ἀνατρέπειν αὐτὸν εἰς ἔδαφος ἐπειρᾶτο· ἀλλ᾽ θεία χάρις, ὥσπερ τις ἄνωθεν ἀστραπὴ διάττουσα, φεύγειν ὅσα καὶ μάστιγι τούτους ἐλαυνομένους ἐποίει, μέγα τι καὶ δεινὸν ἀλαλάζοντας. Ἀλλὰ τὸν φθόνον οὐκ ἦν ἠρεμεῖν, ἀλλὰ πτέρυγας πετεινοῦ λαβὼν ἐχθρὸς, τὸ πρόσωπον δὲ παιδίῳ εἴκαστο τῷ προσώπῳ, προσβάλλει τοῦ Συμεών· δὲ τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον διατυπώσας, ὡσεὶ καπνὸν αὐτίκα διασκεδάζει. Ἔπειτα μέντοι κρότοις ἐναερίοις καὶ θορύβοις καὶ ἤχοις ὑπὲρ κεφαλῆς αὐτοῦ κέχρητο, δῆθεν ὡς ἐπ᾽ αὐτόν ἐπιών· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ἀθρόον ἐκ νότου λίθῳ μεγάλῳ τὸν κίονα βάλλει· καὶ μὲν περιτρέπει, θεία δὲ χάρις ἐν ὁμοιώματι περιστερᾶς εὐθέως ἐπιφανεῖσα, τὴν περιτροπὴν ἵστησιν. Ἑξῆς δὲ καὶ χεῖρας αὐτοῦ δεσμεῖν τοῦ πονηροῦ πειρωμένου, τῷ παλαιῷ καὶ πάλιν φαρμάκῳ τῷ σταυρῷ κᾀνταῦθα χρησάμενος, εὐθὺς αὐτοῦ τὴν δύναμιν σβέννυσι.

Τέλος οἷά τις ἀναιδὴς αὐτῷ πρόσεισι παῖς, μέλας ὅλος καὶ ἰδεῖν αἰσχρὸς, χεῖρας ἰταμῶς ἐπιβαλεῖν, καὶ εἰς συμπλοκὴν ἐλθεῖν ἐπειγόμενος, Ἔτι τὸ ἅπαξ τοῦτο λέγων παλαίσω σοι, καὶ εἴπερ οὐ κατισχύσω σου, τὸ γοῦν παρὸν ἀπελεύσομαι. Ταῦτ᾽ ἔλεγε, καὶ μετὰ μεγάλων ἤχων καὶ θορύβων ἐπῄει, ταραχῆς πάντα πληρῶν, ἵνα τῷ παραλόγῳ τῆς ἐφόδου καὶ καταπλήξῃ. δὲ μηδὲν ὑποτρέψας, ἀλλὰ πρὸς τὸ οἰκεῖον ὅπλον εὐθὺς τὰς εἰς Χριστὸν βλέψας ἐλπίδας, εὐψύχως τε τὴν πάλην καὶ νεανικῶς ὑποστὰς, λαβόμενος αὐτοῦ τῶν χειρῶν, ὀπίσω τε περιαγαγὼν αὐτὰς καὶ δεσμήσας, ἀφανῆ τίθησι, κενὰς αὐτοῦ τὰς ἀπειλὰς ἀποδείξας. Εἶτα ἡδύ τι πρὸς οὐρανὸν ἰδὼν, τοὺς εὐχαριστηρίους, εἰ δὲ βούλει, ἐπινικίους προσῆγεν ὕμνους Θεῷ, φῶτα ποιήσας καὶ κηρὸν ἑκατέρᾳ χειρὶ κατέχων, οἷς συνεμέτρει τὸν ἐπινίκιον, οὐ γὰρ πρότερον γλῶττα τῶν ὕμνων πέπαυτο, ἓως τοῖς κηροῖς καυθεῖσι τὸ φῶς ἔσβεστο.

Ἐν τοσούτῳ δὲ ὁρᾷ (ἀλλὰ πῶς ἂν τὰ κρείττω λόγου λόγος γνωρίσειε; φρίνη γάρ με καὶ πρὸς τὴν μνήμην εἰσέρχεται) ὁρᾷ τοίνυν, καὶ ἰδοὺ ἀνέῳκτο μὲν ἐξ ἀνατολῶν οὐρανὸς, καὶ Κύριος ἡμῶν ἐπ᾽ αὐτοῦ Χριστὸς Θεός· ὅρασις δὲ ὡς ἠλέκτρου κύκλῳ περὶ αὐτὸν ἐν φωτὶ καὶ πυρὶ στρεφομένου, Μιχαήλ τε καὶ Γαβριὴλ οἱ τῶν ἁγίων Ἀγγέλων πρῶτοι, μὲν ἐκ δεξιῶν πρᾳῶς δ᾽ ἐξ ἀριστερῶν παρεστῶτες, τό τε τῶν νεφελῶν πλῆθος ὑποπόδιον αὐτοῦ καθάπερ τις κονιορτὸς ποδῶν αὐτοῦ. Χεῖρας τοιγαροῦν Συμεὼν αὐτίκα καὶ ὄμματα καρδίας πετάσας, ἐδεῖτο τοῦ ὀφθέντος, ὡστ᾽ εὐδοκῆσαι καρποὺς ἀγαθοὺς αὐτῷ δι᾽ αὐτοῦ προσαχθῆναι. Τί οὖν ἐνταῦθα! τοὺς δοξάζοντας αὐτὸν ἀντιδοξάζειν ἰδὼς καὶ πολλῷ τῷ μέσῳ Θεὸς, νεύσας τοῖς δακτύλοις ἐσφράγισε τρίς· καὶ ἰδοῦ οἱ δαίμονες, ὥσπερ αἰγῶν καὶ χοίρων βοσκήματα ἐπὶ προσώπου τῆς γῆς (ἐξουσία τε κατ᾽ αὐτῶν τῷ Συμεὼν δεδομένῃ ῥάβδος τε διὰ χειρὸς αὐτῷ βεβαιοῦσα τὴν ἐξουσίαν) καὶ φεύγειν ἐκεῖνοι πάντες ἀγεννῶς ὡρμεμένοι, ὅσα τε καπνὸς χοῦς ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ ἐκλείποντες.

Τῇ ὄψει τοίνυν ταύτῃ καὶ τὰ θαύματα ἠκολούθει, καὶ πάντες ὅσοι πνεύμασι πονηροῖς καὶ ἄλλοις πάθεσι κάμνοντες ἐκείνῳ προσῄεσαν, ἐλεύθεροι τοῦ λυποῦντος ἕκαστος ἐπανῄεσαν. Ἑωρῶντο γὰρ αὐτῷ τε τῷ Ἁγίῳ, καὶ πολλοῖς ὅσοι καὶ τοιαῦτα δηλαδὴ βλέπειν ἠξίωντο, Ἄγγελοι Κυρίου τρεῖς, μὲν ἐκ δεξιῶν, ἅτερος δ᾽ ἐξ εὐωνύμων, δ᾽ ὄπισθεν ἑστῶτες τοῦ Συμεὼν, τό, τε μέλαν αὐτοῖς ἐν χεροῖν, καὶ τῶν ἰαθῆναι μελλόντων ἕκαστος τοῦ ἁγίου λέγοντος, ὡς ἐν σωματείῳ λευκοτέρῳ καὶ χίονος ἐγράφετο· οὐ καθ᾽ ἕνα δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ κατὰ πλῆθος θεραπείας οἱ προσιόντες ἐτύγχανον. Προσῆλθον γάρ ποτε πολλοὶ κατὰ ταῦτον δαιμονῶντες, καὶ ἀφρὸν τοῦ στόματος παραπτύοντες· ὧν ἑκάστῳ σφραγῖδα ποιήσας, τοῖς τε πνεύμασιν ἐν ὀνόματί φησι τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ δι᾽ ἡμᾶς σταυρωθέντος ἀπαλλαγὴν παραγγείλας, ἀπαλλαγῆναι παραχρῆμα παρασκευάζει, μέγα βοῶντα καὶ ὑγιῶς ἔχοντας τοὺς ἄνδρας ἀπολιπόντα, νηφαλίῳ στόματι τὰς αἰνέσεις τοῦ Θεοῦ μεγαλύνοντας. Οἱ μὲν οὖν κυκλοῦντες αὐτὸν Ἄγγελοι, καὶ πρὸς τὰ θαύματα καὶ τὰς ἰάσεις διακονούμενοι, παρέμενον οὕτως αὐτῷ μέχρι καιροῦ· εἶτα κατὰ τὸ σύνηθες αὐτοῖς εἰπόντος γράψαι τοῦ Συμεών· Οὐκέτι, φασὶν ἐκεῖνοι, γράφειν οὐ μὴ προσθῶμεν, ηὔξηνται γὰρ ἔν σοι περιφανῶς αἱ τοῦ Θεοῦ δυναστεῖαι, καὶ πάντα λόγῳ καὶ δυνάμει λοιπὸν κατὰ τὴν τῶν προσερχομένων πίστιν γενήσεται διά σου, ἐν ἐπιθέσει χειρῶν σου, ἐν ἁφῇ μηλωτῆς σου, ἐν κρασπέδῳ τοῦ σάκκου σου, ἐν τῇ βαΐνῃ σου ῥάβδῳ, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ διὰ ψιλῆς κόνεως παρά σου δεδομένης, καὶ δι᾽ αὐτῆς δὲ τῆς τοῦ σοῦ ὀνόματος ἐπικλήσεως· ὅπου γὰρ σὴ μνήμη, ἐκεῖ καὶ θεία χάρις, πᾶσαν ἀἀσθένειαν κατὰ πάντα καιρὸν ἰωμένη. Ὄψονται δέ σε πολλοὶ καὶ ἐν οἰκείαις καὶ ἐν ὁδοῖς, καὶ ἐπὶ πᾶσιν ἔργοις αὐτῶν· καὶ πάντες ὅσοι δεήσονται του Θεοῦ διά σου μεσίτου, ἐν ἐρήμοις, ἐν ὄρεσιν, ἐν θαλάσσῃ, ἐν γῇ, ἐν φυλακῇ, ἐν αἰχμαλωσίᾳ, σωτηρίαν παρ᾽ αὐτοῦ κομιοῦνται· πᾶσί τε θλιβομένοις ἔσῃ καταφυγὴ, καὶ χαίρουσιν ἀσφάλεια, καὶ πᾶς πεπιστευκὼς δοῦλον ἐκλεκτὸν εἶναί σε Θεοῦ, ἐπὶ ἀσπίδα καὶ βασιλίσκον ἐπιβήσεται, καὶ πατήσει ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων, καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ. Ταῦτα οἱ μὲν εἰπόντες, ἀπῆλθον, τῷ δὲ Συμεὼν ἔτι μᾶλλον ἐξ ἐκείνου τὰ θαύματα πλείω ἐπέῤῥει, ὡς καὶ τυφλοῖς ὀφθαλμῶν φῶς διὰ μόνης ἐκείνου προσευχῆς χαρισθῆναι.

[46] [Tempora & modus orandi ac dormiendi Symeonis:] Ioannis ex hac vita exitus, austerioris vitæ principium Symeoni fuit: qui, dolori & compunctioni majori se daturus, modium alium, nulla fenestella persoratum, impositum columnæ subit, veluti ipsius lucis usura aspectuque se privans. Hic per integrum pene diem, ad horam scilicet nonam usque, continenti vacabat orationi: hora autem nona thurificationis officium alia excipiebat oratio: deinde sole jam occumbente aliā denuo exordiebatur, a qua tandem sole diem reducente desistebat: ac tunc demum illud sibi occinens; In pace in idipsum dormiam & requiescam; quoniam tu, Domine, singulariter, in spe habitare fecisti me, somnum perinde ac famulum accersebat, indulgebatque illi parcissime, ad necessarium dumtaxat corporis usum. Oratio autem ejus erant, Psalterium totum & Mosaicæ cantiones, plagæque dextera inflicæ pectori (nam sinistra ad Deum tendebatur) & veluti rivuli lacrymarum pannosam detritamque lacernam irrigantes: hæc vero excipiebat lectio atque meditatio divinorum oraculorum. Incensum quoque dextera prehensum offerebat sæpe Deo, & fumus (o quis mirabilia Domini annuntiabit?) sine prunis sublime ferebatur: alias vero audiebatur simul psallere cum turba, simulque Alleluia subjicere. Longissimo sæpe tempore nihil omnino somni oculis videbat, adeo ut triginta interdum noctes integras totidemque dies continuaret, rogitans Deum, expertem somni vitam ducere: verum, gratia intus loquente, arcanum tacitumque responsum accepit; Oportet aliquantulæ quieti te tradas.

[47] Hæc iterum adversus illum armaverunt dæmonem, ad insidiandum ei tunc quoque antiquo suo instrumento usum, sub illo tamen discrimine, quod in Paradiso blandis lenociniis persuadere, [dæmonem sub variis formis vincit.] hic gravi terrore dejicere conatus sit. Submisit itaque serpentem, horribiliter hiantem sibilantemque, & mordere minitantem: quem vir sanctus, audaci manu juxta ac mente apprehensum, valide allisit contrivitque, donec sanctis illius manibus elapsus in terram, evanuit ex oculis, demissa ad pedes Sancti pelle, ut erat, squamis tecta, pro irrefragabili testimonio miraculi. Gravissime illud sensit impostor: tum omnes in unum vires colligens, comprehensam per ambitum columnam in terram dare laborabat: verum gratia divina, in modum fulguris cælestis emicans, machinatores illos velut flagello compellebat arripere fugam, horrendum frementes atque ejulantes. Non hic stetit invidia inimici: alas volucris sibi adaptat, & faciem pueri assimilans, conspectui Symeonis se offert; qui efformato Crucis signo confestim, ut ventus fumum, dissipavit hostem. Tunc plausibus tumultibusque cum ingenti sono supra caput ejus in aëre excitatis, in ipsum facturus impetum videbatur: magnæ quoque molis saxum ex parte australi in columnam jacit; quæ impetu illo eversa fuisset, nisi gratia divina, in similitudine columbæ apparens, ruentem stitisset. Postea etiam, eodem spiritu vinculis constringere manus Symeonis tentante; hic ad pharmacum, jam pridem contra illius venenum præsentissimum sacrosanctum, inquam, Crucis signum confugiens, cunctas tentantis vires infregit.

[48] Denique, uti puella quædam effrons, viro Dei accedit, totus niger, totus aspectu deformis: manusque collo jam jam injecturus, & in complexum ruere festinans, Certaminis, inquir aleam, adhuc semel tecum luctans, jaciam: & siquidem non prævaluero tibi, in præsentia recedam. Isthæc elocutus grandi cum sono strepituque irruit, omnia replens tumultu, ut vel ipsa invasionis insolentia terrorem incuteret. At ille neutiquam se avertens consueta corripuit arma, spem; scilicet in Christo positam, alacrique ac generoso animo certamen aggrediens, manus hostis apprehendit, easque post tergum adductas vincivit, atque ita ex oculis recedere coëgit, edoctum vanas esse ejus minas. Deinde suaviter in cælum sublatis oculis, hymnos Deo in gratiarum actionem, aut si ita vis in victoriæ obtentæ commemorationem cecinit, accenso ad hoc cereo quem utraque manu tenebat, cuique epinicia sua commensurabat, non enim prius cessabat a cantu lingua, quam consumpta cera lumen extingueretur.

[49] Interea temporis (verum quæ oratio res, omni eloquentia superiores, explicet? me certe ad nudam illarum memoriam tremor occupat) interea, [Cælitus ipsi confertur potestas in dæmones:] inquam, videt Orientem versus apertum cælum & inibi Dominum nostrum Jesum Christum: videbatur autem veluti circulus quidam ex electro, multo lumine & flamma rutilante, ipsum ambire; vibebantur & Archangeli Michaël atq; Gabriel, placide a dexteris alter, alter a sinistris constituti; videbantur denique nubes plurimæ, quæ erant suppedaneum illius apparebantque veluti pulvis pedum ejus. Confestim igitur Symeon, manibus mentisque oculis elevatis, adorabat illum, qui sibi apparebat, ut juxta beneplacitum ipsius fructus utiles in se progignerentur. Quid ad hæc ille, qui glorificantes se glorificare solitus est quantumcumque supereminens Deus? digitis innuens ter Symeonem signavit: atque ecce dæmones, tamquam caprarum porcorumque greges, super faciem terræ (contra quos data Symeoni potestas fuit, & in confirmationem potestatis virga in manu ejus) omnes imbelles facti, ilico in fugam se præcipitabant, veluti fumus aut pulvis a facie Sancti deficientes.

[50] Visionem hanc sua quoque miracula consecuta sunt, nam quotquot malis spiritibus aut alia quavis ægritudine vexati ad Symeonem accesserunt, liberati quisque malo suo reversi sunt. Viderunt etiam & Sanctus ipse, & plures alii, [& virtus patrandi omnis generis miracula] quibus ea gratia concessa fuit, tres Angelos Dei, quorum alter ad dexteram, alter ad sinistram, tertius pone tergum Symeonis stantes, atramentum manibus tenebant; & qui sanitatem consecuturi erant, jubente Sancto, velut in sindone, ipsa nive candidiore, scribebantur: neque singuli tantum, sed quam plurimi etiam simul, qui saluti, causa accesserant, referebant obtentam. Nam multi aliquando a dæmonibus insessi, spumam ore ejectantes, Symeonem adiverunt, qui impressit singulis salutare Crucis signum; jussitque spiritus in nomine Filii Dei, pro nobis in crucem suffixi, inde facessere: atque illi, nulla interposita mora abitum parantes multumque vociferantes, reliquerunt homines liberos & incolumes, puro ore laudes Deo celebrantes. Ceterum qui circumstabant Symeonem Angeli, ad miracula & medicatio nes opem suam conferentes, ita ipsi adstiterunt aliquo tempore: deinde pro more jussi scribere a Sancto, negarunt id se facturos imposterum, dicentes: Auctus es perspicua Dei potentia & virtute: cuncta deinceps te intercedente evenient pro fide accedentium tibi; patrabuntur miracula per impositionem manuum tuarum, [per tactum, virgam, pulverem, aliaque.] per tactionem melotes, per fimbriam sacci, per virgam palmeam, quin imo per pauxillum pulveris ad te dati, & solam nominis tui invocationem : ubicumque enim memoria tua recoletur, ibidem & gratia Dei præsto erit, omnem omni tempore infirmitatem curatura. Videbunt te multi in domibus, in itineribus, in quovis opere suo; & quicumque precabuntur Deum per intercessionem tuam, in solitudine, in montibus, mari, terra, carcere, servitute existentes, sanitatem per te recuperabunt: omnibus afflictatis tu eris refugium, gaudentibus omnibus securitas eris: quisquis crediderit electum Dei servum esse te, super draconem & basiliscum gradietur, & ambulabit super serpentes & scorpiones, superior omni veneno inimici. His dictis abierunt Angeli, Symeon autem ex illo tempore pluribus etiam miraculorum gratiis affluxit, adeo ut cæcis per solam ipsius precationem lumen oculorum concederetur. Sed ea nunc sigillatim prosequamur.

CAPUT VII.
Miracula circa energumenos, mortuum, & veneficia: alia per discipulos facta: mirabilis visio.

Ἵνα δὲ καὶ τὰ καθ᾽ ἕκαστον ἐπεξίοιμεν, προσῆλθέ τις αὐτῷ γυνὴ, τέκνον ἄλαλον καὶ δαίμονι κάτοχον ἔχουσα· καὶ μὲν ἐπιτεθειμένην τὴν θυρίδα ἰδοῦσα, τίθησι τοῦτο παρὰ τῇ τοῦ κίονος βάσει· παραχρῆμα δὲ οἷά τις ἐξέλαμψεν ἄνωθεν ἀπὸ τῆς μηλωτῆς ἀστραπὴ, τῇ δὲ καὶ ἦλος συνέξευκτο, καὶ φωνὴ κατόπιν ἠκούετο, Ἔξελθε τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα, διωκόμενον ὑπὸ Χριστοῦ διὰ τῆς ἐν τῷ Συμεὼν χάριτος, λέγουσα· καὶ παῖς ἀπὸ τῆς διπλῆς εὐθὺς ἴατο μάστιγος, οὐ τῆς τοῦ δαίμονος μόνον ἐπηρείας ἀπηλλαγμένος, ἀλλά καὶ λαμπρᾷ γλώττῃ Θεὸν καὶ τὸν αὐτοῦ θεράποντα, μεγαλύνων. Μετὰ δὲ ταῦτα πρόσεισί τις ἀνὴρ αὐτῷ τῆς Καππαδοκῶν ὡρμημένος, χαλεπῷ δαίμονι δεινῶς ἐταζόμενος, Ἐλέησόν με δοῦλε τοῦ Θεοῦ κράζων ὑπὸ δαίμονος θανατούμενον· τοῦτο δὲ καὶ εἰς τρίτην ἑξῆς ἡμέραν ἐπέμενε δρῶν. Παρακύψας τοίνυν ἱερὸς Συμεὼν, τῷ τε πνεύματι τῷ ἀκαθάρτῳ ἐπιτιμήσας, εἶτα καὶ κράσπεδόν τι τοῦ οἰκείου σάκκου φυλακτήριον τῷ ἀνδρὶ δεδωκὼς, ὑγιᾶ τοῦτον οἴκαδε ἀπολύει. δὲ οἷς ἂν ἐντύχοι πάλιν ὁμοίως πάσχουσι (πεπαίδευτο γὰρ τὸ συμπαθὲς ἐξ ὧν πέπονθεν) ἑτοίμως τὸ δοθὲν μετεδίδου· οἱ θεραπείας καὶ αὐτοὶ τυγχάνοντες, τῷ κοινῷ προσῄεσαν εὐεργέτη Θεῷ, καὶ αὐτῷ τὰς εὐχαριστίας ἀποδιδόντες.

Νεανίαν τινα δαίμων τοσοῦτον ἠνόχλει, ὡς ῥίπτειν ἑαυτὸν κατὰ γῆς, καὶ λίαν ἀσχημόνως σπαράττειν, ἤδη δὲ καὶ τῆς οἰκείας γλώττης ἐλεεινῶς παρατρώγειν. Τοῦτον τοιγαροῦν τῷ θείῳ Συμεὼν προσελθόντα, καὶ θερμῶς αὐτοῦ καταδεηθέντα, ἐπιτιμήσει κατὰ τοῦ πονηροῦ πνεύματος, ἐκεῖνος ἀπαλάττει τοῦ ἐνοχλοῦντος, καὶ ὑγιῶς αὐτίκα δείκνυσιν ἔχοντα. Ἀντιοχέα τινὰ κατεῖχε περὶ τὸν στόμαχον πάθος, οὕτω δεινῶς αὐτοῦ στρέφον τὰ ἔνδον, ὡς καὶ τῷ ἐδάφει προσεῤῥίφθαι πολλάκις, οἷά τινι δαίμονι καταβεβλημένον. Οὗτος τοιγαροῦν προσέρχεται τῷ Ἁγίῳ, δάκρυσι μηνύων τὴν τῆς καρδίας ὀδύνην, καὶ τοῦ πάθους ἀπαλλαγῆναι δεόμενος. δὲ πρὸς τὰς αὐτοῦ δεήσεις ἐπικλασθεὶς, κράσπεδόν τι τοῦ οἰκείου ῥάκους ὀρέγει, καὶ τοῦτο θεραπεία παραχρῆμα τῷ πάσχοντι γίνεται.

Ἀνθρώπῳ τινὶ συνέβη τὸν υἱὸν τελευτῆσαι, δὲ μηδὲν ἀδυνατεῖν τῷ Ἁγίῳ πιστεύων ὅπερ ἂν τοῦ Θεοῦ δεηθείη (ἐπεὶ καὶ πέφυκε φύσει, πᾶν σφόδρα βούλεταί τις, τοῦτο καὶ ῥᾳδίως πιστεύειν) εὐθὺς παρὰ τὸν θεῖον Συμεὼν ἀποτρέχει, κλαίων πικρῶς, ὀλολύζων, κοπτόμενος, καὶ πολλοῖς ἄλλοις σχήμασί τε καὶ πράγμασι τοὺς καύσωνας τῆς καρδίας παρασημαίνων· Ἐλέησόν με, δοῦλε τοῦ Θεοῦ, λέγων, ἐλέησον ἄρτι θανάτῳ τὸν παῖδα ζημιωθέντα, ὃν οὐ δὲ τῷ κοινῷ τῶν τεθνηκόντων ἔθαψαν νόμῳ, οὐ δὲ γῆν ἐπέβαλον ἤδη κειμένῳ, πιστεύων ὡς ὅπερ ἂν καὶ βούλῃ, ἀνύεις παρὰ Θεῷ· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ θαῤῥῶν σου τῇ χρηστότητι πάλιν, ὡς οὐ παρόψει με, σφοδρῶς ὑπὸ τῆς φύσεως οὕτω τὰ σπλάγχνα καιόμενον. Ἔλεον τούτον τοίνυν λαβὼν, καὶ γόνατα θεὶς ἐπὶ γῆν, τοῦ ἄνωθεν πάλιν αὐτὸς ἐλέους ἐδεῖτο, καὶ γνοὺς ἀποῤῥήτως ὑπὸ τῆς χάριτος τὴν εἰς τὸν παῖδα τῆς ψυχῆς αὖθις ἐπάνοδον, ἀναστὰς, καὶ πρὸς τὸν πατέρα τοῦ παιδὸς ἐπιστραφεὶς, Ἐν ὀνόματί, φησι, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πορεύου, υἱός σου ζῇ. δὲ τῷ λόγῳ παραχρῆμα πιστεύσας, καὶ οἴκαδε τὴν ταχίστην ἐπανελθὼν (ποία, μόνε τῶν αἰώνων ἀθάνατε βασιλεῦ, ἀκοὴ θαῦμα τοσοῦτον χωρῆσαι δυνήσεται!) ζῶντα τὸν υἱὸν εὑρίσκει· ὅν καὶ λαβὼν εὐθὺς παρ᾽ ἐλπίδα μᾶλλον ἀπολαβὼν καὶ πρὸς τὸν Ἅγιον ἀναστρέψας, ποίας ἀγαλλιωμένῳ στόματι φωνὰς οὐκ ἠφίει; τίνας οὐκ εὐχαριστηρίους ὕμνους Θεῷ καὶ τῷ Συμεὼν ἀπεδίδω.

Οἷα δὲ εἰκὸς προκόπτειν ὥσπερ ἡλικίᾳ τὸν Συμεὼν, οὕτω καὶ χάριτι, καὶ μᾶλλον ἐγγίζειν Θεῷ τῷ ἐγγίζοντι· ὁρᾷ μετὰ ταῦτα πάλιν (ἀλλὰ πῶς ἂν τὰ μὴ δὲ νῷ ληπτὰ λόγος ἑρμηνεῦσαι δυνήσεται; ἰλιγγιᾷ γὰρ ἦδη καὶ πρὸς τὴν μνήμην, καὶ δέδιε προσβῆναι τοῖς ἐφεξῆς) ὁρᾷ τοιγαροῦν τὸν Κύριον ἡμῶν καὶ Θεὸν, παρειστήκει δὲ καὶ θείων Ἀγγὲλων τάγματα, ἵππος τε πρὸ τοῦ Συμεὼν εἰστήκει τὸ εἶδος λευκὸς, καὶ διάδημα φέροντες τῶν Ἀγγέλων οἱ πρῶτοι, ἦν δὲ ἄρα λίθου τιμίου, σταυρός τε αὐτῷ προσεπεπήγει, καὶ ἀστὴρ ὅσα καὶ ἀστραπὴ φωτίζων ὑπερανεῖχεν, ὥστε περιβαλεῖν αὐτὸν τοῦτο καὶ βασιλεῦσαι. δὲ πρὸς αὐτούς· Οὐκ ἀφαιρήσεσθέ, φησιν, ἀπ᾽ ἐμοῦ τὸ τρύχινον ἔνδυμα τοῦτο, ὅπερ εἰς δόξαν Χριστοῦ ἠμφίεσμαι. Οἱ δὲ, Στεφανώθητι διὰ τούτου Θεῷ καὶ τῷ μονογενεῖ Υἱῷ αὐτοῦ, εἶπον, καὶ ὅσα πορφύραν ἔνδυσαι τὸ ἅγιον Πνεῦμα, καὶ βασιλεύσεις σὺν Ἁγίοις βασιλείαν οὐδέποτε λήγουσαν. Ταῦτα ἐπειδή ῥηθείη τῷ Συμεὼν, ἀπλήστως ἐκεῖνος τῆς τοῦ σώματος νεκρώσεως ἔχων. ἄλλῳ τε δὲ καὶ κόσμου, καὶ τῶν τοῦ κόσμου ῥήγνυσθαι σπεύδων, καὶ πρὸς Θεὸν καὶ τὰ θεῖα μᾶλλον ἀνάγεσθαι, ἀγενὲς εἰς τὸν δεσπότην ἰδὼν, Δέσποτα πάντων ἔφη καὶ ποιητὰ, ἐπεί με τὸν ἀνάξιον ἀξιοῖς Ἁγίοις συμβασιλεύειν, δέομαί σου τῆς ἀγαθότητος μηκέτι με τῶν τοῦ βίου βρωμάτων μεταλαμβάνειν, μὴ δὲ σιτίοις ἀνθρωπίνοις χρῆσθαι. Ταῦτα τοῦ Θεοῦ δεηθεὶς, δεσποτικῆς ἀκούει φωνῆς εὐδοκούσης τὴν αἴτησιν, καὶ παραχρῆμα ἐνδύουσιν αὐτὸν ἐπάνω τῶν ἀσκητικῶν ῥακίων καταστοχὴν δόξης οἱ Ἄγγελοι, μεγαλοπρέπειάν τε καὶ ὡραιότητα, τό τε διάδημα τιθέασιν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ ὑπὸ τὸν φανέντα ἵππον καθίζουσιν. Εἶτα καὶ σύμφωνος Ἄγγέλοις πᾶσι, Χριστῷ καὶ τῷ αὐτοῦ θεράποντι Συμεὼν ᾔδετο ὕμνος· αὐτός τε πονηρὸς τῷ Ἁγίῳ καὶ τὰ τοῦ πονηροῦ πνεύματα, οἷον καταπεπληγότα ἐδείκνυτο.

Μετὰ γοῦν τὴν θείαν ἐπιφͅάνειαν ταύτην, ἀκόλουθα πάλιν τοῖς προλαβοῦσι τὰ ἐπαγόμενα. Ἄνθρωπος γάρ τις γέροντι δεινῶς ἐχθραίνων, καὶ σφόδρα διαφθονούμενος φαρμάκοις ἐπ᾽ αὐτὸν ἐχρήσατο· τὰ δὲ, ἄρα τοσοῦτον ἔδρασαν, ὡς αὐτὸν μὲν καὶ παῖδας (ἐτύγχανε γὰρ υἱοὺς ἔχων) εἰς γῆν καταῤῥήγνυσθαι, τὰ δὲ τούτου κτήνη κατὰ κρημνῶν ἐλαυνόμενα φέρεσθαι. Ἐνδείας τοίνυν ἄρτων οἷα συμβαίνειν φιλεῖ πρὸς τὴν τῶν μοναχῶν καὶ τῶν πενήτων χρείαν ἐν τῇ μονῇ γενομένης, Ἄγγελος ἐν ὕπνῳ τῷ γέροντι παραστὰς, Ἀναστάς φησι, λάβε σῖτον, καὶ παρὰ τὸν θεῖον Συμεὼν πορευθεὶς, τὸν μὲν πένησι καὶ τοῖς μοναχοῖς τροφὴν κομιεῖς· σοι δὲ κράσπεδον τῶν τρυχίνων ἐκείνου λαβόντι ῥακίων, ἀνεθήσεται τὰ τοῦ οἴκου δεσμά. Σῖτον μὲν οὖν εὐθέως ἐκεῖ προθύμῳ ποδὶ, προθυμωτέρᾳ δὲ καὶ γνώμῃ κομίζει· ἔπειτα μέντοι βώλακα γῆς καὶ ὕδωρ λαβὼν ὑπὸ τῷ κίονι τίθησιν· εἶτα ἐκχέει τὴν οἰκείαν ἐνώπιον τοῦ Ἁγίου δέησιν, ἀπαγγέλλει τὴν θλίψιν, δεῖται θερμῶς, ὥστε προσεύξασθαι περὶ αὐτοῦ, τὰ τε παρακείμενα εὐλογῆσαι, καί τι τοῦ τῶν ῥακίων αὐτῷ μεταδοῦναι κρασπέδου. Ἅπερ ὡς ἐδεῖτο λαβὼν, καὶ οἴκαδε ὡς εἶχεν ἐπανελθὼν, ἀφ᾽ ἑαυτοῦ πρώτου μέχρι καὶ τοῦ σμικροτάτου διαῤῥαντίζει, ὅπερ οὐκ αὐτῷ μόνῳ καὶ παισὶ καὶ βοσκήμασιν, άλλὰ καὶ ὅλῳ οἴκῳ πρὸς θεραπείαν τῆς φαρμακείας ἤρκεσεν.

Εἶτα πολλοὶ κατὰ ταυτὸν προσῆλθον αὐτῷ διαφόροις πάθεσιν, οἱ μὲν νόσοις ποικίλαις, οἱ δὲ καὶ δαίμοσιν ἐνοχλούμενοι· δὲ τούτων ἑκάστῳ θερμῶς ἐπευξάμενος, ἀλλὰ καὶ χεῖρας ἐπιθεὶς πρὸς Θεοῦ διὰ παντὸς ἐντολὰς αἰρομένας, ἅπαντας ἀπήλλαξε τοῦ λυποῦντος. Τῆς δὲ περὶ αὐτοῦ φήμης, καὶ τῶν ἑκάστης ἡμέρας θαυμάτων πανταχόσε διαδοθέντων, ὄχλου τε πρὸς αὐτὸν συῤῥέοντος πλείστου, πλήθεσι τοσούτοις μόνος ἀρκεῖν αὐτὸς οὐ δυνάμενος, ῥάβδους εὐλογήσας παρέσχε τοῖς μαθετεῖς αὐτοῦ, ἅς τοῖς πάσχουσιν ἐκεῖνοι πάλιν ἐπιτιθέντες, καὶ μάλιστα τοῖς ὑπὸ πονηρῶν πνευμάτων κατεχομένοις, Τάδε λέγει, ἔφασαν, δοῦλος τοῦ Θεοῦ Συμεὼν, ἵνα καὶ τῇ μνήμῃ τῶν τῆς Ἄγγελικῆς ἐκείνης γλώττης ῥημάτων ἁγιασθῶμεν, ἐξέλθετε τὰ ἀκάθαρτα πνεύματα ἐκ τῶν πλασμάτων τοῦ Θεοῦ· καὶ αὐτίκα διὰ πάσης αἰσθήσεως ἦν ὁρᾷν ἐλαυνόμενα. Ἑκάστῃ μέντοι ῥάβδῳ ἄχρι τριῶν ἀνθρώπων τῶν θαυμάτων ἐνέργεια ὥριστο· εἶτα πάλιν ἁπτόμενος αὐτῆς ἐκεῖνος ηὐλόγει, καὶ παραπλησίως αὐτὴ πάλιν τοῖς θαύμασι κέχρητο, σοφῶς αὐτοῦ καὶ τοῦτο οἰκονομοῦντος, ὥστε μὴ λογισμῷ τοὺς μαθητὰς κενοδοξίας ἁλῶναι.

[51] Accessit viro sancto mulier quædam, quæ puerum mutum & a dæmone obsessum habebat: [Dæmoniaci liberantur.] cumque obfirmatam fenestram conspicaretur, puerum ad columnæ basin deponit. Continuo autem tamquam fulgur desuper e melote Symeonis emicuit, cui additus sonus auditaque post tergum vox est, quæ dicebat: Exi, impurissime spiritus, tugatus a Christo per gratiam Symeonis. Ita puer duplicis mali curationem accepti, non tantum vexatione dæmonis liberatus, sed clara etiam voce Deum pariter ac famulum ejus magnificans. Deinde accedit vir quidam e Cappadocia oriundus, qui a difficili dæmone graviter torquebatur, clamans: Miserere mei, serve Dei, quia a dæmone perimor: idque tribus diebus continuis factitare perseverabat. Cumque tandem prospexisset Sanctus, impurumque spiritum increpuisset, deinde & particulam sacci sui pro amuleto dedisset homini, incolumem illum domum dimisit. Is autem in quoscumque incidisset simili malo laborantes (jam enim ex malo suo aliorum misereri didicerat) datam sibi particulam cum illis prompte communicabat: qui & ipsi sanitatis participes facti, ad communem benefactorem Deum, gratias acturi, se conferebant.

[52] Juvenem quemdam horrendum adeo in modum infestabat dæmon, ut humi se projiceret, turpiter unguibus laceraret, linguam etiam suam miserabiliter voraret. Isthunc infelicem divinus Symeon ad se progressum, ferventerque deprecantem, castigato verbis malo spiritu, liberat, & confestim bellissime habentem exhibet. Antiochenum quemdam stomachi dolor invaserat, tam acerbe intestina versans, ut terræ sæpius allideretur tamquam a dæmone prostratus. Is itaque Sanctum adit, lacrymis testans cordis angores, iisque levari precando contendens: quibus exoratus Symeon, oram pannosæ vestis suæ porrigit; moxque incolumitas dolentem consequitur.

[53] [Mortuus suscitatur.] Homo quidam, cujus forte extinctus erat filius, firmiter sibi persuadens, nihil per Sanctum non impetrandum, quod a Deo postulasset (quoniam ita natura comparatum est, ut quod ardenter quis expetit, id impetratu facile credat) ilico ad divinum Symeonem accurrit, dolenter plorans, ejulans, plangens, multisque aliis modis atque factis æstum cordis sui exprimens; clamatque: Miserere mei, serve Dei, miserere filii mei, mihi nuper morte erepti; quem nondum, uti communis defunctis lex exigit, in sepulcrum intuli, nec quidquam terræ illi injeci; credens, quod tu perfectum des apud Deum, quidquid volueris; omninoque confido de benignitate tua, fore ut ne despicias me, naturali in filium amore totis visceribus æstuantem. Tactus commiseratione, cognitoque, secreto divinæ gratiæ instinctu, reversuram in puerum animam, surrexit atque ad patrem conversus; Vade, inquit, in nomine Domini nostri Jesu Christi; filius tuus vivit. Hic nihil de fide verborum dubius, celeritate qua potest maxima domum revertit: & (quæ autem mens, o seculorum Rex immortalis & unice, tantum miraculum comprehendere valeat!) vivum invenit filium; quem continuo acceptum, aut potius præter spem receptum, itinere relecto, Symeoni sistit. In quas hic voces exultabundus non resolvit os suum? quos in grati animi testimonium hymnos Deo Sanctoque non cecinit?

[54] Quemadmodum autem par erat, proficere tantum gratia Symeonem, quantum ætate; & propius accedere ad Deum, qui accedebat ipsi: [Visione mirabili certior fit de salute.] conspicatur rursus (verum quæ dicendi facultas explicet, quod animus nequit comprehendere? caligat enim, facta solum rei mentione, timetque ad reliqua progredi) conspicatur, inquam, Dominum ac Deum nostrum. Præsto erant sanctorum Angelorum turmæ, stabat equus ante Symeonem colore candido, Angelorum primi ferebant diadema, quod erat ex pretioso lapide, cruxque, affixa illi erat; & stella, in modum fulguris coruscantis, supereminebat, videbanturque illo redimire Symeonem & creare Regem. Hic autem ita illos alloquitur: Non auferetis mihi tritam hanc lacernam, quam pro gloria Christi indutus sum. Illi contra: Per hoc, inquiunt, Deo ejusque unigenito filio coronator, & tamquam purpuram induitor Spiritum sanctum; & dominaberis cum beatis mentibus in regno numquam terminando. Posteaquam hæc dicta excepit Symeon, inexplebiliter in corpusculum suum sævire cupidus, divellique a mundo mundique rebus, [Petit', ut possit sine cibo vivere, & obtinet.] & propius ad Deum divinaque accedere festinus, irretortis in Dominum oculis, sic inquit: Domine & conditor rerum omnium, quandoquidem me indignum dignatus fueris pari cum Sanctis tuis gloria atque regno; precor Benignitatem tuam, ut ne qua deinceps necessitas incumbat mihi, vitæ sustendandæ causa, hominibus consueta cibaria sumendi. Hæc precatus inaudit vocem Domini, benevole assentientis petitioni: advolantesque velociter Angeli asceticam super lacernam induunt eum stola gloriæ, majestatis ac decoris; diademate cingunt caput ejus, & super equum, qui apparebat, imponunt eum. Post hæc consonus hymnus Angelis omnibus Christo & famulo ejus Symoni canebatur: ipse autem nequam spiritus cum suæ nequitiæ sociis, veluti profligatus, exhibebatur Sancto.

[55] [Familiam totam veneficiis purgat.] Post divinam hanc revelationem, secuta sunt alia, præmissis similia & admiranda. Homo quidam gravi odio, nec leviori invidia senem quempiam prosequens, veneno ipsum aggredi statuerat: partim igitur tantum effecit, ut senex cum filiis (pater quippe erat) in terram prostratus, partim vero ut pecudes ejus in præcipitia actȩ sint. Facta per id tempus, uti fieri assolet, annonæ caritate in eremo, deficientibusque monachos & pauperes panibus, Angelus in somnis adstitit seni, dixitque: Surge, accipe frumentum, & ad virum Dei Symeonem proficiscere: ac frumentum quidem cibandis pauperibus atque monachis portabis; tu vero, recepto lacernæ ipsius frustillo, familiam, quibus adstringitur vinculis solutam, postliminio gaudebis. Ille mox gressu alacri, sed animo alacriore, frumentum advehit: deinde acceptam terræ glebam atque aquam sub columna deponit. Tum vero totum se in preces effundit coram Sancto, exponit calamitatem, orat ferventissime, pro se ut deprecetur, & quæ apposita erant cibaria impertiat benedictione sua, atque e pannosa lacerna sibi largiatur aliquid. Votorum autem compos factus, domumque ut poterat reversus, ducto a se initio omnia ad minimum usque lustrali illa aqua conspergit; idque suffecit adversus veneficia; integra, non tantum seni, pueris, jumentis, sed universæ quoque domui sanitate reddita.

[56] Hujus deinde exemplo venere plures ad virum Dei non uno malo laborantes: alios morbi varii, alios dæmones infestabant. Pro singulis ille supplex Deo factus, impositisque manibus, quas semper secundum divina præcepta sublatas habebat, [Virtutem miraculorum cum discipulis communicat.] doloris causam ab universis removit. Fama porro de Symeone deque miraculis ejus quotidianis longe atque late pervagata, confluentibus ad se ingenti numero turbis, cum sufficere unus ipse nequiret, laborem cum discipulis patitus, consecratas iis virgas porrexit: quas ipsi ægre habentibus, ac præcipue a malo spiritu infessis admoventes, inquiebant: Hæc dicit servus Dei Symeon (ut nos quoque verborum, Angelica illius lingua prolatorum commemoratione sanctificemur) Exite impuri spiritus e creaturis Dei. Nec mora, videbantur per omnes sensus expelli. Virtus autem illa miraculosa, cuique virgæ indita, trium hominum sanatione circumscribebatur: dein Symeon iterata tactione illam iterum benedicebat, inde miracula ut prius operantem: id autem sapienter sic instituerat Sanctus, ne inanis gloriæ cogitatione discipuli auferrentur.

CAPUT VIII.
Abiguntur feræ & hostes: revelantur calamitates & eveniunt: deseritur S. Symeon a discipulis.

Ἀλλὰ πῶς ἄν τις τῶν τοῦ Συμεὼν θαυμασίων ἕκαστα καταλέγοι; ποία δὲ γλῶττα διακονήσειεν αὐτοῖς, χεὶρ; τίς εἰς ἑρμηνείαν ἀρκέσειε λόγος. Ἀνὴρ γάρ τις ὄνομα Γεώργιος οὐ διὰ μακροῦ τῆς μονῆς θηρίοις περιπεπτώκει· ἐν ἀμηχάνῳ τοίνυν εἰδὼς ἑαυτὸν, τὸ τοῦ Ἁγίου ὄνομα καλεῖ πρὸς ἄμυναν· καὶ παραχρῆμα δεσμοῦνται τοῖς θηρίοις αἱ σιαγόνες, Καὶ οὐ τοῦτο θαυμαστὸν μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι καὶ παρὰ τὸν Ἅγιον ὡς εἶχεν εὐθὺς δρομαίως τὰ θηρία ἐλθόντα, τιθέασι τὰ στόματα παρὰ τῇ τοῦ κίονος βάσει, καθάπερ ὅθεν αὐτοῖς πέδη αἰσθανόμενα, κᾀκεῖθεν αἰτούμενα καὶ λαμβάνοντα λύσιν. Κᾀκεῖνο πάλιν θαυμασιώτερον, ὅτι καὶ πρὸ τῆς τῶν θηρίων παρουσίας, τὰ περὶ αὐτῶν τοῖς παροῦσιν ὑπὸ τοῦ Συμεὼν προηγόρευτο.

Πολλοῖς ἔβρυεν χώρα θηρίοις ὑπὸ τῇ Ἀντιόχου κειμένη, τότε εἶδος ποικίλοις, καὶ τὴν ἐπιβουλὴν ὀλεθρίοις, ὡς οὐν ἄνδρας μόνον καὶ γυναῖκας ὑπ᾽ αὐτῶν διαφθείρεσθαι, ἀλλὰ καὶ παιδία τούτοις ἐκ τῶν οἴκων ἅρπαγμα γίνεσθαι, ὀδῶν τε αὐτοὺς καὶ γεωργίας ἀποκεκλεῖσθαι, εἰ μὴ κατὰ πλῆθος ἀθροισθεῖεν, καὶ χεὶρ ἱκανὴ πρὸς ἀντιπαράταξιν γένοιντο. Ἀνίασι τοίνυν πρὸς τὸν Ἅγιον οἱ τῆς χώρας, ἀπαλλαγὴν αἰτοῦντες χαλεποῦ γειτονήματος. δὲ πρᾴως ὑπολαβὼν, Ἀδελφοί μου, ἔφη, τεκμήριά εἰσι ταῦτα τῆς τοῦ Θεοῦ καθ᾽ ἡμῶν δικαίας ὀργῆς καὶ κινήσεως· φησὶ γὰρ θεῖος Ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι διὰ ταῦτα ἔρχεται ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας, τινά εἰσι, πορνεία, ἀκαθαρσία, πάθος, ἐπιθυμία κακὴ, πλεονεξία τις ἐστὶν εἰδωλολατρεία· διὸ πάσῃ φυλακῇ τηρήσωμεν ἑαυτοὺς, μηκέτι λυπῆσαι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ἐν ᾧ ἐσφραγίσθημεν εἰς ἡμέραν ἀπολυτρώσεως, ἐν ᾧ καὶ τοὺς ἀῤῥαβῶνας ἐλάβομεν ἐπ᾽ ἐλπίδι ζωῆς αἰωνίου· θέλει γὰρ πατὴρ τῶν οἰκτιρμῶν τὴν ἡμετέραν τῶν ἀσώτων υἱῶν τῶν ἐξ αὐτοῦ μακρυνθέντων μετάνοιαν, ἵνα διὰ τῆς καθαρᾶς θυσίας τοῦ μονογενοῦς αὐτοῦ υἱοῦ, Κυρίου δὲ ἡμῶν καὶ Θεοῦ καὶ σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ, πρὸς αὐτὸν ἐπιστρέψωμεν. Δι᾽ οὗ καὶ τὴν ἄφεσιν καὶ τὴν προσαγωγὴν ἐσχήκαμεν, ὃς καὶ νῦν ἡμῖν ἵλεως γεγονὼς, ἐπιτιμήσει τοῖς θηρίοις τοῦ δρυμοῦ, καὶ οὐκέτι φόβος ὑμῖν ἐξ αὐτῶν οὐδεὶς ἔσται, ἀλλὰ τὸ λοιπὸν ἐλεύθεροι τῆς τούτων βλάβης διαμενεῖτε. Ταῦτα οἱ μὲν ἀκούσαντες, ὅλῳ στόματι Θεῷ καὶ τῷ Συμεὼν ηὐχαρίστουν· τὸ δὲ τῶν θηρίων πλῆθος ἐξ ἐκείνου τῆς χώρας ἀπήλλακτο.

Νεανίας τις ἄνωθεν τῆς Δάφνης, ἀνίσχοντι προσβλέψας ἀτενὲς τῷ ἡλίῳ, τὴν ὀπτικὴν σβέννυται δύναμιν· τῶν ἄλλων τοίνυν ἁπάντων οἱ τούτου γονεῖς ἀπογνόντες, ἅπτουσι λυχνίαν ἐπ᾽ ὀνόματι Χριστοῦ, καὶ τοῦ θεράποντος αὐτοῦ Συμεὼν, ἔτι καὶ θυμίαμα προσαγαγόντες· καὶ αὐτίκα τῷ νεανίσκῳ (ὡς πολὺ τὸ πλῆθος τῆς χρηστότητός σου Κύριε, ἧς ἐξειργάσω τοῖς ἐλπίζουσιν ἐπί σε!) τὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὖθις ἐπάνεισι φῶς. Ἕτερος ὑπό τινος νόσου τὴν κοιλίαν διώγκωτο· ἰατρικαῖς τοίνυν τέχναις οἰμώζειν εἰπὼν, τὸν θεῖον Συμεὼν εἰς ἴασιν τοῦ πάθους ἐξεκαλεῖτο. Καὶ δείκνυσιν ὕπνος αὐτῷ τὸν ἄνδρα σωτήριοι, ἐπιθέντα τῷ πάθει τὸ Εὐαγγέλιον· καὶ συναπέπτη τῷ ὕπνῳ τὸ πάθος, καὶ ὑγιὴς κακῶς ἔχων διυπνισθεὶς, τῷ Ἁγίῳ προσελθὼν τὸ γεγονὸς ἀπαγγέλλει.

Οὕτω δὲ τῶν παρ᾽ αὐτοῦ θαυμάτων ἶσα καὶ ποταμοῖς χεομένων, συνέῤῥευσάν ποτε πρὸς αὐτὸν ὄχλοι πολλοὶ, κηροὺς ἀνάψαντες, καὶ τούτους ἐπὶ καλάμων πηξάμενοι, Θεῷ τε δι᾽ αὐτοῦ προσφέροντες ἀναθήματα· ἐπειδὴ καὶ τοῦτο δεκτὴν ἓκαστος ᾔδει θυσίαν, ὅπερ ἂν δι᾽ αὐτοῦ προσενέγκοι. δὲ πρὸς ταῦτα μὲν καὶ λίαν ἀπαραδέκτως εἶχε· πρὸς δὲ τοὺς ὄχλους· Εἰ καὶ τὰ παρ᾽ ὑμῶν, ἔλεγε προσφερόμενα λαμβάνειν αὐτὸς, ἀδελφοὶ, μὴ βουλοίμην, παλαιὰν φυλάττων καὶ ἡλικιῶτιν συνήθειαν· ἀλλὰ δεκτὰ γεγένηται ἤδη Θεῷ, τῷ ἀνενδεεῖ μὲν ἁπάντων, μόνην δὲ προαίρεσιν παρ᾽ ἡμῶν εἰς ἀγαθὸν ἀπαιτοῦντι· ὅπερ ἐλύπει τὰ πλήθη, καὶ σφόδρα τῆς ἑκάστου καρδίας ἥπτετο, εὐπροσδέκτου καθάπερ αὐτῷ τῆς θυσίας οὐ γεγενημένης. Τοῦτο τοίνυν ἰδόντας τοὺς μαθητὰς βουλεύσασθαι καθ᾽ ἑαυτοὺς, ὥστε κρύφα λαμβάνειν τὰ κομιζόμενα. δὲ μὴ δὲ τὴν ἐνθύμησιν αὐτῶν ἀγνοήσας, αὐστηροτέρᾳ φωνῇ καλέσας αὐτοὺς, Ἡγνόηταί, φησιν, ὑμῖν, ὅτί ποτε ἄρα πεπόνθοι παρὰ τῷ Ἰσραὴλ, τῷ χαλεπῷ πάθει τῆς φιλαργυρίας ἁλοὺς, καὶ τὸ χρυσοῦ βούγλωσσον συλήσας τοῦ ἀναθέματος; τί δὲ Γιεζὴ τὸ Ἐλισσαίου παιδάριον, ὅπως τὴν Ναιεμὰν λέπραν κατεδικάσθη; άλλὰ καὶ Ἰούδας αὐτὸς τῆς ἀποστολικῆς ἐκπεσὼν χάριτός τε καὶ τάξεως, προδότης τοῦ διδασκάλου γενόμενος καὶ ἀπαγξάμενος, καὶ μέσος λακίσας; Πρὸς ταῦτα δέει λειφθέντες οἱ μαθηταὶ, ῥίψαντες εἰς ἔδαφος ἑαυτοὺς, αἰτήσαντές τε συγγνώμην καὶ λαβόντες, ἀνέστησαν, πολλά σφισιν αὐτοῖς τῶν προτέρων ἐπιμεμφόμενοι λογισμῶν.

Ἀπεκαλύφθη ποτὲ τῷ Συμεὼν ἅπερ ἐπὶ τὴν Ἀντιόχου φεῦ! ἐπάγεσθαι ἤμελλε. Τὰ δὲ ἦν, πνεῦμα μάχαιραν ἐγκεχειρισμένον, καὶ ἄνωθεν ἐπ᾽ αὐτὴν φερόμενον. Ἐβόησε τοιγαροῦν πρὸς Κύριον ὑπὲρ αὐτῆς τῇ καρδίᾳ, ἔστη τε κατὰ τὸν Μωϋσὴν ἐνώπιον αὐτοῦ, τοῦ ἀποστρέψαι τὸν θυμὸν αὐτοῦ, καὶ μὴ ἐκκαῦσαι πᾶσαν τὴν ὀργὴν αὐτοῦ. δέ φησι πρὸς αὐτὸν, Ἰδοὺ κραυγὴ τῆς κακίας αὐτῆς ἀνέβη πρός με, ἐπ᾽ ὀργήν μου καὶ ἐπὶ θυμόν μού ἐστιν πόλις αὕτη, καὶ ἀφανιῶ αὐτὴν ἐν ταῖς ἁμαρτίαις αὐτῆς, καὶ δώσω πῦρ ἐπ᾽ αὐτὴν καὶ ῥομφαῖαν καὶ θάνατον· αὐτὴ παρώργισέ με ἐν τοῖς εἰδώλοις αὐτῆς, τιθεῖσα τράπεζαν τοῖς δαίμοσι καὶ τῇ τύχῃ, κᾀγὼ ἐπὶ ἔθνει ἀσυνέτῳ παροργιῶ αὐτήν. Ταύτην μὲν τὴν ὄψιν οὐχ οἷός τε ὢν ἐν αὐτῷ στέγειν διὰ τὴν ἀπειλὴν, παραβαλοῦσιν αὐτῷ τισιν ἐκ τῆς Ἀντιόχου, βίον εὐλαβῆ ζῶσιν ἀνδράσιν, ἐν ὁδύννῃ ψυχῆς ἐξηγήσατο, κατὰ πόδας δὲ καὶ ἔκβασις ἠκολούθει· οὐ πολὺ γὰρ τὸ ἐν μέσῳ καὶ κινεῖ Χοσρόην βασιλέα Περσῶν Θεὸς, τότε ὑπ᾽ αὐτὸν ἔθνος τοὺς Χαλδαίους τὸ πικρὸν καὶ τὸ ταχινὸν (ἐξαλοῦνται γάρ φησιν ὑπὲρ παρδάλεις οἱ ἵπποι αὐτῶν, καὶ ὀξύτεροι ὑπὲρ τοὺς λύκους τῆς Ἀραβίας) ὡς ἀετὸν πρόθυμον ἐπὶ τὸ φαγεῖν ἐκ τῆς Ἕω, ὅς βαρεῖ τῷ στρατῷ τῇ πόλει παρεμβεβλήκει. Ἐβόησε τοίνυν πρὸς Κύριον αὖθις ὑπὲρ αὐτῆς Συμεὼν, εἰ ἐφ᾽ οἷς ἔδειξε πρότερον αὐτῷ μεταμεληθείη, καὶ ἱλάσεται ταῖς ἁμαρτίαις αὐτῆς, καὶ οὐ διαφθερεῖ, οὐδὲ παραδώσει τοῖς Ἀσσυρίοις ἐν ῥομφαίᾳ τὴν πόλιν· ἀλλ᾽ ὀὐκ ἦν δήλωσις παρὰ Κυρίου, ὅτι ὀργὴ τοῦ θυμοῦ αὐτοῦ πλήρης, καὶ παράκλησις κέκρυπτο ἐξ ὀφθαλμῶν αὐτοῦ. Προσέθετο τοίνυν περὶ αὐτῆς προσέυξασθαι πάλιν, καὶ ἀποκριθεὶς, Οὐ μεταμεμέλημαι, εἶπεν, ἀλλὰ παραδιδοὺς παραδώσω αὐτὴν, ὥστε τοὺς μὲν ἐν στόματι μαχαίρας πεσεῖσθαι, τοὺς δὲ εἰς αἰχμαλωσίαν πορευθῆναι, σοὶ δὲ τὸν σταυρόν μου τὸ τῆς εἰρήνης βραβεῖον θήσομαι φύλακα, ὡς οὐ μετὰ πολὺ ὄψει.

Ὁρᾷ τοίνυν ἐν ἐκστάσει πάλιν Συμεὼν τὴν τοῦ παναγίου Πνεύματος Χάριν σταυρὸν ἐγκεχειρισμένην καὶ πρὸς αὐτὸν καταπτᾶσαν, Ἀγγέλους τε δύο παρεμβαλόντας, τόξα δὲ αὐτοῖς ἐν χεροῖν τεταμένα, καὶ βέλη στρεφόμενα· ὅ, τι δὲ ταῦτα εἴη πυθομένου, μὲν σταυρὸς, σωτηρία καὶ κατὰ πάντων ἐχθρῶν ἀσφάλεια, εἶπον· τὰ δὲ βέλη, κατὰ τῶν ἐπί σε πολεμίοις ὁρμαῖς χρωμένων, ὥστε ἀποστρέφειν αὐτοὺς τῇ τοῦ Θεοῦ ἀμάχῳ ἴσχυἳ, τοῦ σε διὰ παντὸς ἡμῖν φυλάττειν ἐντειλαμένου. Ταύτης τῷ Ἁγίῳ παραδόξως τῆς ὀπτασίας φανείσης· ἔπειτα μέντοι δείκνυταί τις αὐτῷ καὶ ἄλλη τοιαύτη. Ἐδόκει τὴν πόλιν διὰ κλιμάκων ἐπὶ τῷ τείχει πολιορκουμένην ὁρᾷν, εἴσω τε αὐτῆς τοὺς βαρβάρους γεγενημένους, θρῆνόν τε καὶ οὐαὶ καὶ συνοχὴν ἐν αὐτῇ, ὡς καὶ πολλοὺς διὰ τῶν τειχῶν ἔξωθεν ἑαυτοὺς ἀθλίως κατακρημνίζειν, φυγῇ τὴν σωτηρίαν πιστεύοντας· εἶτα καὶ δύο πύλας αὐτῆς κατά τε Ἄρκτον καὶ μεσημβρίαν διανοιγείσας, καὶ πολλοὺς διὰ τούτων ὑπεξιόντας, τοῦ Θεοῦ καθάπερ τοῦ τῶν ἐν αὐτῇ δικαίων αἵματος φεισαμένου, καὶ μὴ συναπολέσθαι καὶ αὐτοὺς σὺν ἀσεβέσιν ἀνασχομένου· ἐδείκνυ δὲ τῷ Ἁγίῳ ὄψις, καὶ δύο τῶν σὺν αὐτῷ μοναχῶν, δέει τῶν βαρβάρων λιποτακτήσαντας, καὶ τῆς τε μονῆς καὶ τῆς ἀδελφότητος μικροψύχως ἀποῤῥαγέντας, οὓς καὶ βαρβαρικῆς γενέσθαι χειρὸς ἔργον, τὸν μὲν μαχαίρᾳ πεσόντα, τὸν δὲ εἰς αἰχμαλωσίαν ἀπαχθέντα.

Τὰ μὲν οὖν τῶν θείων ἀποκαλύψεων ἐν τούτοις ἦν· εἴπετο δὲ ἄρα οὐκ εἰς μακρὰν καὶ τὰ ἔργα. Τείχη τε γὰρ τῆς πόλεως ἔκαυσε πῦρ, καὶ κατέφαεν ἄμφοδα αὐτῆς, καὶ ἔπεσον ἐν πλατείαις αὐτῆς νεανίσκοι, καὶ ἐπλήσθησαν αἱ ὁδοὶ νεκρῶν, καὶ οὕτω κατ᾽ ἄκρας ὑπὸ τῶν Ἀσσυρίων ἑάλω, ὡς τοὺς μὲν τῶν ἐν αὐτῇ ῥίψαντας διὰ τῶν τειχῶν ἑαυτοὺς, τοὺς δὲ διὰ τῆς πρὸς Ἄρκτον τῆς τε πρὸς μεσημβρίαν πύλης ὑπεξελθόντας διαφυγεῖν, δύο τε τῶν περὶ αὐτὸν μοναχῶν δείσαντας ἐκεῖθεν ἀναχωρῆσαι, καὶ τὸν μὲν ζῶντα τοῖς βαρβάροις ἁλῶναι, τὸν δὲ πεσεῖν, ξίφει τὴν κεφαλὴν ἐκκοπέντα. Ἕτερον μέντοι τῶν ἀυτοῦ μοναχῶν, τοσοῦτον ἀπέσχε δεινόν τι πρὸς τῶν βαρβάρων παθεῖν, ὅσω καὶ τοὺς ὑπ᾽ ἐκείνων ἀνήκεστα πεπυνθότας, παρ᾽ αὐτὸν ἐρχομένους θεραπείαν τυγχάνειν. Παρέβαλον γάρ τινες αὐτῷ στρατιῶται, τοὺς βαρβάρους διαφυγόντες, ὧν εἷς, οὐ τὸν μηρὸν παντάπασι μόνον, ἀλλὰ καὶ ὅλον πόδα παρεῖτο, χαλεπαῖς τὴν ψυχὴν ὀδύναις βαλλόμενος. Συμπαθὲς τοιγαροῦν θεῖος Συμεὼν εἰς αὐτὸν ἰδὼν, βαΐνην τε ῥάβδον ἑνὶ τῶν μαθητῶν ἐγχειρίσας, σφραγίσαι κατὰ τοῦ μηροῦ μηροῦ κελεύει τὸν πάσχοντα, καὶ σφραγὶς, οὐ τῶν ὀδυνῶν ἀπαλλαγὴ μόνον, ἀλλὰ καὶ ῥῶσις εὐθὺς τοῦ τε μηροῦ καὶ τοῦ ποδὸς τῷ στρατιώτῃ γίνεται.

Τῶν δ᾽ οὖν Ἀσσυρίων τὰ περὶ τὴν Ἀντιόχου κατατρεχόντων, τό τε ὄρος περινοστούντων, καὶ ὁρμῇ πρός τε τὸν κίονα ἤδη καὶ τὴν μονὴν κεχρημένων, τοῖς παροῦσιν εὐχὴν παραγγείλας, γόνατά τε τῷ ἐδάφει πρῶτος καὶ ὄψεις ἐρείσας, άπελαθῆναι τούτους ἐκεῖθεν προσηύχετο· καὶ παραχρῆμα εἰς γῆν ὡς εἶχον, αὐτοῖς ἅρμασι καὶ ἵπποις κατενεχθέντες, τῆς τε πρόσω πορείας μεταμεμέληντο, καὶ ἄσμενοι μᾶλλον ἣν ἦλθον ἀνέστρεφον. Ἄλλο τε πάλιν τῶν αὐτῶν Ἀσσυρίων τινὲς ἀνῄεσαν εἰς τὸ ὄρος· δὲ Ἅγιος τῷ συνήθει καὶ νῦν φαρμάκῳ, τῇ πρὸς Θεὸν εὐχῇ κέχρητο, Δέσποτα Θεὲ, λέγων, πάσης σαρκὸς, γνόφῳ τὸ Σινᾶ ὄρος ἐπὶ τοῦ θεράποντός σου Μωσέως σκεπάσας, αὐτὸς νῦν τῇ χάριτί σου σκέπασον καὶ ἡμᾶς, ὥστε ἀθεάτους μεῖναι τοῖς τῶν ἀσεβῶν τούτων ὄμμασι. Καὶ αὐτίκα(ὢ ἀβύσσου χρηστότητος! Θεοῦ ὤτων, δεήσεσι τῶν φοβουμένων αὐτον διὰ παντὸς προσερχόντων!) ἀχλὺς ἄνωθεν ὑπὸ νεφέλῃ καταχεθεῖσα, οὐχ ὄπως αὐτὸν τοῖς βαρβάροις, ἀλλ᾽ ου δὲ τῶν περὶ αὐτόν τινα εἴασε θεαθῆναι. Καὶ οἱ μὲν οὕτως ἀπῆλθον, μὴ δὲ εἰς τὸν κίονα καὶ τὰ ὑπὸ τὸν κίονα βλέψαι, μὴ δὲ προσχεῖν ὅλως συγχωρηθέντες· πλουσία δὲ καὶ τοῦ Συμεὼν κατεχεῖτο χάρις, τὴν τε ὄψιν κατ᾽ ἐκεῖνο τῆς ὥρας ἐκλάμποντος, καὶ ἥδιόν τι παντοδαπῶν μύρων ἀπόζοντος· ὡςκαὶτῶν μαθητῶν τινα περὶ ὄρθρον ἰδόντα, ὅπως μὲν περὶ τὴν ὄψιν αὐγῆς, ὅπως δὲ ὄλος εὐωδίας ἔχει, ἐν θαύματος λόγῳ τοῖς λοιποῖς διηγήσασθαι.

Οἷα δὲ πολλάκις, καὶ μηδ᾽ ὁτιοῦν ἀνῦσαι δύνασθαι κατ᾽ αὐτοῦ πεπεισμένος [ὁ δαίμων], τὴν μὲν ἐκ τοῦ φανεροῦ πρὸς αὐτὸν οὐ θαῤῥεῖ πάλην, διὰ δὲ τῶν μαθητῶν δολίως ἐπιβουλεύει, πάθει δειλίας αὐτῶν τὰς ψυχὰς κατασείσας, πρόφασιν τὴν συνεχῆ τῶν Ἀσσυρίων εὑρὼν πάροδον, κᾳκεῖθεν ἀπᾴραντας ἐν τῷ ἀσφαλεῖ καταστῆναι σκολιῶς ἀναπείσας. Οἵ καὶ προσίασιν ἅμά ὄρθρῳ, συναπᾶσαί σφισι καὶ αὐτὸν ἀξιοῦντες, ἄχρι τῆς ἐπὶ τὴν οἰκείαν ἐπανόδου τῶν Ἀσσυρίων· Οὐ δὲ γὰρ οἷόν τέ φασι προσμένειν ἔτι τῷ ὄρει, οὕτως αὐτῶν κατὰ τὸ συνεχὲς ἐπιόντων. δὲ τοσοῦτον ἀπέσχε προσέσθαι τι περὶ ἑαυτοῦ τοιοῦτον, ὅσῳ καὶ αὐτοὺς ἐπισχεῖν μᾶλλον περὶ πλείστου πεποίητο. Ἐπεὶ δὲ πολλὰ εἰπών τε καὶ δράσας, οὐ μεταπεισθησομένους ἑώρα, Πορεύεσθέ φησιν ἀδελφοὶ ἐν ειρήνῃ· εἰ γὰρ καὶ οἱ φίλοι μου καὶ οἱ ἔγγιστά μου ἀπὸ μακρόθεν στῆναι προῄρησθε, ἀλλ᾽ ἐγὼ τῷ πνεύματι ἀεὶ μεθ᾽ ὑμῶν εἰμι. Ταῦτα τοῦ Ἁγίου εἰπόντος, οἱ μὲν ἀφέντες αὐτὸν ἐπὶ τοῦ κίονος ἀνεχώρησαν. Ἐπιστάντων δὲ κατὰ πόδας τῇ μονῇ τῶν βαρβάρων, χεῖρας οὐρανπͅ δοὺς ἐκεῖνος, Δέσποτά φησι Κύριε παντοκράτορ, ἐν τῷ βραχίονι τῆς δυνάμεώς σου διασκορπίσας τοὺς ἐχθρούς σου, κραταιωθήτω καὶ νῦν χεῖρ σου, ὑψωθήτω δεξιά σου. Ὄυπω τέλος εἶχεν εἶτῷ εὐχὴ, καὶ οἱ βάρβαροι φεύγειν ἐκεῖθεν ἀγεννῶς ἐπεχείρουν, καθάπερ ὑπό τινος βαρείας χειρὸς ἐλαυνόμενοι.

μὲν οὖν τοῦ Θεοῦ θεράπων, εἰ καὶ τῶν οἰκείων οὕτω μαθητῶν ἔρημος ἀπολέλειπτο, ἀλλὰ παροῦσαν εἶχε σαφῶς τὴν θείαν ἄνωθεν χάριν, οὐκ ἀγαλλίασιν μόνον ἐμποιοῦσαν, ἀλλά τινα καὶ ἄφατον, ὡς ἔφημεν, εὐωδίαν αὐτοῦ καταχέουσαν, τις καὶ τοῖς ῥακίοις, οἷς ἐκεῖνος ἠμφίετο, παρέμεινε διὰ τέλους. Ἦν τοίνυν χαίρων τῃ περὶ αὐτὸν ἐρημίᾳ, καὶ τρίτην ἐξῆς ἡμέραν εὐχῇ μόνῃ καὶ Θεῷ σχολάζων (ἐν τοσούτῳ δὲ δυνατὸς εἶ, Κύριε, καὶ ἀλήθειά σου κύκλῳ σου) ὁρᾷ δύο τινὰς ἑκατέρωθεν ἁγίους Ἀγγέλους, τὸν μὲν ἐκ δεξιῶν, τὸν δ᾽ ἐξ ἀριστερῶν, λέγοντας αὐτῷ· Θαῤῥει, οὐ δὲ γὰρ εἶ, φησι, μόνος, ἀλλὰ μετά σου καὶ ἡμεῖς. Ἐν τούτῳ δὲ τῶν βαρβάρων ἐπανόδου μνησθέντων, ἀνασώζονται καὶ οἱ μαθηταὶ, καὶ τοῦτον ὅπως ἀγαλλιάσεώς τε καὶ χάριτος εἶχεν ἰδόντες, ἀγαλλομένοις Θεῷ καὶ αὐτοὶ χείλεσιν ηὐχαρίστουν.

[57] [Feræ ad nomen Symeonis mitigantur:] Verum enimvero quis singula Symeonis gesta miraculosa recenseat? quæ lingua enarrandis, quæ manus conscribendis, quæ oratio explicandis sufficiat? Vir quidam, Georgius nomine, non admodum longe in solitudinem progressus, inciderat in feras: cumque esset inops consilii, Sancti nomen in suppetias advocat, quo facto rictus ferarum ilico constringuntur. Neque id tantum, sed ad Sanctum quoque omnes, ita ut erant, curriculo tendentes, ora sua columnæ basi imponunt, tamquam gnaræ, quis sibi id vinculi injecisset, ac more precantum ibidem persistentes, solutæ sunt. Atque illud etiam plus admirationis habet, quod prius quam advenissent feræ, quid illis factum esset, Symeon circumstantibus prænuntiasset.

[58] Regio Antiochiæ subjecta tam frequentibus scatebat feris, specie diversimodis & insidiando perniciosis, ut non viri tantum feminȩque tuti non essent ab illarum laniena, [invocato illo abiguntur.] sed infantes quoque domibus suis, ubi latebant, extracti iisdem præda cederent; viæ omnes interciperentur, & agricultura cessaret, nisi forte tanto numero convenissent, ut apta ad resistendum turma forent. Legantur ergo istius regionis quidam ad Sanctum, ut petant liberari tam sæva vicinitate. Ille autem ut erat mansuetus, hoc orantibus responsi dedit: Indicia hæc sunt justæ indignationis, qua nobis succenset Deus. Dicit quippe Apostolus ejus Paulus; Quia propter hæc venit ira Dei in filios diffidentiæ; qualia nempe sunt, fornicatio, immunditia, passiones, prava desideria, avaritia quæ est idolorum servitus. [Eph. 5. 6.] Quapropter omni sedulitate custodiamus nosmetipsos, ne deinceps tristitia afficiamus Spiritum sanctum, in quo signati sumus in diem redemptionis, in quo & arrham accepimus in spem vitæ sempiternæ: vult enim Pater misericordiarum, ut nos, libidinosi filii, procul ab ipso aberrantes, pœnitentiam agamus, ut per sacrificium mundum unigeniti illius filii, Domini nostri & Dei & Servatoris Jesu Christi, ad ipsum convertamur. Per quem enim jam pridem remissionem obtinuimus, & accessum ad Patrem habuimus, is nunc quoque propitius nobis factus castigabit feras silvarum, nec umquam post timendum vobis ab illis erit, perpetua indemnitate fruituris. Hisce illi auditis pleno ore Deo ac Symeoni gratias persolverunt: feræ autem ex illo tempore, e dicta regione abeuntes, sosum verterunt.

[59] Adolescens quidam supra Daphne a, fixo obtutu solem orientem intuitus, [Cæcitas & tumor ventris curantur.] facultatem amiserat videndi: cujus parentes, omnibus aliis remediis desperatis, in nomine Christi & famuli ejus Symeonis, candelam accendunt, insuper & incensum offerunt: cum e vestigio (quam multiplex est benignitas tua, Domine, quam sperantibus in te exhibuisti!) oculi adolescentis iterum illuminantur. Alter, cui venter morbo quodam intumerat, nihil arte medica levaminis expertus, Symeonem remedium doloris sui postulabat: ecce autem salutaris somnus exhibet illi virum, sacrum Euangelium dolenti membro imponentem, quo somnus pariter & dolor depulsi sunt. Sanus igitur post somnum factus, qui male habuerat, ad Sanctum accessit, & quod contigerat renuntiavit.

[60] [Fiducia populi in Symeonem.] Dum ita Symeon miraculosa beneficia quasi pleno effundit alveo, accidit aliquando turbas ad illum frequenter confluere, accensos cereos summis arundinibus infixos præferentes, anathemata Deo per Symeonem oblaturas: noverat enim quisque acceptabile id sacrificium fore, quod per illus manus immolatum fuisset. At ille dona quidem minime rata habuit atque accepta, turbas vero ita est allocutus: Oblationes vestras ego non admisero, Fratres, antiquæ & hodiernæ consuetudinis servandæ studiosus: verumtamen acceptatæ jam a Deo sunt, qui rerum nostratium nil indigus, solam intentionem bonam boni consulit. Quæ oratio tristitiæ non mediocri turbis fuit, & animos non aliter pupugit, quam si reprobata oblatio fuisset. Quod animadvertentes discipuli consilium inierunt inter se, ut clam subducerent quæ allata erant. Verum Symeon, quem cogitationes illorum haud fugiebant, [Concupiscentia discipulorum castigata,] severa voce advocatis dicit: Numquid ignari estis, quanta olim passus sit Israël propter eum, qui avaritiæ gravi affectui se tradidit, & linguam b auream rapuit ex anathemate? Quid Giezi, puer Elisæi; nonne lepræ, qua Naaman fuerat infectus, damnatus est? Quid memorem Judam, qui e numero & gratia Apostolorum excidit, proditor magistri sui factus; & strangulatus crepuit medius? Ad hæc verba exanimati timore discipuli, proni se in terram dedere, veniam deprecantes; quam ubi impetrarunt, surgentes multis sese incusavere ob priora sua cogitata.

[61] Revelata quodam tempore Symeoni sunt mala quæ super Antiochiam inducenda essent. Erant autem hujusmodi: Angelus gladium tenens manu in aëre ferebatur supra civitatem. [Revelantur ipsi calamitates Antiochiæ imminentes:] Inclamavit igitur Sanctus Dominum pro ea toto corde, stetitque ut alter Moyses coram illo, ut averteret furorem illius, impediretque ne majore iracundia inflammaretur. Dicit autem Dominus ad illum: Ecce clamor peccatorum urbis illius ascendit ad me, iram ac furorem meum incurrit impia: disperdam ipsam in peccatis suis: immittam ignem, & gladium, & mortem: ipsa irritavit me per idola sua, ponens mensam dæmonibus & Fortunæ; ego quoque per gentem insipientem irritabo ipsam. Hanc visionen non poterat propter comminationum atrocitatem supprimere Symeon; sed advenientibus quibusdam Antiochia ad se, viris integritate vitæ insignibus, rem totam cum animi sui gravi sensu narravit; eventu quoque propediem subsequente. Non multum enim intercessit temporis, cum Deus Chosroën Persarum Regem, & Chaldæos illi subditos, gentem bello acrem juxta ac celerem (velociores namque dicuntur equi illorum pantheris, & ferociores Arabiæ lupis) velut aquilam prompte advolantem ad escam, ex oriente suscitat; qui gravi exercitu civitatem c cinxerunt. [quas deprecari non potest.] Symeon igitur ad Dominum rursus elevavit vocem suam pro illa, si forte super iis quæ prius erat comminatus pœniteret, & propitius fieret peccatis civitatis, nec disperderet illam aut traderet gladiis Assyriorum. Verum nihil manifesti signi reddebat Dominus, quoniam ira furoris ejus abundabat, & misericordia absconderat se a facie illius. Constituit ergo Symeon denuo illum precibus interpellare; cum ecce, Non me pœnituit, inquit, sed certo certius traditurus sum civitatem, & alii quidem in ore gladii occasuri sunt, aliis in servitutem abreptis: tibi vero crucem meam insigne pacis constituam, quæ te conservet; uti non ita diu post videbis.

[62] Videt itaque in raptu mentis Gratiam sanctissimi Spiritus, [Alia visio de urbe expugnata:] crucem manu præferentem, advolantemque ad se; videt & Angelos binos eamdem cingentes, in quorum manibus arcus tensi, & jacula emitti parata. Illo autem, quid isthoc rei esset percunctante: Crux, inquiunt, salvum te & securum adversus hostes quoscumque præstabit; tela vero impetum eorum, qui hostili modo te invadere conantur, retundent inexpugnabili virtute Dei, qui tui custodiam ubique nobis demandavit. Hac admirabili visione Sancto exhibita; altera protinus succedit hujusmodi. Videbatur sibi videre urbem scalis ad mœnia applicatis oppugnari, barbarisque jam ingressis, intus lamenta & væ personare; tantaque anxietate plena esse omnia, ut non pauci e muris foras se in præceps misere darent, salutem suam fugæ credituri. Videt deinde duas urbis portas, qua septemtrionem qua meridiem spectat, apertas, & frequentes admodum per illas sese subducentes: tamquam parcente Deo sanguini justorum inibi versantium, & non sustinente bonos cum impiis disperditum iri. Ostendebat illi visio monachos quoque e suorum numero duos, metu barbarorum profugos, seque e fratrum sodalitio per pusillanimitatem proripientes, quorum in barbarorum manus incidentium, alter quidem gladio finiebat vitam, alter in captivitatem abducebatur.

[63] Et hæc divinarum revelationum summa erat: sequebaturque non multo post effectus d. Muri quippe Antiochenæ urbis conflagrarunt igni, [quæ reipsa completur.] eodemque per circuitum absumpta ipsa est; juvenes ceciderunt in plateis illius, & viæ cadaveribus oppletæ sunt; occupataque summo loco ab Allyrijs urbe, pars incolarum e muris se prȩcipitarunt, pars per aquilonarem atque australem portas egressi se fugæ dederunt. Contigit autem duos illius monachos formidine captos recedere, quorum alter vivus in barbarorum venit manus, alter gladio caput amputatus interiit: tantum autem absuit ut qui apud Symeonem remanserant molestiȩ quidpiam a barbaris sustinerent, [salvis qui apud ipsum manserunt.] ut etiam illi qui passi gravissima & ab iisdem erant ad ipsum venientes, incolumitatem recuperarent. Nonnulli quippe milites accesserunt ad illum, barbarorum manibus elapsi; quorum unus, undique non tantum luxato femore, sed toto etiam diffracto crure, gravissimis jactabatur cruciatibus. Commiseratione autem tactus Symeon ad tam luctuosum spectaculum, cuidam discipulorum palmeam virgam suam tradit in manus, jubetque affectum femur illa signari; quo facto, non tantum vacuitas a doloribus, sed etiam robur suum femori pedique rediit.

[64] Infestabant Assyrii incursionibus circum Antiochiam late omnia ipsumque oberrabant montem, jamque in columnam & monasterium impetu ruituri erant; cum Symeon, præsentibus oratione indicta, [Hostes precibus profligat,] primus ipse genua ac faciem pronus humi figens, expelli infestos inde hostes precatus est. Nec interposita mora ulla, ex equis curribusque deturbati in terram, nihil progredi ulterius curarunt, sed citissime qua venerant reversi sunt. Alias eorumdem Assyriorum quidam redierunt ad montem, adversus quos Sanctus solito medicamine, precatione inquam, usus, dixit: Domine Deus universæ carnis, qui montem Sinai tempore Moysis servi tui operuisti caligine, [seque ac suos eis invisibiles præstat,] operi in præsentia nos quoque gratia tua ut ne deprehendamur ab impiis hisce. Nec plura (o abyssum bonitatis, o aures divinas, precationibus timentium Deum numquam non intentas!) caliginosa nubes cælo effusa non modo Symeonem non permisit videri a barbaris, sed neque sociorum ejus quemquam. Ita illi quidem discesserunt, nec columnam aut quæ infra columnam agerentur cernere, nec audire quidquam omnino permissi: copiosior autem Symeonem perfudit, gratia cū & facies ejus mirabiliter rutilaret, & suavissimum quemdam varii unguenti odorem diffunderet: quod etiam Discipulorum non nemo, sub auroram animadvertens quantus a vultu splendor, quanta ab ejus corpore fragrantia promanaret, condiscipulis mirabundus narravit.

[65] Ceterum cum jam sæpius tentato prælio persuasum haberet cacodæmon, nihil quidquam adversus Sanctum perficere se posse; aperto marte congredi non ausus, dolose per discipulos insidias struit, gravi mentes illorum terrore succutiens; adinventoq; prȩtextu quod continus Assyriorum incursibus expositi essent, persuasit eis ut transferendas in locum securiorem sedes decernerent. [Deseritur a discipilis,] Adeunt ergo bene mane Symeonem, rogantes, secum tantisper loco ut cedat, dum in patriam suam rediissent Assyrii: Neque enim possumus, inquiunt, morari diutius in hoc monte, propter crebras hostium incursiones. Tantum vero abfuit, ut is tale quid admitteret; ut omnem potius lapidem moverit, quo ipsos retineret. Cumque multa dixisset tentassetque, nec acquieturos sibi umquam videret; Itote, inquit, Fratres in pace; si vos namque, amici ac proximi mei, eminus stare malueritis, ego nihilominus semper mente vobiscum sum. Cum haæc dixisset Sanctus, dimittentes ipsum in columna discipuli recesserunt. Invadentibus autem continuo monasterium barbaris, porrigens Symeon ad cæsum manus; Domine, inquit, omnipotens, qui in brachio virtutis tuæ disperdidisti inimicos tuos, confortetur nunc quoque manus tua, exaltetur dextera tua. Nondum ille precari desierat, & barbari, jam imbelles, fuga se inde proripiebant; dixisses, potenti quadam manu expulsos.

[66] Tametsi porro famulus Dei a discipulis suis ita destitutus desertusque fuerit, gratia tamen divina, admodum præsens, [sed visitur a Deo.] a latere ejus numquam abscessit; non tantum mentem illius lætitia replens, sed ineffabilem quamdam, uti diximus, diffunderis fragrantiam, quæ lacernæ qua amictus erat, ad extremum usque inhæsit. Gaudebat itaque solitudine, ac tribus consequentibus diebus soli orationi & Deo vacans (usque eo enim potens es, Domine, & veritas tua in circuitu tuo) conspicatur utrimque Sanctos Angelos duos, alterum a dexteris, alterum a sinistris, dicentes ipsi: Confide, non enim solus es; sed nos tecum sumus. Interea barbaris reditum in patriam meditantibus, servantur & discipuli: visoque quanta Symeon lætitia atque gratia redundaret, lætis vocibus ipsi quoque gratias Deo reddiderunt.

ANNOTATA CI.

a Dubium est utrum velit supra, id est ultra Daphnes suburbium habitasse juvenem, cui hoc accidit; an ibi existenti infortunium cæcitatis obvenisse.

b Achan is fuit, qui Iosue 7 de anathemate Iericho tulit (uti Septuaginta habent) γλῶσσαν linguam, quod vulgatus textus regulam vertit: Ms. nostrum βούγλωσσον, quæ herba cum floret in scapum assurgit, instar longioris virgæ, rectum ac teretem.

c Seniorem Chosroën hic intellige, avum ejus qui postea Crucem cœpit: ille autem anno 539 Syriam depopulatus est, qua de re Theophanes ad annum 12 Iustiniani.

d Describit fuse obsessam, captam, vastatam urbem Procopius lib. 2 de bello Persico Cap. 8. Libro etiam 2 de Ædificiis Cap. 8, ubi multa de restauratione urbis per Iustinianum locutus, hæc subdit: Ita Justinianus Aug. prospexit muris Antiochiæ, quam & ipse restituit, cum eam hostes flamma funditus delevissent. Rebus enim consumptis omnibus penitusque sublatis, nihil ut urbis incensæ, nisi ruderum tumuli, passim extaret; quo cujusque domus antea stetisset loco, dignoscere Antiocheni non poterant.

CAPUT IX.
Liberatio captivorum: transitus in montem mirabilem; alia miracula.

Ἀλλὰ τίς ἂν λόγος τὰ τηνικαῦτα παρὰ τοῦ θείου Συμεὼν γεγονότα, καὶ ὅπως τῶν αἰχμαλωτισθέντων πολλοῖς ὀπτανόμενος ἀνίει τῆς αἰχμαλωσίας αὐτοὺς, καὶ διὰ μέσων ἔσωζε τῶν βαρβάρων, ἐν βραχεῖ παραστήσειεν; ἑνὸς δὲ, καὶ δύο τούτων ἀναγκαῖον ἐπιμνησθῆναι. ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἔναγχος ληφθεὶς ἀδελφὸς, οὗ καὶ μικρῷ πρόσθεν λόγος ἔθετο μνήμην, τὰ τοῦ Ἁγίου θαυμάσια, οἷα εἴωθεν ἐν ἀμηχάνοις κακοῖς οὖσα ψυχὴ τῶν χρηστοτέραν ἐλπίδα παπεχομένων ἠδέως ἀναμιμνήσκεσθαι, πρός τινα στρατιώτην σχολάριον ἐξηγεῖτο, αἰχμάλωτον καὶ αὐτὸν ἀγόμενον, καὶ ὑπὸ σιδηραῖς κατεχόμενον πέδαις· καί τι καὶ κλαίων ἐπ᾽ ἐνίοις αὐτῶν, εἶτα ζέσας τὴν ψυχὴν τοῖς περὶ αὐτοῦ διηγήμασιν, ἐκ μέσης τε τὸ τοῦ Ἁγίου ὄνομα καρδίας καλέσας, ὥστε τῆς χαλεπῆς ἐκείης ἀπαγωγῆς ἀνεθῆναι, διὰ μέσου τῶν βαρβάρων ὁρμᾷ, καὶ μὴ δ᾽ ὑπὸ, τοῦ τούτων κατασχεθεὶς, ἀνασώζεται. Ὅπερ στρατιώτης ἰδὼν, καὶ πιστεύσας δύνασθαι τοῦτο καὶ ἐπ᾽ αὐτῷ τὸν Ἅγιον δράσαι, βοᾷ μετὰ θερμῶν δακρύων εὐθὺς, Δέσποτα Χριστὲ Θεὸς τοῦ δούλου σου Συμεὼν, ῥῦσαί με τῆς πικρᾶς ταύτης καὶ βαρβάρου χειρὸς καὶ δουλείας. Ταῦτα καμνούσῃ ψυχῇ φθεγξαμένου (Κύριε Θεὸς τῶν δυνάμεων τίς ὅμοιός σοι;) τὰς μὲν σιδηρὰς ἐκείνας αὐτίκα πέδας εἶχεν γῇ, αὐτὸς δὲ ἀνὰ μέσους ὀξεῖ τῷ ποδὶ τοὺς βαρβάρους ὲχώρει, πρὸς τὴν οἰκείαν φερόμενος· ὃς ἀπαθὴς κακῶν ἐπανελθὼν, ἓκαστα σαφῶς ἐξηγεῖτο.

Γέρων τις τὰς ὄψεις ἀνακοπεὶς, κάθητο τυφλὸς προσαιτῶν· ἐτύγχανε δὲ ἄρα κατωτέρω μικρὸν τῆς μονῆς, ὅτε δι᾽ ὀλίγου ταύτης ἦλθον οἱ βάρβαροι, καί τις αὐτῶν (οἷα φιλεῖ βάρβαρος χεὶρ, ἕτοιμος εἰς ἀναίρεσιν εἶναι, καὶ παίγνιον ἡδύ τι ποιεῖσθαι τὴν ἑτέρων ἀπώλειαν) τῷ ξίφει τοῦ τραχήλου κατενεγκὼν, καιρίαν τὸν γέροντα πλήττει· καὶ μὲν ἄφωνος ἔκειτο, μόνῳ τῷ μικρὰ πνέειν νεκρὸς εἶναι μὴ πιστευόμενος. Ὅπερ οὖν τὸν τοῦ Θεοῦ θεράποντα τῷ ἐνοικοῦντι πνεύματι γνόντα, ἐντείλασθαί τισιν ἀνελομένους τὸν γέροντα κομίσαι πρὸς ἑαυτόν. Τοῦ τυφλοῦ τοίνυν παρὰ τῷ κίονι κομισθέντος, γῆν ἐκεῖνος καὶ ὕδωρ λαβὼν εὐλόγησεν, εἶτα τῶν μαθητῶν ἑνὸς ταῦτα τῇ πληγῇ ἐπιθέντος, γίνεταί τι κᾀνταῦθα σημεῖον, ὀφθαλμῶν μᾶλλον ὤτων εἰς πίστιν δεόμενον· οὐ γὰρ ὀστᾶ καὶ νεῦρα μόνον εὐθὺς, τό γε παράδοξον, συνῆπτο πρὸς ἄλληλα, ἀλλὰ καὶ αὐτὸ τὸ τῶν ὀφθαλμῶν φῶς, καὶ τούτου παραδοξότερον, τῷ τυφλῷ ἀποδέδοτο, ὡς καὶ τὴν γείτονα θανάτου πληγὴν ἐκείνην μετὰ βραχὺ συνουλῶσαι, καὶ τὰς ὄψεις ἐῤῥῶσθαι, μιᾶς καρπὸν εὐχῆς διπλὴν θεραπείαν κομισαμένῳ. Ὅπερ τῷ ταχεῖ τῆς φήμης πτερῷ πανταχοῦ ἀθρόον διαφοιτῆσαν, πολλὰ πανταχόθεν πλήθη ποικίλαις νόσοις κατεχομένων παρὰ τὸν Ἅγιον ἐποίει συῤῥεῖν, οὃς ἐκεῖνος εὐχῇ καὶ σφραγίδι, τῷ τε μεγάλῳ καὶ ποθεινῷ τοῦ Ἐμμανουὴλ ὀνόματι θεραπεύων, ὑγιεῖς ἀπέλυεν ἐπανήκειν.

Ὁρῶντα τοίνυν τὸν πολὺν περὶ αὐτὸν ὄχλον, καὶ ὅπως ἡσυχάζειν οὐκ εἶχεν ὅσον ἐβούλετο, τὸ Ἀποστολικὸν ἠκεῖνο εἰσῄει, Μή πως ἄλλοις κηρύξας αὐτὸς ἀδόκιμος γένωμαι. Περιενόει δὲ ἤδη καὶ Ἡλιοῦ τὸ Καρμήλιον, τοῦ τε Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ τὴν ἐπὶ τὸ τῶν Ἐλαιῶν ὄρος ἄνοδον· ἄλλως τε δ᾽ ἦν καὶ Θεοῦ τὸ πρᾶγμα οἰκονομία, ὑφ᾽ ᾧ καὶ κίνημα καρδίας Συμεὼν, καὶ ἐνθύμιον, καὶ ἐγκατάλειμμα ἐνθυμίου πεποίητο. Ἔγνω τοιγαροῦν τὸν κίονα μὲν απολιπεῖν, ἐφ᾽ οὗ ὀκταετῆ στάσιν ἤνυεν ἤδη, τῷ δὲ μεγάλῳ πλησίον ὄρει προσαναβῆναι, ὅπερ δεξιᾷ τοῦ κίονος ἀνιόντι διάκειται· ἦν δὲ τοῦτο ἐσχάτως ἄνυδρον, καὶ διὰ τοῦτο κομιδῇ μὲν ἀνθρώποις ἄβατον, ἑρπετοῖς δὲ καὶ θηρίοις ἡδίστη διατριβή. Ἐπ᾽ αὐτὸ τοίνυν ἀνελθεῖν καὶ γνώμης ἅμα καὶ μελέτης ἔχων, ἐδόκει τὸν Κύριον ἡμῶν καὶ σωτῆρα Χριστὸν μετὰ στρατιᾶς Ἀγγέλων οὐδ᾽ ὅσης ἀριθμήσασθαι ῥᾴδιον, ἐπ᾽ αὐτὸ καταβεβηκότα ἰδεῖν, νεφέλην τε φωτὸς τὰς ὑπωρείας κύκλῳ καλύπτουσαν, φωνῆς τε ἀπὸ τῆς νεφέλης ἀκοῦσαι, Σπεῦσον, ἀνάβηθι Συμεὼν ἐπὶ τὸ θαυμαστὸν ὄρος τοῦτο, λεγούσης· οὕτω γὰρ ἂν ἀπὸ τοῦ νῦν εἴη καλούμενον· ἡγίασται γὰρ παρ᾽ ἐμοῦ, ἐφ᾽ ᾧ καὶ θαυμαστώσω μᾶλλον τὸ ὄνομά σου, ὄτι καὶ μετά σού εἰμι ἐγώ. Ὑπεδείκνυ δὲ φωνὴ καὶ πέτραν, ἐφ᾽ ἧς Κύριος ἡμῶν καὶ Θεὸς ἑωρᾶτο, ἐπ᾽ αὐτὴν ἀναβῆναι τὸν Συμεὼν ὑποτιθεμένη. Τὸ δὲ τῆς ἀπροσίτου θέας ἐκείνης τῶν ποδῶν ὑποπόδιον, φεῦ τοῦ φωτὸς! ὡς καὶ αὐτοῦ φαιδρότερον μᾶλλον ἦν ἐκλάμπον ἡλίου. Τὰ μὲν δὴ τῆς ὀπτασίας, καὶ τῆς ἐπὶ τὸ θαυμαστὸν ὄρος κλήσεως τοῦ Ἁγίου τοιαῦτα.

δὲ τὴν ἀδελφότητα συγκαλέσας, καὶ αὐτοῖς ἕκαστα ὡς ἴδοι διηγησάμενος, ἕνα τὲ τῶν πρεσβυτέρων τὴν ἡλικίαν, καὶ τρόπων χρηστότητι μαρτυρούμενον, προεστᾶναι τῆς μονῆς καταστήσας· ἐπευξάμενός τε αὐτοῖς, καὶ Θεῷ παραθέμενος, τοῦ κίονος κάτεισι, καὶ τῆς ἐπὶ τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους φερούσης ἅπτεται, ὁδηγῷ τῇ φανείσῃ χρώμενος ὄψει, καὶ τὴν πέτραν ἐκείνην καταλαβεῖν ἐπειγόμενος. Πῶλος μὲν οὖν ἦγεν αὐτὸν, ἐφ᾽ ὣν οὐδεὶς ἀνθρώπων ἐκάθισε πώποτε, τῆς τοῦ ὀφθέντος εὐδοκίας οἰμαι Χριστοῦ καὶ τοῦτο σύμβολον καὶ τῶν σημείων, ὧν ἐπιβαίνων τοῦ ὄρους Συμεὼν ἔμελλε τῇ αὐτοῦ δυνάμει ποιεῖν· καὶ διὰ τοῦτο καὶ αὐτὸς ἐπὶ πώλου φερόμενος, ὡς ἐπὶ τὴν Ἱερουσαλὴμ ἐκεῖνος, καὶ ὁμοιότητι (φθέγξομαι γὰρ, εἰ καὶ τολμηρὸν) τοῦ Δεσπότου τετιμημένος.

Ἦν δέ τις κατἀ τὴν μονὴν ἀκινήτως τοῦ ποδὸς ἔχων, καὶ τοῦτον ἐσχάτως πεπηρωμένος· πάντων τοίνυν ὅσοι τῷ Ἁγίῳ προσίεσαν θεραπείας ἀξιουμένων, ὅτῳ δήποτε τούτων ἔκαστος πάθει κατείχετο, ἐπ᾽ αὐτῷ μόνῳ τὰ τῆς ἰάσεως, οὐκ οἶδ᾽ ὅπως, λόγοις ἀποῤῥήτου πάντως οἰκονομίας, ὤκνει καὶ ἀνεβάλλετο. Οὗτος τοιγαροῦν εἰς δεῦρο ταμιευθεὶς, προσάγεται τῷ Ἁγίῳ μετὰ τὴν ἐκ τοῦ κίονος κάθοδον, ἐκείνου κελεύσαντος· εὐχῇ τε καὶ σφραγῖδι, τῷ συνήθει φαρμάκῳ, ῥώννυται, ὅς καὶ δρομαίως εὐθὺς ἦν τοῦ Ἁγίου προπορευόμενος, πράγμασι μᾶλλον οὐ ῥήμασι μεγαλύνων τὰς ἑαυτοῦ σωτηρίας. μέντοι Συμεὼν τε δι᾽ ὀλίγου τῆς κορυφῆς τοῦ ὄρους γεγόνει, ἀποβὰς τοῦ πώλου προσηύξατο, καὶ τῆς τέλος ἤδη λαβούσης, ἀκούει στρατιᾶς Ἀγγέλων τὸ Ἀμὴν ἐπειπούσης. Σταυρὸς δὲ λίθινος ἐπέχει τὸν τόπον, ὅν μετὰ τὴν εὐχὴν ἐκεῖνος ἱδρύσατο. Ἀτενίσας οὖν τοῦ Θεοῦ δοῦλος, ὁρᾷ τὴν τοῦ ὄρους κορυφὴν θείᾳ χάριτι περιλαμπομένην· καὶ γνοὺς τοῦτον ἐκεῖνον εἶναι τὸν ὑποδειχθεντα τόπον αὐτῷ, ἄσμενος εὐθέως προστρέχει, καὶ τῆς πέτρας, ἐφ᾽ ἧς τοὺς δεσποτικοὺς εἶδε πόδας ἑστῶτας, χαίρουσιν ὡς εἶχε ποσὶν ἐπιβαίνει. Τὸν μέντοι πῶλον εἰς τὴν μονὴν ὑπὸ τῶν μαθητῶν καταχθέντα, τρίτη μετὰ τὴν κάθοδον ἡμέρα εἶχε νεκρὸν, οὐδὲν πλέον ἐπιβιόντα, οὐδέ τινα ἕτερον ἐπιβῆναι τὸ παράπαν αὐτοῦ ἀνασχόμενον.

Τῆς μὲν οὖν ἡλικίας εἰκοστὸν ἦν τοῦτο ἔτος τῷ Συμεὼν, τῆς δ᾽ ἐπὶ τοῦ προλαβόντος κίονος στάσεως ὄγδοον· δὲ στὰς ἐπὶ τὴν πέτραν ἡδέως, τὴν τε μηλωτὴν περιθέμενος, καὶ ταύτη Θεῷ κατὰ μόνας ὁμιλεῖν τὸ μετὰ ταῦτα νομίσας, ὡς τῆς ἐπιούσης ὄχλον οὐκ ὀλίγον εἶδεν ἀσθενῶν πλήθη φόρτον κομίζοντας, οἵ τινες τῷ κίονι παραβαλόντες, καὶ τοῦτον ἀνελθεῖν τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους πυθόμενοι, οὐ δὲ τὴν ἄνοδον ὤκνησαν. Τούτους τοίνυν ἰδὼν, καὶ οἷον ἄθυμος γεγονὼς, εἰ μὴ δ᾽ ἐνταῦθα συγκεχώρηται ἰδιάζειν· ὅμως πρὸς τὰ τούτων δάκρυα καὶ τοὑς ὀδυρμοὺς παθὼν, καὶ χεῖρας ἑκάστῳ τῶν κακῶς ἐχόντων ἐπιθεὶς ἰασίμους, ὑγιεῖς ἀπολύει.

Ἐφάνη δὲ τηνικαῦτα λέων ἀνὰ τὸ ὄρος, ὃς ἀνθρώπῳ τινὶ συναντήσας πρὸς τὸν Ἅγιον ἀνιόντι, ἄγριόν τι καὶ κομιδῇ φοβερὸν ὥρμησεν ἐπ᾽ αὐτόν. δ᾽ ἐν ἀφύκτῳ κινδύνου ὢν, καὶ ὑποδέους ὅτι καὶ δράσει μὴ ἔχων, τὸν στέφανόν φησι καὶ τὴν ἄνωθεν τοῦ Συμεὼν χάριν, ἀπόστρεψον ἀπ᾽ ἐμοῦ μηδέν με βλάψας λυμηνάμενος. Καὶ θὴρ αὐτίκα τὴν τοῦ ὅρκου δύναμιν αἰδεσθεὶς, ἀπῆλθε, μηδὲν αὐτὸν πλέον διαταράξας. Ταῦτα μὲν παρὰ τὸν Ἅγιον ἀνελθὼν ἐξηγήσατο· οἱ δὲ παρόντες περιδεδεεῖς γεγονότες, δέονται κοινῇ τοῦ Ἅγίου ἀπελαθῆναι τὸν θῆρα τοῦ ὄρους. Κᾀκεῖνος εὐθὺς Ἀναστάσιόν τινα (εἷς δὲ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν οὗτος, ἀφ᾽ οὗ καὶ αὐτὸς, κατὰ τὸν ἐμὸν Ἰησοῦν τὸν οἰκεῖον δεσπότην καὶ νομοθέτην, ἐκβεβλήκει ἑπτὰ δαιμόνια) τοῦτον οὖν ὀνομαστὶ καλέσας, Ἄπιθι παρὰ τὸ τοῦ λέοντος κατάλυμα, ἔφη, καὶ τάδε ἐρεῖς αὐτῷ, Ἐνὀν όματι Κυρίου, φησὶν παῖς αὐτοῦ Συμεὼν ἀπόστηθι τοῦ ὄρους τούτου· οὐκ ἔσται γάρ σοι κατοικία, οὐ δὲ διατριβὴ ἐν αὐτῷ. Ταῦτα μὲν, ἀπελθὼν εἰρήκει τῷ λέοντι· δὲ ὑπήκουσεν ὅσα καὶ οἰκέτης εὐγνώμων ἀγαθῷ δεσπότῃ πειθόμενος, τοῦ τε ὄρους εὐθέως ἀπῆρεν ὑπὸ τοῖς πάντων ὄμμασι, καὶ πρὸς τὸν Μέλαντα καλούμενον ποταμὸν, καὶ τὰ τῆς Ἀμανοῦ ἐχώρησεν ὄρη· τιθασσὸς οἷα καὶ χειροήθης, ἀντὶ τοῦ πρώην βλοσυροῦ καὶ βιαίου, γεγενημένος. Ὅπερ οὖν οὐ δὲ μίαν θαύματος ὑπερβολὴν ἀπολεῖπον, θαυμασιώτερον ἔτι μᾶλλον ἔχει τὸ ἐπαγόμενον, ὅτι καὶ εἰς ὥρας ἐξ ἐκείνου θὴρ εἰς τὴν τοῦ Ἁγίου μάνδραν ἐτησίως ἐφοίτα, πρὸ πυλῶν τε αὐτῆς ἱκανῶς ὠρυόμενος, καὶ τὰ τῆς ὑποταγῆς οἷον ἐπιδεικνὺς, ἐπιεικὴς ἐκεῖθεν καὶ ἥμερος εἰς τὰ οἰκεῖα πάλιν ἤδη ἐχώρει, εἴπου τισὶν ἀνὰ τὴν ὁδὸν ἐντύχοι, αἰδοῖ εἴκων καὶ αὐτῆς ἐξιστάμενος.

Ἐν τούτῳ δὲ λοιμικῆς νόσου τοῖς ἀνθρώποις ἐπισκηψάσης, πόλεις τε καὶ ἀγροὺς καὶ κώμας φθειρούσης ἀτεχνῶς καὶ λυμαινομένης, γνοὺς τοῦ Θεοῦ θεράπων ὅτι ὠργίσθη θυμῷ Κύριος ἐπὶ τὸν λαὸν αὐτοῦ, τὰ τε σπλάγχνα παθὼν ἐπ᾽ αὐτοῖς, μιμεῖται τὸν Φινεὲς καὶ αὐτὸς, καὶ χεῖρας ἱκετηρίους, εἰ βούλοι δὲ ἱλαστηρίους ἐκτείνας Θεῷ μέχρι τούτου τὰ τῆς πληγῆς ἵστησι, μηκέτι περαιτέρῳ ταύτην ὁδεῦσαι παραχωρήσας. Καὶ οὐ τοῦτο μόνον θαυμάσαι ἄξιον, ἀλλ᾽ ὅτι καὶ τὰ τῆς ἰάσεως αὐτῷ δέδοτο· πολλοὶ γὰρ ἐξ ἐκείνου τῶν ὑπὸ τῆς τοιαύτης νόσου κατειλημμένων, τὸ τοῦ θείου Συμεὼν ἐπικαλούμενοι ὄνομα, ἐδόκουν οἴκοι τοῦτον ὁρᾷν, (ὢ τοῦ θαύματος!) ἐπισκεπτόμενον ὥσπερ καὶ τὴν νόσον αὐτοῖς θεραπεύοντα· καὶ ὄψις ἔργονἦν, καὶ τὴν φαντασίαν ἀλήθεια διεδέχετο, καὶ τὴν νόσον εὐθὺς ἀπετίθεντο. Πολλοὶ δὲ καὶ τῶν ἑτέροις πάθεσι καὶ νόσοις ἐταζομένων, λυχνίαν κατ᾽ οἶκον ἅπτοντες θυμίαμά τε προσφέροντες, διὰ μεσίτου τὸν Θεὸν τοῦ οἰκείου θεράποντος ἐπεκαλοῦντο, καὶ τοῦ λυποῦντος ἕκαστος ἀπηλλάττετο· ὅσοις δὲ τοῦ μὲν ἀρκοῦντος χεὶρ ἐλαίου ἠπόρει, βραχὺ δέ τι πορίζοντες ἑαυτοῖς, λυχνίαν ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ ἁγίου ἧπτον, εἰς τρίτην ἑξῆς ἡμέραν, καὶ τετάρτην αὐτῇ τὰ πολλὰ (ὡς θαυμαστὸς Θεὸς ἐν τοῖς Ἁγίοις αὐτοῦ!) τὸ φῶς οὐκ ἐσβέννυτο, ἅπερ οἱ τῶν θαυμάτων ἀπολαύοντες τούτων, παρὰ τὸν Ἅγιον εὐθὺς ἀνιόντες ἀπήγγελλον.

[67] Verum quis sermo res a divino homine ea tempestate gestas, quot servituti addictos libertati restituerit, & per medios hostes salvos eduxerit, paucis queat ob oculos ponere? unum alterumve necesse est memorare. Frater ille, cujus a barbaris capti mentionem fecimus paulo a ante, mirabilia Sancti opera (ita enim fieri consuevit ut anima, [Duos captivos per medios hostts liberat.] intolerabilibus ærumnis pressa, cum quadam voluptate in memoriam illa revocet, quæ meliorem adferre spem nata sunt) cuidam militi b Scholari, qui & ipse in carcerem abreptus ferreis compedibus constringebatur, narravit. Et tum quidem suis sociique ærumnis illacrymabatur; deinde animo inter hujusmodi narrationes æstuans, ex intimo corde nomen Sancti invocat: ut dura illa servitute laxaretur, precatur; per mediam barbarorum turbam pervadit; ac nemine uno prohibere aut retinere conato, libertatem consequitur. Rem novam intuitus miles, credensque, eadem in se quoque Sanctum posse, confestim non sine lacrymis exclamat: Domine Jesu Christe, Deus famuli tui Symeonis, eripe me e barbarorum manibus & acerbissima hac servitute. Hisce e corde afflicto prolatis (Domine Deus virtutum, ecquis similis est tui!) ilico ferreæ compedes in terram ceciderunt, & ipse celeri gradu per medios barbaros evadens in patriam delatus est; ac postquam rediisset malis atque ȩumnis liber, singula diserte enarravit.

[68] Senex quidam erat oculis captus, qui juxta viam sedens mendicabat stipem; erat autem paulo infra c monasterium, quando ex improviso illuc venerunt barbari: quorum unus, [Cæcum letaliter saucium curat & visu donat.] (ut est turba illa in cædem prompta, & aliorum interitum gratum sibi lusum reputat) ense in jugulum demisso, letalem seni plagam infligit: qui ita saucius jacebat elinguis, exiguo tantum spiritu qui supererat prohibente quo minus obiisse crederetur. Quam rem interno spiritu cognoscens famulus Dei, quibusdam præcepit, sublatum, senem ad se ut deportarent: quo facto, acceptam terram atque aquam benedixit, & discipulorum aliquis vulneri applicavit. Ecce autem miraculum, non tam aures quam oculos ad fidem faciendam requirens: neque enim ossa solum & nervi, quod ipsum satis mirabile, statim cohæserunt inter se; sed etiam oculorum lumen, quod longe mirabilius, cæco restitutum est: atque ita unius orationis fructum geminam curationem retulit, alteram persanati tantillo tempore letiferi vulneris, alteram usus oculorum recepti. Res tanta, velocibus famæ alis perlata, ubique terrarum statim percrebrescens, undique diversis infirmitatibus laborantes quam plurimos confluere ad Sanctum fecit; quos ipse, precibus & Crucis signo, in excelso & desiderabili Emanuelis nomine sanatos, dimisit domum quemque suam.

[69] Conspicienti porro frequentissimam circum se turbam, [Turbæ frequentiam fugiturus] & cogitanti quod tantam capere quietem non posset quantam vellet, illud Apostoli in mentem venit; Ne forte cum aliis prædicavero ipse reprobus efficiar. [1 Cor. 9, 27.] Quare volvebat animo identidem & Carmelum Eliæ, & montem Olivarum, Christi Domini ascensu celebrem: verum aliud meditabatur providentia Divina, cui Symeon & motiones cordis, & cogitationes mentis, & reliquas animæ operationes commiserat. Statuit igitur, columna, in qua octennem jam stationem egerat, relicta, altum in proximo montem, redeunti a columna ad dexteram situm, conscendere. Erat ille perquam aridus, [montem avium adire meditatur] nec ulla aquæ scaturigine rigabatur: hinc nullis omnino hominum vestigiis tritus, gratum erat serpentibus ac feris stabulum. Jamque Symeon tota mente eo ascenderat, cum visus sibi est Dominum & Salvatorem nostrum Christum, Angelorum exercitu, cujus numerum inire haud facile, comitatum, [& confirmatur a Christo.] in montem illum descendentem, similiter & lucidissimam nubem, radicem illius per circuitum obtegentem intueri: audire vero emissam e nube vocem, dicentem: Festina, Symeon, conscende montem hunc mirabilem: ita enim deinceps appellabitur: sanctificatus namque est a me; in quo mirabilius adhuc nomen tuum faciam, quoniam ego tecum sum. Adhæc monstrabat illa vox petram, in qua Deus Dominus noster conspiciebatur, præcipiens ut illam Symeon conscenderet. Scabellum autem pedum, quod eadem incomprehensibili visione ostendebatur, (o lumen!) longe splendidius ipso sole fulgebat. Atque hæc est visio & vocatio Symeonis in Montem Mirabilem.

[70] Convocato itaque Fratrum collegio, singula quæ viderat enarravit: tum provectioris ætatis quemdā, morum suavitate notissimum, [Quomeodo illum adiverit.] monasterium incolentibus præesse jussit: cumque ipsos Deo precibus commendasset, e columna descendit; atque iter, quod in cacumen montis ducebat, ingressus, clarissima visione ducatum præstante, properavit, ut memoratam petram contingeret. Pullus asinæ deferebat eum, a nemine umquam homine conscensus: id quod ego quidem existimo, symbolum benevolentiæ erga Symeonem Christi Domini fuisse, nec non miraculorum, quæ ille inter adeundum montem virtute hujus patraturus erat: illa enim de causa, & pullo asinæ insedit, uti Christus Hierosolyma ingrediens; & similis Domino (loquar enim tametsi audax videar) haberi meritus est.

[71] Morabatur haud procul a monasterio vir quidam omni pedum motu destitutus, [Miracula in transitu facta.] membrisque misere mutilus, omnibus autem, qui Sanctum adibant, & quantacumque infirmitate afflictabantur, salutem reportantibus, huic uni adhibenda sanationis remedia (nescio sane quam ob rem, nisi quadam occulta & inexplicabili dispositione) lenta erant & differebantur. Sic igitur in hunc usque diem procrastinatus ille, Sancto post descensum e columna sistitur; cujus jubentis ad preces & Crucis signum, consuetam nempe medicinam, ita corrobaratus est, ut statim veloci pede Sanctum præcucurrerit, re potius quam verbis curationem suam extollens. Cumque haud procul a montis vertice abesset Symeon, descendit e pullo & precationi se dedit; qua finita, ingens Angelorum exercitus auditus est accinere, Amen. Crucem autem lapideam habet locus, quam finita precatione ibidem Sanctus posuit: qui oculos inde circumferens, deprehendit verticem montis divina gratia circumfulgentem; eoq; cognoscens ipsum eumdem esse, qui sibi præmonstratus fuerat, volenti animo illuc contendit; ac petram, super quam stetisse Domini pedes conspexerat, gaudens, quam poterat alacerrime, conscendit. Reductus a discipulis ad monasterium pullus, tertia post descensum die mortuus est; quasi pertæsus longiorem vitam atque alium sessorem, quem nullum omnino passus est.

[72] Erat is Symeoni annus ætatis vicesimus, stationis vero, [Ad novam stationem concursus.] in dicta columna actæ, octavus. Dumque super petram voluptate affluens consistit, ac melotem d indutus, istic solitarius deinceps cum Deo colloqui cogitat; postera mox die ecce turbam non modicam cernit, infirmos plurimos succollantem, & ad columnam deportantem. Qui cum propius essent facti, edoctique, Sanctum inde in verticem montis migrasse; eo se sine cunctatione contulerunt. Ubi accedentes conspexit Symeon, animo fuit anxio, quod ne hic quidem sibi soli vivere liceret: nihilominus motus miserorum lacrymis lamentisque, manus singulis imposuit medicantes, & persanatos dimisit.

[73] Apparuit per idem tempus in monte leo, qui cuidam ad Sanctum iter habenti obviam factus, [Leo invocato Symeone mitigatur:] ferus atque admodum terribilis in hominem irruit. Is inevitabili versans in discrimine, atque adeo perculsus ut nec de fuga cogitaret quidem, Per coronam, inquit, & gratiam cælitus Symeoni datam, recede a me, nec quidquam nocumenti aut noxiæ mihi des. Eodem autem momento fera, virtutem adjurationis reverita, inde abcessit, nihil amplius terroris aut turbationis afferens. Rem hanc homo ipse, cum ad Sanctum pervenerat, [quem etiam per discipulum jubet inde migrare.] enarravit. Adstantes autem, concepto inde metu, precati Sanctum sunt unanimiter, ut feram facessere juberet ex monte. Qui Anastasium quemdam (erat is discipulorum unus, ex quo ad exemplum Jesu mei Domini ac legislatoris septem dæmonia exegerat) nominatim vocans; Abi sis, inquit, ad leonis specum. atque hæc illi edicito: In nomine Domini, dicit Domini famulus Symeon, apage ex monte hoc: non enim habitatio tibi hic aut domicilium erit. Hæc, ut jussit, Sanctus, abiens ille leoni edixit: is autem dicto audiens, non aliter, quam servus obsequens benigno Domino, & e monte illo in omnium conspectu migravit, & ad flumen Melanta e montesque Amanos se contulit, quasi, prisco rigore ac ferocia positis, cicur mansuetusque factus. Quod sequitur miraculum nulli omnino quantumvis magno cedere debet, imo admirabilius omnibus est: nempe quod exinde statis per annum temporibus solita fuerit fera ad Sancti mandram venire, aptaque pro foribus voce edita submissionem ac obedientiam quodammodo testificari, tum inde mitis & tractabilis ad proprium domicilium redire, & si quos forte per viam obvios habebat, cum venerationis signo de illa decedere.

[74] Interea pestilens f morbus homines invaserat, qui urbes, agros, [Pestem depellit.] pagos inficiens præsentem illis afferebat perniciem, artemque omnem eludebat. cognovit Dei famulus, quod Dominus adversus populum suum ira succensus esset: tactusque miseratione eorum, exemplum Phinees g imitari constituit; ac supplices seu potius propitiatorias manus ad Deum tetendit, donec luem grassantem sisteret, & progredi ulterius prohiberet. Qua in re non illud tantum admiratione dignum, quod obicem malo posuerit; sed illud quoque vel maxime, quod illi etiam data sit gratia curandi contactos. Multi quippe ex illo tempore ejusmodi morbo correpti, invocato S. Symeonis nomine, videbantur ipsum domi suæ intueri, [In nomine Symeonis miracula varia fiunt.] velut afferentem (res mira!) morbidis medelam ac sanitatẽ. Et vero visio ipsa constabat, ac veritas repræsentationẽ mentis comprobabat, omni infirmitatis languore corporibus depulso. Multi quoque aliis atque aliis ȩgritudinibus doloribusque pressi, lucerna domi accensa oblatoque thymiamate, Deum per intercessionem famuli ejus opem poscebant, & doloribus eximebantur. Quotquot vero olei laborabant penuria, tantillum quid sibi comparantes, accendebant lampadem in Sancti nomine, & triduo consequenti aut etiam quatriduo plerumque (quam admirabilis in Sanctis suis Deus!) lumen non extinguebatur: quod miraculosum beneficium ii, quibus obtigerat, ad Sanctum mox abeuntes, annuntiabant.

ANNOTATA C.I.

a Supra num. 63.

b Scholaris, gr. σχολάριος. Erant autem Scholares, perspectæ probatæque in bello virtutis milites, promoti ad altiorem dignitatem, ut nempe ad custodiam Imperatoris noctu diuque in aula versarentur, & prodeuntem in publicum magnificentiæ & ornatus causa comitarentur: postea tamen illa dignitas non generosioribus collatafuit, sed familiaribus; tandem etiam venalis proposita desidi cuique, teste Agatia lib. 5. Vide plura de his 7 Febr. adActa Sanctorum MIII Militum Martyrum.

c Frequentis concursus ad Sanctum fieri soliti indicium hoc est.

d De melotis vide plura 17 Ianuarii ad vitam S. Antonii Abbatis § 15.

e Vterque versus septemtrionem situs est respectu Montis Mirabilis; at Melas fluvius facile altero tanto remotior quam mons Amanus: ille Cappadociam perluens in Euphratem influit; iste Syriam a Cilicia disterminans ab Ißico sinu versus Boream procurrit, donec Tauro commissus, obliquo tractu ad Euphratem terminatur.

f Hujus symptomata & circumstantias late discribit Procopius lib. 2 Cap. 22 de bello Persico, & Euagrius lib. 4 Cap. 29. Accidisse videtur ex Theophane anno 542.

g In eo scilicet, quod iram Dei averterit a populo; non autem in modo: Phinees enim gladio, ut dicitur Numer. 25. Symeon vero precibus usus placavit Deum.

CAPUT X.
Prædictiones variæ; infimi ab Angelis ad S. Symeonem mißi; misericordia in pauperes.

Ποτὲ γοῦν περὶ τοὺς ἑωθινοὺς ὕμνους τοὺς ἀδελφοὺς συγκαλέσας, Προσευξώμεθά φησιν ἀδελφοὶ περὶ τῆς τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίας· μέλλει γὰρ ταύτης Ἀρχιερεὺς Ἐφραίμιος καταλύειν ἤδη τὸν βίον· ἑώρακα γὰρ ἑμαυτὸν ἐν δῇ δυνάμει τοῦ Πνεύματος ἑστῶτα πρὸς κεφαλῇ τῆς κλίνης, ἐφ᾽ ᾗ καθεύδειν εἰώθει, καὶ Οὐαὶ τῇ πόλει ταύτῃ λέγοντά σου ἐκδημοῦντος, οὐαὶ, καὶ τὴν αὐτοῦ μετάστασιν ὥσπερ ἀποκλαιόμενον. Ἐν ἐμαυτῷ τοίνυν γενόμενος, εὑρέθην δεδακρυμένος, ἐπὶ τῶν παρειῶν τε φέρων τῶν δακρύων τὰ ἴχνη. Δευτέρα τοιγαροῦν ἔκστασις ἐπ᾽ ἐμὲ, καὶ πάλιν οἱ αὐτοὶ θρῆνοι, καὶ πάλιν δάκρυα. Εἶτα καὶ τρίτη περὶ τῶν αὐτῶν ὄψις, καί μοι τοιαύτη τις ἤκουσται φωνή· Τίς οἶδεν ὅθεν ἐρχόμενος εἴη; Ταῦτα μὲν εἰρήκει τοῖς ἀδελφοῖς· οἱ δὲ τηνικαῦτα μὲν ἐπύθοντο περὶ Ἐφραιμίου ὡς ὑγιαίνοι. Μετὰ δὲ ταῦτα καλέσας αὖθις τοῦ Θεοῦ δοῦλος αὐτοὺς, διαυγάζουσα δὲ ἧν ἤδη Παρασκευὴ, Ἀρχιερεὺς τοῦ Θεοῦ κατὰ τήνδε τὴν νύκτα, φησὶ πρὸς αὐτὸν, ἐξεδήμησε· τεθέαμαι γὰρ αὐτοῦ τὴν ψυχὴν ὑπὸ πλήθει λευχειμονούντων τῆδε παραβαλοῦσαν, καὶ ἡσπάσατό με, καὶ μνήμην αὐτῆς ποιεῖσθαι πρὸς Θεὸν ἐνετείλατο, ἔτι καὶ σχέσεως αὐτοῦ πρός τε αὐτὸν ἐμὲ καὶ τὴν μητέρα τὴν ἐμὴν ἀναμνήσασα. Ταῦτα μὲν περὶ τοῦ Ἀρχιερέως τοῖς ἀδελφοῖς προειρήκει· οἱ δὲ τὸν καιρὸν ἐπισημῃνάμενοι, εὗρον τῆς νυκτὸς ἐκείνης τὸν θεῖον Ἐφραίμιον ἐκδεδημηκότα.

Πολλῶν δὲ οἷα εἰκὸς τῆς καθέδρας ἐφιεμένων, καὶ ταύτην ἑαυτοῖς σπουδαζόντων, συνέβη Δομνῖνόν τινα τῆς Θρακῶν ὡρμημένον, πτωχείου κατὰ Λυχνίδα πόλιν ἑνὸς προεστῶτα, τῇ βασιλίδι τηνικαῦτα κατά τινα χρείαν ἐπιδημῆσαι· ὃς νόμῳ φιλίας τισὶ τῶν ἐν τοῖς βασιλείοις ὠκειωμένος, τῷ Βασιλεῖ παρ᾽ αὐτῶν (Ἰουστινιανὸς δὲ ἦν οὗτος) εἰσάγεται. δὲ κανονικῆς ἀκριβείας, ἀποστολικῶν τε παραγγελμάτων ὀλίγα φροντίσας, τῇ πρώτῃ τοῦ ἀνδρὸς θέᾳ καὶ τὴν ψῆφον συνάπτει, Ἰδοῦ τῆς Ἀντιόχου Πατριάρχης εἰπὼν· καὶ τὸν θρόνον εὐθέως Δομνῖνος καταλαμβάνει. Παριὼν δὲ διὰ τῶν προαστείων τῆς Ἀντιόχου, καὶ τοὺς ἐν τῷ ναῷ τοῦ δικαίου Ἰώβ, ὃς πρὸ τῆς πόλεως ἵδρυτο, λελωβημένους ἰδὼν, καὶ δεινῶς αὐτοὺς βδελυξάμενος, δεῖν ἔγνω τούτους ἐκεῖθεν ἀλλαχοῦ μεταστῆσαι, ἵνα μὴ πρὸ τοῦ τῆς πόλεως κόσμου φησὶν ἄγος εἶεν. Ὅπερ αὐτοὺς αἰσθομένους, καὶ πρὸς τὸν Ἅγιον ὡς ἑκαστος εἶχε δυνάμεως ἀνελθόντας, τοὺς μὲν ποσὶ καὶ βακτηρίᾳ, τοὺς δὲ φόρτον ἐκεῖ κομισθέντας, τὴν δὲ τοῦ ἐν Ἁγίοις Ἐφραιμίου συμπάθειαν, καὶ ὅσα μετ᾽ αὐτῶν ἔδρα, οἵας τε τοῦ νῦν Ἀρχιερέως τῆς ἀσπλαγχνίας πεπείρανται, καὶ ὅπως οὐ δὲ πρὸ τῆς πόλεως αὐτῷ τούτους ὁρᾷν ἀνεκτὸν, θρήνοις ἅμα καὶ ὀδυρμοῖς ἀπαγγεῖλαι· τὸν δὲ πολὺν αὐτῶν οἶκτον λαβόντα, Παύσασθε ἀδελφοὶ φάναι· οὐδεὶς ὑμᾶς ἐκεῖθεν μεταστῆσαι δυνήσεται· ἀλλ᾽ παιδεία Κυρίου αὐτὴ συναλγεῖν αὐτὸν διδάξει τοῖς πάσχουσιν, ὥστε πείρᾳ μαθεῖν, γεωργοῦσαν οὐκ ἔσχεν οἴκοθεν τὴν προαίρεσιν. Ταῦτα εἶπε, καὶ μετ᾽ ὀλίγον οὕτω χεῖρες καὶ πόδες τῷ Ἀρχιερεῖ κάμπτονται, ὡς μὴ δὲ δύνασθαί τι δράσαι δι᾽ αὐτῶν τὸ παράπαν, ἀλλ᾽ οἷά τινα νεκρὸν ἔμψυχον διαβασταζόμενον φέρεσθαι.

Ἀνδρί τινι κατὰ τὴν Περσῶν πρὸς χαλεπὸν παλαίοντι δαίμονα, ἀπαλλαγὴν τε τούτου μηδεμίαν εὑρίσκοντι, Ἄγγελος Θεοῦ παραστὰς, ἄπιθί φησι παρὰ τὸν δοῦλον τοῦ Θεοῦ Συμεὼν· οἰκεῖ δὲ κατὰ μετέωρον ὄρος ἐκ πλαγίου τῆς Ἀντιόχου, θαλάσσης οὐ διὰ μακροῦ κείμενον· δι᾽ αὐτοῦ τοιγαροῦν παρὰ Κυρίου ἴασις ἔσται σοι. Καὶ ὃς τὴν μεταξὺ πᾶσαν ἀνύσας, καὶ ὡς τὸν Ἅγιον ἀφικόμενος, ἕκαστα σαφῶς ἀπαγγέλλει. δὲ τοῦ Θεοῦ δεηθεὶς, ἐξελθεῖν τῷ δαίμονι παραγγέλλει· καὶ αὐτίκα κλαυθμοὶ τοῦ δαίμονος καὶ θόρυβοι καὶ κραυγαὶ, οὐκ ἐνεγκόντος τὴν ἐπιτίμησιν, Ἄνες μοι, καὶ ἔξειμι λέγοντος· οἶδα γὰρ τίς τε εἶ, καὶ τις ἐν σοὶ τοῦ Ὑοῦ τοῦ Θεοῦ ἐνέργεια. Ἐν ὅσῳ δὲ ταῦτα ἐπράττετο, ἐδόκει τῷ πάσχοντι στέφανον Συμεὼν τῇ κεφαλῇ περικεῖσθαι· τὸ δὲ τοῦ στεφάνου κάλλος, αἱ δὲ τοῦ χρυσοῦ ὡραιότητες, αἱ δὲ τῶν λίθων αὐγαὶ, δ᾽ ἐπὶ τῷ στεφάνῳ σταυρὸς, τὸ δὲ τοῦ σταυροῦ φῶς, αἱ δὲ τοῦ φωτὸς πάλιν ἀστραπαί τε καὶ χάριτες τὸ δὲ κυκλόθεν τῆς Ἀγγελικῆς. στρατιᾶς πλῆθος, ἀῤῥητόν τι χρῆμα καὶ ἀπόῤῥητον ἦσαν· ὑφ᾽ ὧν χαλεπὸς δαίμων ἐκεῖνος ὡς ἀπὸ πυρὸς ἀπηλλάγη, ὡς μετὰ ταῦτα σαφῶς ἐκνήψας αὐτὸς τοῦ πάθους ἀπαλλαγεὶς ἐξηγεῖτο, ὑγιὴς εἰς τὴν οἰκείαν ἐπανιὼν, καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ ἔργα τοῖς ἔθνεσιν ἀπαγγέλλων.

Νεανίσκῳ τινὶ δαίμων ἐπιπηδήσας, ούτω κακῶς αὐτὸν διετίθει, ὡς καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῷ νεανίσκῳ δοκεῖν ὑπὸ τῆς πολλῆς τοῦ σώματος τάσεως μέλλειν ἤδη τῶν οἰκείαν πυθυμένων ἐξάλλεσθαι. Κινδυνεύοντι τοίνυν, καὶ τοῖς ὅλοις ἀπορουμένῳ, Ἄγγελος ἄνωθεν ἐπιστὰς ἐν εἴδει καὶ σχήματι στρατιώτου, ἀφικέσθαι παρὰ τὸ θαυμαστὸν ὄρος αὐτὸν, πρὸς τὸν θεῖον Συμεὼν ἐπισκήπτει, Αὐτὸς γάρ σέ φησι τῆς τοῦ δαίμονος ἐπηρείας ἐλευθερώσει. Αὐτίκα γοῦν ἐν νεανίσκου τῷ Ἁγίῳ παραβαλόντος, ἐκείνου τε τὴν ἄμαχον αὐτῷ τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδα ἐπιβαλόντος, ἐδόκει διὰ πυρὸς ἀστραπῆς δαίμον ἑαυτὸν ὁρᾷν τιμωρούμενον· Τί τοῦτο δοῦλε τοῦ Θεοῦ λέγων; τί με δεινῶς πυρπολεῖς; οὐ δὲ γὰρ τὴν ἔν σοι τοῦ Θεοῦ χεῖρα δύναμαι στέγειν τὴν φοβερὰν, τις οὐχ ἡμᾶς πέφυκε μόνον μάστιξι πυρίναις ἐλαύνειν, ἀλλὰ καὶ νόσους τῷ λαῷ παντοδαπὰς θεραπεύειν. Ταῦτα τὸ πονηρὸν ἐκεῖνο πνεῦμα τῇ τοῦ πάσχοντος γλώττῃ φθεγξάμενον, εὐθὺς ἀπελήλατο· οὗπερ νεανίσκος ἀπαλλαγεὶς, Ἄγγελον ὑπ᾽ ὀφθαλμοὺς ἑώρα τῷ Συμεὼν ἐν ὁμοιώματι στρατιώτου παρεστηκότα, ὡς αὐτὸς ὕστερον ἐξηγεῖτο, καὶ αὐτῷ γνησίως διαλεγόμενον. Εἴτα καὶ περὶ τοῦ ποδὸς ἐδεῖτο· ἦν γὰρ ἀσθενῶς ἔχων τῷ νεανίσκῳ, μικροῦ δὲ καὶ ἀχρήστως ποὺς· χεῖρα τοίνυν τῷ ποδὶ τοῦ Συμεὼν ἐπιθέντος εὐχῇ κατεπαιδομένην, τῷ τε τοῦ σταυροῦ τύπῳ διασφραγίσαντος, ὑγιῶς αὐτίκα, καὶ θατέρῳ τὸ πᾶν εἶχεν ὁμοίως.

Ἕτερός τις δαίμονι τὴν ὁψιν διάστροφος, τὸ τοῦ θείου Συμεὼν ὄνομα εἰς ἴασιν τοῦ πάθους ἐπεκαλεῖτο, καί ποτε τοῦτον ἐν αἰθέρι μέσῳ ῥάβδον διὰ χειρὸς ἔχοντα πυρίνην ὁρᾷ, καὶ σφοδρῶς ἐπ᾽ αὐτὸν φερόμενον. Τοῦ γοῦν ἀκαθάρτου πνεύματος ἐκείνου τὴν ἔφοδον οὐκ ἐνεγκόντος, ἀλλ᾽ εἰς φυγὴν ἀγεννῆ τραπομένου, τό τε πρόσωπον τῷ πάσχοντι εὐθέως ἀποκατέστη, καὶ ὀρθῶς αὐτῷ τοῦ λοιποῦ καὶ κατὰ φύσιν εἶχεν. Ὄφει δέδηκτό τις ἰοβόλῳ τὸν πόδα, καὶ σῆψιν ἰὸς ἐμποιήσας, οὐ χεῖρα μόνον καὶ τέχνην ἰατρῶν ἀπαγορεύειν ἐποίει, ἀλλ᾽ ἤδη καὶ θάνατον ἠπείλει σαφῆ· πρὸς ὃν καὶ μόνον πάσχων, τῶν ἄλλων ἀπογνοὺς ἁπάντων, ἑώρα. Ὑποτείνουσι δέ τινες τὰς εἰς τὸν Ἅγιον ἐλπίδας αὐτῷ, καθάπερ ἐκείνου μόνου στῆναι πρὸς οὕτω φανερὸν κίνδυνον δυναμένου· οἷς καὶ πιστεύσας, καὶ τὸ τοῦ Ἁγίου καλέσας ὄνομα, καὶ τῆς ἐκείνου γῆς ἐπιβαλὼν τῷ ποδὶ, αὐτίκα ἔῤῥωτο.

Ἄξιον δὲ μὴ δ᾽ ἐκεῖνο παραλιπεῖν, αἴτιον ὄν μάλιστα τοῦ τοιαῦτα θαυματουργεῖν. Προσῆλθέ τις προσαιτῶν τῷ Ἁγίῳ Δίου μηνὸς, ὃν παρ᾽ ἡμῖν γλῶττα Νοέμβριον καλεῖν οἶδεν. δὲ πείσθητί, φησιν, ἀδελφὲ, ὡς οὐδὲν ἄλλο μοι πρόσεστιν, ὅτι μὴ τὸ τρύχινον ἔνδυμα τοῦτο, καὶ σύγγνωθι· ὅπερ εἰ βούλει λαβεῖν, ἰδού σοι καὶ αὐτὸ ἀποδύομαι. Τοῦ δὲ, δεῖσθαι καὶ τούτου διὰ τὴν πενίαν εἰπόντος· Εὐλογητὸς Κύριος Θεὸς ἔφη· καὶ ἀποδυσάμενος εὐθὺς, Δέξαι ἀδελφὲ λέγει. Καὶ μὲν ἀπήει λαβὼν· δὲ γυμνὸς ἀπολέλειπτο, οὐ δ᾽ ὁτιοῦν κάλυμμα σαρκὸς ἕτερον, ὅτι μὴ μόνον ἐπί τοῦ στήθους κουκούλιον βραχὺ περικείμενος· καὶ οὐ ταύτη μόνον παραχειμάσας, ἀλλὰ καὶ εἰς ὄγδοον ἑξῆς διακαρτερήσας μῆνα. Εὐγενίου δὲ τῶν μαθητῶν ἑνὸς παραβιαζομένου τοῦτον λαβεῖν τι περιβόλαιον ἑαυτῷ, ἡνίκα μάλιστα χειμῶνος ἐνειστήκει τὸ ἀκμαιότατον· ἰχθὺς, ἔλεγεν, ἐπεὶ δ᾽ ἂν μᾶλλον χειμῶνος ῥιγώσῃ, γλυκύτερος γίνεται, καὶ οὐ δὲ δυσῶδές τι τούτου ἀπόζει· ὥσπερ τουναντίον ὅσῳ θέρους θερμαίνεται, τοσοῦτον οὐκ ἀηδέστερος γίνεσθαι μόνον, ἀλλὰ καὶ σκώληξι πέφυκεν βρύειν· οἳ δήπουθεν ἀναμένουσιν ἐκεὶ καὶ ἡμᾶς, ἐνδύμασι καὶ βρώμασι τοῦ βίου θερμαιομένους.

Ὁρᾷ ποτε, θεωρίαν Συμεών· δὲ ἦν (ὡς αὐτὸς τηνικαῦτα οὐκ ἀπεκρύψατο) σεισμὸς ἐπὶ τὴν Ἀντιόχου, πᾶσαν οὐ γῆν μόνον, ἀλλὰ καὶ καρδίαν σαλεύων, ὅπερ ἀγανακτήσεώς φησι Θεοῦ σύμβολον· εἶτα καὶ τὸ τῆς ἀπειλῆς φάρμακον τὴν μετάνοιαν ὑπετίθει, καὶ τὴν θείαν ἠγγυᾶτο φιλανθρωπίαν· ταῦτα μὲν εἰπὼν, ἐδεῖτο τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Θεοῦ, καὶ πρὸς ἔλαιον τὸν θελητὴν τοῦ ἐλέους ἐξεκαλεῖτο. Κατ᾽ ἐκείνην δὲ τὴν ἡμέραν, καθ᾽ ἣν εἴρητο ταῦτα, σείει μὲν Θεὸς μέγα περὶ πρώτην νύκτα, ἀποστροφὴ δὲ τῆς ἀπειλῆς οὐ δὲ μία, οὐ δέ τις στάσις ἦν τῆς κινήσεως, ἀλλὰ σεισμὸς ὲπὶ σεισμῷ, καὶ καρδίας πάσης θραυσμὸς, τε γῆ φοβερὸν ἐμυκᾶτο, τὴν θείαν ὥσπερ ὀργὴν μηνύουσα, ὡς τοὺς ἀνὰ τὴν πόλιν πᾶσαν καὶ χώραν, οὐκ ἄνδρας μόνον, ἀλλὰ καὶ γυναῖκας καὶ παῖδας, καὶ πᾶσαν ἁπλῶς ἡλικίαν, τὸν ἑαυτὸν κόσμον ἀποθεμένους, ἐν σάκκῳ καὶ κλαυθμῷ καὶ νηστεία πρὸς τὸν Ἅγιον ἀνιέναι, τὸν οἰκεῖον αὐτῷ προσανακλαιομένους θάνατον· ἐκάλεσε γὰρ ἐπ᾽ αὐτὴν Κύριος σαβαὼθ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ὲκείνῃ, κλαυθμὸν καὶ κοπετον καὶ ξύρησιν κεφαλῆς, καὶ ζῶσιν σάκκων, θεῖος εἶπεν ἂν Ἡσαΐας οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τῶν ἑλληνιζόντων τινὰς, πρός τε τὴν ματαίαν τῆς ἀστρολογίας κεχῃνότων ἀπάτην, καὶ τῇ τῶν ἀστέρων φορᾷ συμφέρεσθαι τὰ καθ᾽ ἡμᾶς οἰομένων, ἀπαγορεύειν ἤδη τὴν πόλιν, ὡς πᾶσαν αὐτὴν ὅσον οὐδέπω καταπεσεῖσθαι μέλλουσαν.

Μιᾶς γοῦν τῶν σαββάτων ἡμέρας ὑπολαμπούσης, ἱλαρᾷ πρὸς τὸν λαὸν Συμεὼν καὶ γλυκείᾳ τῇ ὄψει, Θαρσεῖτε μὴ φοβεῖσθαι εἶπεν, ἐλήλεγκται γὰρ πλάνος τῶν μετεωρολόγων τέχνη, περὶ τὸ μέλλον τυφλώττουσα, καὶ αὐτὴ περιφανῶς ἑαυτὴν ψευδομένη. Ἰδού γὰρ ἀνῆκε Κύριος τὴν ὀργὴν τῷ λαῷ αὐτοῦ, καὶ ἐπὶ τοῖς δούλοις αὐτοῦ παρακέκληται· εἶδον γὰρ, καὶ ἰδοὺ ἀνεώγεισαν μὲν πρὸς Ἀνατολὰς οἱ οὐρανοί· ἀπόῤῥητον δέ τι καὶ ἄῤῥητον τοῦ Μονογενοῦς ἐξήστραψε φῶς, φιλανθρωπίαν ἡρέμᾳ τῇ μετανοίᾳ ὑμῶν ὑποφαίνων. Μέγα δὲ πρὸς τὴν ὄψιν ἐν ἐπάρσει χειρῶν μου βοήσας, Δέσποτα φιλάνθρωπε εἶπα, καὶ ῥομφαῖαν πολλάκις στιλβῶν, καὶ τόξον ἐντείνων, δι᾽ ὀργὴν μὲν δικαίαν ἀμφότερα, ὑπὸ δὲ τῆς συνήθους πάλιν ἐπέχων χρηστότητος, καὶ τὴν ἡμετέραν ἐπιστροφὴν ἀναμένων, ἄκουσον ἐκ ναοῦ ἁγίου φωνῆς μου, εἰσελθέτω κραυγή μου ἐνώπιόν σου· ἰδοὺ γὰρ ἐστάγη γῆ, καὶ πάντες οἱ κατοικοῦντες ἐν αὐτῇ ἐσαλεύθη καὶ ἔντρομος ἐγενήθη, καὶ τὰ θεμέλια τῶν ὀρέων ἐταράχθησαν καὶ ἐσαλεύθησαν· ὅτι ὠργίσθης αὐτοῖς, Θεὸς, συνέσεισας αὐτὴν καὶ συνετάραξας αὐτὴν, ἔδειξας τῷ λαῷ σου σκληρὰ, ἀλλ᾽ ἴασαι τὰ συντρίμματα αὐτῆς, κέρασον φιλανθρωπίᾳ τὴν ἀπειλὴν, στῆσον τὴν μάστιγα· μὴ γὰρ εἰς τοὺς αῖῶνας ἀπώσῃ καὶ οὐ προσθήσεις τοῦ εὐδοκῆσαι ἔτι, εἰς τέλος τὸ ἔλεός σου ἀποκόψεις· μὴ ἐπιλήσῃ τοῦ οἰκτειρῆσαι Θεὸς, συνἑξεις ἐν τῇ ὀργῇ σου τοὺς οἰκτιρμούς σου· σὺ γὰρ εἶ μόνος οἰκτίρμων, καὶ ἱλάσῃ ταῖς ἁμάρτίαις ἡμῶν, καὶ οὐ διαφθερεῖς, ἀλλὰ πληθυνεῖς τοῦ ἀποστρέψαι τὸν θυμόν σου, καὶ οὐχὶ ἐκκαύσεις πᾶσαν ἐφ᾽ ἡμᾶς τὴν ὀργήν σου. Ταῦτα μὲν τοῦ Θεοῦ δεηθεὶς, εἶτα καὶ πρὸς τὸν λαὸν διεξῄει· ἡσυχάζουσα δὲ διέμενεν εὐθέως γῆ τῇ τοῦ θεμελιώσαντος αὐτὴν διατάξει· καὶ αὐτοὶ φαιδοὶ ψυχάς τε καὶ ὄψεις ἀντὶ τῶν πρώην πενθικῶς ἀνεχώρουν, ἀπαγγέλλοντες τὰς τοῦ Θεοῦ δυναστείας. Τὰ μὲν δὴ τοῦ Συμεὼν ὑπὲρ τῆς τοῦ παντὸς σωτηρίας τοιαῦτα, καὶ τοσαύτην μὲν εἰσφέροντα πρὸς Θεὸν πρεσβείαν, τηλικαύτης δὲ τυγχάνοντα παρ᾽ αὐτῷ παῤῥησίας· δὲ καὶ ἰδία πάλιν ἑκάστῳ καὶ κατὰ μέρος ἐποίει, τίς οὕτω γλῶτταν πολύς τε ἄμα καὶ περιττὸς, ὥστε καὶ λόγον ἠξισῶσαι τοῖς θαύμασιν.

[75] Convocatis aliquando sub hymnos matutinos Fratribus, Oremus, inquit, Fratres, pro Ecclesia Dei: Pontifex quippe illius a Ephræmius supremum diem obiturus est: [Ephræmii obitum absens prædicit.] nam vidi ego me ipse in spiritu stantem ad caput lecti, quo decumbere consuevit; ac dixi, Væ urbi isti, defuncto Ephræmio! væ! væ! & decessum illius quodammodo lamentatus fui. Deinde ad me reversus, inventus fui flevisse, manifestis lacrymarum signis adhuc in genis hærentibus. Tum rursus extra me rapior: & rursus lamenta eadem, lacrymæque. Deinde tertium quoque recurrente eadem visione, talem aliquam audivi vocem: Quis novit, quare qui venturus est, absit? Ita Symeon ad Fratres: qui per illud tempus intellexerant de Ephræmio, quod recte valeret. Deinde illucescente jam Veneris die, convocavit denuo Fratres, dixitque: Pontifex Dei hac nocte e vita migravit: vidi namque animam illius, turba magna candidis vestita comitante, hac transvolantem, salutantemque me, & memoriam sui apud Deum ut facerem, præcipientem: commemorantemque qualiter erga me ac matrem meam fuerit affectus. Hisce de Pontifice Fratribus a Symeone prædictis, notarunt illi tempus, compereruntque, hac ipsa nocte sanctum Ephræmium decessisse.

[76] Pluribus, ut fit, Cathedram illam appetentibus, sibique comparare satagentibus; factum est, ut vir quidam, Domninus b nomine, ex Thracia oriundus, Præfectus cuidam juxta Lychnida c civitatem ptochotrophio, [Domninus fit Episcopus Antiochiæ,] negotiorum causa Imperatricem per illud tempus conveniret: qui amicitiæ jure quibusdam aulicis familiarior factus, ab illis ad Imperatorem (erat is Justinianus) adducitur. Imperator, ut erat regularis disciplinæ atque Apostolicarum constitutionum parum studiosus, primo mox congressu virum suffragio suo eligit, Ecce, inquiens, hic est Antiochiæ Patriarcha. Et Domninus statim ad Sedem illam se confert. Transiens itaque per suburbia Antiochena, vidensque in templo justi Job, quod urbi vicinum est, [miseris & egenis iniquior] saucios mutilosque homines; quos vehementer execrabatur, inde censuit alio transferendos; Ne, inquiens, pro urbis hujusce ornatu, dedecus illi sint. Quod ut a miseris istis rescitum est, ad Sanctum, uti quisque poterant, iter instituerunt, alii pedibus ac baculo, alii humeris delati: atque coram ipso cum planctu & lamentis commemorabant, quanta sibi exhibita fuisset a S. Ephræmio misericordia, & quam paterne secum egisset: contra vero, quam nunc immitem experirentur Episcopum, quodque ne urbis quidem extra portas ipsos toleraret. Sanctus vero multum illos miseratus; Expectate, inquit, Fratres: nemo vos loco illo poterit movere. Castigatio Domini docebit ipsum misereri afflictorum, ut discat experientia, propositum suum minime conducibile fuisse. [punitur juxta prædictionem Symeonis.] Post hæc oracula brevi elapso tempore, tam acri dolore manibus pedibusque cruciari Episcopus cœpit; ut nihil quidquam rei tractare illis posset, & sicut corpus exanime ferri necessum haberet.

[77] Homini cuidam Persæ gravis admodum cum dæmone lucta erat, [Dæmoniacus ab Angelo ad eumdem mittitur,] quo nec liberari ullo modo poterat. Adstitit huic Angelus, dixitque: Abi ad servum Dei Symeonem, commorantem in sublimi monte, ex adverso Antiochiæ, non ita procul a mari sito: illo intercedente certa tibi manet a Deo salus. Executus ille omnia est; cumque pervenisset ad Sanctum, singula palam enarravit: qui fusa ad Deum prece, exire dæmonem jubet; cujus continuo planctus, tumultuatio, atque clamores auditi sunt, utpote non ferentis viri Sancti increpationem, clamantisque: Missum me fac; & exeo: scio enim quis sis, & quantam filii Dei virtutem habeas. Dum hæc fiunt, visum obsesso est, coronam capiti Symeonis circumdari; cujus & pulchritudo & auri intermicantis nitor, & gemmarum splendor, & crucis impositæ lux, [& liberatur:] lucisque fulgor ac venustas, & circum volitantium Angelorum cohortes, tam insolita erant omnia, ut exequi verbis nemo possit: illis autem velut igne quodam, pertinax dæmon coactus est emigrare; quemadmodum deinde miser ille, jam sibi redditus, palam divulgabat, sanus domum suam repetens, & opera Dei gentibus annuntians.

[78] Juvenem quemdam invaserat dæmon, quem tam miseris torquebat modis, ut præ nimia corporis extensione oculi sedibus suis erupturi viderentur. Periclitanti igitur, cunctis deficientibus, adest e cælo Angelus, habitu ac specie militis, [item alius.] abire ipsum in Montem mirabilem ad S. Symeonem jubens: Ipse enim, inquit, vexationibus dæmonis te liberum prȩstabit. Statim igitur juvene iter ad Sanctum ingresso, Sanctoque inexpugnabilem Christi Crucem ipsi imprimente; videbatur sibi dæmon ignito fulmine perstringi, exclamans: Quid hocce, serve Dei? quid me tam immaniter cremas? nequeo enim terribilem Dei manum, quæ in te est, sustinere. Illa est, quæ non solum nos igneo consuevit flagello ejicere, sed & populi ægritudinibus omnis generis medelam afferre. Isthȩc nequam spiritus per obsessi linguam elocutus, continuo abactus est: juvenis vero liberatus, oculis suis Angelum, omnia militis reserentem, adstare Symeoni conspexit, cumque eo colloqui familiariter, quemadmodum deinde ipse narravit. Post hæc & pro incolumitate pedis sui precatus est adolescens; erat quippe is admodum debilis, & tantum non ad gradiendum inutilis: qui, imposita a Symeone manu medicante, oratione fusa, & signo crucis impresso, confestim integer ac firmus alteri omnimode similis fuit.

[79] Alter violentia dæmonis faciem distortam habebat, sed invocavit nomen Symeonis pro remedio: ecce autem in medio aëre conspicatus ipsum est, [Facies distorta & pes restituuntur.] virgam igneam gerentem, & cum impetu ad se delabentem. Non tulit impurus spiritus adventum viri, in turpem fugam conversus: moxque vultus misero restitutus, deinceps se habuit recte & convenienter naturæ. Quidam in pede morsus erat a serpente, jamque venenum vulneri putrefactionem generans, manum artemque medicorum supervacaneam reddebat, & prȩsentem mortem minabatur; eamque ipse æger, rebus omnibus desperatis, spectabat. Interim hortantur quidam, spem suam in Sancto ut collocet, utpote qui solus ingruens discrimen possit arcere. Credidit ipse, invocatoque Sancti nomine, ac pede humi posito, statim confirmatus fuit.

[80] Iniquum est & illud prætermittere, quod præcipua causa fuit tam mirabilium operum. [Data egenti lacerna sua, nudus persistit.] Mense Dio, qui nostra lingua November dici consuevit, accessit quidam Sancto, quidpiam stipis rogitans. Cui ille: Crede, inquit, Frater, nihil mihi suppetere præter hanc cilicinam lacernam, & ignosce; quod si illam desideres, en tibi exuo. Cumque ille reponeret, indigere se propter inopiam: Benedictus, ait, Dominus Deus: exutamque statim porrigens, Accipe, inquit, frater: & ille, accepta veste, abijt. Symeon vero nudus relictus, nihil quo carnem tegeret, habebat, nisi brevem d cucullam, qua pectore tenus caput amiciebatur: sicque non modo hiemem traduxit, sed octo etiam continuos menses perduravit. Cumque discipulorum unus aliquis, dictus Eugenius, adigeret ipsum, sibi clamydem ut circumdaret, præsertim hieme rigidissima instante: Quanto, inquiebat Symeon, magis riguit piscis hiemali tempore, tanto delicatior est, minusque fœtoris inde redolet: uti contra quanto calescit magis in æstate, tanto insipidior esse, pluribusque scatere vermibus consuevit, qui utique & nos manent, indumentis cibisque hujus vitæ incalescentes.

[81] Habuit aliquando Sanctus visionem istiusmodi, uti ipse narrando revelavit: oriebatur Anthiochiæ e motus, non solum terram, sed & corda hominum graviter succutiens: [Terræ motum Antiochiæ prædicit,] ajebatque indignationis divinæ indicium illum esse: tum & remedium minitationibus istis pœnitentiam suggessit, & benignitatem Dei adfuturam spopondit. Cumque hæc dixisset, precabatur misericordiam Dei, & volentem misereri ad miserendum excitabat. Illam autem diem, qua hæc dixerat, subsequente prima nocte valide quassavit Deus terram sine ulla remissione minarum, sine ulla motus cessatione; alia ex alia quassatio sentiebatur, omnium animi deficiebant, terra horrendum in modum mugiebat, velut indicans iracundiam divinam; adeo ut in universa & urbe & regione, tam viri quam feminæ, pueri atque ætas quælibet, rejecto ornatu suo, induti saccos, perfusi lacrymis, jejunio luridi ad Sanctum accurrerent, instantem sibi mortem una cum ipso lamentantes. Vocavit enim super civitatem Dominus Sabaoth in die illa ploratum & planctum, & rasuram capitis, & cincturam saccorum, ut dixit S. Isaias. [Isa. 22, 12] Quin etiam græcissantium nonnuli, vanam fallacemque Astrologiam blaterantium, & astrorum raptu sublunaria hæc nostra simul moveri arbitrantium, interdicebant jam tum sibi civitate, tamquam penitus ruitura propediem.

[82] Symeon igitur, Sabbathi quadam die illucescente, læto atque exporrecto vultu ad populum; Confidite, inquit, nolite timere: redarguta quippe est fallax meteorologorum scientia, quod res futuras caliginosa atque cæca, & quæ sibi ipsa perspicue imponit. Ecce enim remisit Dominus furorem populo suo, & servos suos consolatus est. Vidi etenim atque ecce versus Orientem aperti sunt cæli, [& oratione sua sedat.] & arcanum quoddam atque ineffabile lumen Unigeniti emicuit, dilectionem ejus & benignitatem vobis ob pœnitentiam exhibens. f Ego vero ad visionem elevatis manibus exclamans dixi: Domine amator hominum, qui & gladium sæpe vibras, & arcum tendis, & utrumque justam quidem ob iracundiam facis: quique iterum consueta bonitate tua utrumque inhibes, nostramque præstolaris conversionem; audi ex templo sancto vocem meam, perveniat ad te clamor meus. Ecce enim mota est terra & omnes habitantes in ea; commora est & contremuit, & fundamenta montium conturbata sunt & commota sunt: quoniam tu ipsis iratus, Domine, concussisti terram & conturbasti eam, ostendisti populo tuo dura. Verum tamen finem pone tremori, tempera benignitate minas, contine flagellum: non enim in æternum projicies & non appones ut beneplaceat tibi adhuc, aut in finem abscindes misericordiam tuam: non oblivisceris misereri Deus, aut continebis in ira miserationes tuas: tu enim solus es misericors, & propitius fies peccatis nostris, & non disperdes; sed multiplicabis ad avertendam iram tuam, & non accendes super nos omnem iram tuam. Ita precatus Deum Sanctus, ad populum exivit; & terra statim quievit, imperio illius a quo fundata est: & populus deterso nupero fletu lȩtitiam animo vultuque testati recesserunt, potentiam Dei annuntiantes. Quis autem tam disertus lingua, & facundus sermone, ut hæc Symeonis pro publica salute gesta, atque efficacem apud Deum intercessionem, potentiamque impetrandi petita, tum illa quoque, quæ privatim singulis præstitit, possit dicendo adæquare?

ANNOTATA C.I.

a Cum Ephremi Ordinatio facta sit saltem anno 527, & is paßim dicatur 18 annis sedisse, anno 545 obiisse eum oportet.

b Nicephoro & Theophani Domnus, sedit annos 14.

c Quam hic auctor Lychnida vocat, aliis Lychnidus, & Lychnidium appellatur, Vrbs Archiepiscopalis Macedoniæ.

d Gr. Κουκούλιον. Nota vestis est, qua caput operitur; & humilitas significatur, teste Dorotheo doct. 1; Accipimus etiam cucullam, quæ est symbolum humilitatis. Varia fuit forma pro temporum ac instituti ratione, uti etiam nunc est. Hic talis forte intellecta fuerit, qualem describit Caßianus de habitu monachi lib. 1 cap. 4: Cucullis parvis, usque ad cervicis humerorumque confinia demissis, quibus tantum capita contegant, indesinenter diebus utuntur ac noctibus.

e Videtur hic ille motus esse, de quo Theophanes ad annum 548 sic: Hoc anno frequentes terræ motus pluviæque ingentes incubuere: Mense vero Februario terræ motus adeo vehemens fuit, ut omnes de salute desperantes metuque prostrati, decretis publicarum processionum precibus, Deum ut ab imminente periculo servaret, supplices exorarent. Et Procopius de bello Gothico lib. 3 cap. 29 hoc modo: Anni hujus hiems crebris, iisque vehementissimis & maxime horribilibus terræ motibus infesta fuit: qui omnes Byzantii aliisque in locis noctu contigerunt, & incolis, obrutum iri se arbitrantibus, gravem attulerunt metum, sine ulla pernicie.

f Oratio illa Symeonis tota fere e Psalmis desumpta, a nobis quoque juxta versionem LXX latine reddita est.

CAPUT XI.
Virtus Symeonis in feras & dæmones: auxilium præcipitanti & leproso latum.

Ἀνὴρ γάρ τις μετὰ ταῦτα ὄνομα Ἰωάννης, οὐ διὰ μακροῦ τῆς αὐτοῦ οἰκίας θηρίοις περιπεπτώκει, ὧν φόνιόν τι καὶ τοῦτ᾽ αὐτὸ θηριῶδες ἐπ᾽ αὐτὸν ὁρμησάντων, οὐκ ἔχων ὅτι καὶ χρήσεται λοιπὸν ἑαυτῷ (ἠξέλιπε γὰρ τε καρδίᾳ τῷ ἀνδρὶ, καὶ σάρξ) ἀντ᾽ ἄλλου τινὸς ὅπλου, τὸ τοῦ Ἁγίου προβάλλεται ὄνομα, καὶ αὐτὸν ἐκάλει πρὸς ἄμυναν· καὶ αὐτίκα προσήλωντο τῇ γῇ στόματά τε καὶ πόδες αὐτοῖς (ὢ τοῦ θαύματος!) καθάπέρ τισιν ἀφύκτοις ἐχόμενα πέδαις, ἕως ἀπαθὴς κακῶν ἀποσέσωστο, ἐξομολογούμενος τῷ Κυρίῳ τὰ ἐλέη αὐτοῦ, καὶ τὰ θαυμάσια αὐτοῦ τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων. Ἑτέρῳ πάλιν τρεῖς δαίμονες ἐνοικοῦντες ἦσαν (ὃπερ ἀπόχρη καὶ μόνον ἱκανῶς παραστῆσαι, οἷα παρ᾽ αὐτῶν δείλαιος πάσχοι, πότε καὶ τούτων ἑνὸς οὐ φορητὴ ἐπήρεια ) παρεῖτο δὲ καὶ τὰς ψύας, ἀλλὰ καὶ τὸ τῶν ὀφθαλμῶν ἀφῄρητο φῶς. Πρόσεισι τῷ τοῦ Θεοῦ δούλῳ τοίνυν, ὅλος πίστις, ὅλος ἐλπὶς, ὄλος δέησις, οἵοις συνέχοιτο κακοῖς ἐλεεινῶς ἀπαγγέλων. Συμπαθὲς τοιγαροῦν εἰς αὐτὸν ἐκεῖνος ἰδὼν, εἶτα καὶ εἰς σπλάγχνα βλέψας τοῦ ἀγαθοῦ, καὶ τῶν ἐκείνου δεηθεὶς οἰκτιρμῶν; χαμαί τε πτύσας, καὶ τοῦ ἐντεῦθεν πηλοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῷ τυφλῷ διαχρίσας, Ἐν τῷ ὀνόματί φησι τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ πλέῳ καὶ γῇ τὸν ἐν γεννητοῖς τυφλὸν βλέψαι ποιήσαντος, ἀνάβλεψον. Καὶ παραχρῆμα (πολλὰ ἐποίησας σὺ Κύριε Θεός μου τὰ θαυμάσιά σου) τότε φῶς αὐτῷ ἔῤῥωτο, καὶ ὑγιῶς οἱ ὀφθαλμοὶ εἶχον. Ἔπειτα μέντοι πλήξας τῇ βαΐνῃ ῥάβδῳ τὰς ψύας, ἐπιτιμήσας δὲ καὶ τοῖς δαίμοσιν, ὅλον δείκνυσιν εὐθὺς ὑγιῆ, μιᾶς ἔργον εὐχῆς κακῶν τοσούτων ἀπηλλαγμένον.

Ἄλλος τοὺς πόδας ἑκατέρους μακρὸν ἤδη πεπήρωτο χρόνον, ὡς μὴ δὲ τὸ παράπαν αὐτοῖς χρῆσθαι δύνασθαι· πισεύσας οὖν δυνατὴν εἶναι τῷ ἁγίῳ τὴν θεγαπείαν, ὁρᾷ τοῦτον ὄναρ αὐτοὺς τῇ βαΐνῃ πλήξαντα ράβδῳ, καὶ πληγὴ, τοῦ τε ὕπνου κατὰ ταυτὸν ἀπαλλαγὴ καὶ τοῦ πάθους ἐκείνῳ γίνεται, ὡς καὶ μηνυτὴν αὐτὸν δι᾽ ἑαυτοῦ φοιτῆσαι τῷ Συμεὼν, τῆς εὐεργεσίας καὶ τοῦ θαύματος ἄγγελον. Γυνή τις Ἰουλιανὴ τὴν κλῆσιν τὸ σῶμα πεπονηκυῖα, καὶ μὴ δ᾽ ὃ, τοιοῦν ἑαυτῇ χρήσασθαι δυναμένη, πρόσεισι τῷ Ἁγίῳ, δακρύων ὠνωμένη τὴν θεραπείαν, ὅσπερ αὐτὴν ἰδὼν πολλὰ χέουσαν, καὶ τὴν ψυχὴν ἐπ᾽ αὐτῇ παθὼν, παίει τῇ βαΐνῃ ῥάβδῳ· καὶ μὲν ῥώννυται παραχρῆμα, νόσου τὸ λοιπὸν ἄχρι γήρως οὐ δὲ μιᾶς πειραθεῖσα. Τῇ δὲ, ἦν ἀδελφὴ μασθοὺς ἅμα καὶ πόδας νοσοῦσα, καὶ λίαν ἀμφοῖν περιαλγῶς ἔχουσα· προσάγει τοίνυν τῷ Ἁγίῳ καὶ ταύτην, καὶ ὃς τῷ τοῦ σταυροῦ τύπῳ διασφραγίσας, τοῦ πάθους εὐθέως καὶ αὐτὴν ἀπαλλάττει, τὰς ὀδύνας σβέσας, καὶ ἃς ἔχουσα τύχοι πληγὰς ἰασάμενος.

Τῇ δὲ, πάλιν θυγάτριον ἦν, προσώπου μὲν καὶ ὥρας ἔχον οὐκ ἀφυῶς, κλόνῳ δὲ σώματος τοσούτῳ καὶ παρέσει κάτοχον, ὡς καὶ φρενῶν ἔρημον εἶναι, οἴκτιστα καὶ τούτων ἠξεστηκός. μὲν οὖν τῆς παρέσεως καὶ τῆς ἀναισθησίας αἰτία δαίμων ἦν χαλεπὸς, ἐπιπηδήσας τῷ κορασίῳ· δ᾽ αἰτία πάλιν τῆς ἐκ τοῦ δαίμονος ἐπηρείας, ἁμάρτημα τῆς μητρὸς, κακίας εἴσπραξιν ἐκεῖνον τὴν τῆς παιδὸς πάρεσιν. Ἀράμεναι τοίνυν αὐτὴν, τε μήτηρ καὶ τῆς μητρὸς ἀδελφὴ, φόρτον ἐλεεινὸν, φόρτον εἰς δάκρυα καὶ ἄψυχα κινοῦν, ῥίπτουσι πρὸ τοῦ Ἁγίου· ὅπερ τοῦ Θεοῦ θεράπων οὐκ ἀγνοήσας, ἄλλως τε δὲ κᾀκεῖνο διὰ παντὸς ἔργον πεποιημένος, τὸ τοὺς αὐτῷ προσίοντας, μετὰ τῆς κατὰ σῶμα θεραπείας, εἴτι καὶ ψυχῆς αἶσχος, καὶ τοῦτο δι᾽ ἐξομολογήσεως ἀποτίθεσθαι, ὡς ἀμφότερα σῶμά τε καὶ ψυχὴν ὑγιαίνοντος, ψυχὴν πρὸ τοῦ σώματος μᾶλλον, οὕτως ἐπανιέναι. Ὡς οὖν πράξεις αὐτῶν καὶ λογισμοὺς ἀνηρεύνα, ἵνα καὶ διπλῆ (καθάπερ ἔφημεν) οὐ σώματι μόνον ἀλλὰ καὶ πνεύματι μεταδῶ τῆς ὑγείας, οἷος ἐκεῖνος, οὐκ ἀνιχνεῦσαι μόνον αἰτίαν ψυχικοῦ πάθους παντὸς ἐμπειρότατος, ἀλλὰ καὶ θεραπείαν εὐθὺς ἐπαγαγεῖν ἑτοιμότατος, αἰδὼς ἐκείνας εἶχε καὶ δέος, καὶ διαστῆναι πρότερον αὐταῖς τὴν γῆν ηὔχοντο, τῷ οὕτως ἀγγελικῷ τὸν βίον, καὶ ἀσάρκῳ μικροῦ καὶ ἀΰλῳ, τὸ μῦσος ἀνακαλύψαι.

Ὡς οὖν ἀγωνίας ἦσαν οὕτω καὶ δέους μεσταὶ, συνέβη τὴν οἰκείαν αὐτῷ μητέρα, τὴν θείαν ὡς ἀληθῶς Μάρθαν ὡς ἔθος παραβαλεῖν· τις φῶς ὥσπερ αὐταῖς ὑπὸ νύκτα πολλὴν ὤφθη, γυνὴ γυναιξὶ, τὸ συγγενὲς ἐχούσαις ἀπὸ τῆς φύσεως, καὶ πρὸ τῶν ἐκείνης ποδῶν ἑαυτὰς ὡς εἶχον βαλοῦσαι, καὶ μετὰ θερμῶν αὐτῶν δακρύων λαβόμενα· τά τε περὶ τῆς παιδὸς διεξίασι, καὶ τὸ ἁμάρτημα εὐθὺς ἐξαγγέλλουσιν, ἔτι καὶ τὴν αἰτίαν προσθεῖσαι, δι᾽ ἣν τὰ πρὸς τὸν Ἅγιον ἀνεξαγόρευτα ταύταις. μέντοι ὁσιωτάτη γυναικῶν, ἀλλὰ καὶ μητέρων ἐκείνη, γυναικείας οὐδαμῶς ἀσθενείας ὑπεριδοῦσα, οὐ δὲ τὸ συγγενὲς ἀγνοήσασα· τοὐναντίον μὲν οὖν καὶ σφόδρα τοῖς αὐτῶν πάθεσι και θρῆνοις ἐπικλασθεῖσα, τό, τε καὶ αὐτὴ μήτηρ εἶναι μητρικῶν τε πειραθῆναι σπλάγχνων, ἀπὸ τῆς συμπαθείας τῆς περὶ αὐτὰς δείξασα, τοῦ ἐδάφους αὐτὰς ἀναστήσασα, καὶ παρὰ τὸν υἱὸν σὺν, τῷ φόρτῳ τοῦ παρειμένου θυγατρίου εἰσαγαγοῦσα· Δὸς ταύτην, ἔφη μητρὶ τέκνον οὐ μικρὰν χάριν, καὶ πᾶν εἴ τι τυχὸν ἁμάρτημα συγχωρήσας, τὸν οἰκεῖον δεσπότην Χρισὸν ἐπικάλεσαι, καὶ ὡς σύνηθες ἐκτείνας τὴν δεξιὰν, σφράγισον ἐπὶ τῇ αὐτοῦ δυνάμει τὴν παῖδα· ὁρᾷς ὅπως ἀθλίως καὶ χαλεπῶς πάσχουσαν, τῇ παρά σου δὲ σφραγῖδι ἕψεται πάντως καὶ θεραπεία, ἵνα γυνὴ γυναιξὶν ἀλλὰ καὶ μήτηρ μητρὶ χαρίσωμαι, δεινῶς ὅσα ἐμὲ εἰδέναι τὴν καρδίαν πυρπολουμένῃ. Πρὸς τοιαύτας τοίνυν φιλόπαιδος μητρὸς ἀξιώσεις υἱὸς φιλομήτωρ οὐκ ἀνανεύσας, ἀλλὰ δοὺς ὑπουργὸν αὐταῖς εὐθέως τὴν δεξιὰν, καὶ τὴν παῖδα τῇ τοῦ Χριστοῦ ἐπικλήσει σφραγίσας, ὑγειᾶ ταύτην, οὐ σῶμα μόνον, ἀλλὰ καὶ φρένας, αὐταῖς ἀποδίδωσιν, οὐ μητέρα μόνον ἐπὶ τέκνῳ δείξας εὐφραινομένην, ἀλλὰ πολλῷ καὶ τὴν ἑαυτοῦ μητέρα μᾶλλον ἐπὶ τούτῳ σεμνυνομένην, ὅτι τῷ μήτηρ αὐτὴ γενέσθαι, μητρὶ σωτηρίαν παιδὸς χαρίζεται.

Κόρη τις παρθένος διχῇ πέπληκτο, χαλεπῷ δαίμονι καὶ πάθει ποδός· ὁρᾷ τοιγαροῦν τὸν Ἄγιον ὄναρ, ἔνδυμα φῶς αὐτόχρημα περικείμενον, ξιφιδιόν τε διὰ χειρὸς ἔχοντα, καὶ τὸ μὴν τῷ ποδὶ καθάπερ ἐπάγειν μέλλοντα. Πρόσεισι τοίνην, οἷς κατὰ τοὺς ὕπνους ἴδοι πιστεύουσα, ὅτι παρ᾽ αὐτοῦ καὶ τὴν ἴασιν κομιεῖται. δὲ τὸ τοῦ Χριστοῦ καλέσας ὄνομα, τῷ τε τοῦ σταυροῦ τύπῳ τρίτον αὐτὴν διασφραγίγας, οὐ τὸν δαίμονα μόνον ἐκβάλλει δεινῶς ἐλαυνόμενον, ἀλλὰ καὶ τὸ πάθος αὐτῇ τοῦ ποδὸς θεραπεύει. Γυνή τις οὕτω χαλεπῶς ἐμεμῇνει, ὡς καὶ καθ᾽ ὕδατος αὐτὴν ὑπὸ τοῦ δαίμονος πολλάκις κατενεχθεῖσαν παρὰ βραχὺ κινδύνου γενέσθαι· αὕτη συνεχῶς ὁρᾷν ἐδόκει τὸν Συμεὼν, ὄψιν ἐκείνου καὶ στάσιν φανταζομένη· καίτοι μηδέποτε τῷ ἁγίῳ παραβαλοῦσα. Ἔγνω τοιγαροῦν καὶ ὀφθαλμοῖς ἰδεῖν, οὗ τὰς τῶν χαρακτῆρων καὶ τοῦ ἤθους αὐγὰς νοῦς ἐφαντάζετο · ἐπεὶ δὲ παρ᾽ αὐτὸν ἔλθοι καὶ αὐτῷ ἀτενίσοι, οὐκ ἐνεγκὸν τὸ δαιμόνιον τὴν τοῦ ἀνδρὸς παρουσίαν, ἔξεισι δεινῶς ἀλαλάζον, νήφουσαν αὐτὴν ἀπολελοιπός. Εἶτα πρόσεισί τις αὐτῷ καὶ ἄλλη δαιμονίῳ πνεύματι κάτοχος, καὶ τὸ μὲν εὐθὺς ἐπιτιμηθὲν ἀπελαύνεται.

Ἑξῆς δὲ προσάγεταί τις ὑπὸ τοῦ τεκόντος δαιμονῶσα νεάνις, καὶ τὴν γλῶσσαν οἴκτιστα διαμασσωμένη, οὐχ ἧττον τοῖς ἑαυτοῖς πάθεσιν, τοῖς τοῦ πατρὸς ἄνθραξιν, οἷς ἐπ᾽ αὐτῇ τὰ σπλάγχνα ἐπίμπρατο, ἔλεον αὐτῆς τῷ Συμεὼν ἐμποιοῦσα, οὗ καὶ τῷ δαίμονι ταύτης ἐξελθεῖν παραγγείλαντος, ὑγιαίνουσα φωνὴν ἅμα καὶ γλῶτταν εὐθὺς νεάνις ἦν, τῷ τε πατρὶ δακρύων ἡδονῆς μᾶλλον ἀντὶ τῆς πρώην ὀδύνης, καὶ μεγίστης εἰς Θεὸν ἐξομολογήσεως ἀφορμή. Ὥσπερ ἐν πολλαὶ γυναικῶν εὐχαῖς ἐκείνου πνευμάτων πονηρῶν ἀπηλλάγησαν, οὔτω πολλαὶ πάλιν ἐκείνου διδασκαλίαις πνεῦμα θεῖον ὠδίνασαι, καὶ μνηστῆρσι κατὰ Θέκλαν τὴν μαρτυρίου τρίβον γυναιξὶ τεμοῦσαν ἀποταξάμεναι, καὶ γάμων ὑπεριδοῦσαι, παρθένους ἀγνάς σοι τετηρήκασιν ἑαυτὰς, ἀθάνατε νυμφίε Χριστέ, σπͅ τε νυμφευθεῖσαι κάλλει, καὶ σὴν ἀγαπήσασαι ὡραιότητα. Ἀλλ᾽ ἡμῖν καὶ αὖθις ἐχέσθω τῆς ἀκολουθίας λόγος.

Προσῆλθέ τις τῷ θείῳ Συμεὼν, οὕτω κακῶς ὑπὸ δαίμονος πάσχων, ὠς μὴ πλευρὰς ἀμφοτέρας μόνον, ἀλλά καὶ σῶμα ὅλον ὑπ᾽ αὐτοῦ συντετρίφθαι, Οἷα γοῦν τὰ τῆς ἀποῤῥήτου Θεοῦ σοφίας, ὅτ᾽ ἄν τινι παραδόξως ἐπινεύσῃ τὴν σωτηρίαν! Ἐδόκει τῷ πάσχοντι τὸν Ἅγιον ὅσα καὶ ἰατρὸν ὁρᾷν, ἐφ᾽ ἐκατέρας αὐτοὑ πλευράς τε καὶ χεῖρας οἱονεί τινι φλεβοτόμῳ χρώμενον· καί τινος ὕλης ἐκεῖθεν μοχθηρᾶς κενουμένης, συνεκεκένωτο καὶ δαίμων ἐπιτιμήσει τοῦ Συμεών. Ἀπαθής τε κακῶν πάσχων εἱστήκει, χείλεσιν ἀγαλλιάσεως ᾄδων τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν. Εἐ͂τα προσάγεταί τις αὐτῷ παράλυτος, ὃλος διῳδηκὼς τρίτον ἤδη χρόνον μή δὲ τῆς κλίνης διαναστὰς, ἀλλὰ καὶ ταύτης ἀκινητότερος μένων, καὶ παραπλησίας τῷ προτέρῳ· καὶ οὕτως ἀπολαύει τῆς θεραπείας. Ἑξῆς δὲ προσελθὼν αὐτῷ τὴν χεῖρα πηρὸς, μὲν θεραπείας αὐτίκα καὶ οὗτος τυγχάνει. Τῶν δὲ παρόντων, οἷα εἰκὸς, πρὸς τὰ παράδοξα ταυτὶ καταπεπληγμένων, οἱ μὲν θείαν ἐν αὐτῷ δύναμιν ἄνωθεν (ὅπερ ἦν) ἔλεγον εἶναι, τοῖς δὲ καὶ σκανδαλίζεσθαι καὶ τῆς ἐν αὐτῷ χάριτος μᾶλλον καταλαλεῖν ἐπήει· ὅπερ τὸν θεῖον Συμεὼν ἐπιγνόντα, Ἐγὼ μὲν ἄνθρωπός εἰμι φάναι ἁμαρτωλὸς, δοῦλος τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ καὶ σταυρῷ δι᾽ ἡμᾶς ὁμιλῆσαι φιλανθρώπως ἀνασχομένου, οὗ τῷ τε ὀνόματι καὶ τῇ δυνάμει ταῦτα ποιῶ· ἀλλ᾽ ἅπερ ὑμῖν εἰς καρδίαν περὶ ἐμοῦ, ἵλεως ὑμῖν εἴη Θεός· εἰς ἐκεῖνον γὰρ ἔθεσθε τὸ στόμα ὑμῶν καὶ οὐκ εἰς ἐμὲ, ἀδικίαν εἰς τὸ ὕψος ἐν πονηρίᾳ διανοηθέντες τε καὶ λαλήσαντες. Ταῦτα παρὰ τοῦ ἁγίου λεγόμενα, τοσαύτης τὰς τῶν πιστῶν ψυχὰς ὠφελείας ἐπλήρου, ὅση τὰς τῶν ἀπίστων ὄψεις ἐκάλυπτεν ἐντροπή.

Κώμη τις ἦν καλουμένη Σευήρα, στρόβιλος δὲ κατ᾽ αὐτὴν ἐπί τινος κρημνοῦ μεγάλου καὶ ἀποῤῥῶγος τῇ ὁδῷ παραπεφύκει. Ἔτυχε μὲν οὖν καθῆσθαί ποτε τῶν ἐκ τῆς κώμης τινὰς ὑπὸ τῇ τοῦ δένδρου σκιᾷ· ἕνα δὲ τούτων Ἰάκωβον ὄνομα, ἐπιθυμίᾳ τῶν ἐκ τοῦ δένδρου καρπῶν, ἐπ᾽ αὐτὸ ἀναβῆναι, Ὁρᾷ τοίνυν δύο δαίμονας ἐπ᾽ αὐτὸν ἐλθόντας Ἰάκωβος οὗτος, τῶν τε ποδῶν λαβομένους, καὶ τοῦτον κατὰ τοῦ κρημνοῦ ῥίψαντας. Τὸ μὲν οὖν τοῦ δένδρου καὶ τοῦ κρημνοῦ ὕψος, περὶ τοὺς ἑβδομήκοντα πόδας ἦν· δὲ εἰς ἔσχατον κινδύνου φερόμενον ὁρῶν ἑαυτὸν, καὶ μὴ δ᾽ ὁτιοῦν ἐν οὕτως ἀμηχάνῳ κακῷ δράσαι δυνάμενος, φωνῇ ὡς εἶχε μεγάλῃ, τὴν ἑτοίμην βοήθειαν, τὴν ἄμαχον δύναμιν, τὴν οὐ βραδύνουσαν χάριν, τὸν τοῦ Θεοῦ θεράποντα Συμεὼν ἐπεκαλεῖτο. Καὶ ἰδοὺ, χεῖρας ὑπέχων ἐκεῖνος, καὶ ταύταις αὐτὸν ὑπτίαις δεξάμενος, καὶ ὄρθιον στήσας. Εἶτα πάλιν ὁρᾷ τὴν γῆν οὕτω διασχοῦσαν, ώς ἀνακαταλυφθῆναι καὶ τὰ θεμἐλια ταύτης, κλοιά τε τὸν Ἅγιον τοῖς δαίμοσι περιθέντα, κατὰ τῆς ἀβύσσου τε αὐτοὺς ἀφέντα, καὶ τὴν γῆν αὖθις ὡς τὸ ἀπαρχῆς συνελθοῦσαν. μὲν οὖν Ἰάκωβος τοιούτων ἠξίωτο θαυμάτων ἅμα καὶ θεαμάτων· ἐν τοσούτῳ δὲ καὶ Συμεὼν τὰ εἰς ἐκεῖνον θείᾳ δυνάμει γενόμενα πρὸς τὴν ἀδελφότητα διεξήει· Οὔπω τέλος αὐτῷ εἶχεν λόγος, καὶ ἀφικνοῦνταί τινες τῶν πλησιοχώρων αὐτῷ Ἰακώβῳ, θαύματος μεστοὶ τὰς ψυχὰς, χάριτάς τε τοσαύτης εὐεργεσίας ὁμολογοῦντες, καὶ σαφεῖς τῶν γεγενημένων ἄγγελοι.

Προσῆλθέ τις τῷ Ἁγίῳ λεπρὸς, καὶ (μή τις ἡμᾶς ἐπιτιμάτω τῆς ἀπονοίας) ὥς ποτε καὶ τῷ Ἰησοῦ τὰ αὐτά τε φθεγγόμενος ἐκείνῳ, Ἐὰν θέλης, δύνασαί με καθαρίσαι, καὶ μετὰ τῆς ἴσης θέρμης καὶ πίστεως. Πρὸς ἣν τοῦ Θεοῦ δοῦλος ἰδὼν, τῷ τε οἰκείῳ δεσπότῃ, δυνατὰ τῷ πιστεύοντι πάντα εἰπόντι, θαῤῥήσας, Θέλω φησὶ καθαρισθῆναί σε, ἀλλ᾽ ὅρα σοι λοιπὸν οἴκαδε ἀπελθεῖν, καὶ ἀγαθὸς Θεός μου, καὶ σταυρῷ κρεμασθῆναι δι᾽ ἡμᾶς οὐκ ἀπαξιώσας, αὐτός σε τῇ μεγάλῃ ἐπισκοπῇ τῆς οἰκείας χρηστότητος ἐπισκέψεται. Τούτοις λεπρὸς πιστεύσας, ἐπάνεισιν εἰς τὸν οἶκον· καὶ τῆς νυκτὸς ἐκείνης (ποία γλῶσσα, Χριστὲ βασιλεῦ, ἐξαγγελεῖ τὰ ἐλέη σου;) ὁρᾷ λαμπρόν τινα νεανίαν τὸ εἶδος, εἰπόντα αὐτῷ; Ὡς ἐπίστευσας γενηθήτω σοι, καὶ τὸ ῥῆμα τὸν λεπρὸν διϋπνίζει, καὶ τῷ ὕπνῳ συναπῆλθεν λέπρα, καὶ καθαρὸς ὅλος ἦν, πράγμασι μᾶλλον ῥήμασι κηρύττων τὰς τοῦ Θεοῦ δυναστείας. Ἀντίδοσιν τοίνυν ἀγαθοῦ τοσοῦδε μὴ ἔχων, ὅμως τῆς ψυχῆς δεικνὺς τὴν εὐγνωμοσύνην, χρυσίον λαβὼν, φοιτᾷ παρὰ τὸν Ἅγιον αὖθις, οὐχ ὡς πρώην ἰχῶρσι ζέων καὶ λέπρᾳ κατεσκληκὼς, ἀλλ᾽, οἷον ἀναβεβιωκὼς ἄρτι καὶ ἀναθήλας, ὅπως τε τῆς παραδόξου ταύτης ἰάσεως τύχοι, σαφῶς ἐξηγούμενος. δὲ τὸ μὲν χρυσίον κατὰ τὸ σύνηθες οὐ προσήκατο, ἀλλ᾽ ἀντιμισθίαν ἱκανὴν αὐτῷ πρὸς Θεὸν διηνεκῆ παραγγέλλει μᾶλλον εὐχαριστίαν. Ἰουλιανὸς δὲ τῶν μαθητῶν εἷς, νοῦν ἔσχεν ἀπὸ τοῦ χρυσίου λαβεῖν· ὅπερ τὸν θεῖον Συμεὼν τοῖς ἔνδον ὀφθαλμοῖς οὐ διαλαθὸν, Εἰ βούλει, πρὸς τὸν μαθητὴν ἔφη, μετὰ τοῦ χρυσίου καὶ τὴν λέπραν ἀναλαβεῖν, ὡς Γιεζὴ τὴν τοῦ Ναιεμὰν ἐκεῖνος, καὶ τρόπον ἕτερον αὐτὴν ἐξωνήσασθαι, λαβὼν μᾶλλον δεδωκώς; Τούτων ἀκούσαντα τὸν μαθητὴν οὐκ ἀποσχέσθαι μόνον, ἀλλὰ καὶ συγγνώμην εὐθὺς αἰτῆσαι τοῦ ἐνθυμήματος καὶ λαβεῖν.

[83] Post hæc vir quidam, Joannes nomine, non procul a domo sua in feras inciderat: irruebant illæ belluino more sanguinis sitientes ac minitantes cædem; [Ferarum ora constringuntur.] hic vero nihil ad defensionem penes se habebat, cecideratque jam & animis & corpore. Pro armis igitur aliis Sancti nomine se munit, ipsum in subsidium advocat, dictoque citius ferarum ora atque vestigia (res mira!) terræ cohærent, veluti quibusdam inenodabilibus pedicis constricta; donec iste indemnis discrimini ereptus esset, confitens Domino misericordiam suam, & filiis hominum mirabilia. ejus. Rursum alius a tribus obsidebatur dæmonibus, unde perspicue datur intelligere, quam acerbe infelix iste torqueretur, quandoquidem unius etiam solius vexatio intolerabilis sit. Laxata huic dependebat cutis, [Tres dæmones ejiciuntur.] imo & oculorum lumen erat ereptum: confugit igitur ad servum Dei, firmus fide, spe plenus, oratione fervidus, quantisque prematur malis lamentabiliter exponit. Commovetur miseratione Symeon, hominem respicit, inde ad misericordiam supremæ bonitatis reflectit oculos, precibusque eamdem implorat: tum humi expuit, temperatoque inde luto cæci oculos inungens; In nomine, inquit, unigeniti filii Dei, qui sputo & terra illum a nativitate sua cæcum lumine oculorum impertivit, respice: statimque (quam multa facis mirabilia, Domine Deus meus!) & oculis corroboratis lucem percepit, & perfectum illorum usum obtinuit. Deinde palmea virga laxatam cutem percutiens, increpitis dæmonibus, confestim omni ex parte sanum exhibuit, unius orationis ope tot malis liberatum.

[84] Alteri ob diutinam utriusque pedis inflammationem nullus omnino eorum usus erat: [Variæ curationes.] credidit penes Sanctum medicamen sibi superesse, quem & conspicit per somnum virga palmea se percutientem tali plaga, quæ simul & somno & dolore eum privavit: uti ipse per se Symeonem adiens, idem beneficii & miraculi nuntius, testatus est. Mulier quædam Juliana appellata, ob totius corporis infirmitatem impotens quæ se alicui rei applicaret, ad Sanctum confugit, lacrymis sibi sanitatem comparatura. Quam ubi ille vidit, ubertim flentem miseratus, virga palmea ferit: & mulier convalescit illico, nec ullo deinceps usque ad senium morbo tentata fuit. Erat huic soror, quæ & ipsa uberibus pedibusque affectis vehementi cruciabatur dolore: adducit igitur hanc quoque ad eumdem medicum; qui impresso Crucis signo laboranti succurrit, cruciatum tollit, vulneribus medetur.

[85] Hæc rursus filiolam habebat forma non invenusta, quam tanta membrorum perturbatio ac paralysis occupaverat, ut & deliquium animi pateretur sæpe, & a statu mentis miserandum in modum dejiceretur. Causa paralyticæ infirmitatis difficilis dæmon etat, [Ingens miseria dæmoniacæ;] qui puellam incesserat: atque iterum dæmonis sævientis causa peccatum matris, in punitionem nequitiæ paralysim proli afferens. Sublatam itaque puellam mater ac matertera, sarcinam miserabilem, sarcinam lacrymas etiam inanimatis elicientem, ad Sancti pedes projiciunt: quod cum ille non ignoraret, illud præsertim operam dare semper solitus, ut ad se accedentes cum incolumitate corporis, etiam animam, si qua forte eam labes inficeret, per confessionem lustrarent, quatenus tum corpore tum anima, imo hac potius quam illo, curati reverterentur: dum igitur in gesta atque cogitata illarum inquirit, ut duplex beneficium, sicuti diximus, corporis ac animæ pariter curatorum impertiretur, peritissimus ille non solum investigandi spiritualium morborum causas, sed medelam quoque adferendi paratissimus; pudor atque timor illas incessit, precatæque sunt, terra sibi prius dehisceret, quam vitætam Angelicæ viro, in carne carnis experti, ac pene spirituali, scelus suum revelarent.

[86] Dum ita secum illæ luctantur, metu plenæ, accidit matrem Symeonis Martham, mulierem vere sanctam, more suo illuc accedere: apparuit autem illa anxie hærentibus , uti lumen in nocte caliginosa, mulier mulieribus, sexus similitudine sibi conjunctis; quæ ad pedes illius se quam poterant citissime abjicientes, eosdemque cum lacrymis calentibus amplectentes, miserum infelicis puellæ statum exponunt, peccatum suum enuntiant, causam cur Sancto illud explicare nequeant proponunt. Martha porro non solum feminarum, sed & matrum sanctissima, infirmitatem muliebrem nequaquam aspernata, [quæ intercedente S. Martha,] neque sexus communis oblita; quin potius vehementi illarum dolore ac ploratu commota, & se ipsam quoque matrem esse, uterumque gestasse ex commiseratione erga illas ostendes, elevatas e terra cum sarcina paralyticæ puellæ ad filium suum adduxit: Præsta, inquiens, fili, hanc non parvam matri gratiam, & siquid peccatum sit, condonans, invoces Dominum Jesum Christum, extensaque more consueto dextera signes in virtute Domini puellam. Vides quam misere atque acerbe torqueatur; signa illam Cruce, & sanitas omnimoda consequetur; sine, hanc gratiam ego mulier mulieribus hisce, & mater huic matri, gravissimo dolore cordis (quantum mihi colligere datur) æstuanti, a te exorem. Ad istas matris filii amantis preces filius matris amans, nihil renuens, adjutricem confestim manum accommodat, [tandem curatur a Symeone,] signatamque invocato Christi nomine puellam, salvam atque valntem non minus mente quam corpore feminis reddit; matremque non solum fecit super prole lætantem, sed suam quoque multam ex eo honoratam, quod ipsa ideo quod mater esset, matri incolumen filiam obtinuisset.

[87] Virgo quædam tenera, duplici affecta malo, acerbo dæmone, [uti & alia.] & pedis dolore; videt per quietem Sanctum, vestem lucidam aut lucem potius ipsam indutum, gladiolum manu præferentem, eumque velut pedi ejus infigere conantem. Adit ergo hunc, insomniis nixa, confisaque quod ab illo sanitas sibi esset conferenda: cumque invocasset Sanctus Christi nomen, virginemque Crucis signaculo tertium munivisset; non solum dæmonem graviter exagitatum exterminavit, sed pedis quoque dolorem curavit. Mulier quædam tam graviter furebat, ut non raro in aquas deturbaretur a dæmone satis periculo; videbatur hæc sibi numquam non spectare Symeonem, ejus vultum ac stationem identidem sibi imaginans, tametsi numquam illum adivisset. Censuit igitur oculis sibi intuendum esse, cujus lineamenta atque mores tam clare splendideque sibi mens repræsentaret: posteaquam vero pervenisset ad Sanctum, fuissetque intuita; dæmon, viri præsentiam non ferens, exiit cum horrido, ejulatu, muliere integra relicta. Deinde & alia quædam dæmonio subjecta ad Sanctum venit, & ipsum continuo increpitum excessiit.

[88] Post hæc adducitur a patre juvenis quædam dæmoniaca, quæ linguam sibi miserrime mandendo comminuens, non minus suo ipsius cruciatu quam patris cujus ex compassione viscera adurebantur, ad miserendum sui Symeonem commovebat: quo dæmoni egressum imperante, sanata puella vocis linguæque usum mox expeditum habuit; pater vero lacrymas, non jam doloris, ut ante, sed voluptatis indices, [Virgines castitatem, vovent,] fundendi & magnalia Dei confitendi occasionem. Quemadmodum autem frequentes illius precibus nequissimo spiritu liberatæ sunt mulieres; ita vicissim ejusdem doctrina atque institutione frequentes, sanctiore spiritu concepto, sponsis suis exemplo Theclæ, feminis imitanda martyrii via prȩgressæ, nuntium remiserunt, nuptias spreverunt, virgines sese castas tibi, Christe immortalis sponse, conservaverunt; tuæ pulchritudini desponsæ, tuam dignitatem amoribus prosecutæ. Sed eo revertatur oratio, unde digressa est.

[89] Venit quidam ad S. Symeonem tam misere a dæmonio habitus, ut utroque non modo latere sed toto quantum est corpore contusus contritusque esset. Sed, o! [Alii energumeni curantur.] quam inenarrabilis Dei sapientia, cuidam nec opinanti restituere salutem volentis! videre sibi miser visus est Sanctum per omnia medico similem, utrisque lateri manuique velut scalpellum secandæ venæ gratia admoventem; cumque extraheret quamdam inde vitiatam materiam, expulit simul & dæmonem increpatione sua: stetitque dæmoniacus doloris expers, recuperatam sanitatem cum exultatione ac cantu celebrans. Rursum adducitur paralyticus, qui totus intumuerat, & tres jam annos lecto affixus, inde non surrexerat: consecutusque sanitatem est simili, ac prior modo. Deinde & alius manu mutilus accedens similiter sanatus est. Obstupescentibus autem, ut pronum est fieri, quotquot aderant tanta miracula spectantes: alii dicebant, supernam in illo virtutem (ut erat) residere; alii hinc scandalizabantur, [Cogitationes aliorum cognoscit Symeon.] & divinæ quæ ipsi assistebat gratiæ malebant detrahere. Diversa autem utrorumque sensa cognoscens Symeon; Ego, inquit, homo peccator sum, servus Filii Dei, ignominiam ac mortem crucis propter nos benigne passi; illius ego nomine ac virtute hæc patro. Sed quæ vos in corde de me perperam cogitastis, propitius vobis ignoscat Deus; adversus ipsum enim aperuistis os vestrum, non adversum me; Altissimo injuriam irrogastis in iniquitate vestra cogitationibus & verbis. Ex hisce vero Sancti dictis tantum emolumenti ceperunt fideles quanto infideles pudore suffusi sunt.

[90] Pagus erat, Severa dictus, ubi in præcipiti præruptoque juxta viam loco pinus excreverat: [Cadenti in præceps succurrit.] accidit aliquando ut pagi incolæ nonnulli sub arboris umbra considerent, atque unus e numero, nomine Jacobus, illam cupidine fructuum carpendorum conscenderet: quod dum agit, conspicit duos dæmonas ad sese properantes, arreptumque pedibus in subjectum præcipitium jactantes, cujus simul & arboris altitudo septuaginta fere pedum erat. Dum igitur in extremum capitis discrimen se ferri sentit, nec saluti desperatæ aliter succurri posset, quam potest clarissima voce promptam semper opem, inexpugnabilem virtutem, non imminutam gratiam, famulum Dei Symeonem inclamat. Ecce autem inclamatus ille supponit labenti manus, iisque supinis illum excipit, & erectum humi deponit. Deinde rursum videt terram ita diduci ut ipsa detegerentur fundamenta; videt & Sanctum cippis dæmones includentem & in abyssum ablegantem; ac denuo terram, ut initio fuerat, coëuntem. Quo tempore, tantis miraculis atque ostentis præventus fuit Jacobus; eodem Symeon, quæ circa ipsum divina virtute contigerant, fratribus suis retulit. Nondum autem sermoni finem imposuerat, cum vicini quidam Jacobi, gaudio atque admiratione pleni, accurrunt, accepti beneficii gratiam confitentes, & quæ facta erant palam annuntiantes.

[91] Leprosus quidam accessit Sancto, &, ne quis amentiæ nos arguat, iisdem, quibus olim leprosus ille ad Christum, ad hunc verbis usus est, dicens: Si vis, potes me mundare. [Matt. 8, 2.] Et Sanctus pari cum fervore ac fide, quam in illo præcipue respexerat, fretus Domino, [Leprosum mundat.] qui omnia credenti possibilia esse enuntiavit, Volo, inquit, te mundari: verum fac domum abeas, & benignus Deus, qui nostra causa e cruce suspendi dignatus est, ipse per immensam bonitatem tuam te inviset. Dictis fidem adhibens leprosus, domum redit, atque illa nocte (quæ lingua misericordiam tuam annuntiet, Domine Deus, Rex noster!) conspicit juvenem quemdam specie fulgenti, dicentem; Ut credidisti, fiat tibi. Quæ verba somnum excusserunt homini, & cum somno lepram; & totus mundatus fuit, præco potentiæ divinæ re potius quam verbis factus. Cumque quod retribueret non haberet, gratitudinem animi exhibuit, acceptoque nummo aureo, recurrit ad Sanctum; non, ut prius, sanie diffluens ac lepra contabescens, sed reviviscenti reflorescentique similis, quomodo nec speratam quidem adeptus sanationem esset, manifeste ac palam divulgans. [Discipulum corrigit.] Sanctus vero aurum more suo non admisit, sed pro remuneratione digna perpetuas Deo gratias persolvere injunxit. Julianus porro unus discipulorum induxit in animum accipere aurum: quod ut internos Symeonis oculos non latuit, ait discipulo: Visne cum auro simul & lepram accipere, ut Giezi ille lepram Naamani, & alio modo illam redimere, dans potius quam accipiens? His auditis non modo abstinuit discipulus ille, sed veniam quoque concupiscentiæ suæ ilico petiit, & accepit.

CAPUT XII.
Monasterium monitus a Deo extruit: aquam impetrat ac diutissime conservat.

Τὸ μέντοι ὄρος, ἐν ᾧ τὴν ἄγωγὴν Συμεὼν ἐποιεῖτο, ἔρημος ἦν ἀτεχνῶς, οὐχ ὕδατος, οὐκ ἄλλου πρὸς τὰ ἀναγκαῖά τινος εὐποροῦν, ὅτι μὴ καλύβης, καὶ ταύτης μιᾶς, ἥν οἱ μαθηταὶ μετρίαν ἑαυτοῖς ἐπήξαντο σκέπην· αὐτὸς γὰρ ἐπὶ τῆς πέτρας, ὡς ἔφημεν, ἐν ὑπαίθρῳ εἱστήκει, δερματίνην μηλωτὴν περικείμενος. Ἐπεὶ δὲ πολλὰ πανταχόθεν συνέῤῥει πρὸς αὐτὸν ἑκάστοτε πλήθη, οὐ πνεύμασι πονηροῖς μόνον, ἀλλὰ καὶ παντοδαποῖς σώματος πάθεσι καὶ νόσοις κατειλημμένων (ἐπίεζε δὲ αὐτοὺς τε ἄφιλος ἔρημία, καὶ τῶν ἀναγκαίων ἔνδεια, καὶ τὸ ἐσχάτως ἄνυδρόν τε καὶ ἄστεγον) κοινὸς καὶ φιλάνθρωπος ἁπάντων ποιητὴς καὶ πατὴρ καὶ δεσπότης, τῇ ἰσχύἳ αὐτοῦ τῇ μεγάλῃ, καὶ τῷ βραχίονι αὐτοῦ τῷ ὑψηλῷ πάντα ποιῶν, μέγας τῇ βουλῇ καὶ δυνατὸς τοῖς ἔργοις, εἰδὼς ὧν χρείαν ἔχομεν, καὶ ἀφ᾽ οὗ ἀποκρυβήσεται οὐδὲν, οὗτος καὶ νῦν τῷ Συμεὼν παραδόξως ὀφθεὶς, Οὐχ ὁρᾷς τὴν ὀλιγόψυχον ταύτην γενεὰν, ἔφη, ὅπως ἀδύνατος αὐτοῖς ἐνταῦθα διατριβὴ, μὴ προσόντων τῶν κατὰ χρείαν; Ἀλλὰ παρ᾽ ἐμοῦ ταῦτα καὶ αὐτοὶ κομιοῦνται, καὶ σὐ πραγμάτων διαμενεῖς ἐλεύθερος.

Τούτων ἀκούσας μακαρίας ἀκοῆς ἐκείνης Συμεὼν, ὁρᾷ οἱονεί τι μέτρον κατέχοντα χερσὶν Ἄγγελον, καὶ τὰ τοῦ μοναστηρίου καὶ τῶν ἐν αὐτῷ σεβασμίων ναῶν διαχαράττοντα ἴχνη, νεφέλην τε φωτὸς ὅλον τὸ θαυμαστὸν καλύψασαν ὄρος, καὶ τὸ τοῦ Θεοῦ πνεῦμα ἐν ὁμοιώματι χειρὸς τὰ ὑπὸ τῇ νεφέλῃ δεικνύον· καὶ ὄτι ταῦτα ἔσται σοι πάντα, λέγον αὐτῷ, εἰς ὑπουργίαν τῶν τῇδε οἰκεῖν τε καὶ ἐπιξενοῦσθαι μελλόντων· μεγαλυνῶ γὰρ ἐπὶ ἔθνη καὶ βασιλεῖς καὶ μεγιστάνας τὸ ὄνομά σου, καί σου τούτων πολλοὶ δεηθήσονται· εἶτα καὶ πολλὰ πλήθη διαφόρων ἐθνῶν αὐτῷ ὑπεδείκνυ, πανταχόθεν εἰς αὐτὸν συνιόντα. Τούτοις πληροφορηθεὶς τὴν καρδίαν Συμεὼν, εὐδοκίαν εἶναι Θεοῦ συστῆναι περὶ αὐτὸν μοναστήριον, καὶ ἱκανῶς επὶ πᾶσιν εὐχαριστήσας, ἐπέτρεψε τοῖς μαθηταῖς πάλιν οὗτος κατὰ τὸν ὑποδειχθέντα τύπον τοῦτο διαχαράξαι.

Καὶ τὸ μὲν κατὰ τὴν έκείνῳ φανεῖσαν ὄψιν διατετύπωτο· Θεὸς δὲ, καὶ τῷ Συμεὼν ἑαυτὸν ἐμφανήσας, μέτρον τε καὶ σχῆμα τῆς μονῆς δι᾽ Ἀγγέλου ὁρίσας, τῶν ἐπαγγελιῶν οὐκ ἠμέλει· ἀλλὰ κινεῖ μὲν τῆς Ἀσσυρίων γῆς, κινεῖ δὲ καὶ ἄλλων ἐθνῶν πλήθη μυρία, δαιμονώντων αὐτῷ καὶ ἀσθενῶν πλήθη κομίζοντας· οὓς ἐκεῖνος μὲν ἐθεράπευεν εὐχῇ καὶ σφραγῖδι, οἱ δὲ μὴ δ᾽ ὁτιοῦν ἀντεισφέρειν ἕτερον ἔχοντες (ποῦ γὰρ τοσαύτης εὐεργεσίας ἀξιόχρεως ἀμοιβή;) ὅμως τὰ τῆς εὐγνωμοσύνης ἐπιδεικνύντες, εἰς τε τὴν λατομίαν τῆς μονῆς καὶ τὴν οἰκοδομίαν ἐχειροτέχνουν, προθεσμίας σφῖσιν αὐτοῖς ὁριζόμενοι, καὶ δαπάνας ἰδίας ὅσα τε πρόσφορα τῶν ἐργαλείων πορίζοντες, καὶ οὐδ᾽ ἐνταῦθά τι διδόναι τοσοῦτον, ὅσον αὐτοὶ λαμβάνειν διὰ τῆς εὐλογίας νομίζοντες. Δυσὶ δὲ πρότερον τρισὶ τοῦ τὴν προθεσμίαν αὐτοῖς ἐξικέσθαι ἡμέρας, ἔτεροι πάλιν ἐφίσταντο πλείους, ἀσθενῶν ὁμοίως ἐπιφερόμενοι φόρτον καὶ οὗτοι, ὧν τῆς ἴσης παρὰ τοῦ Ἁγίου θεραπείας ἀξιουμένων, τὴν ἴσην ἀντεδίδοσαν πρὸς τὰ τῆς μονῆς ἔργα κᾀκεῖνοι χειροτεχνίαν· ἑξῆς δὲ καὶ ἄλλοι τὸν αὐτὸν τρόπον συνέῤῥεον πλείους, τῆς φήμης πανταχοῦ διαδιδομένης, καὶ ταύτῃ τὸ ἔργον ἠνύετο.

Ἐπεὶ δὲ καὶ ὕδατος ἀφθόνου πρὸς τὴν οἰκοδομὴν αὐτοῖς ἔδει, ἐν φροντίδι τε τοῖς μαθηταῖς ἧν, ὅθεν ἂν καὶ ὅπως τὸ ταῖς χρείαις ἀρκοῦν ὕδωρ ἐκεῖ κομίσειαν (κάτω γὰρ ἦν τοῦτο παρὰ ταῖς ὑπωρείαις, μακρῷ τῆς κορυφῆς τοῦ ὄρους ἀπέχον) προσέταξεν αὐτοῖς τοῦ Θεοῦ δοῦλος ἀσβέστου πλῆθος κατὰ ταυτὸ συμφορῆσαι, ὅσα προσαναμίξαι δέον παρετοιμάσαντας· τοῦ δὲ κατὰ τὸ πρόσταγμα γεγονότος, εὐχὴν πρὸς τὸν οἰκεῖον δεσπότην ἐκεῖνος τοιάνδε προσηύξατο, ὥστε ὕδωρ οὐ πρὸς τὴν παροῦσαν ἀρκοῦν μόνον ὀμβρῆσαι χρείαν, ἀλλὰ καὶ μετὰ ταῦτα πρὸς τὰς μελλούσας. Καὶ αὐτίκα (ὢ πλουσίων οἰκτειρμῶν Θεοῦ, θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτὸν ποιοῦντος! ἑτοίμου χρηστότητος!) φωνὴν ἔδωκαν αἱ νεφέλαι, ὑετός τε κατεῤῥάγη τοσοῦτος, ὅσου τὰ τῆς μονῆς ἔργα τηνικαῦτα ἐδεῖτο, καὶ τὸ πρᾶγμα (ὢ θαύματος ἀποῤῥήτου!) ταύτῃ τοῦ λοιποῦ τοῖς τῆς μονῆς οἰκοδομήμασιν ἦν διαμένον· καὶ κατὰ καιρὸν ἀπὸ τότε τῆς τοῦ ὕδατος χρείας βροχή τις ἑκούσιος ἀφώριστο τούτοις, νεφέλαις ὑπεράνωθεν ὥσπερ ἑντεταλμένον.

Ἐπεὶ δὲ καὶ τὰ πλήθη τῶν ἑκάστοτε παρὰ τὸν Ἅγιον ἐκ παντὸς γένους καὶ πάσης ἡλικίας συνερχομένων, καὶ πάθη ποικίλα παρ᾽ αὐτοῦ θεραπευομένων, αὐτοῖς τε καὶ οἷς εἰς ὑπηρεσίαν ἐχρῶντο βοσκήμασιν, ἐλύπει δεινῶς τοῦ ὕδατος σπάνις. Ἐτύγχανον δὲ λάκκοι δύο ἐκ πλαγίων τοῦ ὄρους, ἐπὶ μὲν τῶν Ἑλληνικῶν ἄνωθεν καιρῶν εἰς ὑποδοχὴν ὑδάτων λατομηθέντες, τῷ δὲ πολλῷ χρόνῳ ταύτῃ συγκεχωσμένοι, ὡς μὴ δ᾽ ὅτι λάκκοι εἶεν γνωρίζεσθαι· ἀνευρέθησάν τε τηνικαῦτα παρὰ τῶν ὄχλων, ἐπεὶ καὶ πέφυκεν ἀνιχνεύειν ἐπιμελῶς ἀνάγκη, τά τινα παραμυθίαν αὐτῇ παρέχειν δυνάμενα καὶ μετρίαν. Ἀνεκαθάρθησαν μὲν εὐθὺς ὑπ᾽ αὐτῶν πολλῇ καὶ φιλοπόνῳ χειρί· προσέταξε δὲ ἱερὸς Συμεὼν, καὶ ὁδὸν ἐπ᾽ αὐτοὺς τοῖς ὕδασι μηχανήσασθαι, καὶ τὴν πάλαι μηχανηθεῖσαν διακαθᾶραι. Ὅπερ οὖν ὡς ἐκέλευσε γεγονὸς, δεῖται μὲν καὶ πάλιν αὐτὸς τοῦ ἐν ὕδασι τὰ ὑπερῷα στεγάζοντος, θύραι δὲ οὐρανοῦ ἀνεώγνυντο, καὶ ὑετὸς ἑκατέρους αὐτοὺς εὐθέως ἐπλήρου.

Οἱ μέντοι μαθηταὶ καθ᾽ ἑαυτοὺς, ἀλλὰ καὶ πρὸς ἁλλήλους ἐνδοιάζοντες ἧσαν· εἰ ἅπαξ οὕτω πληρωθέντες οἱ λάκκοι, πλήθεσι τοσούτοις καὶ οὕτως ἀριθμοῦ κρείττοσιν ἐφ᾽ ἱκανὸν ἀρκέσαι δυνήσονται. Τοῦτο δὲ γνόντα τὸν Ἅγιον ἔνα καλέσαι τῶν ἀδελφῶν ἐν ἐπηκόῳ πάντων, Ἀντώνιον ὄνομα, καὶ πρὸς αὐτὸν, Λαβών, φησι, σχοῖνον ἄπιθι δρομαίως, καὶ χαλάσας μέτρησον τὸ ἐν τοῖς λάκκοις ὕδωρ. δὲ τὸν σχοῖνον ὡς ἐντέταλτο καθεὶς καὶ μετρήσας ἐπανῆκε, τῷ τε Ἁγίῳ καὶ τοῖς παροῦσι τὸ τοῦ ὕδατος μέτρον ὑποδεικνὺς ἑκ τοῦ σχοίνου. Ἐαριναὶ μὲν οὖν τηνικαῦτα ἔληγον ὧραι, παυσαμένου δὲ ἤδη καὶ θέρους, ἄρτι τε μετοπώρου ὑπολαβόντος, Ἀντώνιος αὖθις οὗτος εἰς ἑκάτερον λάκκον τὸν σχοῖνον καθεὶς, μετὰ τὸν τοσοῦτον χρόνον καὶ οὕτω σαφῆ πολέμιον ὕδασι, μετὰ τὴν τοσαύτην τοῦ ἀμυθήτου πλήθους ἐκεῖθεν ὑδρείαν, εὕρε τὸ ὕδωρ (ὢ τοῦ θαύματος!) οὐ δὲ τὸ παράπαν ἐλαττονῆσαν, ἀλλ᾽ ὡς καὶ πρότερον ἔχον, ὅπερ οὐ τοῖς τότε παροῦσι μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖς ὕστερον ἀκοῇ παρειληφόσιν, εὐχαριστίας μεγίστη κατέστη πρὸς Θεὸν ἀφορμή.

Τά γε μὴν τῆς μονῆς ἔργα (ἐκεῖσε γὰρ αὖθις ἐπανιτέον) προκόπτοντα βλέπειν βάσκανος οὐ στέγων ἐχθρὸς, οἷα καὶ πολλῆς μεγάλης εἰς Θεὸν προκοπῆς, κᾀκείνῳ μεγάλης ἐσόμενα πάλιν αἰτία ζημίας, θεμελίους τῶν οἰκοδομουμένων ξενοδοχείων ἑνὸς ὑποδὺς, ὅπου καὶ μείζων αὐτῷ πληγὴ (ἅ τε καὶ πολλοὺς μέλλοντος διὰ Χριστὸν ξεναγεῖν, ψυχάς τε πεπονηκυίας διαναπαύειν) οὕτω σφοδρῶς ἦν αὐτὰ συνταράσσων καὶ διασείων, ὡς ἀπειρηκέναι τῷ πολλῷ κλόνῳ καὶ χεῖρας τοῖς περὶ τὴν οἰκοδομὴν πονουμένοις. Δεηθέντι τοιγαροῦν περὶ τούτου τῷ Συμεὼν, ἐῤῥέθη παρὰ τῆς χάριτος, πέμψαι τὴν οἰκείαν ῥάβδον παρὰ τὸν τόπον, τις ἐκεῖ κρούσασα, τὸν ἐν ἀποκρύφῳ ἐπιβουλεύοντα εὑρήσει· ἐγχειρίσαντος τοίνυν αὐτὴν ἑνὶ τὸν μαθητῶν τοῦ Ἁγίου, ἀπελθὼν ἐκεῖ καὶ κρούσας ἐκεῖνος, ἐν τῷ ὀνόματί φησι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐπιτρέπει σοι πνεῦμα πονηρὸν τοῦ Θεοῦ θεράπων Συμεὼν, ἀπόστηθι τοῦ τόπου τούτου, καὶ παραχρῆμα (ὢ δυναστείας, χάριτος ἐκεῖθεν πλουσίας τοῦ Συμεὼν) μὲν ἠχήσας μέγα, λίαν αἰσχρῶς ἀπελαύνεται· ἡσύχαζε δὲ τοῦ λοιποῦ τὸ ἔργον, καὶ κατὰ λόγον ἐχώρει.

Ἐπεὶ δὲ ᾠκοδόμητο μὲν μάνδρα, λελατόμητο δὲ στύλος, λατομεῖταί τις καὶ λάκκος δεξιὰ τοῦ κίονως πρὸς Ἀνατολὰς (ἐπιτροπὴ δὲ τοῦ Ἁγίου τοῦτο διὰ τὴν τοῦ ὕδατος σπάνιν) ὅς ὕδατος πληρωθεὶς, τοῖς τε ἀδελφοῖς καὶ τοῖς ἀνὰ τὴν μονὴν χειροτεχνοῦσιν ὅσα γε πρὸς ἀναγκαῖαν ἐπήρκει χρεῖαν. Ἐνειστήκει μεν οὖν ἄρτι τοῦ χρόνου τὸ ἀνθηρότατον, τοῦ θείου Πάσχα λάμπουσα φαιδρὸν ἑβδομὰς, τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν πανηγυρίζουσα· τῶν δὲ μαθητῶν, τὸ μὲν ἠρεμίαν τῷ διδασκάλῳ περιποιούντων, ᾗ καὶ μᾶλλον αὐτὸν ᾔδεσαν χαίροντα, τὸ δὲ τὸ ὕδωρ ἐαυτοῖς ἀποταμιούντων, διά τε τὴν αὐτοῦ βραχύτητα καὶ τὸ τῶν ἀφικνουμένων πλῆθος, θύραν τε τῷ λάκκῳ ἐπιθέντων, καὶ κλεῖδα τῇ θύρᾳ ἐπιβαλόντων· ὁρᾷ τῷ πνεύματι Συμεὼν ἑαυτὸν κατὰ τὸν λάκκον οἱονεὶ γεγονότα, τό τε ὕδωρ ἀμφοτέραις χερσὶν ἀναταράσσοντα, καὶ ὥσπερ ἄνω φέρεσθαι καὶ εἰς πλῆθος ἐπιδιδόναι ποιοῦντα. Συγκαλέσας τοίνυν τοὺς ἀδελφοὺς, ἇραι κελεύει τὴν κλεῖδα, ὡς ἀνεῶχθαι παντὶ τὸν λάκκον ὑδρεύεσθαι βουλομένῳ· Ἐπισκοπὴ γάρ, φησιν, ἄνωθεν ἐπ᾽ αὐτῷ γεγόνει, καὶ οὐκέτι ἐνιαυτὸν τοῦτον οὐδαμῶς ἐκλείψει, κατὰ πόδας δὲ καὶ τὸ ἔργον ἐπηκολούθει· οὐ γὰρ μόνον ἐξ ἐκείνου πάντες ἐκεῖθεν οἱ τῆς μονῆς, πρός τε τὴν τοῦ ἀρτοποιείου, καὶ τοῦ μαγειρείου, καὶ τὰς λοιπὰς ὑδρεύοντο χρείας, ἀλλὰ καὶ ταῖς οἱκοδομεῖς ἐκεῖνος λάκκος ἐχορήγει τὸ ὕδωρ· τά τε παρὰ τὸν Ἅγιον ἐρχόμενα πλήθη οὐχ ὅπως ἐξ αὐτοῦ πάντες ἔπινον, ἀλλὰ καὶ ἀγγεῖα ποικίλα καὶ ἀσκοὺς ὅλους ἐπλήρουν, εὐλογίαν οἴκαδε κομιζόμενοι, καὶ τὸ ὕδωρ ἐκείνου τοῦ ἔτους οὐδαμῶς ὑπεδίδου.

Βιγίλλιός τις ὄνομα, οἰκέτης δὲ οὗτος Ἐφραὶμ τοῦ μακαρίτου Πατριάρχου, παρεθείς ὅλῳ σώματι, καὶ τρίτον ἑξῆς ἔτος ἱεροῖς προσανακλινόμενος οἴκοις, ἰατρῶν τε χερσὶν ἑαυτὸν ἐκδιδοὺς, ὡς οὐδὲν τῆς τέχνης ὤνατο πλέον, ὅτι μὴ σαφῆ τῆς ζωῆς ἀπαγόρευσιν, οἷά τι τῶν ἀψύχων νεκρὸς μᾶλλον ἔμψυχος τὸ καινότατον, κομίζεται τῷ Ἁγίῳ Ῥίπτεται τοιγαροῦν ἀθλία πρὸ τῶν ἐκείνου φιλανθρώπων ὀφθαλμῶν ὄψις, πολὺν ἕλκων τὸν ἔλεον, ὃν τοῦ λαμβάνειν αἰτοῦντος διδόναι μᾶλλον ἐκεῖνος ὢν ἑτοιμότερος· Εἰ πιστεύεις, ἔφη, δύνασθαι τὴν ἔν σοι πίστιν εἰς τὸν Ὑιον τοῦ Θεοῦ δι᾽ ἐμοῦ μεσίτου ἰασασθαί σε, ἔγειραι ὡς ἔχεις καὶ περιπάτει. δὲ, Πιστεύω, Κύριε, δύνασθαί σε διὰ τοῦ σου θεράποντος πάντα, λαμπρᾷ ὡς εἶχεν εὐθὺς τῇ φωνῇ βοήσας (ὢ θ είας ἐπισκοπῆς! ῥήματος ὀλίγου μεγάλα παρὰ Θεῷ δυναμένου!) ἥλατό τε αὐτίκα, καὶ τὴν προσήκουσαν τῷ Ἁγίῳ προσκύνησιν ἀποδεδωκὼς, κατήει δρόμῳ τοῦ ὄρους παρά τι βὰλανεῖον Τιβερῖνον καλούμενον, τὸ μὲν χωρεῖν οὐχ οἷός τε ὢν ἐν ἑαυτῷ τὴν χαρὰν καὶ οὐ δὲ καθεκτὸς ἑαυτοῦ διὰ τοῦτο γινόμενος· τὸ δὲ καὶ αὐτὰ τῆς προτέρας κακοπαθείας ἀποπλύνασθαι τὰ λείψανα σπεύδων. μέντοι κάθοδος ἐκείνη πᾶσα τοῦ ὄρους περίπου δύο καὶ εἴκοσιν οὖσα σταδίους, χεῖρας εἶχεν αὐτὸν ἀνατεταλμένον Θεῷ, τὸ στόμα τε χαρᾶς ὑποπεπλησμένον, καὶ τὰ χείλη ἀγαλλιάσεως. Λουσάμενος μέντοι, καὶ δρόμῳ πάλιν ὁμοίως παρὰ τὸν Ἅγιον ἀνελθὼν, πολλάκις τε τοῦτο δράσας καθόδῳ τι παραπλησίως καὶ ἀνόδῳ χρησάμενος, καὶ τῆς αὐτῆς ἡμέρας ἀμφοτέρᾳ, ἵνα καὶ τὴν ὑγεῖαν αὐτὸς ἑαυτῷ πιστώσηται μᾶλλον ἀπὸ τοῦ πράγματος· τέλος εὐλογηθεὶς ὑπ᾽ αὐτοῦ, κάτεισιν εἰς τὴν πόλιν, ὀφθαλμοῖς πᾶσι θαῦμα τῷ παραδόξῳ τῆς θεραπείας.

[92] Ceterum mons, in quo Symeon degebat locus erat desertus incultusque, non ab aqua, tecto, aliave re ad vitam necessaria instructus; tuguriolum, idque unicum, [Monetur divinitus de cœnobio ædificando,] habebat, quod discipuli sibi refugium non amplum coagmentaverant: Symeon quippe, ut supra meminimus, in petra sua sub dio stans perennabat, pelliceæ melotæ involutus. Postea vero cum omni ex parte frequens turba quotidie ad ipsum conflueret hominum, tum a malignis spiritibus, tum ab omnis generis morbis ac doloribus correptorum, miserosque illos exciperet tam inamabilis eremus, rerum necessariarum penuria, defectus aquæ ac domicilii; communis ac benevolus omnium Creator; Pater, atque Dominus, qui potentia sua immensa & brachio sublimi moderatur universa, magnus ille consilio & potens opere, qui non ignorat, quibus nos homunculi indigeamus, quique nihil ignorare potest; ille ipse hic quoque Symeoni apparens: Nonne vides, inquit, quam pendeat animis hæc turba? quam ægre hic morari possint, deficientibus omnibus, quæ ad vitæ usum faciunt? Verum isthæc jam a me ipsis supperditabuntur; & tu deses permanens manum operi non admovebis.

[93] Beata illa voce dignatus Symeon, conspicatur quasi Angelum mensuræ quiddam manibus tenere, & monasterii augustorumque templorum in eo struendorum delineare vestigia; conspicatur quoque nubem lucidam, quæ Montem totum mirabilem tegebat, nec non spiritum Dei in forma manus, ea quæ sub nube erant ostendentem, dicentemque: Hæc omnia tibi erunt in subsidium illorum, qui commoraturi hic aut hospitaturi sunt; magnificabo quippe nomen tuum apud gentes & Reges & Optimates; & multi horum supplicabunt tibi: [quod & facit,] post hæc diversorum populorum multitudinem ingentem monstrabat, undique ad ipsum properantem. Hisce omnino persuasus Symeon, placitum Deo esse, ut monasterium circa ipsum construeretur; maximis illi gratiis persolutis, commisit discipulis curam illius juxta ostensam formam designandi; juxta quam & positum est.

[94] Deus interea, qui se Symeoni revelaverat, & mensuram formamque habitaculi per Angelum præscripserat, promissis suis effectum deesse non sivit: [manum commodantibus illis, qui sanati erant.] sed suscitat ex Assyriis aliisque gentibus homines infinitos, qui dæmoniacos atque aliter infirmos complures ad Sanctum deferebant, a quo per signum Crucis ac preces curabantur: illi vero nihil quidquam penes se habentes, quod retribuerent (quæ enim pro tali beneficio sufficiens retributio?) nihilominus gratitudinis opera exhibentes, aptandis lapidibus structurȩque promovendæ una manum admovebant, fixum sibi temporis intervallum definientes, sumptusque ac quælibet congrua instrumenta de suo comparantes: neque putantes tantum rependere, quamtum ex benedictione accipiebant. Porro duobus tribusve diebus quam tempus illis prȩfinitum expirasset; alii rursum plures aderant, infirmos similiter portantes: qui pari modo sanitate a Sancto donati, parem manuum suarum operam ædificio dabant: ac sic deinceps alii atque alii semper affluebant, fama jam ubique didita. Et hac ratione opus perficiebatur.

[95] Cum etiam aquæ penuria inter ædificandum laboraretur, [Aquam ad usum ædeficii] habebat ea res discipulos anxios solicitosque, unde aut quo pacto sufficientem compararent; procul enim illa a montis vertice aberat, e subjectis vallibus quærenda. Imperavit autem hæsitantibus Dei famulus, vivæ calcis tantam vim prompti comportarent, quantam commisceri conveniret; quibus ut mandata erant peractis, cælum precibus suis ita permovit Sanctus, ut aquam plueret, non modo præsenti necessitati, sed & deinceps futuris suffecturam: & continuo (o divitem Dei misericordiam, voluntatem timentium se perficientis! o bonitatem paratam!) vocem dedere nubes, & pluvia delata est tanta copia, quanta per id tempus opus erat: eaque res (o miraculum ineffabile!) ita deinceps inceps pro usu ædificantium continuata est, & opportunis temporibus, quando usus erat, aqua sponte sua decidebat, veluti ex superiori mandato nubibus illam cogentibus.

[96] Quoniam vero frequentissimæ turbæ omnis generis atque ætatis passim ad virum sanctum concurrerent, [& peregrinorum impetrat,] qui a variis doloribus curabantur; cœpit & ipsis, & quibus utebantur, jumentis aquæ penuria nimium quantum incommodare. Erant autem e regione montis duo lacus, jam olim tempore gentilium pro aquæ receptaculis effossi, lapsu vero temporis terra aliisque aggestis ita obruti, ut ubi forent, sciri non posset: tum autem a turbis forte reperti (quemadmodum solet necessitas indagare sedulo, quæ solatio sibi quantumvis modico esse possint) eruderati purgatique ilico sunt laboriosa multorum opera. Jussit ipsos deinde Symeon aquæ ductum eo moliri, aut jam olim effossum repurgare. Jussum factum. Cum denuo ad orationem confugiens, illum, qui firmamentum cælorum aquis stabilit, deprecatur: & cataractæ illorum apertæ sunt, & pluvia utrumque lacum adimplevit.

[97] [quæ tota æstate non imminuitur.] Pendebant porro animis discipuli, nec solicitudinem suam alii alios celabant; num ita semel repleti lacus tam frequenti atque numerosæ multitudini suffecturi essent. Re intellecta, accersit Sanctus unum e Fratribus in corona omnium, cui nomen Antonio, dicitque: Assumpto fune, cito; abi, demissoque in lacus, metire altitudinem aquæ. Jussum ille funem immisit, mensusque rediit, & Sancto præsentibusque, quanta esset aquæ altitudo in fune monstravit. Erat tum in exitu ver; elepsa deinde æstate, jamque succedente autumno, Antonius utrumque lacum immisso fune denuo tentavit, comperitque (o prodigium!) post tantum temporis intervallum, tam inimici aquis post tam frequentem inexplebilis turbæ aquationem, nihil omnino imminutam illam esse, sed uti prius se habere. Quæ res tunc coram spectantibus non solum, sed & posteris, ad quorum aures ea fama pervenit, gratias persolvendi Deo occasionem dedit.

[98] Interim promoveri ædificium (eo namque redeundum nobis est) lividis oculis intueri non sustinens inimicus, [Dæmonem operas interrumpentem abigit.] quod inde incremento ingenti gloriam Dei augendam, sibi vero grave damnum imminere prospiceret; subiit fundamenta unius xenodochiorum jam exædificatorum, ubi ægrius sibi futurum erat, ob plurimos Christi causa istic hospitio excipiendos, & requiem defatigatis animabus inventuros; & quassat concutitque tam vehementer ædificium, ut crebra succussione fatigatæ exanimatæque operæ manus inde removerent. Dum itaque pro remedio precatur Symeon, hanc a gratia inspirationem accepit, ut virgam suam ad locum infestatum mitteret, pulsu suo insidiantem in occulto hostem detecturam. Tradita ergo virga discipulorum cuidam in manus, abeunti illuc pulsantique & dicenti, In nomine Domini nostri Jesu Christi præcipit tibi pessime spiritus, famulus Dei Symeon, ut exeas ex loco hoc: & continuo (o potentiam! o divitem Symeonis gratiam!) spiritus magno edito sono fœdissime pellitur: de cetero autem quite ædificatum est, & fabrica (ut dictum est) perficiebatur ex sententia.

[99] Post extructum jam monasterium, & columnam cæsam; [Aquam rursus per totum annum ad omnium usus seruat.] cavatur & cisterna, a dextra columnæ parte versus Orientem, jubente ita Symeone ob aquarum penuriam; ut inde & Fratribus & in monasterio operantibus ad usus necessarios aqua suppeditaretur. In foribus jam erat floridissimum tempus, clarissima lætissimaque sancti Palchatis hebdomada, auctorem atque operationem salutis nostræ celebrans; cum discipulis, partim magistro suo solitudinem, qua præcipue illum delectari noverant instruentibus; partim aquam, ob exiguitatem & auferentium inde multitudinem, additis cisternæ operculo & sera sibi recondentibus; cum, inquam, Symeon se in spiritu veluti ad cisternam delatum videt, aquam utraque manu turbantem, eamque in altum tolli & inter multitudinem distribui jubentem. Convocatis itaque Fratribus imperat, seram ut auferant, quo universis aquare volentibus ad apertam cisternam accessus pateat: Jam enim, inquit, superna visitatione mihi innotuit, aquam toto hoc anno non defecturam. Et fides dictis stetit: ex illo namque tempore omnes monasterii incolæ ad pinsendum panem, ad coquendos cibos, ad reliquos usus aquam inde hauriebant, imo & fabricæ indidem suppeditabatur: adde quod accedentes etiam ad Symeonem turbæ non solum inde biberent, sed & vasa diversa & totos utres implerent, aquam pro munere domum conferentes; nec tamen umquam illo anno cisterna fuit exhausta.

[100] Vigilius quidam, famulus domesticus olim Patriarchæ Ephraim felicis memoriæ, [Paralytica medetur.] toto corpore paralyticus, tertium jam annum ad sacras ædes jacuerat, medicisque se curandum commiserat: quorum arte nihil consecutus nisi quod manifestius jam conclamatum esset de vita; tantum uti truncus exanimis, aut potius spirans cadaver, ad Sanctum advehitur. Jacitur miserandum spectaculum ante faciem viri benigni, multum trahens secum miserationis; quam & impertiri paratior hic erat, quam ille qui petebat accipere. Ait igitur; Si credis, fidem tuam, quam de filio Dei habes, posse tibi mediante me restituere salutem; surge ut potes, & ambula. Ille mox quam poterat clarissima voce exclamans; Credo, Domine, posse te per famulum tuum omnia. O visitationem divinam! o breve verbum magnæ apud Deum potentiæ! Exsiliit ilico, redditaque debita Sancto veneratione, e monte descendens, ad balneum quod Tiberinum dicitur cursu contendit; tum quod gaudium suum capere animo non posset, nec se præ voluptatis abundantia continere, tum quod festinaret prioris infirmitatis reliquias abluere. Et descensus ille quidem de monte stadiorum circiter viginti duorum erat; quem decurrit extensis ad Deum manibus; ore lætitia, & labiis exultatione repletis. Lotus autem cursim eadem ad Sanctum properat, sæpiusque iterato descensu atque ascensu idem factitat, idque eadem die; ut factis ipsis, confirmatam sibi valetudinem esse, fidem faceret: tandem benedictione accepta a Sancto, tetendit in urbem, cunctorum oculis admirabile spectaculum ob sanationem non opinatam.

CAPUT XIII.
Variæ ecstases & vaticinia precesque pro avertendis calamitatibus.

Εωράκει ποτὲ Συμεὼν ἐν ἐκστάσει, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, καὶ παίδων πλῆθος μυρίον, ἥκοντας εἰς αὐτὸν ἐκ τῆς Ἕω, καὶ σταυροὶ μὲν αὐτοῖς ἐν χεροῖν, ὕμνοι δὲ θεῖοι διὰ στόματος ἦσαν τό τε ἅγιον Πνεῦμα ἐπισκιάζον ἄνωθεν ἐπ᾽ αὐτοὺς, καὶ τούτοις οἷα συμπορευόμενον· ὡς δὲ ἤδη προσάγοντες τοῦ θαυμαστοῦ ὄρους ἐπιβαίνειν ἐδόκουν, Οἶσθά, φησι τὸ Πνεῦμα τῷ Συμεὼν, τίνες οὗτοι, καὶ ὅθεν παρά σε ἀφιγμένοι; Τοῦ δὲ. ἀγνοεῖν εἰπόντος, τὰ Ἰβήρων ἐξ Ἀνατολῶν ἔθνη, ἔφη, οἵ ἀγαπήσουσί σε διὰ τὸ ὄνομά μου, καὶ κατὰ καιρὸν ἀφίξονται παρά σε, τῆς τε δεδομένης σοι χάριτος τῶν ἰαμάτων ἕργῳ πειράσονται, καὶ καθ᾽ ὅλης τὰ περί σου τῆς ἑαυτῶν κηρύξουσι γῆς, πιστοὺς ἐν αὐτῇ πάντας οἰκοδομοῦντες· οἰκήσουσι δέ τινες αὐτῶν κἀνταύτῃ σου τῇ καταγωγῇ, εὔχρηστοί τε καὶ δεξιοὶ γενήσονται. Τὰ μὲν οὗν τῆς τότε φανείσης τῷ Συμεὼν ὄψεως ταῦτα, ἅπερ ὀλίγαις ὕστερον ἡμέραις καὶ ἐπὶ τῶν ἔργων τεθέαται. Ἦλθον γὰρ Ἰβήρων πλήθη κατὰ φήμην τῶν αὐτοῦ θαυμασίων, σταυρούς τε διὰ χειρὸς ἔχοντες, καὶ λιτὰς αὐτῷ, οὐ μὴν, ἀλλὰ καὶ πλήθη νοσούντων καὶ δαιμονώντων προσάγοντες· οἳ τοιαύτης ἔτυχον παρ᾽ αὐτοῦ καὶ οὕτω παραδόξου τῆς θεραπείας, ὡς καὶ πολλοὺς αὐτῶν ἁλόντας τοῖς ἐκείνου θαύμασι τὰς ψυχὰς, αἰτῆσαι τὴν παρ᾽ αὐτῷ κατοίκησιν, καὶ λαβόντας μεῖναι παρὰ τῇ μονῇ τοῦ λοιποῦ μοναδικῷ διαπρέποντας βίῳ.

Ἐνταῦθα τοῦ λόγου γενόμενος, ποίᾳ πρὸς τὰ ἑξῆς χρήσομαι γλώττῃ; τίνα δὲ καὶ λόγον εἰς ἐξήγησιν εὕρω; φρίττει γὰρ ἤδη μοι καὶ πρὸς τὴν μνήμην νοῦς, καὶ χεὶρ ὑπὸ δέους συστέλλεται, τοιούτοις ὑπηρετεῖν οὐ τολμῶσα φωβεροῖς διηγήμασιν. Εἶδε γὰρ κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν Συμεὼν ἑαυτὸν ἐν τῇ δυνάμει τοῦ Πνεύματος, τό τε θεῖον Εὐαγγέλιον ἐπὶ τοῦ στήθους φέροντα, ἔκ τε Τύρου πρὸς Ἱεροσόλυμα καὶ τὴν ἔρημον ἐκείνην, τά τε κατ᾽ αὐτὴν ἀσκητήρια, καὶ ὄσον τοῦ μεσημβρινοῦ κλίματός ἐστι, καθάπερ ἐπὶ φυλακῇ σπουδαίως περιἳόντα, ἐκεῖθέν τε κατὰ Ααοδίκειαν καὶ τὴν Ἀντιόχου γενόμενον, ἴσῃ τε καὶ περὶ αὐτὰ φυλακῇ κεχρημένον· εἶτα καὶ στίφος Ἀγγέλων αὐτῷ ὑπαντήσαντας, καὶ τί ὅτι σοι τοσαῦτα μέλλει περὶ αὐτῶν εἰπόντας, Τίς Ἀντιοχεῦσιν ἐρεῖ ταῦτα, ὧν * [* an ἀνίοις ut supra?] ἐνίοις οὐ δὲ χρηστὰ ὑπείληπται περί σου; Ὅπερ οὐχ ὡς ἐκείνους διαβάλλοντες εἶπον (ἀλλότριον γὰρ πάντη φύσεως θείας διαβολὴ) ἀλλ᾽ ὥστε μὲ δὲ τοῦτο παρὰ τῆς χάριτος τῷ Συμεὼν ἠγνοῆσθαι. Ταῦτα τὸν μὲν ἰδόντα, Μεγάλη τῷ κόσμῳ, φάναι πρὸς τοὺς παρόντας, ἐπήρτηται ἀπειλή. Οὐαὶ! οὐαὶ! αἰ ἐκδικήσεις ἡμῶν ἥκασιν, ἀλλὰ προσεύχεσθε ἀδελφοί. Τὸ μὲν οὖν ῥῆμα φόβον οὐ μέτριον ἐνέσεισεν αὐτῶν ταῖς ψυχαῖς· ἀκοῦσαι δέ τι καὶ πλέον ἐκ αὐτοῦ γλιχομένων, ἐπισχὼν ἐκεῖνος ἄχρι πολλοῦ τὰς μὲν ὄψεις ὑπὸ τῆς θείας ἠλλοιοῦτο χάριτος, αὐτούς δὲ ἀγωνίας σιγὴ καὶ δέους ἐπλήρου. Ἔπειτα μέντοι καθάπερ ἀναλαβὼν ἑαυτὸν, κατηφεῖ λίαν καὶ ὄψει καὶ σχήματι, Προσεύξασθαι καὶ πάλιν ἐκτενῶς, ἵνα μὴ πειρασθῶμεν ἀδελφοὶ, ἔφη. Εἰ μὴ γὰρ ἵλεως γένοιτο τὰ πρὸς ἡμᾶς Θεὸς, καὶ μετανοῶν ἐπὶ ταῖς ἡμετέραις κακίαις, πᾶσα σχεδὸν οἰκουμένη καταστραφήσεται. Εἶδον γάρ, φησι, καὶ ἰδοὺ πεπλήρωτο τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ πᾶσα οὐ γῆ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀὴρ αὐτὸς, καὶ τὰ ὑπὲρ γῆν, ὡς μηδένα μηδιαμοῦ τόπον κενὸν ὅλως τῆς φοβερᾶς δυνάμεως ἐκείνης ἀπολελεῖφθαι, καὶ πᾶσαν μικροῦ συνέστρεφε κτίσιν ἓως διέστη τά τῆς ὄψεως ἀπ᾽ ἐμοῦ, τοιούτοις οὐκέτι θεάμασιν ἐνδιατρίβειν ὑπενεγκόντος.

Ταῦτα μὲν εἰπὼν, τοῦ ἐν αὑτῷ πνεύματος αὖθις καὶ θεωρίας γίνεται θειοτέρας· δὲ ἦν, ἀνεωγότες μὲν οἱ οὐρανοὶ, ὑπεράνω δὲ τούτων ἀὴρ τὴν καθαρότητα καὶ τὸ κάλλος οὐκ ἔχων τίνι ὀμοιωθείη, ἀλλὰ ταυτὸν ἰδεῖν τε ἅμα καὶ εἰπεῖν ἀμήχανος. Αἵ τε δυνάμεις τῶν ούρανῶν ἐν αὐτῷ καθάπερ ἐν διπλῇ φάλαγγι ταγμάτων παρεστηκυῖαι, ἅτερος ἐχόμενος θατέρου, καὶ κοινῇ πάντες τὰς κεφαλὰς ἐπικλίνοντες· ὑπεράνωθεν δὲ αὐτῶν θρόνος ἐν ἀέρι μέσῳ φοβερῶς ἐπαιρόμενος, οὐκ ἐπί τινος βεβηκὼς στηριζόμενος, ἀλλ᾽ αὐτὸν καθάπερ ἐπίβασιν τὸν ἀέρα πεποιημένος. Ὅτε Κύριος ἡμῶν καὶ Θεὸς ἐπ᾽ αὐτοῦ καθήμενος, καὶ στάζων ἐφ᾽ ἡμᾶς θυμὸς αὐτοῦ· αὐτὸς τε οὗτος τοῦ Θεοῦ θεράπων πρὸ τῆς ἀπροσίτου δόξης ἐκείνης νοερῶς ἑστηκὼς, καὶ τῇ συνήθει παῤῥησίᾳ καὶ νῦν ὑπὲρ ἡμῶν χρώμενος, καὶ καταλλάττων ἡμῖν τὸ θεῖον καὶ ἱλεούμενος, καὶ τὴν ὀργὴν ἀποστρέφων, ὅπερ ἐδηλοῦτο μὲν καὶ τοῖς παροῦσι τῇ τῆς ὄψεως ἐπιφανείᾳ τοῦ Συμεὼν, πρὸς τὸ φαιδρότερον ἠρέμα μεταβαλλούση· αὐτὸς γὰρ τέως ἄφωνος ἦν, οἷα μὴ δ᾽ ἐν ἑαυτοῦ ὢν, ἀλλ᾽ ὅλος τῆς ἀνεκφράστου θέας ἐκείνης γεγενημένος. Ὀλίγω δὲ ὕστερον εἰς ἑαυτὸν καὶ οὗτος ἐπανελθὼν, Ψάλατε τῷ Θεῶ ἡμῶν ἀδελφοὶ, ἔφη, ψάλατε· ψάλατε τῷ βασιλεῖ ἡμῶν, ψάλατε· ἔπεσε γὰρ ἔλεος ἡμῶν κατ᾽ ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, καὶ ἐζήλωσε Κύριος τὴν γῆν αὐτοῦ, καὶ ἐφείσατο τοῦ λαοῦ αὐτου ὅσας τέως ἐγὼ πόλεις καὶ χώρας τῇ δυνάμει τῆς χάριτος οἶδα περιελθών.

Ταῦτα πρὸς τοὺς παρόντας διεξελθὼν, ἁρπάζεται πάλιν ὑπὸ θεωρίας ἑτέρας τοὺς τῆς ψυχῆς ὀφθαλμούς· καὶ μὲν πρὸς ἀκταῖς ἑστάναι ταῖς τῆς Σελευκείας ἐδόκει, πλοῖόν τε κατὰ τὸν ἀέρα ὑπὲρ θαλάττης ὁρᾷν, ὅσα καὶ ὕδασι τῷ ἀέρι σαλεῦον, ἀποστολήν τε Ἀγγέλων θυμοῦ καὶ ὀργῆς καὶ παροξυσμοῦ μεγάλου ἐφεστάναι τῷ πλοίῳ, τὴν ἄνωθεν οἱονεὶ ῥοπὴν ἀναμένοντας, πνεῦμά τε ἀθρόον ἐπικαταπτὰν, τρὶς αὐτοῖς κατασεῖσαι τὰς χεῖρας, κλαῦσαί τε πικρὸν οἷον καὶ συμταθὲς, καὶ, Κόπτε πρὸς αὐτοὺς, εἰπεῖν, κόπτε, καὶ μὴ φείδου· τοὺς δὲ οὕτω τι μέγα καὶ βίαιον αὐτίκα ἠχῆσαι, ὡς ἀθρόον ταραχθῆναι καὶ τὰς ἀβύσσους. Καὶ οἱ μὲν ἐναέριοι ταῖς ἠιόσιν ὡρμήσαντο, πόλεις δὲ παραχρῆμα καὶ κώμας καὶ συνοικίας εἶχεν γῆ, πτῶμα χαλεπὸν κατενηνεγμένας. Γενόμενος τοίνυν τοῦ Θεος δοῦλος ἐν ἑαυτῷ, Προσεύξασθαι καὶ πάλιν ἐκτενῶς, εἶπεν, ἀδελφοὶ χρή· εἰ γὰρ καὶ τὴν χώραν ταύτην ἀπαθῆ κακῶν διαφυλαχθῆναι προέφην ὑμῖν, ὡς ἐκ τῆς θείας ἔχωμεν θανεῖν φιλανθρωπίας· ἀλλὰ μεγάλη παρὰ Κυρίου ὀργὴ, ὀργὴ θυμοῦ αὐτοῦ ἐν πυρὶ ζήλου αὐτοῦ τῷ κόσμῳ ἐκκέκαυται, διὸ καὶ μεγάλης ἡμῖν δεῖ πρὸς αὐτὸν τῆς ἐπιστροφῆς, ἀλλὰ καὶ τῆς ὑπὲρ τοῦ παντὸς εὐχῆς.

Πάντας τοιγαροῦν συναθροίσας, ὅσοι τε τῶν αὐτοῦ μαθητῶν ἦσαν, καὶ ὄσοι πολλαχόθεν τηνικαῦτα παραβαλόντες ἐτύγχανον, παραγγέλλει κοινῇ πᾶσι λιτὰς παρ᾽ ὅλας ἡμέρας ἑξήκοντα προσάγειν Θεῷ, ἔτι καὶ τοὺς ἐπὶ ταῖς λιταῖς ὕμνους αὐτὸς καὶ συνθεὶς καὶ διδάξας, οἵους ὦτα Θεοῦ πρὸς ἑαυτοὺς ἐπιστρέφειν. Ἐτελοῦντο μὲν οὖν αἱ λιταὶ, τοῖς ἐκ τῆς ἱερᾶς ἐκείνης γλώττης ἱεροῖς κατεπᾳδόμεναι ὕμνοις· τοῖς δὲ ὄχλοις ἀνὰ τὴν χώραν δεδιέναι τε πρὸς αὐτὰς καὶ τρέμειν ἐπῄει, χρηστὸν ἐκ τοῦ μέλλοντος ουδὲν προσδοκῶσι· καὶ μέντοι καὶ τὴν ψυχὴν τῆς τοῦ Ὁσίου μητρὸς κατέσεισαν αὗται, καὶ σεβασμίως ὅσα κατὰ πνεῦμα πατρὶ, μᾶλλον τῷ υἱῷ, προσελθοῦσα, πολλή τις ἦν αὐτοῦ δεομένη γνωρισθῆναι τὴν αἰτίαν αὐτῇ, δι᾽ ἣν ἐκείνῳ πρὸς Θεὸν αἱ τῶν οἰκείων μαθητῶν καὶ τοῦ πλήθους λιταί. δὲ μητρικὰς οὐκ ἀτιμάσας δεήσεις, ἅπερ ὑπὸ τῆς χάριτος μεμύητο ἐκκαλύπτει· Μέλλει, μῆτερ, εἰπὼν, σεῖσαι, φεῦ! τὴν γῆν Θεὸς, ὡς οὐ πώποτε πρότερον, ὅτι μὴ μόνον ἐπὶ τοῦ δεσποτικοῦ καὶ σωτηρίου πάθους, δι᾽ οὗ παθὼν ἐγὼ καὶ θανάτου καὶ τυραννίδος χαλεπῆς ἀπολέλυμαι· τῷ σεισμῷ δὲ καὶ συμπτώματα ἕψεται, καρδίας ἀνθρωπίνης δηλαδὴ θραύσματα. Οἷς ἐπὶ μᾶλλον ἐκείνη τὸν φόβον αὐξήσασα, αἰτεῖ τῶν ἀχράντων τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων χερσὶν ἐκείνου ταῖς ὁσίαις μεταλαβεῖν, ἀσφαλὲς φυλακτήριον.

Τῆς δ᾽ ἐπιούσης, παρασκευὴ δὲ ἦν, σαλεύει μὲν Θεὸς τὴν γῆν ὀψὲ τῆς ἡμέρας οὕτω σφοδρῶς, ὡς μὴ μόνον αὐτὴν πολλαχοῦ διασχεῖν, τά τε ὄρη βίᾳ διαθρυβῆναι, ἀλλὰ καὶ τὴν θάλασσαν φυγεῖν, τὸ τοῦ Θεοῦ πρόσωπον οὐ φέρουσαν ὀργιζόμενον, ὡς ἐντεῦθεν οὐ πόλεις μόνον καὶ κώμας καὶ συνοικίας κατὰ τὴν ὀφθεῖσαν τῷ Συμεὼν ὄψιν ἀθλίως καταπεσεῖν, καὶ πληρωθῆναι παρά τινος τῶν Προφητῶν ἠπείληται πόῤῥωθεν, Ἐξολοθρεύσω τὰς πόλεις τῆς γῆς σου λέγοντος, καὶ ἐξαρῶ πάντα τὰ ὀχυρώματά σου· ἀλλὰ καὶ τὰ πλοῖα γυμνῇ προσαῤῥάξαντα τῇ γῇ συντριβῆναι, ἐκτὸς ὧν περιελθεῖν δέδοκτο τῷ Ἁγίῳ· ταῦτα γὰρ κατὰ τὰς ἀψευδεῖς ἐκείνου προῤῥήσεις, ἐλεύθερα τῆς ἐκ τοῦ τοιοῦδε σεισμοῦ διαμεμένηκε βλάβης. Ἐνάτη διῆλθεν ἐξ ἐκείνου ἡμέρα, καὶ θεία πάλιν τὸν Συμεὼν κατὰ βοῤῥᾶν ἁρπάσασα ὄψις, τό, τε πνεῦμα βλέψαν εἰς Κωνσταντινούπολιν ὑπεδείκνυ, τρίς τε τὰς χεῖρας ἐπ᾽ αὐτὴν σεῖσαι, καὶ κλαῦσαν, Οὐαὶ ταῖς περὶ αὐτὴν πόλεσι φάναι, ὅτι ἐπισκοπὴ καὶ αὐτῆς, εἰ καὶ μερικῶς ὅμως ἔσται.

Ταῦτα μὲν ἰδὼν, ἔστενε καθ᾽ ἑαυτὸν, καὶ δῆλος ἦν ἀλγῶν τὴν ψυχήν· συνέντες δὲ οἱ περὶ, αὐτὸν, ἐπυνθάνοντο τὴν αἰτίαν· δὲ κατώδυνόν τι καὶ περιπαθὲς ἐκ μέσης ἀνοιμώξας καρδίας, Ὅτι μέλει ποιήσασθαί φησι καὶ τῆς μεγάλης καὶ βασιλίδος πόλεως, εἰ καὶ μερικῶς, ὅμως ἐπισκοπὴν Θεὸς, καί τινας τῶν περὶ αὐτὴν, οἴμοι! πόλεών τε καὶ κωμῶν κατασεῖσαι. Μετὰ γοῦν ἕκτην ἑξῆς ἡμέραν, σεισμὸς τῇ Κωνσταντίνου νυκτὸς ἐνσκήψας, καταστρέφει μὲν αὐτῆς μέρη τινὰ, καταστρέφει δὲ Νικομήδειαν, καὶ τὸ καλούμενον Ῥήγιον, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ Νίκαιαν ἐν τῷ μέρει, καί τινας οὐκ ὀλίγας ἑτέρας πόλεις. Τοῦ σεισμοῦ δὲ εἰς ἔτι προσμέλλοντος, κλόνου τε τῆς γῆς οὐ καθαρευούσης οὐ δὲ ἡσυχαζούσης, ἀλλὰ καὶ σαλευομένης καὶ ἐντρόμου γεγενημένης, τοῦ θείου Συμεὼν μήτηρ, οὐκ ἔθ᾽ οἷά τε οὖσα τὴν θείαν διὰ τῶν στοιχείων ὁρᾷν ἀγανάκτησιν, ἄλλωστε δὲ καὶ τῆς τοῦ παντὸς σωτηρίας περικαιομένῃ, ἔρχεται παρὰ τὸν υἱὸν αὖθις, χρῆται τῇ ἐκ τῶν ὠδίνων καὶ τῆς φύσεως παῤῥησίᾳ, δεῖτα θερμῶς θάῤῥει τὴν κοινὴν πρεσβείαν. Γίνεται τοῦτο τὰ πρὸς αὐτὸν, ὅπερ ἐκεῖνον ἀξιοῖ τὰ πρὸς τὸν Θεὸν στῆναι, περὶ τοῦ παντὸς ἐξιλάσασθαι, ἀποστρέψαι θυμὸν Κυρίου, σβέσαι δικαίαν ὀργὴν, στῆσαι μάστιγα πλήττειν ἀνιάτως κεκινημένην.

Οἷς ἐκεῖνος τὴν καρδίαν ἀναφλεγεὶς, οὐδέ ποτε πρὸς Θεὸν ὑπὲρ ἡμῶν σβεννυμένην, καὶ αὐτὸς ὥσπερ ἑαυτοῦ θερμότερος γεγονὼς, ἀλλὰ καὶ σπλάγχνα δυσωπῆσαι Θεοῦ βιαιότερος, ἐπικλεισάμενος ἑαυτῷ τὰς θύρας, οὐ πρότερον ἀνῆκε δεόμενος, ἕως θεία χάρις αὐτῷ ίλαρὰ καὶ χαρίεσσα ὤφθη, καὶ διὰ στόματος ἔχοντα εὗρεν, ἱλαστήρια πρὸς Θεὸν ἱκεσία· ταῦτα ἐντείλασθαι τῷ λαῷ ἔφη λιτανεύοντας ᾆσαι, καὶ στήσεσθαι τὴν ἀπειλήν. μὲν οὖν κατὰ τὰς θείας ὑποθήκας ἔδρα, καὶ τοὺς μαθητὰς συγκαλέσας, ἐκεῖνα περιἳόντας, καινὴν ᾠδὴν ἐπιλέξεως ᾄδειν ἐδίδασκεν ἐμμελῶς, ἵνα τῇ τούτων μνήμῃ καὶ γλῶτταν ἁγιασθῶμεν· Ὡς ἐπὶ Μωσέως δυσωπούμενος ἱλάσθης Θεὸς τοῦ μὴ συντρίψαι τὸν Ἰσραὴλ, καὶ νῦν Κύριε παῦσον παρακαλούμενος τὴν ὀργὴν ἀπὸ τοῦ λαῦ σου, συγχώρησιν ποιούμενος τῶν ποικίλων ἡμῶν ἁμαρτιῶν, ὡς μόνος ἐναμάρτητος Χριστὲ Θεὸς, κατὰ το μέγα σου ἔλεος δόξα σοι. Καὶ οἱ μὲν ἐποίουν τὸ κελευσθέν· οἱ δὲ στύλοι τῆς γῆς (ὁ Θεός τις ἀξίως ᾄσεται τὰ ἐλέη σου!) εὐθὺς ἐστερέωντο, καὶ σεισμὸς ἀκριβῶς πέπαυτο.

[101] In ecstasi aliquando Symeon vidit infinitam virorum, mulierum, ac puerorum turbam, ex Oriente ad se venientium, [In ecstasi videt multos venire ad se,] quorum manus præferebant cruces, ora sacros hymnos promebant, & capita superne sanctus Spiritus obumbrans progredientes comitabatur: cumque propius facti conscendere mirabilem montem viderentur; Nostine, inquit Symeoni Spiritus, quinam hi sint & unde ad te? Illo negante; a Iberorum ait, in Oriente gens est, amatura te propter nomen meum, ventura aliquando ad te, expertura re ipsa gratiam sanationum tibi datam, & prædicatura per universam regionem suam gesta tua, cunctos ibidem fideles belle ædificans: nonnulli quoque his ipsis sedibus habitantes, rebus tuis perutiles atque idonei erunt. Talia tum in ecstasi Symeon, quæ paucis post diebus in effectu conspexit. Venerunt quippe Iberorum turba, fama miraculorum ejus exciti, cruces manibus gestantes, precesque illi suas, imo & morbidos atque dæmoniacos magno numero offerentes: & hi quidem præter spem omnem tam mirabiliter curati sunt, ut multi rei miraculo capti, habitare apud Sanctum petierint; exauditique, in monasterio illo reliquum vitæ exegerint, monastico instituto plurimum delectati.

[102] Hucusque perducta oratione, quo deinde sermone quæ restant prosequar? quæ verba rebus dicendis paria inveniam? jam nunc enim ad solam mentionem mihi trepidat animus, [uti & calamitates impendentes;] & manus præ timore contrahitur, non audens narrationi horrore plenissimæ suam operam locare. Vidit Symeon per illud tempus in spiritu seipsum, sacrosanctum Euangelium super pectus tenentem, Tyro egressum, Hierosolymam, vicina deserta, in iisque asceteria, & quidquid versus meridiem regionum est, speculando inspiciendoque diligenter velut ad custodiam obiisse; inde Laodiceam atque Antiochiam delatum simili modo cuncta inspexisse; denique occurrisse Angelorum agmen, & quasi quid isthæc portenderent inter se dicentium, Quis Antiochenis dicet hæc, qui veluti incurabiles nihil utilitatis ex te recipiunt? Id autem non tamquam ipsos calumniantes dicebant, [pro quibus avertendis; hortatur suos ut orent:] quod prorsus alienum ab Angelica natura est; sed ut ne illud clam Symeone haberet gratia. Post hanc visionem; Graves, inquit Sanctus ad circumstantes, impendent mundo comminationes. Væ væ! ultionis tempora venerunt: sed orationi vos date, Fratres.

[103] Non mediocrem isthæc dicta timorem injecerunt audientium animis: illis vero plura etiam ex illo discere cupientibus, ipse quidẽ longiori tempore conticescens, agente divina gratia, toto immutabatur vultu; Fratribus autem graviorem metum curamque silentio suo ingerebat: deinde velut ad seipsum redux, dejecto tristique admodum vultu atque habitu, iterum; Intentius orate, inquit, Fratres, ne in tentationem incidamus: nisi enim Deus propitius nobis redditus fuerit, & latam contra iniquitates nostras sententiam retractaverit, orbis terrarum subvertetur propemodum universus. Vidi namque, ait, & video refertam virtute Dei omnem non modo terram, sed & aëream & ætheream regiones eadem plenas; sic ut nullus omnino uspiam locus ab ejusmodi terribili virtute vacuus sit: quæ & brevi tempore quidquid creatum est evertit, donec me visio illa destituit, tam trifti spectaculo immorari diutius non sustinentem.

[104] Cum hæc dixisset, rursum spiritu agente sanctior illi visio objecta est, atque erat hujusmodi. Aperti fuerunt cæli, [amotasque esse intelligit,] quibus imminebat aër tantæ puritatis atque pulchritudinis ut nihil supra, idemque videre simul & eloqui vir sanctus non poterat. Virtutes cælorum ibidem ordine constitutæ duplicem formabant phalangem, aliis alias sequentibus, & omnibus communiter inclinantibus capita: supra has thronus in medio aëre terrifice elevatus, nulla re nixus aut stabilitus, ipso aëre velut in ascensum aptato. Sedebat in illo Dominus noster, & furor ejus effundebatur super nos: famulus autem ejus Symeon stabat coram throno inaccessibilis gloriæ illius, & consueta vocis libertate pro nobis interpellans, reconciliavit nobis ac propitium reddidit Numen divinum iracundia amota: idque innotuit præsentibus quoque ex claritate vultus Symeonis, ad formam lætiorem sensim se reducentis: eatenus enim mutus fuerat, acsi omnem sui usum perdidisset, totus ineffabili illi visioni intentus. Paulo post sibi redditus, exclamavit: Psallite Deo nostro, Fratres, psallite: psallite Regi nostro, psallite: quoniam emicuit a facie ejus misericordia, Dominus zelavit terram suam, & pepercit populo suo in omnibus, quas hactenus beneficio Gratiæ vidi & obivi urbes atque regiones.

[105] Narratione illa absoluta, ad aliud denuo spectaculum abripitur mentis oculis. Videbatur sibi, in vicinis Seleuciæ littoribus stanti, navigium supra mare in aëre videre, istic non secus quam in aqua fluctuans. Destinati ad hoc Angeli, [simile quid alia visione docetur,] non mediocrem iracundiam, furorem, atque excandescentiam præferentes, in illo stabant; divinum quasi nutum præstolantes. Tum celeriter spiritus devolans, ternum manu signum illis dabat; acerbeque flens (putasses, misericordia motum esse) Cæde, inquiebat, cæde nec ulli parce: quo audito, illi tam horrendum atque immanem ediderunt sonum, ut vel ipsa abyssus repente perturbata fuerit. Post hæc, qui in aëre apparuerant, impetu versus littora ruebant; unde mox urbibus, pagis, domibusque, quas terra illa habebat, ruina manebat miseranda. Cum ex hac mentis alienatione ad se Dei famulus rediisset, Par est, inquit, Fratres, iterum intentius orare: Licet enim regionem hanc malorum expertem servandam prædixi vobis, usque dum ex divina benignitate mors mihi obveniat; attamen magna ira Domini, ira furoris illius in igne zeli sui mundum inflammavit: propterea & converti nos ad illum ex tota mente, & pro omnibus precari oportet.

[106] Coactis igitur in unum, quotquot discipulorum, quotquot & advenarum istic loci versabantur, [ob quam iterum preces indicit] omnibus communiter indicit preces per dies sexaginta Deo persolvendas: præter has autem orationes, hymnos quoque & præscripsit & docuit, quibus aures Domini delinitæ miseris inclinarentur. Funduntur ergo indictæ preces; sacra Symeonis lingua sacros intercinente hymnos, potentius Deum moventes. At populum regiones illas incolentem timor inde atque tremor vehementior incessit, nihil deinceps boni expectantem; imo & matrem Symeonis eædem precationes graviter perturbarunt. Hæc itaque venerabunda velut in spiritu ad patrem, aut potius ad filium, adit, multis obsecrans, ut causam sibi aperiret quare preces illæ Fratribus ac turbis injunctæ essent. Non sprevit rogatus ille maternas preces; & quæ divinitus edoctus fuerat, cuncta manifestat: Conquassaturus est, inquit, o mater, Deus terram gravius, quam umquam ante hac; illo tantum moru excepto, qui accidit in Domini ac Salvatoris nostri passione, per quam infirmus ego & morte & acerba tyrannide liberatus sum: motum autem varia consequentur symptomata, ita ut homines cordibus animisque defecturi sint. Hisce maximo timore aucta Symeonis mater, intemerata Christi mysteria e sanctis illius b manibus accipere petiit, ut pote certissimum securissimumque adversus ingruentia mala præsidium.

[107] Postera die, erat illa Veneris, sub vesperam tam valide concussu Deus c terram, ut non tantum ipsa locis compluribus disrupta, montesque vi dissoluti sint; sed etiam mare fugerit a facie Dei, nequiens sustinere iratam: adeo ut non domus, & pagi, & urbes tantum, uti ostensum in visione Sancto fuerat, [& sic agravi tempestate salvantur,] subsederint submersȩque sint; atque impletæ fuerint comminationes, jam pridem ab aliquo Prophetarum denuntiatæ; qui ait: Subvertam civitates terræ tuæ & auferam omnes munitiones tuas; verum etiam navigia, terræ aqua destitutæ allisa, comminuta sint, præterquam iis in locis quæ circuire sibi visus fuerat Sanctus: hȩc quippe, secundum minime fallacem ipsius prædictonem, [soli ii quos Symeon protegendos susceperat.] ab omni damno immunia, motui tempestatique superfuerunt. [Micheæ 5. 11.] d Dies exinde labebatur nona, cum ab alio rursus spectaculo Symeon ad partes septemtrionales abreptus est. Exhibebat illud Angelum ad Constantinopolim conversum, ter super illam concutere manum, & non sine lamentatione exclamare: Vȩ positis in hujus circuitu urbibus! quoniam visitatio illius, tametsi ex parte solum, instat.

[108] His visis, Symeon ducens intra se gemitum, & manifestas interni doloris notas prodens, interrogatus a circumstantibus illasque animadvertentibus, rei causam; lamentabili quadam ex intimo corde educta voce, gravissimum animi affectum indicante; Parat, [Constantinopoli calamitatem prædicit,] inquit, Deus magnam atque Regalem urbem, etsi ex parte tantum, invisere, & tum civitates tum pagos nonnullos circumjectos terræ motu convellere. Præterlapsis inde sex diebus, noctu e Constantinopolim motus quatere cœpit, subvertitque quasdam illius partes; subvertit quoque Nicomediam, & Rhegium f, & partem Nicææ & alias non paucas civitates. Cum vero motus continenter perseveraret, ac terræ agitatio nihilo magis sedaretur aut quietius haberet; [quam matris precibus motus,] imo invalesceret potius ac multum intenderetur; sancti Symeonis mater, amplius intueri nequiens divinam indignationem in elementorum motione, tum de universi orbis salute anxia, ad filium recurrit; utitur fiducia quam sibi pariendi labor & natura dederunt, communem denique supplicationem auctoritate sua vehementer roborat: hæc autem fiunt, ut dignaretur coram Domino stare, furorem ejus avertere, justam extinguere iracundiam, reprimere flagellum, vulnus immedicabile intentans.

[109] Hisce animo succensus Symeon, animo numquam, cum intercedendum pro nobis apud Deum est, [tandem avertit,] torpente aut frigente; se ipso quodammodo inflammatior, & violentius misericordiam Dei exoraturus, includit sese; nec prius destitit ab oratione, quam divina gratia blando hilarique vultu spectandam se ipsi obtulit, & verba oris ejus invenerunt gratiam ac propitiationem apud Deum. Hæc populo supplicabundo, inquit, cantanda præscribite ad inhibendum flagellum. Fecit ergo quod suggesserat Deus, [docens discipulos novum canticum.] convocatosque discipulos, illic oberrantes, novum edocet canticum; tam exquisitum concinnumque, ut recitatione illius canentium linguæ sanctificentur, quod est hujusmodi. Quemadmodum tempore Moysis precibus placatus non sustinuisti conteri Israël, ita nunc quoque, Domine, exoratus desine succensere populo tuo, & ignosce plurimis peccatis nostris; ut tibi Christe, qui solus peccati expers es, secundum magnam misericordiam tuam gloria sit. Et discipulis mandatum Patris implentibus, fulcra terræ (quis, o Deus, digne celebrabit miserationes tuas!) solidata sunt, & motus ex sententia cessavit.

ANNOTATA C. I.

a Recte addit distinctionis gratia in Oriente. Iberiæ enim, teste Stephano, duæ: una ad columnas Herculeas, … altera ad Persas. Sed rectius hæc a Ptolomæo & Strabone collocatur juxta Colchidem & Albaniam: cujus incolæ Georgiani vulgo nunc dicuntur. Situm regionis & gentem sic describit Procopius de bello Persico lib. 1 cap. 12: Iberum Asianorum sedes portas Caspias contingunt a Septemtrione, sinistra Lazicam ab occasu, dextera ab ortu populos qui Persis parent. Christiani sunt, inter omnes, quos eo nomine censeri scimus, sacrarum legum ac ceremoniarum tenacissimi, quamvis Regi Persarum jam inde antiquitus subditi fuerint &c: quorum etiam 12 seculo in Palæstina extabant monasteria æque ac Græcorum & Syrorum, ut videre est in Itinerario Phocæ.

b Erat enim Diaconus Symeon, uti num. 42 vidimus, ordinatus: ex hoc vero loco discere possumus, Diaconos ejusmodi, non solum habuisse facultatem Corpus Christi distribuendi fidelibus, sed etiam penes se asservandi ad hujusmodi finem.

c Alius iterum terræ motus, multo gravißimus, quem illum eumdem esse, de quo Theophanes ad annum 551, suadet utriusque de scriptio. Sic ibi Theophanes: Julii vero mensis die nono magnus & terribilis terræ-motus factus est per omnem Palæstinæ, Arabiæ, Mesopotamiæ, Syriæ & Phœnices regionem; adeo ut Tyrus, Sidon, Berytus, Tripolis & Byblis multa damna acceperint, & hominum perierint multa millia. Ad Bostram vero civitatem magna pars promontorii mari adjacentis, cui nomen Lithoprosopus, avulsa in mare translata est; portumque effecit multis magnis navibus recipiendis idoneum: cum urbs illa prius portum non habuisset… Recessit etiam mare in altum pelagi sinum ad mille passus, ex quo multæ naves in profundum submersæ: rursumque Dei nutu in proprium alveum se recepit. Hæc ille, sed cum annus 551, habens litteram Dominicalem A fecerit IX diem Iulii cadere in Dominicam, vel corrigi debet numerus litteralis & pro θ᾽, 9, legi ζ᾽, 7, vel potius tota res differri ad annum 555, qui habuit litteram Dominicalem C, quando etiam videtur concussa Constantinopolis & Nicomedia eversa, ut mox dicetur; licet Theophanes hæc referat ad præcedentem annum 554, in quo ipsum etiam errare patet ex concursu Dominicæ cum die XV Augusti, qui non nisi annum 555 jam dictum cadit.

d Licet neque Theophanes neque hic auctor dicant, quot diebus terræ motus duraverit; ex eo tamen quod terræ motum mox sequentem Theophanes dicat duravisse, diebus quadraginta, itemque ex ruinarum in priori factarum magnitudine, facile intelligitur non unius vel paucorum dierum fuisse hanc concußionem. Demus ergo eam in Palæstian primum cessasse exeunte Iulio, nona post inde dies fuerit VIII Augusti, intra quam & XV Augusti sex solum dies intercessere, quando concussa (ut dictum) Constantinopolis est & Nicomedia subversa.

e Audi Theophanem:Mensis Augusti XV, illucescentis jam Dominicæ diei tempore, post mediam noctem, terræ motus contigit adeo horrendus, ut ædes plurimæ, balnea, ecclesiæ, mœnium urbis Constantinopolitanæ pars, maxime quæ ad Chrysen portam est, damnum ingens passa fuerint, & eo plures oppressi perierint. Corruit etiam pars Nicomediæ maxima. Invaluit autem is tremor terræ diebus quadraginta, & populo per campum processionem agente ejus memoria quotannis renovatur, uti etiam habent Menæa, sed ad XVI, propter reverentiam prioris diei: in quem diem etiam placuit conferrē memoriam urbis, a Saracenis ei imminentibus per Deiparam liberatæ, sub Leone Isaurico.

f Rhegium, urbs Thraciæ inter Constantinopolim & Athyram.

CAPUT XIV.
Rudes docet: vaticinatur diversa: novam columnam consecrat & conscendit.

μὲν οὖν τῆς κοινῆς πρεσβείας αὐτοῦ πρὸς Θεὸν ἀπέλαυον πάντες, τοιαῦτά ἐστιν· δὲ λόγος καὶ πρὸς τὰ κατὰ μέρος αὖθις χωρεῖν ἐπείγεται. Ἔδει ταῖς κεφαλίσι τῶν κιόνων γλυφῆς, οἷς κατὰ τὴν μονὴν ἐπ᾽ ὀνόματι τῆς ἀρχικῆς τῆς βασιλικῆς Τριάδος ναὸς ἐγήγερται· ἀδελφὸς δέ τις, ὄνομα Ἰωάννης, πνευματικῶν μὲν τρόπων μεταποιούμενος, καὶ λόγου μετειληφὼς, λιθουργίας δὲ παντάπασιν ἀνασκήτως ἔχων, θαῤῥήσας τῇ τε οἰκείᾳ πρὸς τὸν Ἅγιον πίστει, τῇ τε περὶ τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ θέρμῃ, καὶ ταῖς ὑπερφυέσιν ἐκείνου καὶ μεγίσταις θαυματουργίαις· Ἐπίθες, πάτερ, φησὶ, τῇ καρδίᾳ μου τὴν ἁγίαν σου χεῖρα, καὶ ἄρξομαι διαγλύφειν· ὡς ἂν τῷ ἔν σοι θείῳ πνεύματι τὸν νοῦν τυπωθείην. Τοῦδε σπουδῆς ὁμοῦ καὶ ὑποταγῆς μισθῶν οὕτω μεγάλων αὐτὸν ἀποστερῆσαι μὴ βουλομένου, ἀλλὰ τῷ τοῦ μαθητοῦ στήθει ἐπιθέντος τὴν χεῖρα, καὶ Σοφίσει σε τέκνον Θεὸς τῇ λιθογλυφικῇ, φήσαντος· ἁψάμενος ἐκεῖνος ἔργου, δεύτερος ὤφθη Βεσελεὴλ, οὐ δὲ ὀλίγα τοῦ πρώτου τὴν σοφίαν λειπόμενος.

Ἐπεὶ δὲ ἤδη καὶ καιρὸς ἐνειστήκει τῆς τοῦ τοιοῦδε μαθητοῦ ἐκδημίας ἀναλύσεως, πρὸς τὰ ποθούμενα κλήσεως, καὶ τοῦτο παρὰ Θεοῦ γεγένητο δῆλον τῷ Συμεὼν, τῇ συνήθει κᾳνταῦθα παῥῥησίᾳ χρησάμενος, εἰ τῇ βίβλῳ τῆς ζωῆς ἐγγραφείη, μυστικαῖς ἐδεῖτο μαθεῖν εὐχαῖς τε καὶ ὁμιλίαις. Ὡς δὲ οὐ τοῦτον αὐτῇ μόνον, ἀλλὰ καὶ τοὺς λοιποὺς τῶν αὐτοῦ μαθητῶν, ὅσοι τε πρὸ ἐκδημήσειαν ἐγγραφῆναι μάθοι, ὅσοι τε μετὰ ταῦτα ἐκδομήσουσιν ἐγγραφήσεσθαι καὶ αὐτοὺς, γόνυ τῷ κρυφίως λαλοῦντι κλίνας, καὶ τὰ εἰκότα εἐχαριστήσας, μετατοὺς ἑωθινοὺς ἐκείνης τῆς νυκτὸς ὕμνους, ἧς δῶρον παροῦσα ὄψις· ὑπὸ ταῖς πάντων ἀκοαῖς (ἵνα καὶ πᾶσιν οἱονεί τι κέντρον τῆς τοῦ θανάτου μνήμης ἐμβάλῃ, καὶ τούτους ἐπὶ πλέον πρὸς ἑτοιμασίαν τῆς ἐξόδου διαναστήσῃ) Ἀδελφέ, φησι, Ἰωάννης, εἰρήνη σοι, μετακαλεῖταί σε πρὸς ἑαυτὸν κοινὸς ἀπάντων Δεσπότης καὶ Βασιλεύς.

Ἀγωνία τοιγαροῦν λαμβάνει τὸν μαθητὴν, πένθει καὶ χαρᾷ σύμμικτος, τὸ μὲν πρὸς τὴν τῆς τελευτῆς ἀγγελίαν, ὅτι φύσει πᾶσι φοβερὸν ἆνθρώποις θάνατος, καὶ τὴν ἐσχάτην ἀποδημίαν, μεθ᾽ ἣν οὐ δὲ μία πάλιν ἐλπὶς ἀναλύσεως· τὸ τὸ δὲ, πρὸς τὴν τῶν παρόντων ἀπαλλαγὴν δυσχερῶν, καὶ τὰς προσδοκωμένας ἀμοιβὰς, καὶ τὴν τῶν πόνων ἀντίδωσιν. Τῇ τοῦ διδασκάλου τοίνυν ὡς εἶχεν εὐθὺς περιχυθεὶς μηλωτῇ, ὄλος τε ταύτῃ προσφὺς, καὶ οἷα γυμνῇ περιπτυξάμενος τῇ ψυχῇ, καθάπερ τι πιστεύων ἐφόδιον ἐκεῖθεν λαβεῖν φυλακτήριον, εἶτα πρὸς τὴν ἐκδημίαν ὅλον ἑαυτὸν συντείνας καὶ ἀπευθύνας· καὶ νῦν μὲν, Πάτερ εἰς χεῖράς σου παρατίθημι τὸ πνεῦμά μου, λέγων, νῦν δὲ, Τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθείᾳ, ἐπὶ τοιούτοις εὐχῆς ῥήμασι μετὰ δευτέραν ἡμέραν, ὥσπερ τινὰ γλυκὺν ἠρέμα κοιμηθεὶς ὕπνον, τῶν τοῦ σώματος δεσμῶν καὶ τῆς φυλακῆς ἀπολύεται, καὶ πρὸς τὴν ἐκεῖθεν μεταβαίνει ἐλευθερίαν, καὶ τὰ λαμπρὰ τῆς μακαρίας ὑποταγῆς ἆθλα καὶ τὰ κάλλη τῶν ἀντιδώσεων. Τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτο, καὶ οὕτω σαφὲς μετὰ πολλῶν καὶ ἄλλων μαρτύριον, τοῦ τὰ μέλλοντα τὸν Συμεὼν διορᾷν ὡς παρόντα· τὰ δ᾽ ἑξῆς ὁμοίως ἔχοντα, καὶ αὐτὰ, καὶ τῆς ἴσης τῷ προλαβόντι δυνάμεως.

Μέλλουσι τοῖς ἀδελφοῖς ἐπιτιθέναι τε καὶ συναρμόττειν ἀλλήλοις τὰ τῶν λίθων μεγέθη, δι᾽ ὧν στύλος εἰς ὕψος ἐγείρεσθαι ἤμελλεν, ὅπως ἄν τινος πρὸς τοῦτο μηχανῆς εὐπορήσειαν, οὐκ ἐλαχίστη φροντὶς ἦν· δὲ πάσης ἐπὶ τούτῳ μερίμνης ἐκέλευεν αὐτοῖς τὰς ψυχὰς ἀπολύειν· Ἑώρων γάρ, φησι, τῷ πνεύματι σήμερον ἄνδρα, περὶ τὰς κατὰ θάλατταν τοῦ ποταμοῦ εἰσβολὰς, ἐῴκει δὲ τῶν ἀγροικοτέρων εῖναι, σινδόνα τε εἶχε κατὰ τὸν ὦμον, καὶ ἀνὴρ προσήει μοι, δαίμονος καταῤῥηγνύντος ἐν βαλανείοις αὐτὸν, ἀπαλλαγῆναι δεόμενος, ξύλον τε, πρὸς τὴν παροῦσαν χρείαν εὖ ἔχον, δέξασθαί με παρ᾽ αὐτοῦ ἀξιῶν. Ταῦτα μὲν, ὄρθρου τοῖς μαθηταῖς εἰρήκει· μετὰ βραχὺ δὲ οὔπω τὴν σύναξιν διαλυσαμένων αὐτῶν, οὐδὲ πρός τὰ ἐν χερσὶ τραπομένων, ἀλλ᾽ ἔτι περὶ αὐτὸν ἱσταμένων, ἀφικνεῖται καὶ ἀνὴρ, τὸ σημεῖον ἐπὶ τοῦ ὤμου τὴν σινδόνα φέρων· ὅς ἀπαλλαγῆς τε χαλεποῦ δαίμονος καταβάλλοντος ἐν βαλανείοις αὐτὸν ἐδεῖτο τυχεῖν, καί τι προσὸν ἐκείνῳ ξύλον δέξασθαι ἠξίου τὸν Συμεὼν, ὡς ἐν ἴσῳ καὶ τῆς τοῦ δαίμονος ἀπαλλαγῆς πεποιῆσθαι, Καὶ τὸ μὴ τῆς ἀξιώσεως ταύτης διαμαρτεῖν, παραπλησίαν ὥσπερ ἀμφότερα τιθέμενος χάριν. Σφραγῖδα τῷ πάσχοντι τοίνυν εὐχῇ δυναμουμένην ἐπιβαλὼν, τῷ τε πονηρῷ πνεύματι ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἐπιτιμήσας, τὸ μὲν εὐθὺς ἀπελαύνει, πείθεται δὲ τῷ ἀναγκαίῳ τῆς χρείας, καὶ ὡς τὴν μονὴν τὸ ξύλον ἀνακομιζεται.

Ἑτέρου πάλιν ὁμοίως ἔχοντος ξύλου δεομένης τῆς χρείας, προλαβὼν τὰς τῶν μαθητῶν ἐκεῖνος περὶ τούτου φροντίδας τῇ τοῦ μέλλοντος πόῤῥωθεν ἀψευδεῖ καταλήψει, Ἰδοὺ φοιτᾷ πάλιν ἀνὴρ ἕτερος, ἔφη, οἰκεῖον τῇ προκειμένῃ χρείᾳ ξύλον ἐν τῷ τοῦ ποταμοῦ στόματι ἔχων, καὶ τοῦτο λαβεῖν ἡμᾶς ἀξιῶν· δὲ παὶς οὐκ ὀλίγαις τῷ ἀνδρὶ βαλλόμενος ὀδύναις, οὐ δὲ ἄπονον αὐτῷ τὴν πορείαν παρέχων. Ταῦτα ὁμοῦ τε εἴρητο πρὸς αὐτοὺς, καὶ ὁμοῦ παρεστηκὼς ἦν ἐκεῖνος, δεόμενος γόνυ κλίνων, τὰς ὄψεις ἐρείδων τῇ γῇ, πάντα ποιῶν τόν τε πόδα τῶν ὀδυνῶν ἀνεθῆναι, καὶ ὅπερ ἔχων ἐτύγχανε ξύλον τῷ Ἁγίῳ δεχθῆναι, δέησιν ἑκάτερα ποιούμενος ἴσην. δὲ τὴν βαΐνην ῥάβδον λαβὼν, παίει τὸν νοσοῦντα πόδα, καὶ πληγὴ παραδόξως ὑγεῖα τῷ κάμνοντι γίνεται, τό τε ξύλον ἀνακομίζεται καὶ αὐτό, εἴξαντος ἐκείνου κἀνταῦθα τῷ τῆς χρείας ἀπαραιτήτῳ, καὶ στύλος εἰς ὅπερ ὁρᾶται νῦν αἴρεται ὕψος.

Ταύτῃ τοιγαροῦν ἀπαρτισθέντος τοῦ στύλου, περὶ τρίτην ὥραν ἡμερινὴν, ὑπὸ μυριάσιν Ἀγγέλων ἐπιφανεὶς Χριστὸς, ποθεινῆς ὁμοῦ καὶ φρικτῆς ἐκείνης ἐπιφανείας, ἐν ἄρτῳ τε καὶ οἴνῳ πνευματικῶς προσκομίσας (αὐτὸς δὲ ἦν καὶ προσφέρων ἄρα καὶ προσφερόμενος) τὴν τοῦ οἰκείου θεράποντος ὑπὸ μόνοις τοῖς ἐκείνου ὀφθαλμοῖς, οἳ καὶ πρὸς τηλικαύτην ὄψιν ἠξίωντο διαβλέπειν, ἡγίασε στάσιν. Ἅπερ ἰδόντα τὸν Συμεὼν πόθῳ τε τῆς ἐπὶ τὸν στύλον ἀνόδου πόθον, καὶ σπουδῇ σπουδὴν προσλαβεῖν· καὶ τοὺς εὐδοκιμωτέρους τῶν μαθητῶν συγκαλέσαντα, τὴν θείαν αὐτοῖς ἐν πνεύματι ταπεινώσεως ἐξηγήσασθαι ὄψιν, άξιῶσαί τε τούτους ἑορτὴν ἐκείνην τὴν ἡμέραν ἄγειν λαμπρὰν, φόβῳ θείῳ τὴν καρδίαν εὐφραινομένους, τὸ μὲν διὰ τὸ φρικτὸν τῆς ἐπιδημίας, τὸ δὲ διὰ τὸ ὑπερφυὲς τῆς χρηστότητος. δὲ ἦν ἐπαύριον τῆς Πεντηκοστης, καθ᾽ ἣν καὶ τὴν εἰς τοὺς Χριστοῦ μαθητὰς ἐορτάζομεν τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου ἐπιδημίαν· κατ᾽ αὐτὴν γὰρ ἐπιφανέντα τὴν ἡμέραν αὐτῷ καὶ τὸν Κύριον ἡμῶν καὶ Θεὸν ἁγιάσαι τὴν στάσιν αὐτοῦ τὴν ἐπὶ τοῦ στύλου, τὴν μυστικὴν ἐπ᾽ αὐτοῦ θυσίαν προσαγαγόντα, οἷα συγγενές τι σκεῦος τοῖς Ἀποστόλοις εὑρόντα καὶ συγγενοῦς αὐτῷ χάριτος ἐκείνοις μεταδιδόντα. Ταύτην μὲν δέδωκεν ἐντολὴν τοῖς ἐπισημοτέροις τῶν ἀδελφῶν, τις παρὰ τῇ μονῇ καὶ εἰς δεῦρο τηρεῖται.

Τῆς δ᾽ ἐπιούσης Κυριακῆς, εἴη δ᾽ ἂν ἑξῆς τῆς Πεντηκοστῆς, μετὰ τὰς ἑωθινὰς ᾠδὰς, τὰς μὲν τῆς μονῆς πύλας τοῖς ἔξωθεν φοιτῶσι κελεύει καθάπαξ ἀποκλεισθῆναι· αὐτὸς δὲ τοὺς ἀδελφοὺς πάντας συναγαγὼν, Θεῷ τε θυμιάσας, καὶ γόνυ κλίναι πᾶσιν αὐτοῖς ἐπιτάξας, κεφαλὴν μετὰ τῶν γονάτων τῇ γῇ καὶ οὗτος ἐρείσας, δάκρυά τε τὰ καὶ θυμιάματος Θεῷ μᾶλλον ἡδίω καὶ εὐωδέστερα θερμῶς ἐπισπείσας, ἄχρι πολλοῦ προσηύξατο· ἐπὶ τέλει δὲ τῆς εὐχῆς τὸ Ἀμὴν αὐτῶν ἐπειπόντων, ἀναστὰς πρῶτα μὲν συγχώρησιν αὐτοῖς πάσης ἁπλῶς ἀντιλογίας, καὶ παντὸς οὗ τινος οὖν ἑκουσίου ἐν ἀγνοίᾳ ἐδίδου· εἶτα παραινέσεως ἁψάμενος, πρὸ μὲν πάντων τὴν δεσποτικὴν ἐντολὴν ἐνετέλλετο, ὥστε ἀγαπᾷν ἀλλήλους, Καθὼς ἐγώ, φησιν, ἠγάπησα ὑμᾶς· ἐξῆς δὲ, καὶ τοῦ ἐπαγγέλματος, καὶ τῶν ὅσα τοῦ ἐπαγγέλματος ἔχεσθαι σπουδῇ παρεγγύα· τὰ δὲ ἦν, νεκρῶσαι μὲν αὐτοὺς τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τῆς δὲ τῶν παραβαλόντων κοσμικῶν συντυχίας ἀπέχεσθαι, ἔργῳ χειρῶν κοπιῶντας τὸν ἐπιοὑσιον πορίζεσθαι ἄρτον, φυλακῇ πάσῃ τὴν ἐαυτῶν καρδίαν τηρεῖν, εὐχῇ καὶ γραφῶν ἱερῶν μελέτῃ καὶ θείοις διὰ παντὸς ὕμνοις σχολάζοντας, ἐπὶ πᾶσιν μὴ λυπῆσαι τὸ Πνεύμα τὸ Ἅγιον, Ἐν ᾧ φησιν ἐσφραγίσθημεν εἰς ἡμέραν ἀπολυτρώσεως.

Ταῦτα καὶ πολλὰ τούτοις ὁμοίως ἔχοντα πρὸς αὐτοὺς εἰπὼν, Θεόν τε τοῖς λεχθεῖσι, τήν τε παναγίαν αὐτοῦ Μητέρα, καὶ τοὺς ἐκλεκτοὺς Ἀγγέλους, οἷα καὶ τῶν λεγομένων ἀκροατὰς ἐπιμαρτυράμενος, Ἔπειτα περὶ τοῦ κόσμου κοινῆ δεηθείς, τοῖς τε δωρεὰν μισοῦσι τοῖς τε δράσασιν εὖ οὐκ ἀμνηστίαν μόνον ἁμαρτιῶν, ἀλλὰ καὶ ἀγαθῶν μᾶλλον ἀντίδοσιν ἐπευξάμενος, εὐλογήσας τε τοὺς μαθητὰς καὶ Θεῷ παραθέμενος, ἐκδύσαι τὸ συνήθως οὕτω λεγόμενον Δερμοκούκουλον αὐτὸν ἐπιτάττει. Ἔπειτα μέντοι τούτοις ἐαυτὸν ἐπιδόντα, χερσὶν οὐ ποθούσαις μόνον ἀλλὰ καὶ φριττούσαις αὐτοὶ δεξάμενοι, ἕν τινι καινῷ καθίζουσι θρόνῳ, τὸ θεῖον ἐπὶ τοῦ στήθους εὐαγγέλιον φέροντα, οὗ τοὺς καρποὺς ἐν καρδίας μᾶλλον εἶχε κόλποις δαψιλῶς φυομένους. Ταύτη τοιγαροῦν βασταζόμενος τὴν μονὴν περιῆγεν, ἕκαστον οἰκίσκον αὐτῆς εὐλογῶν· οὐχ ἥκιστα δὲ τὴν τῆς τροφῆς ἀποθήκην, καὶ ἀφθονίαν αὐτῇ ἐπευχόμενος. γοῦν ὁσία Μάρθα, τούτου κατὰ σάρκα μήτηρ, ὅν κατὰ πνεῦμα πατέρα μᾶλλον αὐτὴ πεποίητο, τῷ υἱῷ καλλωπιζομένη, ὅτι τοιοῦτον καρπὸν ὠδίνων δεδώκει Θεῷ, σταυρόν τε διὰ χειρὸς λαβοῦσα, προηγεῖτο μάλα φαιδρῶς ἐν ὑψηλῷ τῷ φρονήματι. Καὶ οὕτως εἰς τὸν θεῖον ναὸν τῷ ὄντι θεῖος ἐκεῖνος ἀνὴρ εἰσαχθεὶς, ἐπὶ τὸν ἱερὸν ἐκεῖθεν ἀνάγεται στύλον, ἐν ἔτει τῆς μὲν ἐπὶ τοῦ λίθου στάσεως δεκάτῳ, τῆς δὲ ἡλικίας τριακοστῷ.

[110] Atque hæc sunt, quæ illo apud Deum intercedente promiscue omnes consecuti sunt. Nunc autem ad ea, [Fratrem rudem celatura divinitus inscruit,] quæ singulis in particulari præstita sunt, redire festinat oratio. Capitellis columnarum, queis monasterii templum, sanctissimæ Triados nomini dedicatum, sustentabatur, sculpturæ ornatus adhuc deerat: cum Frater quispiam Joannes nomine, tam lapidum cædendorum rudis, quam in rebus spiritualibus versatus, orationisque studiosus; fisus tamen & sua in Sanctum fide, & præceptorum ejus perficiendorum alacritate, & supernaturalibus ejusdem operationibus: Impone, inquit, Pater, pectori meo sacram manum tuam, & sculpturæ initium dabo, quo, per sanctum qui in te est spiritum, quæ mente concepi, opere effigiem. Ille vero cum nollet tantæ diligentiæ subjectionisque mercede discipulum privare, imposuit cupienti manum, &; Instruet te Deus, inquit, fili mi, lapides cædendi arte. Sicque ille reipsa opus aggressus est: & apparuit alter Beseleel a; veteri illi nihil cedens scientia.

[111] Posteaquam vero eidem discipulo jam instaret tempus migrationis vel resolutionis suæ, [cujus & instantem obitum intelligit,] aut potius evocationis ad desiderata gaudia, idque divinitus significatum innotuisset Symeoni; hic pro consueta cum Deo agendi libertate instabat arcanis precibus atque supplicationibus, ut edoceretur, utrum libro vitæ inscriptus ille esset. Cum vero didicisset, non illum solummodo, sed & reliquos discipulorum, in id usque tempus mortuorum, inscriptos esse, & quotquot deinceps morituri essent, inscribendos; genibus sibi in abscondito loquenti pofitis; gratias ei, ut par erat, reddidit, atque post matutinos hymnos noctis illius qua prȩdicta visione dignatus fuerat, ut stimulū omnibus ad recolendam mortis memoriam subderet, & ad præparandum discessum excitaret; [& ipsi indicat,] Frater, inquit, Joannes, pax tibi; accersit te communis Rex ac Dominus.

[112] Deduxit ea vox in agoniam discipulum, luctu atque gaudio alternantibus: luctu quidem tum ob denuntiationem mortis, mors quippe omnibus natura terribilis, tum ob decessum supremum, post quem nulla iterum decedendi spes superest: [qui se statim parans, pie obit.] gaudio vero quia præsentis vitæ ærumnis liber, eas commutaturus erat cum expectatis pridem bonis, & retributionem laborum accepturus. Itaque præceptoris sui, ut potuit, melote circumdatus, eaque arcte constrictus, & animam velut corpore solutam circumvolutus, omnino credens, inde se exeuntem in tutiorem locum iter arripere, ad peregrinationem sibi obeundam tota mente convertitur, omniaque eo disponit; modo quidem inquiens, Pater, in manus tuas, commendo spiritum meum; modo, Spiritus tuus bonus deducet me in terram rectam. Atque istiusmodi precatiunculis indulgens biduo, sensim velut suavi concedens somno, corporis vinculis atque carcere eximitur, ad speratam libertatem, & sanctæ obedientiæ præmium, ac pulcram retributionem transiturus. Atque hoc quidem præter alia multa certum atque evidens testimonium sit, tam perspecta Symeoni fuisse futura, quam præsentia: quæ vero sequuntur parem habent id comprobandi vim.

[113] Fratribus, imposituris atque coagmentaturis prægrandes inter se lapides, quibus in altum erigi columna debebat; non minima cura erat de machinis, quibus adhuc utendum esset: cum Symeon omni animum solicitudine liberari jubet; [Ligna attollendis in columnam saxis necessaria,] atque ait: Vidi in spiritu hodie circa fluminis ostium in mari virum forma cultuque agrestiore, sindone ex humero pendula, qui accurrit ad me, deprecans ut malo dæmone, a quo in balneis misere tortus fuerat, liberaretur; simul rogans, ut lignum, in usum præsentem percommodum, a se acciperem. Hæc ille discipulis mane dixit; post paulo vero ad opus, quod præ manibus habebant, nondum se accingentibus Fratribus, imo ne dimisso quidem conventu, sed omnibus adhuc circum Sanctum adstantibus; adventat vir ille, quod dictum est signum, sindonem nempe super humerum habens; petit expelli a se molestum dæmonem, in balneis sese dejicere solitum; atque una rogat, ut quod secum detulerat lignum, capere Symeon ne dedignetur: perinde acsi utrumque beneficium, & a dæmone immunitatem sibi præstari, & oblati muneris repulsam non ferre, pari in loco reponendum censeret. Sanctus itaque dæmoniaco signum Crucis, orationis virtute suffultum, impressit; ac maligno spiritui in nomine Domini ac Salvatoris nostri præcepit, ut inde facesseret; quo continuo exterminato, præsenti necessitati cedens, lignum in monasterium portari jussit.

[114] Exigente iterum usu aliud similis formæ lignum, prævertens solicitis hac super re discipulis Symeon, infallibili futurorum cognitione informatus: Ecce, [mox adferenda predicit] inquit, rursum vir alius huc ventitat, qui lignum, usui præsenti perquam aptum, in ostio fluminis habet, rogatque ut id ipsum accipiamus. Pes saucius non modicos viro dolores generat, nec transire huc absque gravi labore patitur. Simul hæc dicta sunt, simul præfatus vir se stitit, supplicans flexis genibus, fixo humi vultu, nihil non agens, quo & doloribus levaretur suus pes, & lignum quod habebat acceptaretur a Sancto; duplicis voti ȩque compos fieri cupiens. Tum Symeon palmea sua virga pedem affectum percutit, & percussio mirabiliter ei sanatio facta est; lignumque etiam apportatum: quo in præsentem necessitatis inexcusabilis usum adaptato, columna in eam quam nunc b videmus, sublimitatem erecta est.

[115] Hoc modo cum illa omnibus partibus esset perfecta, circiter horam diei tertiam apparuit Christus, infinita Angelorum turma stipatus; [perfectamque videt a Christo consecrari,] in hac tam desiderabili quam tremenda apparitione, panis ac vini spiritualem faciens oblationem (ipse autem erat qui offerebat & offerebatur) famulo suo, cujus solius oculi tali visione dignati sunt, stationis futuræ locum sanctificabat. His visis Symeon desiderio conscendendi in columnam desiderium addens, & studium studio; convocatis probatæ magis vitæ Fratribus divinam visionem in spiritu humilitatis enarravit; precatusque est, ut spiritu divini timoris gaudentes, lucem illam quam festivissimam agerent; cum timore quidem propter reverentiam Dominici adventus, cum gaudio vero propter abundantiam bonitatis. Erat is dies postridie Pentecostes, qua adventum Spiritus sancti in discipulos Christi celebramus: illo namque ipso die manifestavit se ipsi Dominus, & stationem super columnam consecravit, mysticum ibidem sacrificium offerens; & quasi vas electionis Apostolis simile invenisset, similem illorum gratiam etiam huic impertiens. Hæc porro fratribus spectatioris virtutis data præceptio, ad præsens usque c tempus in monasterio viget.

[116] Postera Dominica, quæ erat post Pentecosten, hymnis matutinis absolutis, [Discipulos advirtutem hortatus.] portas monasterii undequaque claudi peregre adventantibus jubet; coactisque discipulis omnibus, post oblatum Deo incensum, imperat, ut genua curvent; ipse autem non sic tantum, sed & capite humi stratus, lacrymasque Deo gratiores atque omni incenso adoratiores ferventer libans, in multum tempus orationem protraxit. Ad hujus finem subjungentibus discipulis Amen, surrexit ille: ac primum quidem delicti cujuscumque, seu deliberate seu per ignorantiam admissi veniam ipsis dedit; deinde adhortatione instituta divinum inprimis mandatum inculcavit, ut diligerent inter se; Quemadmodum, inquit, ego dilexi vos: tum hortatur, curam accuratam ut habeant Professionis suæ & illorum quæ cum illa conjuncta sunt; puta, mortificare membra sua quæ sunt super terram, rerum mundanarum tractatione abstinere, in opus manuale incumbentes panem sibi comparare quotidianum, cordis sui curam cum omni vigilantia gerere; precibus, sacrarum Litterarum meditationi, divinisque hymnis numquam non vacare; super omnia non contristare Spiritum sanctum, in quo, ajebat, signati sumus in diem redemptionis.

[117] Hæc atque plura similia locutus; Deum, ejusque sanctissimam matrem, & electos Angelos, eorum quæ audierant dictorum testes appellavit. Deinde pro mundo universim supplicavit; illis, qui dona spernunt quique recte faciunt, non modo peccatorum remissionem, [& monasterio toti bene precatus,] sed & retributionem bonorum omnium precatus; ac discipulos, benedictione impertitos Deoque commendatos, d Dermocucullum, uti vulgo appellatur, jubet exuere: post hæc illorum se voluntati commisit; qui manibus partim gestientibus partim horrore quodam tremulis apprehensum in novo collocarunt throno, sacrosanctum Euangelium pectore gestantem, cujus fructus uberes imo cordis recessu conditos habebat. Hac igitur ratione portatus, totum obivit monasterium, & cuilibet domunculæ benedictionem impertitus est, ne quidem præteriens cellam penuariam, cui divitem commeatum precabatur. Antecedebat S. Martha, Symeonis secundum carnem mater, sed quæ eum pro patre suo spiritali habebat, [ad novam columnam portatur.] plaudens atque exultans, quod talem uteri sui fructum obtulisset; præferebat autem Crucem manu, altioribus cogitatis cum animi gaudio singulari intenta. Atque hoc modo vir sanctus in Dei templum introductus, inde in sacram suam columnam reducitur, anno quidem a quo in lapide steterat decimo; ætatis vero trigesimo. e

ANNOTATA C. I.

a Bezeliel, electus a Deo ad fabricandam Arcam testamenti, divinitus infusa sapientia id præstitit, de quo Exodi 35 & seqq.

b Colligi datur ex duobus hisce locis, scriptorem non admodum multo post vixisse.

c Colligi datur ex duobus hisce locis, scriptorem non admodum multo post vixisse.

d De cuculla egimus supra ad Caput 10 Annot d. Dermocucullus idem fuerit, nisi quod ex pellibus confectus.

e Secundum dicta Comm. prævii num. 20 fuit hic annus Christi 55, quo Pascha celebratum 9 Aprilis Pentecosten attulit 28 Maji, & Dominicam sequentem, qua columnam afcendit Sanctus 4 Iunii.

CAPUT XV.
Curantur obstructa alvus, cæcitas, sterilitas, hæmorrhois, dolor dentium.

Τὰ δ᾽ ἐντεῦθεν ἀρχὴν τῶ λόγῳ πάλιν ἑτέραν παρέχεται, τοσαῦτά τε καὶ τοιαῦτα ὄντα, οἷα καὶ εἰ μηδὲν ἕτερον εἴρητο, μὴ δὲ μίαν θαυμάτων θείας ἄνωθεν χάριτος ὑπερβολὴν ἀπολείπειν, καὶ ὅσα οὑχ ὅπως συγγράφειν ἀλλὰ μὴ δὲ ἀριθμεῖν ἁπλῶς ῥᾴδιον εἶναι. Προσάγεται γάρ τις αὐτῷ νεάνις παρὰ τὸ εἰκὸς τῆς φύσεως πάθει κατεχομένη, οὐ γὰρ διὰ τῶν κατὰ φύσιν ἐξόδων αὐτῇ ἀλλὰ διὰ τῆς μήτρας ὑπεχώρει τὰ εἰς γαστέρα σιτία. Χεῖρα τοίνυν αὐτῆς ἐπιθεὶς τῇ κοιλίᾳ, χεῖρα πρὸς Θεὸν ἀεὶ νοερῶς αἰρομένην, καὶ παρ᾽ αὐτοῦ πᾶν ὅπερ ἂν αἰτήσοι πάλιν λαμβάνουσαν, τήν τε δημιουργὸν σοφίαν τὸν Κύριον ἡμῶν ἐπικαλεσάμενος καὶ Θεὸν τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ, ἀπαλλάττει τὴν νεάνιν τοῦ πάθους, καὶ κατὰ φύσιν ἀποκαθίστησι ταύτην. Ὅπερ τηλικοῦτον ὄν, ἀδελφὸν εἰς θαύματος λόγον ἔχει τὸ ἐπαγόμενον.

Ἀνδρὶ γάρ τινι τὴν κλῆσιν Ἐπιφανίῳ, χαρὰνδαμηνῷ τὴν κῶμην, παιδίον ὡσεὶ τρίετες ἦν, λίχνως τε περὶ τὴν ὄρεξιν ἔχον, καὶ πλείονος κατὰ τὴν ἡλικίαν τροφῆς πιπλάμενον. Συμβὰν τοιγαροῦν αὐτῷ τὰ περὶ γαστέρα διαφραγῆναι, οὐ δὲ δι᾽ ἐνιαυτοῦ τὰ ἐξ αὑτῆς ὐπεχώρει. Καὶ τὸ μὲν ὑπὸ τοῦ ὄγκου ἤδη ῥηγνύμενον, κλαυθμῷ συνείχετο, πικρὸν καὶ τὸ γλυκὺ πᾶσιν ἡλίου φῶς τοῖς τεκοῦσιν ἐργαζομένῳ· οἱ δὲ πάσης ἄλλης ἀπορούμενοι θεραπείας, τὸ θεῖον αὐτῷ τοῦ Συμεὼν ὄνομα κατεπῇδον, ἔτι καὶ τῆς ἐκείνου κόνεως αὐτὸ ἐπιχρίοντες (οὑ δὲ γὰρ τῆς φήμης τῶν τοῦ ἀνδρὸς θαυμάτων ἀμαθεῖς ἦσαν, οὐχ ἦττον αὐγῆς ἡλίου βλέποντες ὀφθαλμοὶ ) καὶ τὸ μὲν παιδίον εὐθὺς ῥᾷον εἶχε, καθάπερ αὐτῷ τῆς τροφῆς εἰς ἀνυπαρξίαν χωρούσης, τὰ δὲ κατ᾽ αὐτὸ διὰ θαύματος ἔκειτο τοῖς πολλοῖς, ὅσοι τε ὁρᾷν, ὅσοι τε περὶ αὐτοῦ μανθάνειν εἶχον, ἕως παρὰ τὸν Ἅγιον κομισθέντι χεῖρα κᾀνταῦθα, χεῖρα πρὸς Θεὸν ἰσχύουσαν, ἐπιθεὶς, τὰς συνήθεις τῇ φύσει πάλιν ἐξόδους ἀποδεδώκει.

Πρεσβύτερός τις ἀπὸ χωρίου Παράδεισος λεγομένου, Θωμᾶς ὄνομα, ἀναθέματι τὸν θεῖον Συμεὼν, οὐκ οἶδ᾽ ὅθεν καὶ ὅπως, φθόνῳ πάντως τοῦ βασκαίνειν ἄνωθεν τοῖς καλοῖς πεφυκότι ὑποβεβλήκει. Οὗτος ὡς εἰς δυσμὰς ἀφίκετο βίου, καὶ ψυχὴ χωρίζεσθαι ἤδη τοῦ σώματος ἔμελλεν, ἀποκέκλειστο μὲν αὐτῷ φωνὴ, δίκας ὥσπερ τῆς εἰς τὸν Ἅγιον ἐκτίνουσα βλασφημίας, οἱ ὀφθαλμοὶ δὲ ἄγριόν τι καὶ τεταραγμένον ἀνεῳγότες ἦσαν, ἄνω βλέποντες καὶ οὐ δὲ μῦσαι δυνάμενοι· καὶ ταύτη δεινῶς ἄχρι καὶ εἰς ἑξήκοντα ἡμέρας ἠτάζετο, ἐπαιδεύετο, ἐμαστίζετο, οὐκ οἶδ᾽ ὅτι χρὴ προσαρμόσαι τῷ πράγματι ὄνομα. Τοῖς γοῦν περιοίκοις καὶ ὅσοι τῷ ἀνδρὶ ἐκ γειτόνων ἐτύγχανον, οὐ συλλαλιὰ πρὸς ἀλλήλους μόνον ἦν τὸ εἰς αὐτὸν γεγονὸς, ἀλλὰ καὶ πρὸς Θεὸν εὐχὴ, λυθῆναι τὴν μηκίστην καὶ χαλεπωτάτην ἐκείνην αὐτῷ τιμωρίαν. Καί ποτε πολλῶν περὶ αὐτὸν ἀθροισθέντων, καὶ φθέγξασθαί τι βιαζομένων, τῆς γλώττης αὐτῷ μικρὸν ἀνεθείσης (οἷα τὰ τοῦ Θεοῦ κρίματα, ἵν᾽ αὐτῷ τε τὰ τῆς πικρᾶς ἐκείνης μάστιγος στῇ, καὶ πολλοῖς ἄλλοις οὗτος παιδεία γένηται!) Συγχώρησίν μοι παρὰ τοῦ θείου Συμεὼν αἰτητέον ὑμῖν ἀδελφοὶ τοῦ ἀναθέματος, ἔφη· τούτου γὰρ ἄρτι τὴν παροῦσαν εἰσπράττω κόλασιν.

Καὶ οἱ μὲν πρεσβείαν εὐθὺς παρὰ τὸν Ἅγιον στέλλονται· δὲ (καὶ γὰρ ἦν θερμότερος τὰ τοιαῦτα διδόναι μᾶλλον τοὺς αἰτοῦντας λαμβάνειν, οἷα καὶ τοῦτο σαφῶς κερδαίνειν εἰδὼς δίδωσι) τῶν μαθητῶν ἕνα καλέσας, Συμεὼν τὴν προσηγορίαν, οὐχ ἁπλῶς δίδωσι ταύτην, ἀλλ᾽ ἵνα καὶ διάθεσις ψυχῆς τῇ συγγνώμῃ προσῇ, τὸν ἀδελφὸν ἐπὶ πλέον πληροφοροῦσα, Ἕνα φησὶ τῶν τῆς εὐλογίας ἄρτων λαβὼν, ἄπιθι σὺν αὐτοῖς κομίζων τῷ Πρεσβυτέρῳ, καὶ ἀφεθήσεται αὐτῷ ἁμαρτία παρὰ Θεοῦ, ἀσπασάμενος γὰρ τὸν ἄρτον εὐθὺς ἀναπαύσεται. Τοῦ δὲ τὸν ἄρτον αὐτίκα λαβόντος καὶ κομίσαντος, πρὸς τὴν αὐτοῦ παρουσίαν ἐκεῖνος ἀνενεγκὼν, ἀσμένως τε χερσίν ἀμφοτέραις δεξάμενος καὶ φιλήσας, συναποδίδωσι τῷ ἀσπασμῷ καὶ τὸ πνεῦμα, καθάπερ ἐκδημῆσαι μὴ συγχωρούμενον, ἀλλὰ καὶ βιαιότατα κατεχόμενον, καὶ χαλεπώτατα πάσχον, ἕως παρὰ τοῦ θείου Συμεὼν, εἰς ὃν δηλαδὴ καὶ τὰ τῆς βλασφημίας, λύσις ἀφίκοιτο. Ἀλλὰ τοῦτο μὲν πληροῦντός ἐστιν οἰκείαν τοῦ Θεοῦ κᾀνταῦθα ἐπαγγελίαν, καὶ φιλοτίμως δοξάζοντος τοὺς αὐτὸν δοξάζειν προῃρημένους· πρὸς δὲ καὶ τοὺς ἀσυνέτως ἔχοντας, διὰ τῆς εἰς ἐκεῖνον πληγῆς, σωφρονίζοντος· ἐκεῖνο δὲ πῶς οὐ διηγητέον.

Συνέβη κατὰ τὴν ὀρεινὴν γυναῖκά τινα παιδίον τεκεῖν οὕτω τυφλὸν, ὡς μὴ δὲ ὀφθαλμῶν πυθμένας, μὴ κοιλότητας, μὴ δὲ ἴχνη τούτων τῷ προσώπῳ ἐντετυπῶσθαι. Βέλους τοίνυν πικρότερον οί τέκόντες βαλλόμενοι τὰ σπλάγχνα, φόρτον ἀράμενοι τὸ βρέφος, δάκρυα καὶ μηδὲν προσήκουσιν ὀφθαλμοῖς κινεῖν δυνάμενον, παρὰ τὸν θεῖον ὥρμηντο τοῦτον ἄνδρα, τὴν μόνην ἐν ἀμηχάνοις ἐλπίδα. Ὡς οὖν ἀνιόντες διὰ τοῦ ὄρους ἐκάθισαν, ὥστε τὸν ἐκ τῆς ὁδοῦ πόνον βραχύ τι διαναπαῦσαι, ὁρῶσιν (ὢ γονέων ὀφθαλμοῖς ἡδίστου θεάματος!) ἔχοντας τῷ παιδίῳ τοὺς ὀφθαλμοὺς κατὰ φύσιν, ὑγιαίνοντί τι βλέμματι βλέποντας· καὶ παραχρῆμα συντονωτέρᾳ πρὸς τὸν Ἅγιον τῇ πορείᾳ ἐχρῶντο, ἀπαγγέλλοντες τὰ ἐλέη καὶ τὰ θαυμάσια αὐτοῦ. Οὕτως παρ᾽ αὐτῷ χάρις ἄνωθεν τὴν τῶν αἰτούντων πολλάκις ἔφθανε παρουσίαν, τῇ τῆς καρδίας ἑτοιμασίᾳ προσέχουσα, καὶ πρὶν τὴν αἴτησιν ἐκείνους θέσθαι, αὐτὴ τὴν δωρεὰν ἐκπληροῦσα. Ἀλλά τις οὕτω γλῶττα περιττὴ καὶ φιλότιμος, ὡς τὸ ποικίλον ἐκείνου τῶν θαυμάτων καὶ πολυειδὲς ἱκανῶς παραστῆσαι;

Γυνὴ γάρ τις ἐν Ῥοσῷ, πόλει τῆς Κιλικίας, ὄνομα Θεοτέκνα, δαιμονίῳ πνεύματι κάτοχος ἐκ παιδὸς γενομένη, σύγχρονόν τε τῆς ἡλικίας ὥσπερ αὐτὸ, καὶ μηδέ ποτε διαζευγνύμενον αὐτῆς ἔχουσα, ἀλλὰ δεινῶς αὐτὴν καταῤῥῆσσον, καὶ τῆς γλώττης οἴκτιστα παραπτόμενον. Αὕτη καὶ εἰκοστὸν ἔτος ἀνδρὶ συνοικήσασα, καὶ ἀτεκνίᾳ μετὰ τῆς ἐκ τοῦ δαίμονος ἐπηρείας Θεοτέκνα μαστιζομένη, ὡς οὐ δὲ μίαν εὕρισκε τοῦ πάθους ἀπαλλαγὴν, οὐκέτι φορητῆς οὔσης ἐκείνῳ τῆς συνοικήσεως, ἀπολέλυτο παρ᾽ αὐτοῦ. Τετάρτου τοίνυν μεταξὺ διαῤῥεύσαντος χρόνου, μὲν ἀνὴρ δευτέρων οὐ πεπείρατο γάμων, δὲ πρὸς τὸν θεῖον Συμεὼν καταφεύγει, και τὴν ἄμαχον ἐκείνου κατὰ τῶν τοιούτων ἰσχύν. Ἐπεὶ δὲ ἤδη τοῦ στύλου πλησίον ἔλθοι, ἴδοι τε τὸν Μέγαν καὶ ὑπ᾽ αὐτοῦ θεαθείη, τὴν ἐγγύτητα τὸ δαιμόνιον καὶ τὴν θέαν ὤσπερ οὐκ ἐνεγκὸν, ἤρξατο δεινῶς ἐκμαίνειν καὶ βρύχειν, ἐσχάτως τε τὴν γυναῖκα σπαράττειν, καὶ, βίᾳ κράζειν, ἄγριόν τι καὶ κομιδῇ μεμῃνὸς, Τί μοι πρός σε τοσοῦτον ἡμάρτηται, ὅτι με χωρίζεις τῆς ἐμαυτοῦ γυναικός; μιαρὸς τῷ ὄντι τὰ μιαρὰ φθεγγόμενος, Ἵνα τί δέ φησι καὶ παῖδα δίδως αὐτῇ, ἄπαιδι τοσούτους ἐξ ἐμοῦ χρόνους μεμενηκυῖᾳ; Ἐδόκει γὰρ τῇ γυναικὶ τηνικαῦτα, ὡς μετὰ ταῦτα νήψασα ἐξηγεῖτο, αὐτὸν ὥσπερ τὸν Ἅγιον λέγοντα τοιαῦτα ὁρᾷν· Σὺ μὲν, πνεῦμα πονηρὸν, ἐκ τῆς γυναικὸς καὶ ἄκον ἀπελαθήσῃ, αὐτὴ δὲ πρὸς τὸν οἰκεῖον ἐπιστρέψει ἄνδρα, καὶ παιδίον αὐτοῖς τοῦ ἐπιόντος ἔτους γενήσεται. μὲν οὖν χαλεπὸς δαίμων ἐκεῖνος, ἄλλα τε πολλὰ μανικὰ καὶ δαιμονιώδη κράζων, ἦν ὥσπερ εἰκὸς, καὶ Οὐαί μοι τῷ κακῷ οἰκέτῃ! οὐαὶ τῷ κατὰ πολὺ δρῶντι τὸ ἀκούσιον προστέταγμαι!

Ταῦτα ἔκραζεν, ὅσα καὶ ὀργάνῳ τῇ γυναικὶ χρώμενος, καὶ κύκλῳ τοῦ στύλου ταύτην ἐλεεινῶς περιῆγε, καθάπερ ἀπὸ προσώπου φεύγων τοῦ Συμεὼν, καὶ ἀπὸ τοῦ ἐν αὐτῷ πνεύματος ἐλαυνόμενος· τέλος, Ἔξειμι μέγα βοήσας, ἀπῆλθε, σωφρόνως ἔχουσαν αὐτὴν ἀπολελοιπώς· πρὸς ἣν ἱερὸς Συμεὼν, Ἐπάνηκε, γύναι, παρὰ τὸν ἴδιον ἄνδρα, ἔφη, συνέσει γὰρ αὐτῷ τοῦ λοιποῦ, καὶ κοιλίας ἐξ αὐτοῦ καρπὸς ἔσται σοι. Η μὲν οὖν κατὰ τὰς ἐντολὰς τοῦ Ἁγίου πρὸς τὸν ἄνδρα ἐπανελθοῦσα, ἀσμένως τε παρ᾽ αὐτοῦ εἰσδεχθεῖσα, καὶ παιδίον τοῦ ἐπιγινομένου ἐνιαυτοῦ τέξασα, τῷ Μεγάλῳ πάλιν αὐτὸ μετὰ τοῦ συζύγου προσάγει, εὐχῆς ὂν ἐκείνου μᾶλλον τῶν αὐτῆς ὠδίνων καρπόν. Προσἀγει τοίνυν τὸ παιδίον τῷ δεδωκότι, καθάπερ ἐγκαλλωπιζομένη τῷ δώρῳ, και ταύτῃ τὸν δοτῆρα μᾶλλον γλώττᾳ κηρύττουσα. Εἶτα καὶ οἴκαδε πάλιν εὐλογίας τυχὸν ἐπανάγει, καὶ ἀντίδοσιν γυνὴ τοσαύτης καὶ οὕτω ποικίλης εὐεργεσίας (οὐ γὰρ δὴ συνοίκου δαίμονος ἀπήλλακτο μόνον, ἀλλὰ καὶ τῷ ἀνδρὶ ἀνασέσωστο· πρὸς δὲ, καὶ παῖδα ἐξ ἑαυτῆς, ὅπερ οὐδέπω πρότερον, ἴδοι) ἀντίδοσιν τοίνυν ἀγαθῶν τοσούτων, ἀνίστησιν εἰκόνα οἴκοι τοῦ Συμεὼν· χρυσοῦ μὲν ὡς προαίρεσις εἶχεν οὐκ εὐποροῦσα, δὲ καὶ χρυσοῦ μακρῶ τιμιώτερον πίστιν εἰσενέγκουσα τοσαύτην, ὡς οὐ δαιμονῶντας μόνον καὶ πολλοῖς πάθεσιν ἄλλοις συνεχομένους, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἐπὶ πέμπτῳ καὶ δεκάτῳ ἔτει αἱμόῤῥουν καθαρᾶς ἐκεῖ τυχεῖν καὶ περιφανοῦς θεραπείας· Οὕτως αὐτοῦ καὶ θέα ψιλὴ, καὶ σφραγὶς, καὶ ῥάβδος, καὶ τύπος, καὶ λόγος, καὶ κλῆσις, καὶ εἴ τι ἄλλο τῶν ἐκείνου παντὸς ἤρκει γενέσθαι πάθους ἀπαλλαγή.

Εἶτά τις αἱμόῤῥους ἑτέρα, ἔκ τινος κώμης Μυλιτῶν λεγομένης, ἔτος ἤδη τρίτον τῷ χαλεπῷ τούτῳ πάθει πιεζομένη, πρόσεισιν ἐκ τῶν ὀπισθίων τῷ Συμεὼν, κατὰ τὴν αἱμόῤῥουν ἐκείνην, τὴν τοῦ ἐμοῦ Χριστοῦ τολμήσασαν ἄψασθαι· καὶ ὁμοῦ τε ψαύει, καὶ τυγχάνει τῆς θεραπείας. γὰρ αὐτὸς ἦν καὶ νῦν Δεσπότης, ὥσπερ ἐκεῖ δι᾽ αὐτοῦ, οὕτω διὰ τοῦ θεράποντος ἐνταῦθα λύων τὸ πάθος, καὶ πρὸς πίστιν ἴσην, ἴσον καὶ τὸν ἔλεον νέμων. Ἀπῆλθε τοιγαροῦν ὁμοίως τῇ προλαβούσῃ καὶ αὕτη τὴν ὑγίαν κομισαμένη, πρὸ μικροῦ τῆς εἰνόνος ἐκείνη, τοῦτο νῦν αὕτη τοῦ πρωτοτύπου τυχοῦσα.

Ἑξῆς δὲ προσῆλθέ τις ἀνὴρ τῷ Μεγάλῳ ἔκ τινος κώμκς, Μαγίᾳ δὲ κέκλητο αὕτη, ἔτος οὐ πλεῖον ἑβδομηκοστὸν γεγονὼς, δριμείαις τὸν ὀδόντα βαλλόμενος ὀδύναις· ἐπιτεθῆναί τε αὐτῷ τὴν ὁσίαν ἐκείνου χεῖρα δεόμενος, ὥστε τοῦτον παντάπασιν ἐκκρουσθῆναι, σαλευόμενον ἤδη τῶν πόνων ταῖς προσβολαῖς. Ταῦτα μὲν ἐδεῖτο, δάκρυα τῶν ὀφθαλμῶν καθιεὶς, τὰ ψυχῆς ἀλγούσης ἀψευδῆ σύμβολα· δὲ χαριέντως ὑπολαβὼν, Μή ποτέ σοι βέλτιον, ἔφη, καὶ ἄλλον ἐκφῦναι μᾶλλον αἰτεῖν, τὸν πονήρως ἔχοντα μόνον ἀποβαλεῖν; Καὶ ὃς πρὸς τὸ ῥῆμα τὴν ψυχὴν ἀναζέσας (ὃ πέφυκεν ἀεὶ δρᾷν ἀγαθῶν ἀπροσδοκήτων ἐπαγγελία) ἀμφοτέραις τε τῆς μηλωτῆς ὡς εἶχεν ἐκκρεμασθεὶς, ἀποβάλλει μὲν αὐταῖς ῥίζαις, ἐπιθέσει χειρῶν ἐκείνου πολλὴν ἄνωθεν ἑλκούσῃ τὴν χάριν, τὸν διεφθαρμένον ὀδόντα· ἕτερος δὲ μετά τινας ἡμέρας (ὢ πράγματος οὐ ῥᾳδίως πιστευομένου!) ἐφύετό τε καὶ ηὔξετο. Καὶ τούτου μάρτυρες πολλῶν ὀφθαλμοὶ, οἷς εἰς θαῦμα παρὰ τοῦ τυχόντος τῆς εὐεργεσίας ἐδείκνυτο, τῷ ὀψὲ δηλαδὴ τοῦ χρόνου, καὶ τῷ παρ᾽ ἡλικίαν τῆς φύσεως. Ὅπερ δὴ τηλικοῦτον ὂν, ὑποχωρεῖ τῇ λέγεσθαι ἤδη μελλούσῃ μετ᾽ αὐτὸ θεωρίᾳ.

Ποτὲ γὰρ ὀψὲ σαββάτου μετὰ τοὺς ἑσπερινοὺς ὕμνους, κατὰ τὸ σύνηθες τῶν μαθητῶν περὶ αὐτῶν ἀθροισθέντων, ἀγρυπνίαν ὡς ἔθος ἐκείνης αὐτοῖς τῆς νυκτὸς παραγγείλας· εἶτα διδασκαλίας ἀρξάμενος, αἰνίγματά τε καὶ παραβολὰς αὐτοῖς προτείνας καὶ ἐπιλύσας οὕτως αὐτῶν διέθηκε τὰς ψυχὰς, καὶ τοσοῦτον αὐταῖς ἐνέταξε θεῖον φόβον, καὶ λύπης καρδίαν εὐφραινούσης γλυκύτητα, ὡς μικροῦ καὶ τὸ τῶν ᾀδομένων αὐτοὺς σειρήνων παθεῖν, πλὴν ὅσον εἰς θάνατον μὲν ἐκεῖ τὸ θέλγον, ἐνταῦθα δὲ τελευτῶν εἰς ἀθανασίαν. Τὴν διδασκαλίαν δὲ τῆς συνήθους αὐτοῖς εὐχῆς διεδεξαμένης, καὶ τὸν μακαρίζοντα τοὺς ἐν ὁδῷ ἀμώμῳ ψαλμὸν, τοὺς ἐν νόμῳ Κυρίου πορευομένους διὰ στόματος ἐχόντων αὐτῶν, ἐπιφαίνεται τῷ Συμεὼν δεσπότης Χριστὸς, μακαρίας ἐκείνης ἐπιφανείας ἐκ δεξιῶν αὐτῷ παρεστώς· καὶ πρὸς μὲν τὴν ὄψιν νοῦς ἐφωτίζετο, καὶ ὅλος ἐκείνης ἐγίνετο, τὰ χείλη δὲ οὐκ ἠρέμει, οὐ δὲ ἀπελιμπάνετο τῆς εὐχῆς. Ἐν τοσούτῳ δὲ ὡσεὶ στρουθίον Συμεὼν ὑπὲρ κεφαλῆς τοὺς ἀδελφοὺς ἑώρα περιἳπτάμενον, συνυμνολογοῦν τε αὐτοῖς ἥδιστα καὶ συνᾷδον, καθάπερ ἐπίσης ἐκείνοις καὶ γλῶτταν κινοῦν, καὶ τούτοις τὰ αὐτὰ συμφθεγγόμενον, ὡς μετὰ ταῦτα καὶ αὐτοῖς καθίστατο δῆλον. Ὅπερ οὖν ἡδυνθῆναι κατὰ τὸν Προφήτην Θεῷ τὴν ἐκείνων διαλογὴν, ἀψευδὲς πάντως μαρτύριον.

[118] Quæ porro contigerunt novam denuo scribendi materiam suppeditant: talia autem tantaque sunt, [Cuidam secessum naturalem reddit;] ut, tametsi nihil aliud dictum fuisset, videri possint omnia miraculorum gratiæque divinæ fluenta exhausisse; adeoque non modo descriptu sed vel enumeratu perquam difficilia esse. Sistitur Sancto adolescentula quædam, præter naturæ ordinem morbo tentata: non enim secessu naturali demissum in ventrem cibum, sed per matricem reddebat. Imposuit ille ventri manum, manum versus Deum semper intentionaliter elatam, manum a Deo quidquid petierit impetrantem; atque invocavit artificem Sapientiam, Dominum nostrum Filium Dei: sicque liberavit puellam morbo, & secundum naturam exonerati fecit. Quod tantum cum sit, habet tamen aliud in ratione miraculi sibi par, id quod subnectitur.

[119] Cuidam viro, Epiphanio nomine, e pago Charandameno, puet erat circiter triennis, insana vorandi cupiditate æstuans, [item alteri, cui alvus per annum obstructa.] & majori quam ætati illi convenit, alimenti copia se sarciens. Accidit helluoni huic ita obstrui alvum, ut anno integro exonerari non posset. a Et ille quidem nimio tumore ruptus, perpetuis indulgebat lacrymis: quibus & parentibus, gratum alias solare lumen, acerbum reddidit atque invisum. Hi vero omni alia destituti ope, divinum Symeonis nomen super filium invocant, ejusdemque pulverem ipsi inspergunt (neque enim ignari erant famæ, de mirandis Viri operibus late sparsæ, non minus quam oculi recte ordinati splendentis solis media die) & confestim levius habere cœpit puer, æque ac si ei cibus per secessum emitteretur; omnibus autem qui eum videbant vel audiebant de illo erat stupori, donec Sanctus delato ad se manum, apud Deum plurimum valentem, imponens, naturæ consuetos meatus iterum reseravit.

[120] Presbyter quidam ex loco qui dicitur b Paradisus, Thomas nomine, Symeonem anathemati subjecerat, [Injurius in Symeonem miserrime torquetur,] nescio quare aut quomodo, nisi ex sola invidia, præstantiora quæque ægris intueri oculis solita. Cum hic ad vitæ occasum magnis passibus progrederetur, jamque animæ emigrandum e corpore esset; vox ipsa velut impiæ in Sanctum blasphemiæ pœnas solvens intercludebatur, oculique truculentum ac turbidum in modum aperti, sursum aspectabant & ne nictare quidem valebant, atque ita in sexagesimum usque diem torquebatur, aut castigabatur, vel potius flagellabatur, vel nescio quo alio vocabulo. Omnes igitur circum vicini non modo frequenter sermocinabantur inter se de illo quod ipsi fiebat: sed preces quoque ad Deum fundebant, ut longissimis gravissimisque illis miser eriperetur tormentis. Cum vero aliquando ingens turba circum ipsum confluxisset, & quiddam proloqui cogeret; soluta paululum lingua (qualia sunt judicia Dei, tam acerbo illum flagello castigantis, in documentum aliorum!) Venia, inquit, temeritati meæ, qua Symeoni anathema dixi, ab eodem petenda vobis est, Fratres: hujusce enim sceleris, quas videtis, do pœnas.

[121] Mox illi legationem expediunt ad Sanctum: qui ut erat promptior ad dandum, [& mori nequit nisi obtenta venia ab illo.] quam qui petebant ad accipiendum, quique probe noverat illud in lucro ponere, quod dabat; advocato discipulorum uni (qui Symeon appellabatur) non solum petitam indulgentiam dedit; sed, ut affectus animi datæ veniæ conjunctus fratrem plenius consolaretur, Cape, inquit, unum ex benedictis panibus, & abiens cum istis porta Presbytero; & dimittet ei Deus peccatum: nam simul atque amplexatus panem fuerit, expirabit. Accepit continuo discipulus ille panem ac portavit: ad cujus præsentiam æger resipiscens sibique redditus, libens ambabus manibus panem apprehendens osculatus est, atque in ipso amplexu spiritum reddidit: dixisses emigrandi facultatem ante non obtinere potuisse, sed ad graviora sustinenda violenter detentum; donec a Symeone, quem scilicet blasphemus impetierat, e corpore excedendi venia apportaretur. Atque hoc quidem Dei opus est, hinc promissa sua implentis & honorifice glorificantis illos, qui ipsum glorificare propositum habent; inde vero corrigentis revocantisque ad frugem, per inflictam huic misero pœnam, illos qui inique agunt: id vero quomodo fiat, narrandum non est.

[122] Contigit in locis montanis, feminam quamdam parere infantem tam cæcum, [Cæcus natus in aditu ad Sanctum illuminatur.] ut oculorum neque partes imæ, neque orbes, neque vestigia ulla in facie expressa viderentur. Hinc parentes acerbissimi doloris relo saucii, tollentes puerum, lacrymas etiam ab oculis nihil ad se artinentium ciere valentem, ad virum Sanctum accelerant, unicam in desperatis spem. Cum autem enitentes in montem, tantisper laborem itineris quiete levaturi, subsedissent; cernunt (o suavissimum spectaculum oculis parentum!) cernunt puerum habere oculos naturæ congruos, acieque recte ordinata intueri: ac seposita omni mora, contentiore gradu ad Sanctum festinant, nuntiantes misericordiam & mirabilia ei sua. Ita non raro gratia Symeoni cælitus data prævertit adventum medelam petentium, spectata eorum animi promptitudine; & priusquam ipsi petitionem suam enuntiarent, illa donum conferebat. Verum quis tantæ in dicendo facundiæ atque contentionis, ut vaietatem ac multitudinem miraculorum ejus sufficienter exponat?

[123] Mulier quædam in Rhoso c Ciliciæ urbe, Theotecna appellata, jam inde a puella dæmoni obnoxia, [Energumena & sterilis utroque malo liberatur,] eumdem procedente ætate velut comitem habebat, nec a sese umquam recedentem, imo gravissime etiam turbantem & linguam miserabilem in modum laniantem. Cohabitaverat illa viro jam annis viginti, sterilitate & dæmonis vexatione, castigata; cumque nulla daretur a pœnis cessatio, impatiens longioris cohabitationis vir suus illam repudiavit. Quatuor post hæc effluxerant anni, viro alias nullas nuptias ambiente, quando illa ad S. Symeonem ejusque inexpugnabilem adversus hujuscemodi mala virturem confugit. Cumque propius jam abesset a columna, spectaretque Sanctum, & ab ipso spectaretur vicissim; non ferens diabolus congressum & aspectum illum, cœpit terribiliter furere, frendere, ac mulierem discerpens, O vim! vociferari, & agresti prorsus modo furibundus exclamare, Quod meum tantum in te peccatum, ut ex hac mea me muliere ableges? Et quemadmodum isthoc scelus non loquitur nisi scelera, [vociferante dæmone,] Cur, inquit, fœcunditate illam donas, tot jam annis artibus meis ac technis infœcundam? Videbatur autem tunc temporis sibi mulier, uti deinde liberata enarravit, Symeonem intueri veluti sic interminantem: Tu quidem, pessime spiritus, vel invitus ex hac muliere abigeris, ipsa vero ad maritum suum revertetur, & filius ipsis anno proximo nascetur. Dæmon igitur, tum alia multa insana ac diabolica more suo vociferabatur, tum illud præcipue; Væ mihi nequam servo! væ mihi, qui ut plurimum præter voluntatem meam ago, quod imperatum est!

[124] Hunc in modum clamitans, pro instrumento edendæ vocis muliere usus, circum columnam miserabili spectaculo ipsam agebat; quasi fugitans a facie Sancti, [quæ ad maritum reversa parit.] ejusque spiritus virtute cedere loco coactus. Denique altum clamans, Exeo; exivit, relicta muliere rectius se habente: ad quam S. Symeon; Redi, inquit, mulier, ad maritum tuum; cum ipso consuetudinem deinceps habebis, & prolem ex illo concipies. Obediens sancto mulier, revertit ad virum suum, comiter ab illo excipitur, filium anno insequente parit: quem & ad magnum Symeonem, cujus precum potius quam sui uteri fructum reputabat, una cum conjuge adducit, eique qui dederat illum offert, lȩtitia atque plausu indicans magnitudinem doni; atque hoc pacto viri sancti famam latius quam lingua propagabat. Post hæc mulier donatum sibi puerum domum reducit, & remunerationis loco tantis tamque variis beneficiis (neque enim solum a cohabitante sibi dæmone immunis, sed & marito integre sanata restituta fuit, ad hæc puer quoque ex ea, quod numquam ante, est prognatus) effigiem Symeonis domi suæ statuit. Et aurum quidem, ut erat vitæ conditio, non suppetebat; verum quod auro pretiosius, talem afferebat fidem, [Hæmorroissa sanatur per imaginem:] ut non dæmoniaci tantum variisque morbis detenti, sed etiam mulier quædam annos jam quindecim fluxum sanguinis passa, sanitatem istic loci omnimodam perfectamque invenerit. Ita viri Sancti vel tenuis in imagine adspectus, signum crucis, virga, forma, verbum, invocatio, & si quid aliud rerum illius esset, sufficiebat cuilibet morborum generi depellendo.

[225] Deinde hȩmorrhoissa altera, ex pago quodam Mylitorum dicto, grave sanguinis profluvium jam triennio passa, a tergo appropinquavit Symeoni, exemplum secuta hæmorrhoissæ illius euangelicæ, [item alia.] tangere Christum meum ausæ; quem simul & tetigit & sanitatem obtinuit. Idem quippe Dominus, quemadmodum istic olim perse ipse, ita hic per servum suum infirmitatem abigebat, & pro paritare fidei parem quoque misericordiam largiebatur. Abiit igitur hæc similiter ac illa (de qua supra memini) valetudine recuperata; quodque illa mediante Sancti imagine, hæc ab ipso prototypo consecura est.

[126] [Septuagenario pro affecto dente alius nascitur.] Non diu post adest magno Symeoni ex pago alio, cui Magia vocabulum, vir quidam, septuaginta ut summum annos natus; qui acerrimo dentium dolore cruciatus, enixe precabatur, salutiferam ut sibi manum imponeret, quo dens affectus excuteretur radicitus, jam nunc acerbitate cruciatuum mobilis. Ita ille precabatur, lacrymis per genas decurrentibus, mœrentis animi signis, mentiri nesciis. Sanctus vero benigne respondens, Nonne, inquit, magis e re tua foret, si & alium dentem enasci, quam hunc ægre habentem solummodo evelli, peteres? Ad quæ verba ille mente animoque inflammatus (uti fieri consuevit ad insperati cujusdam boni pollicitationem) ambabusque manibus, ut poterat, ex melote Sancti suspensus; ejicit, per impositionem manuum illius, uberem e cælo gratiam elicientem, putridum corruptumque una cum radicibus dentem: nec multi abierunt dies, cum alter (o rem non admodum creditu facilem!) enatus ad perfectionem crevit. Et hujusce prodigii testes oculati plures fuere, quibus ille ipse, qui beneficium nactus erat, ostendebat, mirantibus, in tam provecta ætate, præter naturæ ordinem fieri potuisse. Sed quamquam id tantum sit, concedit tamen illi, quam porro dicturi sumus, visioni.

[127] Quodam sabbato, decantatis ante noctem Vesperis, congregati erant, ut ferebat consuetudo, circum Symeonem discipuli; qui illos de more ad vigilandum nocte ista hortabatur: deinde docere eos incipiens, quæstiones quasdam difficiliores ac parabolas in medium prolatas elucidabat; qua re ita suaviter afficiebat illorum animos, tantoque Dei timore ac dulcedine doloris cor exhilarantis cumulabat, ut quod de sirenum cantu dicitur propemodum in se experirentur; præterquam quod delectationem istam consequebatur mors, [Aviculam videt cum Fratribus canentem Psalmos.] hanc immortalitas excipiat. Finito igitur sermone Symeonis, Fratres consuetas preces fundere cœperunt; cumque Psalmum Beati immaculati in via, qui ambulant in lege Domini, recitarent; apparuit Sancto Christus Dominus præclara in visione, adstans a dexteris. [Psal. 118.] Vt vidit ille, ut mente illustratus, eaque tota abreptus est; non quiescentibus tamen labiis, nec cœptam orationem intermittentibus. Interea cernebat quasi passerem supra Fratrum capita circumvolitantem, hymnos cu ipsis suavissime canere, movere linguam eodem quo ipsi modo, easdem quas ipsi modulationes promere (uti deinde ipsis quoque manifestavit) infallibile omnino testimonium, quod jucundum esset Deo, secundum Prophetam, eloquium eorum. [Ps. 103, 34]

ANNOTATA C. I.

a Meminit P. Papebrochius lectum sibi, cum esset Lovanii, medici non ignobilis librum, ubi is inter alia asserebat, curatam a se puellam nobilem, quæ usque ad eam ætatem obstructo ordinario urinæ meatu ipsam reddebat per umbilicum, unde humentibus semper vestibus contingebat eam gravi fœtore molestam omnibus esse.

b Paradisus urbs Syriæ apud Ptolomeum in regione Laodicena, non procul ab ortu Orontis fluvii.

c Hoc ipsum miraculum ex Concilio 2 Nicæno supra etiam dedimus §. 7: de Rhoso autem seu Rhosso urbe similiter actum supra est §. 2.

CAPUT XVI.
In caritate annonæ frumentum multiplicat & diu conservat imminutum.

Ἐκεῖνο δὲ πῶς οὐκ ἄξιον προσθεῖναι τοῖς εἰρημένοις; ὅτι μὴ δὲ ὀλίγου ποτὲ σίτου τῷ ταμιείῳ τῆς μονῆς ὑπολελειμμένου, τὸ μὲν καὶ πρὸς τὸ στενὸν τῆς παρούσης οἱ μαθηταὶ διαίτης ἀχθόμενοι, τὸ δὲ καὶ πρὸς τὸ μέλλον (οἷα τοῖς μικροψύχοις φιλεῖ συμβαίνειν) ὁρῶντες, προσελθόντες αὐτῷ πάντες, τέσσαρες ἐπὶ τριάκοντα ἤδη τὸν ἀριθμὸν ὄντες, οὓς ἀπὸ διαφόρων ἰάσατο παθῶν πληγῶν, ἐπιτρέψαι αὐτοῖς ἠξίουν λαμβάνειν τὰ προσφερόμενα, ἐφ᾽ ᾧ αὐτάρκη τε τὸ παρὸν, ἀλλὰ καὶ ωρὸς τὸ μέλλον αὐτοῖς εἶναι τὰ ἀναγκαῖα, Ὥστέ σε καὶ τοὺς τῆς ἡμετέρας, φασὶ, σωτηρίας μισθοὺς κομίσασθαι, ἵνα μὴ τῷ ἄγαν σκληρῷ τε καὶ ἐπιπόνῳ τῆς παρά σοι ἀγωγῆς ἐκκακήσαντες ἐνθένδε ἀπαναστῶμεν· σοὶ γὰρ οἶδας ὅτι καὶ σώματα καὶ ψυχὰς ἑαυτῶν ἀνεθέμεθα. δὲ πρᾴῳ τῷ ἤθει, πρᾳοτέρῳ δὲ καὶ φρονήματι, μικροψυχίαν αὐτοῖς ἠρέμα προσονειδίσας, εἶτα καὶ εἰς ὑπόμνησιν ἐνῆγε τῶν τοῦ Θεοῦ θαυμασίων, ὅπως μὲν οἱ τοῦ Χριστοῦ μαθηταὶ, τοῦ πρώτου ποιμένος καὶ διδασκάλου, τῷ τῶν ὄχλων πλήθει ποτὲ δυσχεραίνοντες εἶεν, διά τε τὴν ἄφιλον ἐρημίαν ἐκείνην καὶ τὴν τῶν ἄρτων ἔνδειαν· ὅπως δὲ πέντε ἄρτοις αὐτὸς χορτάσειε πεντακισχιλίους ἄνδρας, ἔτι καὶ δώδεκα κοφίνους αὐτοῖς, τὰ περισσεύματα τῶν ἄρτων ὑπολιπόμενος· ὅπως δὲ πάλιν ἄρτοις ἑπτὰ κορέσειε τετρακισχιλίους, ἄνευ γυναικῶν καὶ παιδίων. Καὶ νῦν σὺ εἶ αὐτός φησι, Βασιλεύς μου καὶ Θεός μου, ὃς ἐπιβλέπων ἐπὶ τὴν ὑπομονὴν ἡμῶν, ἐπιβλέψεις καὶ οὐ παρόψει. Σὺ γὰρ διὰ τῆς τοῦ σοῦ Προφήτου διδάσκεις με γλώττης, Οὐκ ἔστιν ὑστὲρημα λεγούσης, τοῖς φοβουμένοις σε, καὶ τοὺς ἐκζητοῦντάς σε μηδαμῶς ἐλαττωθήσεσθαι παντὸς ἀγαθοῦ. Εἰ δὲ μὴ ταύτῃ δοκεῖ καὶ ἡμῖν *, σπαράττομαι μὲν ὅσα καὶ πατὴρ τὰ σπλάγχνα, ὥσπερ εἰκὸς, καὶ λίαν ἀλγῶ τὴν διάζευξιν. Ὅμως ἀνεῖται πᾶσα ὑμῖν ὁδὸς, τέκνα καὶ ἀδελφοί· πορευτέον ἑκάστῳ λοιπὸν ἣν βούλοιτο.

Πρὸς ταῦτα δυσὶ πάθεσι τούτοις οἱ μαθηταὶ φόβῳ καὶ χαρᾷ μερισθέντες, τὸ μὲν διὰ τὴν ἐπιτίμησιν, τὸ δὲ καὶ τὰς χρηστοτέρας ἐπαγγελίας, αὐτοὶ μὲν γόνυ κλίναντες, αἰτοῦσιν εὐθὺς συγχώρησιν καὶ λαμβάνουσιν· δὲ τὸν ἀδελφὸν Ἀντώνιον καλέσας (οὗτος γὰρ ἦν ἐπὶ τοῦ σιτῶνος τεταγμένος) ἐκέλευσεν εἴ πού τινες ἐν αὐτῷ κόκκοι εἶεν, συλλέξαντα πρὸς αὐτὸν ἐνεγκεῖν. Τοῦ δὲ κομιδῇ ὀλίγους εὑρόντος, εἰς χεῖράς τε τῷ Μεγάλῳ κομίσαντος, εἰς οὐρανὸν ἀνασχὼν ἐκεῖνος, Θεὸς παντοκράτωρ, εἶπεν, διδοὺς οὐ κτήνεσι μόνον, οὐ δὲ τοῖς νεοσσοῖς τῶν κοράκων τοῖς ἐπικαλουμένοις σε, ἀλλὰ καὶ πάσῃ σαρκὶ τροφὴν αὐτῶν, διὰ σπλάγχνα οἱκτιρμῶν σου, διὰ πολλὴν ἄβυσσον τῆς φιλανθρωπίας σου ἄρτοις ὀλίγοις χιλιάδας κορέσας, αὐτὸς καὶ τὸν βραχὺν τοῦτον πλήθυνον σῖτον, εἰς δόξαν αἰνέσεώς σου, εἰς εὐχαριστίαν λαοῦ σου, εἰς μεγαλοπρέπειαν τοῦ ὀνόματός σου.

Ταῦτα προσευξάμενος, καὶ ἄνθρακας ἐνεχθῆναι κελεύσας, θυμίαμά τε τούτοις ἐπιβαλὼν, καὶ μετὰ τῶν κόκκων τῷ ἀδελφῷ ἐγχειρήσας, Ἀπελθὼν, θυμίασον ἐν τῷ σιτῶνι, ἔφη, καὶ τούτους ἐν αὐτῷ διαῤῥίψας, τὰς θύρας ἐπιθεὶς ἀναχώρησον. μὲν οὖν ἔδρασεν ὡς προστέτακτο. Τῆς ἐπιούσης περὶ πρώτην ἕω, ἐπιτραπὲν αὖθις αὐτῷ παρὰ τοῦ Συμεὼν τὸν σιτῶνα ἰδεῖν ὅπως ἔχοι, ᾔδει γὰρ οὐκ ἄγονον ἐκεῖνος αὐτῷ τὴν εὐχὴν ἐσομένην. Ἀπελθὼν (τῆς ἀνεκφράστου σου, Χριστὲ βασιλεῦ, χρηστότητος!) εὑρίσκει τοῦτον σίτου σαφῶς ὑποπεπλησμένον, καρπῶν ἀμόχθων ὄντως καὶ ἀσπόρων καὶ ἀνηρότων, μόνης εὐχῆς γεωργίων, καὶ τῆς ἐντεῦθεν πιότητος, ἔργον χειρὸς ἀκριβῶς ἐκείνης, ἧς τὸ κατὰ τοὺς ἄρτους θαῦμα καὶ ἐν ἐρήμῳ τράπεζα, τό, τε ἐξ οὐρανοῦ μάννα, καὶ ἀπὸ στερεᾶς πέτρας οὐχ ὕδατος μόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτοῦ μέλιτος βλύσις.

μαθητὴς τοἰνυν τῷ τοῦ θαύματος μεγέθει, καταπλαγεὶς, πρόσεισι τῷ Διδασκάλῳ, δρομαίως τὸ γεγονὸς ἀπαγγέλλων· καὶ ὃς κοινὸν μετὰ μαθητῶν Θεῷ γόνυ κλἰνας, θυμίαμά τε προσαγαγὼν, τήν τε δεσποτικὴν εὐχὴν προσευξάμενος, καὶ τὸν ἐν οὐρανοῖς πατέρα καλέσας (πρὸς ὃν διὰ τῆς ὑπερφυῶς ἀρετῆς ἔσχε τὴν υἱῷ προσήκουσαν οἰκειότητα, καὶ οὗ δόσις ἀγαθὴ τὰ παρόντα) τοσούτου τε πράγματος ἀξίως εὐχαριστήσας, καὶ οὕτως ἀνὰ τὸν σιτῶνα δρᾷν ἑκάστου σαββάτου τοῖς ἀδελφοῖς παραγγείλας, καὶ τοιαύτην εὐχαριστίαν ἀποδιδόναι, ἐντέλλεται τὸ λοιπὸν αὐτοῖς ἀρτοποιεῖν, τὴν χεῖρα μηδέποτε παυομένοις, ἀλλ᾽ ἀεὶ τῆς μακαρίας ταύτης καὶ Χριστὸν διὰ τῶν ἀδελφῶν τρεφούσης ἐντολῆς ἐχομένοις. Τὰς μὲν οὖν χεῖρας οὔτε ἡμέρα ἵστη τῆς ἀρτοποιἳας τοῖς ἀδελφοῖς, οὔτε νὺξ, ἀλλὰ καὶ νύκτες μᾶλλον περὶ αὐτὴν πονουμένοις ἡμέραις συνήπτοντο, καὶ τὸ τῆς νυκτὸς ἔργον λύχνος τοῦ τῆς ἡμέρας φωτὸς παρεῖχεν οὐδὲν ἐνδέον. Τοσοῦτοι παρὰ τὸν Ἅγιον ὄχλοι, καὶ οὕτως ἀριθμοῦ κρείττους ἀεὶ συνέῤῥεον, καὶ τοῦ προλαβόντος τάχα παραδοξότερον, ὅτι καὶ οὕτως σῖτος ἐκεῖνος ὅλαις χερσὶν ἐκφορούμενος, καὶ τοσαύταις ἐπαρκῶν μυριάσιν, ὅμως καὶ εἰς τρίτον ἑξῆς ἐνιαυτὸν ἤρκεσε.

Μετὰ δὲ ταῦτα τῆς προτέρας πάλης ἀναμνησθεὶς ἐχθρὸς, τὴν παλαιὰν φιλονεικῶν μᾶλλον ἀνακαλέσασθαι ἧτταν, ὑποδύεται τῶν ἀδελφῶν ἕνα, ἐπισπᾶται, ἐπάγεται, οἰκείως ἑαυτῷ δηλαδὴ πρὸς κακοτεχνίαν εὑρὼν ἔχοντα, Ἴσαυρον τὸ γένος, Ἀγγουλᾶν τὴν προσηγορίαν, τῇ τῶν Σύρων γλώττῃ φασὶ τὸν ὀκνηρὸν ὀνομάζεσθαι· οὐκ οἶδα, εἴ τε τοῦτο τὴν ἀρχὴν κληθέντα, μετὰ ταῦτα γεγόνει, καὶ τοῖς ἔργοις τὴν κλῆσιν ὕστερον τῇ πράξει μεταβαλόντα, καὶ κατάλληλον τοῖς ἔργοις ἁρμοσάμενον τὴν προσηγορίαν. Τοῦτον τοιγαροῦν ἐχθρὸς ὑποδὺς, πᾶσαν ἐκταράττει δι᾽ αὐτοῦ τῷ Ἁγίῳ τὴν ἀδελφότητα· καὶ ἀναίδην αὐτῷ προσελθόντες, Τίς τοσαύτη καὶ οὕτω πέρα τοῦ μετρίου φασὶν ἐλεημοσύνη; ποῦ δὲ τῶν ἱερῶν οἴκων φροντιστηρίων ψυχῆς τοιοῦτό τι γινόμενον ἴσμεν; οὐχὶ καὶ αὐτὸς ἐν Ἱεροσολύμοις Κυριακός ἐστι τάφος, θαυματουργῶν ἐξαίσια, μήπού τι παραπλησίως ἔχον ἐκεῖ τοῖς ἡμετέροις ἐστίν; οὐχὶ πᾶς προσευχῆς προσιὼν χάριν θεραπείας, ἰδίαις μᾶλλον χρῆται δαπάναις; τουναντίον μὲν οὖν οὐχὶ καὶ προσφέρει τὸ κατὰ δύναμιν; πῶς τοίνυν, καὶ πόθεν, μέχρι πόσου, ἑαυτοῖς καὶ τοῖς προσιοῦσιν ἡμεῖς ἐπαρκέσομεν;

Οἱ μὲν οὖν ταῦτα καὶ πολλὰ τούτοις ὅμοια εἶπον· δὲ πρᾴως ὑπολαβὼν, Τῆς μεγάλης καὶ τοῦτο τοῦ Θεοῦ κηδεμονίας, ἔφη, περὶ ἡμᾶς, ἀδελφοὶ, τὸ μὴ πρὸς ἀλλοτρίας χεῖρας ἡμᾶς, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἡμετέρας μᾶλλον ἑτέρους ὁρᾶν, καὶ τὸ μὴ ὅπως ἄντι καὶ βραχὺ λάβοιμεν παρ᾽ ἑτέρων αἰτεῖν, ἀλλ᾽ ἀφθόνως μᾶλλον ἔχειν ἑτέροις ἡμᾶς ἐπαρκεῖν· οὐ γὰρ ἐξ ὧν αὐτοὶ κοπιῶμεν, ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἀπονητὶ μᾶλλον τῆς ἄνωθεν χρηστότητος ἀπολαύομεν, ἐκείνοις παρέχομεν, καὶ σπουδαστέον ὑμῖν εἴπερ ἄλλο τι διὰ παντὸς, καὶ πάσης ἄλλης ἐργασίας προτιμητέον, εἴ τι τῆς ἐκείνου μέλει θεραπείας ὑμῖν, τοῦ ἔλεον θέλοντος μᾶλλον καὶ οὐ θυσίαν. Πρὸς ταῦτα τοῦ Ἀγγουλᾶ πειραθέντος ἱταμώτερον ἀποκρίνασθαι, εἰδὼς θεῖος ἀνὴρ δι᾽ ἐκείνου συσκευάζεσθαι τῷ ἐχθρῷ τὴν ἐπιβουλὴν, ἐπιτιμήσας σφοδρότερον οὐκ ἐκείνῳ, ἀλλὰ τῷ δι᾽ αὐτοῦ μᾶλλον ἀναιδῶς φθεγγομένῳ, Σὺ μὲν ἀγαθοῖς πᾶσι πολέμιε, οὐ δὲ γὰρ ἀγνοῶ σου τὰς δολιότητας, ἔφη, τὸν ταλαίπωρον τοῦτον ὑπεισελθὼν, θορύβους σπουδάζεις καὶ ταραχὰς ἐπεγείρειν μοι, ἐπεὶ καὶ συγκεχώρηται σαφῶς ἄνωθεν. Εἶτα καὶ πρὸς τὸν Ἀγγουλᾶν ἐπιστραφεὶς, Ἀλλ᾽ οὐαί σοι τῷ δυστήκῳ ἔφη, ὅτι ταύτη συγγενῶς ἔχων εὑρέθης τῷ δυσμενεῖ, ὡς καὶ ὀργάνῳ σοι χρῆσθαι πρὸς τὴν κακίαν. Ἑξῆς δὲ καὶ πρὸς τὴν ἀδελφότητα πᾶσαν, Κοινωνητέον, φησὶν, ἐκ τοῦ ὑστερήματος ὑμῖν ἀδελφοὶ, καὶ τῆς ἀναγκαίας χρείας κοινωνητέον τοῖς ὄχλοις, ἐπεὶ οὐκ ὀλίγα ὑμῖν ἐν ὑστέρῳ μεταμελήσει.

Ταῦτα πρὸς αὐτοὺς εἰπὼν, καὶ τὴν ψυχὴν τῆς αὐτῶν οὐκ οἰδ᾽ εἴτε ἀναλγησίας χρὴ λέγειν, εἴτε μικροψυχίας περιαλγήσας, ὁρᾷ θείῳ ψυχῆς μματι κείμενον καθάπερ τὸ θεῖον Εὐαγγέλιον ἐπὶ τοῦ σιτῶνος, καὶ ὡς ἐπεισελθόντες ἐνδεεῖς καὶ διαρπάσαντες αὐτὸ φύγοιεν, καὶ ὡς αὐτὸς μὲν διά τινος ὁδοῦ βασιλικῆς ὄπισθεν τούτων καταδιώκοι· φθάσαι δ᾽ οὐχ οἷός τε ὢν, ἐκ μέσης αὐτῆς ἀναστρέψειε, καὶ ὡς ἑκάστης ἡμέρας ἄρτους ἀπὸ τότε τῶν τριῶν ἐν αὐτῷ πλείους οὐχ εὕροι· οὓς λαμβάνων, ἄνω τε πρὸς Θεὸν βλέπων, καὶ τὴν ἐκεῖθεν αὐτοῖς ἐπευχόμενος εὐλογίαν, εἶτα διαθρύπτων, παρετίθει τοῖς δεομένοις, καὶ ὡς ἕκαστον κλάσμα μέγιστος αὐτίκα γίνοιτο ἄρτος. Ἐν ἑαυτῷ τοίνυν γενόμενος, καὶ συμβαλὼν τὴν ὄψιν ἀφαίρεσιν εἶναι τῆς ἄνωθεν χάριτος, οἷς ἔμελλον ἀνακόπτειν οἱ μαθηταὶ τὸν εἰς τοὺς πένητας ἔλεον, πάντας αὐτοὺς συγκαλέσας, καὶ ἅπερ ἴδοι σαφῶς ἀπαγγείλας προσευχὴν ἐπιτρέπει μετὰ δακρύων αὐτοῖς, τὸ μόνον ἰσχύον κατὰ τῆς θείας ἀπειλῆς φάρμακον, ὥστε διαλλαγῆναί φησιν ἡμῖν τὸν Θεόν. Τῶν δὲ μετάνοιαν ἀξίως εὐθὺς ἐπιδειξαμένων, συναλγήσας αὐτῶν τῇ συντριβῇ, καὶ δάκρυα πρὸς Θεὸν ἐκχέας, τὰ πολὺν ἐκεῖθεν ἕλκειν οἶκτον δυνάμενα, σῖτόν τε βραχὺν ἐκ τοῦ σιτῶνος κομισθέντα λαβὼν ταῖς χερσὶ, καὶ πρὸς χεῖρα πάλιν αὐτὸς τὴν ὑψηλὴν ἰδὼν, τὴν ἐξ αὐτῆς ἐπηύξατο εὐδοκίαν, πᾶν ἐμπιπλᾷν οἶδε ζῶον ἀνοιγομένη· καὶ σῖτος (ὢ παραδόξου γεωργίας! σπερμάτων εὐχῆς καὶ γῆν ἀγαθὴν εἰς γονιμότητα παριούσης!) ηὔξετο, μέχρι πολλοῦ ταῖς χρείαις ἀφθόνως ὑπηρετῶν, καὶ μὴ δ᾽ ὁτιοῦν ἐλαττούμενος.

[128] Illud porro qui fieri potest ut supradictis non adjungam? [Discipulos, in caritate annonæ anxios,] Non nisi exiguus quandoque frumenti numerus in horreo monasterii reliquus erat, cum discipuli partim ob præsentis annonæ caritatem anxii, partim de futuro (uti pusillanimis solet accidere) soliciti, accesserunt ad Symeonem simul omnes, jam quatuor & triginta numero, quorum diversimodis ægritudinibus vulneribusque medicatus ille fuerat; flagitabant autem facultatem sibi fieri accipiendi illa, quæ afferebantur; ut haberent quod præsenti & futuræ necessitati sufficeret: Vt salutis quoque nostræ mercedem, inquiunt, reportes; ne nimium severo laboriosoque apud te vitæ instituto exanimati hinc discedamus: tibi quippe, ut ipse nosti, corpora pariter & animas nostras commisimus. Sanctus autem benigno vultu, benigniore etiam animo, pusillanimitatem ipsis paulatim exprobrans, ad memoriam revocavit mirabilia a Deo præstita opera; quomodo nempe discipuli Christi, [confortat, mirabilibus Dei operibus propositis:] primi Pastoris atque Magistri, turbis aliquando sequentibus propter inamœnam solitudinem panumque inopiam indignati fuissent: quomodo autem Christus quinque panibus totidem hominum millia pascens, reliquerit etiam duodecim cophinos, iis quæ redundabant oppletis; & quomodo rursus septem panibus quatuor millia, exceptis feminis puerisque, saturasset. Tum inquit, Etiamnum tu ipse es, Rex meus & Deus meus, qui respicis patientiam nostram, respiciesque, & non despicies. Tu enim per os Prophetæ tui doces me, dicentis: Non est inopia timentibus te; & inquirentes te non minuenter omni bono. [Ps. 33, 11.] Quod si vobis quoque ita esse non videatur, lacerarer non aliter quam pater visceribus meis, ut par est, & perquam acerba mihi separatio futura esset. Nihilominus nulla vobis interclusa via est, Filii Fratresque; abeat quisque quo animo collibitum suo fuerit.

[129] His auditis, gemino agitati affectu discipuli, timoris altero, altero gaudii, illo ob increpationem, hoc ob promissiones benignas; curvant genua ac veniam deprecantur & impetrant. Symeon vero Fratrem Antonium (erat is a re frumentaria) advocavit, [paueula grana frumenti reliqua in immensum multiplicat,] jussitque, si qua grana superessent, collecta ad se afferre. Ille post sedulam inquisitionem paucula quædam inventa manibus ad magnum Patrem apportavit: qui in cælum oculos intendens: Deus, inquit, omnipotens, qui non tantum jumentis pullisque corvorum invocantibus te, sed omni etiam carni das escam suam; qui per viscera misericordiæ tuæ, per multam bonitatis tuæ abyssum, pauculis panibus saturasti hominum millia; hæc quoque pauca frumenti granula multiplica ad gloriam laudis, ad gratiarum actionem populi, ad majestatem nominis tui.

[130] Ita precatus, carbones poposcit; quos, ubi suffitum injecerat, Fratri Antonio una cum granulis in manus tradit, & Vade, inquit, suffito horreum, atque projectis istic hisce granulis, firmato ostium ac recedito. Fecit is ut imperatum erat: postridie autem primo diluculo eidem a Symeone præcipitur, ad horreum redeat, visurus quo res frumentaria loco sit: noverat quippe preces suas nequaquam steriles fore. Ivit jussus (quam inexplicabilis bonitas tua, Christe!) ac reperit horreum oppletissimum frumento, fructibus vere citra laborem, citra semen occationemve natis; sola oratione agricolationem & stercorationem supplente. Opus id fuit illius profecto manus, quæ prodigium in multiplicatione panum operata est; quæ in solitudine mensam instruxit; quæ manna de cælo pluit; quæ ex arida petra, non solum aquȩ, sed ipsius quoque mellis fontem elicuit.

[131] Discipulus igitur, miraculi magnitudine obstupefactus, curriculo ad Magistrum properat, id quod factum erat annuntians: [quæ, itevata quot hebdomadis gratiarum actione,] qui mox cum discipulis publice coram Deo flexit genua, incensum obtulit, Dominicam orationem recitavit, cælestique invocato Patre (quicum ipsi ob insignes virtutes familiaritas, qualis filium decet, intercedebat, cujusque liberale donum præsens munificentia erat, dignas ei pro tanto beneficio gratias persolvens, atque præcipiens, easdem singulis Sabbati diebus in horreo iterari ceremonias, similesque benefactori gratias reddi; mandavit ut pinsendis panibus darent operam, nec ab incepto umquam desisterent, memores semper salutaris illius præcepti, quod Christum in Fratribus vult pasci. Illi se accingunt operi, nec patiuntur manibus ullum a subigenda farina otium concedi diu noctuque; diebus enim in labore transactis conjungebantur noctes, [intriennium sufficiunt.] faciebatque candela ut diei lumine ad opus neutiquam indigerent. Cum autem tot ad Sanctum turbæ, & plures atque plures indies confluerent; illud etiam magis fortasse prædicto miraculo admirandum venit, quod frumentum illud tam plenis manibus ablatum, infinitorumque hominum necessitati impensum, nihilominus per tres continuos annos suffecerit.

[132] Post hæc humani generis hostis, priorem suam cum Symeone luctam recordatus, [Murmuranses contra libertatem suam] aut potius antiquam cladem reparare cupidus, unum e Fratribus invadit, vel allicit, aut quasi vinctum trahit, quem aptum imprimis pessimis suis machinationibus reperiebat; natione Isaurum, nomenclatura Angulam, quod lingua Syriaca pigrum interpretari ajunt. Haud tamen scio, utrum id ei nominis initio sit inditum, quod postea ejusmodi factus est; an deinde conformiter operibus id sibi comparaverit. Hunc igitur ingressus cacodæmon, universam Fratrum communitatem per ipsum concitat adversus Sanctum; qui pariter posita verecundia ac reverentia ipsum adeuntes; Quæ ista tua, inquiunt, tam supra modum effusa misericordia? ubinam terrarum in sacris domibus atque asceteriis simile quid fieri recordamur? Nonne ipsum quoque Domini sepulcrum Hierosolymis inusitata operatur miracula? numquid tamen istic par huic nostræ eleemosynarum largitio? Nonne sua vivit quadra quisquis aut orationis aut opis causa eo accedit? imo quod contra est, nonne istic offert de suo quantum potest? Quomodo igitur nos & unde, aut quousque & nobis & accedentibus nos sufficiemus annonam?

[133] Hæc & his similia illis turbide elocutis, sedate subsumens Sanctus, sic infit: Et illud singularis Dei circa nos solicitudinis signum est, Fratres; quod non ex alienis manibus nobis, sed aliis potius ex nostris victitandum sit; quodque, [responso prudenti, reprimit.] ut patrum quid accipiamus, alienam implorare opem non debeamus, sed tantam habeamus rerum copiam, ut & ceteris succurrere possimus. Neque vero illa, quæ manuum nostrarum opere conquisimus, sed illa, quibus citra laborem nostrum, suppeditante divina bonitate, fruimur, egentibus largimur; quod & faciendum nobis sedulo semper est si quid aliud; & omni alio opere pluris æstimandum, si quid nos cultus illius tangit, qui dicit, Misericordiam volo & non sacrificium. Cum Angulas ad hæc incitatus turbulentius responsum pararet; cognosceretque vir Dei per illum moliri insidias suas dæmonem; ad hunc, prætermisso Fratre per cujus os inverecunde multa effutiebat, increpationem graviter convertens; Tu, inquit, bonis omnibus inimice, (neque enim me fugiunt tuæ fraudes) misellum hunc clam ingressus, turbas mihi tumultusque ciere satagis, quoniam illius faciendi desuper quoque facultas tibi concessa est. Tum ad Angulam conversus, Sed & tibi misero væ, inquit, quod tam familiaris hosti nostro inventus sis ut te fraudis suæ instrumentum præbueris. Denique universos Fratres sic alloquitur: Communicandum nobis aliquid ex inopia nostra est, & ex illis, quæ ad usum necessarium faciunt, erogandum turbis: quoniam nos alias non paucorum ad extremum pœnitebit.

[134] Ubi finem dicendi fecit, acerbo animi affectus dolore est, [& cavens ne ideo cesset miraculum,] ex illorum, stuporene dicam, an pusillanimitate suborto. Tum conspicatur oculo interiore sacrum Euangelium, veluti in horreo jacens; accurrentesque inopes rapere illud ac fugere: ipsum autem se regia quadam via fugientium tergis instare, retrahere vero nullo modo posse, ideoque iter ex media via relegere: ex illo porro tempore singulis diebus tres non amplius in horreo granario panes reperiri, quos ipsum accipientem, ac sursum oculos ad Deum intendentem, cælestique benedictione impertientem, denique frangentem apponere egentibus, quodque autem frustum ilico in panem maximum converti. Redditus igitur sibi, atque conjiciens, visionem signare divinæ gratiæ oblationem, propterea quod eleemosynas, pauperibus erogari solitas, imminutas vellent; convocatis omnibus quæ sibi per visionem ostensa essent, enuntiat; ac precationem cum lacrymis indicit, solum nempe adversus divinas comminationes remedium, ut Deum sibi propitium redderent. Dum illi mox fructus pœnitentiæ dignos faciunt contritionique indulgent, [denuo benedicit pauca reliqua grana.] miseratus Symeon lacrymas ad Deum effundit, lacrymas multiplicem elicere cælo misericordiam valentes: tum modicum quid frumenti ex horreo allatum manu excipiens, atque ad manum Dei supremam respiciens, inde benedictionem precibus accersivit, quæ cum aperitur, solet omne animal implere. Frumentum autem (o inusitatam agriculturam! o semina orationis, fertilem quoque terram fertiliorem reddentis!) plurimum augescens, in longissimum tempus usui communi abundantissime sufficiebat, neque minimam partem minuebatur.

[Annotatum]

* an ὐμῖν?

CAPUT XVII.
Armat suos contra dæmones varia molientes.

Ἑωράκει μετὰ χρόνον τινὰ πάλιν ὄψιν Συμεὼν, τὰ δὲ ὀφθέντα τὴν αὐτοῦ ψυχὴν ἀθυμίας ἐπλήρου· καὶ συγκαλέσας τοὺς μαθητὰς, Στῆτε γενναίως, άδελφοὶ, πρὸς τοὺς μέλλοντας ἐπάγεσθαι πειρασμοὺς, ἔφη· συγκεχώρηκε γὰρ Κύριος πειρασθῆναι ὑμᾶς, ἵνα καὶ λαμπρότερον στεφανώσῃ. Τὰ κατὰ τὸν Ἰώβ τοίνυν λαβὼν (ὅθεν αὐτοῖς ᾔδει καὶ τὴν ὑπομονὴν ἐπιτεῖναι, καὶ τὴν ἐλπίδα τῆς ἄνωθεν παρακλήσεως ἐπιῤῥῶσαι) καὶ πᾶσιν αὐτοῖς σιγὴν ὁμοῦ καὶ προσοχὴν παραγγείλας, ἐκ προοιμίων εὐθὺς ἀρξάμενος, ἄχρι τέλους αὐτοῖς διεξῄει τὴν βίβλον· εἴπου τι τῶν παροιμιωδῶν τύχοι, καὶ βαθυτέρων ἐπεξιὼν, καὶ τὸν ἐν αὐτοῖς κρυπτόμενον νοῦν τῷ φέγγει τοῦ ἐν αὐτῷ πνεύματος ἐκείνοις διαφωτίζων, εἶτα κατὰ καιρὸν ἐκ τοῦ Ἀποστόλου διεπεράνατο τὴν παραίνεσιν αὐτοῖς, οὕτως εἰπών· Τὴν ὑπομονὴν Ἰὼβ ἠκούσατε, καὶ τὸ τέλος Κυρίου εἴδετε· στῆτε οὖν περιζωσάμενοι τὴν ὀσφὺν ὑμῶν ἐν ἀληθείᾳ, καὶ ὑποδησάμενοι τοὺς πόδας ἐν Εὐαγγελίῳ τῆς εἰρήνης, ἐπὶ πᾶσιν ἀναλαβόντες τὸν θυρεὸν τῆς πίστεως, ἐν ᾧ δυνήσεσθε τα βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι. Λογίζομαι γὰρ ὅτι οὐκ ἄξια τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς· τὸ γὰρ παραυτίκα ἐλαφρὸν τῆς θλίψεως ἡμῶν καθ᾽ ὑπερβολὴν εἰς ὑπερβολὴν αἰώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται ἡμῖν· μή σκοπούντων ἡμῶν τὰ βλεπόμενα, ἀλλὰ τὰ μὴ βλεπόμενα· τὰ γὰρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τὰ δὲ μὴ βλεπόμενα αἰώνια.

Ἔπειτα μένντοι βύθιόν τι καὶ βαρὺ στενάξας, τῷ στεναγμῷ δὲ κεράσας καὶ δάκρυον· Ἀγώνων, ἀδελφοὶ, καιρὸς ἔφη, γρηγορεῖτε οὖν μὴ λάθῃ τινὰ δολίως πονηρὸς δελεάσας. Οἴδατε γὰρ ὡς ἐπίγειος ἡμῶν οἰκία τοῦ σκήνους λυθήσεται· ἀλλ᾽ ηὐτρέπισται ἡμῖν ἀχειροποίητος ἐν οὐρανοῖς, ἐν νόμῳ δηλαδὴ Κυρίου πορευομένοις, παρ᾽ αὐτοῦ τε τὸν τῆς καρδίας λύχνον φωσιζομένοις, κατευθύνοντα τὰ πρὸς ἐκεῖνον ἡμῶν διαβήματα· ἧς ὄψις μοι κατὰ τήνδε τὴν νύκτα σαφῶς ἐγνώρισε τὴν ἀνάβασιν, καὶ εἰς ἣν πρόδρομος ἡμῶν εἰσελήλυθεν ἀγαπητὸς ἀδελφὸς Ἰωάννης, οὗ καὶ βίον καὶ τρόπον αὐτοὶ πάντως οὐκ ἀγνοεῖτε, οἱ καὶ κοινωνὸν τοῦ κατά Θεὸν βίου τὸν ἄνδρα πεποιημένοι, καὶ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων συνάμιλλον. Δέκατον γὰρ, ἀδελφοὶ, τοῦτο ἔτος ἀγρυπνὼν ὑπὲρ τῶν ὑμετέρων ψυχῶν, καὶ δεόμενος τοῦ Θεοῦ μετὰ δακρύων οὐκ ἐπαυσάμην, ὡς λόγον ἀποδοῦναι μέλλων ὑπὲρ ὑμῶν· ἐπεὶ καὶ τοῦτον ἐγὼ φοβοῦμαι τὸν φόβον ἀεὶ, μὴ τῶν ἀφιέντων τὰ πρόβατα μισθωτῶν καὶ φευγόντων, οἷς ὀλίγα μέλει περὶ αὐτῶν, καὶ οὐ τῶν ποιμένων εἷς εὑρεθῶ, τῶν καὶ ψυχὴν αὐτὲν ἡδέως τῆς ποίμνης προἳεμένων.

Ἀλλὰ τῇ δυνάμει τῆς ἄνωθεν βακτηρίας ῥωννύμενος, γενναίας τὸν θῆρα μέχρι τέως νῦν ἀφ᾽ ὑμῶν ἀπεσόβουν. Οἴδατε γὰρ ποσάκις ὑμῶν οὐ διαθολῶσαι μόνον ἐπειράθη τὸν νοῦν, καὶ πρὸς ἐπιθυμίας κοσμικὰς ἑλκύσαι καὶ κατασπᾶσαι, ἀλλὰ καὶ συλαγωγῆσαι καὶ ὑποκλέψαι καὶ παντάπασιν ὑμᾶς σκορπίσαι καὶ διασπεῖραι· ὅμως ᾐσχύνθη διὰ πάντων καὶ ἀπεκρούσθη, οὐδὲν πλέον τῆς τοσαύτης σπουδῆς λύσσης ὀνάμενος, ὅτι μὴ τὸ φανῆναι πλέον κακὸς, τὸ μάλιστα πάντων αὐτῷ σπουδαιότατον. Νῦν οὖν εἰ καὶ μὴ πολλὴ, μὴ δ᾽ ἐπὶ πολὺ, συγκεχώρηται δ᾽ οὖν τις ὅμως αὐτῷ καθ᾽ ἡμῶν ἐξουσία· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ κατὰ τῶν νηπίων, πρὸς δὲ καὶ τῶν ἐν ἀρετῇ ζώντων, παρ᾽ ὧν δηλαδὴ καὶ πλείων πληγὴ τῷ βασκάνῳ, καὶ πρὸς οὓς ἐκείνῳ πάλιν φθόνος περιφανέστερος· ἀλλ᾽ οὐκ ἀποστήσῃ ὑπερασπιστής μου Κύριε.

Εἶτα καὶ αὐτὰ τοῖς μαθηταῖς ἐξηγεῖτο τὰ ὁραθέντα, προσιόντας μὲν ταῖς οὐρανοῦ πύλαις τοὺς ἐκλεκτοὺς Ἀγγέλους εἰς προσκύνησιν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, παρεστηκότα δὲ τὸν βιάβολον, αἰθίοπα, σκοτεινὸν ὅλον, ἀναιδῆ τὴν ὄψιν, ὕβριν πνέοντα, αἵματος ὁμοῦ καὶ πυρὸς τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑπόπλεων, οὐκ ἐπί τινος τοὺς πόδας στερεοῦ βεβηκότα, ἀλλὰ κατὰ μέσον οἱονεὶ τὸν ἀέρα, βρύχοντα μὲν φοβερόν τι καὶ θηριῶδες, καὶ κινοῦντά, φησι, τὴν κεφαλὴν κατ᾽ ἐμοῦ, ἀναμένοντα δὲ ὅμως τὰς ἀποφάσεις, φωνήν τε παρὰ Κυρίου πρὸς αὐτὸν ἐνηνέχθαι, Πάταξον λέγουσαν τὰ παιδίᾳ καὶ τοὺς καλοὺς τῶν ἀνθρώπων· τὸν δὲ ἀπ᾽ ἐμοῦ τε ἄρξασθαι πρώτου, καθάπερ ἐπὶ τοῦ Ἰώβ αἰτοῦντα, καὶ τὸ ἐνδόσιμον οἷα λαμβάνοντα. Ταῦτα μὲν τοῖς ἀδελφοῖς ἐξηγεῖτο· ἐχθρὸς δὲ οὐκ ἠμέλει κακίας, ἀλλ᾽ ἔπεισι κατ᾽ αὐτοῦ μεγάλῳ βρυχήματι, καὶ τὴν δερματίνην ὡς εἶχε μηλωτὴν ὑποδὺς, ἵνα καὶ σφοδρότερον ὡς ᾤετο περιτρέψῃ, πάσχει μᾶλλον δρᾷν μάταιος ἥλπισε, καὶ χαλεπὸν αὐτὸς πτῶμα κατενεχθεὶς, ὤχετο διαλυθεὶς ἶσα καπνῷ, πώγωνος ψαύει μόνον τὰς τρίχας περιελὼν, καὶ γυμνὸν ἐκεῖνο τὸ μέρος ὅπου δηλαδὴ ψαύσειεν ἀπολελοιπώς· ἀλλὰ καὶ τοῦτο κόσμος ἐδόκει τῷ Συμεὼν, ἧτταν ἀγεννῆ τοῦ ἀντιπάλου μηνύον.

Εὐθὺς δὲ καὶ καλὸς ἀγωνοθέτης Χριστὸς τὸ βραβεῖον ἐδίδου, καὶ τῷ γενναίῳ ἐπιφανεὶς, ἅπτεται τοῦ προσώπου κρυφίως, καὶ παραχρῆμα αἵ τε τρίχες ἐφύοντο, καὶ πώγων αὐτῷ πάλιν ὡς καὶ πρώην ἐκόμα. Τῆς πρὸς αὐτὸν τοίνυν ἐκ τοῦ φανεροῦ καὶ νῦν συμπλοκῆς πονηρὸς ἀπογνοὺς, ἅτε λαμπρῶς παρ᾽ αἰτοῦ καταβεβλεμένος καὶ ἡττημένος, ἑπὶ τὴν τέχνην ἑξῆς καὶ τὴν ἀνελευθερίαν ἑχώρει· καὶ νῦν μὲν αυτῷ τοὺς ἀδελφοὺς ἐκταράττειν, νῦν δὲ τοῖς ὄχλοις τὴν εἰς αὐτὸν πίστιν διαψυχραίνειν, νῦν δὲ τοὺς προεστῶτας τῶν κύκλω πόλεων, τῆς τοῦ ὄρους ἕνεκεν αὐτῷ νομῆς ἐπεγείρειν. Τίνα μηχανὴν σπουδὴν οὐκ εἰσῆγε κατὰ τοὺς ἀσθενεῖς τῶν πολεμίων, οἳ τῷ ἀντιπάλῳ χεῖρας οὐ τολμῶντες ἐπάλειν, παράπτεσθαί τι τούτου διὰ τῶν ἐκτὸς ἀνελευθέρως πειρῶνται; Ἀλλὰ μείζονα κᾀντούτοις τὴν αἰσχύνην ἑαυτῷ προεξένει· καὶ πᾶν μᾶλλον ἦν ὁρᾷν τουναντίον, οὗ δρᾷν ἐκεῖνος ἐβούλετο. Τούς γε γὰρ μαθητὰς, μετὰ τὸν βραχὺν ἐκεῖνον σάλον, γαλήνη σταθερὰ διεδέξατο καὶ τῆς προτέρας ἀκριβεστέρα· οἵ τε πρὸς τὸν Ἅγιον ὑποψυχρανθέντες οὕτως εἰς αὐτὸν θέρμης ἔσχον, ὡς τοὺς μὲν αὐτῶν αἱρετικοὺς ὄντας, μακρὰ τῇ παλαιᾷ σφῶν ἀπάτῃ χαίρειν εἰπόντας, τῆς ὀρθοδόξου μοίρας γενέσθαι καὶ ἡμετέρας· πολλοὺς δὲ καὶ τῶν ἀπίστων, ἑλλήνων δηλαδὴ καὶ βαρβάρων καὶ τῆς τοιαύτης παχύτητος, πρὸς τὸ φῶς τῆς ἐν τῷ Συμεὼν χάριτος διαβλέψαντας, ὁδηγηθῆναι πρὸς τὴν ἀλήθειαν· τοῖς τε περὶ τοῦ ὄρους αὐτῷ βραχέα διενεχθεῖσι, φίλα μετὰ ταῦτα μᾶλλον πρότερον καὶ εἰρηναῖα γενέσθαι.

Λοιπὸν κατὰ τῶν παιδίων καὶ τῶν ἀρετὴν μετίοντων πειρασμὸς ἐνειστήκει. Καὶ περὶ πρῶτον νυκτὸς ὕπνον ἐκτείνας πτέρυγας αὐτοῦ πρὸς τὰ κατὰ βοῤῥᾶν διάβολος, κατέβη καθάπερ τις ἀετὸς μακρὸς τῇ ἐκτάσει καὶ πολὺς τοῖς ὄνυξιν ἐπί τὴν πρὸς ἥλιον ἀνίσχοντα πόλην τῆς Ἀντιόχου, συγγενές τι τῶν ἐν Αἰγύπτῳ ποτὲ γεγονότων κατὰ τῶν πρωτοτόκων ποιῶν, καὶ παραπλησίους τῇ Ῥαχὴλ ἐν Παλαιστίνῃ θρήνους ἐπί τοῖς τέκνοις ἐγείρων· οὐ μὴν ἀλλἁ καὶ τῶν ἐν ἀρετῇ ζώντων πολλοὺς ἀπολλὺς, ὡς εἶναι κοπετὸν ἐν πάσαις πλατείαις, καὶ ἐν πάσαις ὁδοῖς οὐαὶ, οὐαὶ, καὶ καλεῖσθαι γεωργὸν εἰς πένθος, καὶ εἰς κοπετὸν, καὶ εἰς εἰδότας θρήνους, καθάπερ τῇ πόλει ταύτῃ παρὰ τοῦ θείου Μιχαίου πόῤῥωθεν ἐκεῖνο εἰρημένον, Ξύρησαι καὶ κεῖραι ἐπὶ τὰ τέκνα σου τὰ τρυφερά, τις ἀνυπόδετος καὶ γυμνὴ (ἵνα τοῖς τοῦ Προφήτου καὶ πάλιν ἐπ᾽ αὐτῇ χρήσωμαι λόγοις) παρὰ τὸν θεῖον πορεύεται Συμεὼν, τὴν μόνην ἀσφαλῆ καταφυγὴν, τὴν μόνην οὐ ψευδομένηνην ἐλπίδα, θρηνοῦσα πρὸς αὐτὸν ὑπὲρ νύμφην περιεζωσμένην σάκκον ἐπὶ τὸν ἄνδρα αὐτῆς τὸν παρθενικόν.

Ἔτι καὶ τὴν ὁσίαν Μάρθαν κοινωνὸν τοῦ πρὸς τὸν υἱὸν ἔχουσα θρήνου, ᾗ τὸ μὲν φιλοστόργως πειθόμενος, τὸ δὲ, καὶ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ καὶ τῶν ἑαυτοῦ τῆς συμπαθείας πηγῶν τὸν εἰς αὐτοὺς βλύζων ἔλεον, γόνατα γῇ καὶ ὄψεις ἐρείσας, οὐ πρότερον ἀνίστησιν ἑαυτὸν, ἓως ἁρπαγέντα τῇ δυνάμει τοῦ πνεύματος ἴδοι, Ἀγγέλων τε πλῆθος περὶ αὐτὸν, καὶ ὥσπερ κατ᾽ ἐκεῖνο τῆς Ἀντιόχου κατενεχθέντα, καθὸ πενθοῦσα φεῦ! πόλις εἴη, τὰ φίλτατα. Καὶ ὡς αὐτὸς μὲν πρὸς ἀνατολὰς ἑστὼς προσεύξαιτο περὶ αὐτῆς, οὐχ ὑπὲρ ἁπάσης δὲ τῆς πόλεως ἀνύσειεν εὐχὴ, ἀλλ᾽ ἐκεῖνο μὲν τὸ μέρος εὐθὺς ἀπαλλαγῆναι τῆς ἀπειλῆς· μεταβῆναι δὲ κατὰ μεσημβρίαν τὸν ὀλοθρεύοντα, καὶ θρῆνον αὖθις ἀθρόον ἐκεῖθεν ἐγερθῆναι, κραυγὴν συντρίμματος, καὶ κοπετὸν καὶ οὐαὶ, μηδὲν τοῦ προτέρου λειπόμενα, ὡς αὐτὸς τῇ μητρὶ τηνικαῦτα καὶ τοῖς παροῦσιν θεῖος Συμεὼν ἐξηγεῖτο.

Κατὰ πόδας δὲ καὶ πόλις πρός αὐτὸν αὖθις ἀνῄει, πενθικοῖς ὡς πρώην καὶ σχήμασι καὶ βαδίσμασι, ποιουμένη κοπετὸν ὡς δρακόντων, καὶ πένθος ὡς θυγατέρων σειρήνων. Περιπαθέστερον τοίνυν ὁσία τοῦ ὀσίου μήτηρ διατεθεῖσα, καὶ μᾶλλον ἑαυτῆς τὸ πάθος ἐκείνων εἶναι νομίσασα, δεῖται τοῦ οἰκείου πάλιν παιδὸς οὐχ ἁπλῶς, ἀλλὰ στεναγμοῖς πῦρ ἀφιεῖσι, καὶ δάκρυσιν, οὐ κάμψαι μόνον, ἀλλὰ καὶ τῆξαι καρδίαν υἱοῦ δυναμένοις, ἐπαμῦναι κάμνουσιν αὐτοῖς εἴ τις δύναμις. δὲ τῆς συνήθους πρὸς Θεὸν καὶ πάλιν εὐχῆς ἐχόμενος ἦν, καὶ τῆς ὁμοίας αὖθις ὄψεως ἀξιούμενος. δὲ ἦν· ἁρπαγὴ μὲν αὐτοῦ καὶ πάλιν τῷ πνεύματι, καὶ κάθοδος ἐπὶ τὴν κατὰ Σελεύκειαν πύλην, ἀποστροφὴ δὲ τοῦ ὀλοθρεύοντος ἐκεῖθεν, καὶ κατὰ τῆς μονῆς τοῦ Ἁγίου μᾶλλον ὁρμή· ἄμιλλά τε περί αὐτῆς ἀμφοῖν, πλευρᾶς ἑκατέρας ἑκατέρων ἐπειλημμένων, καὶ τοῦ μὲν ὅπως ἂν κακῶς διαθείη φιλονεικοῦντος, τοῦ δὲ ὅπως ἂν ἐξέληται τῆς ἐκείνου βλάβης αὐτὴν ἀγωνιζομένου. Ἐν τοσούτῳ δὲ τὸν μὲν ὀλοθρεύοντα μυστική τις ἄνωθεν φωνὴ κατὰ πολὺ τὸ ἀκούσιον ἀφίστησι τῆς μονῆς· δὲ καὶ δευτέραν ἔφοδον αὖθις κατ᾽ αὐτῆς ἀπειλήσας, ἐπὶ τὴν οὕτω Κασσυῶτιν καλουμένην τέως ἐτράπετο.

[135] [Hortatur Fratres ad tolerantiam exemplo Iobi:] Aliquanto post aliam rursus habet visionem, quæ virum pene exanimabat: coactisque in unum Fratribus; State, inquit, ut generosos decet, adversus impendentes tentationes: permisit quippe Dominus vos tentari, ut & splendidiore vos circumdet corona. Librum igitur Job Prophetæ, ex quo noverat ipsis & tolerantiam augere, & supernæ consolationis spem corroborare, in manus capit: indictoque cunctis silentio atque attentione, a capite orsus ad calcem usque librum explicando evolvit: sicubi vero quiddam proverbialis notionis occurreret, id & penitius enucleabat, & latentem in eo sensum spiritus ipsum illuminantis splendore illustrabat; tandemque adhortationem ex Apostolo commode concludebat, sic inquiens: Audivistis, quid Job sustinuerit; & cognovistis quem sibi finem Dominus habuerit præfixum: state igitur succincti lumbos vestros in veritate, & calceati pedes in Euangelio pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis tela nequissimi ignea extinguere. [Eph. 6, 16, Rom. 8, 18] Existimo enim, quod non sunt condignæ passiones hujus temporis ad futuram gloriam quæ revelabitur in nobis. [2 Cor. 4, 17] Id enim quod in præsenti est momentaneum tribulationis nostræ, supra modum in sublimitate æternum gloriæ pondus operatur in nobis: non contemplantibus nobis quæ videntur, sed quæ non videntur: quæ enim videntur, temporalia sunt; quæ autem non videntur, æterna.

[136] His dictis ex imo corde graviter ingemiscens, lacrymas quoque admiscens gemitibus; Fratres, inquit, tempus certandi est: vigilate itaque, nec lateat quemquam diabolus, qui fraudulenter vos tentat circumvenire. [& spe præmii] Nostis quippe quod domus tabernaculi nostri, quæ super terram est, dissolvenda sit; sed aliam, non manu factam, repositam habemus in cælis nos, qui ambulamus in lege Domini, præferentis cordibus nostris lumen ejus, quod gressus nostros dirigat ad se. Hujusce domus visio hac ipsa mihi nocte luculenter monstravit ascensum nostrum; in quam & ingressus est dilectus Frater, Joannes, prodromus noster; cujus & vitam & mores vos ipsi ignorare nequaquam potestis, qui & participem cælestis vitæ fecistis illum, & in spirituali palæstra habuistis commilitonem. Decimus quippe, Fratres mei, annus agitur, quod vigilem pro animabus vestris, nec desierim orare Deum cum lacrymis, tamquam rationem redditurus pro vobis. Quoniam & ego numquam non illo incessor timore, ne illorum unus deprehendar, qui mercede conducti, de ovibus soliciti perparum, easdem dimittunt atque fugiunt; non vero illorum pastorum, qui animas suas pro incolumitate gregis sui lubenti animo ponunt.

[137] Attamen superni virtute baculi corroboratus, usque in præsens tempus, repuli a vobis generose feram infernalem. Nostis enim probe, quoties non modo turbare mentem vestram, eamque ad rerum mundanarum desiderium allicere atque detrahere; sed etiam spoliare gratia divina ac denudare, imo & vos ipsos dispergere omnino ac dissipare conatus sit: [ac victoriæ.] verumtamen confusus ubique & repulsus est; nihil aliud commodi ex tanto conatu & rabie nactus, quam quod tanto perniciosior apparuerit, quanto adhibuit plus conatus. Nunc igitur, tametsi non magna nec latis circumscripta terminis ipsi facultas nocendi data sit, aliqua tamen concessa est contra nos; nec tantum contra tirones, sed etiam contra illos qui in via virtutum provecti sunt; a quibus nempe & gravior plaga invido hosti infligitur, & contra quos ipse vicissim invidia ardet manifestiore: sed tu, Domine, propugnator meus, tuos non destitues.

[138] Deinde & quæ viderat discipulis enarravit. Vidisse nempe electos Dei Angelos, ad portas cæli, Deum suum adoraturos, advolare; Vidisse & diabolum stare, indutum æthiopem, tenebricosum totum, facie deformem, calumnias spirantem, sanguine juxta & igne oculis suffusum, nulli fulcro pedibus innixum, sed medio veluti aëre consistentem, horribilem ferarumque in modum frementem; qui converso, contra me inquiebat, capite, responsum aliquod præstolabatur; vocem autem a Domino allapsam esse, dicentem, Percute pueros & formosiores quosque; illum vero petiisse, sibi ut liceret a me, quemadmodum olim a sancto Job, exordium sumere; simulque vestimenta apprehendisse. [Dæmon pugnam orsus a Symeone, barbam illi extrahit,] Isthæc Sanctus quidem narrabat Fratribus: hostis vero nullam malefaciendi occasionem prætermittendam ratus, magno cum fremitu in illum irruit, pelliceamque, ut poterat, melotem, subiens, quo vehementius, uti putabat, ipsum everteret; passus potius id ipsum miser est, quod inferre sperabat; dejectusque gravi casu abiit, quasi in fumum resolutus: evulsisque tantum prehensæ barbæ crinibus, membrum illud quod tetigerat nudum reliquit. Sed & hoc summo sibi ornamento vertebat Symeon, ut pote patefaciens mundo indecorum adversarii conflictum.

[139] Mox præclarus Agonotheta Christus generoso pugili suo præmium retribuit: apparens enim tetigit clam faciem ejus, & continuo enati sunt crines, & ornatus pristinus barbæ rediit. Igitur aperto marte aggredi Symeonem nunc quoque diffisus satanas, [quæ a Christo restituitur:] quippe ab illo dejectus manifeste ac superatus, deinceps ad artes se suas & ignavum pugnæ genus convertit; modo Fratres adversus Sanctum instigando; modo fidem, quam populus in ipso repositam habebat, labefactando; alias Præfectos circumjacentium urbium, ob jus quod sibi in montem quisque vendicabant, [multos contra ipsum concitat,] contra virum Dei concitando. Quas autem ille machinas, quas artes non adduxit contra infirmos bellatores! qui cum adversario manus non audentes conserere, ignaviter tentabantur, ut externis se rebus demulceri moverique paterentur. Sed majorem sibi inde confusionem comparavit; cunctaque erat cernere aliter evenisse quam præconceperat. Hos ipsos namque discipulos, post brevem illam tempestatem, secura constansque malacia excepit, eaque priori longe anteferenda: quique erga Sanctum erant frigidiores, [quod in conversionem infidelium cedit:] adeo succensi sunt ejus amore, ut quidam ex ipsis hæreticis, antiquis suis erroribus valedixerint, nostræque orthodoxæ fidei partes amplexati sint; multi vero infidelium, Græcos puta & Barbaros & similes crassioris erroris homines, in gratiæ lumen, quo Symeon resplendebat, reflectentes oculos, ad veritatem conversi sint: iis autem, qui montem accolunt, pacatiora fuerunt post hæc lætioraque omnia quam ante.

[140] Ceterum contra pueros & circa virtutis exercitium remissiores invaluit tentatio. Etenim diabolus sub primam noctis quietem, [contra Antiochiam sæviens,] expansis versus septemtrionem alis volans, quemadmodum aquila magnum complexa spatium & unguibus instructissima, versus Orientalem Antiochiæ portam descendit, excitans tragœdiam non absimilem illi, quæ quondam in Ægypto contra primogenitos sæviit; referentemque luctum, quo Rachael super filios in Palæstina planxit. Neque hic stetit: verum plurimos quoque virtutis studiosos interemit, adeo ut cunctis in plateis ejulatus, & in compitis Væ! væ! personaret; & agricola vocaretur ad planctum atque ad lamenta; non secus acsi huic civitati jam olim a Michæa illud vaticinium dictum fuisset, Decalvare & detondere super filios delicatos tuos. [Mich. 1, 16] Civitas ergo nuda & discalceata (ut rursus Prophetæ verbis utar) vadit ad S. Symeonem, solum securum suffugium, solam spem fallere nesciam; lamentans coram eo magis quam sponsa amicta cilicio super virum virginitatis suæ. [Joel 1, 8]

[141] Præterea & S. Martham, participem doloris sui, [& ab una urbis parte repulsus precibus Symeonis,] patronam apud filium habebat: a qua ille amice inductus, & sponte sua ex insito commiserationis fonte misericordiam in calamitosos effundens, genibus ac facie humi positis, non prius se levavit, quam extra se spiritus virtute raptus, vidisset multitudinem Angelorum cingentem se, & eodem quasi tempore in illam descendere, quo urbs lamentabatur carissimorum jacturam. Sed sicut ipse ad Orientem conversus deprecabatur pro ipsa, sic non pro universa urbe deprecatio exaudita est, verum sola illa orientalis pars, minis statim cessantibus, periculo subduci visa est. Deinde ad meridiem transit nequam spiritus; [ad alteram vertitur;] ac repente gravis planctus inde & clamor, contritiones & ejulatus & væ, nihilo quam prius tolerabiliora, excitata sunt; sicut ipse Symeon matri suæ aliisque præsentibus tunc enarravit.

[142] Extemplo autem effusa civitas, ad Sanctum denuo recurrit, flebili, ut quondam, specie ac incessu, ciens ejulatum ut draconum, & luctum sicut filiæ sirenum Sancta vero Symeonis mater gravi dolore affecta, suumque multo acerbiorem sensum esse quam illorum rata, iterum filio suo non prece simplici, sed gemitibus scintillas igneas emittentibus, lacrymisque, non flectere modo verum etiam liquare cor filii valentibus, supplicat, [indeque etiam repulsus,] ut si quo possit modo succurrat periclitantibus. Ad hæc Symeon consuetam pridem orationem resumens, simili rursum visione dignatus fuit: erat autem ejusmodi. Raptus denuo in extasim descendebat versus illam, quæ Seleuciam respicit, portam: spiritus autem vastator, inde fugam arripiens, [monasterium aggreditur] contra monasterium Sancti convertebat impetum; de quo & gravis orta inter utrumque contentio est, suas unoquoque eorum partes agente, altero damnum inferre satagente, altero illud avertere laborante. Interea scelerum machinator arcana quadam cælitus missa voce admodum invitus loco depulsus fuit, [sed fugatus invadit Cassyotin.] minitansque alteram denuo invasionem, ad locum Cassyotin dictum usque recessit.

CAPUT XVIII.
Iterum suos hortatur Fratrem a dæmone occisum post varias preces ac visiones ad vitam revocat.

ΚΑὶ μὲν ἱερὸς ταῦτα Συμεὼν τῇ μητρὶ ἀφηγεῖτο, ἐπεὶ καὶ λίαν αὐτὴν ᾔδει χαίρουσαν, καὶ πάλιν παθαινομένην, εὖ αὐτῇ τῶν πατριωτῶν τοὐναντίον ἐχόντων· Τὴν δὲ Κασσυῶτιν ὀδυρμὸς εἶχε καὶ θρῆνος, ἤγειρε γὰρ ἐπ᾽ αὐτὴν μάστιγας Θεὸς, καὶ πλῆθος, ἐκεῖθεν παρὰ τὸν ἅγιον οὐκ ὁλίγον ἀπήντα, ἐλεεινολογούμενοι πρὸς αὐτὸν, οἷα τέτακται ἡμέρα Κυρίου ἐπ᾽ αὐτοὺς, πικρὰ καὶ σκληρὰ, δυνατὴ ἡμέρα, ὀργῆς ἡμέρα ἐκείνη, ἡμέρα θλίψεως καὶ ἀνάγκης, ἡμέρα ἀωρίας καὶ ἀφανισμοῦ, ἡμέρα σκότους καὶ γνόφου, ἡμέρα νεφέλης καὶ ὁμίχλης. Καὶ μέντοι καὶ τοῦ ἐν ὀφθαλμοῖς κινδύνου καὶ τῶν δεινῶν, εὐχαῖς ἐκείνου, κομιζόμενοι λύσιν· δὲ, προσαγαγόντων ἤδη τῇ μονῇ καὶ ὅσον οὐκ ἐπὶ θύραις αἰσθόμενος τῶν πειρατηρίων, τοὺς μαθητὰς ὁμοῦ πάντας συναγαγὼν, Ἰδοὺ, τέκνα καὶ ἀδελφοὶ, ἔφη, ὡς ἄμπελος ἐγενήθητε τῷ Χριστῷ κομῶσα καὶ θάλλουσα, καὶ ἀρετῶν ἄνθει βρύουσα, δεξιᾷ τῇ ἐκείνου πεφυτευμενη, εἴη δὲ καὶ κατηρτισμένη λέγειν. Ὁρᾶ τε οὖν μὴ καθαιρεθῆτε τὸν φραγμὸν, ὅς ἐστιν τοῦ Θεοῦ νόμος, καὶ τῶν ἐντολῶν φυλακή· καὶ λυμήνηται φεῦ καὶ κατανεμήσηται ὑμᾶς ἐχθρὸς ὗς ἐκ δρυμοῦ, καὶ εἰς κοινὴν τοῖς διοδεύουσιν ἐκτεθῆτε ὕβριν καὶ καταπάτημα. Ἀλλ᾽ ἐνέγκατε καρποὺς μᾶλλον τῆς γεωργίας ἀξίους, ὑπομονὴν δηλαδὴ μετ᾽ εὐχαριστίας, καὶ τὸ ἐν πειρασμοῖς γενναῖον καὶ μεγαλόψυχον· ἰδοὺ γὰρ τὰ δεινὰ παρὰ πόδας. Ταῦτα ἔφη, καὶ βαρύ τι καὶ πεπονθὸς ἀνοιμώξας, οἷα κρυφίοις ὄμματι τὰ μέλλοντα διορῶν, αὐτοῖς μὲν τοῦ Χριστοῦ τὴν ἄμαχον ἐπιβάλλει σφραγῖδα· τὸν δὲ θεωρία ὑπολαβοῦσα, ὅσον οὐκ ἤδη παροῦναι δείκνυσιν ἅπερ ἐπάγεθαι ἤμελλε· καὶ πάλιν εὐχαὶ πρὸς Θεὸν αὐτῷ, καὶ πάλιν δάκρυα, ὕπνου τε πάλιν ἄγευστος ἐκείνη καθάπαξ νύξ, ἕως αὐτὸν θεία παρεκάλεσε χάρις, ἐν σχήματι νεανιδος παρθένου ἐπιφανεῖσα. Ἑξῆς δὲ καὶ ἐχθρὸς μετὰ τῶν σκανδάλων καὶ τῆς ἐπιβουλῆς, ἐκ τοῦ Ἀγγουλᾶ τε πρώτου τῆς ἐκείνου μανίας ἀρχὴ, καὶ κατ᾽ αὐτοῦ καὶ τῶν ἀδελφῶν πληγὴ, δικαίαν τῆς πρὸς αὐτὸν οἰκειώσεως τὴν ἀντιμισθίαν ἀπολαβόντος, χάριτός τε παρα τοῦ φίλου ἀξίας τετυχηκότος.

Ἐν ὅσῳ γὰρ τὰ ὀφθέντα πρὸς τοὺς μαθητὰς Συμεὼν διεξῄει, τῆς προλαβούσης ὥσπερ ἐπιλαθόμενος διδασκαλίας Ἀγγουλὰς, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τῆς ἐντολῆς, μὴ μεριμνήσητε κελευούσης, μερίμνησον ἐκεῖνος ἑαυτῷ καὶ ἡμῖν ἔφη. Καὶ μετὰ τοῦ ῥήματος εὐθὺς πληγὴ, οὐ κατ᾽ αὐτοῦ μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀδελφῶν ὁμοῦ πάντων· καὶ πληγὴ μεγάλη οὕτω καὶ χαλεπὴ, ὡς τοὺς μὲν αὐτῶν ἐγγυτάτῳ θανάτου γενέσθαι τοὺς δὲ καὶ θανεῖν, ὅσοι δηλαδὴ τῶν ἄλλων ἀμελέστερον εἶχον. Ὅπερ μαθόντα τὸν Συμεὢν τὸ τῆς νεανικῆς τοῦ Ἰώβ ἐκείνης καὶ γενναίας φάναι ψυχῆς, Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον εἰς τοὺς αἰῶνας. Εἰστήκει δέ τις ἀδελφὸς, τῶν κομιδῇ σπουδαίων καὶ φιλαρέτων, ὄνομα Κόνων, ὃς διὰ τὸ Χρηστὸν τοῦ τρόπου, καὶ τὸν περὶ τὸ καλὸν ἔρωτα ἠγάπητο τῷ μεγάλῳ διαφερόντως· οὗτος δέει τῆς ἴσης τοῖς ἀδελφοῖς πληγῆς ἵστατο σκυθρωπός· ἔξω δὲ καθάπερ ἑαυτοῦ γεγονὼς, ἐδόκει ταῦτα τὸν θεῖον Συμεὼν ὁρᾶν αὐτοῦ πυνθανόμενον· Ποία τῶν ὑπὲρ γῆς ἑνὸς ἀνθρώπου μεγίστη πρὸς Θεὸν παῤῥησία; τοῦ δὲ καί τις ἐκεῖνός ἐστιν ἐρομένου, αὐτὸν εἶναι φάναι τὸν μετ᾽ ἐκείνου λαλοῦντα· τῆς θείας οἶμαι χάριτος, μετ᾽ οὐ πολὺ παράδοξον ἔμελλεν ἐπ᾽ αὐτῷ γενησεθαι προοικονομούσης, τὸν μαθητὴν μᾶλλον οἰκοδομούσης, μὴ λάθῃ παρὰ τοῦ πονηροῦ πρὸς ἀπιστίαν ὑποσυρεὶς, ἀσθένειαν τοῦ διδασκάλου πρὸς τὰς ἐκείνου μηχανὰς καταγνῶναι· μὲν γὰρ Κόνων εἰς ἑαυτὸν ἐπανελθὼν, ἀγωνίας μεστὸς τὴν ὄψιν αὐτῷ ἐξηγήσατο.

Οὐ πολὺ δὲ τὸ ἐν μέσῳ καὶ τελευτᾷ μὲν αὐτὸς ὑπὸ τοῦ διαβόλου πληγεὶς Κόνων· ὅπερ τῷ Συμεὼν ἀκουσθὲν, μέσης αὐτοῦ καθικνεῖται καρδίας. δὲ τὸν νεκρὸν κομιθῆναι, καὶ πρὸς αὐτοῦ τεθῆναι, τήνδε δερματίνην τοῦ στύλου σκέπην ἀρθῆναι κελεύσας, τὰ σπλάγχνα τε δεινῶς ἐπὶ τῷ κειμένῳ παθὼν, ὀδυνηρόν τε λίαν δακρύσας καὶ ἀνακλαύσας, γόνατά τε δοὺς ἐδάφει καὶ ὄψεις, Δέσποτα παντοκράτορ εἶπεν, ποιήσας τὸν οὐρανὸν καὶ πήξας αὐτὸν, στερεώσας τὴν γῆν καὶ τὰ ἐν αὐτῇ, διδοὺς πνοὴν τῷ λαῷ τῷ ἐπ᾽ αὐτῆς καὶ πνεῦμα τοῖς πατοῦσιν αὐτὴν, ἐκστρέφων εἰς πρωῒ σκιὰν θανάτου καὶ ἡμέραν εἰς νύκτα σκοτάζων, θανατῶν καὶ ζωογονῶν, εἰς ᾅδου κατάγων καὶ ἀνάγων, πνεῦσον ἐπὶ τὸ νεκρὸν σῶμα τοῦτο τοῦ ζωοποιοῦ πνεύματός σου, καὶ ἀποκαταστήτω αὐτῷ ψυχὴ αὐτοῦ, ὥστε λαλῆσαι τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων τὴν δυναστείαν σου, καὶ τὴν δόξαν τῆς μεγαλοπρεπείας τῆς βασιλείας σου. Ταῦτα προσευξάμενος καὶ διαναστὰς, μεγάλῃ ὡς εἶχεν, Ἀββᾶ Κόνων, ἐβόησε τῇ φωνῇ. δὲ ἦν ἄφωνος, ἄψυχος, σῶμα αἰσθήσεώς τε καὶ πνοῆς ἔρημον. δὲ τῇ γῇ πάλιν ἑαυτὸν τοῦ Συμεὼν δεδωκότος, τὰ αὐτά τε προσευξαμένου, καὶ παραπλησίᾳ φωνῇ πάλιν τὸν μαθητὴν καλέσαντος, ἔτι νεκρὸς ἀκριβῶς νεκρὸς ἦν, γόνατα καὶ κεφαλὴν αὖθις κολληθεὶς τῷ ἐδάφει, συντονώτερόν τε τοῦ Θεοῦ δεηθεὶς, ἔπειτα μέντοι καρδίαν ἅμα καὶ ὀφθαλμοὺς εἰς οὐρανοὺς ἀνατείνας, φωνήν τε δάκρυσι θερμοῖς κεκερασμένην ἀφεὶς, τοῦ Θεοῦ μῆτηρ, δέσποινα πάντων καὶ Θεοτόκος, τῆς ἡμῶν ἀναπλάσεως καὶ σωτηρίας μεσίτης, ἔφη· Πρόδρομος τοῦ Ἐμμανουὴλ, καὶ αὐτὸν καταξιωθεὶς βαπτίσαι τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, τῇ μητρί με καὶ πρὸ γενέσεως εὐαγγελισάμενος· Χερουβίμ, Σεραφίμ, Θρόνοι, Κυριότητες, Ἀρχαί, Ἐξουσίαι, Μιχαήλ, Γαβριήλ, ἀλλὰ καὶ πάντες ὅσοι τῶν Ἀγγελικῶν ἐκείνων δυνάμεων, ἄλλος ἄλλης στρατιᾶς προηγεῖσθε· Ἀπόστολοι θεῖοι, Προφῆται, Μάρτυρες, Ἱερεῖς, οἱ τὴν ἀδαπάνητον μυστικῶς θυσίαν ὑπὲρ ψυχῶν δικαίων προσφέροντες, σεσίγηκεν ὑμῖν πᾶσα νῦν ὑπὲρ ἐμοῦ πρὸς Θεὸν παῤῥησία, ἐπιλέλησθε τοῦ διὰ παντὸς ὑμᾶς μεσίτας προβαλλομένου· κεῖται γὰρ ὡς ὁρᾶτε οὗτος, καὶ οὐ δὲ μία παρ᾽ ὑμῶν πρεσβεία, οὐδεὶς τῶν ἐμῶν της καρδίας ὀδυνῶν ἔλεος. Ἦπου διακενῆς παρ᾽ ὅλην πόνος ἐμοὶ τὴν ζωήν; Εἰ οὐκ ἀναστήσεται, ὂντως οὐκ εὐηρέστησα τῷ Θεῷ μου, οὐδὲ κοινωνίαν οὐμενοῦν εὗρον οὐδεμίαν ἐν ὑμῖν, εἰ οὐ ζήσεται. ἐν ὑψηλοῖς κατοικῶν, καὶ τὰ ταπεινὰ ἐφορῶν, ἐν δεξιᾷ τῆς μεγαλωσύνης καθήμενος ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἐπίστρεψον Κύριε ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ἴδε ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ ἁγίου σου καὶ δόξης· ποῦ ἐστιν ζῆλός σου καὶ ἰσχύς σου; ποῦ ἐστι τὸ πλῆθος τοῦ ἐλέου σου καὶ τῶν οἰκτιρμῶν σου;

Ταῦτα τοῦ Ἁγίου προσευχομένου, οὐ κατηφείας μόνον οἱ παρόντες ἐπληροῦντο καὶ δέους, ἀλλὰ συμπάσχειν αὐτῷ μικροῦ καὶ τὰ στοιχεῖα ἐδόκει, δικαίας οὕτω ψυχῆς βοὴν δυσωπούμενα, τὴν μέντοι μακαρίαν Μάρθαν καὶ φρίκης τι ὑπεληλύθει· ἤδη δὲ καὶ ἔξω ἑαυτῆς ἐνόμιζε γεγενῆσθαι, ἕως ἄνωθεν αὐτῇ κρυφίως ἐπιδημήσασα χάρις εἰς ἑαυτὴν ἐπανήγαγεν. Ἀλλ᾽ οὐ γὰρ ἔμελλε Θεὸς ταύτῃ τοῦ δικαίου κάμνοντος ἐπὶ πλέον υπερορᾷν, ἀλλὰ θείας Συμεὼν ἐπισκοπῆς καὶ προσαγούσης ἤδη παρακλήσεως ὑπαισθόμενος, ὀξὺ αὐτίκα βοήσας, Ἐκ θλήψεως ἐπεκαλεσάμην τὸν Κύριον, ἔφη καὶ ἐπήκουσέ μου εἰς πλατυσμόν· Κύριε, εἰσάκουσον τῆς προσευχῆς μου, καὶ κραυγή μυ πρός σε ἐλθέτω· μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπὸ τοῦ παιδός σου, ὅτι θλίβομαι, ταχὺ ἐπάκουσόν μου. κλίνας οὐρανοὺς Θεὸς, καὶ ἐξ ἁγιων ὑψωμάτων καὶ κατοικητηρίων σου καταβὰς, δι᾽ ἐμὲ σάρξ γενόμενος, καὶ σταυρὸν ὑπὲρ ἐμοῦ καὶ θάνατον ἀνασχόμενος. εἰ θέλημα τῶν σε φοβουμένων ὡς ἐπηγγείλω ποιεις, εἰ τῃ βίβλῳ με τῆς παρά σοι ζωῆς καὶ τὸν ἀχρεῖον δοῦλον ἐναπεγράψω, ὡς τεθνηκυῖαν ἤδη τὴν τοῦ ἀρχοντος θυγατέρα, ὡς ἐκκομιζόμενον νεκρὸν τὸν τῆς χήρας υἱὸν, ὡς τετραήμερον ἐκ νεκρῶν ανέστησας Λάζαρον, οὕτως ἐλθέτω πνεῦμα ζωῆς καὶ εἰς τὸν κείμενον τοῦτον, καὶ ζησάτω, καὶ στήτω ἐπὶ τῶν ποδῶν αὐτοῦ. Ταῦτα τοῦ δικαίου βοῶντος, φωνὴ καθάπερ ἐν προσευχῇ τῇ ψυχῇ τοῦ κειμένου ἡκούετο, ὡς αὐτὸς ὕστερον ἐξηγούμενος ἦν, Ὅλος λέγουσα σκότος κόσμος, οὐκ ἔστι φῶς ἐπὶ προσώπου τῆς γῆς οὐδαμοῦ, πληθυνθείσης τῆς ἀνομίας ἐν τοῖς ἐπιτηδεύμασι τῶν υἱῶν τῶν ἀνθρώπων, ὅτι μὴ μόνον ἐνταῦθα.

Ἥλιος μὲν οὖν ἤδη μετὰ μεσημβρίαν κεκλίνει· ὁρᾷ δὲ ἱερὸς Συμεὼν, καὶ ἰδοὺ ἀνοίγονται οἱ οὐρανοὶ, φῶς δὲ ουκ ὀφθαλμοῦ μόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτῆς ἡμέρας, καὶ αὐτοῦ κρεῖττον ἡλίου ὑπὲρ ἄνω τῦ στερεώματος· ἧχός τε τροχῶν φερομένων ἐμπίπτων ταῖς ἀκοαῖς· ἅρμα δὲ κατόπιν τοῦ ἤχου τέσσαρσι μὲν ἵπποις χρώμενον, τοσούτοις δὲ καὶ τροχοῖς, τρεῖς τε ἀριθμὸν παραθέοντες ἄνδρες· μὲν ἐκ δεξιῶν μεταξὺ τῶν δύο τροχῶν τε καὶ ἵπων, δ᾽ ἐξ ἀριστερῶν ὁμοίως, ἅτερος δ᾽ ἐκ τῶν ὀπισθίων. δὲ ἀναβολὴ τοῖς ἀνδράσι καὶ κόμη, μὲν χιόνα τῇ λευκότητι παριοῦσα, δὲ πλέον καὶ χρυσοῦ στίλβουσα· τὸ δὲ τῶν ἵππων χρῶμα, τὰ δὲ ἡνία, τὸ δὲ τοῦ ὀχήματος εἶδος, φῶς αὐτόχρημα ἦσαν, φῶς ὀφθαλμῶν μᾶλλον εἰς θέαν γλώττης εἰς ἑρμηνείαν δεόμενον, καὶ ἀμφοῖν ἐπίσης, γλώττης ὁμοῦ καὶ ὀφθαλμῶν ἐλέγχον ἀσθένειαν. Ἐφέρετο τοίνυν ἐπὶ τὰ δεξιὰ διὰ τῶν εὐωνύμων ἐκ τῶν ὀπισθίων τοῦ κίονος, ἕως κατὰ πρόσωπον ἔστη τοῦ Συμεὼν πρὸς Ἀνατολὰς, τοῦ δεξιὰ παρεπομένου ταύτη κελεύσαντος.

Αὐτίκα γοῦν ἐκ τῶν δεξιῶν ἠρέμα προσέβαλεν αὖρα, καὶ ἰδοὺ ὡς ὁμοίωμα στερεώματος, καὶ ὡς ὅρασις κατὰ νῶτον λίθου σαπφείρου, τέσσαρές τε χεῖρες ἀνδρῶν οἱονεὶ σὺν εκπλήξει καὶ φόβῳ πτέρυξιν ἐλαφραῖς διαπετομένων, καὶ ὥσπερ τι καταπέτασμα θυσιαστηρίου κατασειόντων· τὰ δὲ ὑπὲρ τοῦτο ὡς ὁμοίωμα θρόνου τὰ ἔνδον καταλάμποντος, καὶ ἐπ᾽ αὐτοῦ πάλιν ὡς εἶδος ἀνθρώπου, μή τε ὀφθαλμῷ τῆς θέας ἐφικέσθαι, μή τε νῷ τοσοῦτον ἐφιέντος ὅσον ἐβούλετο· Ἀγγέλων τε μυριάδες ἀριθμοῦ κρείττους κυκλοῦσαι τὸν θρόνον ὁμοῦ καὶ παρεστηκυῖαι, φῶς αὐτόχρημα οὖσαι, φῶς ἀφιεῖσαι, φῶς ἐξαστράπτουσαι· οἱ μὲν ὅσα καὶ ἀὴρ ὁρώμενοι, οἱ δὲ πῦρ, οἱ δὲ ἥλιος· τῷ μέντοι Μιχαὴλ (ὡς τηνικαῦτα μυστικῶς τῷ Συμεὼν ἐδηλοῦτο) πλείονος τῶν ἄλλων οἰκειώσεως καὶ παῤῥησίας μεστῆν, ὡς καὶ πάντων ἤδη κεφαλὰς ἐπικλινομένων μόνον ὑπερανέχειν αὐτὸν, διακονούμενον τοῖς δεσποτικοῖς διατάγμασιν. Ἀπὸ μέντοι τῆς τοῦ κίονος στάσεως ἄχρι τῶν ἀθεάτως ἐκείνων καὶ μυστικῶς ὁρωμένων ἀναβάσεις, ὡς εἰς τὸν οὐρανὸν, αἱ δυνάμεις ἐτίθεντο· συνανήει δὲ καὶ πλῆθος αὐταῖς ἀνὰ τὸν ἀέρα μυρίον, ὡς μὴ δὲ τῷ παντὶ χωρεῖσθαι δύνασθαι, ἀλλ᾽ οἷον ἀλλήλοις συγκεῖσθαι, καὶ θατέρου τὸν ἕτερον ἔχεσθαι, φῶς περικειμένους, φῶς ὁρωμένους, φῶς οἷον μὴ δὲ ὀφθαλμῷ καταληπτὸν εἶναι λάμποντας· φωνὴ τοῦ ὁμοιώματος ἐκείνου ἀκουομένη, ὡς φωνὴ τοῦ ἐν ὑπεροχαῖς ἀνθρώπου, ἀποκατάστασιν τῆς τοῦ κειμένου ψυχῆς σημαίνουσα.

Ὡς δὲ κρύπτεσθαι ἤδη τὰ τῆς θείας ἐκείνης ἐπιφανείας, καὶ μηκέθ᾽ ὁρᾶσθαι ἤμελλε, στρατιά τις Ἀγγέλων παρέστη τῷ Συμεὼν, τῆς αὐτοῦ στάσεως ἑκατέρωθεν, κατὰ τῶν τῆς πονηρίας πνευμάτων· παραχρῆμα δὲ καὶ αὐτὸς, χάριτος ὥσπερ δαψιλεστέρας ὑποπλησθεὶς, λαμπρᾷ ὡς εἶχε καὶ πεποιθυίᾳ φωνῇ, Ἀδελφὲ Κόνων, ἔγειραι, ἔφη, καλεῖ σε δι᾽ ἐμοῦ τετραήμερον ἐκ τάφου καλέσας Λάζαρον· καὶ ὁμοῦ τῇ φωνῇ (τίς σου τὰ θαυμάσια Χριστὲ διηγήσεται;) νεκρὸς ἀνεβίω, καὶ τῆς γλυκείας τοῦ διδασκάλου φωνῆς μαθητὴς μαθητὴς ᾔσθετο· καὶ πρὸς τὴν κλῆσιν διαναστὰς, καὶ ὄμμασι βλέψας, καὶ ποσὶ χρησάμενος, ἀποκατέστη τῇ ἀδελφότητι. Καὶ τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτο τοῦ Συμεὼν, καὶ οὕτω κατὰ τὸν γενναῖον Ἰώβ πειρασθῆναι συγχωρηθεὶς καὶ αὐτὸς, λαμπροτέρας ἐπὶ τέλει τυγχάνει τῆς ἀναῤῥήσεως, ὅσω τοῦ διπλασίῳ τῶν πρώην ἀφῃρημένων τὰ μετὰ ταῦτα κομίσασθαι, το τὸν θανόντα μαθητὴν, αὐτὸν ἐκεῖνον ζῶντα πάλιν ἐξαισίως ἀπολαβεῖν, καὶ τοιαύτης ἐπιφανείας ἀξιωθῆναι, οὐκ ὀλίγω θαυμασιώτερον. Ἡμῖν δὲ καὶ πρὸς τὰ ἑξῆς λόγος ἴτω τῆς ἀκολουθίας ἐχόμενος.

[143] Et hȩc quidem S. Symeon matri suæ enarrabat, cum ipsam admodum lætantem atque rursus graviter commotam con pexisset, pro ut civium res lætæ vel tristes erant; Cassyotin vero luctus & ploratus occupabat, levante super illam flagellum suum Domino; & ingens multitudo hominum inde ad Sanctum accurrebant, lamentabili voce opem implorantes, non secus acsi irruisset super illos dies Domini amara & dura, dies fortis, dies iræ, [Postquam Sanctus suos de instante tentatione monuisset,] dies tribulationis & necessitatis, dies immaturitatis & perditionis, dies caliginis & tenebrarum, dies nubis & nebulæ. Et Cassyotenses quidem imminentia sibi pericula calamitatesque depelli Sancti precibus viderunt: ipse vero ingruere in monasterium suum tentationes & tantum non præ foribus adesse sentiens, discipulis simul omnibus convocatis: Ecce, filii ac Fratres mei, inquit, sicut vitis Christo facti estis, palmitibus decora, virens, & floribus virtutum gemmans. dextera illius plantata, liceat dicere & perfecta. Videte igitur ne destruatis septum, quod est lex Dei & mandatorum ejus observatio: vastabit quippe vos, heu me! & disperget aper de silva, & transeuntibus quibusvis expositi eritis in contumeliam & conculcationem. Veruntamen ferte fructus tanta cultura dignos, sustinete cum gratiarum actione; & generose magnanimiterque vos gerite in tentationibus. Ecce enim grandis calamitas in proximo est. Cum hæc dixisset, graviter cum dolore ingemiscens, non aliter quam si ante oculos quæ eventura erant versarentur; discipulos quidem inexpugnabili Crucis Christi signo munit: ipse autem contemplatione mentis abreptus, tantum non præsentia adesse jam monstrante quæ futura prædixerat; iterum supplex ad Deum preces, iterum lacrymas fundit, iterum expers somni noctem illam totam traducit; donec apparens ei divina gratia, juvenis puellæ speciem induta, affligentem se consolata est. Deinde & hostis adfuit cum scandalo atque insidiis; cujus furor ab Angula orsus, contra ipsum ac Fratres plagis sæviit: recipiente illo meritam pro familiaritate cum hoste contracta mercedem, [Dæmonis sævitia quidam moriuntur:] & gratiam a tali amico conferri solitam.

[144] Interea enim temporis, dum quæ viderat, discipulis enarrat Symeon; Angulas, superioris doctrinæ quasi immemor, quin etiam præcepti, ne sollicite agerent caventis, oblitus; Solicitus sit ipse & sibi, inquit, & nobis. Quæ verba continuo plaga consequitur, non modo ipsi sed fratribus quoque omnibus perquam luctuosa: adeo quippe gravis ac sæva fuit, ut quidam prope abessent a morte, quidam etiam morerentur; illi scilicet qui aliis negligentiores fuerant. Quo intellecto Symeon, ut alter Job, [quod idem metuens Conon, pius Frater,] forti ac generoso animo dixit: Sit nomen Domini benedictum in secula. Quidam autem Frater, in paucis studiosus atque amans virtutis, Conon appellatus, Symeonique, ob elegantiam ac suavitatem morum & studium, sectandi meliora, admodum carus, perplexo erat dejectoque animo, metuens, ne eadem quæ Fratribus sibi quoque calamitas accideret. Hic quasi mente a sensibus abertans, videre sibi videbatur Symeonem, talia interrogantem: Qualis hominis unius in terris maxima erga Deum fiducia est? Eo autem, Quis ille est homo respondente; dicere Symeonem, ille est qui loquitur tecum? divina, ut arbitror, gratia sic disponente ea, quæ post paulo eventura ipsi præter expectationem erant, aut potius discipulum instruente, ne ad infidelitatem a malo genio pellectus, oblivisceretur suam magistro infirmitatem indicare adversus machinamenta ipsius: etenim sibi redditus Conon, magno cum mœrore visionem istam Sancto aperuit. [cum obiisset, pro eo resuscitando]

[145] Non multo interjecto tempore Conon a diabolo percussus expiravit: quod ubi ad aures Symeonis pervenit, cor ingens dolor invasit. Jubet ergo apportari mortuum, allatum poni juxta se, pelliceum columnæ tectum amoveri, tum intimis visceribus super jacentem commotus, dolenterque admodum flens atque ingemiscens, prostratis genibus ac facie in terram; Domine, inquit, omnipotens, qui fecisti cælum & compegisti illud; qui firmasti terram & quæ in ea sunt; qui das spiritum populo terram incolenti & calcanti; qui mortis umbram vertis in lucem, & diem in noctem tenebrosam; qui occidis & vivificas; [orat Symeon iteratis vicibus,] qui ad inferos deducis & reducis; spira super hoc cadaver spiritum tuum vivificum, & restituatur illi anima sua, ut filii hominum celebrent potentiam tuam & gloriam majestatis regni tui. Ita precatus surrexit, quantaque potuit maxima voce clamavit, Abba Conon. Is autem voce carebat animaque, corpus sensu ac spiritu destitutum. Cum vero se rursus humi projecisset, eademque precando iterasset, ac pari voce discipulum vocasset nequidquam, (mortuus enim ut erat, vere manebat mortuus) genibus ac capite tertio affixus terræ, contentiori oratione Dei opem imploravit. Postea vero corde oculisque in cælum erectis, [& omnes in auxilium Sanctos advocat:] vocem lacrymis ferventibus mixtam hujusmodi emisit: Mater Dei, Domina omnium ac Deipara, mediatrix reparationis ac salutis nostræ: Præcursor Emanuelis, qui etiam dignus fuisti baptizare illum qui tollit peccata mundi, quique antequam natus sum matri meæ me annuntiasti: Cherubim, Seraphim, Throni, Dominationes, Pricipatus, Virtutes, Michaël, Gabriël, & quotquot præterea estis Angelici spiritus, alii aliis exercitibus præfecti: divini Apostoli, Prophetæ, Martyres, Sacerdotes, qui inexhaustum sacrificium pro animabus justis mystice offertis, jam omnis vestra in Deum fiducia pro me loqui destitit ac muta est; obliti estis mei, qui vos semper mediatores adhibui: jacet quippe, ut cernitis, hic discipulus meus; & nulla a vobis intercessio, nulla dolorum meorum commiseratio procedit. An ergo frustra omnis per totam vitam exantlatus labor? Si hic non resurgat, vere non placui Deo meo; neque communionem inveni ullam in vobis, si non reviviscat. Tu qui in altis habitas & humilia respicis, qui ad dexteram Majestatis sedes in cælis, convertere, quæso, Domine inde, & respice e domo sancta gloriæ tuæ. Ubi est zelus tuus ac virtus tua? ubi est multitudo misericordiæ tuæ & miserationum tuarum?

[146] In hunc modum orante Sancto, mœrore timoreque impleti sunt non modo præsentes, verum ipsa quoque elementa commiseratione tangi videbantur, ut pote tam justæ animæ clamorem ulterius non ferentia: certe beatam Martham horror quidam subivit, quo a sensibus abivisse se putabat, [qui tandem se exaudiri sentiens] donec superna Dei gratia occulte superveniens ipsam ad se reduxit. Verumenimvero non amplius hoc modo despecturus erat Deus justum laborantem: sentiens itaque divinam visitationem advenientemque consolationem, ingenti statim voce clamavit, dicens: Ex tribulatione mea invocavi Dominum & exaudivit me in latitudine: Domine, exaudi orationem meam & clamor meus ad te veniat. Ne avertas faciem tuam a puero tuo, quoniam tribulor; velociter exaudi me tu, [iterum petit mortuum suscitari;] qui cælos inclinas, Deus; qui ex sanctis & excelsis habitaculis tuis descendisti, qui propter me caro factus es, qui pro me crucem & mortem sustinuisti. Si voluntatem timentium te, uti promisisti, facis; uti libro vitæ æternæ me inutilem servum inscripsisti; quemadmodum filiam Principis jam defunctam, & mortuum viduæ filium jam elatum, & Lazarum jam quatriduanum ex mortuis resuscitasti; ita veniat quoque spiritus vitæ in hunc defunctum, & reviviscat, & consistat pedibus suis. Ita justo Symeone clamante, vox, quemadmodum in oratione solet, intra ipsius jacentis animam audita est (uti postea narrabat) dicens; Totus mundus tenebræ est; nulla uspiam lux super faciem terræ, quoniam impleta est iniquitas in negotiis filiorum hominum, idque non solum hoc in loco.

[147] Jam sol versus meridiem inclinabat, cum suspicit S. Symeon: atque ecce panduntur cæli, & lumen, non modo oculorum aciem, sed ipsam quoque diem & splendidissimum solem offuscans, supra firmamentum emicat; sonusque rotarum currentium allabitur auribus. [videt cælos apertos & currum lucidum,] Currus autem quatuor instructus equis ac totidem rotis erat, cui tres præsidebant viri; quorum unus a parte dextra medius inter duas rotas & equos, alter a parte sinistra similiter, tertius a tergo sedebat. Vestis porro & coma viris talis erat, ut altera candore superaret nivem, altera splendore aurum: equorum vero color & fræna, & vehiculi species merum erant lumen, quod oculos potius ad spectandum, quam linguam ad explicandum requireret, aut potius utrorumque æqualiter argueret infirmitatem. Ferebatur autem currus pone columnam a parte sinistra versus dexteram, donec consisterer ante faciem Symeonis versus orientem, sic jubente eo qui sequebatur a dextris.

[148] Mox etiam a dexteris tranquilla afflavit aura, apparuitque similitudo firmamenti, [item splendidum thronum,] & visio post tergum velut lapidis saphiri, & quatuor manus virorum (dixisses consternatione ac timore perculsos) levibus alis pervolantium, & quasi velum aliquod altaris semoventium: quod spectabatur, similitudo throni; introrsum splendentis; ac rursus supra thronum velut species hominis, non permittentis, tantum vel oculis vel mente e spectaculo voluptatis capi, quantum spectans cupiebat: Angeli quoque numero infiniti, cingentes thronum, præsto erant; qui ipsum revera lumen videbantur, ita coruscabant undique emittendo radios. Alii speciem præferebant aëris, alii ignis, alii solis: Michaëli tamen (uti secreto Symeoni tunc manifestatum est) major quam aliis familiaritas agendique libertas erat; adeo ut omnibus capita inclinantibus, ipse unus emineret, Dominicis mandatis inserviens. Ab illo porro ubi columna stabat loco, ad illum usque ubi arcana nec alteri umquam visa, spectacula apparebant, ascensus erat, per quem velut in ipsum usque cælum Angelici spiritus erant constituti, conscendebantque per aërem tanta multitudine, ut capi omnino loco non possent, sed inter se quasi conglobati, [unde accepto responso] alii alios complecti cogerentur: omnes splendidissimo circumdati lumine, videbantur ipsum esse lumen, & tale quidem quale oculorum acies ferre nequiret. Tum denique vox audita est, velut hominis in sublimi stantis, significans restitutionem animae demortui in suam sedem.

[149] Posteaquam divinæ illæ apparitiones evanuissent, conspectus exercitus quidam Angelorum adstitit Symeoni, ab utraque columnæ parte adversus malos spiritus præsidium: moxque ipse, velut uberiore gratia repletus, quam potuit clarissima voce, ac fiduciæ plena dixit: Frater Conon; suscitare; vocat te per me ille, qui quatriduanum e sepulcro Lazarum evocavit. [jubet mortuum surgere.] Vixdum loqui desierat (quis mirabilia tua, Domine, enarret?) cum mortuus revixit, & suavem magistri vocem discipulus audivit, & ad evocationem surrexit, & oculis vidit, & pedibus stetit, & collegio Fratrum restitutus est. Atque hoc quidem sic actum est: itaque exemplo generosi Job tentari varie permissus, illustrius præconium ad extremum retulit, quando post secuta dupliciter resarsiverunt damnum prius ablatorum; nam & discipulum mortuum inusitato modo rursus vivum recepit, & tam insolita apparitione dignatus fuit, quod haud paulo admirabilius. Verum ad cetera, quæ restant enarranda, nostra procedat oratio.

CAPUT XIX.
Miracula per capillos Symeonis patrata. Sacerdotium susceptum.

Ἱερεύς τις, τῆς Ἰβήρων ὁρμώμενος, κατὰ φήμην τοῦ Ἁγίου πρὸς αὐτὸν παραγεγονὼς, οὕτως ἀνηρτήθη τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως, ὡς καὶ τῶν ἱερῶν αὐτοῦ τριχῶν αἰτῆσαι παρ᾽ αὐτοῦ καὶ λαβεῖν. Οὗτος εἰς τὴν οἰκείαν ἐπανελθὼν, ἐν καθαρῷ τοῦ θορύβων χωρίῳ ναὸν ἐδείματο, καὶ σταυρῷ τιμίως αὐτὰς ἐναπέθετο, ἵνα καὶ διπλῇ μᾶλλον τῇ τε θήκῃ καί σφισιν αὐταῖς εἴη θαυματουργεῖν. Τῶν δὲ κακῶς πασχόντων πολλοὶ, καὶ πνεύμασιν ἀκαθάρτοις νόσοις πιεζομένων προσιόντες, καὶ θεραπείας τυγχάνοντες, οὐκ ὀλίγῃ χειρὶ πάλιν αὐτοὶ τὴν θεραπείαν ἠμείβοντο. Ὅπερ φθόνος οὐκ ἐνεγκὼν, ἐπανίστησιν αὐτῷ τοὺς ἐκ γειτόνων ἱερεῖς, οἵ καὶ προσαγγέλλουσιν αὐτὸν τῷ σφῶν Ἐπισκόπῳ, ὡς ἄρα περιεργίαις δή τισι καὶ πονηραῖς ἐνεργείαις εἴη τοὺς πολλοὺς ἀπατῶν, καὶ πρὸς τὸ καινὸν εὐκτήριον ἐπαγόμενος· οἷς ἐκεῖνον ἀβασανίστως πιστεύσαντα, καὶ ὀξὺ κατὰ τοῦ ἀνδρὸς κινηθέντα, τῆς τε θείας αὐτὸν ἱερουργίας ἀπεῖρξαι, καὶ δὴ καὶ τὰ ὄντα προσαφελέσθαι, ἔτι καὶ τὴν τοῦ εὐκτηρίου εἴσοδον ὑπανεῖναι μηδενὶ τοῦ λοιποῦ παραγγείλαντα.

μὲν οὖν ἐπικλεισάμενος τὰς εὐκτηρίου θύρας καθῆστο, οὐ τὴν τῆς ἱερωσύνης ἔκπτωσιν μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν τῶν ὄντων ἀφαίρεσιν ὀδυρόμενος· πρὸς μόνας δὲ πάλιν τὰς εἰς τὸν Ἅγιον ἀψευδεῖς ἐλπίδας ὁρῷν, καὶ τὴν ἐκεῖθεν παράκλησιν ἐκδεχόμενος. Πρὸς ἣν οὐδὲν ἐκεῖνος ὀκνῶν οὐ δὲ ἀναδυόμενος ἦν, οὐκ ὀψίζων, οὐ διαμέλλων, οὐ τῷ πράγματι καιρὸν οἰκεῖον ταμιευόμενος· ἀλλὰ δαίμων εὐθὺς χαλεπὸς τῷ Ἐπισκόπῳ ἐπιπηδήσας, νυκτερινὸν ἱκέτην αὐτὸν, ἵνα καὶ τὸ πάντων ὄμμα λάθοι καὶ πᾶσαν αἴσθησιν διακλέψοι, τῷ Πρεσβυτέπῳ προσάγει, τὴν αἰτίαν δηλαδὴ συνέντα καὶ τὴν δίκην οὐκ ἀγνοήσαντα. Καὶ πρῶτα μὲν αἰτεῖ παρὰ τοῦ ὑπὸ χεῖρα συγγνώμην, εἶτα τὸ πάθος ἀνακαλύπτει, ἑξῆς δὲ δυσωπεῖ θεραπείας ἀξιωθῆναι, ὅτω δή ποτε τρόπῳ φησὶ πολλοὺς οἶδε καὶ ἄλλους αὐτὸς ἀξιώσας. δὲ τὴν ἄτεχνον ἰατρείαν, τὴν ἄμισθον χάριν, τὸν οὐ κενούμενον πλοῦτον αὐτῷ, τὸν σταυρὸν ὑποδείκνυσι, καὶ τὸν ἐν τῷ σταυρῷ κεκρυμμένον, ὅθεν ἄρα καὶ ὅπως, θησαυρὸν ἑρμηνεύει. Προσελθὼν τοίνυν Ἐπίσκοπος θερμῷ πνεύματι, θερμοτέρῳ δὲ πολλῷ καὶ τῇ μετανοίᾳ, οἷς τε περὶ τὴν θείαν χάριν ἐκείνην τυφλώττων πρότερον ἦν, καὶ συκοφαντῶν ἀναίδην καὶ διαβάλλων, οἷς τε περὶ τὸν ἱερέα καὶ διάκονον ἐνύβρισε, ταύτης ἅμα δὲ καὶ αὐτὸν συναιρόμενον ἔχων· αὐτός τε τὸν χαλεπὸν ἀπέθετο δαίμονα, κᾀκεῖνος μετὰ τοῦ ἀξιώματος αὖθις καὶ τῆς οὐσίας μείζονα τῆς προτέρας ἀπειλήφει καὶ τὴν ἐλευθερίαν.

Συνέβη δὲ κατ᾽ ἐκεῖνο καιροῦ Πέρσας τοῖς μέρεσιν ἐκεῖνοις ἐπιστρατεῦσαι· καὶ μηνυθὲν αὐτοῖς ὡς εἴη πολλὰ καὶ πολλοῦ ἄξια καθωσιωμένα τῷ εὐκτηρίῳ, οἷα Χριστιανῶν οὐ φειδομένως οὐ δὲ γλίσχρως ἐκεῖ προσαναλισκόντων, δύο τινὲς ἐπ᾽ αὐτο δρομαίως ἐφέροντο· οὓς ἰδὼν πόῤῥωθεν ἱερεὺς, τὴν παραπεφυκυῖαν ὑποδύεται ὕλην, ἕως αὐτοὶ πάλιν εἰς τὸ στρατόπεδον ἀναστρέψειαν. Οἱ δὲ τὸ εὐκτήριον εἰσελθόντες, ἀπρόἳτοι πᾶσαν ἐκεῖθεν διαμεμενήκασι τὴν ἡμέραν· ὑπολαβὼν τοίνην ἐκεῖνος λαθεῖν αὐτὸν τὴν τοῦ Περσῶν ἐκεῖθεν ἐπάνοδον (τί γὰρ ἄν φησι καὶ δρῶντες ἐν αὑτῷ λοιπὸν εἶεν) θαῤῥεῖ τὴν εἴσοδον· καὶ τούτους εὑρίσκει πρὸ τῆς θείας ἐκείνης τοῦ σταυροῦ δυνάμεως (σὸς βραχίων μετὰ δυναστείας ὄντως Χριστὲ βασιλεῦ) νεκροὺς ἀμφοτέρους κειμένους, λαμπάδες τε πυρὸς παρακείμεναι, καθάπερ ἐν ἐπαγγελίᾳ τοῦ τὸν ναὸν ἐμπρῆσαι, καὶ τῶν χειρῶν πεσοῦσιν αὐτοῖς καταῤῥεύσασαι, ὡς αὐτὸς ἐκεῖνος μετὰ ταῦτα παρὰ τὸν Ἅγιον ἐλθὼν ἱερεὺς ἐξηγεῖτο.

Ἀλλ᾽ ὧδε με τοῦ λόγου γενόμενον, τὰ περὶ τῆς θείας τοῦ θείου Συμεὼν ἱερωσύνης, ὅθεν τε τὴν τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονίαν ἐδέξατο, καὶ ὅπως, ἀκόλουθον ἂν εἴη διαλαβεῖν. Ὡς γὰρ πολλὴ τοῦ θαυμάτων ἐκείνη πληθὺς, καὶ ἀριθμὸν μικροῦ πάντα δεύτερον ἑαυτῆς ἐλέγχου παρ᾽ αὐτοῦ ἐτελεῖτο, ἐγλίχοντο μὲν οἱ τούτων τυγχάνοντες, χερσὶν ἐκείναις τῶν ἁγιασμάτων μεταλαμβάνειν, δι᾽ ὧν καὶ τὰ θαύματα· ἐπόθουν δὲ καὶ οἱ μαθηταὶ χεῖρας ἐκείνας τῶν μυστηρίων μεταδιδούσας ἔχειν, ἅς καὶ τοῦ σχήματος· καὶ διὰ τοῦτο πρὸς τὴν ἱερωσύνην αὐτῷ πάντες ἐγκείμενοι καὶ βιαζόμενοι ἦσαν. δὲ ταπεινοφροσύνης ὑπερβολῇ, χείλεσι καρδίας οὐδὲν ἧττον στόματος, παρητεῖτο καὶ ἀνεβάλλετο, Εἰ καὶ αὐτὰ δήπου λέγων πυρ οἷον ἄϋλον ὄντα τὰ Σεραφίμ, τῇ λαβίδι ψαύει τοῦ ἄνθρακος, πῶς ἂν δείλαιος ἐγὼ χόρτος ὣν, ἐμααῖς χερσὶ ψαῦσαι τούτου τολμήσαιμι;

Οὕτως οὖν ἀπαραδέκτως αὐτοῦ πρὸς τὴν ἱερωσύνην ἔχοντος, φωνή τις παραδόξως ἄνωθεν ἐμπίπτει ταῖς ἀκοαῖς, Ποίησον εὐχὴν λέγουσα καὶ τοῦ στόματος αὐτῷ παραχρῆμα (ὡς οὐ δὲ αὐτὸς ᾔβει) διανοιγέντος, Ὅτι σὺ βασιλεύεις ἡμῶν Θεὸς καὶ Πατὴρ, ἔφη, καὶ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ πανάγιόν σου Πνεῦμα, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Συνεὶς οὖν ἐντεῦθεν καὶ Θεὸν ἐπευδοκεῖν τῇ χειροτονίᾳ, ἐδόκει Διονύσιον εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ὡς ἐν ἐκστάσει ὁρᾷν (ὁ δὲ ἦν Ἐπίσκοπος τηνικαῦτα κατὰ Σελεύκειαν Διονύσιος οὗτος) ἐπὶ τοῦ κίονος ἀναβάντα, εἴσω τε τῆς κιγκλίδος γεγονότα, καὶ ἱερέα τοῦτον χειροτονήσαντα. Καὶ μὲν θείας ἄνωθεν καὶ τοῦτο πρὸς τὴν χειροτονίαν σύμβολον ἔθετο ψήφου· τῆς δ᾽ ὑστεραίας εἰς ἀλήθειαν θεωρία ἐξέβη. Ἀφικνεῖται γὰρ πρὸς τὴν μονὴν αὐτὸς οὗτος Ἐπίσκοπος (ὢ τοῦ θαύματος!) νεύμασιν ἀθεάτοις· ἀφικνεῖται δὲ δυσὶ μὲν Κληρικοῖς μόνοις, καὶ πλουσίᾳ λιτότητι, ἀβρῷ δὲ τῷ τῆς πρᾳότητος καὶ τῆς ταπεινοφροσύνης κόσμῳ καλλωπιζόμενος. Ἀνελθὼν τοιγαροῦν ἐπὶ τὸν στύλον, ἁγίῳ τε φιλήματι τὸν Ἅγιον ἀσπασάμενος, δάκρυά τε τοῦ φιλήματος κατασπείσας, καὶ Θεῷ θερμῶς τῆς αὐτοῦ προκοπῆς τῆς εἰς αὐτὸν χάριτος μᾶλλον εὐχαριστήσας· Θεὸς, ἠρέμα ἔφη, καὶ προ διαπλάσεως ἐπιστάμενός σε, εὐδόκησεν ὥσπερ ἱλαστήν σε τὰ πρὸς αὐτὸν ἥδη τῷ ἡμετέρῳ γένει καὶ πρεσβευτὴν, οὕτω καὶ μεσίτην ἄρτι διὰ τοῦ τῆς ἱερωσύνης σεπτοῦ ἀξιώματος αὐτῷ τε καὶ ἀνθρώποις γενέσθαι σε.

δὲ ταπεινὰ περὶ ἑαυτοῦ καὶ φρονῶν καὶ φθεγγόμενος, ἄχρι μέν τινος ὤκνει καὶ ἀνεδύετο, εὐλαβῶς ἔχων τοῦ ἀξιώματος, καὶ λίαν ἐπαινουμένῃ φειδοῖ περὶ αὐτὸ χρώμενος. Ὡς δὲ προσθεὶς ἐκεῖνος, Εὐλόγησον, ἔφη, αὐτίκα τε μετὰ τὴν εὐλογίαν εἴσω τῆς κιγκλίδος ἐγένετο, ἀνενεγκὼν εἰς τὴν ὄψιν Συμεὼν, ἣν χθὲς καὶ πρώην περὶ αὐτοῦ ἑωράκει, ὅπως τε σύμφωνον αὐτῇ τὸ γεγενημένον, καὶ ὅπως ὅπερ ἐκείνη παρέδειξεν αὐτῷ κρυφίως καὶ ἀποῤῥήτως, τοῦτο τοίνυν ἐπὶ τοῦ πράγματος ἴδοι· ἔπειτα μέντοι καὶ τῆς θείας φωνῆς ἐκείνης τῆς πρὸς αὐτὸν ἀνεχθείσης ἐπιμνησθεὶς, ὡς πρὸς ἀνάγκης αὐτῷ καταστάντα καὶ τὸν Ἐπίσκοπον εἶχε, καὶ οὐ δ᾽ ἂν εἴτι καὶ γένοιτο μεθήσειν λέγοντα, εὐδοκίας (ὃ καὶ σαφῶς ἦν) τῆς ἄνωθεν ἄντικρυς τὸ πρᾶγμα κατανοήσας, κλίνει μὲν τὸν εὐχένα καὶ ἄκων· δὲ τὴν χεῖρα τῇ κεφαλῇ ἐπιθεὶς, εὐλαβῶς κομιδῇ καὶ πεφυλαγμένως τάς τε συνήθεις εὐχὰς ἐπειπὼν, καὶ δάκρυον ἡδὺ τῶν εὐχῶν καταχέας, τὸ ψυχῆς θεῖον τι πασχούσης ἐναργὲς σύμβολον, ἱερέα τελειοῖ, τρίτῳ τῆς ἡλικίας ἐπὶ τριάκοντα ἔτει.

μὲν οὖν εἰρήνην δοὺς καὶ λαβὼν, ἀνεχώρησε, χαίρων ὅτι τὰς χεῖρας ἐπὶ τοιούτῳ σκεύει τῷ Πνεύματι χρήσειεν· τῷ δὲ Συμεὼν οἱ μαθηταὶ προσελθόντες, ἠξίοῦν τὴν θείαν αὐτὸν ἐπιτελέσαι μυσταγωγίαν. δὲ τὴν προσκομιδὴν ἐν Πνεύματι ἁγίῳ συντάξας, ἠγωνία κατὰ τοὺς θερμοὺς τῶν ἐραστῶν, ὅπως ἂν τῷ ποθουμένῳ Θεῷ προσενέγκοι, καὶ αὐτῷ μᾶλλον ἡδυνθείη τὰ τῆς θυσίας. Καὶ ὁρᾷ ἐν ἀποκαλύψει ἑαυτὸν μὲν τὴν θείαν διὰ τῆς τοιαύτης ἀναφορᾶς λειτουργίαν ἐπιτελοῦντα, τάγματα δὲ ἁγίων Ἀγγέλων χιόνος λευκότερα τὰς ἀναβολὰς, πρὸ τῆς αὐτοῦ στάσεως ἑστῶτα, καί τινι κινήσει χειρῶν ἐξαισίᾳ οἷον ἐπευφημοῦντα, κᾀκεῖνο προσεπιλέγοντα, Εἴ τις τῇ ὁμολογίᾳ ταύτῃ τῆς πίστεως οὐ κοινωνεῖ, ἀνάθεμα ἔστω· ἑξῆς δὲ καὶ Θεὸν ἄνωθεν ἐπευδοκοῦντα, καὶ τὰς φωνὰς ὥσπερ ἐπισφραγίζοντα. μὲν οὖν ταῦτα μυηθεὶς περὶ τῆς θείας μυσταγωγίας, καὶ τοιαύτας πληροφορίας λαβὼν, καὶ οὕτως ἀσφαλεῖς καὶ βεβαίας λαμπρὰς καὶ ἀναντιῤῥήτους εἰ βούλει, προθύμῳ τὸ λοιπὸν αὐτὴν ἐπετέλει καὶ γλώττῃ καὶ πνεύματι· ἡμῖν δὲ καὶ τὰ πρὸς τὰ ἑξῆς λόγος βαδιεῖται τῶν τοῦ ἀνδρὸς θαυμασίων.

[150] Presbyter quidam, Iber a natione, fama viri sancti excitus, eo iter instituerat; sicque exarsit erga illum fiducia, [Capillis ejus thaumaturgis Sacellum erigitur,] ut e sacris ejus capillis quidpiam peteret ac impetraret. Inde domum suam reversus, in loco a turbis remoto sacram ædem extruxit, & pretiosæ admodum Cruci prædictas Reliquias inclusit, ut duplici ex capite patrarent miracula, ex virtute scilicet talis thecæ, & sua ipsorum. Multi sane habentes male, & impuris spiritibus morbisque vexati accesserunt: opemque nacti, non parca manu pro incolumitate impetrata rependebant aliquid. Cujus rei impatiens invidia, conciravit vicinos Presbyteros: qui virum detulerunt ad Episcopum suum, criminati quod superstitiosis quibusdam ac malis artibus populum seduceret adduceretque in oratorium novum. [quod claudi jubens Episcopus] Episcopus, nullo examine facto dictis fidem adhibens, graviter in virum commotus, sacris illi interdicit: adhæ & facultates diripi, & aditum sacelli, ne cui deinceps adeundi copia esset, obstrui jubet.

[151] Interea sedebat ille, clausis sacelli foribus, lamentans non tantum facultatem sacris operandi ablatam, sed rem familiarem quoque: respiciensque unicam suam, minimeque fallacem spem positam in S. Symeone; consolationem ab illo accepit; subsidium non cunctanter tardeve conferre, non procrastinare, aut in aliud tempus rejicere, non certas in horas reservare solito. Continuo infestus dæmon Episcopum invadens, ipsum jam lucifugum per tenebras noctis, ut clam omnibus peracta res in hominum notitiam non veniret, supplicem ad Presbyterum adigit: [corripitur a dæmone] jam enim innotuerat misero & calamitatis suæ causa & ultio divina. Ac primo quidem a subdito suo veniam petit, deinde miseriam suam ei revelat, denique rogat ut medelam sibi impertiri dignetur, quemadmodum aliis pluribus impertitus fuerat. Ille supplici sinceram exhibet medicinam, gratiam gratuitam, divitias inexhaustas, Crucem, inquam; suam; simul edocet, quantus & unde acceptus lateat in Cruce thesaurus. Accessit igitur Episcopus fervente spiritu, ac multo etiam serventiore pœnitudine, [& pœnitens liberatur,] tum quia circa divinam illam gratiam prius cœcutierat & calumniatus erat impudenter, tum quia illius ministrum ac Sacerdotem injuriis affecerat, nunc ipsum habens patrocinantem. Et ille quidem infestum a se excussit dæmonem; Presbyter vero cum pristina dignitate rem familiarem, ampliorem etiam quam habuerat, & libertatem recepit.

[152] Circiter idem tempus contigit, Persas illis partibus cum exercitu supervenire; quibus cum indicatū esset, [Idem sacellum spoliaturi milites extinguuntur.] plura in sacello jā dicto & magni pretii anathemata esse, a Christianis nō parca aut avara manu istic suspensa; duo quipiam eodem celeri cursu contendunt: quos ubi Sacerdos eminus adventantes videt, in vicinam sese abdidit silvam, donec ipsi ad exercitum revertissent. Illi vero ingressi sacellum, toto istic die permanentes non prodiere. Suspicatus itaque Presbyter, eos jam inde clam se egressos (Quid enim, inquiebat, istic ultra agerent?) ausus est eo regredi: ingressus autem reperit ambos ante prodigiosam crucem (vere illud tuum potens brachium patravit, Christe, Rex meus) extinctos jacere: adjacebant quoque faces accensæ, certum fere testimonium voluisse templo flammas subjicere, quæ corruentibus ipsis, e manibus delapsæ fuerant. Atque hæc omnia ille ipse Sacerdos, cum deinde Symeonem inviseret, testatus est.

[153] Jam vero ad ea me sermone progressum, quæ ad divinum Symeonis Sacerdotium faciunt, [Instantibus multis ut Sacerdos fiat Symeon,] unde & quomodo Presbyteratus sacrum ordinem susceperit, consentaneum fuerit apta narratione proferre. Ubi tanta prodigiorum multitudo, & omnis fere numeri supputationem excedens, ab ipso patrata erat; subiit quosdam, in quibus miracula illa contigerant, desiderium suscipiendi ex eisdem manibus sanctificationis munera, ex quibus susceperant beneficia curationum: avebant quoque discipuli ut illæ sibi manus sacra porrigerent mysteria, quæ habitum attribuerant; atque illa de causa omnes ipsum ad sacros Ordines suscipiendos impellebant, & quadam violentia adigebant. At ille, excessu quodam humilitatis, non minus cordis quam oris lingua deprecabatur tantam dignitatem, negabatque omnino admissurum: Etenim, inquiens, si ipsi Seraphici spiritus, qui merus & immaterialis ignis sunt, forcipe tangunt b carbonem; qua fronte ego, qui evanidum ac fragile fœnum sum, manibus meis contrectare illum ausim?

[154] [adest nutis divino Episcopus, qui ipsum consecret,] Dum animo contra Sacerdotium tam obfirmato agit, vox quædam nec opinata cælitus ad aures accidit, dicens: Ora. Moxque os (nesciebat ipse quo modo) apertum est, ac dixit: Tu dominaris in nos, Deus ac Pater meus, & unigenitus tuus Filius, & sanctissimus Spiritus tuus, nunc & semper & in secula seculorum. Hinc certior factus, probari Deo quoque ut consecraretur; videbatur sibi in raptu mentis videre c Dionysium,) erat ille tum temporis Seleuciæ Episcopus) in posteram lucem ad columnam adventare, ingressumque intra cancellos d ipsum Presbyterum initiare. Et hoc quidem symbolum divinæ circa futuram ordinationem approbationis, visio autem postero die exitum re ipsa sortita est. Ille ipse namque Episcopus nutu Dei invisibili (o miraculum!) ad monasterium venit: venit autem cum duobus solummodo Clericis & divite tenuitate; sed venusto mansuetudinis ac humilitatis ornatu decorus. Conscensa igitur columna, sancto Sanctum osculo, admixtis etiam lacrymis, salutavit: cumque Deo pro illius in virtute profectu, aut potius pro gratia, qua præventus erat, ferventer gratias egisset, submissa voce dixit: Placuit Deo, qui antequam creatus esses, cognovit te, ut, quemadmodum generi nostro te propitiatorem atque intercessorem apud se jam pridem esse voluit; ita nunc quoque, venerabili Presbyteratus dignitate initiatus, mediatorem inter se & homines agas.

[155] [cui ille cedens] Sanctus autem humiliter de se & sentiens & loquens, adhuc aliquantulum detrectabat ac differebat cum timore ac veneratione dignitatem, perquam laudanda ad illam tarditate progrediens. Cum vero ille foris stans dixisset e: Benedic; statimque a benedictione intra cancellos se intulisset, revocavit animum Sanctus ad visionem illam, quam pridie ac pridem hac super re conspexerat; quam scilicet expresse cum illa concordarent, quæ modo fiebant; quamque distincte nunc exitu completa cerneret, quæ prius secreto atque occulte repræsentata fuerant: deinde etiam divinæ illius vocis, quæ auribus insonuerat, recordatus; & quomodo coram se haberet Episcopum, etiam ad vim faciendam paratum, dicentemque quod eum, quidquid demum fieret, [factusque Sacerdos,] non esset dimissurus; rem beneplaciti (ut vere erat) divini esse considerans, incurvat ille quidem collum etiam invitus; Episcopus vero, manibus capiti religiose admodum & circumspecte impositis, dici solitas orationes persolvit; suaviumque lacrymarum imbre inter precandum persusus, anima nescio quod divinæ virtutis indicium sentiente, Sacerdotem consecravit, tertio & trigesimo ætatis anno.

[156] [ad preces suorum & visionem divinam primitias celebrat.] Post hæc Episcopus, dictâ acceptâque salute, revertit, lætus quod manus suas in tali vase consacrando Spiritui sancto commodasset: Symeoni vero accesserunt discipuli, rogantes, ut divinorum mysteriorum primitias offerret. Verum ille profectum suum in sancto Spiritu constitutum habens, anxio erat animo, exemplo serventium amatorum, quomodo sacrificium Deo suo gratissimum offerret, ac majori illum afficeret voluptate. Viditque per apparitionem se ipsum istiusmodi oblatione sacram liturgiam perficientem; atque Angelorum sanctorum cohortes, vestibus nive candidioribus amictorum, stantium ante columnam, & motione quadam manuum inusitata veluti bene precantium, ac tali concludentium dicta epilogo: Si quis huic fidei confessioni non communicat, anathema sit. Tum vidit Deum quoque, cælesti signo Angelorum voces comprobantem, ac sigillo quasi suo munientem. Itaque postquam talia circa divinum sacrificium edoctus, testificationes tam certas, tam solidas, tam perspicuas, & quibus, si ita vis, contradici nil potest, accepisset; promptissima deinceps & lingua & spiritu illud obtulit. Nos vero cetera viri miracula prosequamur.

ANNOTATA C. I.

a De Iberis supra ad Cap. 13 egi.

b Isaiæ VI, 6. Volavit ad me unus de Seraphim, & in manus ejus calculus (LXX Carbo) quem forcipe tulerat de altari.

c Dionysius Ep. Seleuciæ interfuit Concilio generali quinto, Constantinopoli anno 553. Dubitatur in editione Labbæi, fueritne Seleuciæ Syriæ, an Isauriæ Episcopus. Hic dubium tollitur: abest autem Seleucia ista cognomento Pieria solum 120 stadiis ab Antiochia ab ostio Orontis 40, postea facta Archiepiscopalis.

d Videtur hoc nomine significari Modius sive Cellula supra columnam posita.

e Consueta salutandi forma inter ecclesiasticos, qua alter ab altero benedici sibi petebat. Sic in Actis S. Mariæ Ægyptiacæ num. 13 de ipsa & Zosimo dicitur, Jacebant ambo, alter ab altero benedici volens; nec aliud utrimque audiebatur quam, Benedic.

CAPUT XX.
Bacillo, verbo, aqua manuum, varia patrat. Mortuum suscitat.

Ἀνήρ τις ἴβηρ τὸ γένος, ἐν ἀκμῇ θέρους ἐπί τινος ἅλωνος ἐκάθευδεν ὑπὸ οἴνου, οἷα δὲ φιλεῖ τοῖς οἰνωθεισι συμβαίνειν, καὶ τὸ στόμα κεχῄνει. Ὄφεως τοιγαροῦν αὐτῷ προσερπύσαντος καὶ τῆς ὀσμῆς αἰσθομένου, ἐν δίψει τε πρὸς τὰ ἔγκατα τοῦ ἀνδρὸς εἰς δύντος, ἐν παντὶ κινδύνου γενόμενος, καὶ ὅτι ποτε χρήσεται λοιπὸν ἑαυτῷ μὴ ἔχων, παρὰ τὸν θεῖον εὐθὺς Συμεὼν, τὴν μόνην ἥκει τοῦ πάθους καταφυγὴν, τὴν μόνην τηλικούτου κακοῦ λύσιν. δὲ τὸν ἄνδρα τῆς συμφορᾶς ἐλεήσας, τὴν κοιλίαν, ἣν ὅσα καὶ φωλεὸν ὄφις ᾤκει, τῇ ῥάβδῳ διασφραγίσας, ἔξω γενέσθαι τῆς μονῆς ἐπιτρέπει. Ἐξελθὼν τοίνυν εὐθέως ἐκεῖνος, κενοῖ διὰ τῶν φυσικῶν ἐξόδων ζῶντα τὸν ὄφιν, καὶ οἴκαδε ὑγιής ἐπανήκει, θαῦμα οὐ πᾶσιν ὄμμασι, ἀλλὰ καὶ ὠσὶν, ὅσοις τε τηνικαῦτα ἰδεῖν, καὶ ὅσοις εἰς δεῦρο πάλιν ἀκοῦσαι γένοιτο.

Εἶτα προσάγεταί τις αὐτῷ νεάνις, οὐ κωφεύουσα μόνον καὶ μηδαμῶς φθεγγομένη, ἀλλὰ καὶ τρόμῳ τὸ πᾶν σῶμα τοσούτῳ συνεχομένη, ὡς μὴ δ᾽ οἷαν τε εἶναι διακρατεῖν ἑαυτὴν, ἀλλὰ συνδόνι μᾶλλον βαστάσεσθαι· ἔσβεστο δὲ καὶ πατὴρ ἤδη τῆς κόρης τοὺς ὀφθαλμούς. Καὶ μὲν ὑφ᾽ ἑτέρων χειραγωγούμενος, δὲ φερομένη· μὲν ἵσταται πρὸ τοῦ Ἁγίου τυφλὸς, δὲ προτίθεται. μὲν οὖν πατὴρ εἰς ἑαυτὸν ἀναδεχόμενος τὴν τῆς παιδὸς πάρεσιν (ἐπεὶ καὶ πατὴρ, κᾀκείνου μᾶλλον τὸ πάθος ἦν, εἰ καὶ τῆς παιδὸς ἐνομίζετο) ἱκέτης ὑπὲρ τῆς διπλῆς ἐγίνετο συμφορᾶς, οὐ πάρεσιν αἰτῶν ἰαθῆναι μόνον, ἀλλὰ καὶ τύφλωσιν. δὲ θεῖος Συμεὼν ἀμφοῖν τὰ σπλάγχνα περιαλγήσας, εἰς σπλάγχνα τε πάλιν αὐτὸς φιλανθρωπίας Θεοῦ βλέψας, καὶ γόνυ κλίνας αὐτῷ, παρ᾽ οὗ τὸν ἔλεον ᾔδει πλουσίως χεόμενον, ἀναστὰς, τὴν δεσποτικὴν φωνὴν (ἐπιτιμήσει δέ μοι τῆς τόλμης οὐδεὶς, ἐπεὶ κᾀκείνου σαφῶς φωνὴ, πιστεύων εἰς ἐμὲ, τὰ ἔργα ἐγὼ ποιῶ, κᾀκεῖνος ποιήσει) ἀναστὰς τοίνυν, τὴν δεσποτικὴν ἔφη φωνὴν, παῖς, ἀνάστηθι καὶ στῆθι ἐπὶ τοὺς πόδας σου. Τῆς δὲ αὐτίκα μέλη πάντα ῥωσθείσης, καὶ ὁμοῦ τῷ κελεύσματι ποσὶν οἰκείοις διαναστάσης, τοῖς αὐτοῦ χείλεσιν ἐκεῖνος τὸν δάκτυλον ἐκπιέσας, στόματί τε τῆς κόρης αὐτὸν καὶ ὠσὶν ἐμβαλὼν, λαλοῦσαν ἐλευθερίως εὐθὺς καὶ ἀκούουσαν ὁρᾶσθαι τοῖς παροῦσι παρεῖχεν. Εἶτα πρὸς τὸν πατέρα ἐπιστρέψας, καὶ δακτύλῳ πάλιν ὁμοίως τῇ αὐτοῦ γλώττῃ διαβραχέντι τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐπιχρίσας, δεσποτικῇ κᾀκείνῳ τὸ φῶς ἐνεργείᾳ χαρίζεται. Ἐκεῖνος γὰρ ἦν κᾳνταῦθα σαφῶς ἐνεργῶν, εἰ καὶ διακόνῳ τῷ θεράπον τι κέχρητο, καὶ οὕτω μιᾶς προσευχῆς καρπὸς διπλῆ θεραπείᾳ γίνεται.

Ἔπειτα μέντοι καὶ γυναικῶν αὐτῷ πλήθη προσῆλθον, αἱ μὲν ξηραὶ τοὺς μαστοὺς, οἷα γάλακτος ἀπορούμεναι, καὶ τὰ βρέφη ἐλεεινῶς ἀνθ᾽ ἱκετηρίας προβάλλουσαι· αἱ δ᾽ ἐν γαστρὶ μὲν ἔχουσαι καὶ ὠδινουσαι, πνεύμασι δὲ πονηροῖς ἐταζόμεναι, ὡς καὶ αὐτὰ πρὸ τῆς ὠδίνης τὰ ἔμβρυα κινδυνεύειν ἀμβλῶναι· τὰς δὲ ἀτεκνοῦσα μήτρα ἐλύπει, καὶ τὴν ἀπαιδίαν χαλεπῶς ἀπωδύροντο. Ἀλλ᾽ αἱ μὲν εὐχαῖς ἐκείνου τὴν θηλὴν ἀναθήλασαι, καὶ γάλακτος αὐτὴν ὑποπεπλησμέναι, αἱ δὲ τῶν πνευμάτων ἀπαλλαγεῖσαι, αἱ δὲ λυθεῖσαι τὴν στείρωσιν ἐπανῆλθον, μητέρες μετὰ ταῦτα γενόμεναι, καὶ καρπὸν παρ᾽ ἐλπίδα κοιλίας ἐπιδοῦσαι.

Ἑξῆς δὲ προσάγεταί τις ἀνὴρ Ἀντιοχεὺς, αὐτῷ μεγέθει σώματος μέγιστος, καὶ οὐ πόῤῥω πολὺ γιγάντων, πικροῖς τά τε ἄλλα πάθεσι καὶ νόσοις κατειργασμένος, καὶ τὴν χεῖρα ξηρὰν ἔχων ἤδη καὶ οἱονεὶ τεθνηκυῖαν. Ἰδὼν τοιγαροῦν τοῦ Θεοῦ δοῦλος αὐτὸν, οὐ θεατοῖς ὀφθαλμοῖς, ἀλλ᾽ οἳ καὶ τῶν ἀδήλων ἦσαν αὐτῷ θεατοὶ, καὶ τῶν ἀποῤῥήτων ἑρμηνευταὶ, ἕλληνα τὴν θρησκείαν ὄντα· Εἰ θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι φησὶν, ἐπικάλεσαι διὰ τῆς ἡμῶν εὐτελείας τὸν μονογενῆ τοῦ Θεοῦ υἱὸν, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, καὶ τὴν Ἁγίαν παρθένον καὶ Θεοτόκον, ἐξ ἧς εὐδόκησε γεννηθῆναι τὸ κατὰ σάρκα, πιστεύων εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα παντοκράτορα, ἐν αὐτῷ τῷ μονογενεῖ αὐτοῦ Υἱῷ, καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι, τὴν ἐπὶ τοῖς εἰδώλοις πλάνην ἀναθέματι λαμπρῷ περιβάλλων, καὶ τὸ λοιπὸν ἀλύπως ἔσῃ καὶ καθαρῶς ὑγιαίνων. δὲ πειθομένην οὐκ εἶχεν τὴν καρδίαν τοῖς λεγομένοις, ἀλλὰ τῆς οἰκείας ἔτι περιεχομένην ἀπάτης τῆς ἑλληνικῆς ἐκείνης καὶ ὀλεθρίου, ἔνθεντοι καὶ κενὸς ἔῤῥιπτο φόρτος, οὐδενὸς χρηστοῦ τυγχάνων τῆς προσεδρείας.

Ἐπεὶ δὲ πολὺ τοῦτο ἦν καὶ μέχρι πολλοῦ, καὶ τοὺς μὲν ἄλλους ἑώρα πάντας ὅσοι πίστει προσήεσαν τὴν θεραπείαν κομιζομένους· ἑαυτῷ δὲ μὴ δ᾽ ὁτιοῦν πρὸς ἀπαλλαγὴν κακῶν τοσούτων ἐπισημαῖνον· απαγορεύσας τῇ τῶν ἑλλήνων θρησκείᾳ, Χριστὲ παρὰ τοῦ δούλου σου Συμεὼν έκ τῆς ἁγίας παρθένου Μαρίας τεχθῆναι κηρυσσόμενος Θεὸς, ἔφη, πρόσχες εὐχαῖς ἐκείνου εἰς τὴν βοήθειάν μου. Ταῦτα ἔφη, καὶ δάκρυσι μετανοίας τὴν καλὴν ταύτην καταρτύσας ὁμολογίαν, ἀναθέματι τὴν προτέραν αὐτοῦ δίδωσι πλάνην· ὅπερ οὐκ ἀγνοήσαντα τὸν ἱερὸν Συμεὼν ὕδωρ ἐνεχθῆναι κελεῦσαι, καὶ τὰς χεῖρας ἀπονιψάμενον τῷ πάσχοντι μεταδοῦναι, τόνδε χρησάμενον εὐθέως ἀνορθωθῆναι, τήν τε ξηρὰν νεκρὰν ἐκείνην χεῖρα οἷον ἀναβιῶναι, καὶ ἀναθῆλαι, καὶ ὑγιῆ οὐ σῶμα μόνον ἀλλὰ καὶ ψυχὴν, καὶ σωματικῆς ὑγείας μακρῷ μεῖζον, οἴκαδε ἀφικέσθαι, πολλῷ τοῦ ἐλπισθέντος ἀγαθοῦ πλεῖον λαβόντα τὸ ἀπροσδόκητον.

Συγγενὲς τῷ εἰρημένῳ τὸ ἐπαγόμενον ἄχρί τινος, τὰ δ᾽ ἑξῆς τούτου, μείζονα πολλῶ καὶ τοῦ προλαβόντος. Ἔλλην γάρ τις ἔτερος, τῆς εἰδωλικῆς πλάνης καὶ οὗτος, παράλυτος αὐτῷ κομισθεὶς, τῆς εἰς Χριστὸν καὶ αὐτὸς πίστεως, πράγματος ἀμόχθου καὶ ἀδαπάνου, σωτηρίαν διπλὴν πορίζεται, πολλαπλὴν, καὶ μᾶλλον, ὅσω καὶ τῆς ψυχῆς τὸ διάφορον. Ἀλλ᾽ ἦν ἔσχατα νοσῶν αὐτῷ καὶ υἱὸς, ὃν οὐκ αὐτὸς μόνος, ἀλλὰ καὶ μήτηρ λαβόντες, ἡδὺ φόρημα τεκοῦσι, προσφέρουσι τῷ Ἁγίῳ. Μεταξὺ δὲ τῆς πορείας, οἴχεται μὲν υἱὸς τὴν τελευταίαν, γονεῦσι καὶ πικρὰν ἐκδημίαν· καὶ θρηνοῦσιν αὐτὸν, ὅσα πατράσι νόμος. Οἰηθέντες δὲ μηδεμίαν αὐτοῖς ἀπὸ τοῦ νῦν ὄνησιν εἶναι τῆς εἰς ἐκεῖνον ὁδοῦ, ἔγνωσαν οἴκαδε ἀναστρέφειν, εἶτα ἐκεῖνο τὸν πατέρα εἰσέρχεται, ὡς ἄρα παρειμένον ἐμὲ καὶ φερόμενον ῥώσας, καὶ χρῆσθαι μὴ ποσὶ μόνον, ἀλλὰ καὶ πᾶσι μέλεσι παρασχὼν, ἦπου δυνατος οὗτος καὶ τὸν υἱὸν ἀναστῆσαι;

Ταῦτα καθ᾽ ἑαυτὸν διανοηθεὶς καὶ τῇ γυναικὶ κοινολογησάμενος, στέλλονται τὴν παρὰ τὸν Ἅγιον αὖθις, μετὰ τοιαὐτης οὐκ ἐλπίδος μόνον ἀλλὰ καὶ πίστεως. Ἤδη δὲ τὴν μονὴν εἰσιοῦσιν, ἔτυχέ τινα Μαγιστριανὸν ὑπαντήσαντα τούτοις ἐπέσχειν τὴν εἴσοδον, περιττὸν εἶναι λέγοντα καὶ οὐκ εὔκαιρον τὸ γινόμενον· Εἰ γὰρ καὶ πᾶσι Κύριος ἐγγὺς τοῖς ἐπικαλουμένοις αὐτὸν ἐν ἀληθείᾳ, καὶ θέλημα τῶγ φοβουμένων αὐτὸν οἶδε ποιεῖν, ἀλλὰ ψυχὴν ἅπαξ τοῦ σώματος ἐκδημήσασαν ἀναστρέψαι πάλιν ἀμήχανον. Ὅπερ τὸν θεῖον ἄνδρα μὴ ἀγνοήσαντα ὅλον ἑαυτὸν συντεῖναι, καὶ πρὸς Θεὸν οὐ χεῖρας μόνον ἀλλὰ καὶ καρδίας ὀφθαλμοὺς ἀνατείναντα, Χριστὲ, φάναι πατρὸς ἀνάρχου υἱὲ μονογενὲς, ἐφ᾽ ὃν καὶ πεπιστεύκαμεν καὶ πεποίθαμεν, δύναμις ἡμῶν καὶ καταφυγὴ, οὐ σὸς ἀψευδὴς λόγος, οὐ σὴ πρὸς τοὺς μαθητὰς ἐπαγγελία, Ἐὰν ἔχητε πίστιν, οὐδὲν ἀδυνατήσει ὑμῖν. Ταῦτα πρὸς Θεὸν ἡσυχῆ διελέχθη, καὶ τὸ νεκρὸν τοῦ παιδὸς σῶμα πρὸ αὐτοῦ τεθῆναι κελεύσας, γόνατά τε θεὶς, καὶ ἱκανῶς προσευξάμενος, εἶτα διαναστὰς θαῤῥαλέᾳ πρὸς τὸν κείμενον γλώττῃ, καλέσας τετραήμερον ἐκ τάφου Λάζαρον ἤφη, καλεῖ σε δι᾽ ἐμοῦ τοῦ δούλου αὐτοῦ. Καὶ παραχρῆμα (ὢ Θεοῦ δυναστείας! άβύσσου χρηστότητος! καὶ αὐτοῖς ὀφθαλμοῖς ἀπίστου καὶ ἀπιθάνου θεάματος!) διανέστη πάντων ὁρώντων, καὶ ζῶν τοῖς τεκοῦσιν νεκρὸς ἀποδίδοται, θαῦμα οὐ μόνον οὐ χωρητὸν ἀκοῇ μὴ τυχούσῃ τῆς θέας, ἀλλ᾽ οὐ δὲ ὀφθαλμοῖς ἰδοῦσι πιστὰ μικροῦ τιθέμενυον τὰ ὁρώμενα.

[157] [Bacillo suo columbrum e ventre expellit.] Vir quidam, natione Iber, per calores æstatis in area quadam somnum capiebat vino potus, quemadmodum ebriosis solet accidere, idque hiante ore: cum adrepens coluber, percepto odore, per fauces viri ad viscera usque sitibundus se penetrat: quare ille in extremum periculum adductus, nihil quidquam quod sibi applicaret, remedii inveniens, confestim ad S. Symeonem advolat, unicum in morbis perfugium, unicam in tanto malo medicinam. Is autem calamitosi viri misertus, ventrem, quem coluber uti antrum suum incolebat, bacillo suo signat, atque monasterium exire jubet. Jussum factum: in egressu statim exonerat via naturali vivum serpentem, & incolumis redit domum, miraculum factus non omnium tantum oculis sed etiam auribus; oculis quidem, quotquot tunc temporis illud videre; auribus vero, quotquot in præsentem usque diem audire licuit.

[158] [Cæcitatem & paralysin verbo curat.] Rursum adducitur illi puella, non tantum audiendi loquendique facultate destituta, sed tanto etiam tremore membris omnibus correpta, ut impotens, quæ se ipsam sustineret, linteo involuta gestari deberet: patri vero ejus, extinctum erat oculorum lumen. Et iste quidem ab aliis manu ductus, stabat coram Sancto cæcus; illa vero apportata, ibidem collocata jacebat. Pater itaque paralysin filiæ suam ipsius esse reputans (cum enim pater esset, dolor, qui filiæ putabatur, ipsum potius ægre habebat) supplex pro duplici calamitate deprecanda fit, obtestans non solum ut paralysi remedium, sed cæcitati quoque afferatur. Sanctus vero Symeon, ipse quidem amborum commiseratione visceraliter tactus, oculos vero in viscera misericordiæ divinæ conjiciens, genua ei flexit, a quo largiter effundi misericordiam sȩpe expertus fuerat: surgensq; deinde Dominica illa voce (nec vero temeritatis me quisquam arguet, quoniam clarissime dicit ipse Dominus: Qui credit in me, opera quæ ego facio ipse faciet) Dominica, inquam, illa voce usus est; Puella, surge, & sta super pedes tuos. [Ioa. 14,12.] Cumque puella mox omnibus confirmata membris, simul atque jussa fuit, pedibus suis erecta staret; rursum ille admotum prius labiis suis digitum ori auribusque puellæ inseruit, & loquentem libere audientemque præsentibus spectandam exhibuit. Hinc ad parentem conversus, digitoque, similiter lingua madefacto, oculos illinens, divina virtute illi quoque usum videndi largitus est. Deus quippe erat, qui istæc tam manifesta miracula operabatur, etsi famulo suo pro ministro uteretur: atque ita unius orationis fructus duplex curatio fuit.

[159] Ingens quoque mulierum turba secutis temporibus ad Sanctum convenerunt: quarum aliæ ubera arefacta lacteque destituta apportantes, [Multæ mulieres impetrant, quæ optabant,] infantes suos spectaculum miserabile pro supplicationis actu ante ipsum collocabant: aliæ portantes uterum & e propinquo partu laborantes, malignis spiritibus ita exagitabantur, ut infantibus nondum editis periculum non leve crearetur: aliis uterus infœcundus dolori erat, sterilitatem suam incessanter lamentantibus. Verum illæ precibus Sancti mammas tuberantes lacteque plenas receperunt; istæ spiritibus abactis liberatæ sunt; hæ sterilitate sublata revertentes, matres factæ sunt, ventris sui fructu præter spem edito.

[160] Alias sistitur vir quidam Antiochenus, corporis proceritate maximus, [ob infidelitatem non sanatus,] nec multum dissimilis giganti, qui, præter alios quibus torquebatur dolores ac morbos, manum aridam habebat & jam quasi mortuam. Videns illum Dei famulus, non quidem oculis exterioribus, sed interioribus, quæ abscondita sunt intuentibus & penetrantibus occulta; cognoscensque Gentilem religione esse: Si vis, inquit, sanus fieri, invoca nobiscum in simplicitate cordis unigentium Dei filium, Dominum nostrum Jesum Christum, sanctamque virginem Dei Genitricem, ex qua nasci voluit secundum carnem, credens in unum Deum Patrem omnipotentem, in ipsum unigenitum ejus Filium, & in sanctissimum ac vivificantem Spiritum, fallacia vero idola execratione publica devove atque detestare; & imposterum doloris expers futurus es, omni ex parte sanatus. Verum ille his dictis nihilo promptior ad credendum factus, sed fallaci suæ perniciosæque gentilitati pertinaciter adhærere pergens, inde tamquam onus inutile ejectus est, nihil omnino opis consecutus congressu suo.

[161] Cum vero in tali statu diu multumque perstitisset, videretque alios omnes, quotquot fidem amplexi fuerant, [credens deinde sanatur aqua manuum ejus:] incolumitate donari; sibi contra ne tantillam quidem levandorum malorum spem affulgere: nuntio ethnicorum superstitionibus remisso; Christe, inquit, qui a famulo tuo Symeone, cum Deus esses, prȩdicaris ex sancta virgine Maria natus homo; da aures faciles precibus illius in adjutorium meum. Ita precatus, tam bellam confessionem suam pœnitentiæ lacrymis gratiorem fecit, & pristinum errorem execratus est. Quod cum Symeonem non fugeret, affundi aquam jubet, lotisque manibus suis laboranti viro portari: qui illa usus, recte continuo habere, manusque arida & mortua velut reviviscere ac novum induere vigorem; totusque sanus non corpore tantum, sed quod pluris est, animo quoque, domum remeare, grandius beneficium quam speraverat expectaveratque adeptus.

[162] Superiori quodammodo affine est id quod proxime sequitur, reliqua vero multo majora. Alius quidam Gentilis, [item paralyticus,] qui & ipse idololatrarum erroribus imbutus & paralyticus erat, advectus ad Symeonem, professione fidei Christianæ (bono utique, nec labore nec pretio comparabili) salutem consecutus est duplicem, eoque magis æstimandam, quanto pluris est anima quam corpus. Verum erat illi filius quoque, gravissima ægritudine fere desperatus, quem tum ipse tum mater sublatum, dulce utrique pondus, ad Sanctum adferebant: sed in itinere puer animam reddidit, [oujus deinde mortuus filius] parentibus acerbum decessum, uri ipsis mos est, lamentantibus. Cum vero jam persuasi, nihil in ulteriore itinere opis super esse, constituissent domum regredi; illud patri in mentem venit: Quid? qui me paralyticum & portari necesse habentem roboravit, & pedum membrorumque omnium usum restituit, nonne poterit hunc quoque filium meum resuscitare?

[163] Talibus animo volutis uxorique communicatis, resumunt iter versus Sanctum, magna non modo spe fulti, sed etiam roborati fide. Jamque subibant monasterium, cum forte a Magistrianus quidam obviam factus, arcet illos introitu, supervacaneum dictitans & actum agere: tametsi enim prope sit Dominus omnibus invocantibus se in veritate, & voluntatem timentium se soleat facere: nihilominus animam corpore semel egressam, eo postliminio reverti numquam posse. Cum hæc perspicue innotuissent Viro Dei, totum se intendens, levatis ad cælum manibus mentisque oculis; Christe, inquit, Patris principio carentis unigenitus Filius, in quem & credimus & speramus, virtus & refugium nostrum, non fallit verbum tuum nec promissio discipulis facta, Si habueritis fidem, omnia vobis possibilia sunt. [Mat. 21, 21] Hæc cum Deo secreto collocutus, imperat pueri cadaver ante se poni; tum genibus positis prolixe oravit, surgensque confidenti voce mortuo dixit: Qui quatriduanum excivit e sepulcro Lazarum, evocat te per me servum suum. Nec interposita mora est, surgit (o potentiam divinam! o bonitatis abyssum! o spectaculum, videntibus etiam oculis persuasu credituque difficile) surgit inspectantibus cunctis, & vivus parentibus suis redditur. Illud profecto miraculum est, quod non auribus modo eorum, qui rei gestæ non intersuerunt; sed ipsis quoque intuentibus coram oculis incomprehensibile videtur, utpote magnitudine sua fidem oculorum superans.

ANNOTATA C. I.

a Gr. Μαγιστριανός. Quod plerumque interpretantur Agens in rebus, ideo quod re ipsa in sacris, aut militia, aut aliis etiam, munus aliquod exerceat: & est quasi Officialis Magistri officiorum, de quo Magistro ante Vitam §. 8 egimus. Vide plura de Magistriano in Glossario Græco-barbaro Meursii & Fabrotii ad Cedrenum.

CAPUT XXI.
Paralyticus, surdus, mutus, furiosus, claudus curantur.

Οὔπω τέλος εἶχε τὸ τοιοῦτο περὶ τὸν νεκρὸν θαῦμα τῷ Συμεὼν, καὶ προσήνεγκαν ἄνθρωπον αὐτῷ συγκύπτοντα, καὶ οὐ μόνον οὐδαμῶς ἀνακύψαι δυνάμενον, ἀλλὰ καὶ τράχηλον καὶ κεφαλὴν, καὶ ὅλον τὸ σῶμα οὕτω πεπεδημένον, ὡς μὴ δ᾽ ὅτῳ οὖν μέλει δύνασθαι χρῆσθαι· ὃς τοῦτον ἰδὼν, ἐλεεινῇ ὡς εἶχεν ἐβόα φωνῇ, Ἐλέησόν με δοῦλε τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου. δὲ χεῖρα τῷ τραχήλῳ τοῦ ἀνδρὸς ἐπιθεὶς, ἐπικλήσει θείᾳ δυναμουμένην, ἀνῆκε τῆς ἀφίκτου πέδης ἐκείνης τὴν κεφαλὴν, εἶτα τῇ αὐτῇ τοῦτον χειρὶ κατὰ νώτου παίσας ὁμοῦ τῇ πληγῇ καὶ τὴν τῶν ὀδυνῶν ἀπαλλαγὴν, καὶ τὴν τῶν μελῶν λύσιν, καὶ τὴν τοῦ παντὸς σώματος ἐλευθερίαν χαρίζεται· καὶ οὕτω πέμπτου ἐπὶ τριάκοντα ἐνιαυτοῦ, μελῶν πέδη καὶ σώματος πάρεσις, ὡς τοῦ πάσχοντος ἀκούειν ἦν, τὸν τῆς ἀσθενείας χρόνον δημοσιεύοντος, ἀφῇ μιᾷ καὶ πληγῇ παραδόξως λύεται.

Εἶτα προσηνέχθησαν αὐτπͅ νεάνιδες δύο, μὲν τὴν γλῶτταν πεπεδημένη, δὲ τὰ ὦτα κωφεύουσα· ἐξ αὐτῆς δὲ ὅμως ἑκάτεραι τῆς εἰς φῶς προόδου τῷ πάθει κατειλημμέναι. Ὧν τοῦ Θεοῦ θεράπων τοῦ τῆς νεότητος ἄνθους οἶκτον λαβὼν, ὡς καὶ συμπαθὲς αὐταῖς, οἷον ἐπιστενάξαι, εἰς Οὐρανόν τε πλῆρες ἐλπίδος ἰδὼν, ἵνα καὶ τὴν ἐκεῖθεν ἑλκήσῃ βοήθειαν, καὶ τὸν δάκτυλον ἐμβαλὼν, τῆς μὲν τῶν στόματι, τῆς δὲ τοῖς ὠσὶ, τῇ μὲν εὐθὺς λύει τὴν γλῶτταν, τῇ δὲ ἀνοίγει τὰς ἀκοὰς, ὡς τὴν μὲν φθέγγεσθαι τὴν δὲ ἀκούειν, ἐλευθερίως ἀμφότερα.

Ἐπὶ τούτοις ἐκεῖνο λεγέσθαι, τῆς ἴσης ὄν τοῦ ἄνδρὸς καὶ παρὰ Θεῷ δυναστείας, καὶ περὶ τοὺς οἴκτου δεομένους φιλανθρωπίας. Προσηνέχθη γάρ τις ἀνὴρ αὐτῷ, τὴν μὲν ἡλικίαν πρεσβύτης, καὶ τὴν τρίχα ἤδη λευκὸς σῇ δὲ πάντως ἐνεργείᾳ, βάσκανε τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους ἐχθρὲ καὶ τῆς ἡμετέρας ἄνωθεν σωτηρίας πολέμιε, τῶν ἀτόπων ἀπεχόμενος οὐδενός. Ὡς γὰρ ὑπο τῶν ἀγόντων ἀεὶ δαιμόνων αὐτὸν ἐλαυνόμενος, πᾶσαν περιήει τὴν πόλιν, τί μὲν τῶν βλασφήμων οὐ λέγων; τί δὲ τῶν αἰσχίστων οὐ δρῶν; Οἷς ἂν ἡμέρας νυκτὸς πονηρὸν συνάντημα γένοιτο, οὐ πολὺ πόῤῥω τούτους κινδύνου καθίστη· φόνιόν τι γὰρ αὐτῶν καὶ μανικὸν δραττόμενος, τά τε ἱμάτια σφίσι παριεῤῥήγνυ, καὶ τὸν τράχηλον περιάγων ἄγχειν αὐτοὺς ἐπειρᾶτο, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τῶν ἰδίων, οἴμοι! σαρκῶν ἥπτετο, καὶ τούτων ἐλεεινῶς παρατρώγων ὡρᾶτο, καὶ ἄλλα τούτων οὐκ ὀλίγῳ χαλεπώτερα ἔδρα. Ποτὲ γοῦν ὄνῳ περιτυχὼν, σεβασμία δ᾽ ἦν καὶ μεγάλη πέμπτη, κατ᾽ ἣν Κύριος ἡμῶν καὶ Θεὸς τοῖς μαθηταῖς συνδειπνήσας, ὑφ᾽ ἑνὸς αὐτῶν παραδέδοτο, τὴν γλῶτταν ἐκεῖνος ἐξελκύσας τῆς ὄνου, ὡδοῦσί τε ἰδίοις (φεῦ τοῦ θεάματος!) ἁπτόμενος ταύτης καὶ παρατέμνων, διεμασᾶτο, πίνων ἀθλίως καὶ περιλείχων τοῦ αἵματος, καὶ ταῦτα ἐν οὕτω σεμνῇ πολιᾷ, καὶ βαθεῖ γήρᾳ, καὶ βίου δυσμαῖς· καὶ φιλανθρώπους ὀφθαλμοὺς εκίνει πρὸς δάκρυα, καὶ τὸν δύστηνον ὠδύροντο τῆς ζωῆς, καὶ θάνατον αὐτῷ μᾶλλον ὡς εὐεργέτην ἐπήχοντο. μέντοι ὄνος, καίτογε τοιαῦτα παρ᾽ αὐτοῦ πάσχουσα, καὶ τὴν γλῶσσαν δαπανωμένη, ὅμως ἐνεργείαις τῶν ἐν αὐτῷ δαιμόνων εἱστήκει, μηδενὸς ὥσπερ ἀλγεινοῦ πειρωμένη.

Ἄγεται τοιγαροῦν παρὰ τὸν θεῖον ἄνδρα γηραιὸς, ὃς ὁμοῦ τε εἶδεν αὐτὸν, καὶ ὁμοῦ ὑπὸ τῶν ἐνοικούντων αὐτῷ δαιμόνων κατὰ κεφαλῆς ἤρτητο, καθάπερ οὐκ ἐνεγκόντων τὴν θέαν. μὲν οὖν Ἅγιος ἐπυνθάνετο αὐτῶν, τί δή ποτε τοιαῦτα τῷ γέροντι παροινήσειαν; Οἳ δὲ πικρὸν κλαίοντες, οἷς καὶ τῇ μάστιγι τῆς ἐκείνου παρουσίας δεινῶς ἐταζόμενοι, Ἡμεῖις ἐπὶ τοῦτό, φησι, ἐπεστάλμεθα, ὥστε καὶ καθ᾽ ὕδατος βαλεῖν αὐτὸν πυρός· τῶν γὰρ τοιούτων ἐκεῖνοι (φεῦ τῆς μανίας!) διάκονοι σπουδαῖοι καὶ ὑπηρέται. Ἡμέρας μὲν οὖν πέντε καὶ νύκτας ἴσας, ποικίλως βασανιζόμενος ὑπ᾽ αὐτῶν ἦν, καὶ πάσχων κακῶς· εἶτα σφοδρότερον αὐτοῖς τοῦ Θεοῦ θεράπων ἐπιτιμήσας ἐξελθεῖν τε τοῦ ἀνδρὸς, καὶ μηκέτι πάλιν εἰς αὐτὸν ἐπανελθεῖν ἐπιτάττει· καὶ τὸ πρόσταγμα ἔργον ἦν. Καὶ οἱ μὲν πολλὰ κράξαντες καὶ σπαράξαντες, εὐθέως ἀπῆλθον, οὐκέτι τολμήσαντες αὖθις εἰς αὐτὸν ἀναστρέψαι· δὲ τοῦ χαλεποῦ κλύδωνος ἐκείνου καὶ τῆς ζάλης ἀπαλλαγεὶς, καθεστηκὼς εἱστήκει καὶ νήφων, ἀναλόγως τῆς πρὶν ἀσχημοσύνης καὶ ἀκοσμίας τῇ καταστάσει καὶ σεμνότητι χρώμενος. Τῇ μέντοι ὄνῳ, οὐ δὲ γὰρ οὐ δὲ τοῦτο παραλιπεῖν ἄξιον, χοῦς ἐκ τοῦ Συμεὼν ὀλίγος, θεραπεία τῆς γλώττης αὐτίκα γίνεται.

Μετὰ ταῦτα προσάγονταί τινες ἄνδρὲς αὐτῷ δύο, τὸν ἓτερον τοῖν ποδοῖν ἑκάτερος αὑτῶν ἰαθῆναι δεόμενος· ἦν γὰρ ἅτερος ἀμφοῖν σεσηπὼς, καὶ τέχνης ἰατρῶν ἰσχυρότερος, θατέρῳ δὲ τοῖν ἀνδροῖν τὸ πάθος σχεδὸν καὶ σύντροφον ἦν, τεσσαρακοστὸν αὐτὸν ἐκπιέζον ἔτως. Ἀλλὰ τῷ μὲν χοῦς τῆς ἐκείνου γῆς κραθεὶς ὕδατι, τῷ δὲ ἀφὴ σύμμικτος εὐχῇ θεραπεία κατέστη· καὶ τὸν οἰκεῖον ἑκάτερος πόδα νεαρὸν ὥσπερ ἀπολαβὼν, οὐχ ὡς πρώην οἰμώζοντες καὶ φερόμενοι, ἀλλὰ σκιρτῶντες καὶ χαίροντες ἐπανῆκον. Ἔπειτα τυφλῷ τινι προσενεχθέντι, γλυκεῖά τις ὄψις Ἅγιος γίνεται. Κατά γὰρ τὴν πρώτην νύκτα, καθ᾽ ἦν προσήνεκτο, ἐδόκει νεανίαν τυφλὸς ὁρᾶν, τρύχινον ἔνδημα περικείμενον, τὴν ὄψιν λαμπρὸν, τοὺς πόδας γυμνὸν, φέροντα ῥάβδον τῇ δεξιᾷ· βαΐνη δὲ αὕτη, Δὸς δόξαν, λέγοντα, τῷ Θεῷ. μὲν οὖν φαντασία οὕτω τὴν ἀλήθειαν ἐμιμεῖτο, ὣς καὶ διυπνισθέντι τῷ τυφλῷ δοκεῖν ἔχεσθαι τῆς τοῦ φανέντος ἔτι χειρὸς, φιλεῖν τε αὐτὴν ἐμφύντα, καὶ μὴ δὲ ἀποσπασθῆναι ταύτης τὰ χείλη βούλεσθαι· ὑπεδήλουν γάρ τι καὶ τοιοῦτον οἱ ὕπνοι. Ὡς δὲ πρὸς τὸν Ἅγιον τῆς ἐπιούσης περὶ πρώτην ἕω εἰσήχθη, σφραγίσαντος ἐκείνου τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, βλέψας (τῆς ἀποῤῥήτου σου Χριστὲ καὶ βασιλεῦ χρηστότητος!) εὐθὺς τυφλὸς, τόν τε θεῖον ἰδὼν Συμεὼν, καὶ πρὸς τὴν ἐκείνου ὄψιν ἐκκαυθεὶς τὴν καρδίαν, αὐτὸν ἔλεγεν εἶναι τὸν ἐν ὀνείρῳ φανέντα, καὶ τῆς χειρὸς ἐζήτει λαβέσθαι, ἧς αὐτῷ νυκτὸς ὄψις ἐμφορηθῆναι παρέσχε· καὶ τὸν ὄνειρον ἡδονῆς ὅλοις χείλεσι, ταῖς τῶν παρόντων ἀκοαῖς ἐπεξῄει.

[164] Nondum plane absolutum erat miraculum, quod in mortuo jam dicto patrabat Symeon, cum hominem adducunt alium, [35 annorum paralysis curatur:] incurvatum, nec solum non valentem se ullo modo erigere: verum etiam collo, capite, ac toto corpore ita contractum impeditumque, ut membri nullius usum liberum haberet. Ut hic Symeonem vidit, voce quam potuit maxime lamentabili clamavit: Miserere mei, famule Dei altissimi. Sic invocatus manum imponit collo viri, manum invocatione Divina potentem, & nexibus solutis caput restituit sibi: tum eadem manu viri tergum percutit, & ipsa percussione depulsionem dolorum, & membrorum solutionem, & corporis totius expeditum usum concedit. Atque ita impedimenta vinculaque membrorum ac paralysis corporis, quæ jam quinque & triginta annos tenuerant (quemadmodum ex ipso æ audire licuit, tempus infirmitatis suæ publice enuntiante) tactione una unaque percussione, præter expectationem mirabiliter soluta fuerunt.

[165] Hisce ita peractis prodierunt adolescentulæ duæ, altera loquendi, altera audiendi facultate carentes: [item surda & muta a nativitate.] & illos quidem defectus ab ipso ortu secum in hanc lucem intulerant. Movit illarum ætas florida & juvenilis commiserationem famulo Dei, præ doloris sensu in gemitus soluto. Oculos itaque spe plenus in cælum intendens, ut inde auxilium advocaret; & digitum alterius ori, alterius auribus immittens; illius continuo linguam solvit, hujus vero aures aperuit, ita ut & loqueretur & audiret utraque sine impedimento.

[166] Illud quoque silentio involvendum non est, utpote demonstrans similiter Viri sancti & potentiam apud Deum, & benignitatem erga homines, opis indigos. Vir quidam allatus fuit, ætate provectus admodum & capillis canus, qui tua, invide humani generis inimice & salutis nostræ hostis infense, [Furiosus senex,] tua, inquam, operante in eo malitia nihil non agebat absonum indecensque. Nam si quando a dæmoniis, ipsum semper exagitantibus, impulsus toram pererraret civitatem; quas non effutiebat blasphemias? quam turpitudinem inausam relinquebat? Qui vero in ipsum infelici occurtu seu die seu nocte incidebant, proxime a periculo aberant: violento enim ac insano impetu eos invadens, vestimenta frustatim dilacerabat, colloque injectis manibus improvidos suffocare nitebatur. Neque hic furiæ steterunt: propiam suam carnem (o miserum!) dentibus arreptam mandere ac comminuere spectaculo miserabili visus fuit, atque his etiam non paulo immaniora patrare. Agebatur dies Jovis sancta ac veneranda, qua Dominus noster cum discipulis cœnatus, ab illorum uno traditus fuit; cum asinæ forte occursans, linguam ei extraxit, firmiterque dentibus suis prehensam, (vah spectaculum!) præcidit, ac dentibus comminutam laceravit, [quilinguam asinæ præcisam mandebat,] sanguinem circum os defluentem bibens ac lingens; idque in canitie tam venerabili, & grandi senecta; atque sub occasum vitæ: quod adeo intuentium oculos male haberat, ut lacrymas exprimeret; & miserum superesse in vivis dolentes, mortem illi pro beneficio precarentur. Asina interim, licet tam crudeliter ab ipso tractata & mutilata linguam, nihilominus dæmone qui virum insidebant agente, non aliter substitit quam si nihil pœnæ passa fuisset.

[167] Adducitur ergo senex ad virum sanctum, statimque ab incolentibus eum dæmoniis per caput suspenditur, veluti non ferentibus Sancti conspectum: quo illos percunctante, cur tandem ita in senem debacchati fuissent; illi amare flentes (dixisses viri præsentia quasi sævo flagello exceptos esse) Ad hoc, inquiunt, missi sumus, ut vel in aquam vel in ignem ipsum præcipitaremus: Talium enim rerum isti (hem insaniam!) ministri seduli & executores sunt. Dies igitur & noctes pariter quinque multifariam ab his incolis tortus fuerat acerbeque vexatus; cum illos graviter castigatos facessere inde, & numquam deinceps sedem istam repetere jubet: nec præceptum eventu caruit. Jussi namque, multum vociferantes hominemque jactantes e vestigio evanuerunt, non ausi imposterum illuc reverti: [abactis dæmoniis sibi restituitur.] senex autem violento illo turbine ac tempestate liberatus, stabat plane restitutus sibi mentisque compos, & tanto ferebatur tam mansuetus verecundusque, quam ante violentus atque impudens. Quid autem asina? neque enim ipsa digna est præteriri. Pauxillum pulveris, a Sancto acceptum, sanitatem linguæ ejus confestim attulit.

[168] Post hæc afferuntur viri quipiam duo, uterque pedi suo altero malo affecto remedium poscentes: [Duorum pedibus remedium affertur.] unius namque jam putrefactus, artem respuebat medicorum; alium acerbus dolor, fere ab ipso ortu continuatus, quadraginta jam annos excruciabat. Illorum alteri nihilominus pulvis terræ illius, aqua subactus; alteri contractus, oratione adjutus, salutifera medicina extitit: & domum suam uterque rediit, jam non portati, gementes plorantesque, ut prius; sed gaudentes & exultantes, recepto usu pedis qualem juvenes habuerant. Persanatis iis, [Cæco apparet Symeon & medetur.] Symeon allato cuidam cæco jucundum per se spectaculum fuit. Etenim prima ab adventu nocte visus sibi est videre juvenem, cilicino amictu circumdatum, vultu splendidum, nudum pedibus, ferentem dextera virgam (palmeam illam puta) dicentemque: Da gloriam Deo. Hæc repræsentatio tam perfecte imitabatur veritatem, ut evigilans cæcus arbitraretur: etiamnum se manum illius, qui apparuerat, tentare osculari, nec labia inde avelli permittere: aliquid enim istiusmodi monstratum fuerat in somnis. Cum vero postera die sub diluculum adductus est ad Sanctum, impresso ab eodem oculis Crucis signo, vidit continuo cæcus (o ineffabilem Christi bonitatem!) intuitusque Sanctum atque ipso intuitu succensus & inflammatus, illum eumdem esse, exclamavit, quem per quietem conspexerat, cujus manum retinere tentaverat, & osculari potuerat ad satietatem: neque cessabat somnium tam jucundum plenis buccis in aures præsentium immittere.

CAPUT XXII.
Injuriosi in Sanctum ejusque imaginem miraculo & judicio prædicto puniti: indulgentia, misericordi reo facienda, præscita.

Ἐν τούτῳ δέ τινες ἄνδρες τῆς Ἀντιόχου, χαλεπὴν νοσοῦντες ἀσέβειαν, ὡς μήτε τι σαρκὸς ἁμάρτημα ἐν εὐθύνης τίθεσθαι λόγῳ, μήτε τῶν ἀνθρωπίνων σωμάτων ἀνάστασιν προσδοκᾶν ἐξέτασιν, καὶ τῶν τῇδε βεβιωμένων ἀντίδοσιν· ἀλλὰ τοὺς μὲν τῇ τῶν ἀστέρων φωρᾷ νέμειν τὸ πᾶν, καὶ τοῖς ἐκείνων σχήμασι καὶ κινήμασι κατὰ τῆς προνοίας ἀνοήτως παραχωρεῖν, τοὺς δὲ τύχην δογματίζειν καὶ τὸ αὐτόματον· τοὺς δὲ μετεμψύχωσίν τινα πρεσβεύειν καὶ εἰμαρμένην. Οὗτοι γοῦν παρὰ τὸν θεῖον Συμεὼν ἀνιόντες, διαλέξει πρὸς αὐτὸν ἐχρῶντο, καὶ ἀποδεικτικῇ σοφίᾳ, ᾗ καὶ μᾶλλον ἐφρόνουν, καὶ πιθαναῖς ἀντιθέσεσιν. Ἀλλ᾽ ἦν ἐκείνου μὲν καὶ θεία τις ἐπικαθημένη πειθὼ τοῖς χείλεσιν, ᾗ τῶν λογολεσχῶν τούτων, καὶ περιττῶν τὴν μανίαν μᾶλλον τὴν σοφίαν, οὐδεὶς ἐδύνατο ἀντιλέγειν. Τὸ δὲ πλέον τῆς κατ᾽ αὐτῶν ἰσχύος, καὶ τῶν σημείων ἐνέργεια, καὶ κατ᾽ αὐτοῦ μᾶλλον ἐξέμαινε τοὺς ἀνοήτους.

Ἀμέλει καὶ συμβάν τινι τῶν ἀνὰ τὴν Ἀντιόχου, ἀνδρὶ βαναύσῳ καὶ ἀγοραίῳ, τοὺς ἀναπνευστικοὺς αποφραγῆναι πόρους, δι᾽ ὧν τὸ πνεῦμά εἰσρεῖ τε καὶ ἐκρεῖ διηθούμενον. Συχνὸν ἐκεῖνος τῷ πάθει συνεχόμενος χρόνον, καὶ ἀποπνίγεσθαι ἤδη νομίζων, προσῆλθε τῷ Συμεών· θεραπείας τε παρ᾽ αὐτοῦ τυχὼν, καὶ οἴκαδε αὖθις ἐπανελθὼν, εὐγνωμοσύνης οἱονεί τι δεῖγμα, καὶ τηλικαύτης εὐεργεσίας ἀπομνημόνευμα, εἰκόνα πρὸ τῆς αὐτοῦ φλιᾶς ἀνέστησε τῷ Ἁγίῳ, φιλοτίμως οὐ φωτῶν μόνον, ἀλλὰ καὶ παραπετασμάτων ἔχουσαν· Ὅπερ ἰδόντας τοὺς ἀσεβεῖς, καὶ φθόνῳ τὰς ψυχὰς ἀναζέσαντας, τὸ οἰκεῖον ἀθροῖσαι σύνταγμα, καὶ κατὰ πλῆθος ἐπελθόντας (ὁ Θεὸς, ὅσα ἐπονηρεύσαντο οἱ ἐχθροὶ κατὰ τοῦ Ἁγίου σου!) Αἶρε τὸν τοῦτο δράσαντα, μέγα βοᾷν· εἰκὼν τὸ τάχος καταβεβλήσθω. μὲν οὖν χειροτέχνης ἐκεῖνος, θειοτέρᾳ δὲ πάντως οἰκονομίᾳ τὸ πρᾶγμα, οὐ ἔτυχε τηνικαύτα τῷ ἐργαστηρίῳ παρών· γὰρ ἂν οὐδὲν τοῦ θορύβου χρηστὸν ἀπέλαυσε.

Πάντα δὲ κατὰ τῆς εἰκόνος ἐκεῖνοι τὸν θυμὸν τρέψαντες, ἐπέτρεψαν ἑνὶ τῶν τῆς ἴσης αὐτοῖς ἀπιστίας στρͅτιωτῶν, διά τινος ἀνελθόντα κλίμακος, αὐτὴν καθελεῖν. δὲ τὴν ἄνοδον ὡς προστέτακτο θέμενος, ὡς ἤδη καὶ χεῖρας ἐπιβαλεῖν ἐπεχείρει, χειρῶν ἐκείνων, ἃς σὺ Χριστὲ βασιλεῦ ἐπῇρας ἐπὶ τὰς ὑπερηφανίας αὐτῶν, ἀθρόον ἐκεῖθεν πτῶμα χαλεπὸν κατηνέχθη· ταῖς μὲν τῶν ἄλλων ψυχαῖς οὐ μικρὸν ἐνέπεισε δέος, τοῖς δὲ ἀσεβέσιν ἐπὶ μᾶλλον τὸν φθόνον ηὔξησε. Καὶ δεύτερον ἄλλον ἀναγαγεῖν πειραθέντες, οἷα τοῦ προτέρου δειλίαν κατεγνωκότες, ὡς τὰ ἶσα παθόντα μᾶλλον καὶ αὐτὸν δράσαντα εἶδον, παραπλήσιόν τε τῷ προτέρῳ πτῶμα κατενεχθέντα· μὴ δὲ ταύτῃ γοῦν οἱ ἀσύνετοι συνιέντες, ἀλλὰ πρὸς οὕτω φανερὰν ἀλήθειαν μύοντες τυφλώττοντες, προσέθεντο καὶ τρίτον ἀναγαγεῖν. Ἐπεὶ δὲ ταυτὰ τοῖς προλαβοῦσι καὶ αὐτῷ συνέβη, καὶ τὰς χεῖρας κατὰ τῆς εἰκόνος ἐκτείνας, ἔλαθε καθ᾽ ἑαυτοῦ μᾶλλον ὥσπερ αὐταῖς χρησάμενος, καὶ καταβληθεὶς, ἔκειτο καὶ οὗτος, πτῶμα τῶν προτέρων πολὺ καταγελαστότερον, ὅσα μὴ δὲ σωφρονησθεὶς ὤφθη τῷ ὑποδείγματι. Οἱ μὲν ἐντροπῇ καλυψάμενοι τὰς ὄψεις ἀπῆλθον, ἐλεεινοὶ τῆς πείρας, ἐλεεινότεροι τῆς ἀποτυχίας· τοὺς δὲ πιστοὺς φαιδρότης εἶχε, καὶ χαρᾶς αὐτοῖς ἐπληροῦτο τὸ στόμα, καὶ γλῶσσα μᾶλλον ἀγαλλιάσεως.

Τούτων τῷ Συμεὼν ἀγγελθέντων, ὀλίγα μὲν ἑαυτοῦ καὶ τῆς εἰς αὐτὸν ὕβρεως ἐκεῖνος φροντήσας, τῷ δὲ παντὶ ζήλῳ περὶ τῆς εἰς τὸν οἰκεῖον Δεσπότην βλασφημίας χρώμενος, εὐχῇ προσαδολεσχῶν εἱστήκει τῷ συνήθει καὶ καρδίας ἔργῳ καὶ χειρῶν καὶ χειλέων· Θεὸς δὲ, τοῦ δικαίου ταμίας καὶ νομοθέτης, οὐκ ἠμέλει τῆς δίκης, ἀλλ᾽ ἁρπαγεὶς κατὰ πνεῦμα Συμεὼν, ὁρᾷν ἑαυτὸν ἐδόκει καθάπερ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐν τῷ βασιλικῷ παλατίῳ γενόμενον, ἑστάναι τε ἄνδρα, ᾧ μεγάλην ἐξουσίαν ἐπὶ τὴν ἕω διὰ τοῦ πνεύματος δίδοσθαι, καὶ αὐτὸν ἐν ταῖς πλατείαις περιἳέναι τῆς Ἀντιόχου, τόν τε Ἰορδάνην ποταμὸν αὐτῷ ἕπεισθαι, καὶ τὸν ἐν Ἐδὲμ παράδεισον ὣσπερ ἀποκαλύπτεσθαι· καὶ ὡς πονηρὸν θηρίον ἔν τινι σπηλαίῳ κρυπτόμενον, ἐκεῖθεν ἐξενεχθὲν διὰ μέσης ἄγοιτο τῆς πόλεως ὑβριζόμενον· καὶ ὡς πολλοῖς τῶν ἀνθρώπων διαταθεῖσιν Ἄρχων ἐκεῖνος ἐπιθείη πληγὰς οὐ πόῤῥω θανάτου, ὣστε σάρκα πᾶσαν ἐπιεικῶς καταπτῆξαι· καὶ ὡς τῶν αὐτῷ γνωρίμων τις τῷ Ἄρχοντι παρεστὼς εἰς ἐξέτασιν, ἀπαθὴς κακῶν ὑπ᾽ αὐτοῦ ἀφεθείη.

Ταῦτα μὲν ἰδὼν, τοῖς μαθηταῖς ἐξηγήσατο· ἑξῆς δὲ καὶ ὅ, τι ποτὲ τὰ ὀφθέντα βούλεται σαφῶς ἐπεξείη, ὡς ἄρα φοβερὸς ἐλεύσεται Ἄρχων, καὶ τὰς ἀσεβείας αὐτῶν ἐλέγξει, τῶν δὲ καὶ θανάτου τρόπον καταδικάσει βαρύτατον. Τοῦτο γὰρ ἑπόμενος ὑποφαίνει Ἰορδάνης, ὅτι πᾶσαν αὐτῶν καταδύσει θεομαχίαν, ὥσπερ ἀνακαλυπτόμενος παράδεισος πάλιν, τὰς ὰγαθὰς τῶν δικαίων ὑποδείκνυσι παῤῥησιασθήσεται πράξεις. Τὸ μέντοι περιαγόμενον θηρίον, τοῦ διαβόλου ἂν εἴη πλάνη, ἣν οἱ μάταιοι ἐπὶ τοῖς εἰδώλοις πεπλάνηνται, καὶ δημοσιευθεῖσα οἰχήσεται, λανθάνουσα τὰ πολλὰ τέως καὶ κρυπτομένη. Παρεδήλωσε δὲ καὶ τῷ εἰς ἐξέτασιν πρὸ τοῦ Ἄρχοντος παρεστάναι φανέντι, φυλάξασθαι τὰς τῶν φαύλων ὁμιλίας, ἑαυτῷ τοῦ λοιποῦ ἐπὶ πλέον προσχόντα. Ἄρτι μὲν οὖν ταῦτα Συμεὼν προειρήκει· οὔπω δὲ τέταρτος παρῆλθε μεταξὺ μὴν, καί τις μεγάλην εἰς τὰ πρὸς ἕω λαβὼν ἀρχὴν, ἐπεδήμει τῇ Ἀντιόχου, Ἀμάντιος ὄνομα, ἀνὴρ παιδευτικὸς, ἀρχικὸς, λογισμῷ χρώμενος, ἀῤῥεπὴς τὴν γνώμην, ἐλεύθερος τὴν ψυχὴν, ζυγοῦ περὶ τὸ δίκαιον ἀκριβέστερος, τοσαῦτα ζηλῶν ὑπὲρ ἀρετῆς, ὅσα καὶ κατὰ τῆς κακίας, καὶ εἰς ἄκρον ἑκάτερα· ὃς καὶ πρὸ τοῦ τὴν Ἀντιόχου καταλαβεῖν, πᾶσαν ὡς οἷόν τε κακουργίαν περιεῖλεν ἀνὰ τὴν ἕω· τομωτέραν κατὰ τῶν τοιούτων τὴν μάχαιραν ἐπάγων τοῦ ἀξιώματος, ὥστε δεδιέναι πάντας καὶ τρέμειν πρὸς τὴν αὐτοῦ παρουσίαν, οὐ φαύλους μόνον, οὐ δὲ κακούργους, ἀλλὰ καὶ οἷς τὸ ἐπιεικὲς βίος πολὺ καὶ τὸ μέτριον εἶχε. Τοσαύτι τις ἦν τῆς παρουσίας τοῦ ἀνδρὸς κατάπληξις.

Οὗτος πολλοὺς ἀνὰ τὴν Ἀντιόχου τῶν ἑλληνιστῶν καὶ ἀθέων, τῶν τε περὶ τὰ σχήματα τῶν ἀστέρων καὶ τὰς πλοκὰς κεχῃνότων, ἅπερ αὐτοῖς κατὰ τῆς προνοίας ἐπινενόητο, καὶ τούτων ὅσοι διαφερόντως τῶν ἄλλων ἐπισημότεροι, ἀνευρὼν φιλοπόνως καὶ συλλαβόμενος, καὶ αὐτοὺς μὲν εἰς δεσμωτήρια κατακλείσας, πάσας δὲ τὰς αὐτῶν βίβλους, ἐξ ὧν ἐκείνοις ψευδομένη σοφία καὶ τὸ κατὰ τῆς ἀληθείας νεανιεύεσθαι, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τὰ εἴδωλα πάντα συναγαγὼν, οἷς ὅσα καὶ Θεοῖς ἐπεποίθεσαν (τὸ ἀργύριον γὰρ αὐτῶν καὶ τὸ χρυσίον αὐτῶν ἐποίησαν ἑαυτοῖς εἴδωλα, καὶ προσεκύνησαν οἷς ἐποίησαν οἱ δάκτυλοι αὐτῶν, ἵνα καὶ Ὠσηὲ ἄμα καὶ Ἡσαΐαν ἔχω συμφθεγγομένους) τῶν μὲν οὐ μικρὰν αἴρει φλόγα, πῦρ κατὰ μέσην ἀγορὰν αὐτοῖς ἐμβαλὼν· τῶν δὲ δημοσιεύει φανερῶς τὴν ἀσθένειαν, κατ᾽ ἀμφόδων καὶ πλατειῶν κρεμάσας αὐτὰ, καὶ δείξας μηδὲν πλέον ὄντα τῶν ὁρωμένων, ἀλλὰ τοῦτ᾽ αὐτοχειρῶν ἔργα καὶ τέχνης, οὐδὲν ἀλλω, βούλονται οἱ τεχνίται αὐτὰ γενέσθαι, ἵνα τοῖς τῶν Προφητῶν καὶ νῦν χρήσωμαι. Εἱστήκει δὲ καὶ τῷ Ἁγίῳ πρώην διὰ θεωρίας ὀφθεὶς, πρὸ τοῦ Ἄρχοντος εἰς ἐξέτασιν, μοναχὸς δέ τις, τῷ Συμεὼν προσεικασμένος, κατ᾽ ὀφθαλμοὺς πάντων λαβνόμενος αὐτοῦ τῆς χειρὸς, ἐξείλετο τῆς μελλούσης εὐθύνης, πρᾴως τοῦ Ἄρχοντος τὸ γεγονὸς ἐνεγκόντος.

Ἐγένετο δέ τινα τηνικαῦτα προσαίτην, τῷ θείῳ Συμεών προσελθόντα, τῆς ἐκείνου τε γῆς αἰτήσαντα καὶ λαβόντα, εἴς τε τὴν Ἀντιόχου πρὸς τὴν οἰκεῖαν αὖθις καλύβην ἐπανελθόντα, παράλυτόν τινα χεῖρας καὶ πόδας, προσαίτην καὶ αὐτὸν, ἐκγειτόνων κατακείμενον ἔχειν· ὃν αὐτοῦ φιλανθρώπως ἐκείνῳ χρίσαντα τῷ χοῒ, ἔδοξέ τινα τῷ παρειμένῳ μοναχὸν, τοιοῦτον οἷος Συμεὼν τὴν ὄψιν καὶ τὴν κόμην, ἰδεῖν ὀρέξαντα χεῖρα κειμένῳ, καὶ ὥσπερ ἀπὸ κελεύσματος αὐτὸν ἀναστήσαντα, καὶ παραχρῆμα (ὢ πῶς σου Χριστὲ λαλήσω τὰς δυναστείας;) ὑγιὴς παράλυτος ἦν, ποσὶν ὁμοῦ καὶ χερσὶν ἐλευθερίως χρώμενος.

μέντοι δικαστὴς (ἔχεται γὰρ ἔτι τῆς ἀκολουθίας λόγος) ἐπὶ βήματος αὖθις δικαστικοῦ προκαθίσας, τούς τε δεσμώτας καθ᾽ ἕνα καὶ πλείους παραστησάμενος, καὶ τὴν ἑκάστῳ προσήκουσαν ἐξενεγκὼν καταδίκην, ἕνα τούτων (ὃς καὶ βαρύτατα ἦν ἐξημαρτηκὼς, καὶ στάσεις δημοτικὰς ἀναγείρας, καὶ νεωτέρων θορυβων ἁψάμενος) ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ καταλελοίπει, βαρυτάταις αὐτὸν καὶ τιμορίαις ταμιευόμενος. Ἐν τοσούτῳ δέ τις ἐνδεὴς μοναχὸς τῷ Συμεὼν προσελθὼν, καί τινος ἐκείνου τοῦ δεσμώτου μνήμης, οἷα φιλεῖ, γενομένης, ἐπηύχετο εὖ αὐτῷ γενέσθαι παρὰ Θεοῦ, Ὅτι μοι κατακεκλημένῳ, φησὶν, ἐν ίερῶ, τὸ τοῦ ναοῦ προσθεὶς ὄνομα ἐπιστὰς καὶ πυθόμενος ὅτου δεοίμην, ἱμάτιον ὠνήσατο τρύχινον, τούτου γὰρ ἦν μοι πρὸς ἀνάγκης χρεία. Ἕτερος δέ τις προσαίτης καὶ οὗτος, Ἐμοὶ δέ φησι ἐπιτυχὼν καθ᾽ ὁδὸν, δαψιλὲς εἰς διατροφὴν κέρμα δεδώκει. Ἄλλος δὲ πάλιν ὑπολαβὼν, Ἐκεῖνος καὶ βρέφος ὑπὸ τῆς γειναμένης ἐκτεθὲν, ἔφη, καὶ κνυζούμενον ἀνελόμενος, ἐρεύνῃ τε φιλοπόνῳ γυναῖκα νεοτόκον εὑρὼν, παρατίθησιν αὐτῇ θυλάσαι τε ἅμα καὶ ἐκθρέψαι τὸ βρέφος, δύο χρυσοὺς τέως καταβαλὼν, καὶ εἴ τι ἄλλο τῆς περὶ τὴν ἀνατροφὴν μισθαρνίας ἐπικαταβαλεῖν καὶ τοῦτο βεβαιωσάμενος.

Πρὸς ταῦτα, πλείων οἶκτος αὐτοῦ λαμβάνει τὸν Συμεὼν, καὶ τῆς ἄνωθεν ὑπὲρ αὐτοῦ πάλιν ἐκεῖνος φιλανθρωπίας ἐδεῖτο, Τῷ μὲν οὖν δικαστῇ δέδοκτο ἤδη, νηῒ τὸν ἄνδρα φόρτον ἐμβαλεῖ, καὶ ταύτην ἀνάψαντα κατὰ πελάγους ἀφεῖναι, ὦστε τὸν δείλαιον ἐκεῖνον, τὰ δύο ταῦτα, πῦρ ἅμα καὶ ὕδωρ μερίσασθαι· Δέδοκτο ταῦτα, καὶ ψῆφος ἐκράτει, καὶ τὸν μὲν δεσμώτην ἀνάλογον ἐν τῇ φυλακῇ τηλικούτου προσδοκίας κακοῦ δέος εἶχε· τὸν Συμεὼν δὲ χρηστότερα περὶ αὐτοῦ μᾶλλον περὶ τοὺς ἐνδεεῖς ἐκείνου ἔλεος ἐλπίζειν ἐποίει, πρὸς ἔλεον πάλιν ὁρῶντα Θεοῦ, τοῦ καὶ ποτήριον ψυχροῦ δεχομένου, καὶ πλουσίως ἀντιμετρεῖν εἰδότος ἀγαθαῖς προαιρέσεσιν.

Γεωργοῦ δέ τινος ἐν τούτῳ τῶν ἐκείνου ἀγρῶν παρὰ τὸν Ἅγιον ἀνελθόντος, κᾀκείνου περὶ τοῦ ἀνδρὸς ἐρομένου, τίς ποτε κατ᾽ αὐτοῦ ψῆφος εἴη, ὡς ἐκεῖνος τὰ περὶ αὐτοῦ δεδογμένα φράσοι· Συμεὼν πεποιθότως ὐπολαβὼν, Οὐ δὲ θρίξ ἐκ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ πεσεῖται, εἶπεν οὐδ᾽ εἰ πάντες οἱ γῆς Ἄρχοντες κατ᾽ αὐτοῦ ἀθροισθεῖεν· οὐ γὰρ τῷ Ἄρχοντι περὶ τοῦ ἀνδρὸς, ἀλλὰ τῇ ἄνωθεν ψήφῳ κέκριτο μᾶλλον ἐκείνῳ περὶ αὐτοῦ προφητεύειν ἐπήει. Ἔπειτα μέντοι καὶ ὡς χεὶρ διακονεῖν ἐπὶ τῆς φυλακῆς αὐτῷ παρῄνει τὸν γεωργὸν, Ἵν᾽ εὖ σοι μετὰ ταῦτά, φησι, γένηται παρ᾽ αὐτοῦ. δὲ παρὰ τὸ δεσμωτήριον δρομαῖος ἐλθών, κομίζει τῷ καταδίκῳ τῆς σωτηρίας τὰ εὐαγγέλια, ᾔδει γὰρ ᾔδει σαφῆ προφητείαν εἶναι τὰ ὑπὸ τοῦ Ὁσίου λεγόμενα, πολλοῖς προλαβοῦσιν, ἀλλὰ καὶ πολλῷ μείζοσιν, ἔχων καὶ περὶ τῶν παρόντων θαῤῥεῖν. Τῆς δ᾽ ἐπιούσης ἐπὶ βῆματος αὖθις τοῦ Ἄρχοντος προκαθίσαντος, καὶ τοῦτον ἀπὸ τῆς φυλακῆς μεταστειλαμένου, οἱ μὲν παρόντες ἀνῄρτηντο ταῖς περὶ αὐτοῦ ἐλπίσιν· δὲ συμπαθές τι καὶ ἥμερον εἰς αὐτὸν ἰδὼν, ἀφῆκε πάσης αὐτὸν παρὰ πᾶσαν, προσδοκίαν εὐθύνης· καὶ παρὰ τὸν Ἅγιον ἀνελθὼν, τὰ τῆς ζωῆς αὐτῷ χαριστήρια περιφανῶς ὡμολόγει, οἷα θανάτου φεῦ! αἰσχίστου καὶ πικροτάτου εὐχαῖς ἐκείνου καὶ πρεσβείαις ἀπηλλαγμένος. Οὕτω μὲν οὖν οὐδὲν τῶν ὑπὸ τοῦ Ὁσίου προειρημένων διαπεπτώκει, ἀλλὰ σύμφωνον πᾶσιν αὐτοῖς ἐκ τοῦ τἐλους καὶ τὸ ἔργον ἀπήντα· ἡμῖν δὲ καὶ τὰ ἑξῆς τῶν αὐτοῦ θαυμάτων ἀκολούθως διαληπτέον.

[169] Interea viri quidam Antiocheni eo impietatis devenerunt, ut peccatorum carnis rationem in judicio non reposcendam, sustinerent; [Antiochene hæretici a Sancto refutati,] nec corporum nostrorum resurrectionem, aut gestorum examen, eorumque retributionem ullam expectarent; dictitantes alii quidem, astrorum cursu gubernari omnia, eorumque figuris ac motibus contra providentiam insano modo parere; alii vero, fortunam atque casum decernere; alii denique, transmigrationem animarum fatumque primas obtinere. Isti Symeonem aggressi disputando, demonstrativa, qua præstabant, arte & persuasibilibus contentionibus utebantur. Verum insidebat Sancti labia vis quædam persuadendi divina, cui loquacium istorum & infamia potius quam sapientia abundantium nullus poterat contradicere. Quanto autem major potentiæ ac signorum contra illos virtus erat, tanto majorem contra hunc adigebantur ad insaniam.

[170] Denique a contigit, cuidam Antiocheno, homini plebeo ac opisici, ita obstrui meatus, [ejus iconem venerationi expositam] per quos spiritus commeans ingreditur egrediturque, ut, accedente etiam longiori temporis intervallo, quo tenuit malum, suffocatum iri se putaret. Hic se tandem contulit ad S. Symeonem, obtentaque sanitate, domum reversus, in grari animi testimonium ac tanti beneficii memoriam, statuit Sancto pro foribus suis iconem, eamque non solum luminaribus, sed etiam aulæis tapetiisque ornabat. Quod impii nefariique homines conspicati, æstuantes invidia, congreganetsque cohortem suorum, turmatim accurrerunt, magna voce clamantes (o Deus, quanta hostes adversus Sanctum tuum machinati sunt!) Tolle illum, qui talia fecit; signum ilico deturbetur. Opifex autem ille, divina procul dubio dispositione, aberat hoc ipso tempore a officina; alioqui enim tumultuantium manus non evasisset incolumis.

[171] Omnem itaque adversus iconem vertentes iracundiam, præceperunt uni militum, [dejicere conati, tertio puniuntur.] similis farinæ ac infidelitatis homini, ut illam conscensis scalis deturbaret: qui cum in altum evasisset, ut jussus erat, jamque conaretur manus injicere; manibus illis, quas tu Christe super illorum superbiam extulisti, dejicientibus, repente gravi casu terræ allisus est. Quod cum aliorum quidem mentibus non vulgarem incussisset metum, impiorum iram non parum adauxit. Alium ergo eo adducere conati sunt, ignaviam prioris incusantes: quem mox similia patientem potius, quam facientem conspexerunt, utpote pari casu dejectum. Neque sic tamen insani isti intellexerunt, sed oculos ad veritatem tam manifestam claudentes cæcutientesque, addiderunt etiam tertiam: cui etiam paria jam dictis evenerunt. Cum enim extendisset manus adversus iconem, nescius iisdem se contra se potius uti, deturbatus similiter est, jacuitque prostratus; multo majori ludibrio prioribus dignus, quod illotum exemplo nihilo sapuisset magis. Tum vero præ pudore velantes faciem abiverunt, miserandi propter experimentum, magis vero propter infortunia: fideles autem lætati, gaudium ore, & exultationem lingua testabantur.

[172] Hisce renuntiatis Symeoni, perparvam ille sui injuriæque sibi illatæ rationem habens, toto autem zelo contra blasphemias in Dominum suum prolatas exardescens, [Symeoni deinde in visione ostenditur] indesinenter orationi vacabat perstabatque in consueto cordis, oris, ac labiorum exercitio. Deus vero, justus dispensator ac legislator, ultionis immemor non fuit. Raptus quippe Symeon spiritu, conspicere hæc visus est. Putabat, Constantinopoli se in palatio Imperatoris versari, ac virum quemdam, cui magna potestas in partes Orientales a spiritu tribuebatur, plateas Antiochenas obire; fluvium vero Jordanem vestigia ipsius sequi, & paradisum, quiin Edem est, velut detegi ac revelari: tum vero feram pessimam, specu quadam latentem, inde emitti, actamque per mediam civitatem, cladem non modicam inferre; homines porro multos feram insequentes ab illo Principe plagis male mulctari fere usque ad mortem, adeo ut omnis caro admodum consternaretur; denique e notis ac familiaribus suis quempiam dicto Principi adstare examinandum, ab eoque omnis calamitatis ac periculi immunem, dimissum esse.

[173] Hæc ita ut viderat discipulis narravit Symeon; deinde etiam, quid sibi ostenta vellent, explicavit. Quomodo nempe terribilis Princeps venturus, arguturusque illos impietatis, aliquos etiam morti sævissimæ addicturus esset. [venturus ad illorum ultionem Præses:] Nam Jordanes qui sequebatur, præmonstrat, fore ut omnis illorum contra Deum impietas ac rebellio penitus obrueretur; qui vero detegebatur pradisus, quod proborum recte facta palam ac libere prædicanda essent. Quæ autem circum ferebatur bellua, diaboli fallaciam atque imposturam esse ajebat, per quam vani homines, in idolis spem ponentes, circumveniebantur; quæque eo usque ut plurimum latitans, tandem in lucem producta evanesceret. Indicavit etiam per eum, qui ad quæstionem accitus adstare Principi videbatur moneri se, ut imposterum a pravorum alloquiis se custodiret, sibique studiosius attendendum esse sciret. Et tunc quidem ist hæc prædicebantur, a Symeone: nec intercesserunt menses quatuor, cum quidam Amantius b nomine, per Orientem magno occupato imperio, Antiochiam accessit. [venit autem Amantius judex severus,] Vir erat litteratus, aptus imperio, ratiocinio pollens, constans animo, mente liber, justitiæ in primis studiosus; qui tanto pro virtute, quanto contra iniquitatem zelo, utrobique summo, agebatur: qui prius etiam quam veniret Autiochiam, omnem quantum potuit nequitiam per Orientem sustulerat, acutiori etiam in illos stricto gladio, qui erant in dignitate constituti; sic ut universos timor ac tremor invaderet, ipso adventante: nec solum nihili homines ac malevoli, sed ii quoque, quorum vita cum probitate ac bonis moribus conjuncta erat, reformidarent, adeo terribilis erat ejus præsentia.

[174] Hic multos gentilium & atheorum siderumque aspectibus & conjunctionibus speculandis deditorum, ac multa inde contra providentiam divinam adstruentium, præsertim illustriores, studiose conquisiros comprehendebat compingebatque in carcerem: libros autem illorum omnes, ex quibus falsa sapientia & novæ contra veritatem opiniones depromebantur, [qui eorum libros idolaque abolevit.] collegit; neque illos modo, sed idola similiter omnia, in quibus tamquam diis confidebant: argentum quippe suum & aurum suum fecerunt sibi idola, & adoraverunt ea quæ fecerant digiti ipsorum, ut cum Osea atque Isaia Prophetis loquar. [Oseæ 8, 4., Isaiæ 2, 8.] Et ex libris quidem non modicam excitavit flammam, medio foro in ignem injectis; idolorum vero impotentiam ac imbecillitatem manifeste demonstravit, suspendendo illa in compitis ac plateis, ostendendoque nihil esse amplius quam quod videntur, opera manuum & artis; nihil aliud quam quod esse ipsa volunt artifices, ut denuo verbis Prophetarum utar. Stabat quoque ille, qui jam pridem Symeoni in visione apparuerat, coram Principe in quæstionem vocatus: sed Monachus quidam, admodum Symeoni similis, ipsum manu apprehensa, instanti judicio eripuit, Principe clementer factum ferente.

[175] Accidit per idem tempus, eorum qui istic sunt mendicorum quemdam, ad Symeonem accedere, atque ex ipsius terra aliquid petentem accipere, [Mendicus pulvere, a Sancto accepto, alium sanat.] Antiochiam deinde in tugurium suum reversum, offendere alium quemdam vicinorum suorum, & ipsum mendicum, pedibus manibusque paralysi tactis decumbentem; qui, ab altero illo, pulvere jam dicto, aspersus, visus sibi est videre monachum quemdam, vultu atque coma Symeoni persimilem, jacenti sibi porrigentem manum, ac veluti ex mandato ipsum erigentem atque ecce, (qui eloquar, Domine, potentiam tuam!) statim paralyticus sanus extitit, manuum pedumque expeditissimo usu recepto.

[176] [Seditionis auctor morte puniendus,] Judex autem seu Princeps ille, de quo egimus (progreditur, enim ad reliqua oratio nostra) pro justitiæ tribunali rursum considens, vinctis singulatim ac pluribus simul sisti jussis, in unumquemque eorum convenientem pro meritis sententiam condemnationis tulit: unum vero, quod graviora deliquisset, seditionisque popularis auctor incentorque novissimorum tumultuum fuisset, in carcere reliquerat, gravissimis tormentis reservandum. Interea monachus quidam pauper, Symeonem conveniens, injecta, ut assolet, captivi illius mentione, precabatur prosperum illi, Deo propitio, eventum: Quoniam precanti mihi, inquit, in ecclesia (cujus nomen quoque adjiciebat) adstitit, & cum audiisset, quid peterem, vestem hanc cilicinam coëmit, cujus eram imprimis urgente necessitate indigus. Alius quoque mendicus, mihi vero, inquit, per viam occurrens, [propter opera misericordiæ] insignem stipem ad sustentationem largitus est. Rursum alius excipiens; Idem ille, inquiebat, infantem a matre expositum ac vagientem sustulit; ac sedula inquisitione mulierem, quæ recens pepererat, inveniens, eidem lactandum atque enutriendum commisit; duos simul dependens aureos, sancteque spondens, persoluturum insuper quidquid pro educatione pueri expenderetur.

[177] Auditis hisce, majore Symeon capitur commiseratione viri, divinamque pro eo benignitatem supplex deprecatur. Jamque fixum ac statutum erat Judici, hominem navi imponere, eamque injectis flammis accensam committere pelago; ut miserum duo elementa, ignis & aqua, partirentur quodammodo inter se. Ita, inquam, fixum Judici erat ac stabat sententia; vinctumque in custodia pari proportione metus tanti jam jam instantis mali occupaverat. Verum mitiora omnia sperare Symeonem jubebat misericordia, quam erga indigos ille exercuerat, oculos vicissim in misericordiam Dei convertentem, qui aquæ etiam frigidæ calicem acceptat, bonisque propositis affatim solet remunerari.

[178] Interea quidam agricola ex illius agris adveniens ad Sanctum, sciscitatur, ecquæ tandem contra captivum sententia pronuntiaretur, [liberandus prædicitur a S. Symeone.] rogatque ut eloquatur, quid circa ipsum constitutum ac decretum sit. Excipiens Sanctus, confidenter reponit: Ne capillus quidem de capite ejus cadet, non si omnes totius terræ Principes adversus ipsum coacti fuerint: non enim quæ Principis calculo, sed potius quæ divino judicata rataque erant, vaticinabatur. Deinde etiam hortabatur agricolam, ut ipsi quantum posset in custodia famularetur, Quo, inquiebat, benigne tibi fiat deinceps ab ipso. Currit ille curriculo ad carcerem, faustissimum damnato salutis nuntium portans: noverat enim, & probe noverat, certam esse prophetiam; ex multis jam ante memoratis, imo & longe pluribus persuasus de præsentibus bene sperare. Postero die, Principe pro tribunali denuo sedente, vinctumque e custodia accersi jubente; pendebant animis, spem inter & metum dubii, quotquot aderant: Judex autem benigno placidoque vultu ipsum intuitus, præter omnium expectationem omni liberum judicio dimisit: qui ad Sanctum properans, conservatam vitam, munus ipsius esse palam omnibus confessus est, ratus turpissimæ atque acerbissimæ morti precibus illius ac intercessione se exemptum esse. Sic igitur nihil eorum, quæ Sanctus prædicebat, exitu frustrabatur, sed paria vaticiniis omnibus ipso eventu respondebant opera. Verum cetera ipsius mirabilia successive prosequenda sunt.

ANNOTATA C. I.

a Hoc miraculum etiam ante Vitam §. 7 ex Damasceno retulimus.

b Is non alius, credo, fuerit, quam de quo Theophanes ad annum 29 Iustiniani Imp. hoc modo. præcepit Amantio, militiæ Magistro, in Palæstinam misso, de Stephani cæde inquirere (fuerat hic Cæsareæ Præfectus atque a tumultuantibus Iudæis & Samaritis, una cum numero non parvo Christianorum, interfectus) Qui quos reperit sontes, alios suspendio, alios capitis abscissione, truncatione membrorum nonnullos, plerosque facultatum amissione mulctavit. Ex quo metus ingens in partes omnes Orientales incubuit. Hinc porro colligitur omnia, quæ ab initio Capitis 13 huc usque per 70 numeros narrantur, intra unius aut ut summum sesquianni spatio accidisse.

CAPUT XXIII.
Tormina curantur, inobediens punitur; absentia Symeoni innotescunt.

Γέρων τις ἀμπελουρὸς, ἀπὸ χωρίου Σάμβου καλουμένου τινὸς, ταῖς ἀμπέλοις ἐγκεκυφὼς, ἔδοξεν ὡς ἄρα φωνήσειεν αὐτὸν γυνὴ, καὶ ἀθρόον ἐπιστραφεὶς ἐκείνην μὲν οὐχ ὁρᾷ (φάσμα γάρ τι δαιμόνιον ἦν τῆς γυναικὸς οἴκοι μενούσης) αὐτὸς δὲ ὑπεσπάσθη τὰ ἔνδον, καὶ φόρτος αὐτῷ γεγόνει ταῦτα ἐλεεινὸς, ἄχρις αὐτῶν καθειμένος γονάτων. μὲν δὴ καμάτῳ πολλῷ καὶ μόχθῳ πρὸς τὸν θεῖον ἀνενεχθεὶς Συμεὼν, πρὸ τῆς αὐτοῦ στάσεως ἐκυλινδεῖτο, τὸ γεγονὸς ἀπαγγέλλων οὐ ῥήμασι μᾶλλον δάκρυσιν, δὴ πολλὰ κατέσχεν τοῦ ἐδάφους, καὶ τῆς συμφορᾶς ἀπαλλαγῆναι δεόμενος. δὲ διαναστὰς, Πορεύου ἔφη, ἐπ᾽ ἂν μέντοι τὸν ποταμὸν περαιωθεὶς τοῦ ἀντιπέρας ἐπιβῇς ὄρους, δὸς δόξαν δι᾽ ἐμοῦ τῷ Θεῷ. δὲ τὸν λόγον κατὰ τὴν ἀγαθὴν γῆν, οἱονεί τινα σπόρον, ἐν τοῖς τῆς καρδίας κόλποις δεξάμενος, ὡς ἤδη τοῦ κατ᾽ ἀντικρὺ ὄρους ἐπέβη, πρὸς τὸν στύλον τοῦ ἀνδρὸς ἐπιστρέψας, καὶ τὰς χεῖρας μετὰ τῶν ἐλπίδων καὶ τῆς καρδίας εἰς οὐρανοὺς ἀνατείνας, γόνατά τε καὶ ὄψεις γῇ δεδωκὼς, τὸν Θεὸν ὑπὸ μεσίτῃ τῷ Συμεὼν εἰς ἀπαλλαγὲν τῆς κατεχούσης αὐτὸν ἀνάγκης ἐπεκαλεῖτο. Καὶ παραχρῆμα (τίς οὐκ ἂν ἀκοῇ τὸ θαῦμα καταπλαγείη; τηλικοῦτος διαλέλυτο ὄγκος, ὑγιῶς αὐτῷ πάντων καὶ κατὰ φύσιν ἐχόντων. Τοὺς κοινωνοὺς τοίνυν τῆς συμφορᾶς, ὅσοι δηλαδὴ καὶ συνεπιβοηθοῦντες αὐτῷ διαβαστάζοντες ἦσαν πρὸς τὴν πορείαν, κοινωνοὺς καὶ τοῦ θαύματος ἐποιεῖτο· καὶ ὅπως τοῦ πάθους ἀπήλλακτο δείξας, κοινῇ πρὸς τὸν Ἅγιον ἐπανήεσαν αὖθις, κοινῇ τὰ τῆς εὐεργεσίας ἀνωμολόγουν.

Μέγα μὲν οὖν οἶδα φιλοθέοις ἀκοαῖς τὸ διήγημα, ἀδελφὸν δὲ ὅμως καὶ τὸ ἐπαγόμενον ἔχει. Ἕτερος γάρ τις ἐκ Καισαρείας δὲ Καππαδοκῶν ὡρμημένος, βίου μὲν ἱκανῶς οὐκ ἀσήμως δὲ καὶ γένους ἔχων, πάθει καὶ βάρει τῷ αὐτῷ πιεζόμενος, καὶ τὴν μὲν οὐσίαν τέχναις ἰατρῶν ἐκδαπανηθεὶς, οὐδὲν δὲ ἄλλο τούτων ὀνάμενος ὅτι μὴ τὴν ἐξ ἀνθρώπων τῆς θεραπείας ἀπόγνωσιν, καὶ διὰ τοῦτο πρὸς τὸν θεῖον ἄνδρα τοῦτον, καὶ τὴν ἐξ αὐτοῦ καταφυγὼν θείαν ἐνέργειαν. Οὧτος παρὰ τὸν Συμεὼν ἀνελθὼν δεήσεις, οἰμωγὰς, δάκρυα, πᾶν εἴτι ἄλλο δυνάμενον εἰς οἶκτον ἑλκύσαι ψυχὴν, ὑπὲρ τῆς τοῦ πάθους ἀπαλλαγῆς ἐπεδείκνυ· πρὸς ἅπερ ἐκεῖνος τὰ σπλάγχνα παθὼν, εἰς οἰκτειρμοὺς ἔβλεψε πάλιν, τοὺς ὅσον αἰτοῦμεν ἀεὶ διδόντας, καί τινος αἰσθόμενος ἐν ἑαυτῷ χάριτος θειοτέρας, Ἀναβάς φησιν, ἔγγυσόν μοι. Τοῦ δὲ ὡς κεκέλευστο δράσαντος, ἐπείπερ ἔγγιστα ἤδη τοῦ Ἁγίου ἔλθοι (τίς ᾄσεται Χριστὲ τὰ ἐλέη σου;) τοῦ πάθους εὐθέως θεραπευθέντος, Συμεὼν ἱλαρᾷ καὶ ὄψει καὶ γλώττῃ, Ἄνθρωπε ἴασαι, ἔφη, Ὡς δὲ τὸ ἀθρόον ἐκεῖνο τῆς θεραπείας, καὶ αὐτὴν ἔβλεψε τὴν τοῦ πάσχοντος αἴσθησιν· Οὐδαμῶς, ἅγιε τοῦ Θεοῦ, δακρύων καὶ στένων εἶπεν, ἀλλὰ χαλεπή τις ἀνάγκη πιέζει με, ἥδιον πολλῷ τοῦ ζῇν οὕτως ἐργαζομένη μοι τὸ θανεῖν. δὲ ἠρέμα προσθεὶς, Ἐρεύνησον ἑαυτὸν ἔφη, καὶ εἴσῃ σαφῶς ὅτι τοῦ πάθους ἀπήλλαξαι· Ὡς δὲ τῇ χειρὶ τὴν ἕρευναν ἐπιτρέψας, ἔγνω ἑαυτὸν ἀπαθῆ, τοῦ ὄγκου παντάπασιν ὑπολεανθέντος· Ὡς μηδέν τι οὖν ἐπισημένειν τοῦ κατὰ φύσιν, ἰλίγγου πληροῦται καὶ δίνης· ὅπερ οὐ λύπης αἰφνιδίου μόνον, ἀλλὰ καὶ χαρᾶς ὑπερβολὴ πολλάκις πέφυκε δρᾷν, τῷ ἀδοκήτῳ τοῦ πράγματος τὸ τῆς καρδίας θερμὸν συστείλασα, καὶ νεκρὰς ὥσπερ τοῦ σώματος τὰς ἐνεργείας ἀπολιποῦσα. μὲν οὖν τῷ τοῦ πράγματος παραδόξῳ καταπλαγεὶς, ὀλίγου δεῖν ἔμελλε περιτρέπειν, εἰ μὴ χεῖρας αὐτῷ τινες τῶν παρόντων ὑπέσχον.

Καταπεπληγμένων δὲ κομιδῆ καὶ πάντων ὅσοι τοῦ τοσοῦδε θαύματος ἐτύγχανον θεαταὶ, τὸ παλαιὸν τοῦ πονηροῦ πρὸς κακίαν ὄργανον Ἀγγουλᾶς, ἐκ μέσου τούτων ὑπολαβών· μὲν οὖν ὄγκος, ὡς ὁρῶμεν, ὤχετο, ἔφη· τί δὲ καὶ τοσοῦος τοῦ δέρματος κόλπος, εἶτ᾽ οὖν τὸ ὑποπεπλησμένον τοῦ ὄγκου δέρμα γεγόνει; ἐμὲ γὰρ οὐ Μετρίως τὰ τοιαῦτα πέφυκε σκανδαλίζειν. Εἰδὼς τοίνυν Μέγας πεῖραν εἶναι τοῦτο τοῦ βασκάνου καὶ πάλιν, ὁπόσα καὶ γλώττῃ τῷ ἀθλίῳ τούτῳ χρωμένου, ἐμφυσήσας τῷ ἀναισχύντῳ, ἵνα καὶ τὴν ἐναντίαν ἀπελάσῃ δύναμιν, τὸν τοσοῦτον ἔφη λεάνας ὄγκον καὶ διαλύσας, οὐκ ἄρα δυνατὸς οὗτος καὶ τὸ δέρμα συνάξαι πάλιν καὶ καταστεῖλαι; Ἀλλ᾽ μὲν τὴν τοῦ παλαιοῦ πολεμίου προσβολὴν ταύτῃ καὶ νῦν διεκρούσατό, ἠμεῖς δὲ πρὸς τὰ ἑξῆς τοῦ λόγου τρεψόμεθα.

Μοναχός τις κατὰ Λαοδίκειαν τῆς Συρίας ἐγκεκλεισμένος, πρός τε τὴν χρονίαν κάθειρξιν καὶ τὴν συχνὴν ἐρημίαν ἀκηδιάσας, ἀφορμὴν ὥσπερ οὐκ ἐλάττω τῆς ἠσυχίας, τὴν εἰς τὸν θεῖον Συμεὼν ἄνοδον θέμενος, ἐμήνυσεν αὐτῷ θερμὸν ἔρωτα τῆς αὐτοῦ προσκυνήσεως ἔχειν, καὶ ἤδη βούλεσθαι ἀνιέναι. δὲ τὸ μικροψύχως ὑπ᾽ ἀυτοῦ γινόμενον οὐκ ἀγνοήσας· Οὐχ ὅσιον οὐ δὲ πρέπον ἔφη, καταλιπόντα τὸ προσκυνεῖν Θεῷ ἐν αὐλῇ ἁγίᾳ αὐτοῦ, τίς ἐστιν τοῦ μοναχοῦ οἰκίσκος ἀρεταῖς ἁπάσαις καταλαμπόμενός τε καὶ πλατυνόμενος, εἰς ἀνθρώπου προσκύνησιν ἥκειν· Ὑπόμεινον γάρ, φησι, τὸν Κύριον, θεῖος Δαυῒδ, καὶ φύλαξον τὴν ὁδὸν ἀυτοῦ. Ταῦτα τηνικαῦτα μὲν ἐπέσχε τὸν μοναχόν· τοῦ πάθους δὲ μετὰ μικρὸν δυναστεύσαντος, ἕξεισιν, οὐ τὴν ἡσυχίαν παρ᾽ οὐδὲν μόνον οὐ δὲ τὴν κάθειρξιν θέμενος, ἀλλὰ καὶ εἰς πορνείαν, οἴμοι! κατενεχθεὶς, πτῶμα τίνων οὐ δακρύων, ποίων οὐκ ὀδυρμῶν ἄξιον!

Ἔπειτα μέντοι παρέβαλε τῷ Ἁγίῳ, τῆς μὲν ἁμαρτίας οὐ δὲ ψιλὴν ὅλως ποιούμενος μνήμην (οἷα τὰ τοῦ πονηροῦ τεχνάσματα! καὶ πρὸς τὴν ἐξομολόγησιν τοῦ κακοῦ ταῖς τῶν ἀνθρώπων ψυχαῖς ἐγγινομένη αἰδώς! τὴν δὲ τῆς συνήθους ἡσυχίας ἔκπτωσιν πικρῶς ὀδυρόμενος. δὲ ὀφθαλμοῖς ἀθεάτοις τὰ κεκρυμμένα ὁρῶν, καὶ τοῦ χαλεποῦ μύσους ἐκείνου τὸν μοναχὸν ἀποκαθάραι βουλόμενος, Οὐ συναλγήσω σοί, φησιν, ὅτι τὸν τοῦ οἰκίσκου διέῤῥηξας τοῖχον, ἐπεί σοι καὶ εἰσελθεῖν αὖθις δι᾽ αὐτοῦ ῥᾷον, καὶ εἴσω γενέσθαι πάλιν ἐπανελθόντι· ἀλλ᾽ ὅτι τὸν τῆς ψυχῆς κατέσεισας πύργον, καὶ τῷ ἐχθρῷ φεῦ! αἰχμάλωτος ἀπηνέχθης, εἰς πορνείαν κατολισθήσας. Ταῦτα τὸν μοναχὸν καταπλῆξαί τε ἅμα καὶ καταιδέσαι, τὸ μὲν τῇ τῶν ἐλέγχων ἐλευθερίᾳ ἐπὶ τοῖς ἀδήλως (ὡς αὐτὸς ὥετο) διαπεπραγμένοις, τὸ δὲ τῷ μεγέθει τῆς ὕβρεως, ἣν αὐτὸς εἰς ἑαυτὸν ἀθλίως ἐνύβρισε· καὶ πρηνῇ ἑαυτὸν ὡς εἶχε καταβαλὼν, καὶ θερμὰ δάκρυα τοῦ ἐδάφους καταχεόμενος, ἔτι καὶ τὸν χρόνον τοῦ πτώματος ἐξομολογεῖτο, πέμπτην αὐτῷ ταύτην εἶναι λέγων μετὰ τὸ πάθος ἡμέραν, καὶ ῥυσθῆναι ὑπ᾽ αὐτοῦ ᾔτει, ἅρπαγμα ἤδη τῷ ἀλλοτρίῳ γεγενημένος. Ἀλλὰ τὸν μὲν εὐχῇ καὶ σφραγίδι ὁπλίσας, ἀκαταγώνιστον τοῦ λοιποῦ τῷ ἐχθρῷ πεποιήκει· ἀσφαλεστέρους δὲ καὶ τοὺς μαθητὰς, εἰδότας ὅπως οὐδὲν αὐτὸν οὐ δὲ τῶν ἐν κρυφῇ γινομένων διαλανθάνει.

Καὶ τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτο, καὶ οὕτω τὰ μακρὰν καὶ πόῤῥω τῷ Συμεὼν ἐν ὀφθαλμοῖς, ὡς παρόντα δεικνύον· δὲ λόγος καὶ ἄλλα τῆς αὐτῆς τῷ εἰρημένῳ δυνάμεως προσθεῖναι βούλεται. Ἀνθρώπῳ συνέβη τινὶ περὶ σίτου ἀκμὴν εῖ θαυμαστὸν ἀνίοντι ὄρος καὶ τῷ τε καύσωνι τῆς ὥρας, τῷ τε τῆς ὁδοῦ ἀνάντει, πρὸς τὴν τοῦ δίψους ἀπαγορεύσαντι βίαν ἐπὶ τὴν γὴν καταῤῥεῦσαι, καὶ κατ᾽ ὀλίγον ὑπολιμπάνειν. Ἦν μὲν οὖν ἤδη περὶ τὰς ἐπιλυχνίους ᾠδὰς, καὶ ταύτας ὡς σύνηθες Συμεὼν Θεῷ μετὰ τῶν μαθητῶν ἀπεδίδου· ἐν τούτῳ δὲ δύο τινὰς καλέσας αὐτῶν ἐπισκήπτει, λαβόντας ἄρτου καὶ ὕδατος, τήν τε τοῦ ὄρους ὁδὸν παριόντας, εὑρεῖν τινα κατὰ γῆς ἐῤῥιμμένον, πνέοντα μικρὰ καὶ ἐκλελοιπότα, τούτοις αὐτῷ τὴν δύναμιν ἀπειρηκυῖαν ἀναλαβεῖν. Ἀλλὰ τάχους τῷ πράγματι χρεῖα, μὴ θάνατός, φησι, προλαβὼν καὶ τὴν ὀλίγην ἐκείνην πνοὴν ἀφέληται. Οἱ δὲ δράσαντες κατὰ τὰ προστεταγμένα, εὑρίσκουσι κείμενον αὐτὸν ἀνὰ τὴν ὁδὸν, πλὴν τοῦ ἀναπνεῖν νεκρόν· ἀνελόμενοι τοίνυν αὐτὸν, καὶ εἰς τὴν κατωτέρω μονὴν ἀγαγόντες, ὀψὲ καὶ μόλις ἐπαναγαγεῖν αὖθις αὐτῷ τὴν δύναμιν ἴσχυσαν.

Ἀνθράκων ἀπύρων ποτὲ τὴν μονὴν ἐπιλελοιπότων, τοῖς μὲν ἀδελφοῖς λόγος ἑσπέρας πρὸς ἀλλήλους οὐκ ὀλίγος ἦν· δὲ, Μὴ φροντίσητε ἔφη, ἀφίξεται γὰρ αὔριον πλῆθος αὐτῶν, ὅσον τῇ μονῇ καταχρείαν· χρείαν· ὁρῶ γὰρ ἄνδρα τινὰ τῶν ἀγροικοτέρων, δυσὶν ὥσπερ ἡμιόνοις προσάγοντα, τοιοῦτοι δὲ ἄνθρακες ἄρα τούτοιν ἑκατέροιν φόρτος. Ταῦτα μὲν τοῖς μαθηταῖς περὶ νυκτὸς αρχὰς εἶπεν, ἥκει δὲ εἰς τὴν ἑξῆς τοιοῦτος, κομίζων τῇ μονῇ τούτους, ὡς Συμεὼν προειρήκει. Ἐντέταλτο παρ᾽ αὐτοῦ τοῖς μαθηταῖς μηδενὶ μηδαμοῦ κοσμικῷ παῤῥησίαν διδόναι, μὴ δ᾽ εἰς ὁμιλίαν αὐτοῖς τὰ πολλὰ καὶ λόγους ἥκειν, εἰ μὴ κατὰ πολύ τι τὸ ἀναγκαῖον· καὶ τοῦτο δὲ μὴ ἐνδιατρίβοντας ταῖς πρὸς αὐτοὺς διαλέξεσιν, ἀλλὰ ταχὺ ἀπαλλαττομένους, νύκτα μέντοι καὶ ἡμέραν τοῖς θείοις ψαλμοῖς καὶ νόμοις ἐμμελετᾷν τοῦ δεδομένου κανόνος ἐπιμελῶς ἐχομένους. Ποτὲ γοῦν ἐδόκει τῷ Συμεὼν, πλησίον ὤσπερ αὐτὸν ἦν τῇ κατωτέρᾳ μονῇ γενόμενον, ἐκεῖνα πρός τινας τῶν κοσμικῶν ἀκούειν λαλούντων, ἅπερ αὐτῷ αἱ ἐντολαὶ οὐκ ἐβούλοντο. Καλέσας τοίνυν αὐτοὺς, ἐρεύναις τε τὸ πρᾶγμα καὶ τὸν καιρὸν δεδωκὼς, εὗρεν ὡς αὐτῷ τοῖς τοῦ πνεύματος ὀφθαλμοῖς ἐθεάθη· καὶ φόβον αὐτοῖς οὐκ ὀλίγον ἐνῆκε, μελλούσης ἀξιόχρεων ἐγγυητὴν ἀσφαλείας.

Ἀδελφός τις ἀρετὴν μαρτυρούμενος, εἰς ἅλατος ἐπέμφθη διακονίαν, ταῖς δὲ τοῦ πονηροῦ κατὰ τῶν τοιούτων ἐπιβουλαῖς καὶ τοῖς ἐκείνου πιθανοῖς δελεάμασι, παρακερδαίνει τι τῆς τούτου τιμῆς, ζημιοῦται μᾶλλον ἐσχάτως, ὅσα καὶ ψυχῆς ζημία. Τοῦτο τοίνυν Συμεὼν ἀπὸ μακρόθεν εἰδὼς, τοῖς μαθηαῖς ἀπαγγέλλει· εἶτα μεταστέλλεται πρὸς ἑαυτὸν έπανελθόντο τὸν ἀδελφὸν, ἐλέγχει τὸ γεγονὸς, ἐπιτιμᾷ τῆς κλοπῆς· ἔπειτα μέντοι δέχεται τὴν ἐξομολόγησιν, δίδωσι τὴν ἄφεσιν, ἐπάγει τὴν θεραπείαν. Ἀνῆλθον τινές ποτέ τῶν Ἰσμαηλιτῶν κατὰ προσκύνησιν τοῦ Ἁγίου· συνέβη δὲ τὴν τούτων ἡμίονον ἀπολυθεῖσαν, καὶ πρός τινα τοῦ ὄρους κρημνὸν ὑποκαταβᾶσαν, προσδέσει τοῦ ῥυτῆρος περί τινα ὕλην (οἷα φιλεῖ πολλάκις αὐτομάτως γίνεσθαι) τῇδε ἀποληφθῆναι. Ὁς οὖν πολλὴν αὐτῆς θέμενοι ζήτησιν, ἀλλὰ καὶ εἰς τρίτην ἑξῆς ἡμέραν οὐχ οἷοί τε γεγόνασιν ἀνευρεῖν, προσίασι τῷ Μεγάλῳ, ἀλύοντες καὶ τὰς ψυχὰς σφόδρα διαπονούμενοι. δὲ, καθάπερ ὁρῶν οἷ προσδέδετο αὕτη, καλέσας δύο τῶν μαθητῶν, ἐκέλευσε ἐκεῖ γενομένους, καὶ τὴν ἡμίονον λύσαντας ἀνασώσασθαι τοῖς δεσπόταις, Ὅπερ οὖν ταύτῃ καὶ γεγονὸς, ἀπολαβόντες αὐτὴν ἐκεῖνοι, πρὸς τὴν ἑαυτῶν ἐπανήεσαν, θαῦμα τὸν ἄνδα ποιούμενοι.

[179] [Tormina aliaque patiens sanatur,] Senex quidam, cultor vineæ, ex loco, qui Sambus dicitur, colendis vitibus navans operam, putabat ab uxore sua se vocari, ac repente eo conversus, uxorem nullam videt, phantasma quippe dæmonis quoddam erat, mulierem domi manentem probe simulantis: at ipse visceribus distorqueri cœpit, quæ importabile adeo ac miserabile onus facta erant, ut ipsa genua subsiderent. Igitur laboribus atque ærumnis impar, ad S. Symeonem adductus, ante columnam misere volutabatur: quod factum fuerat, non verbis magis quam lacrymis ubertim per terram fluitantibus, enuntians, atque calamitatis suæ levationem precabatur. Cui surgens Sanctus, Vade, inquit, donec superato fluvio, adversum conscenderis montem; & da gloriam Deo per me. Is autem verba hæc in terra bona, veluti semen quoddam, cordis sinu excipiens, cum jam in montem ex opposito sirum enixus esset, ad viri Dei columnam conversus; manibus, simul cum spe & corde in cælos levatis, genibus ac vultu in terram dejectis, Deum per mediatorem Symeonem pro liberatione deprimentis se mali invocabat. Et continuo (quis auditione tanti miraculi non obstupescet?) tumor ille immensus evanuit, omnibus ipsius membris recte ac congruenter naturæ se habentibus. Quotquot itaque conscii calamitatis illius fuerunt, ii nempe omnes qui manum adjutricem admoventes ipsum in montem transtulerant, eosdem prodigii quoque conscios fecit; cumque monstrasset quo pacto malis exemptus esset, simul ad Sanctum redierunt, simul beneficium confessi agnoverunt.

[180] Magna quidem & mirabilis, scio, accidit piis auribus hæc narratio, habet tamen etiam supparem illam, quæ sequitur. Alius quidam, [Alius, similia patiens,] Cæsareæ Cappadociæ oriundus, a re familiari affatim nec minus a generis nobilitate in instructus; iisdem quibus superior torminibus ventrisque tumore afflictabatur; jamque substantia omni in medicorum artem expensa, aliud nihil emolumenti ceperat, quam quod didicerit, curationem humanam esse supervacaneam, ideoque ad divinam divini hujusce viri opem confugerit. Eo itaque cum advenisset; preces, gemitus, lacrymas, & si quid præterea est quod commiserationem ciere piis animabus possit, pro incolumitate & dolorum depulsione exhibebat. His vero Symeon ad miserandum motus; versus illam misericordiam oculos sustulit, quæ quidquid petimus semper tribuit: sentiensque diviniorem quamdam in se gratiam; Ascendens, inquit, appropinqua mihi. Qui cum jussa mox capescens, jamque proxime Sanctum veniens (quis Domini misericordias cantabit?) illico persanato morbo incolumis adstaret; Symeon, animadversis jam & repentina hominis sanatione, & gravi quasi adhuc patientis sensu, ait illi, vultu atque ore renidenti: Mi homo, sanatus es. Nequaquam, Sancte Dei, ait alter flens atque ingemiscens, sed extrema quædam necessitas me premit, facitque ut mors mihi longe gratior tali vita sit. Tum Sanctus tacite subjiciens; [similiter curatur, etiam antequam novit.] Scrutare, inquit temetipse, & comperies ex toto convaluisse. Cum autem is manu periculum ejus rei fecisset, se incolumen reperit, tubere omni omnino emollito & depulso. Cum igitur nihil quidquam, quod a natura alienum esset, deprehenderet; æstu animi repletus ac vertigine (quod non modo repentini luctus, verum etiam gaudii excessus non raro consuevit efficere, cum re quapiam inexpectata calor cordis contrahitur, & corporis operationes velut emortuæ desinunt) repletus, inquam, stupore ob rei non opinatæ admirabilitatem, prope fuit ut corrueret, nisi quidam præsentium injectis manibus prohibuissent.

[181] [Invidus Frater redarguitur.] Nec minor omnes, qui tanti prodigii spectatores adstabant, stupor incessit. Unus Angulas, jam pridem dæmonis ad mala perpetranda instrumentum, e media turba proclamans; Tumor quidem, inquit, abiit, ut videmus: verum quid tantus iste pellis sinus? quid si tumore denuo compleatur? Me enimvero non mediocriter solent talia scandalizare. Pro comperto autem habens Magnus Symeon, tentationem esse invidi hostis nostri, per os miseri istius loquentis, insufflavit in impudentem, utque inimici potestatem ab eo repelleret; Qui, inquit, mollescere atque evanescere fecit tumorem tantum, nonne idem possit quoque pellem colligere ac contrahere denuo? Atque ille quidem sic impetum antiqui hostis etiam tunc repressit: nos vero ad reliqua pertexenda convertimur.

[182] Quidam monachus Laodiceæ Syriæ inclusus, diuturnioris clausuræ ac solitudinis perpetuæ tædio, meditabatur aditum ad S. Symeonem, [cella egressus contra suasionem Symeonis,] veluti occasionem non minus quieti opportunam: jamque significaverat quam ardenti desiderio tenererur, ipsum adorandi, quodque in procinctu ad iter staret. Sed ille in pusillanimitatem incidisse eum neutiquam ignorans, respondit: Nec pium est nec decet, si desinat quis Deum adorare in aula sancta sua, qualis est cella monachi, virtutum omnium splendore refulgens ac referta, veniatq; ad hominem adorandum. Expecta: Dominum, inquit David; & custodi viam ejus. [Ps. 36, 34.] Hæc tum quidem inhibuerunt monachum: verum paulo post, prædominante eadem animi perturbatione, exiit, [in fornicationis peccatum incidit,] relinquens non solum quietem suam atque claustrum, sed in fornicationem quoque, heu me! incidens, casu quibus non lacrymis, quibus non planctibus digno!

[183] Deinde tamen Sancti aspectum subiit, nullam vel tenuissimam (qualia maligni spiritus artificia! qualis verecundia ad confitendum malitiam suam, humanis mentibus ingenita!) peccati sui faciens mentionem, sed indesinenter plorans, quod pristina quiete excidisset. Verum Sanctus, interioribus oculis abscondita perspiciens, ac tertia peccati macula monachum emundandi cupidus; Non ego tibi compatior, inquit, quod claustri tui muros perfregisti (quoniam facile tibi est postliminio reverti, ac reverso intrare) sed quod animæ tuæ propugnaculo destructo, [cui scelus occultum detegit Sanctus] captivus ab hoste abductus (pudor) in fornicationem prolapsus sis. Perculerunt hæc monachum pariter ac confuderunt; tum propter libertatem reprehendendi illa quæ ipse putabat clam facta; tum propter tetram ignominiæ notam quam sibi ipse inusserat infelix: prostravitque se pronus, quantum potuit, ac calenti oculorum imbre terram irrigavit; tempus quoque quo lapsus fuerat indicans, dictitabat, [ac veniam impetrat.] quintam illam post casum agi diem; obsecrabatque liberari a Sancto, jam præda hosti factus. Quo oratione & crucis signo ipsum muniens, insuperabilem deinceps hosti fecit; fecit etiam circumspectiores discipulos suos, hoc exemplo admonitos, nihil, licet in occulto factum, non exploratum esse Symeoni.

[184] Et hoc quidem demonstrat, quod procul remota Symeoni velut ante oculos gesta atque præsentia exhiberentur: sed oratio nostra vult alia quoque, ejusdem cum jam dicto virtutis & efficaciæ adjungi. [Deficienti in via absens per suos opem fert.] Accidit, tempore quo fruges maturæ sunt, quemdam hominem se ad montē mirabilem conferre, tempestatisque ardore & acclivitate viæ excitata sitis vehementia deficientem, humi concidere & tantum non animo linqui. Jamque tempus erat quo vespertinæ canuntur preces, quas Sanctus pro more suo cum discipulis Deo persolvebat; cum duos illorum ad se vocatos jubet, accepto pane & aqua, via montis consueta descendere, inventuros quemdam in terram prostratum, vix spirantem animo deficiente: hisce fractas ipsi vires restituendas. Verum festinato opus est, inquit, ne mors prævertens auferat pauxillum, quod superest, spiritus. Illi autem currentes ut sibi mandatum erat, reperiunt jacentem in via hominem, jam tantum non mortuum. Tollunt ergo eum, atque in partem monasterii inferiorem portant: ubi vix tandem abiturientem spiritum retinere, viresque revocare potuerunt.

[185] Carbonibus aliquando deficientibus in monasterio, contulerunt vesperi inter se capita & sermones admodum anxii Fratres: [Carbonibus deficientibus, prædicit cras adferendos.] quibus Symeon: Nolite, inquit, solliciti esse; adveniet quippe luce crastina tantus carbonum numerus, quantus usibus monasterii sufficiat: nam virum quemdam prospicio rusticanum, duos mulos huc agentem, ejusmodi quos vultis carbones bajulantes. Talia ille sub noctis exordium discipulis: postera vero luce vit ille advexit quæ prædixerat Sanctus. Præceperat aliquando suis, ne quem omnino secularem hominem convenirent, neque colloquia ulla aut sermones cum iis miscerent, nifi in gravissima necessitate; tunc vero etiam non immorandum diu, sed præciso sermone discedendum quam mox; ut noctes atque dies divinis psalmis ac legibus meditandis transigentes, [cognoscit & redarguit illicita colloquia.] seduli præscriptarum regularum observatores forent. Aliquando igitur, cum Sanctus ad inferius monasterium accessisset propius, visus sibi est audire aliquos talia cum secularibus loquentes, qualia non licebat per data præcepta. Accersens igitur illos, examinansque & rem & tempus, factum comperit, sicut spiritualibus oculis a se visum fuerat: id quod non levem incussit discipulis timorem, fide dignum majoris in futurum cautelæ vadem.

[186] Frater quidam, virtutem professus, missus forte ad divendendum salem, insidiis diaboli, [Videt absentis cujusdam inobedientiam.] talia currantibus infestioris, falsisque persuasionibus speciem veritatis præferentibus inductus, aliquid justo amplius lucri, aut potius multum damni fecit, si animam spectes. Quod cum S. Symeon eminus cognosceret, discipulis quoque manifestavit: deinde accersit Fratrem illum jam reducem, ad se: arguit factum, reprehendit fraudem, tum excipit confessionem, remittit peccatum, restituit sanitatem. Advenerunt aliquando Ismaelitæ quidam adoraturi Sanctum; cum accidit, solutam eorum mulam per quoddam montis præcipitium descendere, atque adhærescente fræno (ut fieri non raro sponte assolet) ad arboris truncum, ibidem retineri. [Mula perdita, quo loco sit, indicat.] Quam cum diligenti ac triduana etiam inquisitione deprehendere non possent; adeunt Sanctum, mœrentes pendentesque animis. Is autem, quasi videret ubi alligata esset mula, vocatis duobus discipulis imperavit, eo ut contenderent, solutumque animal dominis restituerent incolume. Quod ita factum est. Illi autem cum recepta mula ad sua reversi sunt, prodigiosum illum esse hominem prædicantes.

CAPUT XXIV.
Varia prævidet ac prædicit Symeon.

Σχολαστικός τις ὄνομα Ἰωάννης, ἀνὴρ εὐσεβὴς, καὶ τῇ τῆς ζοῆς πηγῇ τῷ τοῦ Θεοῦ δηλαδὴ φόβω τρυφῶν, ἔκ τινος μὲν ὁρμώμενος κώμης τῶν ὑπὸ τὴν Ἀντιόχου κειμένων, κατ᾽ αὐτὴν δὲ τηνικαῦτα τὴν πόλιν διάγων, παρὰ τὸν Συμεὼν ἀνελθὼν, τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν ἐκοινοῦτο· ὡς ἄρα μέλλοι Δομνῖνος ἱερώτατος Πατριάρχης αὐτὸν τῆς τῶν Πρεσβυτέρων ἀξιῶσαι χειροτονίας. καὶ παρὰ τὴν βασιλίδα πόλιν κατὰ δή τινα χρείαν τῶν ἀναγκαίων ἐκπέμψαι, ταῦτ᾽ ἔλεγε, καὶ ὅτι τὸ Θεῷ δοκοῦν ᾔτει μαθεῖν. δὲ τῷ πνεύματι πεποιθότως ὑπολαβὼν, καὶ δῆλα τοῖς αὐτοῦ ὀφθαλμοῖς καθίστη τὰ ἔμπροσθεν· Ἄπιθι, ἔφη, ἀφιέρωσαι γὰρ ἤδη τῷ ὑψηλῷ παρὰ Θεοῦ θρόνῳ τῆς Κωνσταντινουπολιτῶν Ἐκκλησίας, παρὰ σαυτῷ κείσθω μόνῳ, ἄχρις ἂν καὶ τοῖς ἄλλοις ἐκ τοῦ τέλους γνώριμον γένηται· εἶτα καὶ ὁποῖον αὐτὸν εἶναι δέον παρῄνει, καὶ ὄσα τοσούτῳ ἀξιώματι πρέποντα εἴη.

δὲ ταύτῃ τὸν Ἅγιον συγκαταβάντα ἰδὼν, καὶ ὅστις Ἰουστινιανῷ διάδοχος ἔσται τῆς βασιλείας (οὂτος γὰρ τὰ Ῥωμαίων τηνικαῦτα σκῆπτρα διεῖπεν) ἠξίου μαθεῖν. Καὶ ὃς, φυλακὴν αὐτῷ τοῦ μυστηρίου πρότερον ἱκανῶς παραγγείλας, Ἰουστῖνος ἔφη. μὲν οὖν παρὰ τοῦ θείου Συμεὼν ταῦτα μαθὼν, καὶ ταῖς αὐτοῦ εὐχαῖς ἐφοδιασθεὶς καθοπλισθεὶς, ἀσμένως τε τὴν τοῦ Πρεσβυτέρου χειροτονίαν δεξάμενος, προθύμῳ ποδὶ παρὰ τὴν βασιλίδα πόλιν ἐχώρει. Ἐν αὐτῇ δὲ γενομένῳ, πρὸς μὲν τοὺς ἄλλους ἀπόῤῥητα ἦν ἅπερ τοῦ Θεοῦ θεράπων Συμεὼν προειρήκει, πρὸς δὲ τὸν Ἰουστῖνον (οἷα τὰ τῆς ἀνθρωπίνης μικροψυχίας, φιλαυτίας!) ἵν᾽ εὔνοιαν ἑαυτῷ παρ᾽ ἐκείνου πάντως μνηστεύσηται, σπουδὴν ἔθετο γνωρισθῆναι, καὶ μόνος μόνῳ συγγεγονὼς τὰ τῆς προῤῥήσεως ἀπεκαλύπτει. Ἐξ ἐκείνου τοίνυν, μὲν Ἰουστίνῳ φιλιωθεὶς, οἷα καὶ τὰ πρὸς ἡδονὴν εὐαγγελισάμενος, παρ᾽ αὐτῷ τὰ πολλὰ διῃτᾶτο· οὐ πολλῶ δὲ ὕστερον, ἐξωθεῖται μὲν τοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως θρόνου Εὐτύχιος, ἀντεισάγεται δὲ αὐτὸς Σχολαστικὸς Ἰωάννης, Ἰουστινιανὸν τοῦ Θεοῦ πάντως ἐπὶ τὴν ψῆφον κινήσαντος. Ἰουστινιανοῦ δὲ μετὰ ταῦτα τὸν βίον ἀπολιπόντος, εἰς Ἰουστῖνον τὰ τῆς ἀρχῆς μεταπίπτει, ὡς ἕκαστα πόῤῥωθεν τῷ Συμεὼν σαφῶς προηγόρευτο.

Ἰουστῖνος μὲν οὖν, οἷα προειρημένον ὑπὸ τοῦ Συμεὼν ἐπιβήσεσθαι τῆς βασιλείας αὐτὸν, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ εἰς τέλος ἐκβεβηκὸς, τοσαύτῃ πρὸς αὐτὸν ἐχρῆτο πίστει καὶ ψυχῆς διαθέσει, ὅσην τὸν τηλικαύτης παρ᾽ αὐτοῦ τυχόντα προφητείας εἰκὸς, ὥστε καὶ θυγατρὸς ὑπὸ δαίμονος αὐτῷ δεινῶς βασανιζομένης, πρὸς μὲν τοὺς ἄλλους δι᾽ αἰσχύνης τῷ Βασιλεῖ τῷ τῆς παιδὸς εἶναι πάθος, γράμμασι δὲ τούτου μυστικοῖς δεηθῆναι, ὥστ᾽ ἐπινεῦσαι ταύτην παρ᾽ αὐτὸν κομισθῆναι, ὅπερ ταυτὸν τῷ Βασιλεῖ καὶ τῆς θεραπείας τὴν παῖδα τυχεῖν ἐνομίζετο· ᾔδει γὰρ ἐκ τῆς περὶ τοὺς ἄλλους τῶν τοῦ ἀνδρὸς θαυμάτων φιλοτιμίας, ὡς οὐ δὲ αὕτη διακενῆς ἀναστρέψει. Τὸν δὲ, μηδὲ μικρὸν ἐπισχόντα (καὶ σκοπῶμεν τὴν ἐν αὐτῷ χάριν ὅση) Θάρσει, Βασιλεῦ, εὐθὺς ἀντιγράψαι, καὶ Θεῷ χάριτας ὁμολόγει τῷ εὐεργέτῃ, ἴαται γὰρ ἀπὸ τῆς πληγῆς θυγάτηρ. Ὅπερ συμβαῖνον ἀπὸ τοῦ τέλους εἶχε τῷ γράμματι καὶ τὸ πρᾶγμα, ὁμοῦ τε γὰρ τὴν ἐπιστολὴν Βασιλεὺς δέδεκτο, καὶ τῆς τοῦ δαίμονος ἐπηρείας παῖς ἀπήλλακτο.

Τοῦ δὲ αὐτοῦ τούτου Βασιλέως Ἰουστίνου νόσῳ περιπεσόντος, Ἰωάννης ὃν τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει πρόεδρον ἀπέδειξεν Ἐκκλησίας λόγος, πολλῇ μὲν τῇ πρὸς Ἰουστῖνον σχέσει, πολλῇ δὲ τῇ πρὸς τὸν Συμεὼν πίστει, καὶ τῷ μηδαμόθεν πεπεῖσθαι σαφῶς ἄλλοθεν τηλικαύτης οἷόν τε εἶναι βοηθείας τοῦτον τυχεῖν, ἐπιστέλλει τῷ Συμεὼν, ἀξιῶν δεηθῆναι πάλιν ἐκεῖνον Θεοῦ, ἀνεθῆναι τὸν Βασιλέα τῆς νόσου. δέ τινα τὰ περὶ αὐτὸν ὥσπερ οὐκ ἀγνοῶν, ἀντεπιστέλλει, μὴ δ᾽ ὁτιοῦν αὐτὸν προσέσθαι τῶν ἀπηγορευμένων Θεῷ, καὶ ταχεῖαν αὐτῷ τὴν ἴασιν ἥξειν. Τοῦ δὲ τῶν ἐκείνου ἐντολῶν οὐ δὲ βραχὺ φροντίσαντος, ἀλλά τινι ἑαυτὸν ἐκδεδωκότος, Τιμοθέῳ μὲν τὴν κλῆσιν, Ἑβραίῳ δὲ τὴν θρησκείαν, ἀνδρὶ τῷ μὲν δοκεῖν περὶ βίβλους ἰατρῶν καὶ τέχνην, τὸ δὲ ἀληθὲς γοητείαις ἠσχολημένῳ (σπουδὴ δὲ τοῦτο τῆς συνοίκου Σοφίας, οὐ φιλανδρίᾳ μᾶλλον μικροψυχίᾳ, διὰ φιλανδρίαν δὲ τάχα καὶ τῇ μικροψυχίᾳ χρωμένης) ὁρᾷ μεσούσης ἡμέρας Συμεὼν ἑαυτὸν τὴν βασιλίδα πόλιν καταλαβόντα, καὶ ὥσπερ ἐν τῷ παλατίῳ γεγονότα, καὶ τὰ παρὰ τοῦ Ἰουδαίου γεγενημένα θεώμενον, ἀχθόμενόν τε πρὸς ταῦτα, καὶ οἷον οὐκ ἀνεκτὰ ποιοῦντα· καὶ δῆλα τῷ Πατριάρχῃ καθίστη, καὶ τῷ Βασιλεῖ ὡς παρ᾽ ἐκείνου διαμαρτύρεσθαι, καὶ παρεγγυᾷν ἀποσχέσθαι τῶν τοιούτων ἠξίου.

Καὶ μὲν ἀπήγγελλεν, οὐ τῷ Βασιλεῖ ταῦτα μόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ συζύγῳ, ᾗ καὶ μᾶλλον ἐσπουδάζετο τὰ τοιαῦτα· οἱ δὲ τοσοῦτον ἐδέησαν ἀποσχέσθαι, ὅσῳ καὶ γυναῖκά τινα τῶν ἐγγαστριμύθων, αἳ ἀπὸ κοιλίας φωνοῦσι κενολογοῦσαι, ἐπεισήγαγον τῷ ἑβραίῳ, ἐφ᾽ ᾧ σαφέστερον παρ᾽ ἐκείνης αὐτῆς τὰ τῆς νόσου δηλαδὴ γνωρισθῆναι. Αἷς σκοτία μᾶλλον ἐκ μαντείας ἔσται, καὶ δύσεται ἥλιος ἐπ᾽ αὐτὰς, καὶ συσκοτάσει ἐπ᾽ αὐτὰς ἡμέρα, Μηχαίας περὶ αὐτῶν θεῖος καλῶς προηγόρευσεν. Ἐν τοσούτῳ δὲ ὄψις φαίνεται πάλιν ἑτέρα τῷ Συμεών· δὲ ἦν. Αὐτὸς μὲν τοῖς βασιλείοις αὖθις ἐπιδημῶν, καὶ τὸν Βασιλέα ὁρῶν, ἐν ᾧπερ εἰώθει τόπῳ τοὺς προσιόντας δεχόμενον· διανοιγέντας δὲ αὐτίκα τοὺς οὐρανοὺς, καί τινα θείαν ἐκεῖθεν δύναμιν κατελθοῦσαν, περιδύσασάν τε αὐτὸν τὴν βασιλικὴν ἐσθῆτα, τότε διάδημα τῆς κεφαλῆς ἀφελοῦσαν, Ἔσο πρὸς αὐτὸν φάναι τέως ἐνταῦθα πάσῃ γλώσσῃ διήγημα, ψεῦδος τὴν ἐλπίδα θέμενος, καὶ μὴ Θεῷ τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν ἐπιτρέψας, ἀλλὰ δαίμοσι μᾶλλον καὶ δαιμόνων ἐνεργείαις προσεσχηκώς· πρός τε τοὺς παρόντας Συμεὼν ἐν δάκρυσιν εἰρήκει καὶ καρδίας ὀδύνῃ· τῷ τε Πατριάρχῃ τὸν αὐτὸν ἐγνώρισε τρόπον, καὶ τοῦ μηκέτι πρὸς αὐτὸν περὶ τοῦ Βασιλέως προσθεῖναι· Οὐ πολὺ τὸ ἐν μέσῳ, καὶ φήμη κατὰ πάσης Ἠπείρου καὶ θαλάσσης ἐχώρει, διεφθάρται τὸν Βασιλέα τὰς φρένας, κατόπιν δὲ καὶ θάνατος εἵπετο.

Εὐξώμεθα περὶ τῆς κατὰ τὴν Ἀντιόχειαν Ἐκκλησίας, ἀδελφοὶ, φησί ποτε πρὸς τοὺς μαθητὰς ἱερὸς Συμεών· ἐδόκουν γὰρ τὸν Πρόεδρον αὐτῆς Δομνῖνον ὁρᾷν ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον ἀναβάντα, καὶ τῇδε τεθηκότα ἑαυτὸν, καὶ οἱονεὶ ῥέγκοντα, εἶτα ἐκεῖθεν καταβεβηκότα, καὶ δεξιᾷ τοῦ θυσιαστηρίου ἱστάμενον· τὸ μὲν οὖν πλῆθος, καὶ ὅσοι τοῦ βήματος ἀναμένοντες ἦσαν, εὐχὴν ἐπιτελεῖν τὸν ἄνδρα οἰόμενοι· καὶ τὸν μὲν, τῇ τοιᾷδε στάσει μέχρι τινὸς ἐπιμείναντα, Οἰχήσομαι φάναι πρὸς τὸν ἐμαυτοῦ κοιτωνίσκον· Παλαιστινοὺς δέ τινας μοναχοὺς τὴν θείαν ἐπιτελέσαι μυσταγωγίαν. Ἑξῆς δὲ καὶ τὴν λύσιν ἐπῆγεν, ὡς ἄρα τελευτήσει μὲν Δομνῖνος τὸν βίον, Μοναχὸς δέ τις τὸ γένος ἐκ Παλαιστίνης ἕλκων, εἰς τὸν ἐκείνου θρόνον ἀνενεχθήσεται· ὅπερ οὐκ εἰς μακρὰν ἠκολούθει, καὶ Δομνίνου τὸν βίον ἀπολιπόντος, Ἀναστάσιός τις Παλαιστηνὸς ἐπιβαίνει τοῦ θρόνου.

Ἦν τις φύλαρχος παρὰ Πέρσαις, ἀνὴρ κατὰ χεῖρα γενναῖος, Ἀλμούνδαρος ὄνομα, τὴν μὲν θρησκείαν ἕλλην, τὸ δὲ τοῦ σώματος μέγεθος γιγάντων οὐ πολὺ λειπόμενος· οὗ ἦν καθὼς ὕψος κέδρου τὸ ὕψος αὐτοῦ, καὶ ἰσχυρὸς ἦν ὡς δρῦς, εἴποι ἂν Ἀμὼς ἐπ᾽ αὐτῷ. Ὅς τὴν Ῥωμαίων συνεχῶς κατατρέχων, οἷα μή δ᾽ εἰς πόλεμον ἀντικαταστῆναι τῷ βαρβάρῳ τινὸς εὐχερῶς δυναμένου, οὓς ἂν αἰχμαλώτους λάβοι Χριστιανῶν, οὐδένα περὶ αὐτοὺς οἶκτον ᾔδει, ἀλλὰ τὰ πάντων ὠμότατα ἔδρα. Οὗτος βαρεῖ τηνικαῦτα στρατῷ τῇ Ῥωμαίων ἐπήει, ἀντεπεξῆγε δὲ τὰς δυνάμεις αὐτῷ καὶ Ἀρέθας, ὃς τῇ Ῥωμαίων στρατιᾷ τὰ πρῶτα τέτακτο. μὲν οὖν Ἀνατολὴ πᾶσα δεινῶς ὑπὸ δέους ἐσείετο· τῷ δὲ Συμεὼν τοιαύτη τις ἐδείκνυτο ὄψις, ὡς αὐτὸς τηνικάδε τοῖς μαθηταῖς ἐξηγεῖτο.

Ἐδόκει καθάπερ ἑαυτὸν ἐπί τινος λόφου βραχέος ἐν μεθορίῳ Περσῶν τε καὶ Ῥωμαίων γεγηνημένον ὁρᾷν, καὶ ὡς κατὰ μέσην τὴν παρεμβολὴν ἑστὼς εἴη, ἧς ἀφηγεῖτο Ῥωμαίοις Ἀρέθας· ἀντεπήει δὲ σὺν Ἀλμουνδάρῳ βαρβάρων πλῆθος ἀριθμοῦ κρεῖττον, καὶ ὅτι τὴν μὲν ὑπ᾽ Ἀρέθᾳ στρατιὰν καὶ μόνῳ τῷ ἰδεῖν δέος εἷλεν. Ὡς δὲ καὶ εἰς συμπλοκὴν ἤδη καὶ χεῖρας ἦλθον, οἵ τε περὶ Ἀρέθαν οὐχ ὐφίσταντο τὴν Ἀλμουνδάρου ὁρμὴν, θυμῷ μᾶλλον λογισμῷ μαχομένου· Ἔστη, φησὶ, πνεῦμα δυνάμεως ἐνώπιόν μου, πυρὸς σφαῖραν διακατέχον· καὶ θερμῶς ἐμοῦ δεηθέντος, ἔῤῥιψεν αὐτὴν ἐπὶ κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ αὐτίκα τὸν ἀλαζόνα καταβεβλήκει. Εὐθυμεῖν τοιγαροῦν λοιπὸν, τέκνα καὶ ἀδελφοὶ, ὡς τῇ πρὸς ἕω παρὰ Θεοῦ σήμερον ἐλευθερίας γεγενημένης. Εἴρητο τῷ ἀνδρὶ ταῦτα, καὶ ὀλίγων ἡμερῶν εἴσω ἀφικνεῖται τῇ Ἀντιοχίᾳ τὰ εὐαγγέλια, τοῖς ὑπὸ τοῦ ὁσίου Συμεὼν εἴρημένοις οἱ περὶ αὐτὸν συμβαλόντες, εὗρον κατὰ ταυτὸν, οὐ τῆς ἡμέρας μόνον, ἀλλὰ καὶ ὥρας, καθ᾽ ἣν ταῦτα προειρήκει γεγενημένα. Ἔπειτα μέντοι καὶ στρατιῶται παρ᾽ αὐτὸν ἐκ τοῦ πολέμου φοιτῶσι, τά τε περὶ τοῦ λόφου καὶ τῆς τῶν βαρβάρων συμβολῆς ἀπαγγέλλοντες, καὶ ὅτι φανερᾶς τύχοιεν ἐκ Θεοῦ ῥοπῆς πρὸς τὴν τοῦ βαρβάρου καταστροφὴν ταῖς ἐκείνου πρεσβείαις, οἳ καὶ παρέμειναν αὐτῷ διὰ τέλους, ὅλους ἑαυτοὺς τοσαύτης χαριστήρια σωτηρίας προσενέγκοντες.

Ἀντιοχεύς τις Θεόδωρος ὄνομα, δαίμονι ὀλεθρίῳ κατειλημμένος, παρὰ τὸν Ἅγιον ἀνελθὼν, ἐδεῖτο αὐτοῦ θερμότατα πρὸς τὴν ἴασιν. Τοῦ δὲ οἴκαδε πορείαν αὐτῷ παραγγείλαντος, Ἐκεῖ γάρ φησιν ἡμᾶς ἐπὶ τῆς ἑαυτοῦ κλίνης ἀναπαυσάμενος ὄψει, οὐδὲν πλέον ἐκεῖνος προσθεὶς, ὡς εἶχεν εὐθὺς ἐπανήει. τε τοίνυν κατὰ τὸν ποταμὸν ἐγεγόνει, ὑετοὶ μὲν ῥαγδαῖοι καταῤῥαγέντες τῷ Μέλαντι, τοῦτο γὰρ ποταμὸς ἐκαλεῖτο, τὸ ῥεῖθρον ηὔξησαν. δὲ τοσαῦτα τῷ ῥήματι τοῦ Συμεὼν θαῤῥεῖν ἔχων, οὕτω μᾶλλον αὐτὸ πληροῦν ἐπειγόμενος, τὸ μέν τι διὰ τὴν ἐντολὴν ἐκείνου, τὸ δὲ πλεῖστον ἐπιθυμίᾳ τῆς θεραπείας, ὡς μὴ δὲ τοῦ ποταμοῦ μεγάλου ῥυέντος, μή δὲ ὀξεῖ φερομένου τῷ ῥείθρῳ φείσασθαι, διαβαίνειν αὐτὸν ἐπειρᾶτο.

Καὶ μὲν ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ παρασυρεὶς, ἐν ἐσχάτῳ καθειστήκει κινδύνου· ἐν τούτῳ δὲ τὴν πρὸς τοὺς μαθητὰς ὁμιλίαν Συμεὼν ἐπικόψας (ἐτύγχανε γὰρ τὰ πρὸς σωτηρίαν αὐτοῖς τηνικαῦτα διαλεγόμενος) εὐχῆς εἴχετο μᾶλλον, εἶτα φαιδροτέρᾳ πρὸς αὐτοὺς ὄψει τὰ περὶτοῦ ἀνδρὸς διεξήει, ὅπως τε τοῦ ποταμοῦ πολλοῦ ῥέοντος τολμήσειε τὴν διάβασιν, καὶ ὅπως ἔργον ἤδη τῆς ἐκείνου φορᾶς γινόμενον, ἔδοξεν αὐτὸς λαβόμενος τῆς χειρὸς ἐξελκύσαι. μὲν οὖν κατ᾽ ἐκεῖνο τῆς ὥρας τῷ ἀνδρὶ συμβαίη τοῖς μαθηταῖς, ὅσα καὶ παρὼν καὶ σαφῶς ἕκαστα ὁρῶν, ἐξηγεῖτο· δὲ περὶ λύχνων ἁφὰς ἀνασωθεὶς εἰς τὸν οἶκον, τῇ κλίνῃ τε προσανακλιθεὶς, ὁρᾷ παραχρῆμα τὸν Συμεὼν, φοβερὸν οἷον τῷ δαίμονι προσιόντα, καὶ χαλεπὰς αὐτῷ βασάνους ἐπάγοντα. μὲν οὖν νὺξ ἐκείνη πᾶσα πικρόν τι καὶ γοερὸν ὀλολύζοντα τὸν ἄθλιον εἶχε, καὶ Ἤδη ἔξειμι λέγοντα, ὡς δὲ καὶ τέλεον ἀπελήλατο, ἐπᾴνεισι πρὸς τὸν Ἅγιον ἀνὴρ, τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν ἀπαγγέλλων, ὅπως οὐκ ἐπὶ τῆς κλίνης μόνον αὐτῷ παραδόξως ὀφθείη, ἀλλὰ κᾂν τῷ ποταμῷ πρότερον· ἐνταῦθα μὲν χαλεποῦ δαίμονος ἀπαλλάξας, ἐκεῖ δὲ χαλεπωτέρου κινδύνου ῥυσάμενος, καὶ δοὺς τοῦ αἰτηθέντος οὐδὲν ἧττον, ὅτι μὴ καὶ μᾶλλον τὸ ἀπροσδόκητον.

Κοιμωμένων ἀδελφῶν ἐν ἀγρῷ ποτε τῆς κατωτέρω μονῆς, ἑτέρων δὲ μέσας νύκτας ἐξομολογήσασθαι Θεῷ περὶ τὸν Συμεὼν ἀθροισθέντων, Ὁρᾶν φησιν ἐδόκουν ἐκεῖνος λεοπάρδαλιν ἐξορμηθεῖσαν τοῦ φωλεοῦ, καὶ πρὸς κεφαλῆς ἑνὸς τῶν ἐν ἀγρῷ ἀδελφῶν ἐφεστῶσαν, ὥστε διασπασαμένην αὐτὸν, τοῦ αἵματος ἐμφορηθῆναι καὶ τῶν σαρκῶν, καὶ ὡς ἐγὼ δι᾽ εὐχῆς εἴην, ἀποσοβῶν τὸ θηρίον. Ταῦτα τῷ μὲν Συμεὼν, διήγημα πρὸς τοὺς μαθητὰς ἦν· ἠτελεῖτο δὲ εἰς ἔργον τῷ κοιμωμένῳ, καὶ διυπνισθεὶς, ὁρᾷ πρὸς κεφαλῆς τὸ θηρίον. Οὐκ ἔχων τοίνυν ὃ, τι καὶ δράσει τῷ ἀθρόῳ τοῦ κινδύνου καὶ παρελπίδα, τὴν ἕτοιμον αὐτίκα καὶ ἄμαχον δύναμιν, τὸ τοῦ θείου Συμεὼν ὄνομα, καὶ τὴν ἐκεῖθεν συμμαχίαν ἐπεκαλεῖτο· ὃς α;ὐτῷ καὶ παραχρῆμα ὀφθεὶς ἀπελαύνει τὸν θῆρα. μὲν οὖν ἀδελφὸς ἤδη περὶ ὄρθρον ἀνέβη παρὰ τὸν στύλον, θαύματος γέμων, καὶ σὺν ἐκπλήξει ἀφηγούμενος ἅπερ ἴδοι· εὑρίσκει δὲ τοὺς λοιποὺς μείζονι θάμβει κατειλημμένους, ὅσω τὰ εἰς αὐτὸν γεγονότα φθάνοντες μᾶλλον αὐτοὶ διεξήεσαν. Οὕτως θεῖος Συμεὼν παχύτητα πᾶσαν καὶ σχέσιν ὑλικὴν ὑπεραναβὰς, τῇ τε μακαρίᾳ φύσει ἑαυτὸν ὡς ἐνῆν συνάψας καὶ οἰκειώσας, πολλὰ καὶ τῶν μελλόντων προβλέπειν, τῶν τε ἀπὸ μακρόθεν διορᾷν ὡς παρόντα ἠξίωτο. Ὥρα δὲ ἤδη καὶ πρὸς τὰ ἑξῆς μεταβῆναι.

Ἀνήρ τις τῶν ἐν ταῖς οἰκοδομαῖς τῆς πόλεως λατομούντων, τὸν εὐώνυμον ὀφθαλμὸν δαίμονος ἐπηρείᾳ πεπηρωμένος, τὸ μίσθωμα τοῦ τῶν χειρῶν πόνου διασεσύλητο· ὃς τὰ μὲν ἄλλα παχὺς ἦν τις καὶ ἀγροικίας, τὴν δὲ πρὸς τὸν Ἅγιον πιστιν καὶ μάλα ἔῤῥωτο. Οὗτος τῷ Συμεὼν προσελθὼν, πολὺς ἦν ῥίπτων κατὰ γῆς ἑαυτὸν, καὶ τὴν τοῦ χρήματος ἀπώλειαν ὁδυρόμενος. δὲ μόλις αὐτὸν ἀναστήσας, ἐγγίζειν ἐκέλευσεν· ὡς δὲ καὶ τὸν ἄμαχον αὐτῷ καὶ δεσποτικὸν ἐπιβάλοι τοῦ σταυροῦ τύπον, ἠλάλαζεν αὐτίκα τὸ πνεῦμα, καὶ τὸν ἄνθρωπον μικροῦ διεῤῥήγνυ, καὶ ἀπολυθῆναι τούτου ἐδεῖτο. Καὶ τὸ μὲν εὐθὺς ἐπιτιμηθὲν ἀπελαύνεται· τῷ δὲ τοῦ πάσχοντος ὀφθαλμῷ κρεῖττον κατ᾽ ἐλπίδα τὸ φῶς ἀποδίδοται, ὡς εἶναι τοῦ αἰτηθέντος μεῖζον παρὰ πολὺ τὸ δοθὲν, καὶ πάρεργον αὐτὸν κατὰ τὸν Σαοὺλ, εἐ καὶ βασιλείαν εὑρεῖν, ἀλλ᾽ ὀφθαλμοῦ φῶς, καὶ βασιλείας πολλῶ τιμιώτερον. μὲν οὖν θεραπείας τοιαύτης τυχὼν, οὕτως ὑπο τοῦ θαύματος καταπέπληκτο, ὡς καὶ φωνὴν αὐτὸν ἐπιλελοιπέναι· ἠρέμα δὲ πρὸς αὐτὸν Συμεὼν, Τὸ φῶς, ἔφη, τοῦ χρυσίου πολὺ διαφέρει· εὐχαρίστει τοίνυν Θεῷ τῷ τὰ μείζω χαρισαμένῳ, καὶ δυνατὸς αὐτὸς παρέξεσθαι καὶ τὸ ἔλαττον· πορεύου τοιγαροῦν ἐχόμενος τῆς πρώην εὐθύτητος, καὶ οὐκέτι παρόψεταί σε, ἀλλὰ ταχὺ καὶ τὸ χρυσίον εὑρύσεις. Καὶ μὲν ἐπανήει χαίρων, οὐχ οἷς εὖ τηνικαῦτα πεπόνθοι μόνον, τῇ τε τοῦ δαίμονος ἀπαλλαγῇ δηλαδὴ, καὶ τῇ τοῦ ὀφθαλμοῦ παρ᾽ ἐλπίδα ῥώσει, ἀλλὰ καὶ οἷς ἐπαγγελίας τῆς τοῦ χρήματος εὑρέσεως τύχοι· καὶ τὴν οἰκίαν καταλαβὼν, φῶς ὥσπερ αὐτοῦ τοῖς ὀφθαλμοῖς τοῦτο δεύτερον, ἐπί τῆς κλίνης εὐρίσκει, ἐπεὶ καὶ τῆς τυφλώσεως αὐτὸν οὐδὲν ᾗττον τοῦ χρυσίου στέρησις διὰ πενίαν ἐλύπει.

Γυνή τις ἐκ τῆς Ἀντιόχου τὴν οὐσίαν ἀποσεσύλητο· αὕτη δρομαία παρὰ τὸν στύλον ἐλθοῦσα, ὅπου καὶ τῆς συμφορᾶς εὑρεῖν ἐνόμιζε λύσιν, ἐπεὶ καὶ πίστεως εἰς τὸν Ἅγιον εἶχε διαφερόντως, τὸ γεγονὸς ἀπεκλαίετο· πρὸς ἣν θεῖος ἀνὴρ, Κακοῦργος μὴν ὑφείλετο ταῦτα, ἔφη, ἀλλὰ πορεύου μηδὲν ἀθυμοῦσα, τουναντίον μὲν οὖν καὶ πεποιθυῖα μᾶλλον, ὡς οὐ τῆς εὑρέσεως αὐτῶν ἀστοχήσεις. δὲ τῷ τοιαῦτα τῆς προφητείας ἐκείνης ἀκοῦσαι γλώττης, καὶ λέγειν ἀσφαλῶς τὸ μέλλον ἠξιωμένης, εὑρηκέναι ἤδη τὰ ἀπολωλότα, καὶ παρ᾽ ἑαυτῇ νομίσασα ἔχειν, οὕτως ἐπανήει χαίρουσα, καὶ μερίμνης ἐπ᾽ αὐτοῖς τὴν ψυχὴν ἐλευθέρα. Τῶν οὖν γειτόνων ὅτι ποτὲ ἄρα περὶ αὐτῶν Ἅγιος εἰρήκει πυνθανομένων, καὶ μάλιστα τοῦ τῆς κλοπῆς αὐτουργοῦ, ᾧ καὶ μᾶλλον αὐτῶν μέλον ἦν, γειτόνημα γὰρ τῇ γυναικὶ καὶ οὗτος οὐ χρηστὸν ἐτύγχανεν ὢν, ἐκείνη ταῖς τοῦ Συμεὼν ἐπαγγελίαις ὡς ἤδη γεγενημέναις ἐπιθαῤῥοῦσα, Εὕρη ἔλεγε καὶ τὰ ἐμὰ, κᾀν τῷ ἐμῷ πάντα νῦν ἀπόκειται ταμιείῳ. μέν τοι τὰ κλέμματα ἔχων, παρ᾽ ἑαυτῷ κεῖσθαι ταῦτα μᾶλλον εἰδὼς, ὅσῳ περιεργότερον ἐπυνθάνετο, τοσούτῳ πλέον ἦν διαχλευάζων καθ᾽ ἑαυτὸν τὸ πρᾶγμα καὶ μυκτηρίζων, καὶ σαφῆ τιθέμενος γέλωτα, ἀλλ᾽ εἰς μανίαν εὐθὺς μυκτὴρ μετεβάλλετο, καὶ διαπετῶν ἦν ἄθλιος τὰς χεῖρας καὶ δάκνων, καὶ ἀλαλάζων, τήν τε κλοπὴν ἐξομολογούμενος, ὅπου τὲ τὰ φώρια εἴη μηνύων, καὶ ὅσα μῶν δαιμονώντων οὐδενὸς ἀπεχόμενος. Τὰ μὲν οὖν κλέμματα ἠνέχθη πάντα τῇ γυναικὶ, οὐχ τηνικαῦτα μόνον, ἀλλ᾽ ὅσα καὶ πρώην ἀπολωλέκει. δὲ ταῦτα συλήσας ὑπέμενε δαιμονῶν, καὶ δίκας ὥσπερ τοσαύτης ἀδικίας ἐκτίνων· ἕως ἔλεον αὐτοῦ λαβόντες, οὐχ ὅσοι παρόντες ἦσαν, ἀλλὰ καὶ αὐτὴ σὺν ἐκείνοις τὴν κλοπὴν ὑποστᾶσα, κοιναῖς πρὸς Θεὸν καὶ τὸν ἔλεγχον τοῦ κακοῦ Συμεὼν ἐχρῶντο λιταῖς, κοινοῖς δάκρυσιν· οἷς αὐτίκα καὶ τὸ αἰτηθὲν ἠκολούθει, καὶ τοῦ δαίμονος πάσχων ἀπήλλακτο, κοινὸν παίδευμα πᾶσι πρὸς ἀποφυγὴν κακίας γεγενημένος.

Ἐλυμαίνετό τις σῦς ἐκ δρυμοῦ τοὺς ἀγροὺς τῆς κάτω μονῆς, καὶ εἰς ἀμηχανίαν κομιδῇ τοὺς μοναχοὺς περιίστη· προσελθόντες τοίνυν τῷ ἱερῷ Συμεὼν, ἐδέοντο τοῦτον ἐκ τοῦ μέσου γενέσθαι. δὲ, Τοῖς ἐξ ὅλης ἰσχύος, ἔφη, τὸν Θεὸν ἀγαπῶσιν ὑποτέτακται πάντα, ὡς καὶ πρὸ τῆς παρακοῆς τοῦ Ἀδάμ· οὕτως οὖν ἔχουσι καὶ ὑμῖν δοθήσεται εἰς θῆραν ὀδοῦσι θηρὸς ἑτέρου πάλιν ἀκείρων τοὺς ὑμετέρους ἀγροὺς, καὶ θᾶττον τῆς ἐξ αὐτοῦ βλάβης ἀπαλλαγήσεσθε. Ταῦτα τοῦ Συμεὼν εἰρηκότος, ὁρᾷ τῶν ἀδελφῶν τις ἐκείνην τὴν νύκτα κατὰ τοὺς ὕπνους, ἀχθέντα τινὰ λέοντα ὑπὸ τοῦ Ἁγίου, καὶ τὸν μέγαν ἐκεῖνον σῦν εἰς θῆραν αὐτῷ ὑπὸ τοῖς τῶν ἀδελφῶν ποσὶν ἐκδοθέντα. Τοῦ ὕπνου τοίνυν διαναστὰς, ἔργον τὴν τῆς νυκτὸς ὄψιν εὑρίσκει, καὶ λέων τὸν σῦν κατεδηδοκὼς, ἐχόμενος τῆς ὁδοῦ ἀναπεπτώκει. Οἱ μὲν οὖν ὄχλοι, τά τε τοῦ λέοντος ἴχνη, τό, τε τοῦ συὸς ἀνὰ τὴν ὁδὸν αἷμα ἰδόντες, προσέρχονται κατάφοβοι τῷ Ἁγίῳ, δεόμενοι τοῦτον ἐκεῖθεν ἀπελαθῆναι. δὲ τῶν μαθητῶν ἕνα καλέσας, Πορευθεὶς παρὰ τὸν λέοντα, ἔφη· τάδε λέγει Συμεὼν εἰπὲ πρὸς αὐτὸν· Καλῶς διακονησάμενος, ἄπιθι τόγε νῦν ἔχον, ἕως ἂν αὗθις χρεία σου γένηται. Τοῦ δὲ τῷ λέοντι ταῦτα εἰπόντος, ἀναστὰς ἐν ὀφθαλμοῖς ἁπάντων εὐθέως ἐκεῖνος ἐπὶ τὰ τῆς Λαοδικείας ὄρη ἐχώρει, ἐκεῖθεν γὰρ ἐτύγχανε καὶ κληθεὶς, παραδοξοτέραν τῆς κλήσεως τὴν ναχώρησιν θέμενος, καὶ δι᾽ ἀμφοῖν μᾶλλον.

[187] Advocatus quidam, Joannes nuncupatus, vir pius, & fonte vitæ, Dei scilicet timore, [Cuidam Patriarchatum prædicit] admodum delectatus; ex pago quidem, urbi Antiochenæ subjecto, oriundus; tunc vero in ipsa urbe commorans, ad Sanctum venit, cum eoque communicavit quædam ad se spectantia: nempe utrū ipsum sanctissimus Patriarcha Domninus sacris Presbyterorum Ordinibus dignaturus, & quarumdam magni momenti rerum expediendarum causa in regiam urbem missurus esset. His expositis, avebat, quæ Dei voluntas esset, intelligere. Sanctus adhæc animo confidenti, non secus acsi coram ante oculos omnia fuissent posita, respondens; Abi, inquit; jam nunc enim consecratus a Deo es, ut in summo Ecclesiæ Constantinopolitanæ Throno præsideas; quod velim tibi soli scias, donec eventu ipso innotescat aliis. Deinde monebat quoque, quanta illa dignitas esset, ac quales eam mores decerent.

[188] Joannes, animadverso, quam facilem in vota sua habuisset Sanctum rogabat porro, ut significaret, [& Iustini Imperium:] quis Justiniano successor in Imperio futurus esset: ille enim tunc moderabatur Imperium Romanum. Cui Sanctus, indicto prius arcanæ rei silentio; Justinus, inquit. Hisce igitur intellectis, Sanctique precibus quasi viatico bene instructus atque armatus, lubenti animo Presbyter initiatus est, & pede alacri ad Regiam urbem se contulit. Hic cum esset, habebat quidem omnibus occulta vaticinia, sibi a famulo Dei Symeone reddita; satagebat autem studiose (quanta in humanis mentibus aut pusillanimitas, aut sua promovendi cupiditas inest!) ut in notitiam Justini veniens ejus benevolentiam sibi compararet: cumque aliquando solus cum solo ageret, prædictionis arcana ei detexit; & ex illo tempore inter familiares Justini numeratus, utpote qui nuntium cum voluptate conjunctum attulisset, ejusdem ut plurimum mensa utebatur. Non multo post a ejicitur e sede Constantinopolitana Eutychius, reponiturque in eadem hic ipse Joannes Scholasticus; [quod utrumque evenit.] in talem sententiam inclinante Deo Justinianum, qui & ipse non diu vitam exinde produxit; cessitque Imperium Justino: quemadmodum singula jam pridem eventura clarissime pronuntiaverat Sanctus.

[189] Justinus itaque, quia a Symeone non solum prædictum erat, ipsum Imperii solio sublimandum, sed reipsa factum; tanta in ipsum ferebatur fiducia atque affectu, quantam par erat habere illum, qui istiusmodi prædictionem ab ipso acceperat. [Filiam Imperatoris] Quare, cum filia ejus, a dæmone insessa, gravissime torqueretur; aliis quidem, propterea quod ad Imperatoris ignominiam facere hujusmodi passio puellæ videretur, rem occultam habuit; litteris vero arcanis a Sancto petiit, eam sibi gratiam faceret, ut pateretur filiam ad ipsum deportari, quod videbatur Imperatori incolumitatem puellæ allaturum: noverat quippe, ex collatorum ab eo in alios per miracula beneficiorum largitate, suam sibi filiam non absque auxilio reversuram. Symeon autem nihil moratus (consideremus, amabo, [a dæmone liberat per epistolam,] gratia ejus quanta fuerit) rescribit in hunc modum: Confide, Imperator, & Deo benefactori gratias persolve; sanata namque est ab inflicta plaga filia tua. Nec res a litteris discrepavit, uti patuit eventu: nam simul atque litteræ Imperatori traditæ fuerunt, vexatio quoque dæmonis cessavit.

[190] Inciderat deinde Imperator ipse Justinus in infirmitatem, cum Joannes, quem jam ostendit oratio nostra Constantinopolitanæ Sedis Patriarcham, tum propter summam familiaritatem quæ ipsi intercedebat cum Justino, tum propter fiduciam quam posuerat in Symeone; [ipsique Imperatori ægro sanitatem promittit,] tum denique quod firmiter persuasum habebat, fieri non posse, ut aliunde tantum ac tam promptum adesset auxilium; misit ad Symeonem, supplicans, ut apud Deum rursus intercederet, quatenus a morbo resurgeret Imperator. Symeon vero, quo statu res illius essent non ignorans, renuntiari jubet, nihil quidquam ut admittat curationis ab illis, qui Deum negarunt, & propere adventuram sanitatem. Imperator Sancti præcepta parum sedulo observans, cum se tradidisset cuidam, Timotheo nomine, religione Hebræo, qui in libris quidem ac arte medica videbatur versatus, re vera autem addictissimus erat incantationibus (his enim studebat ejus uxor b Sophia, non tam viri amore quam pusillanimitate, ut pote in hanc ex illa deducta) conspicit se ipse Symeon media die in regiam urbem delatum, [sed cognoscens eum superstitiosis remediis uti] in ipso veluti palatio adstare, atque inspicere quæ a Judæo fiebant; indolere etiam ad visa, & non ferenda judicare: quæ Patriarchæ etiam manifesta esse voluit, rogavitque ut Imperatorem a se obtestaretur atque hortaretur, istiusmodi impietatem missam faceret.

[191] Tulit Patriarcha non solum Imperatori ejusmodi nuntium verum etiam conjugi ejus, impensius istiusmodi nugis deditæ. Sed illi tantum abest ut abstinuerint, ut etiam mulierem quamdam ex earum numero, quæ de ventre c inanem sermonem reddunt, ad Hebræum allegarint, ut per eum certiora de morbo cognoscerentur. Verum de talibus recte prædixit Micheas, quod tenebræ eis ex divinatione erunt, & occumbet sol super eas, & contenebrescet super eas dies. [Mich.3,6.] Interea Symeoni alia rursum visio objicitur; eratque talis. Ipse iterum ad palatium Imperatoris delatus, [ideo moriturum prædicit:] cernebat ipsum, quo consueverat loco, affatum petentes exciperet: cernebat etiam mox apertis cælis delapsam inde quamdam virtutē divinam, quæ exuens Imperatorem veste regali, & auferens capitis diadema, dicebat illi: Esto fabula in ore omnis populi, quia posuisti mendacium spem tuam, & te tuaque non commisisti Deo, sed dæmoni potius ejusque artibus præbuisti aures. Quæ Sanctus cum lacrymis & dolore cum præsentibus communicavit; & Patriarcham de totius rei ordine instruxit, ut ne quid imposterum in favorem Imperatoris proponeret sibi. Exiguum porro temporis spatium interjectum fuit, cum fama per totam Epirum & mare emanavit, Imperatorem mente captum esse: quam deinde consecuta mors d est.

[192] [intelligit mortem Domnini Ep. ejusque successorem,] Oremus pro Ecclesia Antiochena, inquiebat aliquando discipulis suis S. Symeon: videbar enim mihi videre, Antistitem illius Domninum altare conscendere, ibidem se collocare, & veluti ronchos ducere; postea vero inde descendere, & dextera altaris parte consistere, existimante interim adstantium turba illum precari; eodem in loco porro ipsum aliquandiu perseverantem, dicere: Concedam ad lectulum meum: monachos autem quosdam ex Palæstina sacrosanctum sacrificium persolvisse. Deinde & explicationem visionis adjecit, quomodo nempe finiturus vitam Domninus, & monachus quidam, e Palæstina genus ducens, in thronum illius inducendus esset. Quod non diu post completum est, cum e Domnino vita functo, Anastasius quidam Palæstinus vacuam Sedem conscendit.

[193] Militabat Persis Tribunus quidam, Almundarus f vocabulo, religione gentilis, manu strenuus, corporis mole gigantibus fere æqualis: [Infensum Christianis hostem] de quo Propheta Amos dixisset, quod erat sicut, altitudo cedri sublimitas ejus, & fortis erat quasi quercus. Hic Romanorum terras continentibus depopulabatur incursionibus, non aliter quam si aleam pugnæ cum barbaro committendæ subire nullus posset: quotquot autem captivos abduxisset Christianos, nulla illorum tactus commiseratione, crudelissimis quibusque tormentis enecabat Invaserat, autem per illud tempus cum infesto exercitu Romanum Imperium: contra eum vero educebat copias summus Romanorum Dux g Arethas. [Amos 2,9] Omnis igitur plaga orientalis vehementi metu æstuabat: at Symeoni talis quædam visio ostensa est, quemadmodum ab ore ipsius excepere discipuli.

[194] [agnoscit profligatum,] Putabat, in exiguum quemdam collem, in confiniis Romani Persicique imperii delatum se, consistere in media illa acie, quam pro Romanis Arethas ducebat. Ex adverso invadebat eum cum Almundaro barbarorum turba tam innumerabilis, ut exercitum Arethæ viso tantum hoste metus in fugam prope conjiceret. Cum autem ad manus & pugnam perventum esset, Arethanique non sustinerent impetum Almundari, ira potius quam ratione pugnantis; Stetit, ait, spiritus Angelicus ante me, ignitum globum tenens; meque ardenter precante, projecit in caput barbari, & dicto citius jactantiam illius repressit. De cetero igitur, Filii ac Fratres mei, hilares estote; quoniam a Deo hodie libertas Orienti reddita est. Hæc a viro Dei dicta fuerant, cum interpositis diebus pauculis allatus est Antiochia faustus nuntius: [quod mox allato nuntio verum probatur.] quem discipuli cum vaticinio Simeonis conferentes, compererunt eodem tempore, non modo diei, sed etiam horæ, quo prædicta fuerant, illa contigisse. Deinde milites quoque e conflictu ad ipsum venerunt, quæ de colle ac barbarorum invasione modo diximus, confirmantes; imo etiam dicentes, quod conspicuum a Deo subsidium ad evertendos hostes nacti fuissent per S. Symeonis intercessionem: cui ipsi quoque ad usque terminum vitæ adhæserunt, se ipsos gratitudinis ergo pro obtenta salute offerentes.

[195] Antiochenus quidam, cui Theodoro nomen, a pernicioso dæmone insessus, [Energumenum periculo submersionis ereptum] cum ad Sanctum accessisset, orabat quam ferventissime pro sanatione. Præcepit ei Sanctus reditum in domum suam; Ibi enim, inquit, videbis nos, in strato tuo quiescens. Nec verbo præterea addito, dæmoniacus gradu quam poterat citissimo revertebatur. Sed quando ad fluvium ventum erat, imbres violenti in h Melantem illapsi (id enim fluvio nomen) alveum auxerant. Quid hic ille? Tantam in verbis Sancti habuit fiduciam, aut potius tantopere acceleravit exequi illius mandata, tum quia ipse præceperat, tum etiam magis quod impense cuperet sanari; ut, nulla fluenti, licet tunc magni rapidique, habita ratione, illud superare tentaverit.

[196] Et ille quidem fluminis impetu ablatus, in extremum vitæ devenerat periculum, Symeon vero eodem tempore incidit instituti apud Fratres sermonis filum (conferebat enim tunc cum suis super salutis negotiis) & orationi se dedit. Post quam vultu lætiori ad illos conversus, quid viro illo dæmoniaco factum esset, in medium produxit; quomodo scilicet fluvii rapacis transitum tentare ausum, jamque violentia aquarum abreptum, [dæmonio etiam liberat.] ipse prehensa manu pene perditum extrahere sibi visus fuisset. Et sic ille quidem eadem hora, quæ homini evenerant, quasi coram & perspicue vidisset, enarrabat discipulis: homo vero ipse sub tempus, quo accendi lucernæ solent, domum suam salvus atque incolumis pertingit, reclinatusque in lectum conspicit mox S. Symeonem, dæmoni admodum terribilem, advenire & acerbissimos illi cruciatus inferre; itaque totam illam, quanta est, noctem acerbo ac flebili cum ejulatu transigens infelix, Jam egredior, clamabat. Dæmone autem perfecte ejecto, redit homo jam liber ad Sanctum, renuntians quæ sibi acciderant; quomodo scilicet sibi Sanctus apparuerat, non modo decumbenti in lecto, verum antea etiam periclitanti in fluvio; quomodo istic gravem exterminarat dæmonem, hic graviori etiam subduxisset discrimini; contulissetque beneficium non inferius, quam quod petierat, præterquam quod magis esset inexpectatum.

[197] Dormientibus aliquando Fratribus inferioris monasterii in agro, [Periculum absentis Fratris narrat,] dum ceteri sub noctem mediam cum S. Symeone ad confitendum Domino convenissent; Videbar, inquit Sanctus, videre leopardum e spelæo suo prorumpere, & capiti unius e Fratribus in agro infeste imminere; tum veluti dilaniare ac saturari sanguine & carnibus illius; denique precibus meis arceri belluam. Talis erat narratio Symeonis, apud discipulos instituta: res ipsa vero sic agebatur cum dormiente, qui expergefactus, deprehendit ad caput suum feram. [& invocanti suum nomen succurrit.] Ignarus autem quid rerum ageret in tam repentino desperatæ salutis periculo; inclamat paratam ilico & inexpugnabilem potentiam S. Symeonis nomen, & quod consequi inde solet subsidium: qui continuo apparuit inclamanti, & belluam abegit. Frater igitur iste diluculo versus columnam ascendit, admiratione plenus, narrans cum stupore, quæ vidisset: sed reperit alios majori stupore completos, quod ipsi, quæ circa illum gesta fuerant, jam narrassent inter se, alterius adventum prævertentes. Ita divinus Symeon, crassitiem omnem affectionemque materialem transgessus, beatisque illis mentibus se proprius adjungens atque utens familiariter, multa tum futura prævidit, tum longe a se remota veluti præsentia inspexit. Sed tempus est ad alia transeundi.

[198] Vir quidam e numero illorum, qui pro ædificiis civitatis lapides cædunt, [Crucis signo dæmonem ejicit:] mala dæmonis arte mutilatus sinistro oculo, mercede quam pro labore manuum accepisset privabatur: erat autem singulari in Sanctum fiducia corroboratus, cetera pingui ingenio & rusticis moribus. Venit ille ad Symeonem, & totus humi procidens, pecuniæ jacturam lamentabatur. Sanctus vero Symeon vix tandem levatum hominem appropinquare jussit; cumque inexpugnabile Crucis dominicæ signum ipsi impressisset; ejulare continuo malignus spiritus, hominem fere dilaniare, ac postulare missionem. Statim igitur cum increpatione expellitur, & ægro hominis oculo perspicacius quam speraverat lumen redditur; ut multo excellentius donum esset quam petierat, eo fere quo Sauli contigit modo, licet ille [asinas quærens] regnum obtinuerit; quamvis & oculi lumen ipso regno longe prȩstantius sit. Hoc ille modo sanitatem consecutus, tanta admiratione stuporeque perculsus fuit, ut deficiente voce obmutesceret: at Symeon secreto ita illum allocutus est; Multum interest discriminis lumen inter & pecuniam, gratias age Deo, qui quod melius largitus tibi est, potestque etiam quod vilius donare: vade igitur, & pristinam recte vivendi normam tene: sic numquam despiciet te Deus, sed subito aurum quoque invenies. [& pecuniā inveniendam prædicit:] Quibus dictis, revertit ille gaudens, non modo quod melius se haberet, ejecto dæmone atque oculo præter spem illuminato, verum etiam propter pollicitationem inveniendæ pecuniæ: quam ipsam, ubi domum attigerat, in lecto reperit, velut alterum oculorum lumen: quandoquidem illius defectus propter inopiam, ipsum non minus quam cæcitas anxium habebat.

[199] Mulier quædam Antiochena, ablata surto re familiari, ocius ad columnam festinabat, persuasa, calimitatis suæ se istic remedium inventuram, [furto ablata certo promittit reædenda,] quoniam præclara in Sanctum fiducia ferebatur; & quod factum erat cum ploratu explicabat. Cui vir Sanctus; Maleficus, inquit, illa furatus est: sed vade, nihil animum despondens, imo etiam magis confisa; veluti si de recuperatione certa fores. Audita hac prophetia, illo ore prolata, quod gratia certo prædicendi futura donatum erat; pro explorato jam habebat, res suas deperditas, restitutas esse; atque ita remeavit gaudens, animoque a curis libero. Interrogantibus revertentem vicinis, quid tandem enuntiasset Sanctus de rebus ablatis, ac præcipue ipso furti auctore, cui id imprimis curæ erat (nam & ipse vicinus erat mulieri non bonus) illa promissis Sancti, tamquam effectum jam tum sortitis, confisa: Reperi, inquit, mea, & in armario jam nunc reposita habeo. Ipse vero qui ablata habebat, & penes se latere probe ignorabat, quanto majori tum affectatione sciscitabatur, tanto intra se petulantius ludificabat mulierem ac irridebat, imo risum quoque palam tollebat. Verum ocius in insaniam irtisor versus est; [& raptorem a dæmone invasum sanat,] & extendebat manus infelix arrodebatque, & clamitabat miserum in modum; adhæc fatebatur furtum, & indicabat ubi abdidisset; denique nihil non actitabat eorum, quæ dæmoniaci solent. Universa igitur mulieri relata sunt, tam quæ recenti furto ablata quam quȩ alias desiderata erant. Verum qui furtū commiserat, pergebat insideri a dæmone, meritam injustitiæ suæ pœnam persolvens; donec commiseratione tacti quotquot aderant, atque adeo illa ipsa mulier quæ furtum passa fuerat, communibus apud Deum & maleficii castigatorem Symeonem votis & lacrymis, intercesserunt: quas e vestigio id quod petebatur consecutum est; & energumenus maligno spiritu liberatus, universale documentum fuit omnibus ad scelera declinanda.

[200] [Infestam feram ab alia prædicit occidendam,] Vastabat quidam aper inferioris monasterii agros, tantisque affligebat monachos incommodis, ut quid consilii caperent, ignorarent. Adeuntes igitur Symeonem rogant, ipse ut facessere inde feram jubeat. Ille vero, Ex totis, inquit, viribus diligentibus Deum omnia subjecta sunt, quemadmodum ante lapsum Adami fuerunt: quod si vos quoque sic diligatis, dabitur illa in prædam dentibus alterius feræ, quæ agros vestros innoxios relinquet, & cito damni immunes eritis. His dictis, videt aliquis Fratrum nocte per somnium, agi a Symeone leonem quemdam, cui aper ille grandis sub Fratrum pedibus in prædam cedebat. Experrectus deinde, quod noctu viderat, factum comperit: leo namque vorato apro in ipsa via decubuerat. Turbæ itaque & leonis vestigia, & sanguinem apri per viam deprehendentes, veniunt turbati ad Sanctum, rogantque ut inde leonem abigat. [& hanc quoque jubet loco cedere.] Qui discipulorum quempiam accersens: Vade, inquit, ad leonem & dic ipsi: Hæc renuntiari jubet Symeon: Recte officium tuum fecisti; nunc igitur abito licet, donec iterum usus tui fuerit. Eo sic leonem allocuto, surgentem ilico videre cuncti, atque abeuntem in montes Laodiceæ (inde namque evocatus fuerat) fecitque recessum admirabiliorem, quam fuerat accessus, quamquam uterque admirandus quam maxime.

ANNOTATA C. I.

a Bellißime hæc concordant cum Theophane, ad annum 565 sic loquente: Hoc anno, mensis Aprilis duodecimo, Patriarcha Constantinopolitanus Eutychius a Justiniano dignitate motus est, & Amaseam relegatus. Joannes vero Exscholasticus, magnæ Antiochiæ Responsalis, in ejus locum subrogatus. Eodem anno Justinianus…mortuus est, die undecimo mensis Novembris, Indictione 14 jam currente, cum regnasset annos octo supra triginta, menses 7, dies 13. Successor ejus nepos Justinus Curopalates designatur. Dicebatur autem Scholasticus causarum Patronus seu Advocatus, uti pluribus videre licet apud Meursium & Fabrotum.

b Ex Sophia conjuge Iustini filiam unicam Arabiam agnoscunt Codinus aliique, apud Cangium in familiis, Byzantinis, conjectantem hanc esse quæ Baduario juncta erat cum ad Imperium eveheretur Iustinus; quare hic illum sibi mox in Curopalatæ locum substituit: sed hoc loco videtur agi de puella adhuc innupta, cujus memoria in hac solum Vita supersit, nomen autem oblivio sepelivit; nisi malis Baduarii uxorem anonymam relinquere, & Arabiæ adhuc innuptæ statuam fuisse, quæ ei Constantinopoli una cum parentum statuis posita esse scribitur.

c Ἐγγαστρίμυθοι in decretis Gratiani ventriloqui, in Scripturis Pythones ac Pythonissæ, per quorum ventrem dæmon responsa edit.

d Obiit Iustinus anno 578 mense Octobri.

e Anno 559 obiit Domninus, juxta tabulas Theophani insertas, cum præfuisset annos 14: sed harum tabularum quam incerta fides diximus in Exegesi particulari de eo argumento, ante tomum 3 Martii: interim nihil occurrit unde eæ hic convincantur errasse, & ordo temporis satis cohæret cum hac Vita.

f Notus quidam Alamundarus, non Tribunus Persarum, sed Regulus Saracenorum, qui pro Persis contra Romanos militavit temporibus Iustiniani. Sed illum hic non intelligi putem, propterea quod auctor noster Imperium Iustiniani jam transgressus sit. Fuerit ergo alius, eodem revera nomine appellatus: nam in referenda irruptione, Syriæ & Antiochiæ perniciosa, de qua hic agi videtur quæque locatur Baronio ad annum 574, non satis constat inter auctores de nomine proprio Ductoris Persarum: Evagrius Adaarmanem, Cedrenus Artabanum appellant.

g Circiter idem tempus Arethas quispiam, Æthiopum Rex, pro Romanis militaverit, de quo Theophanes pluribus anno 572.

h Non videtur iste Melas intelligi posse, de quo ad Cap.9 Annot. e, utpote nimis remotus. Fuerunt ac recensentur plures istius nominis fluvii; potest etiam ignobilior quidam non procul a monte Mirabili abfuisse.

CAPUT XXV.
Increduli puniuntur: conversi curantur: alia beneficia.

Θαύματος ἐξαισίου τοὺς ὁρῶντας πληρῶσας πλησίον τῆς Ἀντιόχου, ἐν τῇ λεγομένῃ Ἀπάτῃ, Ἰσαύρων ἐργαστήριον ἦν, χειροτεχνούντων ἐν ταῖς οἰκοδομίαις καὶ λατομίαις τῶν τῆς πόλεως τειχέων. Τούτων εἷς, ἄρτι τὴν ἡλικίαν ἀνθῶν, τὰ ἑλλήνων θρησκεύων, παρά τι ἄλσος, ἕλληνος καὶ αὐτὸ δεσποτείας, κατὰ δή τινα ξυλείαν ἐλθὼν, πλείω τε τοῦ μετρίου διαναθέμενος φόρτον, οὕτως ἀθρόον παρείθη, ὡς μὴ δ᾽ ὅτω οὖν τῶν τοῦ σώματος μελῶν δύνασθαι χρῆσθαι. Ἀνελόμενοι τοίνυν αὐτὸν οἱ ἑταῖροι, καὶ πρὸς Ἅγιον ἀναγαγόντες, τιθέασι πρὸ αὑτοῦ φιλανθρώποις ὀφθαλμοῖς, αὐτόχρημα οἶκτον. Τοῦ δὲ κατὰ τὸ σύνηθες ἁψαμένου τε καὶ σφραγίσαντος, ὡς ἦν ἔτι παρειμένως ἐκεῖνος ἔχων, οὐ δὲ μιᾶς αἰσθόμενος θεραπείας, συνεὶς αὐτίκα τὴν αἰτίαν Συμεών. Τί ὅτι τὰς τῆς θείας ἐπί σοι παρὰ Θεοῦ χάριτος ἄνωθεν τὴν ἴασιν ἀνεβάλετο; ἦπου φησὶν οὗτος, εἰδώλοις εἶ πιστεύων καὶ οὐ Θεῷ; Τοῦ δὲ τοιοῦτο συνειδέναι μηδὲν διατεινομένου, ψεύδεσθαι τοῦτον ἐκεῖνος ἀλλὰ καὶ ἀμεταθέτως τὸ γ᾽ οὖν παρὸν ἔχειν εἰδὼς, Νῦν μὲν πορεύου, ἐφη, ἐπισκέψεται δέ σε καὶ οἴκοι Χριστὸς φιλάνθρωος ὢν, τὸ σέβας εἰς αὐτὸν μεταθέμενον.

Ἀράμενοι τοιγαροῦν αὖθις αὐτὸν ἑταῖροι, κομίζουσιν οἴκαδε· δὲ πάσης ἀπογνοὺς θεραπείας, ἔκειτο, προσαιτοῦσαν ἔχων τὴν ἀδελφὴν, κᾀντεῦθεν αὐτῷ τὰ πρὸς τὸ ζῇν ἐπαρκοῦσαν. Ἔτος μὲν οὖν ἤδη τρίτον ἐνέστη κειμένῳ· ἀπαγορεύσας δὲ ἤση πρὸς τὴν χρονίαν οὕτω πάρεσιν καὶ αὐτὸς, καὶ γνοὺς τῆς ἐπὶ τὰ εἴδωλα πλάνης μηδὲν ὠφελῆσθαι, δεῖν ἔγνω τὸ σέβας μεταβαλεῖν, κινήσαντος ἴσως αὐτὸν καὶ Θεοῦ (οἷα τὰ ἐκείνου κρίματα!) ἵνα τῷ χρονίῳ τῆς μάστιγος ἑλκύσῃ πρὸς ἑαυτόν. Ὅλος τοιγαροῦν ὅλῃ δυνάμει πιστεύσας Θεῷ, ἐδεῖτο νύκτωρ καὶ μεθ᾽ ἠμέραν αὐτοῦ, μεσίτῃ τῷ Συμεὼν χρώμενος, τῆς παρέσεως ἀνεθῆβαι. Συνέβη δ᾽ ἐν τούτῳ, τινὰ τῶν ἀνὰ τὴν χώραν ἐκείνην τυφλὸν προσελθόντα τῷ Ἀγίῳ πιστῶς, ἁφῇ τούτου καὶ σφραγίδι βλέψαι. Οὗτος ἀξίας ἀμοιβῆς ἀπορῶν, τί γὰρ ὀφθαλμῶν ἰσοστάσιον; τοιοῦτον ἐαυτῷ τίθησι νόμον, τὴν ἡμέραν ἔτους ἑκάστου, καθ᾽ ἣν τῆς παραδόξου ταύτης θεραπείας τύχοι, ἅπερ ἂν χεὶρ ἔχουσα εἴη διανέμειν τοῖς ἐνδεέσι.

Ποτὲ γοῦν μὲν τὸν τοιοῦτον έπεπλῆρου νόμον, καὶ ἅρτους ἐδίδου ὧν τηνικαῦτα ηὐπόρει, ὀρέγειν δὲ ἤδη καὶ τῷ παραλύτῳ μέλλων, τὴν χεῖρα πρὸς τὸ λαβεῖν τῆς ἀδελφῆς ἐκτεινάσης, ἐπισχὼν, αὐτὸν ἐκεῖνον ἐκέλευε δέχεσθαι, χεῖρας ὑποσχόντα τὸν παρειμένον. Τῶν δὲ παρόντων, Οὐχ ὁρᾷς ὅπως παρέσεως ἔχει, λεγόντων, ὡς μὴ δὲ μέλει τοῦ σώματός τινι μὴ δὲ μέρει χρεῖσθαι δυνατὸς εἶναι; θαῤῥήσας ἐκεῖνος τῇ ἐνοικούσῃ τοῦ πνεύματος δυνάμει τῷ Συμεὼν, καὶ κινηθεὶς ὑπ᾽ αὐτῆς καὶ μᾶλλον, λαμπρᾷ ὡς εἶιχεν ὑπολαβὼν τῇ φωνῇ, Ἐν ὀνόματι τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ Συμεὼν τοῦ κατὰ τὸ θαυμαστὸν ὄρος, ἔφη, τοῦ κᾀμὲ τυφλὸν ὄντα ποιήσαντος ἀναβλέψαι, τὰς ἑαυτοῦ χεῖρας ἐκτείνας, δέξαι τὴν εὐλογίαν· καὶ παρὰ χρῆμα (ὢ πῶς ἀθάνατε Χριστὲ βασιλεῦ ᾄσωμαι τὰ ἐλέη σου!) οὐ χεῖρες ἔῤῥωντο μόνον τοὺς ἄρτους δεχόμεναι, ἀλλὰ καὶ εἴ τι ἄλλο τοῦ σώματος μέλος ὑγιῶς ἐκινεῖτο καὶ κατὰ φύσιν. Οἱ μὲν οὖν παρόντες τῷ τοῦ θαύματος μεγέθει καταπεπλήγεσαν, τῷ δὲ τυχόντι τῆς θεραπείας Ἅγιος ἀθεάτως ἐπιφανεὶς, οἴκαδε ἀπιέναι, τά τε παρ᾽ αὐτῷ εἴδωλα συντρίβειν σπουδῇ παρηγγύα. δὲ οὐ τὴν ἐντολὴν μόνον ὀξέως ἐπλήρου ἀλλά τι καὶ παρ᾽ ἑαυτοῦ προσετίθει, πῦρ αὐτοῖς μετὰ τῆς συντριβῆς ἐμβαλὼν, καὶ τὴν προτέραν ἀπάτην δημοσιεύσας, καθάπερ αὐτῷ ταύτης οὐκ ὀλίγα μεταμελῆσαν.

Οὗτος ἐν ἀκμῇ τῆς ἡλικίας ὡς ἔφημεν ὢν, μνηστεύεταί τινος ἕλληνος θυγατέρα, τοιαύτας θέμενος πρῶτον Θεῷ καὶ τῷ Συμεὼν ὑποσχέσεις, ὥστε μὴ πρότερον ὁμιλῆσαι γάμοις πρὶν ἂν παρὰ τὸν στύλον γενόμενος, ὑψώσῃ σε Θεός μου Βασιλεύς μου, καὶ τῷ σῷ θεράποντι Συμεὼν ἀποδῷ τὰς εὐχαριστίας. Τοῦ δὲ τῆς κόρης πατρὸς, εἰ μὴ νῦν οἱ γάμοι συντελεσθεῖεν οὐκ ἀνεκτὰ ποιουμένου, ἐκδώσεσθαι δὲ καὶ αὐτὴν ἑτέρῳ μᾶλλον ἀνδρὶ ἀπειλοῦντος, δευτέρας ἐκεῖνος τῶν ἐκ τοῦ πενθεροῦ θέμενος ἀναγκῶν τὰς πρὸς τὸν Ἅγιον συνθήκας, ἐπινεύει καὶ ἄκων, καὶ δῆτα πάντων τῶν ἐκ τῆς περιχώρου σχεδὸν ἀθροισθέντων, ἕλληνες δὲ ἦσαν ἄρα καὶ τῆς ἑλλήνων θρησκείας. Ὡς ἤδη καὶ οἱ γάμοι συνετελοῦντο, καὶ τὰ γαμήλια εἱστιῶντο, δαίμονες αὐτοῖς ἀθρόον ἐπιπηδῶσιν, οὐ τῷ γαμβρῷ καὶ τῷ πενθερῷ μόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ νύμφῃ δηλαδὴ, καὶ τῇ μητρὶ, καὶ τοῖς ἀδελφοῖς, καὶ ὅσοι ἄλλοι τῶν γάμων ἧσαν ὑπηρέται καὶ σπουδασταί· οὐχ οὕτω τὴν τῶν συνθηκῶν ἀθέτησιν οἶμαι τῆς θείας δίκης δυσχεραινούσης, ὅσον ἀπὸ τῆς ἐπὶ τὰ εἴδωλα πλάνης ἐπιστρέψαι ψυχὰς εἰς ἐπίγνωσιν Θεοῦ βουλομένης· δὴ καὶ κατὰ πόδας ἀπήντα. Ῥιψαντες γὰρ τὰ ἐν χερσὶ πάντες, δρομαίως παρὰ τὸν Ἅγιον ἀφικνοῦνται, οὐ θεραπείας μόνον τυχεῖν ἀξιοῦντες, ἀλλὰ καὶ τὴν περὶ τὰ εἴδωλα σφῶν ἀπάτην δημοσιεύοντες, καὶ μισθὸν ὥσπερ ἧς ᾔτουν εὐεργεσείας, τὴν εἰς Θεὸν ἐπιστροφὴν καταβάλλοντες. Οὓς ταχὺς εἰς οἶκτον εὐθὺς, τῆς ἐκ τοῦ δαίμονος ἐπηρείας ἐλευθερώσας, καὶ ὄσα πρὸς σωτηρίαν διδάξας καὶ παραινέσας, ὑγιεῖς οἴκαδε ἀπολύει, λαμπροτέραν τῶν γάμων πολλῷ τὴν ἐαυτῶν σωτηρίαν πανηγυρίζοντας.

Παρέβαλόν τινες αὐτῷ τῆς Καππαδοκῶν, ποικίλοις πάθεσι πιεζόμενοι· τούτων εἷς ἄλαλος ἦν. Τῶν γοῦν ἄλλων θεραπείας ὑπὸ τοῦ Ἅγίου τυχόντων, μόνος ἔμενε κωφεύων ἐκεῖνος, μὴ δ᾽ ὁτιοῦν τῆς εἰς αὐτὸν πορείας ὀνάμενος. Τρίτην τοιγαροῦν παραμείναντες ἡμέραν ἐκεῖ, ὡς ἤδη τὴν ἑξῆς ἔμελλον ἀπιέναι, διαναθέμενοι τὰ φορτία, εἰσίασι πρὸς αὐτὸν, τοῦ τὰς αὐτοῦ εὐχὰς ἐφοδιασθῆναι. μέντοι κωφὸς, οἴκτιστόν τι πρὸς αὐτὸν βλέψας, διανεύων ἦν ἀγάν ἑλεεινῶς· δὲ παθὼν ἐπ᾽ αὐτῷ τὴν ψυχὴν, εἰς οἰκτιρμοὺς ἔβλεψε πάλιν τοὺς ἀδαπανήτους· καὶ κενώτους καὶ τὸ πρόσωπον ἀποστρέψας, καὶ τὸν δάκτυλον τῷ στόματι ἐμβαλὼν, καὶ ἡσυχῆ τοῖς χείλεσιν ἐκπιέσας, ἐνῆκε τῷ στόματι τοῦ ἀνδρὸς, δὲ ὅσα καὶ θηλὴν ἐκμυζήσας, τρανῶς αὐτίκα ὤφθη λαλῶν, καὶ κατὰ φύσιν τῇ γλώττῃ χρώμενος.

Ἕτεροι πάλιν ἀπὸ Σελευκείας τῆς ἐν Καισαρείᾳ προσῆλθον τῷ Συμεὼν πάθεσι παντοδαποῖς ἐνεχόμενοι· πάντων τοίνυν ἐκείνων τὴν ἐξ αὐτοῦ χάριν κομισαμένων, ἑκάστου τε τὸ πάθος, ὅτῳ δή ποτε κατείχετο, εὐθέως ἀποθεμένου, καί τινας ἡμέρας περὶ τὰ τῆς μονῆς ἔργα χειρουργούντων καὶ πονουμένων, κόρη τις παρ᾽ αὐτοῖς ὡραία γάμοις, ἐξ αὐτῆς γονῆς τὴν γλῶτταν πεπεδημένη, τά τε ὦτα κωφεύουσα, ταύτη μένουσα ἦν, θεραπείας οὐδεμιᾶς αἰσθομένη. γοῦν πατὴρ αὐτῆς τὸ τῆς παιδὸς οἰκειούμενος πάθος, ἐπεὶ καὶ πατὴρ, τά τε σπλάγχνα δεινῶς ἐπ᾽ αὐτῇ στρεφόμενος, προσήει κοπτόμενος καὶ κλαίων τῷ Συμεὼν, τὴν τε θάλασσαν προφέρων ὅσην πελάγιος ἦλθεν, καὶ ὥστε μὴ κενὸς αὖθις τοσοῦτον πλοῦν ἀναστρέψαι πάνυ σφόδρα δεόμενος. δὲ, Νῦν μὲν ἐπάνηκε τὴν παῖδα λαβὼν, ἔφη, οὑκ ἀδυνατήσει δὲ τῷ Θεῷ καὶ πλέοντας ὑμᾶς ἐπισκέψασθαι. μὲν οὖν γλυκείας ἐπὶ τῷ λόγῳ τὴν ψυχὴν ἐλπίδος ὑποπλησθεὶς, τὴν παῖδα λαβὼν, ἀπέπλει· ὅτε μέντοι κατὰ μέσον τὸν πλοῦν ἐγεγόνει, εὐωδίας αὐτῷ τε καὶ τοῖς συμπλέουσι προσβαλούσης, πέφυκε χάριτος ἀεὶ θείας μηνύειν ἐπιδημίαν, ἀνείθη τῇ θυγατρὶ τὰ τῆς γλώττης, καὶ ὑγιῶς αὐτίκα λέγουσά τε καὶ ἀκούουσα ἦν. Οἱ μὲν οὖν συμπλέοντες ἐν ἐκπλήξει καὶ φόβῳ ἦσαν· δὲ πατὴρ ἀδικεῖν νομίσας, εἰ μὴ τοσαύτης εὐεργεσίας ἔλθοι πάλιν χαριστήρια νέμων, εἰς ἕτερον ἅμα τῇ θυγατρὶ πλοῖον ἐμβὰς, παρὰ τὸν Ἅγιον ἐπανήκει, ἀναλόγους τῶν πρώην ὑπὲρ αὐτῆς δακρύων ἀποδιδοὺς τὰς εὐχαριστίας.

Ἑτέρῳ πάλιν ἀπὸ τῆς Δάφνης θυγάτηρ ἦν, ἴσῳ πάθει πιεζομένη· οὗτος εἶχε μὲν συμβουλεύουσαν ἀεὶ τὴν γυναῖκα, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοὺς γνησιωτέρους τῶν φίλων, ἀναγαγεῖν ἐπὶ τὸ θαυμαστὸν ὄρος παρὰ τὸν κοινὸν αὐτὴν ἰατρὸν, ὥστε θεραπείας καὶ ταύτην μετὰ τῶν ἄλλων τυχεῖν. δὲ τὴν καρδίαν ἔχων ἀπιστίᾳ σκληρυνομένην, ἄχρι μὲν πολλοῦ ἀπίθανά τε τὰ περὶ αὐτοῦ ἡγεῖτο, καὶ οὐ δὲ τὸ οὖς τὰ πολλὰ προσέχειν ἠξίου. Ὀψὲ δὲ καὶ βραδέως διὰ τὰ τῶν πολλῶν ὀνείδη καὶ τοῦτο λαβὼν, μετὰ τῆς μητρὸς αὐτὴν ἄνησι παρὰ τὸν στύλον, καὶ πρὸ τοῦ Ἁγίου στὰς, σοβαρῷ καὶ σχήματι καὶ φρόνήματι, τὰ περὶ αὐτῆς διεξῆλθεν. δὲ ἠρέμα ὑπολαβὼν, Ἐπάνηκε μετὰ τῆς παιδὸς οἴκαδε, εἶπε, κᾀκεῖ ποιήσεται ταύτην ἐπισκοπὴν Χριστός. Τῷ μὲν οὖν βαρυκαρδίῳ ἐκείνῳ λογισμοὶ τὸ ἑξῆς ἦσαν, καὶ μεταμέλεια τῆς ἐπὶ τὸν στύλον ἀνόδου, σκώμματά τε καὶ λοιδορίαν κατὰ τῶν φίλων, ὅσοι ταύτην αὐτῷ δηλαδὴ συνεβούλευσαν. δὲ τῆς παιδὸς μήτηρ συνετὴ οὖσα, καὶ οὐ ταύτης μόνον καὶ τοῦ ἀνδρὸς περικαὶομένη, δείσασα μή τι κακὸν τῆς εἰς τὸν Ἅγιον ἀπιστίας παραπολαύσῃ, ἀναστρέψασα πρὸς αὐτὸν, αὖθις ῥίψασά τε κατὰ γῆς ἑαυτὴν, καὶ δάκρυα τὰ λύπης ἅμα καὶ πίστεως σύμβολα χέουσα, ἐδεῖτο συγχωρηθῆναι τῷ συζύγῳ τὴν ἀπιστίαν, καὶ μὴ ταύτην τῇ θυγατρὶ πρὸς τὴν θεραπείαν ἐμποδὼν καταστῆναι. δὲ ἱλαρᾷ καὶ ὄψει καὶ γλώττῃ· Πορεύου ἔφη, καὶ ὡς εἴρηκα ὑμῖν ἔσται παρὰ Θεοῦ.

Ἤδη δὲ τὸν οἶκον καταλαβόντων, λέλυτο μὲν τὴν γλῶτταν εὐθέως παῖς, ἐλευθέρᾳ δὲ καὶ ἀκοῇ καὶ φωνῇ πρὸς τοὺς τεκόντας ἐχρῆτο· τῷ μέντοι πατρὶ πρὸς τὸ ἀθρόον ἐκεῖνο τοῦ θαύματος τηλικοῦτον ἐνέσκηψε δέος, οἷα πόῤῥω πολὺ τῆς περὶ τὰ τοιαῦτα πίστεως ὄντι, καὶ τῆς περὶ τὸν Ἅγιον ἀπιστίας ἐκτίνοντι δίκας, ὥστε ῥίγει καὶ πυρετῷ συσχεθέντα μέλεσι πᾶσι κλονεῖσθαι. δὲ διδάσκαλον ἔχων τὴν πεῖραν (πεπαίδευτο γὰρ ἱκανῶς οἷς πέπονθεν) οὐκ ὀψίζων ἦν ὡς πρώην καὶ διαμέλλων· ἀλλ᾽ ὡς εἶχε παρὰ τὸν Ἅγιον εὐθὺς ἐλθὼν, τοσαύτῃ πρὸς αὐτὸν δεήσει καὶ ταπεινώσει καρδίας ἐχρῆτο, ὅσῳ πρώην ὄγκῳ τε καὶ φρονήματι, οὐχ οὕτῳ τῇ νόσῳ τὰ τοῦ σώματος μέλη σειόμενος, ὡς τὴν ψυχὴν τῷ παραδόξῳ τοῦ θαύματος· καὶ τὸ μὲν οὐ δὲ χάριτας οἷός τε εἶναι λέγων ἐπὶ τῇ θυγατρὶ ἀξίας ὁμολογεῖν, τὸ δὲ περὶ τοῦ κατασχόντος αὐτὸν κλόνου δεόμενος. δέ μετὰ τῆς συνήθους συμπαθείας, Ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, γενοῦ καὶ σὺ ὑγιὴς, ἔφη· καὶ τῷ θαύματι θαῦμα συνήφθη, τῷ περὶ τὴν παῖδά φημι τὸ τοῦ πατρός· καὶ ὑγιῶς αὐτίκα ἔχων εἱστήκει, ὅλος ἔκστασις ὢν, ὅλος θάμβος, ὅλος κατάπληξις, οὐ χείλεσιν, οὐ δὲ ῥήμασιν, οὐ δέ μακροῖς διηγήμασιν, ἀλλὰ σιωπῇ μᾶλλον καὶ σχήματι καὶ προσώπου συστάσει, τὸ τῶν θαυμάτων μέγεθος τοῖς ὁρῶσι κηρύττων.

[201] Est non procul Antiochia, in loco Apate dicto, Isaurorum officina, mirabilis ad stuporem spectantium, [Ob in fidelitatem non sanatus] in qua cædendis lapidibus ad domuum murorumq; civitatis usum insudant operarii. Horum unus, ætate florens, gentilis religione, in silvam, quæ & ipsa domini gentilis erat, lignatum abierat; impositoque onere supra vires gravi, ita subito tactus paralysi est, ut nullo corporis membro uti posset. Tollitur a sodalibus; ad Sanctumque portatus, collocatur ante oculos ipsius benignos ille, ut vere dicam, miserabilis. Tetigit hominem more suo Sanctus & signavit: sed cum paralyticus maneret, nihil opis sentiens, cognovit statim causam, dixitque: Quid est quod gratiæ divinæ effectum in te impediens, sanationem differt? Numquid in idolis spem ponis, non in Deo? Negat ille se conscium talis rei: sed eum mentitum & in præsenti malo pertinaciter animam obfirmasse sciens; Nunc vade, inquit; inviset te domi tuæ humani generis amator Christus, cum ad ipsius cultum te transtuleris.

[202] Sublatum itaque socii retulerunt domum; ubi sanitatem desperans jacebat, sorore, [ideoque conversus] quam habebat mendicantem, vitæ necessaria subministrante. Annus jam tertius instabat decumbenti, cum ipse quoque diutinum morbum exosus, agnoscensque nihil in idololatrico errore opis esse, intellexit alio cultum vertendum: ita disponente sapienter Deo (qualia illius judicia?) ut diuturnitate afflictionis ipsum traheret ad se. Totis igitur viribus in Deum credens, nocturnis diurnisque precibus institit, mediatore usus Symeone, ut tandem paralysi liberaretur. Contigit interea quemdam illius regionis cæcum adire Sanctum, tactuque ejus & signo Crucis obtinere visum: qui de gratiarum digna retributione ambiguus (quid enim oculis æquiparetur?) hanc sibi legem statuit, ut illo die quotannis, quo tam mirandi beneficii compos factus erat, quidquid lucratus fuisset opera manuum suarum, distribueret in egenos.

[203] Cum igitur votum impleturus, panes, quorum tunc copiam sibi comparaverat erogaret, jamque porrecturus paralytico quoque esset; extendente ad accipiendum manum suam sorore, [tandem curatur.] inhibuit se, mandans ut æger ipse apprehenderet. Clamantibus autem qui aderant: Nonne vides, dissolutis jacere nervis, impotentem qui vel membrum corporis ullum vel particulam moveat? confidens ipse virtute Spiritus sancti Symeonem inhabitantis, aut, quod credibilius est, ipsius spiritus impulsu, quam potuit clarissima voce; In nomine, inquit, servi Dei Symeonis, qui in mirabili moratur monte; & qui me cæcum videre fecit, extende manus tuas & accipe benedictionem. Cum illico (quomodo, immortalis Domine, cantabo misericordiam tuam!) non tantum corroboratæ manus potuerunt panes apprehendere, verum quodcumque etiam aliud corporis membrum integre sanatum pro exigentia naturæ movebatur. Quotquot igitur præsentes erant, obstupuerunt insolita prodigii magnitudine: ille vero qui sanatus fuerat invisibili quodam modo apparuit Sanctus, [& idola sua comminuta comburit;] hortans eum ut domum concederet, & quæ ibi habebat idola comminueret. Hic vero, non modo quod jussus erat adimplevit accurate; sed aliquid etiam superaddens, jam contrita injecit in ignem; ac pristinum errorem suum publicans, ostendit se non vana pœnitentia duci.

[204] Versabatur ille, ut dictum est, in flore ætatis, poscebatque uxorem sibi gentilis cujusdam filiam, hac prius pollicitatione Deo ac Symeoni facta, non daturum se prius operam conjugio, quam accedens ad columnam, [idem uxorem gentilem ducens] te Deum ac Regem nostrum extulisset meritis laudibus, suoque medico Symeoni gratias persolvisset. Sed cum puellæ pater, nisi statim fierent nuptiæ, non permissurum se deinde, imo alteri viro collocaturum filiam suam minitaretur; pacta ille cum Sancto inita postponens necessitati a socero sibi factæ, annuit licet invitus; idque congregatis fere vicinis omnibus, qui gentiles erant & gentili iis superstitionibus dediti. Porro celebratis jam nuptiis solutoque convivio, insiliunt repente dæmones, non solum in generum atque socerum, [cum tota familia correptus a dæmone,] sed et in sponsam, in matrem, in fratres, & quotquot ministri fautoresve nuptiarum fuerant; divina justitia non tam ægre, ut puto, ferente neglectum pactorum, quam volente ab idolorum errore abductas animas ad veri Dei cognitionem converti: quod etiam continuo factum est. Abjectis enim iis quæ præ manibus erant, celeri cursu ad Sanctum pervadunt omnes; non tantum rogantes medelam, [eadem conversā liberatur.] sed & publice proclamantes, cultum idolorum suorum esse erroneum, & quasi mercedem postulati beneficii conversionem ad Deum rependentes. Eos ergo celer ad miserandum Symeon, & dæmonis vexatione liberos, & necessaria ad salutem edoctos, monitisque institutos, sanos atque incolumes domos suas remisit, splendidius conversionis suæ quam nuptiarum diem celebraturos.

[205] Pervenerant quidam Cappadoces ad Sanctum, variis infirmitatibus affecti, [Mutus loquendi facultatem impetrat.] quorum unus erat mutus. Cum autem ex his alii incolumitate donarentur, solus hic elinguis permansit, nullum ab eo itinere levamen nactus. Triduum ibidem perstiterant & postera luce abituri erant, quando collectis sarcinis ad Sanctum adierunt, intercessionem ac preces ipsius pro viatico accepturi. Inter alios mutus hic Sanctum intuens, triste quid ac miserabile innuebat; adeo ut ille, miseratione tactus, oculos levarit ad inexhauribilem misericordiam, aversoque vultu, digitum ori imposuerit, labiis leniter pressis, tum deinde in os viri immiserit: qui veluti uber sugens, ilico visus est articulate loqui & naturaliter lingua uti.

[206] Rursum alii, Seleucia a Cappadociȩ advenerūt, multimodis correpti morbis: qui cum omnes gratiam consecuti essent a Symeone, quemlibet malo suo quo tenebantur eximente, & manuum suarum operam monasterii usibus aliquamdiu impenderent; puella quædam viro matura aderat, [Surda & muta, jussa domum ire,] ab ipsa nativitate linguam impedita, vitiatisque auribus muta & surda, quæ nihil auxilii experta fuerat. Hujus pater incommodo, quia pater erat, tangebatur gravius; motisque præ commiseratione visceribus, processit plangens atque plorans ad Symeonem, ostendens quantum maris esset emensus, & summa contentione obsecrans, ne tantum itineris cogeretur relegere expers solatii. Cui Sanctus, Revertere, inquit, assumpta filia: non enim difficile erit Deo etiam navi vehentes vos visitare. Repletus est, audita hac oratione, pater dulci spe, acceptaque filia mari se commisit. Nondum emensus erat dimidium iter, cum, [curatur in media via.] allabente & ipsi & simul vehentibus grato quodam odore, qualis indicium esse solet adventantis gratiæ divinæ, soluta est puellæ lingua, perfecteque loquebatur & audiebat. Perculit ea res quotquot in navi erant stupore atque tremore; sed pater, iniquum ratus, si pro tanto beneficio, nulla grati animi memoria relicta, reverteretur domum; alteram conscendit navim comitante filia, revectusque ad Sanctum, quales ante pro filia fuderat, nunc pro gratiarum actione offert lacrymas.

[207] Alius iterum ex b Daphne, filiam habebat iisdem incommodis laborantem; cui uxor sua atque amici magis familiares, non cessabant suadere, ut filiam ad communem adduceret medicum in mirabilem montem, [Pater amicos, a Symeone opem sperantes, ridens,] quo & ipsa cum pluribus aliis particeps fieret curationis. Verum ille obstinatione quadam induratus, parum credibilia esse quæ de Sancto ferebantur sustinebat, & ut plurimum nec dignabatur quidem ea narrantibus præbere aurem. Tandem tamen multorum exprobrationibus id ipsum suscipiens, cum matre filiam adduxit ad columnam; stansque ante Sanctum, cum gestu & mente arroganti narravit de illa. Contra Sanctus voce submissa respondens; Redi, inquiebat, cum filia tua domum, istic ipsam visitatione sua dignabitur Christus. Exhinc homini illi gravi corde cogitationes obrepebant variæ, cœpitque pœnitere quod columnam adivisset, nec non convitia atque irrisiones effutire adversus amicos, quod talis consilii fuissent auctores. Sed mater puellæ, cum circumspecta esset, nec hujus miseria gravius quam pervicacia mariti afficeretur, metuens ne quid novæ calamitatis obstinata mariti circa Sanctum incredulitas apportaret, rediit unde venerat; seque rursus in conspectu Sancti terræ affligens, fundensque lacrymas, mœroris simul & fiduciæ indices, poscebat veniam marito incredulo, atque ne quid illius obstinatio filiæ incolumitati officeret. Excepit Sanctus, tam vultu quam voce blanda; Vade, inquiens; nam, quæ dixi, evenient vobis a Deo.

[208] Adventante jam miserationis tempore, soluta subito est lingua puellæ, [sanata filia, tremore percellitur,] & audiendi appellandique parentes facultate expedite usa est. At patrem ad repentini miraculi spectaculum tantus timor incessit, ut frigore horrido atque febri correptus totis artubus contremisceret; quippe qui ab ejusmodi rebus credendis longissime aberat, aut pœnas solvebat suæ incredulitatis erga Sanctum. Doctus itaque experientia (utpote per ea quæ patiebatur sufficienter castigatus) non differebat neque procrastinabat, uti prius; sed quanta poterat celeritate ad Sanctum advolans, tam supplici cum precatione atque demissione animi apud ipsum egit, quam nuper tumido cum fastu atque superbia: neque vehementius concutiebantur morbo artus corporis, quam miraculi stupenda novitate ipsa anima. Partim itaque fatebatur, fieri non posse ut gratias meritas pro filia persolveret; partim deprecabatur, ut cessaret tremor quo concutiebatur. Ad hæc Symeon pro consueta sua misericordia. In nomine Domini Jesu, [& ab eodem sanatur.] inquit, tu quoque esto sanus. Sicque aliud alii miraculum connexum est; illi, inquam, quod in filia, istud quod in patre patratum fuit: & statim bellissime habens stetit, totus extaticus, totus stupens, totus perculsus; nullis labiis, nullis verbis, nec longis narrationibus; sed alto silentio, habitu corporis, & constitutione vultus magnitudinem miraculi prædicans intuentibus.

ANNOTATA C. I.

a Quia Cæsarea metropolis Cappadociæ est, Seleucia Cæsareæ in Græco dicitur.

b Daphne Suburbium Antiochenum, tam Historicorum quam Poëtarum scriptis celebratißimum. Nos 24 Ianuarii in historia translationis S. Babylæ Ep. copiose de illo ex Sozomeno egimus.

CAPUT XXVI.
Alii insolentis in Sanctum linguæ castigantur ac pœnitentes liberantur.

Μετὰ δὲ χρόνον συχνὸν, συνέβη διάκονόν τινα τῆς κώμης Εὐθαλίου λεγομένης, Ἐπιφάνιον ὄνομα, τοῦ θείου Συμεὼν ἐν ἀγνοίᾳ καταλαλεῖν, ἐνυβρίζειν τε καὶ παροινεῖν εἰς αὐτὸν, καὶ σαφῆ τῶν αὐτῷ προσιόντων ἀπάτην καταγινώσκειν. Ποτὲ γοῦν θειοτέρας Ἐπιφάνιος ἄνωθεν ἐπισκοπῆς ἀξιωθεὶς κατὰ Παῦλον, ἔπεσεν ὡσεὶ νεκρὸς κατὰ γῆς, καὶ τὰ ἐντὸς συνεστράφη· προστέτακτο δὲ διὰ νυκτερινῆς ὄψεως καὶ οὗτος, οὐκ εἰς Δαμασκὸν ὡς ἐκεῖνος, ἀλλὰ παρὰ τὸν τοῦ Θεοῦ θεράποντα Συμεὼν ἀνελθεῖν, ὡς καὶ παρ᾽ αὐτοῦ δηλαδὴ θεραπείαν οὐ σώματος κομιούμενος μόνον, ἀλλὰ καὶ ψυχῆς. Καὶ δῆτα φόρτος οὐδὲν ἀψύχων ἀπεοικὼς ὑποζυγίῳ ἐπιτεθεὶς, ἀθλία τε πρὸ τοῦ στύλου τεθεὶς ὄψις, φωνῆς ἄνωθεν ἀκούει παρὰ τοῦ Ἁγίου λεγούσης, Ἰδοὺ ἀφείθη σοι παρὰ Κυρίου τὰ ἐν ἀγνοίᾳ· ἔγειραι τοιγαροῦν ἀναλαβὼν ἑαυτον, μηκέτι διώκειν αὐτὸν ἀνεχόμενος ἐν τῷ τιθέναι τὸ στόμα σου εἰς ἡμᾶς, καὶ λαλεῖν καθ᾽ ἡμῶν ἀδικίαν. Τούτοις τοῖς ῥήμασιν ἑαυτὸν παραδόξως ἐπανελθὼν, τἀναντία διεξήει τῶν προλαβόντων, καὶ κηρύττων ἦν ὅλῳ στόματι μᾶλλον τὰς τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ θεράποντος αὐτοῦ δυναστείας.

Εἶτα καὶ τοὺς υἱοὺς προσαγαγὼν δαιμονῶντας, ὑγιεῖς ἑκατέρους ἀπολαμβάνει. Οὗτος μετὰ θατέρου τῶν παίδων ὕστερον τῷ Ἁγίῳ παραβαλὼν (ἐπεὶ καὶ συνεχῶς αὐτῷ μετὰ τὴν πεῖραν ἐφοίτα, καὶ τοσοῦτον ὅσῳ τοὺς ταύτῃ δρῶντας πρώην ἐμέμφετο) ἔν τινι τῶν ἀνωγαίων τῆς μονῆς καταλύει. Τὸν μὲν οὖν παῖδα συνέβη νυκτὸς, κατὰ δή τινα σώματος χρείαν διεγερθέντα, κατ᾽ ἐκεῖνο στῆναι τὸν οἰκίας τὸ μέρος, ὄπου τινὰς τῶν ἱερῶν τοῦ Συμεὼν τριχῶν ἐτύγχανε κεῖσθαι. Εἴ τε δὲ βασκανία τῆς φθονερᾶς τοῦ πονηροῦ φύσεως καὶ ταῖς ἐξ αὐτῆς ἐνεργείαις, είτε τῆς χάριτος οὐκ ἀνασχομένης, ἐνεχθεὶς ἐκεῖθεν κατὰ κεφαλῆς ἐπὶ πέτραν, καὶ ταύτην πληγεῖς τε ἅμα καὶ συντριβεῖς, θνήσκει. Κραυγῆς δὲ γενομένης, καὶ πάντων ὅσοι παρόντες ἦσαν ἐκεῖ συνδραμόντων, εὑρίσκεται τεθνηκώς. πατὴρ τοίνυν οὐδὲν διαταραχθεὶς (ᾔδει γὰρ σαφῶς ἐγγὺς ἔχων τὸν ἰατρὸν) ἀνελόμενος ἡσυχῆ θανόντα τὸν παῖδα, κομίζει πρὸ τοῦ Ἁγίου· δὲ ὡς ἥψατο τούτου τῇ δεξιᾷ, καὶ τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ καὶ μόνου ζωοποιεῖν εἰδότος νεκροὺς, ὑπὲρ αὐτοῦ ἐδεήθη (Τίς ἐξομολογήσεταί σοι Χριστὲ τὰ ἐλέη σου!) ἐπάνεισι μὲν ψυχὴ τοῦ παιδὸς, καὶ ζῶν νεκρὸς καὶ πνέων ὡρᾶτο. Συμεὼν δὲ σιγὴν τῷ πατρὶ καὶ τοῖς περὶ αὐτὸν παραγγέλλει, ἀραμένοις ἰδία τὸν παῖδα, ἵνα βραχύ τι καὶ καθευδήσῃ· ὅπερ ὡς προσέταξε γεγονὸς, ὑπνώσαντος τὰ μέτρια τοῦ παιδὸς, αἷμα διὰ τῶν αὐτοῦ ὤτων ἀθρόον ἐχέθη, καθάπερ ἀθεάτῳ τινὶ χειρουργίᾳ τοῦ Συμεὼν ἐπ᾽ αὐτὸν χρησαμένου· καὶ μετὰ τὸν ὕπνον ὐγιὴς ὅλος ἦν, ἡδέως προσιέμενος καὶ τροφὴν, θαῦμα πᾶσι καὶ ὄμμασι καὶ ὠσὶν, ὁρώμενός τε καὶ ἀκουμενος.

γοῦν τούτου πατὴρ, λαμπρὸς τῶν τοῦ μεγάλου Συμεὼν κήρυξ ὢν, καὶ τοσοῦτος εἰς εὐφημίαν, ὅσος εἰς λοιδορίαν τὸ πρὶν ἐγνωρίζετο, ἄνδρα τινὰ Βαβύλαν καλούμενον, ἔτος, που πεντηκοστὸν ὄντα, γυμνὸν ὅλον καὶ λεῖον καὶ ἄτριχα, οὐ κεφαλὴν μόνον οὐ δὲ ὀφρύας, ἀλλὰ καὶ πώγωνα καὶ σῶμα τὸ πᾶν, ὡς καὶ πᾶσιν ἐν γέλωτι καὶ παιδιᾷ εἶναι· τοῦτον ἀπαραδέκτως ἔχοντα καὶ ἀπίστως εἰδὼς, ὡς παρὰ τῷ θείῳ Συμεὼν θεία χάρις δυνατὴ τρίχας αὐτῷ κατὰ φύσιν ἐκφῦναι, πείθει σὺν πόνῳ· καὶ πείσας ἄγει παρὰ τὸν στύλον, οὐ μετὰ θερμῆς πίστεως μόνον, ἀλλὰ καὶ τῆς ὑπὲρ τοῦ παρελθόντος μεταμελείας. δὲ, Σὺ κωλυτὴς ἐγένου σαυτῷ τῆς ἄνωθεν δωρεᾶς εἰς δεῦρο, ἔφη, καὶ πιστεύων ὅτι δυνατὸν αἰτεῖς, ἔσεσθαί σοι παρὰ Θεοῦ. Νῦν οῦν οἴκαδε πορεύου χαίρων· ἀνατελοῦσι γάρ σοι κατὰ φύσιν αἱ τρίχες. Ταύτας μὲν παρὰ τοῦ ἱεροῦ Συμεὼν τὰς ἐπαγγελίας λαβὼν, ἐπανῆκεν. Εἴσω δὲ τριῶν ἡμερῶν ἐπήνθησεν αὐτῷ θρὶξ ἐκ ῥιζῶν ἀνιοῦσα, καθάπερ ἀρτιτόκου παιδίου τὴν ἐκ γενέσεως ἑαυτῆς ὑποφαίνουσα βλάστην, ἐκόμισέ τε κατὰ μικρὸν οὐ κεφαλὴν μόνον ἀλλὰ καὶ πώγωνα, πολιαῖς κατὰ φύσιν τῆς οἰκείας ἡλικίας κατηρτυμένος, ὡς ἐν θαύματος εἶναι λόγῳ καὶ τοῖς πρώην ἐν γέλωτι τὰ κατ᾽ αὐτὸν ποιουμένοις.

Γυνή τις ἀμφοτέρους τοὺς ὀφθαλμοὺς τυφλωθεῖσα προσήει χειραγωγουμένη τῷ ἱερῷ Συμεών· καταλαβοῦσα δὲ ἤδη τὰ τῆς μάνδρας εἰσόδους, Ἅγιε Συμεὼν, μεγάλῃ ὡς εῖχεν ἐβόησεν οὐ γλώττῃ καὶ φωνῇ μᾶλλον πίστει καὶ· ζέσει καρδίας, τυφλήν με δεχόμενος, ἀπόλυσον βλέπουσαν. Τοῦ δὲ σπλαγχνισθέντος ἐπ᾽ αὐτῇ, χεῖράς τε τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐπιθέντος, ἔβλεψεν εὐθὺς ὑγιῶς. Εἶτα προσάγει τὴν θυγατέρα πάθος ἔχουσαν περὶ τὴν γυνήν· ἐπιθεὶς τοίνυν καὶ τῇ παιδὶ τὴν χεῖρα, Νῦν μὲν ἐπάνηκε σὺν αὐτῇ, πρὸς τὴν μητέρα ἔφη, ὄψει δὲ οἴκοι τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ. Ὡς γοῦν ἐπανῆλθον ἑκατέραι, καὶ ὕπνωσεν οἷα φιλεῖ τῷ καμάτῳ τῆς ὁδοιπορίας μήτηρ, ὁρᾷ τὸν Ἅγιον ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ, καὶ οὐ τῇ συνήθει παραβαλόντα, τὴν τε νεάνιν ἀγαγεῖν, καὶ τὸ πάθος ἀνακαλύψαι κελεύσαντα· οὗ παρ᾽ αὐτῆς εὐθέως γεγενημένου, ἀνατέμοντα τοῦτο, καὶ τὸ λυποῦν ἐκεῖθεν ἐξενεγκόντα καὶ, πάλιν τὰς πληγὰς συνουλώσαντα· ἔπειτα μέντοι τῆς οἰκίας ἐξιόντα, καὶ ἑαυτην μὲν ὁρκίζουσαν αὐτὸν ὅστις εἴη φράσαι· τὸν δὲ καθάπερ βαρέως φέροντα καὶ ἀχθόμενον, γύναι τί τοῦτο ἐπιζητεῖς ἀποκρίνασθαι; Δαναστάσα τοίνυν, τοῦ θαύματος, εὑρίσκει την παῖδα τοῦ πάθους ἀπαλλαγεῖσαν, καὶ βραχέους ὕπνου δῶρον αὐτῇ παραδόξως γεγενημένην.

Ἀνὴρ δέ τις ἐκ γειτόνων τῇ γυναικὶ ταύτῃ, γλώττῃ κατὰ τοῦ Ἁγίου λοιδόρῳ καὶ διαβόλῳ χρώμενος, ὃς τοῖς αὐτοῦ θαυμασίοις οὐκ ἀπιστῶντι μόνον ἐώκει, ἀλλὰ καὶ παρασκώπτων εἰς αὐτὸν ἦν, καὶ τὰ ἐκείνου διασύρων ἀναίδην καὶ καταπαίζων. Οὗτος δίκην εὑρὼν ἀκολάστου γλώσσης δαίμονα σύνοικον, προσάγεται τῷ Ἁγίῳ, καὶ θεραπείας παρ᾽ αὐτοῦ τυχὼν, οὐ δὲ ταύτη τῆς εἰς αὐτὸν ἀπέσχετο φλυαρίας. δίκη δὲ πάλιν τῶν ἑαυτῆς οὐκ ἠμέλει· ἀλλὰ νομίσας μάταιος ἐκεῖνος ἰδεῖν τὸν Ἅγιον ἐν ὁράματι νυκτὸς αὐτῷ ἐπιστάντα, καὶ τὴν αὐτοῦ δεξιὰν πρὸς ὀργὴν ἀφελόμενον· διυπνισθεὶς, ἀψευδεῖς ἐπὶ τῶν ἔργων εὑρίσκει τὰς τῆς φαντασίας εἰκόνας. Εἰ γὰρ καὶ μὴ πάντη τὴν δεξιὰν ἀφῄρητο, ἀλλὰ ξηρὰν αὐτὴν εἶχε, καὶ οὐδὲν ἀψύχων ἀπεοικυῖαν· ἔπειτα μέντοι αἱ σάρκες διαῤῥυεῖσαι, γυμνὰ μέχρι καρποῦ τὰ ὀστᾶ καὶ νεῦρα τῆς χειρὸς ἐκείνης ἀπολελοίπεσαν· ἑξῆς δὲ καὶ σκώληξι ζέσασα, οὐ δὲ φορητὴν τῷ ἀθλίῳ τὴν τῆς ὀδύνης βίαν παρεῖχε.

Συνεὶς τοιγαροῦν μετὰ τὴν πληγὴν, πρόσεισι τῷ Ἁγίῳ πικροτέραν τοῦ πάθους τὴν ἐπὶ τοῖς προλαβοῦσι μεταμέλειαν ἔχων. δὲ τοῦ ἀνδρὸς ἁψάμενος, κελεύει τῆς αὐτοῦ κόνεως λαβόντα οἴκαδε ἀπιέναι, ἄλλο τῇ χειρὶ μηδὲν ὅτι μὴ ταύτης ἐπιτιθέντα. Καὶ μὲν ταύτη ἔδρα· περὶ δὲ πρῶτον νυκτὸς ὕπνον ἔδοξεν αὐτῷ τὸν Συμεὼν ἐπιστάντα, πτύελόν τε τοῦ οἰκείου στόματος, τοῦ θείου ὡς ἀληθῶς ἐκείνου καὶ Θεῷ διά παντὸς προσλαλοῦντος, τῇ δεξιᾷ λαμβάνοντα, τὴν ἐκείνου δεξιὰν ἐπιχρίειν, ὁμοῦ δὲ τῷ χρίσματι καὶ σάρκας ἀνάγεσθαι, καὶ δέρμα ἐπ᾽ αὐτὴν ἐκτείνεσθαι, ἕως ἐπὶ τὸν προέχοντα κόνδυλον τοῦ μέσου δακτύλου· τοῦτον δὲ αὐτῷ μετ᾽ ὄνυχι πεσεῖν, ὡς εἶναι καὶ πρὸς τὸ μέλλον ὑπόμνησιν ἐκείνῳ τῆς πολλῆς περὶ γλῶτταν ἀκολασίας, ὄνυχα δὲ ἀναβηναι ἄλλον ἐπὶ τὸ ἐχόμενον τοῦ κονδύλου ἄρθρον. Την μὲν οὖν ὄψιν διυπνισθέντι τῷ ἀνδρὶ ἔργον εἶναι, καὶ τὴν χεῖρα ὑγιῶς ὡς ἔφημεν ἔχειν, ἵνα καὶ τῷ θαύματι θαῦμα προσθῶμεν, ταῦτα δρόντα τὸν Συμεὼν, ἦν τῆς νυκτὸς ἐκείνης ὁρᾷν τῷ πνεύματι ἑαυτὸν, οἷα κᾀκείνῳ συνέβαινεν· ὡς αὐτός τε τοῖς μαθηταῖς ὀφθεὶς ἐν ἐκστάσει τότε γεγενημενος, πολλὰ δεηθεῖσιν ἀπείγγειλε, καὶ τῆς θεραπείας τυχὼν ἐξηγήσατο.

Ἀλλὰ μέχρι τίνος ἀμηχάνοις ἐπιχειροῦμεν, λόγῳ τὰ ἐκείνου διαλαβεῖν καθεξῆς πάντα πειρώμενοι; Ἦν τις ἐν Σουροῖς στρατιώτης (πολίχνιον δέ τι τοῦτο τῶν Ἐπευφρατιδίων) εὖ μεν νεότητός τε καὶ ἡλικίας, εὖ δὲ τῆς κατὰ πόλεμὸν ἀρετῆς, καὶ περὶ πάντα δεξιότητος ἔχων. Ποτὲ γοῦν αὐτοῦ πρός τι λουτρὸν ἀπιόντος, συνέβη τῶν στρατιωτῶν τινα, τὰς σάρκας ὑπὸ τῆς ἱερᾶς νόσου λελωβημενον, ἐκεῖθεν ἐξιόντα, εἰς συνάντησιν αὐτῷ καταστηναι. Τοῦ δὲ δεινῶς μυσαχθέντος, καὶ μή τε βαλανείων αὐτῷ τοῦ λοιποῦ, μή τε διατριβῶν κοινωνεῖν παραγγείλαντος, στενάζει μὲν ἐν πικρίᾳ ψυχῆς ἐκεῖνος, τὸ δὲ πάθος (τῶν ἀνεφίκτων σου, Δέσποτα, τῆς σοφίας κριμάτων) εὐθέως ἐπ᾽ αὐτὸν μεταπίπτει· καὶ διοιδοῦσι μὲν ἔσω τριῶν ἡμερῶν αἱ σάρκες τῷ στρατιώτῃ καὶ καταῤῥέουσιν, ἀλλοιοῦται δὲ πνοὴ, καὶ εἰς τὴν ἐναντίαν τὸ σῶμα μεταβάλλει ἕξιν, σαπρία τὸ πᾶν ἐν ὀλίγῳ γεγενημένον. Ἰατροῖς μὲν οὖν ἤδη καὶ χεῖρες καὶ τέχναι σαφῶς ἀπειρήκεσαν· τῷ δὲ, τῆς ἐξ ἀνθρώπων θεραπείας ἀπόγνωσις, ὁδηγὸς παραδόξως εἰς σωτηρίαν γίνεται καὶ παιδείαν. Εἶναι Θεοῦ τὸ πρᾶγμα συνεὶς, διὰ τὸν εἰς τὸν πλησίον ὀνειδισμὸν, πρὸς ἐκεῖνον ἔγνω καταφυγεῖν, παρ᾽ οὗ καὶ παιδέια· μόνου γάρ εἶναι τὴν ταύτης λύσιν Θεοῦ, τοῦ καὶ τὴν παιδείαν ἐπαγαγόντος. Οὕτως ἔχοντι παρίσταταί τις αὐτῷ, καθάπερ ἔκ τινος θείας ἀποστολῆς, ὃς, Πορεύου παρὰ τὸ θαυμαστὸν ὄρος ἐπὶ τὸν δοῦλον τοῦ Θεοῦ Συμεὼν, ἔφη, ἐκεῖνος ἴασις τῆς μάστιγος ἔσται σοι. δὲ πρὸς τὸ ῥῆμα τὴν καρδίαν ἀναφλεγεὶς, πίστει τε μεγάλῃ τοῦτο δεξάμενος, ἀνακομίζεται πρὸς αὐτὸν ὑπὸ τῶν οἰκείων· καὶ πρόην καλὸς ἐκεῖνος καὶ ζηλωτὸς ῥίπτεται πρὸ αὐτοῦ, τίνος οὐκ ἀθλιώτερος; Αἵματος τοίνυν ἐξ αὐτοῦ καθάπερ ἀθεάτῳ τινὶ χειρουργίᾳ, διὰ πάντων μικροῦ τῶν μελῶν ἀθρόον ἐκκενωθέντος τὴν τε πνοὴν ἀνεῖτο, καὶ τὴν σάρκα κεκαίνιστο καὶ μορφή· ἐν τρισὶ ταῖς πάσαις ἡμέραις εἰς τὴν προτέραν ἀποκαθειστήκει ὄψιν. μὲν οὖν ἐντολὰς παρὰ τοῦ Συμεὼν λαβὼν, ἐντολῶν μηκέτι θείων ὀλιγωρεῖν, μὴ δὲ ὀνειδισμὸν λαμβάνειν ἐπὶ τοῖς ἔγγιστα αὐτοῦ, ὑγιὴς ὅλος οἴκαδε ἐπανῄει

[209] Multo post tempore accidit Diaconum, nomine Epiphanium, ex pago quodam qui nuncupatur Euthalii; de S. Symeonis fama per ignorantiam detrahere, [Convitiatus Sanctum, divinitus percutitur] in eumque contumeliose debacchari, & errorem ipsum adeuntium palam reprehendere. Aliquando igitur divina cælitus visione dignatus Epiphanius ille, sicut quondam Paulus, concidit quasi mortuus in terram, & visceribus intimis commotus est: jussus quoque est non ut iste Damascum concedere, sed ad famulum Dei Symeonem, ut per illum sanitatem non solum corporis sed & animæ etiam reportaret. Ergo non multum ab inanimi discrepans, jumento impositus est onus miserabile: depositusque ante columnam luctuosum spectaculum, [jubeturque ab illo medelam petere:] vocem cælitus a S. Symeone demissam sensit, quæ dicebat: Ecce dimittuntur tibi a Domino quæ ex ignorantia commisisti: leva te igitur, & noli persequi ipsum deinceps, aperiendo os tuum & loquendo iniquitatem contra nos. Horum verborum virtute mirabiliter sibi redditus, contraria omnino, quam ante erat solitus, loquebatur, plenoque ore prædicabat Dei potentiam per famulum suum.

[210] Adducens deinde filios duos dæmoniacos, incolumes ambos recepit: quorum uno comitante postea aliquando ad Sanctum se conferens (quia jam expertus virtutem, [hujus filius e lapsu mortuus] creber eo itabat, tantoque frequentius, quanto sæpius ante id factitantes reprehenderat) in cœnaculo quodam superiore monasterii diversatus fuit. Accidit autem puerum, premente quadam corporis necessitate, noctu experrectum surgere; cumque illa forte staret domus parte, ubi sacri aliquot Symeonis capilli jacebant; sive spiritus natura invidi fascinatione malisque artibus, sive gratia illis indita id non tolerante; delapsus inde puer caput in petram impegit, vulneratusque graviter illo pene contrito e vivis excessit. Oritur ingens clamor, concurrunt quotquot in domo aderant, inveniunt mortuum. Pater vero minime omnium turbatus (noverat quippe ad manum esse medicum) tollens sedate mortuum, ad Sanctum deportat. Tetigit ille puerum dextera sua, invocavitque super illum unigenitum Dei filium, [ab eodem revocatur ad vitam:.] qui solus potest mortuos ad vitam suscitare. Quis confitebitur misericordias tuas tibi, Domine? Redit anima puero: & qui mortuus fuerat, vivere & spirare conspicitur. Sanctus autem indicto patri comitatuique illius silentio, jubet auferri puerum, ut tantisper quietem capiat. Quod cum factum esset ut mandatum erat, puero jam placide dormiente, per aures illius repente sanguis effusus est, Symeone quodammodo chirurgum per artem quamdam invisibilem agente. Puer vero finito somno integre sanatus, cibum quoque avide admisit, factusque est miraculum omnibus, ubi conspiciebatur, videntibus; audientibus, ubi narrabatur.

[211] Pater ergo hujusce pueri, præclarus jam magni Symeonis præco factus, [Idem alium infidelem adducit ad Symeonem] tam addictus famæ illius propagandæ, quam antea noscebatur ad convitiandum proclivis; convenit virum quemdam, qui vocabatur Babylas. Annum hic circiter quinquagesimum attigerat, jamque totus glaber ac depilis, non capite modo atque superciliis, sed mento etiam totoque corpore erat, adeo ut cunctis risui ac ludibrio esset. Noverat cum infidelem esse, & nihil sanioris confilii in aures demittere: persuasit tamen non sine labore, posse divinam, quæ S. Symeoni aderat, gratiam facere, ut enascantur naturæ ordine capilli ejus: sicque persuasum duxit ad columnam, non fiduciam modo incensam, verum pœnitudinem quoque præteritorum conferentem. Dicit ei Symeon: Tu a te ipse in hunc usque diem cæleste donum arcuisti; quod si credideris, posse fieri id quod petis, eveniet tibi a Domino. Nunc igitur abito domum lætus: renascentur namque tibi juxta naturæ exigentiam pili. Ratas ille acceptasque S. Symeonis habuit promissiones, ac domum remeavit. Cum ecce cis triduum reflorescere coma, [qui turpi calvitie liberatur.] protrusis e radice crinibus, velut recens editi infantis pilos imitantibus; & exornare brevi tempore non caput modo, sed mentum etiam; mox etiam, prout sua requirebat ætas, canis pulchre vestitus apparuit, ita ut admirationi esset illis quibus antea ludibrio fuerat.

[212] Mulier quædam oculis ambobus capta, veniebat ad S. Symeonem manu ducta: jamque subitura monasterium, clamavit quam potuit maxime sonore, non magis lingua & voce quam fide & fervore cordis: Sancte Symeon, [Mulier capta oculis] o qui me excipis oculis carentem, iis videntem dimitte. Cumque miseratus ille, manus oculis imposuisset, vidit ilico recte. Deinde filiam quoque ducit a morbo laborantem, qui imponens similiter illi manus; inquit matri, Revertere nunc cum filia domum, istic videbit gloriam Dei. Cum igitur revertissent ambæ, [ejusque filiæ curantur.] matri ut assolet, defatigatione itineris somnus obrepsit, oblatusque in illo est Sanctus, aliam indutus formam a consueta; accedebat autem, ducens manu puellam, cui imperabat, doloris sui locum ut revelaret. Illaque mox jussa capessente, dissecto loco educebat inde quod fuerat doloris causa, & vulnus cicatrice obducebat: postea egredientem domo videbatur sibi mulier obstringere jurejurando, ut ederet, quis esset: illum autem, veluti molestius ferentem indolentemque, respondere; O mulier, cur illud percunctaris? His visis, excitata mulier (o miraculum!) reperit puellam dolore liberam, per brevis somni munus admirabile.

[213] Ex vicinia hujusce mulieris vir quidam contumeliosa atque diabolica lingua virum sanctum incessebat; [Vir insolentis in Sanctum linguæ invaditur a dæmone,] & videbatur non modo non credere miracula ejus, sed & cavillari, atque detrahere per summam impudentiam rebus ab illo gestis iisque illudere. Sed reperit intemperantis linguæ meritam ultionem, dæmone ipsum invadente. Producitur ergo ad Sanctum; sed ab eo liberationem consecutus, nihilo magis quam prius desinebat in Sanctum petulanter agere. Sed & vindicta rursum nihilo tardius subsequitur: arbitratus namq; est vanus ille homo, noctu se in visione conspicere Sanctum, sibique in vindictam auferri ab irato dexteram suam: [eoque nihil emendatus amittit manum,] experrectus autem comperit, minime vanas fuisse visionis imagines, sed rem ipsam fuisse: etsi enim dextera ejus omnimo ablata non esset, aruerat tota, nihil differens ab inanima. Nec stetit hic malum: consumpta caro, nuda illius manus polla nervosq; destituit, usq; quo ea committitur brachio: adhæc & vermibus quod restabat exedentibus, intolerabilis inferebatur misero violentia dolorum.

[214] [quam iterum pœnitens recipit integram.] Resipiscens igitur post talem castigationem, procedit ad Sanctum, acerbiorem pœnitentiæ propter admissa, quam doloris ex corrosa manu, sensum afferens. Tactu suo dignatum jubet ille pulveris quidpiam secum asportare ac redire domum: nec quidquam, excepto isto, manui imponendum. Quod & sedulo fecit. Sub primam vero noctis quietem visus ei est adstare Symeon, qui salivam oris sui, oris quam verissime divini & Deo semper colloquentis, dextera sua exceptam, illius dexteræ allinebat: quo facto, simul carne obduci, simul pelle vestiri ad summum usque medii digiti condylum cœpit: visus autem est condylus iste cum ungue cadere, ut nempe secuturis temporibus memor foret intemperantiæ suæ in loquendo nimiæ; & succrevit unguis alius in extremo digiti sic mutilati articulo. Hæc visio, cum expergiscitur homo, res fuit, manu omni ex parte integra, uti diximus, existente. Ut autem miraculo adjiciamus miraculum, eadem nocte, qua hæc illi videbantur actitari a Symeone, ipse quoque Symeon raptus in spiritu, se ipsum eadem factitantem conspicari visus est; quemadmodum ipse, qui in extasi tunc exstiterat, discipulis multum rogantibus declaravit; & iste quoque, qui incolumitate donatus erat enarravit.

[215] Verum quid in vanum laboramus, conando omnia ejus gesta explicare verbis? Erat b Suræ, quod est oppidum ex iis unum quæ sunt supra Euphratem, miles quidam, [Miles in ægrum insolens morbo illius corripitur:] bene valida & juvenili ætate florens, nec non bellica virtute ac rebus in omnibus dexteritate eximius. Aliquando autem accidit illi lavatum eunti, obviam fieri militem alium, qui morbo comitiali laborabat, e balneis exeuntem. Abominatus ille hominem gravissime, interdicit, ne eodem deinceps secum balneo utatur, aut omnino secum congrediatur uspiam. Ingemuit ad hæc miser in amaritudine cordis sui: morbus vero ejus (quam incomprehensibilia sapientiæ tuæ judicia Domine!) dicto citius in alterum transiit. Intumescunt igitur intra triduū illi carnes & diffluunt, immutatur forma, arctatur spiritus; fitque habitudo contraria totius corporis, exiguo tempore quasi in putredinem versi. [& ad Symeonē confugiens] Medicorum manus & artes jam stupebant defessæ; cum homini sic destituto desperatio ipsa sanitatis ab hominibus consequendæ, mirabiliter dux fit ad salutem: cognoscens enim castigari se a Deo propter illatam proximo suo contumeliam, ad illum confugere decernit, a quo vapulabat: soliusque esse Dei, quod immiserat flagellum, removere. Sic animato adstitit aliquis, divina quasi legatione missus, qui; Transi, inquit, in Montem mirabilem ad famulum Dei Symeonem: ille doloribus tuis medebitur. Talibus ille dictis inflammatus corde, promissaque rata habens, a domesticis ad Sanctum portatur: & qui nuper tam generosus erat ac fervidus, prosternitur ad pedes illius, nemine non miserior. Tum magna derepente vi sanguinis, velut arcana quadam chirurgia ex omnibus pene membris scaturiente, [sanitatem reportat.] laxatus illi iterum spiritus, renovata caro, restituta forma; totusque tribus omnino diebus pristino statui vindicatus est. Denique acceptis mandatis a Sancto, ne divina deinceps aspernaretur præcepta, aut proximum convitiis oneraret, integre sanatus domum repetiit.

ANNOTATA C. I.

a Græce περὶ τὴν γυνὴν: & quidem γυνὴ, γυναικὸς quintæ declinationis feminam significat, γυνὴ γυνῆς secundæ declinationis nusquam invenitur quod sciam. Quid si ita declinata vox sumatur pro parte muliebri, quam quia tangi a monacho, etiam per somnium & visionem, indecens fuisset; apparuerit Sanctus, non in propria specie, sed in habitu chirurgi?

b Sura, Syriæ Euphratesiæ civitas Episcopalis, ab Antiochia remota 250 p. m. aut amplius.

CAPUT XXVII.
Occulta peccata cognita. Aliorum contumeliosorum castigatio.

Θεόδωρος δέ τις Σκρινιάριος, τὸ γένος Ἀντιοχεὺς, λέπρᾳ τὸ πᾶν ἐξηνθήκει σῶμα. Οὗτος ἁπάσης ἀπογνοὺς θεραπείας, οἷα καὶ πάσης αὐτῆς πρὸς τὸ πάθος ἀπειρηκυῖας, καὶ μείζονος ἰατρῶν καὶ χειρὸς καὶ τέχνης τούτου γεγενημενου, παρὰ τὸν θεἶον Συμεὼν καταφεύγει. Ὡς ἂν δε πρὸς πλείονα τοῦτον ἐπαγάγηται οἶκτον, ἔγνω τοιοῦτον ἔνδημα περιθέσθαι, ὡς εὐχερῶς ἔχειν ὑποδεῖξαι γυμνώσαντα τὴν λέπραν· ἐκείνῳ. Αἰσχυνόμενος τοίνυν ἐπὶ τῶν παρόντων ἐκκαλύψαι τὴν σάρκα, καιρὸν ἦν οἰκεῖον ἐπιφυλάττων. Ὅπερ δῆλον τοῖς τοῦ πνεύματος ὀφθαλμοῖς τῷ Συμεὼν γεγονός· Εἰπὲ, τέκνον, ἐπὶ τῶν παρόντων, φησὶ πρὸς αὐτὸν, ὅτου χάριν ἐλήλυθας εἰς ἡμᾶς. δὲ καταπλαγεὶς τῷ παραδόξῳ τῆς διοράσεως· ὅπως κρύπτων ἦν εἰς καρδίαν οὗτος, τοῦτο παρ᾽ αὐτοῦ ἀκηκόει, πᾶσαν εὐθὺς αἰδῷ ἀποῤῥίψας, γυμνώσας ἐαυτὸν ὑπεδείκνυ· καὶ ὃς τὴν βαΐνην ῥάβδον λαβὼν, καὶ ταύτῃ τὸν ἄνδρα σφραγίσας, ἀπελθὼν παρὰ τὸ Τιβερίνου βαλανεῖον, Λοῦσαι ἔφη, συναπολούσει γαρ ἐκεῖ και τὴν λέπραν. Οὗπερ ὡς ἐκέλευσε γεγονότος, ὑγιὴς ἐκεῖθεν, παραδόξου θαύματος! λεπρὸς ἐπανήκει.

Ἓτερός τις ἐξ Ἀντιοχείας καὶ τῶν ἐπιφανῶν παραβάλλει τῷ στύλῳ, ἄρτι τῶν μνημοσυνων τῆς ἱερᾶς τοῦ Ὁσίου μητρὸς ίερῶς ἀγομένων. μὲν οὖν καὶρὸς θεία μυσταγωγία ἦν, ἧς αὐτουργὸς ἐκεῖνος ἐτύγχανεν ὢν. δὲ σπεύδων ἐκεῖθεν ἀναχωρῆσαι, ἀξιοῖ τῶν μαθητῶν ἕνα, ᾧγε σύνηθες εἰσκομίζειν τῷ Ἁγίῳ τὰς ἀγγελίας, ταχινην αὐτῷ γενέσθαι τὴν τῶν μυστηρίων μετάληψιν· ὃς αὐτοῦ τὰς ἀξιώσεις οὐ παριδὼν, ἀνάγει μετὰ τὴν κοινωνίαν τῶν μαθητῶν πρὸ τοῦ ὄχλου τοῦτον ἐπὶ τὸν στύλον. Ἀφεὶς δὲ τοῦτον ἱερὸς Συμεὼν, μετεδίδου μᾶλλον τοῖς μετ᾽ αὐτὸν ἀνιοῦσι. Καὶ μὲν, αὐτὸν καὶ αὖθις προσῆγεν, δὲ τὰ παραπλήσια ἕδρα· ὡς δὲ πολὺ τοῦτο ἦν καὶ μέχρι πολλοῦ, Ἡσύχασον, ἀδελφέ φησιν θεῖος ἀνὴρ, ἔχω γὰρ αὐτῷ τι διαλεχθηναι. Μετὰ γοῦν τὸ τὴν θείαν λειτουργίαν συντελεσθῆναι, παραστησάμενος τὸν ἄνδρα Συμεών· Ὑποκριτὰ, ἔφη κὰι τῆς τοῦ Θεοῦ μερίδος μεμακρυσμενε, πῶς ἐνταῦθα ἐληλύθεις λήσειν οἰόμενος τὸν πλάσαντα κατὰ μόνας τὰς καρδίας ἡμῶν, τὸν συνιέντα εἰς πάντα τὰ ἔργα ἡμῶν, τὸν στήσαντα τὰ ὄρη σταθμῷ, καῖ τὰς νάπας ζυγῷ; τίνος δὲ καὶ κοινωνῆσαι τῶν ἀχράντων μυστηρίων ἐπείγῃ; οὐκ ἐκείνου πάντως, οὗ πόῤῥω σοι ἀπέχει ἀπ᾽ αὐτοῦ καρδία, εἰ καὶ τῷ στόματί σου ἐγγίζεις αὐτῷ, καὶ ἐν τοῖς χείλεσί σου τιμᾷς αὐτόν. Ἀλλ᾽ εἴπερ ἔργῳ τὴν αὐτοῦ δυναστείαν βούλῃ μαθεῖν, ἰδού σε, πάντων ὁρώντων, δαίμων χαλεπὸς παραλήψεται, κᾀν τῷ ἀέρι μέσῳ κρεμάσει σε, ἕως τὰς πονηράς σου καὶ μιαρὰς πράξείς ἐξαγορεύσεις καὶ ἄκων.

Πρὸς ταῦτα δέει τὴν καρδίαν κατασεισθεὶς, καὶ ἀμφοτέραις τοῦ σιδήρου περὶ τὴν στάσιν φραγμοῦ λαβόμενος, φεῖσαί μου, δοῦλε τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου, φεῖσαι, μέγα ἐβόα, καὶ τὰ κατ᾽ ἐμαυτὸν ἀπαραλείπτως σοι πάντα καὶ ἀκρύπτως διέξειμι. Καὶ ἀρξάμενος εὐθὺς τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν ὑπὸ ταῖς πάντων ἀκοαῖς διεξῄει, πολλὰ καὶ δεινὰ ὄντα, καὶ εἰς τοσοῦτον ἀτοπίας ἥκοντα, ὡς μὴ δὲ τῆς τῶν δαιμόνων αὐτὸν ἀποσχέσθαι θυσίας. Ὡς δὲ πάντα ζέσει καὶ θέρμῃ ψυχῆς ἐξωμολογήσατο, δάκρυσιν ἐκ μέσης προἳοῦσι καρδίας ἐδεῖτο, δεχθῆναί τε μετανοοῦντα, καὶ τυχεῖν συγχωρήσεως, ἐπ᾽ ἀσφαλείᾳ τῇ πρὸς τὸ μέλλον· ἣν σοφὸς τῶν ψυχῶν ἰατρὸς ἐκεῖνος εὐθὺς ἐπὶ τηλικαύτῃ δίδωσι μετανοίᾳ, καὶ διδάξας αὐτίκα καὶ ὑποθεὶς, καὶ συμβουλεύσας, καὶ παραινέσας, καί τινας ἐντολὰς ἐπιθεὶς, ἀπέλυσεν ἐν εἰρήνῃ, οὐ χαλεπῶν παθῶν μόνον, ἀλλὰ πολλῷ καὶ χαλεπωτέρας ἀσεβείας ἀπηλλαγμένον.

Ἕτερός τις, ἐξ Ἐπιφανείας τῆς ἐν Συρίᾳ, ἐπισήμων καὶ οὗτος, παρὰ τὸν Ἅγιον ἀνελθὼν, καὶ συλλαλήσας ἅπερ ἐβούλετο, ὀρέγει ξύλον Ἰνδικὸν εὐῶδες αὐτῷ, ἀξιῶν δεχθῆναί τε καὶ θυμίαμα παρ᾽ αὐτοῦ Θεῷ προσαχθῆναι. Τοῦ δὲ παραιτουμένου καὶ ἀνανεύοντος, οἴκοι τε θυμιᾷν τοῦτον μᾶλλον αὐτὸν ἐπιτρέποντας, ὡς πολὺς ἦν ἐπιμένων ἐκεῖνος ἐνεχθῆναι κελεύει θυμιατήριον, Ἵνα καὶ τοῦ Θεοῦ, φησι, διαφανῇ δυναστεία· καὶ τοῖς ἄνθραξιν ἐπιτεθέντος τοῦ ξύλου, τοσαύτη τις δυσωδία γεγόνει, καὶ ὀσφρήσει οὕτως οὐ δὲ μιᾷ φορητὴ, οὐκ ἀνὰ τὴν μονὴν μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῦ ὄρους ἐπὶ πολὺ διήκουσα, ὡς καὶ τοῖς ἔξωθεν διὰ πάσης ἐπὶ τὴν μονὴν ὁδοῦ προσιοῦσι τοιαύτην οἵαν μὴ δὲ ἀνέχεσθαι δυνασθαι, ταύτην ἀπὸ μακρόθεν προσβάλλειν. Ἰδὼν τοίνυν Συμεὼν, ἔργῳ αὐτῷ καὶ βίου φαυλότητα τὸ παρὰ τὸ εἰκὸς τῆς τοῦ ξύλου φύσεως ἐκεῖνο κατηγορεῖν, Ἐξομολόγησαί, φησι, τῷ Θεῷ τάς πράξεις σου, μετανοῶν τὸ λοιπὸν ἀπὸ τῆς κακίας σου, ὅπως σε μἡ δαίμονες αὐτίκα παραλαβόντες, ἐλεεινὸν πάσῃ γλώσσῃ θῶνται διήγημα. Ἐν φόβῳ τοιγαροῦν πολλῷ γεγονὼς, πάσας εὐθὺς αὐτὰς διεξῆλθε, δυσωδεστέρας πολλῷ τοῦ θυμιάματος οὐσας· ἐῖτα ἐπιτιμηθεὶς τὰ εἰκότα, καὶ παραινέσεως καὶ διδασκαλίας τυχὼν, ἐπάνεισιν.

Ἀκόλουθον τῷ εἰρημενῳ τὸ ἐπαγόμενον, ὅσω καὶ ἀμφοτέροις συγγενῆ τὰ τοῦ θαύματος. Ἱερεύς τις, ὄνομα Ἰωάννης, τὴν ἐν Ἀπαμείᾳ τηνικαῦτα Ἐκκλησίαν οἰκονομῶν, προσῆλθεν συν συζύγῳ καὶ προσήκουσι πᾶσι τῷ Συμεών. γοῦν τὰς ἀγγελίας εἰσφέρων μαθητὴς, φιλίᾳ τῇ πρὸς αὐτὸν καὶ χάριτι, τάχα δὲ καὶ ἀγνοίᾳ τῶν κατ᾽ αὐτὸν, ἐσπούδαζεν ὅσα καὶ χρηστὸν ἄνδρα τοῦτον τῷ Συμεὼν παραθέσθαι. Πολλῶν τοιγαροῦν περὶ αὐτοῦ παρὰ τοῦ μαθητοῦ λεγομένων, ἠρέμα πρὸς αὐτὸν Συμεὼν ἐπιστρέψας, Μὴ χρῆναι τοιαῦτά τισιν, ὅπως ἂν καὶ τύχοι, μαρτυρεῖν, ἔφη· παύσαι τοίνυν, ἀδελφὲ, περὶ ὧν οὐκ οἶσθα διατεινόμενος. Καὶ τῇ χειρὶ παρὰ τῶν τῆς κεφαλῆς τριχῶν τοῦ Οἰκονόμου λαβόμενος, Τὸ ἀκάθαρτον καὶ πονηρὸν πνεῦμά, φησι, τὸ ἐνοικοῦν τῷ ἀνθρώπῳ τούτῳ, ἔλεγξον ἐπὶ τῶν παρόντων τὰς μιαρὰς αὐτοῦ πράξεις καὶ ἀθεμίτους, ἵνα Θεὸν εἶναι γνῷ, δεσπότην καὶ δημιουργὸν ἁπάντων, τὸν στερεοῦντα οὐρανὸν καὶ κτίζοντα γῆν, ποιοῦντα εἰς ὕψος κρῖμα, καὶ δικαιοσύνην εἰς γῆν ἔθηκε. Καὶ δαίμων κράζων ἦν εὐθέως καὶ ἀλαλάζων, καὶ δίκαιά γε πάσχεῖ μεγαλοβοῶν· Ἵνα τί γὰρ εἰδωλοθύτης οὗτος, γόης, πλάνος, ἀσεβὴς, καὶ ἄλλὰ τοιαῦτα, παρά σε ἤγαγέ με; καὶ νῦν κατακαίομαι μὲν ἐγὼ, ὅτι δημοσιεύονται πᾶσιν αἱ τούτου πράξεις.

Πολλῶν οῦν τοιούτων ὑπὸ τοῦ δαίμονος λεγομένων, τοῦ τε ἀνδρὸς ὑπ᾽ αὐτοῦ χαλεπῶς πάσχοντος, οὐ δὲ τοὺς ἔξω τοῦ πάθους ἀδακρυτὶ στέγειν ἐπήει τὴν ὄψιν· μέντοι γυνὴ τούτου καὶ οἱ προσήκοντες, ὅλους ἑαυτοὺς εἰς ἔδαφος ῥίψαντες, κλαίοντες ἦσαν καὶ πικρὸν ὀλολύζοντες, καὶ τίνας οὐκ ἐλεεινὰς φωνὰς τῷ Ἁγίῳ προσάγοντες; Ἐπικλασθεὶς οῦν ἐκεῖνος αὐτῷ, ἐπιτιμήσει παραχρῆμα τὸν δαίμονα τοῦ; ἀνδρὸς ἀπελαύνει. δὲ καθαρῶς ἑαυτοῦ καὶ τῶν οἰκείων λογισμῶν γενόμενος, καὶ γνοὺς οἵοις διὰ τὸν προσλαβόντα βίον κακοῖς ἐκδέδοτο, κατήγορος ῆν αὐτὸς ἑαυτοῦ, μηδὲν τῶν κρυφῆ πεπραγμένων, τῶν καὶ τοῦ λαθεῖν ὄντως ἀξίων ἐκείνων παρακατέχων· ὧν οὐ δὲ κατὰ μέρος φειδοῖ τῶν ἀσθενεστέρων μνημονευτέον, ἀλλ᾽ οὐκ εὔωρα πάντα καὶ δῆλα ταῖς τῶν παρόντων τιθεὶς ἀκοαῖς, καὶ τοῦ μέλλοντος ἐγγυητὴς ἑαυτῷ γινόμενος· μὲν οὖν ἄφεσιν ἐπὶ τούτοις ὑπεύθυνον ἐπιτιμίας λαβὼν, ἐπανήκει.

Ἕτερος δέ τις ἐκ τῆς Ἀντιόχου καὶ τῆς κατ᾽ αὐτὴν Ἐκκλησίας, Ἰωάννης τὴν κλῆσιν καὶ οὗτος, οὐ βλάσφημα μόνον ἀεὶ κατὰ τοῦ Ἁγίου ἐλάλει, καὶ τρυφην ἀκολάστου γλώττης τὰς εἰς αὐτὸν λοιδορίας πεποίητο· ἀλλὰ καὶ μέχρι τοσούτου μανίας προῆλθεν, ὡς καὶ ὕβρεσι φλεγμαίνουσαν ἐπιστολὴν (ἃ πόσα τολμᾷν οἶδε κακία, καὶ κατὰ τῆς ἀληθείας νεανιεύεσθαι!) πρὸς αὐτὸν ἀποστεῖλαι· ἣν ἐκεῖνος δεξάμενος, καὶ τῷ πνεύματι γνοὺς, ὡς οὐκ ἄν ποτε παιδείας χωρὶς καὶ ταῦτα παραμενούσης καὶ ὑπομημνησκούσης μετάθηται πρὸς τὸ βέλτιον, τῶν μαθητῶν ἕνα καλέσας, Ἄπιθί φησι παρὰ τὴν Ἀντιόχου πρὸς τὸν Διάκονον Ἰωάννην, καὶ τάδε αὐτῷ ἀπάγγειλον, ὡς παρ᾽ ἡμῶν, Ἐπειδὴ συμφέρει τῇ ψυχῇ σου ταπεινωθῆναί σε διὰ τὴν πολλὴν τῆς γλώσσης ἀκολασίαν, ἰδοὺ ἐκδέέδοσαι δαίμωνι, ὃς διὰ πάσης σου τῆς ζωῆς ἔσται παιδεύων σε. Ταῦτα ὁμοῦ τε πρὸς αὐτὸν εἰρήκει μαθητὴς, καὶ δαίμων τῷ ἀνδρὶ ἀθρόον ἐπιπηδήσας, ἠλάλυζε δι᾽ αὐτοῦ, καὶ εἰς γῆν τὸν ἄθλιον κατεῤῥίπτει, καὶ ὅσα τῶν δαιμονώντων ἀκριβῶς διετίθει.

γυνὴ τοίνυν τοῦ Διακόνου καὶ οἱ προσήκοντες, οἰκεῖον τὸ ἐκείνου πάθος ποιούμενοι, καὶ μᾶλλον αὐτοὶ πάσχοντες τὰς ψυχὰς, ἀνίασι σὺν ἀυτῷ πρὸς τὸν Συμεὼν, δεόμενοι, θρηνοῦντες, προσπίπτοντες, οἰκτείραντα τῆς συμφορᾶς αὐτοὺς τῆς ἐκ τοῦ δαίμονος ἐκεῖνον ἐπηρείας ἀνεῖναι. δὲ, Ἀλλὰ συμφέρει τῇ ψυχῇ σου μὴ ἀνεθῆναί σε, πρᾴως πρὸς τὸν Διάκονον ἔφη; οὐ δὲ γὰρ οἰκεῖον ἐπλήρου πάθος συμπαθὴς, καὶ ἀπαθὴς τἀληθέστερον, ἀλλὰ τῆς ἐκεῖνου ψυχῆς ἐκήδετο μᾶλλον, πάθη ψυχῶν, εἰ καί τι ἄλλο, ἄριστα θεραπεύειν ἐκεῖνος εἰδὼς, ὡς ἂν εἰδῇς, φησιν, ὅτι δυναμις Θεοῦ ἐστιν, ᾗ σὺ μέχρινῦν προσκόπτων ἠγνόεις, ἵνα καὶ τὸ πολὺ τῆς ἀπιστίας αὐτοῦ ποσῶς θεραπεύσῃ, παραγγέλλω ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ τῷ ἐνοικουντί σοι δαίμονι, τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ νύκτας ἴσας ἀφέξεσθαί σου Ὅπερ οὖν κατα τὸ αὐτοῦ ἐπίταγμα γεγονὸς, μετὰ τὴν ἐνάτην ἐπὶ τριάκοντα ἧκεν ὁμοῦ γυναικὶ καὶ προσήκουσιν αὖθις, ἀπαλλαγήν τε λείαν αἰτοῦντες. δὲ λυσιτελεῖν ἀυτοῦ τῇ ψυχῇ τὴν παιδείαν εἰδὼς, ᾧ καὶ ψυχῶν ἦν ἀεὶ σωτηρία τὸ σπουδαζόμενον, τοῦτο μὲν οὐκ ἀπένευσεν, ἀλλ᾽ ὥστε μετριωτέραν αὐτῷ πρὸς τὸ ἑξῆς ἔσεσθαι μᾶλλον τοῦ δαίμονος τὴν ἐπήρειαν καὶ μὲν οὐ τελείας ὡς ἐβούλετο τῆς αἰτήσεως τυχὼν, ἀπῄει στυγνός.

Ἀναστάσιος δέ τις Σχολαστικὸς, τὸ γένος Ἀντιοχεὺς, φαύλη γλῶσσα καὶ ἀσελγὴς, εἰς τοσοῦτον ἤλασε κατὰ τοῦ Ἁγίου ἀπονοίας, εἰ δὲ βούλει μανίας (ὃ καὶ συγγενέστερον μᾶλλον τῷ πράγματι ὄνομα) ὡς μὴ δὲ Θεὸν τοῖς παραδόξως ὑπ᾽ αὐτοῦ τελουμένοις, ἀλλά τινα πονηρὰν ἐνέργειαν ἀνοήτως ἐπιφημίζειν. Ὅπερ τὸν θεῖον ἄνδρα μανθάνοντα, πάσχειν μὲν ὑπὲρ τοῦ ἀδελφοῦ τὴν ψυχὴν, ἀναμένειν δὲ ὅμως αὐτοῦ τὴν ἐπιστροφὴν. ὅπερ δὴ φιλανθρωπίας Θεοῦ νόμος. Ὡς δὲ τὸν μὲν ἐπιμένοντα ἑώρα, τὴν δὲ θείαν οὐκέτι μακροθυμίαν ἀνεχομένην, ἀλλὰ καὶ στιλβουμενην ἢδη ῥομφαῖαν, καὶ τόξον κατ᾽ αὐτοῦ ἐντεινόμενον, ἑτοιμαζόμενα δὲ καὶ σκεύη θανάτου· τῶν μαθητῶν ἕνα καλέσας (ἦν δὲ μεγάλη τοῦ μυστικοῦ δείπνου, καὶ τῆς ὐπὲρ ἡμῶν Χριστοῦ παραδόσεως καὶ οἰκονομίας ἡμέρα) τὴν πικρὰν ἐκείνην τῷ ἀθλίῳ μηνύει τομην. Τηνικαῦτα γὰρ τῷ πνεύματι καὶ αὐτὴν ἐπαγομένην ἑώρα· εἰς πράξιν αὐτῷ τῆς πολλῆς ἔσεσθαι ἀδικίας, ἧς λαλῶν εἰς τὸ ὕψος ἦν, καὶ εἰς οὐρανὸν τὸ στόμα τιθέμενος· οὐχ ἵν᾽ ἐκεῖνον ἀποσχέσθαι παρασκευάσῃ ( ἤδει γὰρ ἀμεταθέτως ἔχοντα, ἐφεστηκυῖαν δὲ ἤδη καὶ τὴν ἀπειλὴν, καὶ οὐ δὲ βραχὺ ἀναδυομένην) ἀλλ᾽ ἵνα τοῖς ὁμοίως ἔχουσιν ἀπιστίας διόρθωσις γένηται, την αἰτίαν τῆς ἄνωθεν κατ᾽ αὐτοῦ δικαίας ὀργῆς καὶ τιμωρίας οὐκ ἀγνοήσασιν. μὲν οὖν μαθητὴς ἐν ἐπισήμῳ τῆς πόλεως αὐτὸν εὑρηκὼς, ἔχειν τι παρὰ τοῦ θείου Συμεὼν αὐτῷ ἀπαγγεῖλαι εἶπεν· δ᾽ ἐπὶ τῶν παρόντων ἐκέλευε λέγειν. Καὶ μὲν ἅπερ ἐντέταλτο εἰρήκει, δὲ ὑπὸ δαίμονος εὐθέως καταῤῥαγεὶς, δεινῶς τε διασπαραχθεὶς ὑπ᾽ αὐτοῦ, αἰσχρῶς οἴμοι! καὶ τῆς ἐκδεξαμένης αὐτὸν κολάσεως ἀξίως, ἐν ὄψει πάντων καταστρέφει τὸν βίον.

[216] Theodorus quidam a Scriniarius, natione Antiochenus, lepra scatebat toto corpore: cumq; [Leprosi verecundiam cognoscit, eumque virga sua mundat,] desperaret curationem omnem, quasi defessam fractamque pertinacia mali, medicorum industriam & manuum auxiliatricum artisque peritiam illudentis, ad S. Symeonem se recipit: cui ut majorem commiserationem moveret, constituit tali vestimento se operire, quod facile solutum, Sancto lepram conspiciendam daret. Verum pudibundus coram aliis denudare carnem, tempus præstolabatur magis opportunum. Hoc ubi spiritualibus oculis perspicue penetravit Symeon, ait illi: Dic, fili mi, coram hisce præsentibus, quamobrem huc veneris ad nos. Perculsus ille tam insolita perspicacitate, quomodo quod ipse absconderat in corde, illud ipsum ex ore Symeonis audiret; omni statim abjecta verecundia, denudatam exhibet lepram: & Sanctus palmea sua virga, signatum hominem ad balneum Tiberini lavatum ablegat; Lavare, inquiens, simul & abluetur lepra. Et executus mandata leprosus, persanatus inde rediit, o prodigium inusitatum!

[217] Alius quidam Antiochenus etiam ex illustrioribus tetendit ad columnam, dum ad huc ageretur b sacra memoria sanctæ ipsius sancti matris. Erat igitur tempus sacræ liturgiæ, cui ipse Symeon operabatur. [Indigne communicare volentem detegit,] Cum autem homo ille festinaret inde regredi ad se, rogat quempiam discipulorum, quæ afferebantur Sancto renuntiare solitum, ut celer sibi ad sacra mysteria aditus fiat. Qui habita dignitatis ejus præcipue ratione, adducit hominem, postquam communicarant discipuli, ante reliquam turbam ad columnam: sed rejicitur a Sancto, distribuente aliis post hunc venientibus. Discipulus vero iterum adducit; sed rejecit eum, ut supra, Sanctus. Cumque id multum & diu ita fieret; tandem vir Dei; Acquiesce, mi Frater, inquit; est enim quod illi velim. Peracta denique sacra liturgia, accersens virum, ait illi Sanctus: Hypocrita, [ac reprehendit minis additis;] alienate a Deo, quomodo huc venisti, existimans latere te posse illum, qui effinxit corda nostra, qui cognoscit omnia opera nostra, qui statuit montes in pondere & rupes in statera? Cujus autem immaculatis mysteriis communicaturus huc properas? non illius certe, a quo procul abest cor tuum, tametsi ore appropinques, & labiis honores ipsum. Verum si re ipsa potentiam illuis vis addiscere; ecce cunctis spectantibus, malignus spiritus te apprehendet, & medio in aëre suspendet, usque dum perversa scelestaque opera tua confitearis vel invitus.

[218] His auditis, timore cordis concussus, ille & manibus ambabus ferrum quo columna ambitur stringens: Parce, clamat stentorea voce, parce, [quibus territum sceleraq; sua palam fassum,] famule Dei altissimi: & cuncta quæ feci enuntiabo, nihil omittens vel occultans. Statimque exorsus gestorum suorum seriem audientibus cunctis enarrare, multa graviaque scelera in medium protulit, eo etiam impietatis adductus, ut dæmoniis sacrificare non erubuerit. Posteaquam vero cuncta cum fervore atque æstu animi confessus esset, lacrymis ex imo corde prorumpentibus, petiit, pœnitentem se recipi & absolutione donari, quo securior imposterum viveret: qua ipsum prudens ille animarum medicus continuo, visa tali pœnitudine, [absolvit atque dimittit.] impertitus est. Tum docere atque instituere multis, suadere meliora hortarique, quædam etiam mandata data adjicere, denique dimittere in pace hominem, non gravi tantum dolore, sed graviori etiam impietate liberatum.

[219] Alius similiter e Primoribus, Epiphania c Syriæ ad Sanctum venit, collocutusque cum illo quæ vellet, [Ligno odorifero in fœtorem verso] porrigit lignum Indicum multæ fragrantiæ, rogans ut admittat, & ex eo incensum offerat Deo. Deprecatur id Sanctus ac renuit, hortaturque ut ipse domi suæ potius id Deo adoleat: sed instante illo pluribus, jubet tandem adferri thuribulum; Ut potentia Dei, inquiens, manifestetur. Impositoque prunis ligno, tanta subito dispersa est graveolentia, tamque intolerabilis naribus, non modo intra monasterii septa, sed late etiam per montem diffusa, ut peregre adventantes per quascumque ad monasterium vias fœtorem ferre se potuisse negarent, etiam eminus occurrentem. Videns itaque Symeon per fœtorem illum, [arguit offerentis impietatem.] ligni naturæ contrarium, re ipsa condemnari nefariam hominis vitam: Confitere, inquit, Deo opera tua, & pœnitentiam age pro peccatis tuis; ne a dæmoniis abreptus, miseranda fias omnium in ore fabula. Correptus itaque timore vehementi, cuncta statim delicta sua enuntiavit, longe graveolentiora incenso supra dicto: deinde pro meritis castigatus, variisque monitionibus & præceptis instructus, remeavit.

[220] [Sacerdotis multum sibi commendati] Consentaneum jam dicto est quod subjicitur; quatenus quæ miracula in utroque occurrunt, inter se affinia sunt. Sacerdos quidam nomine Joannes, qui per illud tempus d Apamiensis Ecclesiæ e Oeconomus, accessit cum uxore & propinquis omnibus ad Symeonem: quem discipulus, nuntiis ultro citroque deferendis eidem ministrans, seu amicitia quadam, seu benevolentia, seu forte etiam ignorantia rerum illius, sedulo curabat præsentare Sancto, tamquam virum probum. Cumque multa ab eodem discipulo in commendationem viri proferrentur, placide ad illum conversus Symeon, dixit: Non oportet talia de quopiam testimonia dare, tametsi forte revera subsint: desine igitur, mi Frater, quæ ignoras affirmare. Et manu per capillos capitis Sacerdotem prehendens: Impure ac maligne spiritus, ait, qui hominem hunc incolis, argue coram hisce præsentibus nefaria & iniqua illius opera; ut agnoscat, Deum esse Dominum atque opificem universorum, qui firmavit cælum & condidit terram; qui facit judicium in excelso, & posuit justitiam in terra. Et dæmon clamitans ilico atque ejulans vociferabatur grandi cum strepitu: [scelera jubet a dæmone revelari,] Æquum patitur: cur enim idololatra ille, ille veneficus, ille impostor, ille impius, & quæ præterea, ad te me adduxit? Et nunc ego ipse crucior acerbe, quod illius gesta omnibus manifesta fiant.

[221] Talia igitur multaque similia cum a dæmone proferrentur, inferrenturque homini supplicia gravia, ne illi quidem qui doloribus vacui erant, temperare oculos a lacrymis potuere: uxor certe & propinqui, totos se in solum prosternentes, plangentesque & ejulantes acerbissime, quid non lamentabilium vocum coram Sancto effundebant? Talibus inflexus Symeon, increpando dæmonem mox e viro expellit: qui jam liber, sibique & rationi redditus, [eumque pœnitentem liberat dæmone ejecto.] ac probe intelligens quantis in vita præterita sceleribus deditus fuisset, accusator sui factus est; nihilque scelerum, secreto patratorum, eorum etiam quæ æternum latere convenientius erat, quæque a nobis particulatim ob verecundiam imbecilliorum memoranda non sunt, silentio pressit; sed omnia nullo excepto palam & aperta præsentium auribus ingessit, factus deinceps sibi ipse censor. Remissionem igitur ob delicta cum pœnitentia conjunctam accipiens, reversus est.

[222] Alius quidam Antiochiæ oriundus, ejusque Ecclesiæ minister, Joannes itidem dictus, non modo blasphemias contra Sanctum effutiebat semper, & linguæ intemperantis contumelias pro deliciis habebat; quin etiam eo insaniæ processit, [Alius in Sanctum blasphemus, illo denuntiante, occupatur a dæmone;] ut refartam injuriis epistolam (quanta solet audere malitia, & temere contra veritatem moliri!) ad ipsum mitteret. Hanc ille accipiens, & spiritu prævidens, quomodo per hoc aliquando, non sine castigatione diutius permanente & scelerum memoriam renovante, convertendus ad meliorem frugem esset, advocato cuidam ad se discipulo dicit: Abito Antiochiam ad Diaconum Joannem, & hæc illi renuntiato meo nomine, Quoniam expedit humiliari te corde propter nimiam linguæ intemperantiam; ecce traditus dæmoni es, qui per omnem viram castigabit te. Simul atque hæc edixerat discipulus, repente nequam spiritus in hominem insiliens, vociferabatur per os ipsius, miserum affligebat humi, & quæ dæmoniacis evenire solent probe exequebatur.

[223] Coniux igitur & consanguinei Diaconi, pœnam ejus reputantes suam, & acerbius etiam quam ipse cruciati, ascendunt cum illo ad Symeonem, plangentes, procidentes, precantes, [quem ille dein supplicem liberat ad tempus,] ut miseratus calamitatem suam, infelicem velit a vexatione dæmonis liberare. Verum ille mansueta voce ad Diaconum versus; Expedit, ait, animæ tuæ te non liberari: Neque enim dolori suo obsequebatur vir omnibus compatiens, cum esset quasi impassibilis: sed potiorem animæ curam gerebat, utpote sciens infirmitatibus animarum, quamvis & aliis etiam, quam dexterrime mederi; Ut scias, inquit, potentiæ divinæ id esse, quam tu hactenus offendens ignorabas, ad curandum pertinacem infidelitatem tuam; mando, in nomine illius inhabitanti in te dæmoni, quadraginta dies totidemque noctes missum te faciat. [& hoc elapso, pœnas levat tantum, quod ita expediret animæ ejus.] Quod cum juxta mandatum ejus accidisset, elapso trigesimo nono die redeunt simul ipse, coniux, propinqui, omnimodam liberationem petentes. At ille qui animarum saluti semper studebat præcipue, probe cognoscens animæ ejus expedite hanc castigationem, non assensus est petitioni illorum, sed ut moderatior imposterum foret dæmonis violentia concessit. Sicque energumenus, perfecta, ut optabat, sanatione non impetrata, mœstus recessit.

[224] Anastasius quidam Scholasticus, Antiochia similiter oriundus, vir linguæ nequam ac petulantis, eo evaserat contra Sanctum amentiæ, [Alteri similiter contumelioso] aut si mavelis furoris, quæ vox etiam expressius rem designat, ut mirabilium a Sancto patratorum operum auctorem non Deum, sed pessimas quasdam artes eorumdem effectrices esse inscite stulteque blateraret. Quod ubi ad aures Sancti fama perlatum est, commiseratione illius tactus; conversionem præstolabatur, uti lex Dei homines amantis jubet. Verum enim vero posteaquam pertinacem illum, divinam vero longanimitatem longioris moræ impatientem, strictumque jam rutilare gladium, & arcum contra hominem tensum, parataque esse vasa mortis deprehendit; discipulorum quempiam advocans (erat autem magna illa dies, qua mysticam Christus cœnam instituit, qua lavandorum pedum ministerium obivit, qua pro nobis traditus est) jubet significare misero isti, acerbos illos cruciatus (quos jam tum spiritu prævidebat illi impendere) ultioni futuros pro crebris contumeliis, [impendentem pœnam per discipulum nuntiat:] quas effutiisset contra Altissimum, in ipso cælo statuens os suum. Id autem renuntiare jubebat, non quod putaret fore, ut deinceps abstineret (videbat namque inconvertibilem esse, atque imminere jam jam comminationes, & brevi adfuturas) sed ut similis farinæ & infidelitatis hominibus corrigendæ vitæ exemplo esset, causam justissimæ Cælitum contra ipsum iræ & immissas pœnas non ignorantibus. Igitur discipulus iste in celeberrimo urbis loco hominem inveniens, habere se, inquit, quod nuntiet a Symeone. Cumque juberetur coram præsentibus edicere; [sed frustra.] quæ imperata erant in medium protulit. Ecce autem miser ille continuo terræ allisus crudeliterque discerptus a dæmone, & dignam sceleribus ultionem excipiens, vitam cum morte turpissima commutavit.

ANNOTATA C. I.

a Scriniarius, scrinii seu tabularii publici custos eodem fere modo dicebatur olim Latinis, unde acceperunt Græci, quo nunc appellantur Cancellarii, & qui omnibus præerat Protosciniarius ac Primiscrinius.

b Videtur significari tempus illud, quo post sepulturam curabantur funebria officia, ad plures dies: quamvis enim B. Martha obierit anno 552, uti infra ad ejus vitam dicetur & in præcedentibus plerisque capitulis ordinem fere temporis secutum Auctorem appareat, eumque ultra annum 570 jam viderimus progressum in Notis ad Cap. 24; nihilominus in his posterioribus videtur potius spectavisse argumenti similitudinem: si tamen aliter opinari quis malit, poterit hoc loco intelligere memoriam anniversariam, festive per dies forsitan plures agi solitam, de qua in ejus Vita num. 71.

c Epiphania, inter Antiochiam &Damascum ad Orontem, utrimque P.M. 80 distans: & est alia Epiphania Ciliciæ, Antiochiæ ad Boream posita intervallo non multum majori.

d Apamea hæc (sunt enim etiam hujus nominis plures) ad alteram, id est dexteram Orontis ripam, Epiphaniæ quam Antiochiæ duplo propior adjacet.

e Oeconomus dicitur, qui vice Episcopi facultates Ecclesiæ administrat: de quorum officio vide eruditißimum Cangium in Glossario.

CAPUT XXVIII.
Integris familiis multa beneficia confert.

Ἴσαυρος δέ τις, ὄνομα Κόνων, οὐ χαλεπῷ δαίμονι πέπληκτο μόνον, ἀλλὰ καὶ τὸν ἀστράγαλον ἕλκει πονήρῳ, ὡς τῷ μὲν διαμασσᾶσθαι τὴν γλῶτταν, ὅσα καὶ ἄρτον αὐτὴν ἐσθίοντα, τῷ δὲ σεσηπέναι τὸ σκέλος, σαρκῶν τε τὰ ὀστᾶ γεγυμνῶσθαι, καί τι δυσῶδες αὐτῶν ἀποπνεῖν ὡς μὴ δὲ φορητὸν εἶναι ὀσφρήσει. Οὗτος ἶατροῖς τὰ ὄντα προσαναλώσας, ὡς οὐ δ᾽ ὁτιοῦν αὐτοῖς ἄλλο πρὸς θεραπείαν τέχνη παρεῖχεν, ὅτι μὴ πρισθέντα τὸν πόδα κοπῆναι, παρὰ τὸν θεῖον ἀνακομίζεται Συμεὼν, ὃν δή που καὶ μόνον ἀνιάτων ἤδει παθῶν ἰατρόν. Τοῦτον ὅπως ἐλεεινῶς εἶχεν ἐκεῖνος ἰδὼν, πρᾴως τε τῇ βαΐνͅ ῥάβδω πλήξας, ἐπὶ τῶν οἰκείων ποδῶν ἐπέτρεψε στῆναῖ· καὶ παραχρῆμα ἥτε δυσωδία ἔσβεστο, καὶ ποσὶν κάμνων ἐχρῆτο καὶ ἀσφαλεῖ βαδίσματι. Εἶτα ἐγγύσαντος αὐτῷ τῆς κεφαλῆς ἁψάμενος, καὶ σφραγίσας, Ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐπιτάσσω σοι τῷ ποονηρῷ πνεύματι, ἔφη, ἐξελθεῖν τοῦ ἀνθρώπου τούτου, καὶ μηκέτι πρὸς αὐτὸν ἀναστρέψαι. μὲν οὖν δαίμων εὐθὺς ἀπελήλατο· τῇ δὲ τοῦ ποδὸς πληγῇ τῆς οἰκείας ἐπιβάλλειν κόνεως κελεύει τῷ τυχόντι τῆς θεραπείας· τις σάρκας τε ἔφυσε, καὶ δέρμα ἐπ᾽ αὐτὰς ἐξέτεινε, καὶ ὑγιὴς ἐν βραχὺ πρώην ἀθεραπεύτως ἕχων, αὐτῇ γυναικὶ καὶ προσήκουσι καὶ ὅλῳ σχεδὸν ἑπάνεισιν οἴκῳ.

Ἱκανὰ μὲν οὖν εὖ οἶδα κόρον ἀκοαῖς ἐνθεῖναι τὰ εἰρημένα, ἀλλὰ σιωπῆς οὐκ ἄξια πάλιν τὰ ἐφεξῆς. Νεανίσκος γάρ τις ἐκκώμης Καλλινέας καλουμένης, Γεώργιος ὄνομα, σκάπτων ἐν οἰκοπέδοις, μνήματι τε περιτυχὼν, καὶ τοῦτο διορύξας, ἐλπίδι τοῦ κρυπτόμενον τάχα θησαυρὸν ἀνευρεῖν, δαίμονι χαλεπῷ περιπίπτει (τῆς δίκης ὥσπερ οὐκ ἀνεκτὰ θεμένης, εἰ μὴ παρὰ πόδας ἐποίσει καὶ τιμωρίαν) καί τινας οἷα γυναῖκας ἰδὼν αὐτῷ συμπλακείσας, μυκησάμενος κατὰ βοῦν, εἰς γῆν κατεῤῥάγη· ἐξ ἐκείνου τοίνυν ὁπόσαι νύκτες, ῥίπτόμενος ὁμοίως εἰς ἔδαφος καὶ σπαραττόμενος ἦν, ἀφροῦ τε παραπτύων, καὶ τὰ ἔνδον ἀναβρασσόμενος. Ὑπανῆπτε δὲ αὐτῷ καὶ ζηλοτυπίας ἐπὶ τῇ γυναικὶ φλόγας μιαρὸς, καθάπερ αὐτῇ συνεληλυθώς, ὅπερ ἦν αὐτῷ τῆς συμφορᾶς τὸ βαρύτατον. Οὐκ ἔχων οὖν ὃ, τί ποτε ἄλλο πρὸς κακὸν τηλικοῦτον ἐπινοήσει, προσελθὼν τῇ τοῦ μεγάλου στάσει, ῥίπτει κατὰ γῆς ἑαυτὸν, τὰς κατασχούσας αὐτὸν ἀποδυρόμενος συμφοράς.

Ταῖς αὐτοῦ τοίνυν ἱκετηρίαις ἐπικλασθεὶς, Παύσαι ἀδελφὲ ὁδυρόμενος ἔφη, καὶ οἴκαδε μᾶλλον ἐπάνηκε, καὶ οὐκ ἀστοχήσεις τῆς θεραπείας. δὲ τὴν ἐπαγγελίαν ἀσμένως δεξάμενος, ὥσπερ ἤδη τοῦ ποθουμένου τυχὼν ἐπανήει· καὶ τὴν μὲν οἰκίαν καταλαμβάνει, τὴν γυναῖκα δὲ οὐχ εὑρίσκει· ἀπέδρα γὰρ ἤδη, συσκευασαμένη τὰ ὄντα, τὸ βρέφος ἐπὶ τῆς οἰκίας (ἄρτι γὰρ ἐκ τοῦ ἀνδρὸς ἐκύη μόνον) ἀπολιποῦσα. Σφοδρότερον τοίνυν παθὼν τὴν ψυχὴν, ἀνελόμενος τὸ βρέφος, ἥκει παρὰ τὸν Ἅγιον αὖθις, οἷα παρὰ τῆς γυναικὸς αὐτῷ συνέβη ἐκτραγῳδῶν, καὶ τῶν ῥημάτων δάκρυα καταχέων, τὴν ἔνδον τῆς καρδίας τῆξιν μηνύοντα, εἶτα καὶ τὸ βρέφος ἐνώπιον αὐτοῦ ῥίπτων, καὶ πρὸς ἐκδίκησιν τούτου τὸν Ἅγιον ἐκκαλούμενος. Διαπονηθεὶς οὖν Συμεὼν, καί τι πρὸς οὐρανὸν ὀδυνηρὸν ἀτενίσας, Θεὸς, εἶπεν, μέγας, παντοκράτωρ, οὗ οἱ ὀφθαλμοὶ ἀνεωγμένοι εἰς ὁδοὺς τῶν υἱῶν τῶν ἀνθρώπων, δοῦναι ἑκάστῳ κατὰ τὴν ὁδὸν αὐτοῦ· εἰ ἀρεστὸν ἐνώπιόν σου, μεταβήτω πρὸς τὴν γυναῖκα τὸ ἐνοικοῦν τῷ ἂθλίῳ τούτῳ δαίμόνιον, ἵν᾽ ἐλεεῖν διδαχθῇ τοῦ παρ᾽ ἑτέρων ἐλέους αὐτὴ δεηθεῖσα, καὶ πείρᾳ μάθῃ σαφῶς παρ᾽ αὐτῇ τὰ τῆς φύσεως ἠγνόησε σπλάγχνα.

Ταῦτα τοῦ Συμεὼν εὐξαμένου, μὲν νεανίσκος τοῦ δαίμονος εὐθέως ἀπήλλακτο, γυνὴ δὲ ὑπ᾽ αὐτοῦ κατείληπτο, Σύ με τοῦ οἰκείου ἀνδρὸς ἐχώρισας λέγοντος, σύ με τοῦ συνοίκου διέζευξας, διά σε τούτου πικρῶς ἀπελήλαμαι· ἐκεῖθεν ἐκβαλὼν ἐμὲ, ἐπέτρεψεν ἐλθεῖν ἐπί σε, καὶ ἄλλα τοιαῦτα, μανικά τε ἅμα καὶ μιαρὰ, καὶ τῷ ὄντι δαιμονιώδη. Ὧν ἐκείνη ἀκούσασα, καὶ ὑπὸ τοῦ δαίμονος ἀφιλανθρώπως μαστιζομένη, ἐπάνεισιν εἰς τὴν οἰκίαν παρὰ τὸν ἄνδρα. δὲ τοῦ πάθους οἰκτείρας αὐτὴν, παρὰ τὸν Ἅγιον ἄγει, ὅσα κατ᾽ αὐτῆς κατέτεινε πρώην, τοσαῦτα νῦν ὑπὲρ αὐτῆς καὶ πλείω δεόμενος. Τὴν πρὸς τὸν Συμεὼν ἐγγύτητα τοίνυν οὐκ ἐνεγκὸν τὸ δαιμόνιον, ἤρξατο ῥίπτειν εὐθὺς κατὰ γῆς τὴν γυναῖκα καὶ σπαράττειν, καὶ ἐκτινάσσειν, καθάπερ αὐτὴν ᾆραι καὶ ἀφεῖναι κατακρημνῶν ἐπειγόμενον. Οὐκέτι τοιγαροῦν οὕτω πάσχουσαν αὐτὴν ὁρᾷν Συμεὼν ἀνεχόμενος, ἀλλὰ φιλάνθρωπόν τι καὶ συμπαθὲς παθὼν ἐπ᾽ αὐτῇ, Τὸ ἀκάθαρτον καὶ πονηρὸν πνεῦμα, ἐγώ σοι ἐπιτάττω, φησὶν, ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐξελθεῖν ἀπ᾽ αὐτῆς, καὶ μηκέτι πρὸς αὐτὴν ἀναλῦσαι. Τὸ μὲν οὖν ἐπίταγμα ἔργον ἦν, καὶ πολλὰ κράξαν αὐτίκα καὶ φλυαρῆσαν ἐξῆλθεν, ὑγιῆ τὴν πάσχουσαν ἀπολελοιπός.

Βαβύλᾳ δέ τινι νόσημα γεγόνει περὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς, ᾧ καὶ τύφλωσις ἠκολούθησεν· ὡς οὖν ὄνασθαί τι τῆς ἰατρῶν τέχνης οὐκ ἦν, τὸ τοῦ Συμεὼν ὄνομα πρὸς θεραπείαν ἐπεκαλεῖτο. Ὁρᾷ τοιγαροῦν τῆς νυκτὸς ἐκείνη αὐτὸν ἐπὶ λευκοῦ ἵππου τῷ ἰατρείῳ παραβαλόντα, χεῖρά τε αὐτῷ ἐπιθέντα, καὶ Ἀνάβλεψον εὐθὺ τοῦ θαυμαστοῦ ὄρους κελεύσαντα. Διαναστὰς τοίνυν αὐτίκα καὶ τὰς ὄψεις ἐπ᾽ αὐτῷ ἰθυνας, Χριστὲ Θεὸς τοῦ δούλου σου Συμεὼν εἶπεν, ἴασαί με τοὺς ὀφθαλμούς. Καὶ ἀναβλέψας ὁρᾷ παραχρῆμα, εἰ καὶ ἀμυδρόν τι καὶ ἀδρανές· ὁρᾷ δ᾽ οὖν, καὶ τὰ φίλτατα ὡς εῖχε, γυναῖκά φημι καὶ τέκνα λαβὼν, πρόσεισι τῷ Συμεὼν, ἀπαγγέλλων οἵας ἐξ αὐτοῦ τύχοι εὐεργεσίας. δὲ τὸν δεσποτικὸν αὐτῷ τοῦ σταυροῦ τύπον ἐπιβαλὼν, ἐλεύθερον αὐτῷ πάσης ἀμβλυωπίας τὸ τῶν ὀφθαλμῶν χαρίζεται φῶς· ἔπειτα μεντοι καὶ την γυναῖκα τυφλώττουσαν ἰασάμενος, καὶ δαιμονῶντας θεραπεύσας τοὺς παῖδας, καὶ ὅλον οἶκον μεγάλων παθῶν ἀπαλλάξας, οὐ δὲ βίου σπανίζοντας περιεῖδεν. Ἀλλ᾽ ἐπ εὶ μὴ δ᾽ ὁτιοῦν ἄλλο τούτοις ὅτι μὴ βραχὺς οἶνος προσῆν, καὶ οὗτος ἐξεστηκώς τε καὶ δευτερίας, ἡδὺν καὶ τοῦτον αὐτοῖς τῇ οἰκείᾳ τίθησι κόνει, καὶ πότιμον, καὶ ἐπαγωγόν· καὶ οὕτως οὐκ ὀλίγου πραθεὶς, ἤρκεσεν αὐτοῖς εἰς τὰ ἀναγκαῖα.

Τούτοις ἄξιον ἐκεῖνο προσθεῖναι. Πρεσβύτερός τις, ἐκ κώμης Βασιλείας οὕτω λεγομενης ὁρμώμενος, πολύπαις ὢν, ἄπαις ἐδείκνυτο, τὴν εἰς φῶς ἑκάστου τῶν τικτομένων πρόοδον τελευτῆς εὐθὺς διαδεχομένης. Πρόσεισι τοίνυν ἐν συνοχῇ σπλάγχνων, καὶ πικρῶν δακρύων ἐπιῤῥοῇ τῷ θαυμαστῷ Συμεὼν, τὰ κατ᾽ αὐτὸν ἀπαγγέλων. Καὶ ὃς, Ἐπάνηκέ φησι χαίρων, ἔχων ἤδη τὸ αἰτηθὲν ἐκ Θεοῦ. Τῷ δὲ τὴν ἐπαγγελίαν ὡς εὐεργεσίαν αὐτοτελῆ δεξαμένῳ, καὶ ὣσπερ τι ψυχῆς ἄχθος ἀποθεμένῳ βαρύτατον, τρεῖς ἐπὶ θυγατρὶ γεννῶνται μετὰ ταῦτα υἱοί· ὧν πρεσβύτερος πάθει δυσεντερίας ἁλοὺς, καὶ τὴν ἐξ ἀνθρώπων καὶ τέχνης ἀπογνοὺς θεραπείαν, ἐπὶ τὸν θεῖον Συμεὼν καταφεύγει, καὶ ὡς αὐτὸν ἀνακομισθεὶς παρὰ τοῦ τεκόντος, οἷα μὴ δ᾽ ἀρκεῖν ἑαυτῷ πρὸς τὴν πορείαν δυνάμενος, ἐπάνεισιν ὑγιής.

Ἀλλὰ τὴν ἐπ᾽ αὐτῷ τοῦ πατρὸς εὐφροσύνην, ἀθυμία πάλιν ἐκδέχεται, λήθην καὶ αὐτῆς ἐμποιοῦσα (ἐπεὶ καὶ πέφυκεν ὅλον ὡς τὰ πολλὰ γίνεσθαι τοῦ παρόντος τὸ τῆς ψυχῆς χαῖρον παθαινόμενον, τῶν προλαβόντων ἀμνημονῆσαν) εὑρίσκει γὰρ τὸν δεύτερον τῶν υἱῶν οὕτως ὑπὸ νόσου κατειργασμένον, ὡς καὶ βοήθειαν ἐπ᾽ αὐτῷ πᾶσαν ἀνθρωπίνην ἀπαγορεῦσαι. Ἀράμενος τοίνυν, κομίζει τῷ Συμεὼν καὶ αὐτὸν, δεικνὺς ὅπως ἔχει, καὶ μάρτυρα καθάπερ οἰκείας σπλάγχνων ὀδύνης ποιούμενος, εἰ πατὴρ, καὶ ταῦτα φιλόπαις, οὕτως υἱὸν ἀνέχοιτο βλέπων. Ἐκτείνας τοιγαροῦν αὐτίκα τὴν δεξιὰν, καὶ τὸν παῖδα σφραγίσας, Πορεύου, ἔφη, ζῶντα καὶ αὐτὸν ἐν ὀνόματι Χριστοῦ ἔχων. δὲ, φιλοτεκνίας ὑπερβολῇ, μηδαμῶς ἀποστῆναι βουλόμενος, ἀλλ᾽ ὅσῳ πλείονα χρόνον αὐτῷ παραμείνοι, τοσούτῳ πλείῳ καὶ τὴν ἐξ αὐτοῦ κομίσασθαι θεραπείαν τὸν παῖδα νομίζων, Συγχώρησον ἡμῖν, δοῦλε τοῦ Θεοῦ, εἶπεν, ἐπὶ πλέον προσμεῖναί σοι, ἵνα καὶ δαψιλεστέρας τῆς παρά σου τύχωμεν εὐλογίας, ἣν ἡμῖν δεξιά σου χαρίζεται.

Δυσχεράνας τοίνυν πρὸς ταῦτα Συμεών, Ἠπάτησαι διὰ τῆς ἀπιστίας, ἔφη, καὶ σύ· γὰρ τοῦ Θεοῦ δύναμις οὐκ ἐνταῦθα μόνον, ἀλλὰ καὶ πανταχοῦ τῆς αὐτοῦ δεσποτείας ἀνύουσα παραδόξως ἐστὶν βούλεται· ἀλλὰ τὴν ἐκ τῆς κόνεώς μου σφραγῖδα λαβὼν, ἐπάνηκε, μηδὲν ἐνδιάζων, ἀλλ᾽ αὐτοὺς ὥσπερ ἐντετυπωμένους αὐτῇ, οὕτω καὶ παρόντας ὁρᾷν νομίζων ἡμᾶς. Λαβὼν τοίνυν πατὴρ τὴν σφραγῖδα καὶ οἴκαδε μετὰ τοῦ παιδὸς ἀναστρέψας, ὁρᾷ τὸν Ἅγιον αὐτῷ νυκτὸς ἐπιστάντα (ἡ μορφὴ δὲ τῷ Συμεὼν ἑτέρως κατὰ τὸ σύνηθες εἶχε) τῆς τε κόνεως ἐν χεροῖν κατέχοντα, καὶ, Τί μᾶλλον βούλει λαβεῖν, τὴν εὐλογίαν τοῦ Συμεὼν ταύτην, τὴν δεξιὰν; πυνθανόμενον Τοῦ δὲ ὅτι μεγάλη μὲν ἐστιν εὐλογία, παντί που δῆλον εἰπόντος, ἐγὼ δὲ, ἀλλά μοι ἵλεως εἴης, λαβεῖν ἐπόθουν μᾶλλον τὴν δεξιάν· ἐκτείνας εὐθέως αὐτὴν, ὀρέγει τὴν εὐλογίαν, ἠρέμα τῷ Πρεσβυτέρῳ καὶ ἀπιστίαν προσονειδίσας· ἐπιτέλει δὲ καὶ ὅπερ ἀκοῦσαι λίαν ἐκεῖνος ἐδίψα προσθεὶς, Ἀπόλαβε τὸν υἱὸν ὑγιῆ. τοσαύτην ἐνέσταξεν αὐτοῦ γλυκύτητα τῇ ψυχῇ, ὡς καὶ πρὸς τὴν· ἡδονὴν αὐτίκα διυπνισθῆναι, καὶ τὸν υἱὸν ὕπνῳ χρησάμενον εὑρεῖν, καὶ πρὸς ὑγεῖαν ἤδη μεταβαλόντα. μὲν οὖν πατὴρ ἄνεισι παρὰ τὸν Ἅγιον αὖθις, σῶστρα τοῦ δευτέρου τῶν υἱῶν ἀπονέμων.

Ὀλίγῳ δὲ ὕστερον καὶ τοῦ τρίτου λαύροις πυρετοῖς συσχεθέντος, ἀπόγνωσις ζωῆς τὸ παρεπόμενον ἦν. Καὶ μὲν ὡς τὸν θεῖον Συμεὼν ἀνακομισθῆναι προῄρητο· δὲ πατὴρ, ὅση καὶ ἀπὸ μακρόθεν οἶδε δύναμις ἐξ ἐκείνου φοιτᾷν ἀπὸ τοῦ προλαβόντος πείρᾳ μαθὼν, Δυνατὸς, εἶπε, τέκνον, κᾀνταῦθά σε θείας ἀθεάτως ἐπισκοπῆς ἀξιῶσαι. Καὶ παραχρῆμα συστρέψας ἑαυτὸν παῖς, μεγάλῃ ὡς εἶχεν ἐβόησε τῇ φωνῇ, ἐκλεκτὸς τῷ Θεῷ Συμεὼν, ἐλέησόν με. Εἶτα πρὸς τὸν πατέρα, Θυμίασον εἶπεν, ἰδοὺ γάρ ἕστηκεν τοῦ Θεοῦ θεράπων ἐν ὀφθαλμοῖς μου· ῥάβδος. μὲν οὖν αὐτῷ διὰ χειρὸς σιδηρᾶ, καὶ ἅλυσις καιόμενον πυρὶ τὸν σίδηρον ἔχουσα· δαίμων δέ τις, τὸ μέγεθος μέγας καὶ ἰδεῖν ἀειδὴς, δέδεται δεινῶς παρ᾽ αὐτοῦ, ὁπίσω τὰ χεῖρε περιηγμένος, ἤδη δὲ καὶ κλίβανον ἐπ᾽ αὐτὸν ἀνάπτει πυρὸς, καὶ τούτῳ τὸν πονηρὸν κατακαίει. Ταῦτα ὁμοῦ τε εἴρητο παρὰ τοῦ παιδὸς, καὶ νόσος εὐθὺς ἀπεδίδρασκεν, ὥσπερ τινὶ μάστιγι σφοδρῶς ἀπεληλαμένη.

μὲν οὖν παῖς ἴατο οὕτως, δὲ θυγάτηρ, νόσῳ καὶ αὐτὴ δυσφορωτέρᾳ ληφθεῖσα, ἔγγιστα θανάτου γεγόνει, καὶ ὅσον οὐχὶ νεκρὰ ἦῖ. Τοῦ δὲ πατρὸς παρὰ τὸν συνήθη πάλιν ἰατρὸν ἐν ταραχῇ σπλάγχνων καὶ καρδίας ὀδύνῃ καταφυγόντος, προσηνεῖ θεῖος ἀνὴρ μειδιάματι, Μ;ὴ φοβοῦ, Πρεσβύτερ, εῖπεν, ἀλλὰ πορεύου χαίροντι ποδὶ μᾶλλον, χαρίζεταί σοι γὰρ ἰδοὺ καὶ τὴν θυγατέρα Θεὸς, καὶ χαίρουσαν ὄψει χαίρων εἰς συνάντησιν ἐξελθοῦσάν σοι, ἧν ὀδύρῃ νῦν ὅσα καὶ θνήσκουσαν. Τούτων ἐκ τοῦ Συμεὼν ἐκεῖνος ἀκούσας, μεστὸς ἀντὶ τῆς πρώην ὀδύνης ἐπὶ τῇ θυγατρὶ τὴν ψυχὴν ἡδονῆς ἐπανῄει· ἐπιβαίνοντι δὲ ἤδη τοῦ οἴκου, προϋπαντᾷι κατὰ τὰς προῤῥήσεις αὕτη, καὶ γνήσιόν τι καὶ ἡδὺ περιπλέκεται, οἷα παρὰ πᾶσαν πατρὶ προσδοκίαν χαλεπῆς νόσου φιλτάτη θυγάτηρ ἀνασωθεῖσα, καὶ προστίθεται καὶ αὕτη τοῖς ἀδελφοῖς, σαφὲς παρὰ τοῦ θείου Συμεὼν τῷ πατρὶ δῶρον γεγενημένη. Οἱ μέντοι τοῦ πρεσβυτέρου δεσπόται, χαλεπὴν ἀπιστίαν νοσοῦντες, ἀγγελῶντες ἦσαν αὐτῷ, τὰ τοῦ Συμεὼν πολλάκις ἐξηγουμένῳ, καὶ Σὺ μὲν εὐλογοῦ ταῖς εὐχαῖς αὐτοῦ, λέγοντες· ἡμεῖς δὲ τὴν τοῦ αὐτοῦ μᾶλλον ἀρὰν ἀσπαζόμεθα· ὀψόμεθα γάρ φησιν εἴ τι πρὸς αὐτὸν οὕτως ἔχοντας βλάψαι δυνήσεται. Πρὸς ἅπερ οὐκ ἐπὶ πολὺ τὰ τῆς δικαίας ἐβράδυνεν ἐπ᾽ αὐτοὺς τοῦ Θεοῦ προνοίας· ἀλλὰ τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐκείνου καί τοι βαθύτατα πλουτοῦντες, πενέστατοι ὤφθησαν, πάσης αὐτῶν οὐσίας ἐσχάτως διαφθαρείσης.

[225] Isaurus aliquis, nuncupatus Conon, cruciabatur non solum ab infesto dæmone, verum etiam a difficili in talo ulcere; [Dæmoniacus putrido ulcere laborans] usque adeo ut mandendo linguam velut panem comederet; putresceret crus, ossa destituerentur carne, & fœtorem expirarent naribus intolerabilem. Ille absumpta omni in medicos substantia, cum nihil quidquam illorum arte proficeret ad sanitatem, nisi quod præcisum serra pedem dicerent amputandum, transtulit se ad S. Symeonem, quem solum noverat incurabilium morborum medicum. Hunc tam miserabili in statu, positum cernens ille, cum palmea sua virga percussisset leniter, hortatus est, ut pedibus suis staret: & continuo abiit graveolentia, atque æger pedibus suis & quidem firmis ad secure gradiendum est usus. Deinde propius accedentis ad se caput tetigit Sanctus atque signavit dicens: [omni ex parte sanus fit.] In nomine Domini & Dei atque Salvatoris nostri Jesu Christi præcipio tibi, maligne spiritus, ut facessas ex hoc homine, & numquam amplius in ipsum introeas. Expulsus itaque statim est dæmon. Tum jussit illum vulneri pedis aliquid pulveris sui inspergere; quo statim ei renata caro & obducta pellis est; atque brevi persanatus ad uxorem, ad propinquos, ad familiam universam rediit, qui paulo ante incurabilis habebatur.

[226] Quæ hactenus dicta sunt bene multa, satietatem vobis ingesserunt, scio: verumtamen quæ sequuntur, prætereunda silentio non sunt. Juvenis quidam ex pago, [Thesaurum invenire sperans a dæmone occupatur] qui vocabatur Callinea; ipse, Georgius; rudera domus eruens, forte fortuna in monumentum incidit, quod ubi effoderat spe reperiendi latentem thesaurum, ab infesto dæmone occupatus est (quasi nimis levis futura esset ultio quæ non illico pœnam intulisset) & quasdam veluti mulieres ipsum complectentes intuitus ac bovis instar edens mugitum, in terram præceps datus est; idque exinde per singulas accidebat noctes; allidebatur enim simili modo terræ, ac dilacerabatur, spumante ore, visceribusque æstuantibus. Subjecit quoque ipsi zelotypiæ faces ratione uxoris nequam spiritus, tamquam si ipse cum illa rem habuisset: id quod homini ærumnoso ærumnis omnibus gravius accidebat. Tandem cum aliud haberet nihil quod tantæ calamitati objiceret, ad magni Symeonis columnam procedens, conjicit sese in terram, luctuosum, in quo erat, statum suum lamentans.

[227] Hoc tam supplici agendi modo commotus ille: Desine, inquit, mi Frater, lamentari, ac domum regredere potius; & non frustraberis sanitate. [& ab uxore deseritur;] Accepit ergo promissiones læto animo, & veluti jam certus desiderii obtinendi, regressus est. At domum ingressus nullam deprehendit uxorem; jam quippe aufugerat, comportata secum re familiari; infante autem, quem hactenus unicum ex illo pepererat, domi relicto. Percellitur ille mœrore vehementi, tollit puerum, repetit Sanctum, factum uxoris luctuoso sermone explicat, lacrymis verba interpellantibus, & resoluri dolore cordis æstum testificantibus: deinde infantem quoque ad pedes Sancti demittit, rogans ut eum saltem ulciscatur. Fractus igitur dolore illius Symeon, atque oculos in cælum mœstos intendens: Deus, inquit, magnus & omnipotens, [quare ad preces Symeonis] cujus oculi intuentur vias filiorum hominum, ut retribuas unicuique secundum viam suam; si bonum est in oculis tuis, transeat dæmonium, quod hunc infelicem insidet, in uxorem illius; ut misereri discat, misericordiam aliorum implorando; & manifesta intelligat experientia, quod naturaliter viscera ipsius ignorabant.

[228] [transit dæmon a viro in mulicrem,] Ita Symeone orante, juvenis, liberum se a dæmone comperit, hic vero mulierem invadens clamabat: Tu me a marito tuo avulsisti; tu me a familiari meo sejunxisti; per te ab illo gravi meo cum sensu expulsus sum; qui me inde ejecit, ad te imperavit ut ingrederer; & similia multa furiosa, scelerata & revera diabolica. Talia ubi audivit mulier, inhumaniter a malo genio flagellata, revertit domum ad conjugem suum: qui, dolorum ejus misertus, cum ipsa ad Sanctum contendit Symeonem; & quantum nuper contra ipsam obtestabatur, tantum modo & amplius pro ejusdem deprecatur sanatione. Non tulit dæmon propiorem ad Symeonem accessum, quare mox mulierem allidere solo, varie dilaniare & raptare, in sublime tollere & demit tere, denique ad præcipitium festinare. [& hæc reversa etiam liberatur.] Cujus tragœdiæ impatiens Sanctus, nec intueri sic patientem ulterius sustinens, ad hæc humano atque miserante animo super ipsam motus: Impurissime & maligne spiritus, inquit, præcipio tibi in nomine filii Dei, ut exeas ex hac muliere, & numquam eo deinceps divertas. Uti præceptum, ita factum: dæmone ilico multa cum vociferatione & convitiis egrediente, atque relinquente feminam omnino sanatam.

[229] Babylæ cujusdam oculos ægritudo invaserat, quam & cæcitas consecuta est: [Cæcus invocato nomine Symeonis curatur,] cumque nihil opis haberi ex arte medentium posset, S. Symeonis nomen pro curatione invocavit; viditque nocte sequenti Sanctum, equo candido invectum, veluti medicum & manum affectis oculis imponentem, dicentemque: Respice recta ad Montem-mirabilem. Levavit itaque se statim & oculis eo directis: Christe Domine, ait, Deus famuli tui Symeonis, medere oculis meis. Et in ipso momento vidit, quamvis subobscure & tenuiter. Ut autem se videre cognovit, quæ habebat carissima, uxorem, inquam, & liberos assumens, ad S. Symeonem processit, nuntiaturus qualis beneficii per ipsum compos factus fuisset. Cui ille dominicæ Crucis signum imprimens, perspicacissimum sine omni habetatione oculorum lumen donavit: deinde conjugem quoque ejus cæcutientem sanavit; liberos a dæmonibus insessos curavit; [totaque ejus familia, beneficiis cumulatur.] & universam familiam gravibus malis liberavit; non despiciens eam negligensve, quod rei familiaris penuria premeretur: quin potius, quoniam nihil illis superaret nisi pauxillum vini, idque fugientis & secundarii, illud pulvere suo suave & aptum potui ac delicatum reddidit: atque ita non parvi venditum, suffecit necessariis vitæ comparandis.

[230] Hisce dignum est illud quod addatur. Presbyter quidam, [Promittit alicui prolem,] ex pago qui vocabatur Basilea oriundus, cum multos genuisset liberos, sine liberis erat, morte, simul atque editi in lucem essent, quemque occupante. Properat igitur in angustia cordis, torrente acerbarum lacrymarum decurrente, ad mirabilem Symeonem, rerum suarum statum nuntiaturus. Cui Sanctus: Revertere gaudens; concessum jam tibi a Deo est, [qui tres filios gignit:] quod petiisti. Excipit ille promissionem, ut beneficium reipsa impetratum, & recluso dolore cordis gravissi no, tres deinde filios præter filiam progignit. Accidit autem illorum grandiorem natu dysenteria laborare, desperarique humanæ artis curationem. Ad S. Symeonem igitur recurrere visum: cumque eo portatus fuisset a parentibus, utpote non sufficiens per vires suas itineri, persanatus rediit.

[231] Sed lȩtitiam patri hinc exortam, rursum mœror pene exanimans subiit, gaudiique induxit oblivionem (ita namque solet quam creberrime fieri, ut rei præsentis gaudium vel dolor deleant præteritorum memoriam) invenit namque secundogenitum ita morbo exhaustum, ut nihil spei in humana ope superesset. [horum unum pene mortuum] Sublatum igitur hunc quo que portat ad Symeonem, monstrans quomodo se haberet; & testem quodam modo dolorum suorum ipsum statuit, utrum patris animus & quidem filiorum tenere amantis, intuitum prolis sic affectæ possit sustinere. Qui continuo extensa manu dextera puerum signans: Vade, inquit, & hunc quoque in nomine Christi habeto vivum. Verum ille excessu quodam amoris in prolem nequaquam recedere voluit: sed ratus tanto uberiorem filio impertitum iri curationis gratiam, quanto longiori tempore istic substitisset: Da veniam, inquit, famule Dei, quod diutius hic commoremur, quo coprosiorem a te benedictionem, quam dextera tua impertit nobis, nanciscamur.

[232] Severiori ad hæc & ægro vultu Symeon: Tu quoque, ait, per diffidentiam aberrasti: divina quippe potentia, non hoc solum loco, sed ubi libet efficere mirabiliter potest quæ cumque vult: verum ex pulvere meo signum accipiens redito, nihilque hæsitans persuasum habeto, ita te visurum nos præsentes, quemadmodum ipsos impressum illud signum gerentes. Accepto igitur jam dicto signo, domum cum filio redivit pater, viditque secuta nocte Sanctum adstantem sibi, forma admodum a solita discrepante, tenentem manibus pulverem, percunctantemque, Quid mavis accipere, hancne Symeonis benedictionem, an dexteram? Cumque ille respondisset, ubique gentium constare, [apparens in somnis sanat Symeon.] quantæ virtutis benedictio sit; se vero (quod propitio Sancto fieret) semper ardentius desiderasse dexteram contingere: extendit illam Sanctus, impertitque benedictionem, improperans tacite suam Presbytero incredulitatem: denique etiam illud, quod alter summo cum desiderio præstolabatur, adjicit; Accipe filium tuum sanum. Quod tantam instillavit animo ejus voluptatem, ut præ abundantia illius statim expergisceretur: invenitque filium ad huc somno indulgentem, ac restitutum jam perfectæ sanitati. Quare illico remittit ad Sanctum, qui pro hoc secundo natu filio recuperatæ valetudinis præmia persolvat.

[233] [alterum quoque depositum in simili visione curat.] Paulo post tertius quoque natu filius vehementibus adeo febribus tentabus est, ut vita longius producenda desperaretur. Puer præoptabat im: primis ad S. Symeonem adduci: pater autem experientia in præcedenti filio doctus, quanta etiam procul absentibus a Symeone virtus soleat exire; Potest, fili mi, inquit, Sanctus visitatione tua te invisibiliter hoc etiam loco dignari. Nec moratus, convertit se puer, & voce quam potest clarissima exclamat: O Symeon, electusa Deo, miserere mei. Tum ad patrem: Suffitum adole, inquit, ecce enim famulus Dei in conspectu meo stat: manus armata est virga ferrea & catena ex ferro ignito: qua dæmonem, magnitudine gigantæa & visu terribilem, arcte constrinxit, revinctis post tergum manibus: jamque clibanum quoque succendit igne, quo nequam illum comburat. Isthæc loquente puero, morbus subito abiit, veluti flagello quodam perstringente abactus.

[234] Ita quidem sanitatem obtinuit hic filius: filia vero difficiliori etiam invaletudine correpta, [filiam item moribundam promittit] tam prope jam ab exitu vitæ aberat, ut tantum non mortua putaretur. Dumque pater ad consuetum rursus medicum cum animi consternatione ac dolore cordis confugit, blando risu ait vir divinus: Nolito timere, mi Presbyter; sed vade potius tripudiante præ lætitia gressu: condonat quippe hanc quoque filiam tuam tibi Deus, & lætus lætam tibi videbis occurrere, quam nunc velut mortuam deploras. His auditis, tam delibutus voluptate, quam prius obrutus mœrore propter filiam, revertit. [patri sanam occursuram.] Cumque jam domum subiret, obviam secundum prædictionem procurrit ei filia, & amplexu patrem stringit, ideo suaviori, quod præter omnem exspectationem esset letifero morbo erepta: itaque adjuncta fratribus est, facta etiam ipsa patri manifestum S. Symeonis munus. Porro Presbyteri hujus Domini, pertinaci incredulitate laborantes, denuntiabant ipsi, crebro gesta Symeonis enarranti, [Injurii in Sanctum pauperes fiunt.] dicentes: Tu equidem benedicere illius precibus; nos maledictionem ipsius præoptamus. Videbimus igitur, inquiunt, num quid ita in se affectis valeat nocere. Ad quæ verba non distulit in longum pœnam justa Dei providentia; sed eodem anno, licet ditissimi essent, pauperrimi visi sunt, omnibus tandem facultatibus dissipatis.

CAPUT XXIX.
Absentia & cogitata perspicit: per discipulos medetur: in tempestate succurrit.

Πέλαγος μὲν οὖν ἐξαντλῶν οἶδα κοτύλαις τὰ τοῦ θαυμαστοῦ Συμεὼν πάντα διεξιέναι φιλονεικῶν· ἀλλ᾽ οὐ φορητὴ πάλιν τῶν παραλειπομένων ζημία. Ἐπέμφθη γάρ ποτε πρὸς τὴν βασιλίδα πόλιν κατά τινας θεοφιλεῖς τε ἅμα καὶ ψυχωφιλεῖς χρείας πρεσβύτερος Θωμᾶς σὺν ἀδελφοῖς ἑτέροις δυσὶ παρ᾽ αὐτοῦ. Οἷα δὲ φιλεῖ τὸ περὶ τὸν Βασιλέα πᾶν προσίεσθαι τοὺς τοιούτους, καὶ θεραπεύειν διὰ τὴν τοῦ πέμψαντος ἀρετὴν, ὁρῶν τηνικαῦτα Ἔπαρχος αὐτούς (Θεόδωρος οὗτος, τὴν ἐπωνυμίαν Πικρίδιος ἦν) παῤῥησίας ἐν τῶ παλατίῷ τυγχάνων, πυνθάνεται, Τίνες οἱ μοναχοὶ καὶ ὅθεν; Καὶ μαθὼν, μεθακαλεῖται τὸν Θωμᾶν καταμόνας. Πολλὰ γοῦν περὶ τοῦ θείου Συμεὼν διαλεχθέντες, συχνοὺς τοῦ Θωμᾶ καὶ μακροὺς κατατείνοντος λόγους, πλεῖστά τε περὶ αὐτοοῦ καὶ τῶν αὐτοῦ θαυμασίων ὅσα ἑκάστοτε δρῴη διεξιόντος· Ἔπαρχος ἐκκαυθεὶς τὴν καρδίαν τοῖς περὶ αὐτοῦ διηγήμασιν, ὅλος τε τῆς εἰς αὐτὸν ἐκκρεμασθεὶς πίστεως, Χαλεπή με, πρὸς τὸν Θωμᾶν ἔφη, νόσος καὶ κρυφία πιέζει, πρὸς ἧν διὰ πάσης ἐλθὼν μηχανῆς τε καὶ τέχνησ, οὐδ᾽ ὁτιοῦν οἷός τε κατέστην εὑρεῖν τοῦ κακοῦ φάρμακον· εἶτα καὶ αὐτοῦ μεσίτου τυχεῖν ἐδεῖτο θερμῶς, ὥστε δι᾽ ἐπιστολῆς τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν έκείνῳ γνωρίσαντα, κομίσασθαι καὶ τὴν θεραπείαν. Τοῦ δε, τις νόσος ἐρομένου· ἐλεεινῇ Ἔπαρχος ὑπολαβὼν τῇ φωνῇ, Πάντα φησὶν, οἷς τρέφομαι, εἰς αἷμα μεταποιεῖται καὶ μακροὺς σκώληκας, τε τῶν ἐντὸς ὀδύνη, οὐ ῥαδία φέρειν, διαβοσκομένων με τῶν σκωλήκων. δὲ, Γνωριστέον μὲν, ὡςἔφης, ταῦτα καὶ τῷ Μεγάλῳ, πλὴν ἀλλ᾽ ἔστιν καὶ παρ᾽ ἡμῖν τῶν ἱερῶν ἐκείνου τριχῶν καὶ τῆς κόνεως, οἷς ὕδωρ ἐπιβαλόντι καὶ πρὸ σιτίων· πιόντι, οὐδαμῶς οἶμαι μεταμελήσει.

Τοῦ δὲ κατὰ τὰς ὑποθήκας πεποιηκότος, τε. τοῦ αἵματος ῥύσις πέπαυτο, καὶ τῶν σκωλήκων ὠδῖνες ἔσβεστο, καὶ νόσος εὐθὺς ἀπελήλατο. γοῦν Ἔπαρχος φυσικαῖς ὁρῶν ἑαυτὸν εξόδοις τοῦ λοιποῦ χρώμενον, ἐν φόβῳ πλείονι τοῦ προτέρου γεγόνει, καὶ τὸν Θωμᾶν ὡς εῖχε μεταστειλάμενος, δεδιέναι καὶ τρέμειν ἔλεγε, μὴ ἄλλοθεν οἱ σκώληκες αὐτὸν ἀναῤῥήξωσι, τῶν κατὰ φύσιν ξόδων ἀποκλεισθέντες. Καὶ (οἷα πέφυκεν ἀεὶ μέγιστος πᾶσιν ἀνθρώποις ἐγγίνεσθαι φόβος, ὅταν περὶ τὸ ζῇν κίνδυνος ᾖ, φείδεσθαί τε μηδενὸς τηνικαῦτα, μὴ πόνου, μὴ καμάτου, μὴ ἀναλώματος, εἰ καὶ τὸ δύνασθαι μάλιστα τούτοις προσῇ) εἰ μὴ καὶ τῷ Ἁγίῳ γνωρισθείη τὰ κατ᾽ αὐτὸν, οὐκ ἀνεκτὰ ἐποιεῖτο. Γέγραπτο μὲν οὖν ἐπιστολὴ, ἡτοίμαστο δὲ καὶ πρὸς αὐτὸν πέμπεσθαι μέλλων· ἀλλ᾽ ἐκείνου διόρασις προφθάνει καὶ τὴν αὐτῶν ἱκετείαν, καί τις ἐν τοσούτῳ φοιτᾷ παῤ αὐτοῦ, ὅσα τε πρὸς τὸν Θωμᾶν τῷ Ἐπάρχῳ λεχθείη, καὶ ὡς δοθείη παῤ αὐτοῦ ὕδωρ ἐκείνῳ, θριξὶν ὁσίαις αὐτοῦ καὶ κόνει ἁγιασθὲν, καὶ ὡς πιὼν αὐτίκα τοῦ πάθους ἀπαλλαγείη, κατὰ μέρος πάντα διασημαίνων· ἑξῆς δὲ καὶ πρὸς τὰ τοῦ Θεοῦ θαυμάσια τῷ Ἐπάρχῳ μὴ ὀλιγώρως ἔχειν παρεγγυῶν, καὶ εἴ τι πρὸς ὄνησιν ψυχῆς ἄλλο ὑποτιθείς· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τὴν ὑγείαν αὐτῷ ἐπισφραγιζόμενος, τις καὶ παρέμεινει τῷ άνδρὶδιὰ τέλους. Οὕτως ἀπὸ μακρόθεν ᾔδει τῷ πνεύματι σαφῶς ἅπερ ἐβούλετο, καὶ ὡς ἐν ὀφθαλμοῖς πάντα ἑώρα, οἷα γὰρ πάλιν ἐκείνα.

Νόσου ποτὲ λοιμικῆς γεγομένης, καὶ τῶν ἀνθρώπων πολλοὺς ἐπινεμομένης, συνέβη ταύτης ἔργον καὶ θυγατέρα τινὸς Εὐαγρίου γενέσθαι· σχολαστίκὸς δ᾽ ἦν ἄρα Εὐάγριος οὗτος. Ἐπεὶ δέ τις Ἐπιφάνιος, ἕλληνι τηνικαῦτα λεγόμενος προσανέχειν ἀπάτῃ, οὐ δὲ μίαν ὑπέστη περὶ τὰ τέκνα ζημίαν, εἰσίασί τινες τὸν Εὐάγριον λογισμοὶ βλασφημίας, οἷα τὰ τοῦ πονηροῦ δελεάματα, ἐκ τοῦ σφοδροῦ μάλιστα περὶ τὴν παῖδα πάθους τῷ ἀνθρώπῳ ἐπιφυέντος. ὡς ἄρα τὰ τῆς θρησκείας ἐκείνῳ πρὸς τὴν τῶν τέκνων ζωην ἐπαμύνοι. Καὶ μέγαν ἐκ τῶν τοιούτων λογισμῶν ψυχὴ κλύδωνα καὶ σάλον εἶχε, καὶ πολύν αὐτῷ τὸν κίνδυνον ὤδινον. Ὅπερ τὸν Ἅγιον τῷ πνεύματι γνόντα, δηλῶσαι τῷ Εὐαγρίῳ, καὶ γὰρ ἦν αὐτῷ ῥοπῇ διαθέσεως ἐπικλίνων. δὲ τῷ τοῦ πράγματος παπαδόξῳ καταπλαγεὶς, ὅτι ἅπερ ἦν ἐν μυχῷ καρδίας αὐτῷ δῆλα τῷ Συμεὼν καθειστήκει, φόβῳ τε πολλῷ καὶ μετανοίᾳ ληφθεὶς, ἄνεισι πρὸς αὐτὸν, δάκρυσι μᾶλλον καὶ πάθει ψυχῆς γλώττῃ ταῦτα καὶ χείλεσιν ἐξομολογούμενος. Συγγνώμης παῤ αὐτοῦ τοίνυν, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ φαρμάκων οἰκείων τοῦ ἁμαρτήματος τυχὼν, ἐπανήκει.

Ἔπειτα μέντοι συνέβη τινὰ διασαπέντα τὴν δεξιὰν πρός τε τὸν Ἅγιον ἀνελθόντα, καὶ θεραπείας παῤ αὐτοῦ τυχόντα, ἐπανιέναι· Κίλικα δέ τινα παρὰ τὴν ὁδὸν πλινθείᾳ προστετηκότα, ἐρόμενον ὅθεν ἤκοι, καὶ μαθόντα ὅτου χάριν, οἵας τε θεραπείας τύχοι· Τί πεπλάνησθε φάναι, πρὸς ἄνθρωπον ἀπιόντες, φαρμακείαις τὰ τοιαῦτα μᾶλλον, θείαις ἐνεργείαις ἐπιτελοῦντα; Καὶ αὐτίκα τῷ Κίλικι διεφθάρθαι τὴν δεξιὰν, τῆς αὐτῆς ἐκείνῳ σαπρίας περιφανῶς ἀναπεπλησμένην, ἐπ᾽ αὐτὸν ὥσπερ τοῦ πάθους μεταπεσόντος. μὲν οὖν Κίλιξ οὐ δὲ ταύτῃ συνῆκεν, ἀλλ᾽ ἰατροῖς μᾶλλον καὶ τέχναις ἑαυτὸν ἐκδεδώκει. Ὡς δὲ τῇ χειρὶ προσαναλισκομένην ἑώρα καὶ τὴν οὐσίαν, ἐλπίς τε οὐδεμία ποθὲν ὑπολέλειπτο, ἔγνω καὶ αὐτὸς (οἷα τὰ τῶν πιεζομένων ψυχῶν, ὅτε πᾶσαν καθ᾽ ἑαυτὰς φιλοπόνως ἀνερευνῶσι τοῦ λυποῦντος αἰτίαν) ἔκτισιν εἶναι τῆς εἰς τὸν θεῖον Συμεὼν λαληθείσης παῤ αὐτοῦ ἀδικίας· καὶ ὡς εἶχεν εὐθὺς ἀνεισι πρὸς αὐτὸν, ὅπως ἀθλίως ἔχοι δεικνὺς, οἴκτου τε τῆς συμφορᾶς τυχεῖν ἀξίου δεόμενος. Καὶ ὅς, Ἦπου ταύτην ἔγω γε οἶδα τὴν δεξιὰν εἴσπραξιν οὖσαν τῆς περὶ τὴν γλῶτταν ἀκολαστίας· ἀλλ᾽ ἐξαγόρευσον κατὰ σαυτοῦ τὴν ἁμαρτίαν σου Κυρίῳ καὶ αὐτὸς ἀφῆσει τὴν ἀσέβειαν τῆς καρδίας σου. μὲν οὖν πικρᾷ μεταμελείᾳ ψυχῆς ἐξομολογησάμενος, πικρότερά τε δάκρυα καταχέας, εὐχῇ καὶ δεσποτικῇ σφραγῖδι τὴν ἴασιν ὁμοῦ καὶ τὴν ἄφεσιν, τις πολλῷ καὶ τῆς ἰάσεώς ἐστι μείζων, λαβὼν, ἐπάνεισιν· οὕτω σώματος νόσος ὑγεῖαν ψυχῇ χαρίζεται, καὶ διὰ τῶν λυπούντων οἶδε πολλάκις σωτηρίαν Θ εὸς πραγματεύεσθαι.

Πλέον τι δέ ποτε τῷ Δωροθέωι· ἦν δὲ τῆς ὺπὸ τῷ Συμεὼν ἀδελφότητος Δωρόθεος οὗτος, ἱερωσύνῃ κεκοσμημένος· πλέον τι δ᾽ οὖν ὥρͅ, ἀλλ᾽ ἠν χειμῶνι μέσῳ. Ἐποίει γὰρ καὶ παρὰ καιρὸν ἑαυτὸν τῷ πελάγει πιστεύειν πρὸς τὸν Ἅγιον πίστις, τὸ ἀσφαλὲς ὥσπερ ἐκεῖθεν ἐγγυωμένη. Ὡς ἤδη κατὰ μέσον τὸν πλοῦν ἐγεγόνει, κλύδων αὐτῷ συμπίπλει δεινὸς, τῶν πνευμάτων πανταχόθεν ἀντιπνεόντων, τοῦ τε κύματος τοὺς τοίχους τῆς νεὸς ὑπεραναβαίνοντος, καὶ εἰς μέσην αὐτὴν ἐμπίπτοντος. Τὸν μὲν οὖν ναύκληρον καὶ τοὺς συμπλέοντας ἀπόγνωσις εἶχε, καὶ διαφυγεῖν ἐκεῖνον οὐδεὶς τὸν κίνδυνον ᾤετο· δὲ μὴ ἀπογιγνώσκειν ἠξίου, ἀλλὰ τοῦ θείου Συμεὼν δεῖσθαι μᾶλλον, τοῦ καὶ μόνου σώζειν ἀπὸ τοσούτου κλύδωνας δυναμένου. Εἶτα καὶ τῆς ἐκείνου κόνεως λαβὼν, τό τε πλοῖον διαῤῥαντίζει καὶ καταχεῖ τῆς θαλάσσης· αὐτομάτου δὲ τῶν ἐν τῷ πλοίῳ πάντων εὐωδίας εὐθὺς αἰσθομένων, καὶ τὰ τῆς θείας χάριτος εἵπετο, καὶ πέφυκε προοίμιον πολλάκις τὴν εὐωδίαν ποιεῖσθαι, τὸ εὐῶδες ὥσπερ καὶ θεῖον ἑαυτῆς ὑποφαίνουσα. μὲν οὖν θάλασσα ἐτραχύνετο παραπλησίως ἄχρι τινὸς καὶ ζέουσα δεινῶς ἦν, τὰ κύματα δὲ οὐ κατὰ τὴν ἑαυτῶν βίαν προσέβαλλε τῇ νηῒ, ἀλλ᾽ οἷον ἑαυτὰ ἐπεῖχεν, εὐλαβούμενα καθάπερ δεδιότα. Μετὰ μικρὸν δὲ τοῦ κλύδωνος ὑπανέντος, πνεῖ μὲν ἀθρόον ἐκ πρύμνης ἄνεμος, οἱ δὲ δἰ᾽ ακύμονος τῆς θαλάσσης καὶ λείας, πᾶσιν ἱστίοις ἐφέροντο· καὶ τοὺς μὲν ἐμπλέοντας θάμβος εἷλε τῷ παραδόξῳ τῆς σωτηρίας, καὶ οὐδεὶς ἦν ὃς οὐ δῶρον ἄντικρυς ἑαυτὸν τοῦ Ἁγίου ἥγητο.

δὲ ναύκληρος, παῖδα γὰρ οἴκαδε ἀπολελοίπει νοσοῦντα, εἰδώς, τῷ περὶ αὐτὸν καὶ τοὺς συμπλέοντας θαύματι, ῥᾴστην αὐτῷ καὶ τοῦ παιδὸς, εἰ βούλοιτο, θεραπείαν εἶναι· κᾀκεῖνο διὰ τοῦ μοναχοῦ ἐδεῖτο, τὸ τὸν υἱὸν αὐτῷ πρὸς τὴν οἰκίαν ἤδη ἀναγομένῳ ζῶντα ταμιευθῆναι· ἐδεδίει γὰρ τοῦ κοινοῦ τῆς φύσεως μᾶλλον τὸν τῆς ψυχῆς θάνατον, ἀτελέστου τοῦ παιδὸς ὄντος ἔτι τὰ τοῦ θείου βαπτίσματος. Τοῦ δὲ, Πασἄ σοι τοῦτο κεῖσθαι εἰπόντος, εἰ ζέσει καὶ πίστει καρδίας μόνον ἐπικαλέσῃ τὸν ἱερὸν Συμεὼν, ὑπόχη δὲ καὶ Θεῷ τὸν παῖδα· ἐκεῖνος εὐθὺς ἑκάτερα δράσας, οὐ δ᾽ ἕτερον διαμαρτάνει, ἀλλ᾽ ὑγιῆ τὸν υἱὸν εὑρὼν, προσάγει Θεῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος. Καὶ τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτον· ἐκεῖνα δὲ πῶς ἄν τις παραλιπεῖν νομίσειε διὰ τὸ πλῆθος, οὐ τὰ μέγιστα ζημιώσει.

[235] Totum mare situlis exhaurire noverit, qui omnia Symeonis mirabilia in lucem proferre contenderit: at similiter incomparabile damnum fuerit, quidquam a scientibus prætermitti. Missus igitur aliquando in regiam urbem a S. Symeone fuit Presbyter Thomas cum Fratribus duobus, comparaturus quædam ad Dei animarumque usum spectantia. Cumque, ut fieri solet, [Discipuli ab occulto vermium morbo,] a tota aula admitterentur colerenturque, propter illius a quo missi erant famam; vidit eos qui tunc Præfectus Urbis erat Theodorus nomine, cognomento Picridius, auctoritate pollens, atque interrogavit; Quinam isti forent monachi & unde? Edoctus singula, sevocavit seorsim Thomam. Cum autem pluribus inter se de S. Symeone egissent, & prolixiores de illo Thomas pertexeret sermones, super omnia ipsum & miracula quæ quotidie faciebat commendans: Præfectus inflammatus corde talibus narrationibus, totaque in ipsum fiducia erectus; Difficilis, inquit Thomam alloquens, me & occultus premit morbus; cujus causa omnes adhibui machinas & artes, sed laboravi in vanum, nulla mali inventa medela. Deinde ardentissime petiit, ut liceret sibi per epistolam rerum suarum statum Sancto indicare, quo curationem impetrare ab ipso mereretur. Interrogante autem Thoma; Ecquis ille morbus esset: Miserabili respondens voce; Omnia, inquit, [Vrbis C. P. Præfectum sanant:] nutrimenta mea in sanguinem & longos lumbricos convertuntur: quique viscera arrodit dolor, haud facile tolerari potest, illis me depascentibus. Cui Thomas: Significanda hæc quidem sunt, ut inquis, magno Symeoni; verum tamen adest nobis quoque e sacris illius crimbus ac pulvere quidpiam, quos si quis miscuerit cum aqua, biberitque; puto fore ut eum facti non pœniteat.

[236] Credidit Præfectus dictis Thomæ: & cessavit illico fluxus sanguinis, dolores vermium leniti sunt, omnisque ægritudo depulsa. Verum cum videret, secessu naturali se deinceps uti; gravior priore ipsum incessit metus: accersitoque quam celerrime Thoma, dicit illi, Vereri se atque tremere, ne vermes, naturali secessu obstructo, alibi ventrem perroderent: & (quemadmodum consuevit semper validior omnes occupare metus, [cui non satis acquiescenti nuntiat Sanctus quæ gesta erant] quando vita periclitatur, non parcentes ulli rei, non labori, non defatigationi, non sumptibus, etiamsi quod maxime prodesse potest, ad manum sit) intolerabilia existimabat omnia, nisi quæ se spectabant Sancto significarentur. Exarata igitur epistola est, comparatusque qui illam ad Symeonem perferret. Verum perspicacitas illius horum etiam legationem supplicem prævertit: aliquis enim a Symeone adveniens, particulatim omnia quæ gesta erant, significavit, quænam scilicet a Præfecto dicta Thomæ fuissent; quomodo ab hoc aqua illi data, sacris Symeonis crinibus & pulvere sanctificata; quomodo bibisset dispulissetque statim dolorem omnem: [& securum esse jubet. ] deinde hortatus quoque est Præfectum, ne hæc Dei miracula negligeret, adjecitque quidquid præterea e re animæ illius fore putabat; imo etiam confirmavit illi sanitatem, quæ & continuata est usque ad mortem viri. Sic igitur manifestum est, quod quæ volebat Symeon, longe absens in spiritu videret, & quidem tam perspicue acsi coram gererentur: quemadmodum sequentia etiam declarant.

[237] Morbus aliquando pestilens grassabatur, multos homines depascens: quo contigit filiam cujusdam a Euagrii etiam corripi. Erat autem Euagrius iste Scholasticus. Quoniam vero Epiphanius quidam, qui per id tempus Gentilium erroribus adhærere dicebatur, nihil incommodi quoad filios recte habentes, [Blasphemas cujusdam cogitationes perspicit & indicat.] pateretur: subierunt Euagrii animum cogitationes blasphemæ (quales esse solent maligni dæmonis deceptiones) ex vehementi nimis, quo filiam adamabat, affectu subnatæ; quomodo nempe religio sua Epiphanio faceret ad vitam atque incolumitatem filiorum. Ex istiusmodi autem cogitationibus motus ac tempestas vehemens in anima viri concitata est, non leve sibi periculum creantis. Cognoverat hæc in spiritu Symeon, & Euagrio, pro sui in ipsum singulari propensione animi, jussit indicari. Obstupuit ille insolita rei novitate, quomodo illa, quæ in cordis sui recessu intimo latebant, innotuissent Symeoni; correptusque timore & pœnitudine, accurrit ad Sanctum, lacrymis atque animi affectu magis, quam lingua & labiis rem confitens: impetrataque non venia modo, sed etiam remedio contra peccatum, reversus est.

[238] [Dextera putrescens integritati redditur:] Accidit post hæc, quemdam, cui dextera putrescebat, adire Symeonem, curatumque mox ab ipso, viam relegere domum versus: forte Cilix quidam juxta viam operam dans siglinæ , quæsivit, unde & cujus causa veniret: doctusque, quam insigne curationis beneficium ille nactus esset; Quid, inquit, fallimini, ad hominem confugientes, qui veneficiis potius quam virtute divina isthæc operatur? [miraculum illudenti,] Vix dixerat, cum dexteram suam vitiari sentit, simili putrefactione percussam, atque illius ante fuerat; alterius malo in alterum veluti translato. Neque sic tamen ad mentem rediit meliorem Cilix; [idemque propterea passo,] sed medicis potius atque artibus curandum se commisit. Verum ubi curationi facultates insumptas vidit, nec ullam affulgere spem; cognovit ipse quoque (quemadmodum illi, qui doloribus premuntur, studiose solent in illorum causas inquirere) pœnas se dare pro injuriosis adversus S. Symeonem verbis; & ut potuit celerrime ad ipsum accessit, quam misero manus sua loco esset ostendens, ac misericordiam implorans. Cui Sanctus; Novi utique hanc dexteram pro ultione intemperantis linguæ tuæ esse; verum confitere adversum te peccatum tuum Domino, [ac pœnitenti succurritur.] & ipse dimittet iniquitatem cordis tui. Confessus itaque amara cum pœnitudine animæ lacrymisque amarioribus, per Sancti precationem atque crucis Dominicæ signum, integram manum, & quod illi præstat, peccati remissionem consecurus est atque revertit. Ita corporis ægritudo sanitatem animæ nonnumquam confert; & per casus luctuosos, saluti sæpe consulit Deus.

[239] Navigandum aliquando fuit Dorotheo (erat is e Fratribus S. Symeonis unus, Sacerdotio initiatus) navigandum, inquam, fuit tempore importuno & media hyeme: sed fecerat fiducia in Sanctum, omnia secura pollicens, [In navim gravi tempestate jactam] ut tempestate tam incommoda mari se committeret. Ubi vero medium jam absolverant cursum, valida insurgit tempestas, ventis undequaque inter se veluti bellum, gerentibus, ac fluctibus latera navis excedentibus in mediamque infundentibus sese. Invadit nauclerum vectoresque desperatio, nullam evadendi discrimen superesse viam existimantes: unus Dorotheus rogabat, ut ne desperatione caderent animis; sed Sanctum potius implorarent Symeonem; ejus solius potentia evadi tempestatem posse. Deinde pulveris illius aliquid per navim spargit effunditque in mare; & cunctis mox vectoribus, nulla apparente ex causa, quamdam odoris fragrantiam sentientibus, gratia divina subsecuta est: solet enim illa non raro præviam quamdam odoris suavitatem excitare, divinum quidpiam se continere demonstrans. Igitur pergebat mare aliquo tempore, ut cœperat, furere & vehementer æstuare: at fluctus non, ut ferebat violentus impetus, [conspersus pulvis Sancti periculum discutit,] impingebant in navim, sed cohibebant se, veluti venerabundi aut metuentes. Paulo post remisso tempestatis furore, spirare cœpit repente ventus e puppi, ferebanturque pacate ac plano mari plenis velis, tremebundi ac pavidi, ob tam inexpectatum salutis recuperatæ prodigium! nec ullus fuit, qui non reputaret se sibi dono Sancti conservatum.

[240] Porro nauclerus, qui puerum domi reliquerat infirmum, doctus miraculo in se suisque vectoribus facto, facillimum putabat ipsi esse, filium quoque suum curare: idque rogabat monachum, ut reduci sibi illum conservatum in vivis vellet: timebat quippe, quod puer sacris nondum ablutus esset undis, animæ illius mortem plusquam communem omnibus naturalem. [& puer æger eidem commendatus sanatur.] Cumque Dorotheus diceret in manu ejus id esse, si modo cum fervore ac fiducia sanctum invocaverit Symeonem, & filium Deo voverit; præstitit ille mox utrumque: nec fraudatus est promisso, invento incolumi domi filio, quem Deo per baptismum obtulit. Et hactenus quidem illud: ista vero, quæ subjiciuntur, si quis prætermittenda propter multitudem putaverit, quomodo non maximam jacturam dederit?

ANNOTATA.

a Euagrius Scholasticus, historiam Ecclesiasticam 6 libris complexus, hoc ipsum miraculum de se narrat lib ultimo, penultimo Cap. Nos de illo ejusque scriptis ad hanc Vitam §. 6 pluribus egimus.

CAPUT XXX.
Sacerdos Sancto injuriosus punitur: infirmi per visionem curantur.

Ἱερεὺς γάρ τις ἐν κώμῃ Κασσᾶ καλουμένῃ χαλεπῷ πάθει φιλαυτίας ἐαλωκὼς, ἡνίκα τὰ παρὰ τοῦ θείου Συμεὼν τελεσθέντα παραδόξως μαθοι, διὰ τῶν παριόντων ἴδοι, ἀνομίαν ὁλην τὴν ἡμέραν έλογίζετο γλῶσσα αὐτοῦ, ἠγάπα κακίαν ὑπὲρ ἀγαθωσύνην, ἀδικίαν ὑπὲρ τὸ λαλῆσαι δικαιοσύνην ἠγάπα πάντα ῥήματα καταποντισμοῦ, γλῶσσαν δολίαν καὶ τέλος, οἷα τὰ τῆς κακούργου ταύτης καὶ ἐπιβούλου εἰς ἔσχατον ἀπονοίας χειραγωγούσης, ἀναθέματι τὸν Ὅσιον ὑποβάλλει. Καὶ παραχρῆμα δαιμόνων ὁρᾷ πλῆθος (μακροθυμῆσαι δικαίως ἐνταῦθα οὐκ ἀνασχομένης τῆς δίκης, ὅπου μὴ συνοίσειν ἔμελλε τοῖς πολλοῖς τὸ μακρόθυμον) συλλαβομένους αὐτὸν, ὀπίσω τε τὰ χεῖρε περιαγαγόντας καὶ δήσαντας, ὡς μή τε τὸ ἱερὸν εὐαγγέλιον εἶς ὦτα δυνασθαι τῷ λαῷ ἀναγνῶναι, μή τε τὴν θείαν ἐπιτελέσαι μυσταγωγίαν, ἀλλ᾽ ὅτε τι καὶ τοιοῦτο δράσαι πειράσαιτο, τὴν τε φρένα καὶ τὴν φωνὴν ἀλλοιοῦσθαι, καὶ πρὸς αἰσχύνης μᾶλλον ἑαυτῷ καθίστασθαι. Ὅπερ οὐ φέροντα τὸν Ἱερέα, τοῖς τινα τοῦ κακοῦ λύσιν ὑπισχνουμένοις ἐκδαπανῆσαι, καὶ τὴν οὐσίαν, ἕως λογισμὸν ἐν ἑαυτῷ πάντα κινήσας, τύπτουσαν εὕρισκε τὴν συνείδησιν, οἷς κατὰ τοῦ θείου Συμεὼν πλημμελῶς πολλάκις ᾔδει φθεγξάμενος, καὶ ὅπως οὐ δὲ ἀναθέματος ἐπ᾽ αὐτὸν φείσαιτο τὸ δεινότατον.

Τοῦτο τοιγαροῦν ἐκεῖνο εἶναι συνεὶς ὅπερ αὐτὸν τῆς θείας ἀθεάτως λειτουργίας ἀπείργοι, σπουδῇ παρ᾽ αὐτὸν ἀνελθὼν, συγκώρησιν ᾔτει θερμῶς. Τοῦ δὲ Εἰ μὴ τὴν ἁμαρτίαν σου πρότερον ἐξαγορεύσεις εἰπόντος, ποία λοιπὸν συγχώρησις ἔσται σοι; ἐπεῖχε μέχρι τινὸς ὑπὸ τῆς αἰσχύνης ἐκεῖνος. Εἶτα τῆς ἐπὶ τῷ πάθει λύπης πάσχων ἦν ἐπὶ τῇ θείᾳ μυσταγωγίᾳ, τὴν αἰσχύνην (ῶς εἰκὸς) διακρουσαμένης (ἐπεὶ καὶ πέφυκε τῷ μείζονι τὸ ἧττον ἐκκρούεσθαι, καὶ τὸ νικώμενον ἀεὶ πάθος ὑποχωρεῖν τῷ κρατοῦντι) διεξῆλθε πάντα σαφῶς, ὅσα πολλάκις αὐτῷ κατ᾽ ἐκείνου λεχθείη, καὶ ὅπως οὐ δὲ ἀναθέματος ἐπ᾽ αὐτὸν ἀπἔσχετο, ἀλλὰ καὶ αὐτῷ τοῦτον ἀνοῆτως ὑποβεβλῆκει. δὲ ὅλος χρηστότης, ὅλος οἰκτος, ὅλος συμπάθεια, τῶν τοῦ μονογενοῦς οἰκτιρμῶν εὐθὺς, καὶ τῆς ἀδαπανήτου χρηστότητος ὑπὲρ αὐτοῦ δεόμενος ἦν, καὶ τῷ τοῦ σταυροῦ σημείῳ τὸν Ἱερέα σφραγίσας, Ἐν τῷ ονόματι τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ λέλυσαι τῶν δεσμῶν ἔφη· Πορευθεὶς παρὰ τὴν ἐκκλησίαν σου τοίνυν, τό τε θεῖον ὑγιῶς Εὐαγγέλιον ἀναγνώση, καὶ τὴν μυστικὴν ὡς καὶ πρώην τῇ ἱερᾷ τραπέζῃ θυσίαν προσοίσεις. Εἶπε ταῦτα, καὶ τὸ δίκαὶον ἐκεῖνο πάθος αὐτίκα Ἱερεὺς ἀπέθετο, καὶ θεία μέχρι τελευθῆς ὡς καὶ πρότερον αὐτῷ μυσταγωγία ἐπετελεῖτο.

Εἶτα προσάγεταί τις αὐτῷ τυφλὸς, οὐ δ᾽ ἐπὶ τοῦ ἰσχίου στῆναι δυνάμενος, ἀλλὰ καὶ τοῦτο δεινῶς παρειμένος, δαίμοσί τε τρισὶν ἐταζόμενος, δὲ τῆς πολυειδοῦς αὐτὸν καὶ ποικίλης συμφορᾶς ἐλεήσας, εἰς ἔλεον πάλιν αὐτὸς εἶδε Θεοῦ τὸν ἀδαπανήτως ἀεὶ κενούμενον, καὶ πτύελον οἰκεἶον τῷ δακτύλῳ λαβὼν, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐπιχρίσας, τῷ τε δεσποτικῷ τύπῳ τὰς ψύας σφραγίσας, τῷ μὲν τοῖς ὀφθαλμοῖς δίδωσιν εὐθέως τὸ φῶς, τῷ δὲ τῷ ἰσχίῳ τὴν ῥῶσιν. Ἑξῆς δέ τις ἀνὴρ ἐδόκει τῷ πάσχοντι χιτῶνα ποικίλον ἐνδεδυκὼς, τοὺς ἐνοικοῦντας αὐτῷ τρεῖς δαίμονας ἐκείνους, ἁλύσεσι πυρὸς τοσαύταις πεδήσας, καὶ κλοιὰ περιθεὶς· ὧν εὐθέως ἀπαλλαγεὶς, ὅλον διὰ τοῦ μοναδικοῦ σχήματος ἑαυθὸν τοσαύτης χάριτος ἀντιδίδωσι. Παραπλησίως μὲν οὖν ἔχοντα τοῖς εἰρημένοις τὰ ἐπαγόμενα, χρὴ δὲ ὅμως κᾀκείνων ἐπιμνησθῆναι.

Ἰωάννης γάρ τις μὴ δὲ θατέρῳ τοῖν ποδοῖν κινεῖσθαι δυνάμενος, ἀλλ᾽ ἑκατέρων αὐτῶν ἀκινήτως ἔχων καὶ χρόνον ἐπὶ μακρὸν, τῶν ἄλλων ἀπογνοὺς ἁπάντων, ἐλπίδα τὸν θαυμαστὸν ἐτίθετο Συμεὼν, καὶ αὐτὸν ἐν πίστει καρδίας ἐπεκαλεῖτο· Ἦν μὲν οὖν ἤδη πρωῒ τῆς ἡμέρας· δὲ καθάπερ εἰς ὕπνον * ὑπολισθήσας, ὁρᾷν ἐδόκει τὸν Συμεὼν, Ἄγγελος δὲ παρ᾽ ἑκάτερα τούτου λαμπρὸς τὴν ἀναβολὴν, τε βαΐνη ῥάβδος ἐκείνῳ διὰ χειρὸς, σφραγίσαντα τοὺς πόδας αὐτοῦ, καὶ διαναστῆναι κελεύσανθα. Καὶ μὲν γλυκὺς ὕπνος ἐκεῖνος ὑγιῆ τοῦτον ἀνῆκε, καὶ ὄψις ἔργον ἦν, καὶ φανθασίαν εὐθὺς ἀλήθεια ἐπιστοῦτο. δὲ δρομαίως παρὰ τὸν στύλον ἐλθὼν, πρώην ἶσα καὶ τῆς φερούσης αὐτὸν κλίνης ἀκίνητος μένων, ἐν θαύματί τε τὰ καθ᾽ ἑαυθὸν ἀπαγγείλας, ὅλον διὰ τοῦ μοναδικοῦ βίου καὶ οὗτος χαριστήρια τοσαύτης εὐεργεσίας ἑαυθὸν ἀντεισφέρει.

Ἔπειτα μέντοι. παρθένος, Θεοσεβία τὴν κλῆσιν, χαλεπῷ δαίμονι πολιορκουμένη, ὡς καὶ καθ᾽ ὕδατος ἀφεθῆναι παρ᾽ ἐκείνου πολλάκις, ἐφανθάζετο τὸν θεῖον Συμεὼν, μετακαλούμενον οἷα πρὸς ἑαυθὸν οὄκοι μένουσαν. δὲ τὴν ὄψιν ἔργον ποιησαμένη, ὡς ἤδη καὶ ἀτενίσειεν εἰς αὐτὸν, ὁρᾷ τινα διάττουσαν ὥσπερ ἀστραπὴν τοῦ προσώπου· καὶ τὸ μὲν πονηρὸν ἐκεῖνο πνεῦμα θορύβου πάνθα καὶ βοῆς αὐτίκα ἐπλήρου, τὴν πρὸς τὸν θεῖον ἄνδρα καὶ τὴν ἐν αὐτῷ τοῦ πνεύματος χάριν οὐ φέρον ἐγγύτητα, ἀλλ᾽ εἴ τις δύναμις ἐλαυνεσθαι καὶ φεύγειν μακρὰν ἐπειγόμενον. δὲ παρθένος, ἔξω καθάπερ ἑαυτῆς γενομένη, ἐδόκει τὸν Συμεὼν ὁρᾷν τῷ δαίμονι δεσμὰ περιθέντα, περιβολὴ δὲ τῷ Ἁγίῳ φῶς ἦν καὶ στέφανος ὑπὲρ κεφαλῆς, ἐπὶ δὲ τῷ στεφάνῳ σταυρὸς, οἷον αὐτὸν λόγος προλαβὼν ἔγραψεν. τῆς ἐκ τοῦ δαίμονος τότε μανίας ἀπαλλαγεῖσα, σεμνόν τε καὶ σώφρονα βίον διὰ τέλους ἐβίω, ταύτην Θεῷ καὶ τῷ Συμεὼν ἀμοιβὴν ἀντεισενεγκοῦσα· ᾗ καὶ νυκτὸς ὄνειροι τοῦ λοιποῦ συνεχῶς ἐχαρίζοντο φαντασίαν ὄψεως, αὐτῇ τοῦ Συμεὼν ἐνδιδόντες, τῇ ὄψει δὲ παραδόξως καὶ θείας εὐωδίας παρεπομένης.

Κᾀκεῖνο δὲ τῶν προειημένων οὐκ ἔλαττον. Ἀνήρ τις τὸν ἔτερον τῶν ποδῶν πολλοὺς ἤδη χρόνους πεπυρωμένος ὡς καὶ τούτου παντάπασιν ἀχρήστως ἔχειν καὶ ἀνονήτως, ὑποζυγίῳ φόρτος παρὰ τὸν θεῖον ἄνδρα τοῦτον ἀνήγετο, ὥστε τινὸς τυχεῖν ἐπὶ τῷ ποδὶ θεραπείας. Ἀποπεισαμένου δὲ σφοδρῶς αὐτὸν τοῦ ὑποζυγίου, σύντριμμα καὶ τὸν ἕτερον ἕγεγόνει, ὡς εἶναι τοῦ προτέρου πάθους, οὖ χάριν ἀνεκομίζετο, πικρότερον τὸ παρόν. Τιθέασι τοίνυν αὐτὸν πρὸ τοῦ στύλου, τίνας οὐκ ἀφιέντα φωνὰς, δακρύων μᾶλλον πηγὰς; προτέραν οὐκ ἔχοντα ποτέραν πενθήσει τῶν συμφορῶν, μᾶλλον δὲ τί ποτε ἄρα πρὸς ἑκατέραν ἑαυτῷ χρήσεται· ὁπότε τὴν προτέραν οὐ δυνάμενος φέρειν, βαρυτέρᾳ κέχρητο πολλῷ τῇ δευτέρᾳ, ὅσῳ καὶ πλέον λυπεῖν, πάλιν εὐφραίνειν ὁποτέρως ἂν ἕχοντα τύχοι, τὰ νεώτερα οἶδεν. Ὁπότε δὲ μᾶλλον καὶ θατέρῳ τοῖν ποδοῖν χρώμενος, οὐ φορητῶς εἶχε τοῦ πάθους, μὴ δ᾽ ἑτέρῳ νῦν δύναιτο χρῆσθαι· καὶ ὅγε πάλιν δεινότερον, ὅτι διὰ τὸ τὴν προτέραν ἀποθέσθαι καὶ δευθέρα προστέθειτο. Ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα πικρῶς ὀδυρόμενον, περιΐδεῖν φιλάνθρωπον οὐδαμῶς θεῖος Συμεὼν οὐ δὲ συμπαθὲς ἡγούμενος, ὁσίας ὑπὲρ αὐτοῦ Θεῷ χεῖρας αἴρει, καὶ παραχρῆμα (τίς σου τὰς δυναστείας Κριστὲ διηγήσεθαι;) καθάπερ ὑπὸ πλήθει χειρὸς ἑλκόντων, οὕτως αὐτῷ ποδῶν ἑκατέρων διαταθέντων, ἀθρόον τοῦ ἐδάφους ἐν ὀφθαλμοῖς ἁπάντων, τοῖς αὐτῷ καὶ συμπάσχουσι καὶ συναλγοῦσι, διαναστὰς, ὀρθὰ βαίνων ἦν, καὶ ποσίν ἐῤῥωμένοις χρώμενος.

[241] Sacerdos quidam in pago, qui nuncupabatur Cassa, molesta proprii amoris affectione laborans, [Nequam Sacerdos, Symeonem anathemati subjiciens,] quando mirabilia opera per S. Symeonem patrata vel intelligebat vel etiam in transeuntibus illac videbat, iniquitatem & injuriam tota die loquebatur, diligebat malitiam plus quam bonitatem. & injustitiam plus quam justitiam; diligebat omnia verba præcipitationis, & linguam dolosam; denique, malevola illa & insidiosa insania veluti ducatum præstante, anathemati Sanctum subjecit. Mox vero ingentem conspicit dæmonum turbam (neque enim divina justitia potuit lentius agere, ubi longanimitas profutura non fuisset) comprehendentem se & manus post tergum actas revincientem, adeo ut sacrum Evangelium populo prælegere aut divinam liturgiam celebrare non valeret: imo, si quando ejusmodi tentabat aliquid, sentiebat sibi mentem vocemque immutari, [alienata mente cogitur ipse sacris abstinere:] & in confusionem suam converti. Quod cum nequiret ferre Presbyter, fortunas in illos, qui aliquid levaminis pollicebantur, consumpserat; donec, omnem animo versante cogitationem, arguentem se reperit conscientiam illorum, quæ sæpe sæpius in S. Symeonem perperam & malitiose effutierat; quodque non erubuisset per gravissimum scelus ipsum perstringere anathemate.

[242] Hoc igitur ipsum esse intelligens, quo invisibiliter a divino Sacrificio arcebatur, velociter ad Sanctum venit, petiitque ardenti prece veniam delicti. Dicente autem Sancto: Nisi prius peccatum tuum confessione expiaveris, quæ tibi venia? aliquanto tempore absurdis atque impudentibus verbis se temperavit. [factique pœnitens a Sancto liberatur.] Deinde cum dolor, quem præter morbum patiebatur eo quod sacris altaribus prohiberetur, verecundiæ, ut par erat, prævaluisset (consuevit namque id quod infirmius est per fortius expelli, & debellatus affectus cedere potentiori) palam sua narravit omnia; quam nefaria crebro in Sanctum garrivisset, quodque non abstinuisset anathemate, sed illi ipsum amens subjecisset. Tum Sanctus, totus benignus, totus misericors, totus compatiens, unigeniti filii Dei commiserationem & inexhaustam bonitatem implorans, impresso Sacerdoti sacrosanctæ crucis signo; In nomine, inquit, Domini Jesu Christi solutus es retinaculis: confer te igitur ad ecclesiam tuam, & sacrosanctum Christi Euangelium bene sanus perleges, & arcanum in altari Sacrificium more solito offeres. Dixit hæc ille: & Presbyter meritæ illi vindictæ exemptus est, & sacræ liturgiæ ad exitum usque vitæ, uti ante solitus fuerat, semper operatus est.

[243] Post hæc adducitur ad ipsum cæcus, altero pede stare nequiens præ paralysi, ac tribus dæmoniis exagitatus. [Cæcus & dæmoniacus curatus fit monachus,] Miseratus Symeon multimodam ac diversam hominis calamitatem, ad misericordiam Dei, quæ exhauriendo non imminuitur, oculos reflexit, sputo suo digitum tinxit, oculos cæci illevit, Dominicæ crucis signo lumbos communivit: sicque altero statim oculis lumen, altero pedibus firmitatem restituit. Deinde videbatur patienti vir quidam, tunicam versicolorem indutus, tres, a quibus obsidebatur, dæmones ignitis catenis constringere compedesque iis injicere. Iis ergo statim liberatus, totum se pro tantarum gratiarum actione suscepto monastico habitu obtulit. Persimilia quidem præcedentibus illa quæ sequuntur, nihilominus commemoranda sunt.

[244] Joannes quidam neutro pedum suorum uti poterat, utrumque jam a longo tempore immobilem habens: cum vero desperaret de remediis aliis, [uti & alius pedum usu recepto,] spem omnem in S. Symeone posuit, ipsumque fidenti corde invocavit. Erat tum forte crepusculum circiter matutinum, quando leni somno veluti sopitus, conspicere se putat Symeonem, Angelis utrimque fulgenti in vesti stipantibus, palmea sua quam manu tenebat virga signantem pedes illius, mandantemque ut surgat. Abiit dulcis ille somnus, & persanatum hominem reliquit: quodque visum fuerat, factum erat, & apparitionem veritas secuta est. Joannes igitur, qui pridem non magis mobilis erat quam lectulus quo ferebatur, curriculo ad columnam advolat, nuntians cum admiratione, quæ sibi facta erant; & per monasticam vitam hic quoque Deo se dedicans, gratitudinis loco se pro tanto beneficio retribuit.

[245] Virgo quædam, cui nomen Eusebia, ab infestissimo dæmone sæpe sic oppugnata, ut etiam in aquam præceps daretur, [& energumena per visionem liberata.] imaginabatur sibi se videre S. Symeonem, evocantem illam domo ubi manebat, ad se: curavitque quod viderat, ut opere exequeretur. Cum, vero jam oculos in Sanctum intenderet, vidit quasi fulgur aliquod absistere a facie ejus: malignus autem spiritus late omnia tumultu ac vociferatione complevit, ferre nequiens propiorem viri sancti congressum & gratiam Spiritus sancti; sed conabatur totis viribus inde longius aufugere. Tum virgo, velut a sensibus abducta, conspicatur Sanctum, injicientem dæmoni vincula: erat autem amictus viro totus lucidos, in capite corona, supra quam sacrosancta crux; qualem ipsum * supra oratio nostra descripsit: & eodem tempore dæmonis furore libera fuit, & castam sobriamque vitam, qualem deinde egit, Deo atque Symeoni remunerationis loco consecravit. Hac autem durante singulis fere noctibus reducebantur per quietē ejusdē species visionis, Symeonem repræsentantis, exhibentisque beneficium collatum; sequente etiam repræsentationem non expectata odoris divini fragrantia.

[246] Illud denique jam dictis non est inferius. Vir quidam alterum pedem diutino tempore inflammatum gerens, nullique omnino usui aptum; [Affecto pedi remedium quærens,] dossuario impositus, ad virum sanctum advectus est, affecto pedi, ut sperabat, levamen aliquod impetraturus. Sed concussione nimia jumenti, ita alter quoque pes attritus est, ut priori dolore, cui levamen quæsiturus veniebat, intolerabilior novus dolor foret. Positus igitur ante columnam, quas non emisit voces aut potius fontes lacrymarum? nesciens utram prius gemeret calamitatem, magis etiam ignarus quid utrique potissimum remedii adhiberet: qui enim nequiverat tolerare cruciatum priorem, [alteroque gravius dolere incipiens invia,] multo jam graviorem sentiebat secundum: quemadmodum majorem adferre vel dolorem vel gaudium, pro ut forte res se habuerit, illa solent quæ sunt recentiora. Quia autem altero pede aliquando utens neutro nunc insistere poterat, intolerabilis ei dolor videbatur, eoque gravior quod dum uni calamitati quærebat levamen, secundam incurrerit. Dum hæc & his similia acerbissime lamentatur homo ille: existimans Symeon, nequaquam esse humanitatis suæ ipsum despicere; sacrosanctas manus suas pro illo ad Deum tollit; & statim (quis tuam, [utrique medelam invenit.] Domine Jesu, potentiam celebret?) ambobus pedibus ita extensis acsi multorum manibus extracti fuissent, repente in conspectu omnium, commiserantium ac simul dolentium, e terra surgens, confirmatis pedibus recte incedebat.

[Annotata]

* an ὑπολισθεύσας

* Num. 45

CAPUT XXXI.
Sanctus Sancti Symeonis obitus.

Ἐπιλείψει με πρὸς διήγησιν τῶν τοῦ ἀνδρὸς θαυμασίων χρόνος, ταῦτα μᾶλλον, εἰ πάντα καθὰ μέρος ἀπαριθμεῖσθαι βουλοίμην, οὐ τὰ κοινῆ καὶ εἰς πολλοὺς μόνον, ἀλλὰ καὶ τὰ καθέκαστον ταὶ ἰδία γεγενημένα· ὁπότε καὶ μεθὰ τέλος αὐτῷ ἀεννάους ποταμῶν εἰς δεῦρο τὰ θαύματα μιμεῖται πηγὰς, ὡς εἶναι τῶν εἰρημένων οὐκ ἐλάττω τὰ παρειμένα. Ἵν᾽ οὖν μὴ πλείω προσθέντες, οὐχ ὅπως τοῖς ἀναγινώσκουσι κόρον, ἀλλὰ καὶ κάματον ἐμποιήσωμεν· οἱ πολλοὶ δὲ καὶ πρὸς τὸ μέγεθος ἀπαγορεύσωσι τοῦ βιβλίου, τὰ μεταξὺ πάντα παρέντες, ὅσον αὐτῷ δηλαδὴ καὶ ἄλλο δαιμονώντων, οὐκ ἀνδρῶν μόνον ἀλλὰ καὶ γυναικῶν, προσαχθείη πλῆθος, ὅσον ὑδεριώντων καὶ παρειμένων, οὐ μὲν ἀλλὰ καὶ χεῖρας, πόδας, καὶ ὀφθαλμοὺς πηρῶν, ὅσον τε πάθεσι καὶ νοσήμασιν ἑτέροις πιεζομένων, καὶ παρ᾽ αὐτοῦ θεραπείαν κομισαμένων, τῷ τῆς παρούσης αὐτοῦ ζωῆς τέλει τὸν λόγον συγκαταλύσομεν.

Ἦν μὲν γὰρ αὐτῶῖ τῆς ἡλικίας ἔτος ἤδη πέμπτον ἐπὶ τοῖς ἑβδομήκοντα, τῆς δ᾽ ἐπὶ τοῦ μεγίστου καὶ τελευταίου στύλου στάσεως πέμπτον ἐπὶ τοῖς τεσσαράκοντα· τοῦ συνοίκου πνεύματος ἐνγίζουσαν αὐτῷ τὴν έκδημίαν ἤδη γνωρίσαντος, συγκαλέσας τοὺς μαθητὰς, καὶ ταύτην πάλιν ἐκεῖνος αὐτοῖς πικρᾶς ἐκείνης ἀγγελίας μηνύσας, καὶ πολλὰ μὲν αυτοῖς περὶ τῆς τῶν θείων ἐντολῶν φυλακῆς, καὶ τῆς εἰς ἀλλήλως ὁμονοίας, καὶ τῆς εἰς τὸν πλησίον ἀγάπης διαλεχθεὶς, πολλὰ δὲ περὶ πειρασμῶν ὑπομονῆς παραινέσας, τέλος ὅπερ αὐτοὺς ᾔδει μαθεῖν βουλομένους, οὐ θαῤῥοῦντας δὲ τὴν ἐρώτησιν, ὅπως ἄνθρωπος ὢν οὐκ ἀνθρωπίνοις σιτίοις ἐτρέφετο, τοῦτο αὐτοῖς φιλοστόργως ἀνακαλύπτει· ἵνα καὶ μᾶλλον αὐτοὺς ἐντεῦθεν οἰκοδομήσῃ, καὶ μείζονας αὐτοῖς εἰς Θεὸν ὑποτείνῃ ἐλπίδας.

Ἐγὼ γάρ φησιν, τέκνα καὶ ἀδελφοι, ἵνα μὴ δὲ ποθεῖτε μαθεῖν ὑμῖν ἀποκρύψωμαι (συνίημι γὰρ τῷ πνεύματι καὶ σιωπώντων ὑμῶν) πολλῶν τοῦ Θεοῦ καὶ μεγάλων εὐεργεσιῶν, τοῦ ἀντιλαβομένου μου ἐκ γαστρὸς μητρός μου, ὡς οὐ δὲ ὑμῖν ἐστιν ἀγνοεῖν, ἀπολαύσας ἔτι καὶ τοῦτο μακρὸς ἤδη χρόνος ἐξ ὅτου τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ δεηθείην, ἀπαλλάξαι με τῶν τοῦ αἰῶνος τούτου βρωμάτων.᾽ Ἀλλὰ πῶς σου τὰ ἐλέη, Χριστὲ, καὶ τὴν χρηστότητα, ἣν ἐποίησας τότε μετὰ τοῦ δούλου σου διηγήσομαι; Ἐδόκουν τινὰ τὸ σχῆμα καὶ τὴν ἀναβολὴν ἱερέα, φῶς ὥσπερ ἱμάτιον ἐνδεδυκότα ὁρᾷν, σκεῦός τε τῷ ἀνδρίθεῖον ἦν ἐν χεροῖν, καὶ δι᾽ ἀέρος οἷα φέρόμενος, ἐγένετο πρός με· τι μὲν οὖν ἐναποτέθειτο τῶ σκεύει, φράζειν οὐκ ἔχω, οὕτως ἀπόῤῥητόν τι καὶ ἥδιστον οὐκ ἰδεῖν μόνον, ἀλλὰ καὶ γεύσασθαι ἦν. δὲ τῇ λαβίδι τρὶς ἐνῆκέ μου τῷ στόματι. Ἐξ ἐκείνου τοίνυν ἄχρι καὶ νῦν ἑώρων αὐτὸν ἑκάστης κυριακῆς μετὰ τὴν θείαν λειτουργίαν, τῆς τοιαύτης μεταλήψεως ἀξιοῦντά με, τις ἕως εἰς τὴν ἐπιοῦσαν αὖθις κυριακὴν στήριγμά μοι καρδίας ἐγίνετο. μὲν ἀπόῤῥητόν μοι πρὸς ὑμᾶς, τὰ ἐμὰ τέκνα, τὰ ἐμὰ μέλη, τὰ ἐμὰ σπλάγχνα ἦν, τοῦτό ἐστιν, καὶ σφόδρα διψῶσι μαθεῖν ἐξεκάλεῖψα· τὰ δ᾽ ἄλλα, ὑμεῖς ἴστε καὶ διηγεῖσθαι, οἱ καὶ παρηκολουθηκότες μου τῇ ἀγωγῇ, καὶ συνδιαφέροντές μοι τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνας, καὶ κοινωνίας τοῦ κατὰ Θεὃν βίου γεγενημένοι· οἷς τὰς ἐμὰς παραδόσεις, τὸν κανόνα παρακατατίθμαι τὸν ἐμὸν, ταύτην ἀμοιβὴν αἰτῶν παρ᾽ ὑμῶν, εἴ τι τῶν περὶ ὑμᾶς οὐκ ἀμνημονεῖτέ μου πόνων, ἵν᾽ ἀκεραίαν μοι τὴν παρακαταθήκην τηρήσητε διὰ τέλους, καὶ ὡς ἐμοῦ παρόντος καὶ μετὰ τέλος ὑμῖν πάντα ποῖ τε, καὶ ὡς ἐν ὀφθαλμοῖς ἐμοῖς καὶ βίον καὶ λόγον καὶ πράξιν ἀεὶ ἀπευθύνητε· γνωριεῖ δὲ σαφῶς ὑμῖν τοὺς ἐντεῦθεν καρποὺς, ἵνα μακρὸν ἐγὼ περὶτούτου νῦν ἀποτείνω λόγον, μεγάλῃ τῆς ἐπιφανείας ἡμέρα καὶ τὰ ἑκάστῳ τότε ταμιευόμενα, εἰ ἀνεπαισχύντως έκεῖ παρασταίημεν.

Ταῦτα τοῖς μαθηταίς καὶ κλείω διαλεχθεὶς, τελευταίας τε ταύτας αὐτοῖς πρὸ τῆς ἐκδημίας ἐντολὰς ἐπισκήψας (εἴ γε δεῖ καλεῖν ἐκδημίαν, ἀλλὰ μὴ ἀνάλυσιν μᾶλλον, πρόσληψιν, μετάθεσιν, διάβασιν, πρὸς τὰ ποθούμενα κλῆσιν· δεκάτῃ δὲ μετὰ ταῦτα ἡμέρᾳ, τετάρτῃ δηλαδὴ καὶ εἰκάδι τοῦ Αρτεμησίου μηνὸς, μετὰ τὰς ἐπιλυχνίους ᾠδὰς, καὶ τὰς συνήθεις δοξολογίας, καὶ τὴν ὡς ἔθος παρ᾽ αὐτοῦ τοῖς ἀδελφοῖς διδομένην εἰρήνην, εἰς χεῖρας ἡδέως τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ παρατίθεται, καθάπερ ὑπ᾽ αὐτοῦ προσληφθεὶς μετακληθεὶς φιλοτίμως, ἐφ᾽ ποθῶν ἦν ἀεὶ, καὶ ἁπερ ἐκ πλείονος αὐτῷ παρεσκεύαστο, καὶ ὧν οὐ δ᾽ ἐνταῦθα εῖχεν ἀμυδρὰς τὰς ἐμφάσεις. Καὶ νῦν μέν ἐστιν ἐκεῖ, τὰς ὑπὲρ ἡμῶν πρεσβείας προσάγων, καὶ τοσούτῳ μᾶλλον, ὅσῳ μετὰ μείζονος τῆς παῤῥησίας καὶ πλείονος τῆς ἐγγύτητος· τὸ δὲ τούτου σῶμα τὸ θεῖον, θαυμάτων ὑπολέλειπται παρ᾽ ἡμῖν ταμιεῖον, ἀεὶ μὲν ἐξαντλούμενον, οὐ δέ ποτε δὲ κενούμενον, ἀλλ᾽ ὅσῳ πλέον λαμβάνομεν, τοσούτῳ μᾶλλον πληρούμενον, καὶ τὴν ἴασιν οὐ σώματος μόνον ἀλλὰ καὶ ψυχῆς ὑπερβλύζον, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ, ἡμῶν, ἅμα τῷ Πατρὶ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

[247] Tempus viri sancti miracula narrantem, prius deficiet, quam hæc ipsa, si omnia voluero particulatim recensere, quæ vel palam & multis, vel quæ privatim & singulis facta sunt: [Plura prætermittuntur, quam relata sunt miracula.] cum etiam post obitum illius prodigia, perennium fluviorum fontes imitantia, in hodiernum usque diem perdurent, eaque tam copiosa, ut quæ prætermittimus non pauciora sint quam quæ retulimus. Ut ne itaque adjiciendo plura satietatem legentibus aut defatigationem ingeramus, ac multi etiam propter magnitudinem detrectent librum legere; prætereuntes silentio quæ deinceps contigerunt omnia; (quanta scilicet energumenorum tum virorum tum mulierum; quanta hydropicorum, paralyticorumque manibus, pedibus, oculis caprorum; quanta aliis doloribus ac infirmitatibus pressorum turba ad ipsum allata, atque incolumitatem consecuta sit) cum meta vitæ illius præsentis metam quoque scriptioni figamus.

[248] Agebat igitur S. Symeon jam a quintum supra septuagesimum ætatis suæ annum; quintum vero supra quadragesimum, ex quo in maxima b atque postrema columna steterat: cum a familiari Angelo certior factus appropinquantis sibi vitæ exitus; [Anno æt. 75 de instanti morte præmonitus] id ipsum convocatis discipulis, acerbo dolentibus sermone, significavit: tum vero multa de mandatorum divinorum observatione, de concordia & caritate mutua, de proximorum dilectione cum ipsis locutus; multis etiam eosdem hortatus ad tolerantiam tentationum; tandem, quod jam cognoverat intelligere illos imprimis velle, sed non ausos percunctari; quomodo ipse, homo cum esset, humanis cibis non vesceretur, peramanter aperuit; ut magis hinc ædificarentur, & firmiorem in Deo spem ponerent.

[249] Ego, inquit, o Filii ac Fratres mei, ut nihil eorum quæ scire cupitis vos celem (novi enim spiritu, [indicat suis qua ratione sine cibo vixerit.] vobis etiam tacentibus, quid cupiatis) multis & magnis Dei, ex matris utero me prævenientis, sicut & ipsi nostis, beneficiis fruitus sum; illud etiam a multo jam tempore bonitatem illius rogavi, ut a necessitate sumendi corporalis cibi me eximeret. Verum quomodo, Domine Jesu, misericordiam & bonitatem tuam, quam fecisti tunc cum servo tuo, enarrabo? Videbar conspicere quemdam, specie atque amictu Sacerdotem, lucida nube pro vestimento circumdatum, vas quoddam sacrum gestantem manibus: qui per aërem delatus, veniebat ad me; illud autem quod vase continebatur, eloqui non possum quale fuerit; adeo arcanum quid ac suave erat, non modo visu, verum etiam gustatu. Inde vir ille pauxillum accipiens in cochleari ter instillavit ori meo: & ex illo tempore usque in præsens vidi illum qualibet Dominica die, finita sacra Liturgia, simili refectione me dignantem, qua in Dominicam iterum sequentem confortabar. Atque hoc illud est, quod vos. filios meos, membra mea, viscera mea, hactenus celavi; quodque jam declaravi impense cupientibus scire. Cetera per vos ipsi scitis & narrare potestis, qui institutam a me vivendi rationem sectati estis, qui spiritualia certastis mecum certamina, [& observationem Regulæ iis a se datæ commendat,] & in communi consonam divinis præceptis duxistis vitam: quibus nunc quoque præceptiones meas & regulam c commendo; illud remunerationis a vobis postulans, si laborum quos subivi vestra causa immemores non estis, ut constitutiones meas integre usque in finem servetis: peto etiam ut quemadmodum me præsente fecistis, ita post obitum quoque meum cuncta facere pergatis, non secus vitam, sermones, opera vestra, quam si coram in conspectu meo verlaremini, dirigentes. Qualis inde fructus maneat, ut longiorem ego hac super re orationem non texam, commonstrabit vobis manifeste dies illa manifestationis magna, & quæ unicuique tunc reposita sunt, si confusi illic adstiterimus.

[250] [ac moritur 24 Maji.] Cum hæc & plura cum discipulis collocutus, suprema ante obitum mandata ipsis injunxisset (si tamen obitus ille dicendus sit, & non potius resolutio, aut assumptio, aut translatio, aut transitus, aut vocatio ad gaudia desiderata) decima post die, nempe quarta & vigesima mensis d Artemesii, post hymnos vespertinos & consuetas collaudationes, cum more suo Fratribus pacem precatus fuisset, spiritum in manus Dei suaviter tradidit; quasi assumptus ab illo aut evocatus amanter ad possidendum illa, quæ ipsi semper in votis atque jam olim parata fuerant; quæque ne per obscuras quidem species ab ulla re terrena adumbrantur. Et nunc quidem istic est, interceditque pro nobis tanto potentius, quanto fidentius atque propinquius: sacrum vero illius corpus, prodigiorum penu, nobis relictum est; unde semper hauritur, sed numquam vacuum deprehenditur; imo quo plus desumitur, hoc magis impletur; & gratia, non corporibus modo sed animis quoque salutaris, largiter abundat: in Christo Jesu Domino nostro, una cum Patre & sancto Spiritu, nunc & semper & in secula seculorum. Amen.

ANNOTATA C. I.

a Sic anni 45 in hac maxima columna, 10 in saxo, 8 in columna pedum quadraginta, 6 in columna prima, 1 in monasterio ante conscensam columnam, 5 in domo paterna transacti, numerum hunc 75 annorum præcise complent.

b Ergo altior fuit 40 pedibus.

c Regulam hic non intelligo scriptam, sed usu exemploque traditam; nam scriptæ Regulæ paucæ habebantur in Oriente; neque peculiaris Regulæ a Symeone relictæ ulla uspiam mentio: hoc autem primamis Monachismi seculis magis etiam obtinuit in nostro Occidente, antequam conderentur Regulæ SS. Mauritii, Benedicti, Columbani, quando Caßianus ex Ægypto transgressus in Galliam, scripsit se ibi invenisse tot Regulas quot Cellas, id est monasteria, prout scilicet visum fuerat cujusque monasterii fundatoribus ordinare: & hanc sæpe legimus dici Regulam Sanctorum Patrum, cui aliæ scriptæ superinductæ fuerunt: qua de re aliquando plenius in hoc opere tractabitur.

d Artemisius mensis Majo nostro respondet: cujus dies 24 anno 596 Bissextili, habente litteras Dominicales A. G. fuit Feria V, adeo ut decima dies antea, quo nuntium proximæ mortis ei Angelus attulit, fuerit Dominica, quando solebat refectionem ab Angelo allatam sumere.

DE S. MARTHA VIDUA, MATRE S. SYMEONIS IUNIORIS STYLITÆ.

AN. DLI.

COMMENTARIUS CONRADI IANNINGI S. I.
De vita, cultu, & nomine Marthæ hujus.

Martha mater ejus, prope Antiochiam Syriæ (S.)

AUCTORE C. I.

[1] In hujus Sanctæ Vita danda dupliciter videbor discedere a Magistorum meorum vestigiis, dum neque ordinem temporis servo, filio postponens Vitam ejus quæ diu ante ipsum mortua est; [Datur hæc vita velut supplementum prioris,] dumque eam refero ad hunc diem, dimisso die V Iulii, quo sicuti obiit ita & celeberrimum habet apud Græcos cultum, & quidem in Typico primo loco, licet in figurato Græco-Moschorum Kalendario, Menæis, ac Synaxariis secundum aut etiam tertium dumtaxat teneat. Verum ipsorum imperio id factum scito, considerantium eam esse alterius Vitæ quoddam veluti supplementum; non quia post illam scripta sit, ex nullo enim capite colligi hoc potest; sed quia alterius Vitæ auctor, in prolixißimo argumento aliquod scriptionis ac temporis facere compendium volens, ea omnia videtur de industria transivisse, quæ plenißime sciebat esse narrata in Vita matris, quamvis ad filium magis quam ad ipsam spectantia. Non conveniebat autem prius scriptam priori quoque loco poni: [licet Sancta colatur 5 Iulii.] quia omnia quæ præfati sumus ad Acta Symeonis, nec apte præmitti poterant huic Vitæ, neque hæc absque illis commode intelligi. Ceterum non plane absque Græcorum exemplo matrem filio jungemus: hoc enim fecit Codicis Florentini collector, unde Vita descripta est, per nescio quam anticipationem eidem adnotans diem XXIII Maji. Synaxarium vero Chiffletianum, Divione servatum, uno post filium die matrem celebrat, cum Elogio prolixiori; quod quia Vitæ Synopsim continet, lubet utraque lingua dare.

[2] [Elogium ex Ms. Divionensi,] Αὕτη ἀοίδιμος Μάρθα, μητὴρ ἦν τοῦ ἁγίου Συμεὼν, τοῦ ἐν τῷ θαυμαστῷ ὄρει· καὶ ἀεὶ τῷ Θεῷ σχολάζουσα ἐν ταῖς ἐκκλησίαις, ἐξ ἐπαγγελίας γεννᾷ τὸν ἅγιον Συμεών. Ἄσκησιν δὲ καὶ στάσιν εἶχε πολλὴν ἐν τῷ βίῳ αὐτῆς· οὐδεὶς γὰρ ἐθεάσατο ταύτην ποτὲ ἐν κυριακῷ καθεσθεῖσαν, τινι προσομιλήσασαν τὸ συνολον. Ἀγαπὴν πολλὴν ἔχουσα, καὶ ἐλεεμοσύνην, καὶ ταπείνωσιν, πόδας πάντων νίπτουσα, ξένους ὑποδεχομένη, γυμνοὺς ἐνδύουσα, πτωχοὺς τρέφουσα, σίνδονας τοῖς μὴ εὐπωροῦσιν εἰς βάπτισμα ἐπιδιδοῦσα, ὡσαυτῶς καὶ ἐντάφια. Προγνοῦσα δὲ την ἑαυτῆς τελευτὴν πρὸ τριῶν μηνῶν, ἀπῆλθε συντάξασθαι πρὸς τὸν Ὅσιον. δὲ πάλιν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι γνοὺς, φησὶ πρὸς αὐτὴν· Τείχισόν με, μῆτερ, ταῖς εὐχαῖς σου, ὅτι πρὸς Κύριον ἐκδημεῖς. δὲ πρὀς αὐτόν· Τοῦτο, τέκνον, κᾳγὼ μυηθεῖσα, ἦλθον κομίσασθαι τὰς εὐχάς σου· καὶ ἀλλήλοις ἐπευξάμενοι καὶ εὐφρανθέντες, διῃρέθησαν. Ἐτάφη δὲ Ὁσία μεταστάσα ἐν Δάφνῃ· μετακομισθεῖσα δὲ παρὰ τοῦ Ἁγίου, τέθη πλησίον τοῦ στύλου· καὶ τοῦ Ἁγίου ποιήσαντος εὐχὴν ὑπὲρ αὐτῆς, ἐθαυματούργει τάφος αὐτῆς εἰς δόξαν Θεοῦ.

[3] Celebris hæc Martha, mater fuit S. Symeonis, qui in monte mirabili vitam egit. In ecclesiis Deo vacabat semper; [plurimas ejus virtutes complexum] ex promissione peperit S. Symeonem; exercitabatur ac stabat frequenter in vita sua: nullus quippe vidit ipsam in æde sacra umquam aut sedere, aut cum alio colloqui ullo modo. Excellebat multa caritate, misericordia, humilitate; lavabat… pedes omnium; excipiebat hospitio peregrinos; circumdabat amictu nudos; nutriebat egenos; donabat sindonas baptismales uti & sepulchrales, si qui ab illis minus instructi erant. Cum autem cognovisset trimestri ante spatio instantem sibi vitæ exitum, abiit ad Sanctum, cum ipso rem communicatura. At ille jam idem a Spiritu sancto edoctus, dicit venienti: Communi me, mater precibus tuis, quia ad Dominum abis. Illa vero: Id ipsum ego quoque edocta, fili mi, [& mortem præscitam.] venio preces tuas acceptura. Cumque pro se invicem orassent, perfusi gaudio, separati sunt. Cum vero Sancta migrasset e vita, sepulturæ tradita est in Daphne: sed translatam condidit juxta columnam suam S. Symeon; ubi cum pro illa preces fudisset, mirabilia patravit opera sepulcrum ejus, ad gloriam Dei. Hactenus Ms. Divionense. Meminit ejusdem quoque, sed translatæ, Kalendarium Syriacum seu Chaldaicum, illa die quæ nostræ octavæ Iulii respondet, hoc modo, [Translatio 8 Iulii.] Translatio corporis S. Marthæ matris S. Symeonis Stylitæ. Quod in primam translationem, triduo post obitum, sicut in vita dicitur, factam ex Daphne ad columnam Symeonis, sic quadrat; ut tamen nihil prohibeat opinari, secundam quoque, aliquantis post annis simili die peractam fuisse, & forte majori etiam cum solennitate, propter prægressa miracula.

[4] Quo præcise anno obierit Sancta, licet expresse nusquam dicatur, ex utriusque tamen Vitæ collatione satis certo conficitur; modo animum advertamus ad diem mortis, [Obiit anno 551.] qui num. 27 dicitur fuisse Feria IV, & V Julii. Etenim S. Symeon, uti num. 117 vidimus, anno ætatis suæ trigesimo, solenni cum pompa ad novam columnam portatus fuit, antecedente S. Martha, plaudenteque & exultante, quod talem uteri sui fructum obtulisset Deo, ac præferente Crucem manu. Ex sequenti vero Vita Num. 68 cognoscitur, post mortem B. Marthæ ablegatum ad codem S. Symeone Hierosolymam Antonium Presbyterum, inde cum parte Crucis sacrosanctæ Domini rediisse in monasterium ad Sanctum, eadem die ac hora, qua anno superiore, cum ascensurus erat in columnam Symeon, manu prehensam venerabilem crucem prætulerat illi B. Martha. Non igitur diu post illum Symeonis in columnam ascensum superstes illa fuit. Atqui ex calculo superius posito annus trigesimus Symeonis in annum DLI vulgaris Æræ convenit; idemque annus habuit Feriam IV concurrentem cum die V Iulii, per litteram Dominicalem A quod ante annos sex non contigerat, neque contigit nisi anno post quinto & bissextili. Habemus ergo indubitabilem notam quæsiti temporis, simul & chronologiam nostram confirmatam.

[5] Confirmatum quoque habemus Marthæ cultum anniversarium ex Vita ipsius num. 71, cum dicitur, [Vita a monacho coævo scripta.] quod ad primum B. Marthæ anniversarium celebrandum ultro conveniens populi multitudo, cum cereis & lampadibus, opportune occurrerit ad celebrandam simul prædictæ Crucis exceptionem, in ecclesia per Sanctum ædificata. Novam deinde ecclesiam ædificari permisit Sanctus, in eamque transferri matris suæ arcam, uti narratur toto cap. 6 Vitæ: & ex eo tempore pluribus claruisse miraculis dicitur ab Auctore, non solum coævo, sed ut præsumere licet plerorumque teste oculato; interfuit enim cum Crucis particula exciperetur, idque indicat his verbis eodem num. 71 relatis: Omnes qui convenerant clamabant nobiscum, Crucem tuam adoramus &c. Istud autem Nobiscum, non solum præsentem, sed etiam Monachum ex S. Symeonis discipulis unum tibi suggeret, si attenderis ad titulum Matris nostræ, quo identidem & quadam speciali ratione utitur. A tali ergo auctore descripta Vita habetur in Bibliotheca Laurentiana Magni Ducis Florentiæ, Plutei IX Codice XIV, sub titulo tali: Βίος τῆς μακαρίας Μάρθας, μητρὸς τοῦ ἁγίου Συμεὼν, τοῦ ἀγονισαμένου ἐκ νηπὶας ἡλικίας τὰ τῆς ἀσκήσεως ἄθλα ἐν τῷ Θαυμαστῷ ὄρει: Vita B. Marthæ, matris S. Symeonis, qui a tenera ætate ascetica certamina exantlavit in mirabili monte. Hinc transcriptam anno MDCLXI, manu P. Papebrochii, Latine reddendam mihi sumpsi, primam talis studii experimentum futuram: quod utinam, Theologicorum studiorum curriculo emenso, resumere liceat; & (quoniam Magistrorum alter jam ad eos abiit, quorum Actis illustrandis me conabatur formare) alterum saltem superstitem reperiam, qui cœptam haud infeliciter institutionem prosequatur.

[6] Porro cum adeo celebris ubique esset hujus S. Marthæ veneratio, [An aliæ aliorum Symeonum matres, etiam Marthæ?] etiam vivente adhuc filio, placuit iis, qui speciali erga Seniorem Symeonem, devotione ferebantur, & in Actis ejus legerant, quod cum is mortuæ matri bene precatus esset, corpus commotum est ac vultu subrisit, & exequiis factis sepelierunt eam ante columnam; ipsam quoque Sanctis adnumerare, ne quid minus a Iuniore haberet Senior: & diem obitus ignorantes, una cum filio colendam instituerunt I Septembris, quando nos iterum de ea: erravit enim Baronius, ad diem illius mensis IV, cum censuit Iuniorem esse, quem Græci cum Matre sua colerent ipsis Kalendis. Nomen non indicaverant Vitæ auctor Antonius Discipulus Sancti, eumque secutus Metaphrastes Antiquus Interpres, cujus versionem Latinam secundo loco dedit Bollandus, interpolatam Vitam præ oculis habens, Mathanæ nomen expreßit: recentiores Græci in suis Synaxariis aliisque ritualibus libris Martham vocant; quod merito suspectum haberi potest, ne absque idonea auctoritate sit assumptum, ut sicuti filiorum eadem sunt nomina, ita essent & matrum.

[7] Verum quid hoc esse dicemus quod in Menæis Græcorum apud Venetos excusis, sed solis, pridie quam nostræ S. Marthæ elogium recitatur, id est IV Iulii, [aut una Maria?] post alios talis dici Sanctos præscribatur fæcienda memoria Μαρίας, τῆς μητρὸς τοῦ ἁγίου Συμεὼν τοῦ Στηλίτου, Mariæ, matris S. Symeonis Stylitæ? Tertii ne Symeonis matrem etiam Sanctis adscriptam voluerint, aliqui? Non id ausim opinari. Potius dixerim, collectorem Menæorum invenisse in Ephemeride aliqua scriptum perperam Mariæ nomen loco Marthæ, & quidem anticipate (uti jam animadvertimus quandoque in talibus anticipatos dies, nominatim in Synaxario Basilii & in Kalendario Græcomosco) ideoque scrupulo sibi duxisse, si omitteret eam, quam cui Symeoni aßignare deberet nullum indicium adjunctum monstrabat.

VITA
Auctore monacho coævo, Interprete Conrado Janningo.
Ex Ms. Bibliothecæ Laurentianæ Florentiæ Plut. 9 Cod. 14.

Martha mater ejus, prope Antiochiam Syriæ (S.)

A. COÆVO EX MS. FLORENT.

CAPUT I.
Variæ S. Marthæ virtutes, visio, miraculum.

Ὅσοι τῆς μακαρίας καὶ ἀπεράντου ζωῆς ἐπιθυμοῦσι, τὸ ψαλμικὸν ἐκεῖνο λόγιον μελετὴν ἔχουσι διαπαντὸς, τὸ φάσκον· Συνέτισόν με, Κύριε, καὶ μαθήσομαι τὰς ἐντολάς σου· καὶ αὖθις· Δίδαξόν με τοῦ ποιεῖν τὸ θέλημά σου· οὐδαμῶς περιστρεφόμενοι πρὸς τὰς βιωτικὰς φροντίδας, οὐ δὲ θολῶσαι τὴν ψυχὴν ἀνεσχόμενοι ταῖς ἀνωφελέσι μερύμναις, πᾶσαν δὲ σπουδὴν ποιοῦντες τὸν ἔσω κατακοσμεῖν ἄνθρωπον καὶ πνευματικῆς ἀντέχεσθαι πολιτείας, λανθάνειν τε τοὺς πολλοὺς τὴν καλὴν ἐργασίαν ἐργαζόμενοι, καὶ τῆς ἐπὶ τὰ κρείττονα καὶ ἐσχόμενα σωτηρίας ωροκοπῆς ἐπιμελούμενοι. Οὗτοι βεβηκότες ἑδραίως ἐπὶ τῷ θεμελίῳ τῆς ἀποστολικῆς πίστεως, καὶ ἀκλόνητοι τῇ τοῦ ζοωποιοῦ σταυροῦ δυνάμει τηρούμενοι, εἰκώτως πᾶσαν ἐπιβουλὴν τῶν πονηρῶν πνευμάτων διαφεύγουσιν, ἀποκρουόμενοι τὰσ τούτων προσβολὰς, καὶ τῶν κοσμικῶν πειρασμῶν τοὺς κλύδωνας ὑπερβαίνοντες. Ὅθεν καὶ ἐν ἁγίοις ἡμῶν μητὴρ Μάρθα, ἐξ ἧς Συμεὼν τοῦ Θεοῦ δοῦλος προσῆλθεν, περὶ ἧς ἡμῖν πρόκειται νῦν διήγησις, διὰ τὴν τῶν ἐντυγχανόντων ὠφέλειαν, τὴν ἐπηγγέλμενην τοῖς ἀγαπῶσι τον Θεὸν μακαριότητα, καὶ ἐν τοῖς δικαιώμασι Κυρίου μελετῶσι, διαπαντοὶ ὁδοῖς δικαὶοσύνης ἐπορεύετο, τρεῖς τιμίους μαργαρίτας κεκτημένη, πίστιν εὐκατάνυκτον, ἐλπίδα παρὰ πόδα ἔχουσαν τῶν ἀγαθῶν τὴν ὑπὄστασιν, καὶ ἀγαπὴν τελεοῦσαν εἰς Θεὸν, δι᾽ ὧν προδήλως πᾶσαι αἱ ἐντολαὶ κατορθοῦνται· ἃς Θεῷ μόνῳ φανεροῦσθαι βουλομένη, ἔσπευδεν λανθάνειν ἀνθρώπους, φεύγουσα τὸν κενόδοξον λογισμὸν, ὥστε μηδένα γινώσκειν τι τῶν τῆς φιλοπονίας καὶ φιλοσοφίας ἔργων.

Συναπέγετο δὲ τοῖς ταπεινοῖς, πυκνῶς νηστεύουσα, κατ᾽ ἐξαίρετον δὲ τὴν τετράδα καὶ παρασκευὴν ἀπαραλείπτως φυλάττουσα, καὶ ἐν τῇ κατοἶκον ἐκκλησίᾳ σχολάζαυσα, ἐπεμελεῖτο φωτῶν πολλῶν καὶ θυμιαμάτων προσαγωγῆς, πάντα εἰς δόξαν Κριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, καὶ τιμὴν τῆς παναγίας αὐτοῦ κατὰ σάρκα μητρὸς ἀεὶ παρθένου καὶ Θεοτόκου Μαρίας, καὶ τῶν Ἁγίων πάντων βουλομένη καὶ πράττουσα. Τὸν δὲ αὐτῆς τίμιον βλαστὸν θεοπρεπῶς ἐκβρέφουσα, ἀνήγαγεν μέχρι ἐτῶν ἓξ τῆς αὐτοῦ ἡλικίας ἐν φόβῳ καὶ θεοφιλῶς, a καταλαληθέντα ὐπὸ τοῦ ἐνδόξου καὶ προδρόμου καὶ βαπτιστοῦ Ἰωάννου, δι᾽ οὓ τὴν σύλληψίν τε καὶ γέννησιν αὐτοῦ εὐηγγελίσθη. Δεήσεις δὲ καὶ ἱκεσίας ἀπαύστως ὑπὲρ αὐτοῦ τῷ δεσπότῃ Χριστῷ μετὰ δακρύων προσέφερεν, αἰτουμένη προσδέξασθαι αὐτὸν καθὼς παρὰ τῆς Ἄννης τὸν Σαμουήλ. Ἐνενόει δὲ τί ἄρα ἀποβήσεται αὐτῷ, καὶ ὑπνώσασα εῖδεν ἑαυτὴν πτερωθεῖσαν, καὶ ὥσπερ εἰς ὕψος ἐπαιρομένην, καὶ τὸ παιδίον κρατοῦσαν καὶ ἀναφεροῦσαν δῶρον τῷ Κυρίῳ, καὶ οὕτως λέγουσαν πρὸς τὸ παιδίον· Ταύτην τὴν ἀνάβασίν σου περιέμενον ἰδεῖν, παιδίον, ὅπως Κύριος ἀπολύσῃ με τὴν δούλην αὐτοῦ ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εὗρον χάριν παρα Θεῷ ἀποδοῦναι πόνους ὠδίνων μου τῷ Κυρίῳ. Ταῦτα διετήρει ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς δοξάζουσα τὸν Θεόν.

Ἀπερχομένη δὲ ἐν τῷ κυριακῷ παννύχους ἐπετέλεῖ τὰς ὑμνοδίας, ἀδιαλείπτως προσκαρτεροῦσα ταῖς δεήσεσιν· εἰ δὲ ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς ἐκάθευδεν, διεγειρομένη μεσονύκτιον εἰς ἐξομολόγησιν ἵστατο. Τὸ δὲ εῖδος αὐτῆς χάριτος ἦν πεπληρωμένον, ὅλη γὰρ εὐγενῆς ἐθεωρεῖτο· λόγον δὲ ἔχουσα παρακλήσεως, ἐδίωκεν εἰρήνην καὶ τὸν ἁγιασμὸν, ὧν χωρὶς οὐδείς ὄψεται τὸν Κύριον. Ἐν ὀλίγοις δὲ τοῖς χρόνοις αὐτῆς λυχνικῶν καὶ ἑωθινῶν οὔκ ἀπελιμπάνετο, σπεύδουσα μάλιστα εἰς τὰς νυκτερινὰς, διαγορῆσας ἐν ταῖς τῶν ἁγίων Μαρτύρων μνείαις· συναγομένη δὲ πρώτη ἐν τῷ κυριακῷ καὶ μηδαμῶς ὐπό τινος φροντίδος κωλυομένη μετελάμβανεν τήν σωτήριον ἡμῶν κοινωνίαν, τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Οὐδεὶς δὲ ἐθεάσατο αὐτὴν ποτε καθεσθεῖσαν ἐν τῷ κυριακῷ, οὐ δὲ διαλεγομένην τινί· ἀλλ᾽ ἵστατο ἰδιάζουσα, πηγὰς δακρύων ἐκχέουσα, καὶ τῷ φιλανθρώπῳ Θεῷ ἱκεσίας προσάγουσα μετὰ φόβου καὶ κατανύξεως πολλῆς, μάλιστα ὑπὲρ σωτηρίας καὶ ὐπομονῆς τοῦ δικαίου Συμεών. Ἐν ὅλῃ δὲ τῇ λειτουργίᾳ ἐπεδίδου τὸ θυμίαμα τοῖς Ἱερεῦσιν, αἰτοῦσα καὶ αὐτοὺς συνεργῆσαι αὐτῇ ἐν ταῖσ πρὸς Θεὸν δεήσεσιν αὐτῆς.

Μοναχὸς δέ τις, ὀνόματι Συμεὼν, εὐλαβὴς λίαν ὑπάρχων, θεωρῶν ἐκ πολλοῦ χρόνου τὴν Μακαρίαν οὕτω προσκαρτεροῦσαν τῇ θείᾳ λειτουργίᾳ, καὶ μηδέποτε ἐν τῷ κυριακῷ καθεσθεῖσαν, ἐνόμισεν πρὸς τιμὴν αὐτῆς τι ποιεῖν, καί φησι πρὸς αὐτήν· Ἀνασχομένη μῆτερ ἀποκρίτως, μικρὸν καθέζου καὶ ἀναπαύου. δὲ ὄντως μακαρία, ἔφη πρὸς αὐτὸν Ἀξιῶ τὴν σὴν εὐλάβειαν βλέψαι εἰς τοὺς δούλους, πῶς τὰ σελλία τῶν κυρίων, αὐτῶν ἀνθρώπων ὄντων προσκαίρων, ἐπὶ των ὤμων φέρουσι καὶ φόβῳ παρίστανται αὐτοῖς, καὶ τοῦτο ἐπὶ δεσποτῶν φθαρτῶν, ὁμοιοπαθῶς ἐχόντων σῶμα καὶ ψυχήν· πῶς οὖν ἡμεῖς τολμήσωμεν, ἔτι δυνάμεως οὔσης ἐν τῷ σώματι ἡμῶν, καθεσθῆναι λειτουργίας πρωκειμένης ἀθανάτου καὶ ἀφθάρτου βασιλέως καὶ δημιουργοῦ τῶν ἁπάντων; Νομίζω, μὴ εἶναι τὸ τόλμημα μικρὸν τῶν καταφρονήσει τοῦτο ποιούντων. Προσθήκηνν δὲ τοῖς ἀγαθοῖς αὐτῆς κατορθώμασιν ἐπινοοῦσα, ἐβάστασεν σάβανα ἐντὸς τοῦ περιβολαίου αὐτῆς, καὶ ἐπεδίδου τοῖς d φωτίζαυσιν ἀγροίκοις, τὰ παιδία ἑαυτῶν ἀποροῦσι σινδόνων, ὥστε ἐν αὐτοῖς δέξασθαι αὐτὰ ἐκ τῆς τιμίας ἀπολούσεως, καὶ μὴ ἐν τοῖς περιβολαίοις αὐτῶν. Ἐπισκεπτομένη δὲ τοὺς ἐν ἀσθενείᾳ ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτῇ τὸ ἐνδεὲς ἀνεπλήρου, πεινῶντας ἔτρεφεν, καὶ διψῶντας ἐπότιζεν, παρέχουσα ὅπου ἔτυχεν αὐτὴν εὑρηθῆναι τὰ κατὰ δύναμιν κρυφίως. Εἰ δὲ καὶ συνέβη αὐτῇ τὸν ἀληθῶς γυμνὸν θεάσασθαι, ταχὺ παρὰ τοῦ πιπράσκοντος κομιζομένη ἱμάτια ἐν κρυφῇ ἐδίδου· ἤκουεν γὰρ ἐντρόμως τῆς ἀχράντου φωνῆς τοῦ Σωτῆρος, τοὺς δικαίους προσκαλουμένου καὶ λέγοντος, Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου· πεινῶντα γάρ με εἴδετε καὶ ἐθρέψατε, διψῶντα καὶ ἐποτίσατε, ξένον καὶ συνηγάγετε, ἐν ἀσθενείᾳ καὶ ἐπισκέψασθε, καὶ τὰ ἑξῆς, καὶ ὅτι ἐφ᾽ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε.

Ταῦτα δὲ μελετῶσα καὶ πράττουσα διαπαντοὶ, οὐ δὲ τῆς προπομπῆς τῶν θνησκόντων, ξένων καὶ πενομένων ἀδελφῶν ἡμῶν, κατεφρόνει· προέπεμπεν γὰρ αὐτοὺς μέχρι τῆς αἰωνίας καλύβης χρονοὺς δακρύων προχέουσα· ὅτε δὲ χρεῖα ἦν καὶ τὰ πρὸς τὴν ταφὴν ἐνδύματα ἐποίει, ἐποίει δὲ καὶ ἑψήματα καὶ ἐδίδου τοῖς ἐν τῷ κυριακῷ καθημένοις. Χάριν τε εῖχεν πρὸς πάντας, καὶ λόγος αὐτῆς ἦν τῷ θείῳ ἅλατι ἠρευμένος· ἡνίκα δὲ ἠγόραζέν τι παρά τινος, ἐν ἁπλότητι καρδίας ἀφιλονείκως παρεῖχεν τὸ τίμημα· εἰ δὲ καὶ διεπώλει τι ἐκ τῶν ἔργων αὐτῆς, ἐν γλυκύτητι λόγου έδίδου, μὴ προφέρουσα ἐν μέσῳ ὄρκον· γὰρ λόγος αὐτῆς ὑπῆρχεν ἐν τούτοις ἀκριβῶς, Συνχώρησον, ἢ, ἐάν τι προσέθετο εἰπεῖν, οὕτως ἔλεγεν, Ναὶ καὶ οὔ. Πολλάκις δὲ ἀπαντῶσα μαχομένους, ἐλάλει αὐτοῖς τὰ εἰς εἰρήνην, καὶ πείθουσα τούτους, διαλύουσα στραγγαλιὰς βιαίων συναλλαγμάτων, κατὰ τὸ γεγραμμένον, τὴν πρὸς ἀλλήλους ἀγάπην ἀσπάσασθαι αὐτοὺς παρεσκεύαζεν. Εἰ δὲ συνέβη αὐτὴν ἐπηρεασομένους ἰδεῖν, συνεθλίβετο τούτοις, καὶ παρέχουσα ὑπὲρ αὐτῶν, καὶ ῥυομένη αὐτοὺς ἐκ τῶν αδικούντων ἀπέλυεν· διελέγετο δὲ καὶ τοῖς τὴν βίαν ἐπάγουσι, τοιαῦτα φάσκουσα· Θάνατος, ἄνθρωποι, διαδέχεται ἡμᾶς, γῆ καὶ σποδός ἐστι πᾶς ἄνθρωπος, μὴ ἐκδώσωμεν ἑαυτοὺς τῇ πλεονεξίᾳ, μὴ δὲ λυπήσωμεν τὸν Θεὸν τὸν εἰς αὐτὸν ἀναδεχόμενον τὴν παρ᾽ ἡμῶν τῷ πλησίον ἐπαγομένην ἀδικίαν, λανθάνει γὰρ αὐτὸν οὐδὲν τῶν παρ᾽ ἡμῶν γενομένων.

Ταῦτα παρ᾽ αὐτῆς ἀκούοντες ἐκεῖνοι, εἰκότως ἠδοῦντο αὐτὴν διὰ τὴν δεδωρημένην αὐτῇ παρὰ τοῦ Θεοῦ χάριν, καὶ τὸ δεδομένον παρ᾽ αὐτῆς εἰς εὐλογίαν ἐλάμβανον· καὶ λυτρουμένη τοὺς ἐπηρεαζομὲνους ἐκ τῶν κατεχόντων αὐτοὺς, ἀπέλυεν εὐχαριστοῦντας τῷ Κυρίω Ταύτῃ προσαρμῶσαι δίκαίον τὸ ὑπὸ τοῦ ὑμνογράφου Δαβὶδ εἰρημένον· Μακάριοι οἱ ἄμωμοι ἐν ὁδῷ, οἱ πορευόμενοι ἐν νόμῳ Κυρίου· μακάριοι οἱ ἐξερευνῶντες τὰ μαρτύρια αὐτοῦ, ἐν ὅλῃ καρδίᾳ ἐκζητήσουσιν αὐτόν. Ἀληθῶς γὰρ ἐν ὅλῃ καρδίᾳ τὸν Θεὸν ἐκζητήσασα εὗρεν, καὶ ἐπεκαλέσατο αὐτὸν ἐν τῇ πτωχείᾳ τοῦ πνεύματος αὐτῆς, βοῶσα· Σῶσον τὴν δούλην σου, Θεός μου, τὴν ἐλπίζουσαν ἐπί σοι. Ἐδέετο δὲ ἀδιαλείπτως πάντα ἐπὶ σωτήρια ποιῆσαι καὶ χάριν δοῦναι τῷ δούλῳ αὐτοῦ Συμεὼν, ἐλπίσαντι ἐπ᾽ αὐτὸν, καὶ ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων ἑαυτὸν σταυρώσαντι διὰ τὸ ὄνομα αὐτοῦ. Ταῦτα στεναγμοῖς ἀλαλήτοις διὰ πνεύματος αἰτουμένη ὅλην τὴν διάνοιαν πρός τὸν Θεὸν εῖχεν ἀεί.

Τοὺ δὲ Ἱερεῖς ἐθαύμασεν κατὰ τὸ γεγραμμένον, τιμῶσα τούτους πολυτρόπως· καὶ γαρ, ὡς Μάρθα ἐπὶ τοῦ Κυρίου περὶ πολλὴν διακονίαν τῆς εἰς ἐκείνους θεραπείας περιεσπᾶτο, καὶ ἔλαιον μετὰ Μαρίας προσφέρουσα ἐξέχεεν εἰς τοὺς πόδας αὐτῶν, συνεχῶς τοῦτο ποιοῦσα καὶ διὰ πάντων αὐτοὺς ἀναψύχουσα, οἵ τινες μετὰ τὴν θεράπειαν εὐχαριστοῦντες τῷ Θεῷ, καὶ εὐλογοῦντες αὐτὴν ἀνεχώρουν· Ἀβραμιαῖα γὰρ οὖσα θεοφύρους ἄνδρας ἐξένιζεν. Εἶχεν δὲ καὶ τοῦτο παρὰ Θεοῦ χάρισμα, καὶ λίαν ἐστὶ θαυμάζειν· τίνες γὰρ παραφρονοῦντες ἐξ ἐνεργίας δαιμόνων, νύκτως καὶ μεθ᾽ ἡμέραν ὑπ᾽ αὐτῶν ἐλαυνόμενοι, καὶ κραυγάζοντες, καὶ τὰ ἴδια σώματα κατατέμνοντες, περισχίζοντες ἱμάτια καὶ μηδεμίας ἀνέσεως τυγχάνοντες, μηδὲ τῶν ἐπιδεδομένων αὐτοῖς ἄρτων έσθίειν ἀνεχόμενοι, προσκαλούμενοι ὄμως ὑπὸ τῆς Μακαρίας, παρεγίνοντο σὺν αὐτῇ ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς, καὶ σωφρονοῦντες ὑπετάσσοντο αὐτῇ, ὡς τέκνα μητρί· οἳ καὶ θαλπόμενοι βρώσει καὶ πόσει ἀνεχώρουν εἰς τὸν ἴδιον τόπον, παρ᾽ οὐδενὸς ἄλλου ἀρχόμενοι τὰ τῆς τροφῆς, ἀναγκαῖα δέξασθαι· ὥστε τοὺς ὁρῶντας αὐτοὺς δοξάζειν τὸν Θεὸν, καὶ ἐξαγγέλλειν τὴν δεδομένην αὐτῇ παρ᾽ αὐτοῦ χάριν.

[1] Quotquot beatam ac sempiternam consequi vitam desiderant, Davidicum illud oraculum; Da mihi intellectum, Domine, & discam mandata tua; atque iterum, Doce me, ut faciam voluntatem tuam, semper animo versant. [Psal. 118, 73; 112, 10] [Studia Sanctorum] Non convertuntur umquam ad curas temporales, non patiuntur turbari animum inutili solicitudine: omne vero studium adhibent, quo hominem interiorem componant, statumque animæ suæ spiritualem recte conservent; incumbunt unice, ut opera sua bona quam plurimos lateant; denique curant sedula, ut in virtute & illis quæ pertinent ad salutem faciant progressum. Hi sunt, qui super fidei Aportolicæ fundamento stabiliti firmiter, & virtute Crucis vivificæ inconcussi perstantes, insidias cacodæmonum omnes merito effugiunt, insultus eorum reprimunt, & mundanarum tentationum tempestatibus superiores evadunt. [egregie sectata B. Martha,] Hinc sancta quoque Mater nostra Martha, Symeonis famuli Dei parens, qua de instituitur nobis modo narratio, propter illorum quibuscum versabatur utilitatem (promissam, dico, omnibus Deum amantibus & in justificationibus Domini meditantibus, beatitatem) via semper justitiæ gradiebatur, tres pretiosas adepta margaritas; Fidem, quæ facile compunctionem elicit; [virtutibus efflorescit theologicis] Spem, bonorum substantiam pro fundamento habentem, & Charitatem Dei perfectam; per quas mandata omnia rectissime perficiuntur; quasque etiam soli Deo patere cupiens, celare homines satagebat; cavebatque sermones vanam parituros gloriam, ut nullus operum ejus laboriosorum ac sapientiam redolentium quidpiam resciret.

[2] De se domisse humiliterque sentiebat; jejunabat crebro, exactius vero atque accuratius quartam sextamque feriam observabat; & in ecclesia domui propinqua Deo vacans, curabat ut quam plurimum luminis ac thymiamatis offerretur: atque hæc omnia ad gloriam Jesu Christi Domini nostri, & honorem castissimæ ipsius secundum carnem matris, [aliisque.] semper virginis ac Deiparæ Mariæ, Sanctorumque omnium lubens volens præstabat. Venerabilem vero prolem suam, a glorioso Christi Prodromo Joanne Baptista (a quo conceptus etiam nativitasque ejus prænuntiata fuerant) multis laudibus celebratam, [Puerum pie educatum] digna divinis oculis institutione educans in timore Dei, ad sectum ætatis annum perduxit. Supplices autem cum lacrymis preces incessanter offerebat Christo Domino pro filio, rogitans ut accipere illum, quemadmodum olim ab Anna Samuelem, dignaretur. Cumque animo versaret, quid ipsi aliquando futurum esset, incidens in somnum, vidit seipsam alis instructam quasi sublime efferri; & puerum, [in visione Deo offert.] quem sinu tenebat, munus offerre Domino, oblatumque sic alloqui: Hunc ascensum tuum præstolabar, filii mi, ut Dominus me famulam suam dimitteret in pace, quoniam inveni gratiam apud Deum, ut mihi liceat reddere ei labores uteri mei.

[3] Atque hæc conservabat sedulo in corde suo, glorificans Deum. Si quando abibat in ædem sacram, nocte tota hymnis ac orationibus sine intermissione vacans perseverabat: [Studium ejus orandi] si vero domi suæ quieti corpus dedisset, sub noctis medium excusso somno ad confitendum Domino prosiliebat. Erat vultus ei gratia repletus, totaque luce circumfusa apparebat; verbis consolandi virtutem habentibus sectabatur ubique pacem & sanctimoniam, sine quibus nemo Deum videbit. Quamvis non multum otii negotia relinquerent, numquam tamen in vespertinis matutinisque precibus desiderabatur. Properabat quam maxime festis sanctorum Martyrum ad vigilias nocturnas: tum vero conveniebat prima ad templum, [& communicandi.] & nulla prorsus cura distrahente animum, accipiebat salutarem Communionem, corpus & sanguinem Filii Dei. Nullus istic loci umquam b sedentem loquentemve alteri conspexit: stabat vero sibi soli vacans, profundens lacrymarum fontes, [Stans semper in templo,] & preces supplices ad benignum Deum cum timore & compunctione multa dirigens, præcipue pro salute ac perseverantia justi Symeonis. Quamdiu sacrificium Missæ tenebat, Sacerdotibus porrigebat incensum, rogans, ut precanti sibi cooperarentur apud Deum.

[4] Monachus autem quidam, cui nomen Symeoni, pius admodum, [istic sedere nefas esse] cum aliquando conspicatus fuisset B. Martham multo tempore sacrificio divino perseveranter adstare, & numquam in ecclesia sedendo interquiescere; putavit honoris illius causa quidpiam facere, dixitque; In partem aliquam recedens, Mater, parumper sede ac requiesce. At illa vere beata, ad Monachum se convertens; Rogo, inquit, pietatem tuam, oculos ut reflectas in famulos, quomodo sellas dominorum suorum (qui & ipsi homines sunt cum tempore perituri) humeris portent, [ostendit per aptam similitudinem.] & cum timore ipsis assistant; idque illi faciunt heris, corruptioni obnoxiis, & anima corporeque eadem quæ ipsi patientibus. Quo igitur pacto audeamus nos, dum vires corpori nostro suppetunt, sedere, cum sacrosancta Missa peragitur immortalis & incorruptibilis Regis ac Conditoris omnium? Existimo ego, non leve illud crimen esse eorum, qui ex contemptu talia committunt. Excogitabat semper aliud atque aliud quod egregiis suis facinoribus adjiceret; [Opera misericordiæ exercet,] hinc quæ sub vestibus c sabana gestabat, exuta largiebatur rusticanis hominibus, pueros suos ad baptismum adferentibus ac linteorum indigis; ut in illis, non autem in fasciis suis, eos post sacram ablutionem susciperent. Invisebat frequens ægrotos, eorumque necessitatibus e suis subveniebat; cibum esurientibus, sitientibus potum suppeditabat; sed clam fere, ubiubi esset, quantum facultates sinebant præbebat universis. Si quando in hominem vere nudum incideret, ilico comparabat sibi vestes a propolis, [præmii id agentibus propositi non ignara.] queis egentem, ignorantibus aliis, operiebat: audiebat quippe cum tremore illam falli nesciam Salvatoris vocem, justos alloquentis ac dicentis: Venite benedicti patris mei, possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi: quia vidistis me esurientem, & nutrivistis; sitientem, & dedistis potum; hospitem, & collegistis; infirmum, & visitastis, & quæ sequuntur: & quamdiu fecistis uni ex his fratribus meis minimis, mihi fecistis. [Matth. 25, 34.]

[5] Talia cum numquam non & meditaretur & opere præstaret, [Liberalis est in exequiis mortuorum,] non detrectabat exequiis interesse defunctorum, seu peregrinorum, seu pauperum, Fratrum nostrorum; comitabatur enim illorum funera usque ad e sepulcrum lacrymas copiosas profundens: quod si necessitas postularet, curabat vestes sepulcrales atque edulia f, quæ distribuebat sedentibus in templo. Gratiosa & affabilis erat omnibus, sermo divino sale conditus. Cum quid emendum esset, exhibebat sine contentionibus in simplicitate cordis pretium rei: cum vero vendendum quidpiam mercium suarum, [in mercatu blanda,] cum blando sermone offerebat nullo interposito juramento: sermo namque ejus erat in his recte ordinatus, aut Ignosce; aut si quid amplius proferret, dicebat, Ita & non. Sæpe dissidentibus pugnantibusque obviam facta, promebat illa quæ facerent ad concordiam pacemque: & persuasione sua dissolvens nodos violentarum g actionum, inducebat ipsos, ut secundum id quod scriptum est, mutuam caritatem amplecterentur. [inter dissidentes pacifica:] Si quos forte contumeliam aut injuriam, patientes conspiceret, miserabatur, defendebat, liberatosque e manibus iniquorum dimittebat: illos autem, qui vim inferebant, hunc in modum alloquebatur; Mors, o homines, nos manet; terra & cinis est omnis homo: ne quæso, ne dedamus nos avaritiæ, nec contristemus Deum, qui, quam proximo nos inferimus, illatam sibi injuriam reputat: nihil quippe Deum latet eorum quæ agimus.

[6] Talibus illi auditis merito venerabantur Beatam, propter illam, quam ipsi Deus contulerat gratiam, [ex æquo utrimque bene consulit.] & salutaria ipsius monita cum gratiarum actione æqui bonique consulebant: atque ita erepti illi, quibus vis inferebatur, e violentorum manibus dimittebantur, gratias Domino persolventes. Merito igitur accommodabimus huic mulieri verba illa hymnographi Davidis: Beati immaculati in via, qui ambulant in lege Domini; beati qui scrutantur testimonia ejus, in toto corde requirent eum. [Psal. 118.] Vere enim in toto corde suo quæsivit Deum & invenit, & invocavit ipsum in paupertate spiritus, clamans: Salvam fac servam tuam, Deus meus, sperantem in te. Precabatur vero ut cuncta conducerent ad salutem, gratiaque donaretur famulo Dei Symeoni, qui spem suam in Deo collocans, a teneris unguiculis confixerat se cruci propter nomen ejus. Talia cum gemitibus inenarrabilibus orabat, tota semper mente in Deum intenta.

[7] Sacerdotes Dei admirabatur, & (uti scriptum h est) multiplici honore prosequebatur: etenim velut altera Martha coram Domino satagebat circa frequens ministerium, quod illis exhibebat; [Erga Sacerdotes officiosa est:] & cum Maria oleum adferens, effundebat in pedes illorum; idque factitabat identidem, recreabatque illos in omnibus: qui accepto obsequio gratias agentes Deo & benedictionem impertientes mulieri, recedebant excipiebat enim hospitio viros illos Dei deiferos, Abrahamo persimilis. Illud quoque, non parva admiratione dignum, a Deo donum obtinuerat: videlicet quod cum energumeni quidam, violentia dæmonum de statu mentis dejecti, noctu diuque exagitarentur miserum in modum, vociferarentur, corpora sua laniarent, lacerarent vestimenta, idque sine ulla intermissione aut levatione, imo neque cibum qui porrigebatur manducare possent; [furentes sibi restituit.] quod, inquam, advocati una omnes a B. Martha, accesserint comitante ipsa ad domum ejus; quod mentis compores facti, morem gesserint illi, ut matri filii; quodque cibo potuque refecti, quæ prius ab ullo alio admittere renuebant, reverterint ad se: adeo ut, quotquot ipsos conspiciebant, darent gloriam Deo, gratiam que ab illo Marthæ datam prædicarent.

ANNOTATA.

a Hinc apparet, verbum καταλαλεῖν, quo Auctor Græcus hic utitur, non solum in malam partem sumi (uti paßim Lexicographi volunt) sed etiam in bonam.

b Ne quis irreverentiæ id tribuat, quod semper stando interesset rebus divinis; auscultet quid dicat Goar Nota 64 in Ordinem sacri ministerii: Rarissime, ait, & fere numquam in ecclesia sedent Græci:… raro etiam genu flectunt. Adeo ut perpetua illa ipsius statio observantiæ rituum ecclesiasticorum adscribenda sit.

c Σάβανα linteamina sunt, quibus aut in balneis aut fonte baptismatis loti excipiuntur involvunturve.

d Gr. φωτίζουσι, illuminantibus: sic enim loquebantur Christiani; & Baptismum φωτισμὸν, Illuminationem appellabant, eo quod anima fidei lumine per baptismum illustretur.

e Græca phrasis ad verbum reddita, Usque ad æternum tugurium.

f Non solum in Asia, sed etiam in Africa hunc morem obtinuisse, testis luculemus est Augustinus lib. 6 Confess. cap. 2, & apud nos in Vita S. Monicæ 4 Maji num. 26, ubi narrat, quomodo illa, sicut in Africa solebat, etiam Mediolani, ad memorias sanctorum (id est, sicut mox infra explicat, defunctorum) pultes & panem & merum attulerit, quæ prægustata modice, mox distribueret in alios.

g Ita, puto, recte transtulimus hoc loco vocem Græcam συνάλλαγμα, quod fere commercium, conventio, contractus interpretatur. Sed minus late hæc patent apud Latinos, quam illud apud Græcos: commercium quippe notat emendi vendendique inter se jus & consuetudinem: Græci vero inter συνάλλαγματα etiam furta, homicidia, veneficia, aliaque annumerant, teste Budæo; atque hinc duplex genus συναλλαγμάτων constituunt, alia ἑκούσια seu voluntaria, alia ᾀκούσια sive non voluntaria: ἑκούσια recte per vocem Latinam commercium explicaveris, ἀκούσια non item. Quærenda nobis igitur hoc loco alia vox fuit, quæ utrisque competeret: quam utrum invenerimus, tui judicii esto. Certe non primi videbimur ita locuti, si considerentur Caji Iurisconsulti scripta, usi eadem voce actiones, ut vertendo Græcum συνάλλαγμα æque generaliter loqueretur.

h Videtur respicere ad istud Pauli, I ad Timoth. 5, 17, Πρεσβύτεροι διπλῆς τιμῆς ἀξιούσθωσαν, Presbyteri duplici honore digni habeantur.

CAPUT II.
Visiones variorum: Marthæ humilitas: mortis tempus & gloria in cælis revelata.

Ποτὲ δὲ κατὰ συνῆθες αὐτῇ τὰς νυκτερινὰς ἱκεσίας προσάγουσα τῷ Θεῷ, καὶ τὰς εὐχαριστίας ἀναπέμψασα, διὰ τοῦ μείζονος πάντων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν Ἰωάννου, καὶ ὑπνώσασα, τῆς αὐτοῦ ἐμφανείας καταξιοῦται, συνόντος αὐτῷ καὶ Τιμοθέου τοῦ μαθητοῦ τοῦ ἁγίου Παύλου τοῦ Ἀποστόλου, καὶ ὥσπερ φίλος φίλῳ διελέγετο· ἀκούει δὲ παρ᾽ αὐτοῦ, ταῦτα λέγοντος πρὸς αὐτὴν· Ἐγὼ ἐν παντὶ καίρῷ ὑπερασπίζω σου πρὸς τὸν Θεὸν, καὶ προίσταμαι, καὶ οὐ μή σε ἐγκαταλείψῳ. Διαγρηγορήσασα δὲ ἐν φόβῳ καὶ ἐν τρόμῳ, ἐδόξασεν τὸν Θεόν· ἀνιοῦσα δὲ κατὰ τὸ σύνηθες αὐτῇ πρὸς τὸν αὐτῆς τίμιον υἱὸν ἐν τῷ θαυμαστῷ ὄρει, τοὺς εὑρισκομένους κατὰ τὴν ὁδὸν ἐν συμπτώμασι καὶ πληγαῖς, ἀνακτωμένη φιλοφρόνως καὶ παρακλητικοῖς λόγοις ψυχαγωγοῦσα, καὶ περιδέσμους ποιοῦσα ἐκ τῶν φορημάτων αὐτῆς, οἴνῳ τε καὶ ἐλαίῳ καταβρέχουσα, οὕτως ἐπορεύετο τὴν ὁδὸν αὐτῆς χαίρουσα· πολλὰς γὰρ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ὁδοστασίας συνέβαινεν ἐν τοῖς μέρεσιν ἐκείνοις γίνεσθαι· τοῖς δὲ περὶτὴν διακονίαν ἐνασχολουμένοις συναγωνιζομένη διαπαντὸς, ἔλουεν τοὺς ἀσθενοῦντας Ἀδελφοὺς ἡμῶν, παρέχουσα πλεῖστα εἰς τὴν προχωροῦσαν αὐτοὺς δαπάνην.

Ἐν πάντι δὲ καιρῷ καὶ πράγματι ἐσχάτην καὶ εὐτελεστέραν πάντων ἑαυτὴν ἀπεκάλει, καὶ τοῖς γινοίσκουσιν αὐτὴν μητέρα εῖναι τοιούτου ἀνδρὸς ἁγίου, δούλην ἀναξίαν τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ἑαυτὴν ἔλεγεν εῖναι. Ἀλλ᾽ οὔτε κατεκαυχᾶτο ἀκούουσα καὶ βλέπουσα πλήθη ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν καὶ παιδίων, τῶν μὲν ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων ἐνοχλουμένων, τῶν δὲ ποικίλαις νόσοις καὶ πάθεσι συνεσχομένων, κοφῶν τε καὶ τυφλῶν καὶ μογιλάλων καὶ παραλυτικῶν συντρεχόντων πρὸς αὐτὸν, καὶ διὰ τῶν αὐτοῦ προσευχῶν θεραπευομένων· ἐτήρει δὲ πάντα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς, δεομένη τοῦ Θεοῦ φυλάξαι αὐτὸν ἀπὸ τῶν μηχανημάτων τοῦ πονηροῦ, καὶ ἔλεγεν ἀεὶ πρὸς τὸν δοῦλον τοῦ Θεοῦ ταπεινῷ χρωμένη λογισμῷ· Δόξα πρέπει, τέκνον, τῷ ἐνεργοῦντι Θεῷ διά σου, σὺ δὲ πρόσεχε τῇ σῇ πτωχείᾳ, καὶ πάσῃ φυλακῇ τήρει τὴν ἑαυτοῦ καρδίαν. Ἀκούων δὲ ταῦτα Συμεὼν, ἔχαιρεν καὶ εὐχαρίστει τῇ καλῇ αὐτῆς συμβουλίᾳ. Εὐφραίνετο δὲ σφόδρα καὶ ὁσία Μάρθα τὴν ἀπὸ βρέφους ἄσκησιν αὐτοῦ καὶ πολιτείαν ἐπισταμένη, καὶ πάντας τοὺς ἐπαινεῖν αὐτὸν ἐγχειροῦντας ἐκώλυεν, τὴν ἐντεῦθεν τοῖς πολλοῖς συμβαίνουσαν χαύνωσιν ὑφορὼμένη..

Οὕτως πολιτευομένη καὶ τοσαύτην κεκτομένη ταπείνωσιν τῆς καρδίας, πάντας κατὰ τὸ δύνατον ἤθελεν λανθάνειν· ὅθεν ἐπληροῦτο ἐπ᾽ αὐτῇ τὸ προφητικὸν ἐκεῖνο λόγιον, τὸ φάσκον· Ἐπὶ τίνα ἐπιβλέψω, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸν πρᾳὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντά μου τοὺς λόγους. Ὡς γὰρ ἐν τῇ σαρκὸς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ παρουσίᾳ ἀπεδείχθησαν παρ᾽ αὐτοῦ Μαγδαλήνη καὶ Μαρία καὶ Σαλώμη, Σουσάννα τε καὶ Ἰωάννα καὶ ἄλλη Μαρία καὶ αἱ λοιπαὶ μαθήτριαι, οὕτως καὶ μακαρία Μάρθα ὑπακούουσα αὐτοῦ διδάσκοντος Μάθετε ἀπ᾽ ἐμοῦ, ὅτι πρᾳός εἰμη καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ, καὶ εὑρήσεται ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν· γὰρ ζύγος μου χρηστὸς καὶ τὸ φόρτιόν μου ἐλαφρόν. Καὶ ὑποκλίνασα τὸν ἑαυτῆς αὐχένα τῷ χρηστῷ ζυγῷ τοῦ σωτῆρος Χριστοῦ, εἰργάζετο τὰς ἀρετὰς καὶ τῷ ἐλαφρῷ αὐτοῦ φορτίῳ καταλλάξασα τὸ βάρος τῶν ἑαυτῆς ἁμαρτῶν, ἐλάφρυνεν τοῦτο, μᾶλλον δὲ ἀπέθετο ὅλην ἑαυτὴν ἀναθεῖσα Θεῳ κατὰ τὸ γεγραμμένον, Ἐμοὶ τὸ προσκολλᾶσθαι τῷ Θεῷ ἀγαθόν ἐστι, τίθεσθαι ἐν τῷ Κυρίῳ τὴν ἐλπίδα μου. Διὸ καὶ χάριν εὗρεν παρ᾽ αὐτοῦ, ὥσπερ καὶ Μαρία ἀδελφὴ τῆς πάλαι Μάρθης καὶ τοῦ Λαζάρου· Μαρία γάρ φησι τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐξελέξατο, τις οὐκ ἀφαιρεθήσεται ἀπ᾽ αὐτῆς.

Ἐν μιᾷ οὖν τῶν ἡμερῶν πρὸ ἐνιαυτοῦ ἑνὸς τῆς πρὸς Θεὸν ἐκδημίας, αὐτῆς, μετὰ τὸ πληρῶσαι αὐτὴν τὸ τῆς διακονίας τῆς εἰς τοὺς πτώχους ἔργον, ὡς ἐν ἐκστάσει γενομένη, εῖδεν πλῆθος στρατιᾶς οὐρανίου, κήρους καὶ λαμπάδας κατέχοντας καὶ λέγοντας αὐτῇ· Ἐν τῷ ἐνιαυτῷ τῷ ἐρχομένῳ ὲλευσόμεθα καὶ ληψόμεθά σε ἐκ τοῦ τόπου τούτου εἰς τὴν ἡτοιμασμένην σοι κατάπαυσιν· ὥσπερ καὶ γέγονεν. Τὸν γὰρ καλὸν ἀγῶνα ἀγωνισαμένη, τὸν δρόμον τελέσασα, τὴν πίστιν τηρήσασα, καὶ τὴν ἀποκειμένην μακαρίαν ἐλπίδα τοῖς εὐσεβῶς πολιτευσαμένοις συνέκδημον λαβοῦσα, μετέστη πρὸς ὃν ἠγάπα Κύριον, ἐνιαυτὸν ἄλλον ζήσασα μετὰ τὴν τοιαύτην θεωρίαν. Ἤλπισεν γὰρ Μάρθα ἐπὶ Κύριον καὶ οὐ κατῃσχύνθη, εὔξατο καὶ Θεὸς εἰσήκουσεν αὐτῆς. Οὐκ ἀπέκρυψεν δὲ Θεὸς ἀπὸ τοῦ δούλου αὐτοῦ Συμεὼν τὰ περὶ τῆς μεταστάσεως τῆς ὁσίας αὐτοῦ μητρὸς, ἀλλὰ προδηλώσας αὐτῷ ταύτην οὐ συνεχώρησεν αὐτὸν ἐπὶ πολὺ σκυθρωπᾶσαι· μετέβαλεν δὲ πρὸς εὐχαριστίαν τὸν αὐτοῦ λογισμὸν, ὥστε αὐτὸν τοῖς τοῦ μακαρίου Ἰὼβ χρήσασθαι ῥήμασιν καὶ εἰπεῖν· Ὡς τῷ Κυρίῳ ἔδοξε, οὕτως καὶ ἐγένετο, εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον εἰς τοὺς αἰῶνας.

Ἦσαν δὲ δύο ἀδελφοὶ, ἀπὸ κοσμικῶν ἐλθόντες πρὸς τὸν Ἅγιον πρὸ τοῦ τεθεῖναι λίθον ἐπὶ λίθῳ ἐν τῷ θαυμαστῷ ὄρει, εὐλαβῶς ζῶντες σφόδρα, καὶ ἐξακολουθοῦντες ταῖς ἁγίαις αὐτοῦ διδαχαῖς, τάστε παραδόσεις ἃς παρέδωκεν αὐτοῖς ἀσφαλῶς κατέχοντες, οὓς καὶ ἐνέδυσεν Θεοῦ δοῦλος ἐπενδύτας σάκκους. Οὗτοι πυρωθέντες τῷ λόγῳ τῆς χάριτος αὐτοῦ καὶ τῷ φόβῳ, ἦσαν βιασταὶ ἁρπαζοντες τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν οὖν πρεσβύτερος Ἀδελφὸς, παρελθὼν εἰς μέσον τῶν Ἀδελφῶν ἱσταμένων πλησίον τοῦ Ἁγίου Συμεὼν, βαλὼν μετάνοιαν ἐνώπιον αὐτοῦ, εῖπεν, Πάτερ, συγχώρησον καὶ ἐπίτρεψόν μοι, ἔχω γάρ τι εἰπεῖν. Καὶ ἐπιτρέψαντος αὐτοῦ, ἔφη· Ἐθεώρουν σήμερον ἐν ὁρόματι τῆς νυκτὸς τὴν κυρίαν ἡμῶν Μάρθαν, τὴν μητέρα σου καὶ ἡμῶν πάντων, ἱσταμένην ἐνώπιον τῆς μητρὸς τοῦ Κυρίου, τῆς παναγίας ἀειπαρθένου Μαρίας· ἐξέτεινεν τὰς χεῖρας αὐτῆς Κυρία μεγάλη ἐν σχήματι σταυροῦ· καὶ ἐγένετο ὅλη ὥσει σταυρὸς ἀπὸ χρυσοῦ καὶ ἀργύρου μεταμορφομένη, καὶ ἀπαστράπτουσα ἀκτίνας φωτὸς ὡς ἤλιος, μόνον δὲ τὸ πρόσωπον αὐτῆς ὑπεράνω τοῦ σταυροῦ ἐγνωρίζετο, ὅλη γὰρ μεταβληθεῖσα ἐν εἴδει σταυροῦ φωτεινοῦ δεδοξασμένη ἐφαίνετο.

Ταύτην τὴν θεωρίαν ἐπὶ πάντων ἐξηγουμένου τοῦ Ἀδελφοῦ, παραγέγονεν μακαρία Μάρθα, εῖπεν δὲ Συμεὼν πρὸς αὐτήν· Εὐλόγησόν με, μῆτερ, ὡς Ἀβραὰμ τὸν Ἰσαάκ. δὲ πρὸς αὐτὸν ἔφη· Εἰς τοῦτο παραγέγονα, τέκνον, κᾳγὼ εὐλογηθῆναι καὶ συντάξασθαί σοι, τρεῖς γάρ μοι μῆνες μόνοι ὑπολελειμμένοι εἰσὶ τοῦ βίου τούτου, καὶ πορεύσομαι πρὸς Κύριον τὸν Θεόν μου, τὸν ποιήσαντά σε καὶ ἐκλεξάμενον ἐκ τῆς ἀναξιότητος τῶν ὠδίνων μου. Αὐτὸς οὖν εὐλογῆσαί σε καὶ καταξιῶσαι τὸν καλὸν τοῦτον δρόμον τελέσαι, καὶ κοινωνὸν ποιῆσαι τῆς αὐτοῦ βασιλείας, μετὰ τῶν τέκνων σου τούτων, ὧν δέδωκέ σοι γεννῆσαι διὰ τῶν εὐαγγελικῶν αὐτοῦ διδαγμάτων· καὶ ἔκλινεν καὶ προσεκύνησεν αὐτῷ μετὰ δακρύων.

Πάντες δὲ οἱ σὺν αὐτῳ τὴν ὀφειλομένην τιμὴν ἀπένειμαν αὐτῇ, εὐχαριστήσαντες τῷ Κυρίῳ, καὶ εἰρηκότες· Ζήσει μᾶλλον ψυχή σου, μῆτερ, καὶ αἰνέσει τὸν Κύριον. Λυπηρὸν γὰρ αὐτοῖς κατεφάνη τὸ ῥηθὲν παρ᾽ αὐτῆς, ὅτι τρεῖς μῆνές εἰσι καὶ οὐκέτι λοιπὸν ὄψετε τὸ πρόσωπόν μου ἐν σαρκί· καὶ ἐβεβαίωσεν αὐτοῖς πάλιν τὸ ῥήμα φήσασα Ὥς εἰ μὴ τοῦτο γένηται πεπλανημένην με λογίσασθε τὴν δούλην τοῦ Θεοῦ καὶ πάντων ὑμῶν. Συνέπεσον δὲ οἱ Ἁδελφοὶτῷ προσώπῳ ἐπὶ τοῖς λεγομένοις παρ᾽ αὐτῆς, καὶ μάλιστα ὅτε δούλην αὐτὴν ἀπεκάλει πάντων. Εἶπεν δὲ πρὸς αὐτὴν Συμεών· Εὐλογίας, αἰτούμεθα παρά σου, μῆτερ, οὐ γὰρ τοιαῦτα ῥήματα θέλομεν ἀκούειν παρά σου βαρύνοντα ἡμᾶς. Ἔφη δὲ Μακαρία· Εὐλογημένοι ἐστὲ ὑμεῖς τῷ Κυρίῳ, καὶ οἱ εὐλογοῦντες ὑμᾶς εὐλογημένοι· ἐγὼ γὰρ, τέκνον, ὡς ἁμαρτολὴ καὶ ταπεινὴ, λέγω τὸ καὶ χρέως τήμερόν μοι· σοὶ δὲ τιμὴ πρέπει ἐκ τοῦ τετιμημένου, ὃν ἐτίμησας ἀεὶ συσταυρωθεὶς αὐτῷ νηπίοθεν. Ταῦτα εἰποῦσα καὶ ἀσπασαμένη πάντας, ἀπῆλθεν εἰς τὴν πόλιν.

Τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ καλέσας Συμεὼν τοὺς δοκίμους τῶν Ἀδελφῶν, λέγει· Ἀναγῆναι ἔχει πάντως κυρία μου μεγάλη· εῖδον γὰρ ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς, ὅτι ἔμπροσθέν μου ἐτέθη αὐτῇ θρόνος καὶ ἐκαθέσθη, ὑμεῖς δὲ οἱ Ἀδελφοὶ ἐκυκλώσατε αὐτὴν, ὡς τέκνα παριστάμενοι αὐτῇ, καὶ διελέγετο ὑμῖν ὡς ἐπὶ διδασκάλου, λέγουσα· Μακάριος ἀνὴρ, ὃς οὐκ ἐπορεύθη ἐν βουλῇ ἀσεβῶν, καὶ ἐν ὁδῷ ἁμαρτολῶν οὐκ ἔστη, καὶ ἐπὶ καθέδραν λοιμῶν οὐκ ἐκάθισεν. Εἶτα προσετίθει τὰ συντακτήρια ῥήματα, ἀσπαζομένη ἔκαστον ὑμῶν καὶ παρατιθεμένη τῷ Θεῷ. Μετὰ δὲ ταῦτα ἀναστᾶσα καὶ κατέχουσα τὸν τίμιον σταυρὸν, ἐπορεύετο ἐντεῦθεν ἔμπροσθέν μου ἐπὶ τὴν μάνδραν, καὶ ὑμεῖς δὲ κυκλώσατέ με ἐν ψαλμοῖς κατανύξεως. Ὅτε οὖν ἤγγικεν καιρὸς τῆς κοιμήσεως τῆς μακαρίας Μάρθης, ἦλθεν πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν τὸν ἅγιον Συμεὼν ἀποκαλύψαι τὰ ἔργα αὐτῆς, εἰργάσατο ἐν τῷ κρυπτῷ διὰ τὸν Θεὸν τὸν εἰπόντα, Προσεύχεσθε ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ αὐτὸς ἀποδώσει ὑμῶν ἐν τῷ φανερῷ. Διεξῆλθεν δὲ καὶ περὶ τῆς κοιμήσεως αὐτῆς, ὅτι ἤγγικεν φωτισμὸς τῆς ψυχῆς αὐτῆς, καὶ παραθέσθαι αὐτὸν διὰ προσευχῶν τῷ ἐκλεξαμένῳ αὐτὸν Θεῷ.

Καὶ ἐν τῇ νυκτὶ ἐκείνῃ εῖδεν ὅραμα Μακαρία, καὶ πρωΐας γενομένης ἕστη ἐνώπιον τοῦ Ἁγίου καὶ ἐξηγήσατο τοῦτο εἰποῦσα· Ὅτι εἶδόν σε σήμερον, τέκνον, γενόμενον ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ Δάφνης, καὶ προσῆλθόν σοι τινες τῆς χώρας πρὸ σημείων τριῶν τοῦ αὐτοῦ προαστείου μετὰ νηπίων, ἀξιοῦντες τὴν εὐχὴν σου λαβεῖν διὰ τὸν ἐπικείμενον αὐτοῖς θανατηφόρον ὄλεθρον· δάκρυα δὲ ἔῤῥυπτον, ἀλαλάζοντες ἐν μεγάλῳ πένθει καὶ βοῶντες πρός σε, Διάβηθι, δοῦλε τοῦ Θεοῦ, βοήθησον ἡμῖν· καὶ εὐθέως ἐδοθη ἐν χερσί σου ἄγγος ὕδατος πεπληρομένον, ὅπερ εὐλογήσας δέδωκας αὐτοῖς, εἰρηκώς· Ῥαντίσατε τοῦτο ἐφ᾽ ὑμᾶς διὰ τὸν ἐπικείμενον ὑμῖν ὄλεθρον, καὶ δοθήσεται ὑμῖν χάρις, καὶ ἔσται παῦσις τοῦ ὀλοθρεύοντος ὑμᾶς.

Ταῦτα φήσαντός σου ἐθεώρουν παραστάντας σοι τοὺς άπὸ τῆς κώμης τοῦ Χαρανδαμᾶ ἄνδρας, τοὺς ἐν τῇ Ἰάσωνος ἐκκλησίᾳ συναγομένους, καὶ ἄραντάς σε ἐπ᾽ ὤμων πορεύεσθαι. Ἐγὼ δὲ ἀκολουθήσασά σε, εῖπον· Τί ἆρα ἐστι τουτο, τὸ ἐνθάδε σε παραγενέσθαι, καὶ ἀναφέρεσθαι ὑπὸ πληθους ἀγροίκων; Καὶ ἔφης πρός με· Μὴ μῆτερ, διότι σωτήριον ἀγαθὸν τοῦτο τὸ πρᾶγμα γενήσεται. Ἀνερχομένων δὲ ἡμῶν ἐν ὄρει ὑψηλῷ καὶ λενομένων ἐν τόπῳ τινὶ· ἐπέγνων εῖναι τὴν διαγραφὴν τῆς ἁγίας ταύτης μάνδρας, καὶ θαυμάζουσα ᾕρθην ὥσπερ εἰς ἀέρα ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ εῖδον ἐκεῖ παλάτιον ἀνεκδιήγητον ὑπάρχον ἔνδοξον· κᾳκεὶ ἀναπατούσης μου καὶ ἐξισταμένης εἰς ἐκείνην τὴν ἀχειροποίητον σκηνὴν, ἐπέστη μοι παναγία παρθένος μητὴρ τοῦ Κυρίου, καὶ δυὸ Ἄγγελοι μετ᾽ αὐτῆς, ὧν τὰ πρόσωπα ὑπῆρχεν ἐξαστράπτοντα, καὶ εἶπεν πρός με· Τί ἐξίστασαι· Ἐγὼ δὲ ἐν φόβῳ καὶ χαρᾷ μεγάλῃ ἀπεκρίθην, Ὅτι οὐκ εἶδον, Δέσποινα, ἐπὶ τῆς γῆς τοιαύτην δόξαν ἐν ταῖς ἡμέραις μου. Ἔφη δὲ πάλιν πρός με· Καὶ τίνι δοκεῖς διαφέρειν τὴν μεγάλην ταύτην εὐπρέπειαν; Ἐμοῦ δὲ λεγούσης, μὴ εἰδέναι, προσέθετο αὖθις εἶπεῖν. Ἀγνοεῖς οὖν τὴν προευτρεπισθεῖσάν σοι δόξαν καὶ ἀνάπαυσιν, εἰς ἣν μέλλεις καταμένειν ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ εἰς τὸν αἰῶνα; Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ παλάτιον, ἔκτισεν υἱός σου ἐν τῷ οὐρανῷ. Καὶ διανευσάσης αὐτῆς ἐκείνοις τοῖς Ἀγγέλοις τοῖς παρεστῶσιν αὐτῇ, ἔθεντο ἐν τῷ μέσῳ τοῦ παλατίου σελλίον, καὶ εἶπέν μοι· Ἰδοὺ δεδώρηταί σοι τιμὴ αὕτη, καὶ κατάμενε ἐνθάδε, ἀνθ᾽ ὧν ἑφοβήθης τὸν Κύριον καὶ ἐτίμησας τὴν ἐκκλησίαν αὐτοῦ.

Μεγαλυνομένης δέ μου τῆς ψυχῆς ἐπὶ τῇ δόξῃ τῆς λαλούσης πρός με, εἶπεν πάλιν μητὴρ τοῦ Κυρίου· Ἐπειδή χάριν ἐνώπιον τοῦ Κυρίου [εὗρες] καὶ ἐπὶ τοῖς λαληθεῖσι τεθύμακας, δεῦρο καὶ ὄψει τούτων μείζονα. Ὁργανεῖσα c οὖν εἰς ὕψος ἀέρος, ὡς εἰς τὸν οὐρανὸν τοῦ οὐρανοῦ, εἶδον ἕτερον παλάτιον τοῦ πρώτου, τὴν διήγησιν ὑπερβαῖνον, οὗ τὴν ἀνεκλάλητον δόξαν θεασαμένη, ἐν ὁλιγωρίᾳ κατέστην, καὶ ἐνισχύσασά με ἔφη· Καὶ τοῦτο παλάτιον υἱός σου ᾠκοδόμησεν· ἤρξατο δὲ καὶ τοῦ τρίτου τὰ τεμελία τεθεικώς. Πάλιν ἐκεῖθεν ἐν δυνάμει πνεύματος ἤγαγέ με πρὸς ἀνατολὰς ἡλίου, καὶ ὑπέδειξέ μοι τὸν παράδεισον ἀπὸ ὕψους, καὶ προάστεια τῶν ἐν ἐλεεμοσύναις εὐσεβῶν καὶ φοβουμένων τὸν Θεὸν ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν, φήσασα· Ὅτι κεχάρισται αὐτοῖς ἐνθάδε τὴν ἀνάπαυσιν Κύριος εἰπών· Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται. Νῦν οὖν κάτελθε ἐν τῇ μηχανῇ ταύτῃ καὶ ἐπίστρεφε πάλιν ἐνταῦθα. Καὶ ἀναβλέψασα εἶδον καὶ ἰδοὺ ἔμπροσθέν μου μηχανὴ ἵστατο ἐπὶ τῆς γῆς, ἧς κεφαλὴ ἀφικνεῖτο ἑὼς τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ἐν τοῖς πλαγίοις, αὐτῆς πατοῦσα ἀκόπως καὶ ἀφόβως κατῆλθον, καὶ εἰς ἑαυτὴν γέγονα.

[8] Cum aliquando nocturnas more suo preces offerret Deo, [In tutelam S. Ioannis Bapt. recepta] eique gratias persolveret per manus illius, quo non surrexit major inter natos mulierum, Joannis Baptistæ; incidens in somnum, dignata est visione illius, apparente simul cum ipso Timotheo, Sancti Apostoli Pauli discipulo, & colloquebantur inter se, ut amici solent: audiit vero etiam S. Joannem talia dicentem sibi: Ego te omni tempore defendo propugnoque apud Deum, nec umquam deseram. Experrecta post hæc, timida ac tremebunda laudavit Deum, [ægris opitulatur.] atque abiens, sicut mos illius erat, ad venerandum filium suum, in Monte-mirabili agentem, quotquot per viam reperiebat ægritudinibus vulneribusve debiles, recreabat benevole & consolando animabat; obligandisque etiam plagis fasciolas conficiebat ex vestimentis suis, & vinum oleumque affundebat: atque hoc modo iter suum conficiebat lȩta. Sæpius enim tunc temporis contingebat in partibus illis fieri insultus a grassatorum per viam, ut frequenter admodum variis locis in transitu sic subsisteret: illis quoque qui obsequiis monasterii insudabant, conjungebat ipsa operam suam, mundabat lavabatque semper infirmos Fratres nostros, & plurima faciebat quæ usibus eorum impendi conveniebat.

[9] Rebus in omnibus temporibusque postremam se & vilissimam omnium appellitabat; & scientibus, illam viri tam sancti matrem esse, dicebat, se indignam, quæ discipulis ejus famularetur. Neque vero efferebatur gloriabaturque, cum & auribus & oculis sentiret magno numero viros, feminas, pueros, [Humilitas ejus] tum spiritibus immundis divexatos, tum variis infirmitatibus morbisque oppressos, alios mutos, cæcos alios, nonnullos balbos, quosdam paralysi tactos, concurrere ad filium suum, ejusque precibus levatos consequi sanitatem; verum conservabat omnia in corde suo ac rogabat Deum, ut protegeret ipsum a machinationibus cacodæmonis: [in gratia miraculorum filii,] & iterabat hæc sæpe apud famulum Dei, humili utens sermone: Fili mi, gloriam tribui par est operanti omnia per te Deo: tu vero memor esto paupertatis tuæ, & omni studio conserva cor tuum. Talia cum audiret Symeon, lætabatur & gratias agebat recta consulenti. Similiter & S. Martha complebatur gaudio, cum filii sui ascetica studia & conversationem intelligebat: prohibebat tamen quibusvis, laudes ejus celebrare aggredientibus, ne id agerent; suspectam habens, quæ inde oboriri multis consuevit, gloriæ titillationem.

[10] Hoc igitur modo cum vitam ageret, tantam consecuta humilitatem cordis, omnibus ignora, [in desiderio latendi,] quantum in ipsa erat, cupiebat latere. Unde completum in ipsa fuit illud Prophetæ effatum: Super quem respiciam, nisi super humilem & quietum & trementem sermones meos. [Isaiæ 66, 2] Nam sicut illo tempore, quo Salvator noster Jesus Christus in carne versatus est, & Magdalena, & Maria, & Salome, & Susanna, & Joanna, & alia Maria, & reliquæ discipulæ ab ipso institutæ fuerunt: ita beata quoque Martha eidem dicto audiens erat, docenti: Discite a me quia mitis sum & humilis corde, [in imitatione Christi.] & invenietis requiem animabus vestris: jugum enim meum suave est, & onus meum leve. [Mat. 11. 29] Et inclinans se sub suavi jugo Christi Salvatoris, operabatur virtutes; & pondus peccatorum suorum, cum ipsius levi onere commutans, reddebat facile; aut potius ipsum deposuit dicando consecrandoque se totam Deo, juxta illam Scripturæ sententiam, Mihi adhærere Deo bonum est, ponere in Domino spem meam. [Ps. 72, 28] Ac Propterea gratiam quoque invenit apud Dominum, uti Maria, soror Marthæ illius priscæ ac Lazari: nam Maria, inquit Dominus, optimam partem elegit, quæ non auferetur ab ea. [Luc. 10, 42]

[11] Quadam igitur anni obitum illius antecedentis die, posteaquam famulatum suum egenis præstitisset, rapta in exstasim, [Prædicitur ab Angelis obitus ejus,] conspexit multitudinem cælestis exercitus, cereis lampadibusque instructorum ac dicentium sibi: Anno proxime venturo liberatam te ex loco hoc in præparatam tibi requiem suscipiemus: uti & factum est. Nam cum bonum certamen certasset, cursum consummasset, fidem servasset; repositam quoque beatam spem, vitam cum pietate conjunctam ducentes comitantem, accipiens, translata est ad Dilectum suum, posteaquam a superiori visione exegisset vivendo annum unum. Speravit enim Martha in Domino, & non confusa est; precata est, & Deus exaudivit illam. [Symeoni quoque revelatus.] Neque celavit Dominus famulum suum Symeonem obitum sanctæ matris; sed manifestum illi faciens, neutiquam passus est eum propterea diu multumque tristari: convertit enim ad gratias agendas animum & cogitationes Sancti, illam beati Job sententiam promentis ac dicentis, Sicut Domino placuit, ita factum est, sit nomen Domini benedictum in secula. [Job 1, 21]

[12] Erant fratres duo, qui prius ad Sanctum, rebus mundi hujus nuntio remisso, se contulerant, [ipsa etiam pio Fratri] quam substructio ulla in Monte-mirabili excitata esset: erant autem vitæ admodum religiosæ, exsequebantur sanctas illius institutiones, & traditiones custodiebant inviolatas, imo etiam cilicinis palliis a Dei famulo induti fuerant. Hi sermone Symeonis caritatem spirante inflammati, metuque correpti, violenter rapiebant regnum cælorum. Igitur qui natu major altero erat, prodiens in mediam Fratrum coronam, prope a S. Symeone consistentium, exhibita ipsi reverentia, dixit: Da veniam, [visa cruciformis] Pater, ac permitte: est quod dicere velim. Atque illo indulgente, sic locutus est: Vidi hodie per noctem in visione Dominam nostram Martham, matrem tuam ac nostram omnium, stantem coram matre Domini, ter sancta semper virgine Maria: extendebat manus suas magna Domina in formam crucis, totaque in crucem auream argenteamque veluti trans-formata est, & sparsit luminis radios instar solis: facies autem sola supra crucem eminens dignoscebatur, cetera conversa in crucem lucidam tota gloriosa apparebat.

[13] Narrante hanc visionem coram omnibus Fratre illo, advenit ipsa B. Martha: dixitque ipsi Symeon; Benedic mihi, mater, ut Abraham Isaaco. Reposuit illa: [Filio indicat mortis suæ tempus,] Idcirco huc veni, fili mi, ut benedictione tua atque instructione impertirer tres quippe soli menses mihi vitæ supersunt, cum hinc ad Dominum Deum meum, qui fecit te & ex indigno meo utero elegit te, abitura sum. Ipse benedictione sua te præveniet, gratiaque dignabitur tanta, ut bene cœptum hunc cursum tuum perficias, & participem te regni sui eo admittat cum hisce filiis tuis, quos tibi tradidit regenerandos per Euangelicam suam doctrinam. His dictis inclinavit se, adoravitque ipsum cum lacrymis.

[14] Omnes autem, qui congregati erant, debitam ipsi reverentiam atque honorem exhibuerunt, [quod non credentibus discipulis] gratiasque agentes Domino dixerunt: Imo vivet anima tua, Mater, ac laudabit Dominum: grave enim ipsis videbatur quod dixisset; Tres solummodo menses supersunt, ac deinceps non videbitis in carne faciem meam. At illa confirmavit rursum dicta sua, inquiens: Nisi eveniant, quæ prædixi, pro plana me habetote, [iterum confirmat,] famulam Dei omniumque vestrum. Ad sermonem hunc, præcipue quod famulam se appellaret omnium, conciderunt in faciem suam Fratres. Symeon vero dixit illi: Benedictionem modo tuam poscimus; o Mater; verba namque talia, auribus nostris perquam gravia, audire nolumus. Dixit autem Beata: Benedicti Domino estis vos, & benedicti sunt qui benedicunt vobis. Ego enim, fili mi, tamquam peccatrix & abjecta mulier, dixi quod hodie mihi dicendum erat: te vero decet honor ab illo tribuendus, quem tu ab infantili ætate honorasti semper, cum ipso confixus cruci. Talia prolocuta amplexataque universos, abiit in civitatem.

[15] Postera die vocatis probatæ virtutis Fratribus, inquit Symeon; [Symeon quoque per visionem idipsum intelligit:] Omnino instat resolutio Dominæ meæ magnæ; vidi enim per quietem in visione positum ipsi in conspectu meothronum, in quo considebat: vos autem, Fratres, adstabatis claudebatisque ipsam corona vestra, non aliter quam filii: & allocuta vos est instar Magistræ, dicens: Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum, & in via peccatorum non stetit, & in cathedra pestilentiæ non sedit. His addebat multa ad institutionem vestram facientia, & amplexata singulos commendabat Deo. Post hæc surrexit ac venerabilem tenens Crucem, abiit ante me in mandram, cingentibus me vobis & psalmos compunctionis canentibus. Appropinquante igitur tempore, quo e vivis abeundum B. Marthæ foret, accessit ad filium suum Symeonem, revelatura sua opera, quæ fecerat in abscondito, propter Deum, dicentem: Orate in abscondito, & ipse reddet vobis. [ad quem Martha redit confessura,] Multa quoque de instante sibi vitæ exitu locuta, affulgere illuminationem animæ suæ dictitabat: ipsumque Deo, a quo electus erat, precando commendavit. [Matth. 6, 6]

[16] Ecce autem in illa nocte spectaculum B. Marthæ oblatum est: stetitque illucescente die coram Sancto, & enarravit visa: Vidi te, inquiens, [& visionem aperit de miseris opem ejus inclamantibus,] fili mi, hodie in ecclesia Daphnes, accesseruntque tibi nonnulli e loco, tribus ab eodem suburbio milliaribus distante, cum infantibus suis, rogantes ut imminentem sibi mortiferam perniciem precibus tuis averteres: largas autem profundebant lacrymas, lamentabanturque præ acerbitate doloris, & clamabant ad te; Transi, serve Dei, & adjuva nos. Et subito tradita tibi situla est in manus, aquæ plena: quam benedictione impertitus, dedisti illis, dicens: Aspergite vos aqua ista contra malum quo premimini; & dabitur vobis gratia, & cessabit luctus causa.

[17] [& de honore ei exhibito:] Talia te prolocuto, vidi adstare tibi viros e pago Charandama, congregatos in templo b Jasonis, levatoque te in humeros suos, abire. Ego vero subsecuta, dixi; Quid hocce rei est, absportati te hinc a turba rusticana? Dixistique tu: Noli lugere, mater, quoniam saluti hoc conducet. Cum autem pervenissemus in montem sublimem, hæsimus in quodam loco, ubi delineationem sanctæ hujus mandræ cognovi esse: cumque mirarer sublata sum per aëra in cælum, vidique istic palatium tam splendidum ac gloriosum, ut verbis dici non possit. Istic loci obambulabam ego, admirans cum stupore animi tabernaculum illud, nulla manu elaboratum; [item de ostensa sibi sua in cælis gloria,] cum adstitit mihi sanctissima Virgo ac Mater Domini, Angelis duobus, quorum vultus rutilabant multo lumine, stipata, & dixit mihi: Quid miraris? Ego autem metu gaudioque magno occupata, respondi: Quia non vidi, Domina, omnibus diebus vitæ meæ talem gloriam in terris. Rursum illa: Eccui, putas, destinari hoc tantæ venustatis domicilium? Cum dicerem ego, me nescire; adjecit iterum: An igitur ignoras præparatam tibi gloriam atque requiem, in qua ab hoc tempore æternitas tibi transigenda est? Hoc namque palatium illud est, quod filius tuus condidit in cælo. Et annuente illa Angegelis qui adstabant, posita est ab his in medio palatio sella, & dixit mihi: Ecce hæc gloria tibi donata est, permane hic; propterea quod timuisti Dominum, & Ecclesiam ipsius honore prosecuta es.

[18] Cum vero anima mea magnificabat gloriam loquentis mecum Matris Domini; [item filii Symeonis] orsa denuo ipsa loqui sic inquit: Quandoquidem gratiam inveneris coram Domino, & illa, de quibus jam egi, mirata sis; adesto huc, & conspicies præclariora. Adducta igitur ad sublimem aëra veluti ad cælorum; vidi aliud a priore palatium, nulla sermonis facundia describendum: hujus ego gloriam, omni similiter eloquentia superiorem, admirata, pene a mente abii. Sed illa confortans me dixit: Hoc quoque palatium ædificavit filius tuus: sed & fundamenta tertii d cujusdam cœpit jacere. Rursum inde me avexit in spiritu ad ortum solis, & monstravit mihi e loco eminentiore paradisum & locum, in quo qui eleemosynas pie largiuntur ac timent Deum, viri feminæque agunt; dicens: Donavit illis Dominus locum hunc ad quiescendum, quia inquit, [& eorum, qui misericordes sunt.] Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur. Nunc igitur descende per machinam hanc, & postea huc revertere. Cumque ego respicerem, vidi ecce ante me machinam, quæ insistebat terræ, & suprema sui parte contingebat cælum; ego autem per latus illius ambulans sine labore ac metu descendi: & post hæc mens mea ad se rediit.

ANNOTATA.

a Ὁδοστασία, novæ nec alibi adhuc lectæ compositionis vox, posset etiam significare actum subsistentis in via: credidi tamen sensum hic aliud requirere, & causam reddi ob quam sæpe contingebat per vias inveniri vulneratos: & fortaßis respicitur ad Persarum urbem occupantium insolentiam, de qua in vita filii num 63.

b S. Jason, creditus unus ex LXX Discipulis, colitur a Latinis 12 Iulii, a Græcis 28 Aprilis; dubitat autem Baronius, an non sit aliqua facta confusio Jasonis Thessalonicensis, & Mnasonis Cyprii, quorum hic Hierosolymis Paulum hospitio excepit, unus ex antiquis discipulis; iste ab ipsomet Paulo sit conversus Thessalonicæ. Alteruter in Syria creditur fuisse Episcopus, & sic potuit circa Antiochiam templum habuisse, translatis forsitan eo Reliquiis; id tamen non ausim affirmare, cum desit appellatio Sancti, & nomen sumi a conditore potuerit, atque infra num. 29 nominetur Vicus Jasonis.

c Ὀργανεῖσα id est subvecta quasi per machinam, quod infra expreßius notatur in descensu: est alioqui ὀργανέω attollo, verbum nobis notum, Maxime in tali sensu.

d Videtur per tria hæc palatia triplex statio Symeonis intelligi, in basi, in columna prima, atque in ultima Montis-mirabilis: itaque confirmatur quod dictum est de tempore obitusS. Marthæ.

CAPUT III.
Oratio S. Marthæ ad Symeonem, alia ad Deum, solicitudo pro sepulturæ loco, mors.

Ταῦτα ἐξηγησαμένη ἐν ἡμέρᾳ Κυριακῇ, ἔμεινεν προσευχομένη καὶ τῶν θείων καὶ ἀχράντων μεταλαβοῦσα μυστηρίων· καὶ τελείως πληροφορηθεῖσα, τῇ ἐπιφωσκούσῃ δευτέρᾳ προσκαλεσαμένη τοὺς Ἀδελφοὺς ἐνώπιον τοῦ Ὁσίου, εἶπεν πρὸς αὐτόν· Εἰρήνη σοι, τέκνον, ἀπὸ τοῦ ἐκλεξαμένου σε Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ σωτήρος ἡμῶν, αὐτὸς ὃν ἠγάπησας υἱὸν τοῦ Θεοῦ στηρίξαι σε ἐν τῷ τόπῳ σου, καὶ φυλάξαι σε ἐν τῇ ἀμωμήτῳ αὐτοῦ πίστει ἑδραῖον καὶ ἀμετακίνητον· ἰδέτωσάν σου οἱ ὀφθαλμοὶ πλήρεις χάριτος τὸν τόπον σου, καὶ φυτεῦσαί σοι Κύριος φυτὰ ἐκλεκτὰ, μαθητεύοντάς σοι ἐν ἁγνότητι καὶ εἰλικρινείᾳ· τοὺς ἀπελθόντας μὴ κλαῖε, ἰδοὺ γὰρ καὶ μητὴρ αὐτῶν ἐγὼ καταδιώκω ὀπίσω αὐτῶν· ἐνισχυσάτω Κύριος τοὺς ὑπολειφθέτας καὶ πληθυνθείησαν ἑὼς ἂν ἔλθῃ Κύριος ἀποκαταστῆσαι τὰ πάντα· ἐμεγαλύνθη μου ψυχὴ ἐν γυναιξὶν, ὅτι ἀσκανδάλιστον καὶ τέλειον τῷ Κυρίῳ παρατίθημί σε πορευομένη· εὐλογημένη ἐν τῇ ῥίζῃ φυή σου, καὶ οἱ βλαστοὶ τῶν ἔν σοι καρπῶν εὐθαλεῖς· τελεσφορηθῶσι δὲ ἐν πᾶσι καὶ οἱ καρποὶ εἰς εὐφροσύνην καὶ ἀγαλλίασιν. Ἐν ταῖς ἡμέραις μου οὐκ ἐπῄνεσά σε, φοβουμένη διότι μέγα πτῶμά ἐστι τοῦ ὑψηλοφρονεῖν.

Νῦν οὖν ἄκουσόν μου, τέκνον, ὸν ἐτίμησεν παρά σου τιμηθεὶς δεσπότης σου Χριστὸς Θεὸς ἡμῶν, καὶ μνήμην ποιοῦ διαπαντὸς ἐν τῇ προσευχῇ σου τῆς μητρὸς, ὅπως εὕρω τὸ μέγα ἔλεος· ἱκέτευε ὑπὲρ ἐμοῦ τὴν ἁγίαν ἔνδοξον ἀειπαρθένον μητέρα τοῦ Κυρίου, ἀφέσεως τυχεῖν με τῶν μέχρι τῆς σήμερον ἡμέρας [ἁμαρτιῶν, ὅτι ἐγὼ] ὑπὲρ τῆς σῆς σωτηρίας τὴν ἐνεργὸν προσευχὴν τῷ Θεῷ προσέφερον· δός μοι καὶ σὺ χάριν ἀντὶ τῆς χάριτος, καὶ τὰς ὑπέρ ἐμοῦ πρόσαγε αὐτῷ πάντοτε δεήσεις. Μὴ λυποῦ δι᾽ ἐμὲ, ἀλλὰ μᾶλλον χαῖρε, διότι πεπληροφορημένη ἀπέρχομαι, καὶ ἀγαλλιοῦσα ἐπὶ τῇ θεαρέστῳ σου πολιτείᾳ, καὶ τῇ παρὰ τοῦ Χριστοῦ δεδωρημενῃ σοι σωτηρίᾳ. Ἐν πάσῃ λειτουργίᾳ καὶ ἀπέναντι παντὸς θυσιαστηρίου, μετὰ θυμιάματος ἀκαταπαύστου, ὑπὸ τῆς ὑπομονῆς σου δάκρυα προσέφερον τῷ, Θεῷ, καὶ εἰς πάντα οἶκον ἅγιον πορευομένη συχνῶς, ἐκτενῶς ἐδεόμην τῶν ἁγίων Μαρτύρων Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν ὑπερασπίσαι σου καὶ ἀντιλάβεσθαι. Πάντα ὅσιον ἄνδρα ἐτίμησα, συλήσασά σοι προσευχἀς· καὶ οἱ πόνοι μου καὶ οἱ μόχθοι καρποὶ εὐπρόσδεκτοι ἀνηνέχθησαν τῷ πάντων ἐπόπτῃ Κυρίῳ ἐπὶ τῇ τελειώσει σου. Εἶδον μεγάλα ἔν σοι, ὧν οὐκ ἔστιν ἄριθμος· ἀλλ᾽ οὐκ ἐβουλήθην μέχρι τοῦ νῦν τι περὶ τούτων εἰπεῖν πρός σε, ἵνα μὴ θαῤῥήσῃς σεαυτῷ, καὶ μὴ τῷ δεδῳκότι Θεῷ τὴν εὐχαριστίαν ἀναπέμψῃς, τῷ δυναμένῳ καὶ μειζόνων σε ἀγαθῶν καταξιῶσαι.

Τὸ ὠτίον μου ὑπερεκορέσθη τῆς σοφίας, ἥς ἕλαβες παρὰ Θεοῦ, ἀπαίδευτος κατὰ τὸν κόσμον γενόμενος· στέφανος καυχήσεως ὑπερεπλάκη τῇ κεφαλῇ σου διὰ χειρὸς κραταίας καὶ ὑψηλῆς, τῆς ἐπιθησάσες σοι αἴνεσιν καὶ εὐπρέπειαν.Ὅσα ἠθέλησαν εἶδον ἔν σοι, καὶ ὑπὲρ ἤθελον· ἀπέδρα ὀδύνη καὶ λύπη καὶ στεναγμὸς, ὅτι οὔκ εἰς κενὸν ἔδραμον, οὔτε εἰς κενὸν ἐκοπίασα. Μή σε λυπήθωσαν, τέκνον, λοιδορίαι παρακαλῶ, δὴ ἀγανάκτει ἐπὶ ἀπιστίᾳ τινῶν· ἄλλα πάντων ὑπερεύχου διὰ τὸν υἱὸν, τοῦ Θεοῦ, τὸν διὰ τὴν ἄμετρον αὐτοῦ φιλανθρωπίαν εἰς τοιαύτην ἐλάσαντα ταπείνωσιν, καὶ λέγοντα περὶ τῶν σταυρωσάντων αὐτόν· Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσιν. Αἳ πτέρυγές μου ἐφύησαν πρὸς τὴν οὐράνιον ἄνοδον, καθὼς καί σε τεθέαμαι ἀναβάντα, ὅτε τὴν ὀπτασίαν εἶδον ὄντος σου νηπίου. Παρατίθημί σε οὖν τῷ Κυρίῳ τῆς δόξης, ὃν ἠγάπησας ἀγαπηθεὶς ὑπ᾽ αὐτοῦ, ἵνα αὐτὸς φιλάνθρωπος, ᾧ συνεσταυρώθης, ἀσκανδάλιστόν σε διατηρήσῃ, ὄτι οὐκ ἔγνως κόσμον δι᾽ αὐτὸν, οὐ δὲ τὰ ἐν τῷ κόσμῳ· αὐτοῦ τὸ ἔλεος ἐξήτησας, τὸ κρεῖττον ὑπὲρ ζωὰς, καὶ πατέρα καὶ μητέρα οὐκ ἐγνώρισας, γὰρ Δημιουργός σου πατὴρ καὶ μητὴρ καὶ γένος ἐστὶ σὺν πᾶσι τοῖς ἡγιασμένοις πίστει τῇ εἰς αὐτόν.

Τῶν πτωχῶν μνημόνευε, ὅτι πτωχὸς γἐγονας ἐν τῷ κόσμῳ τῶν θλιβομένων ὡς καὶ αὐτὸς συνκακουχούμενος τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ· τῆς φιλοξενίας μὴ ἐπιλανθάνου, ὅτι ξένος γέγονας τῶν ἰδίων· τοῖς συμμένουσι συμπάθησον ἐν ὀλιγοψυχίᾳ πνεύματος οὖσι, καὶ μακροθύμει, ὅτι πάροικοί ἐσμεν ἐν τῇ γῇ πάντες, καὶ οὐκ ἀπολεῖται ὑπομονὴ τῶν πενήτων εἰς τὸν αἰῶνα· σοφρόνει, ὅτι ταπεινοφροσύνη τὸν θάνατὸν ἐν ίκησεν· ἐλεήμων ἀεὶ γίνου, ὅτι ἐλεημοσύνη ἐκ θανάτῳ ῥύεται· γίνου φρόνιμος οἰκονόμος καὶ τὸν ἄφθορον Δεσπότην μιμοῦ· σύν σοι ἀλήθεια πάντοτε συνέστω σοι· γίνου ὀρφανοῖς πατὴρ καὶ ἀντὶ ἀνδρὸς τῇ μητέρι αὐτῶν, τοῖς ταπεινοῖς συναπαγόμενος, καὶ ἀνεπαισχύντως καὶ ἀπροσωπολήπτως ἀποδεχόμενος, ὡς εἴωθας ἀεὶ ποιεῖν, τὸν Δεσπότην σου καὶ ἐν τούτῳ μιμούμενος· μνείαν ἀεὶ ποιοῦ ἐν τῇ πρὸς Θεόν σου δεήσει τοῦ κόσμου παντός· ὑπερεύχου δὲ καὶ τῆς πόλεώς σου ἐν ᾗ ἐγεννήθης καὶ τῶν ἐν αὐτῇ, κᾂν ἄπολις γέγονας διὰ Χριστὸν, συμπολίτης γενόμενος τῶν Ἁγίων, καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ σκληροκαρδίους συγγνώμην πάρεχε διὰ τοὺς ἐπ᾽ αὐτῇ φιλοχρίστους· μὴ ἐπιλάθῃ τοῦ γενομένου σοι πνευματίκου πατρὸς τοῦ ἐν ὁσίοις Ἰωάννου, οὗ μνήμη ἐπ᾽ εὐλογίας, ὅτι ὑπερηγάπησέν σε· ἀνάπαυε δὲ καὶ Ἰωάννην τὸν σαρκικὸν πατέρα σου, καὶ μητρὸς ὠδῖνας θεράπευσον πρὸς Κύριον.

Ταῦτα καὶ ἕτερα πλεῖστα εἰποῦσα πρὸς τὸν Ἅγιον, ἐπάρασα εἰς ὕψος τὰς χεῖρας, μετὰ χύσεως δακρύων καὶ φόβου προσηύξατο, λέγουσα· Χριστὲ Θεὸς, ἐλπὶς πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς, διὰ πολλὴν φιλανθρωπίαν παρασχόμενος ἡμῖν τὴν ζωὴν διὰ τοῦ ζοωποιοῦ σταυροῦ, Κύριε τοῦ ἐλέους, Θεὸς τῶν ταπεινῶν, προσδεξάμενος τὴν πόρνην καὶ δικαιώσας τὸν τελώνην, εἰς ὅν ἤλπισαν Μάρθα καὶ Μαρία καὶ ἐζώθησαν, εἰσάκουσόν μου τῆς ἀμαρτολοῦ καὶ ταπεινῆς, οἶδα γὰρ ὅτι οὔκ εἰμι ἀξία στὴναι ἐνώπιον τῆς δόξης σου ἀπὸ πλήθους τῶν ἁμαρτιῶν μου· ἀλλὰ διὰ τὴν ἀγαθότητά σου τοῦ καλέσαντος τοὺς ἁμαρτολοὺς εἰς μετάνοιαν, τεθάῤῥηκα καὶ διαπετᾶσαι τὰς χεῖράς μου, καὶ ἰδεῖν καὶ ἀτενίσαι εἰς τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ τετόλμηκα, τῇ ζωτηρίῳ μεταλήψει τοῦ ζωοπιοῦ σώματος καὶ αἵματος πιστεύουσα ζωθῆναι τῇ δεδωρήμενῃ ἡμῖν παρά σου εἰς συγχώρησιν παραπτωμάτων, ὅπως ἀφέλεις τὰς ἀνομίας μου καὶ τὰς ἁμαρτίας μου περικαθαρεῖς. Σὺ οὖν Κύριε, πάντων δεσπότης, διατήρησον τὸν ἐν τῷ ὀνόματί σου παρά σου ἐσφραγισμένον ἀπὸ κοιλίας τῆς ἐμῆς ἀναξιότητος, ὅτι σε ἠγάπησεν καὶ διά σε τοῦ κόσμου ἐξενώθη· ἕστω ἀγάπη σου εἰς αὐτόν· ῥῦσαι αὐτὸν ἀπὸ τοῦ διαβόλου καὶ τῶν παγίδων αὐτοῦ, καὶ μὴ εἰσηνέγκῃς αὐτὸν ἕτι εἰς πειρασμόν· διάσωσον αὐτὸν ἐκ τοῦ πελάγους τούτου καλὸς κυβερνήτης τῶν πεποιθότων ἐπί σοι, ὅτι πάντα κατέλιπεν, καὶ ἦρεν τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἠκολούθησεν τῇ σῇ φιλανθρωπίᾳ, συνετισθῆναι θέλων τὰς ἐντολάς σου· σὺ Δέσποτα, δέδωκάς μοι αὐτὸν, καὶ ἀπέδωκα ἐγὼ προσφορὰν ἐνώπιόν σου εὐχάριστον, ὃν τέλειον καὶ εὐχάριστόν σοι γενέσθαι καταξίωσον, καὶ σῶσον μετὰ πάντων τῶν Ἁγίων σου, ὅτι εἴς σε τὰς ἐλπίδας ἔχομεν, καί σοι τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τὸν αἰώνων. Ἀμήν

Ταῦτα προσευξαμένη, ἐστράφη πρὸς τὸν Ἅγιον, ἦν δὲ τὸ πρόσωπον αὐτῆς δεδοξασμένον ἀπὸ χάριτος Πνεύματος ἁγίου, καὶ εἶπεν πρὸς αὐτόν· Ἰδοὺ ἡμέρα παρέστηκεν τῆς πρὸς Κύριον ἑκδημίας μου· ἀλλὰ γνώρισόν μοι, τέκνον, ποῦ καταθήσεις τὸ ταπεινόν μου σῶμα, οὔπου ὑπάρχοντος μνημείου ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ. Ἔφη δὲ Συμεών· Ἵλεώς σοι, [Κύριος] μῆτερ, ἐν τῷ τέως μὴ ἔστω σοι τοῦτο· πλὴν ἐλαλήσαμεν πολλάκις περὶ τοῦτο ἑγώ τε καὶ οἱ ἀδελφοί μου, καὶ ποιοῦμέν σοι τόπον ἁγιάσματος καὶ κατατιθέμεθά σε έκεῖ. Ἔφη δὲ Μακαρία· Ἐμοὶ τὸ ζῶμα τοῦτο φορτίον ἐστὶ δυσβάστακτον, ἔσομαι οὖν ἠλεημένη καὶ ἐλαφρυνομένη ἐν τῷ εἰσακοῦσαι τὸν Θεὸν τῆς δεήσεώς μου τῷ συνταφῆναί με τοῖς ξένοις ἐν τῷ πανδέκτω Δάφνης, ἔνθα κατελογίσθη, καὶ κοινωνὸς τῆς ἐκείνων ταφῆς γέγονεν μακάριος καὶ ἅγιος Θωμᾶς, δοξασθεὶς μετὰ τρίτην ἡμέραν ἐν θαύματι, μὴ καταδεξάμενος συνεῖναι τοῖς κατ᾽ ἐμὲ ἁμαρτολοῖς, ἀλλ᾽ εἰσαχθεὶς μετὰ πλείστης τιμῆς ἐν τῇ μεγάλῃ τῶν Ἀντιοχέων πόλει. Ἐγὼ. οὖν κήδομαι τῆς τοῦ τόπου εὐλογίας διὰ τὴν εὐχὴν ἐκείνου καὶ τῶν Ἀδελφῶν μου τῶν ἐκεῖ ῥιπτομένων, ὧν ἀναξία οὖσα ἐκ τῆς ὑγρασίας αὐτῶν πιανθῆναι τὰ ὀστᾶ μου, προσεύχομαι, ὅπως τὴν σωτηρίαν καρπώσομαι διὰ τῆς αὐτῶν ἐπισκοπῆς. Ἀλλὰ παράθου με τῷ Κυρίῳ, τέκνον, ἵνα δεκτά μου τὰ θελήματα εὕρω.

Ἐπὶ τούτοις σκυθραπάσας Συμεὼν καὶ περίλυπος σφόδρα γενόμενος, οὐκ ἀπεδέχετο τοὺς τοιούτους αὐτῆς λόγους· προσφόροις δὲ ῥήμασιν τῆς τοιαύτης προθέσεως ἀποσχέσθαι αὐτὴν παρεκάλει, διότι οὐκ ἤθελεν αὐτὴν ἔξω εἶναι τῆς αὐτοῦ σκηνῆς, καὶ μάλιστα εἰδὼς αὐτῆς τὸ ἐξ ἀρχῆς θεοσεβὲς. Μόλις οὖν πρὸς μικρὸν κρεμῆσασα τοῦ μὴ ἐπιπλέον λυπῆσαι αὐτὸν, καὶ τὰς χεῖρας πάλιν διαπετάσασα, τὴν ἱκεσίαν ἐποιεῖ το πρὸς τὸν Θεὸν, ἐν θελείᾳ παραθέσει, φυλάξαι αὐτῆς τὸ ἀρνίον σὺν τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς καὶ πάσαις ψυχαῖς χριστιαναῖς, μάλιστα ταῖς εὐχαριστούσαις τῷ Θεῷ· κυβερνῆσαι δὲ κατὰ τὸ θέλημα αὐτοῦ καὶ τὰ τῆς ταφῆς, πρὸς τὸ ἐσπουδασμένον αὐτῇ καὶ περιπόθητον, ὧστε μὴ στερηθῆναι αὐτὴν τοῦ μισθοῦ τῶν ἐκρεριμμένων ὡσεὶ νεκρὸς ἐβδελυγμένος.

Ταῦτα εὐξαμένη, καταλαβεῖν ἠπείγετο τὸ λεγόμενον Τιβερίνου χώριον ἀπὸ ζημείων τριῶν, τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου τηνικαῦτα συνάξεως ἐπιτελουμένης. Εὐλόγησε δὲ τὸν Δίκαιον καὶ τοὺς᾽ Αδελφοὺς καὶ τὴν μονὴν, εἰποῦσα · Ὅτι οὐκ οἶδα, εἰ ὄψομαι ὑμᾶς λοιπὸν ἐν σαρκί· καὶ κλίνασα τὴν κεφαλὴν, καὶ τὴν εὐχὴν αὐτῆς εἰς ἐφόδιον κομισαμένη, κατήρχετο ἐν τῷ προλεχθέντι Τιβερίνου χωρίῳ· ἦγεν γὰρ αὐτὴν ἄγων ἐπὶ τὸ προκείμενον. Εἰσελθοῦσα οὖν ἐν τῷ προλεχθέντι σεβασμίῳ οἴκῳ τοῦ ἁγίου ἐνδόξου καὶ Προδρόμου τοῦ βαπτιστοῦ Ἰωάννου, καὶ τὴν εὐχὴν αὐτῆς ἐπιτελέσασα, εὐχσθέως ὑποστρέψαι ἐπὶ τὴν μονὴν οὐκ ἠδυνήθη· παραχρῆμα γὰρ ἐμαλακίσθη, μηδαμῶς ἔτι δυνηθεῖσα βαδήισαι. Οἱ δὲ ἐντόπιοι τιμῶντες αὐτὴν, ἠξίουν καὶ παραβιάζοντο μεῖναι παρ᾽ αὐτοῖς καὶ ἀναπαύσασθαι ἐκ τοῦ κόπου· καὶ εἴξασα τῇ παρακλῆσει αὐτῶν, ἔμεινεν ἐκεῖ τὴν ἡμέραν ἐκείνην, οὖσαν δευτέραν.

Τῇ δὲ τρίτῃ σφοδρότερον ἐνοχλουμένη ἐξέτεινε τὴν ὑπὲρ τοῦ Ὁσίου προσευχὴν, ἄνω μετεωρίσασα ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ Θαυμαστὸν, ἐπιθύμει γαρ τὸν τοῦ Θεοῦ δοῦλον πάλιν ἰδεῖν. Καὶ ἔστι θαυμάσαι, πῶς οὐδεὶς τῶν τόσε παρόντων συνῆκεν ἐκδραμεῖν καὶ ἀπαγγεῖλαι τοῖς τῆς μονῆς τὸ συμβᾶν τῇ μακαρίᾳ Μάρθῃ· τοῦτο δὲ κατ᾽ οἰκονομίαν τοῦ Θεοῦ γέγονεν, τοῦ ποιοῦντος τὸ θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτὸν καὶ τῆς δεῆσεως αὐτῶν εἰσακούοντος, ἵνα περὶ τῆς ταφῆς αὐτῆς προαφηγκμένοι σκοπὸς καὶ ἐπιθυμία πληρωθῇ, διὸ καὶ ἀπέκρυψεν ἀπὸ τοῦ δούλου αὐτοῦ τοῦτο. Νομίζοντες οὖν τινες φιλάνθρωπόν τι καὶ ἀγαθὸν ποιεῖν, ἐπιβιβάσαντες αὐτὴν ἐπὶ κτήνους, τετράδος ἐπιφωσκούσης, ἀπήγαγον ἐν Δάφνῃ καὶ ἀνέκλιναν, εἰς ὃν ἐκ πόλλου χρόνου κατέμεινεν εὐλολημένον αὐτῆς οἶκον. Βραχείας δὲ ὥρας διαδραμούσης ἀνατείνασα τὰς χεῖρας καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς πρὸς τὸν Θεὸν, καὶ ὕμνους εὐχαριστηρίους αὐτῷ μετὰ δακρύων ἀναπέμψασα καὶ εἰποῦσα· Εἰς χεῖράς σου, Κύριε, παραθήσομαι τὸ πνεῦμά μου· ἐν εἰρήνῃ τὴν ψυχὴν παρέδωκεν ἐν ταῖς τῶν ἁγίων Ἀγγέλων χερσὶ, μηνὶ Ιουλίῳ πέμπτη.

[19] Dies erat Dominica, cum isthæc narraret; ac perseverans diutius in oratione, sacrosancta immaculataque suscepit mysteria; & omnino certior facta est obitus sui. [Convocatis Fratribus, multa fausta precatur:] Illucescente autem feria secunda coëgit Fratres in præsentia Sancti; cui & dixit: Pax tibi, fili, ab illo, qui te elegit, Christo Deo ac salvatore nostro; ipse, quem dilexisti, filius Dei confirmet te in loco tuo, & conservet in fide sua immaculata stabilem & moveri nescium: videant oculi tui, pleni gratia, locum tuum: & producat tibi Dominus germina electa, discipulos in puritate ac sinceritate tibi subditos: si qui decesserint, hos noli deflere; ecce enim ego quoque mater eorum pone sequor: confortet Dominus derelictos & multiplicentur, quo ad veniat qui restituet universa. Magnificata sum inter mulieres, quod abitura hinc, te, nulli scandalo futurum ac perfectum, Domino commendem. Benedicta sit in radice plantatio tua, & germina fructuum tuorum florida; producantur autem in omnibus fructus in lætitiam & exultationem. Dum vitam hucusque egi, numquam laudavi te, timore præpedita; quoniam graviter labitur, quisquis superbia effertur.

[20] Nunc igitur audi me, fili, quem honoravit, qui honoratus est a te, Dominus tuus Christus Deus noster. [reposcit preces filii pro se,] Memento semper Matris tuæ inter precandum, ut consequar misericordiam magnam; supplex pro me ad sanctam, gloriosam, perpetuaque virginitate decoram, Matrem Domini Mariam, ut remissionem obtineam omnium, quæ in hanc usque diem commisi, peccatorum: quoniam ego non destiti efficaces pro salute tua preces offerre Deo. Pro gratia mihi redde gratiam, & precibus pro me vicissim Deum semper interpella. Ne doleas mea causa, sed gaudeas potius: quia certa de salute ac secura decedo, exultans propter conversationem tuam plane divinam & propter salutem a Christo tibi confirmatam. In quolibet Sacrificio Missæ, ante quodvis altare lacrymas cum thymiamate, sine cessatione incenso pro perseverantia tua, [propositis quæ ipsi præstitit, beneficiis.] Deo immolavi: quamlibet sacram ædem frequentans, imploravi precibus intensis opem Sanctorum Christi Martyrum, ut tutarentur te & manum adjutricem porrigerent. Viros sanctos honoravi omnes, eorum tibi preces deposcens; quibus curæ laboresque mei, fructus pergrati Deo omnium inspectori, ad incrementum perfectionis tuæ oblati fuerunt. Vidi etiam præclara multa in te, nullo numero exprimenda; verum usque in præsens tempus ea nolui coram te commemorare, ne plus justo fisus tibi, gratias muneratori Deo, qui amplioribus etiam donis dignari te potest, minus frequentes persolveres.

[21] Perbene oppleta est auris mea sapientia, quam accepisti a Deo, cum indoctus esses quoad seculum. Corona gloriæ, capiti tuo, [monet ut injurias patienter ferat] plexa est manu potente ac sublimi, quæ coronavit te laude ac decore. Quæcumque volui, vidi in te; & supra quam volui, Aufugit dolor & luctus & gemitus, quoniam non in vanum cucurri aut laboravi. Hortor, fili, ut ne convitia dolorem tibi inurant, neve indigneris propter infidelitatem quorumdam: verum pro omnibus ora propter Filium Dei, qui propter infinitam suam benignitatem ad talem se depressit humilitatem, [exemplo Christi.] quique de illis ipsis, a quibus confixus erat cruci, dicebat: Pater dimitte illis, non enim sciunt, quid faciunt. [Luc. 25, 34.] Enatæ sunt alæ meæ, quibus cælum conscendam, quemadmodum te pridem, adhuc infantem, eodem subvectum in oblata mihi visione conspexi. Commendo te igitur Domino gloriæ, quem dilexisti reciproco amore, ut ipse, hominum amator, quo cum confixus cruci es, a scandalo te conservet; quia ipsius causa tu mundum ignorasti & ea quæ in mundo sunt: ipsius misericordiam quæsivisti, meliorem super vitas; & patrem matremque non cognovisti; mundi quippe Fabricator, pater tuus & mater & genus est, cum omnibus qui per fidem in ipsum sanctificati sunt.

[22] Memento egenorum, quoniam egenus factus es in hoc mundo, qui in dolore & afflictione sunt; [Hortatur ad varias virtutes,] quemadmodum & tu cum crucifixo Christo in angustiis & vexationibus versaris. Hospitalitatis nolito oblivisci, quoniam extorris domo tua rebusque factus es. Illos, qui pusillanimo sunt corde, miserare & esto longanimis, quoniam advenæ, sumus in terra omnes, & non peribit patientia pauperum in æternum. Humiliter demisseque de te senti, quoniam animi submissio ac modestia vicit mortem. Semper esto misericors, quoniam eleemosyna liberat a morte. Esto prudens dispensator, & expertem corruptionis Dominum imitare, cujus veritas ubique te comitetur. Orphanis esto pater, & matri eorum loco mariti; cum humilibus humiliter te gerens & citra pudorem aut personarum acceptionem omnes excipiens, uti semper consuesti; etiam in hoc Dominum tuum imitans. Esto memor in precibus, [& ut oret pro omnibus.] quas ad Deum dirigis, orbis universi; ac præcipue urbis, in qua natus es, & incolarum ejus; quamvis ipse extorris factus sis, Christi causa, concivis Sanctorum; & si qui istic duro sunt corde, da veniam propter alios, qui ibidem sunt, amatores Christi. Numquam animo tuo excidat, qui Pater tibi fuit spiritualis, S. Joannes, cujus memoria est in benedictione; quoniam dilexit te plurimum. Demum satagito quoque, ut pater tuus secundum carnem Joannes requie fruatur sempiterna, & leniantur dolores matris tuæ apud Dominum.

[23] His aliisque pluribus Sanctum allocuta, sustulit ad cælum, manus lacrymisque diffluens cum timore precata est, dicens: Christe Domine, spes omnium finium terræ, qui propter multam bonitatem tuam reparasti per Crucem vivificam vitam nostram; misericordiarum Domine, [& ipsa denique pro se] Deus humilium, qui excepisti meretricem & justificasti sedentem in telonio, in quem speraverunt Martha ac a Maria, & salutem consecutæ sunt; exaudi me peccatricem & humilem: novi quippe indignam me, quæ consistam sistam in conspectu gloriosæ Majestatis tuæ a multitudine peccatorum meorum: verumtamen propter bonitatem tuam vocantis etiam peccatores ad pœnitentiam, ausa sum extendere manus meas oculosque levatos intendere in altitudinem cæli; credens firmiter salvandam me per salutarem vivificantis Corporis Sanguinisque tui perceptionem, concessam nobis a te in remissionem delictorum, ut iniquitates meas tolleres & a peccatis meis me mundares. Tu igitur, Domine, Dominator omnium, custodi illum, [& filio orat.] qui ex utero meo indignæ mulieris in nomine tuo confirmatus a te est, quoniam dilexit te, & propter nomen tuum, relicto seculo, hospitem in terris agit; adsit ipsi caritas tua, eripe ipsum ex laqueis diaboli, & ne inducas deinceps in tentationem. Salvum fac ipsum ex pelago mundi hujus, qui gubernas dexterrime confidentes in te; quoniam reliquit omnia, & tulit crucem suam, & secutus est te benignum Dominum, volens instrui mandatis tuis. Tu, Domine, dedisti ipsum mihi, & ego reddidi, oblationem in conspectu tuo gratiam: dignare illum gratia tua, ut perfectus acceptusque fiat tibi, & salvum fac cum omnibus Sanctis tuis; quoniam in te speramus & gloriam tribuimus tibi, nunc & semper & in secula seculorum. Amen.

[24] Postquam hunc in modum, orasset, reversa est ad Sanctum, [De loco sepulturæ solicita,] tota facie per gratiam sancti Spiritus gloriosa, dixitque; Ecce pro foribus adest dies, quo ad Dominum migro. Verum indices mihi velim, fili mi, ubi conditurus sis humile corpus meum, cum nondum uspiam monumentum sit in loco hoc. Respondit Symeon: Misericors tibi sit Dominus, mater, huc usque non erit hoc tibi. Verumtamen, locuti sumus sæpenumero ego & Fratres mei hac super re; paramus tibi locum sanctificatum, ubi condenda es. Dixit Beata: Corpusculum hoc, onus mihi est portatu difficile: in hoc igitur credam quod misericordiam consecutura sim & exaudita sit oratio mea, si in communi Daphnes cœmeterio cum peregrinis tumulari merear: quos inter connumeratus etiam B. Thomas, b sepulturā cum ipsis ibidem sortitus est; [petit cum peregrinis sepeliri:] qui elapso triduo gloriam suam per miraculum testatus, non tulit se peccatoribus, qualis ego sum, passim jacentibus permixtum esse, & magnam Antiochiam cum summa gloria illatus est. Movet me igitur benedictio, quæ loco huic propter illius Sancti Fratrumque meorum preces adhærescit; quos ego, indigna cum sim, ut ossa mea illorum contacta uligine pinguescant, oro ac deprecor, ut salutis meæ fructum feram per visitationem illorum. Verum commenda me, fili, Domino, ut inveniatur accepta voluntas mea.

[25] [quod ægre forente filio,] Accidebant hæc Symeoni perquam molesta, & contristatus admodum non admittebat ejuscemodi sermonem; sed pluribus verbis usus est ut a tali proposito dimoveri se sineret, eo quod nollet ipsam extra domicilium suum condi alicubi, probe gnarus quam pie a pueritia semper vixisset. Hinc illa vix paululum suspensa, ne lugenti filio augeret luctum, extulit manus denuo sursum, supplicans Deo cum sui resignatione perfecta, ut custodiret agnum c suum cum Discipulis cunctisque Christianis, maxime illis qui cum gratitudine Dei munera agnoscunt; [resignat se voluntati divinæ.] disponeretque pro arbitrio de sepultura sua, secundum quod ipsa semper desideraverat, dummodo ne privaretur mercede eorum qui ut execrabile cadaver temere abjiciuntur.

[26] [Tendit in ædem S. Ioannis Bapt.] Ad hunc modum precata, festinabat animo pervenire in vicum d Tiberinum milliaribus tribus dissitum, ubi Sancti ac gloriosi Prodromi Joannis Baptistæ e festivitas celebrata fuerat. Bene autem, precata Justo & Fratribus & monasterio, dicens: Nescio sane, utrum vos in carne revisura sim: inclinavit caput, secumque pro viatico orationes comportans, descendit in præmemoratum vicum Tiberinum: ducebat quippe illam spiritus ad illud, quod agendum inftabat. Ingressa igitur sacram, quam diximus, sancti ac gloriosi Prodromi Joannis Baptistæ f ædem, precandique officio perfuncta, labascentibus ilico viribus gradiendi facultate destituta, [ubi precata, laborare incipit,] reverti ad monasterium nequivit. At loci incolæ, ipsam venerantes, rogarunt atque adeo coëgerunt manere istic apud se dum ex defatigatione respiraret: cedensque hortationi eorum, mansit ibi illa die, quæ erat feria secunda.

[27] Feria autem tertia cum graviori infirmitate teneretur, orationem pro S. Symeone diutius extendit, elevato versus Montem-mirabilem animo, inflammata desiderio famulum Dei iterum spectandi. Id vero imprimis hic mirandum est, quomodo ex præsentibus nulli in mentem venerit ad monasterium currere & monachis nuntiare, quid B. Marthæ accidisset. Verum illud disponentis Dei fuit, qui facit voluntatem metuentium se & preces eorum exaudit, ut desiderium illius, quo ad illa quæ supra de sepultura narravimus, compleretur: eademque de causa hæc famulum suum celavit. [& domum relata] Existimantes igitur aliqui, rem bonam ac humanitate plenam se Meditari, levarunt ipsam in jumentum, & quarta illucescente feria, avexerunt in Daphnen, reposueruntque in domo illa benedicta, in qua jam a multo tempore habitabat. Intercesserunt horæ pauculæ, cum extensis manibus oculisque ad Deum, oblatisque inter uberes lacrymas gratitudinis hymnis, dicens, In manus tuus Domine, commendabo spiritum meum; [pie obit 5 Iulii.] tradidit in pace animam in manus sanctorum Angelorum, mensis Julii die quinta. g

ANNOTATA.

a Ecce ut etiam hic, ex communi Græcorum sensu, in Lucæ Euangelio Mulier peccatrix distinguatur a Maria sorore Marthæ, a qua supra etiam Magdalenam videtur distinguere.

b Meminit S. Thomæ hujus etiam Euagrius Hist. Ecclesiasticæ lib. 4 Cap. 34. Et nos de ipso altera post hanc Vita agimus.

c Agni nomine (nisi lateat σφάλμα) videtur intelligere suum filium Symeonem.

d De regione Tiberina etiam fit mentio in Vita superiore num.13, ubi dicitur vicinæ Seleuciæ subjecta: & rursum alibi agitur de Balneo Tiberino.

e S. Joannis Bapt. Nativitas a Græcis æque ac Latinis celeberrime agitur 24. Iunii; & quamvis libri rituales Græcorum nullam faciant mentionem Octavæ, neque hujus neque alterius ullius festi; credibile est tamen in propria cujusque Sancti ecclesia ritum illum antiquißimum obtinuisse etiam in Asia, & sic immediate post Octavam advenisset illuc S. Martha.

f Aliud hoc templum Sancti Præcursoris necessario fuerit, quam illud, de quo frequens Memoria Cap. 1 Vitæ præcedentis; ubi apparente Sancto conceptionem Symeonis, aliaque didicit. Mirum vero est quantus in Oriente cultus fuerit S. Ioannis Baptistæ aris, templisque monasteriis paßim illi extructis dicatisque probatus. Certe in una Constantinopoli templa, præter monasteria quibusdam adjuncta, quindecim enumerat Dominus du Cange sua in Constantinopoli Christiana.

g Dies 5 Iulii concurrens cum feria indicat annum Christi. 551 ubi supra dictum.

CAPUT IV.
Corporis depositio & Translatio, concursus populi, miracula.

Συνελθόντες οἱ τῆς Δάφνης οἰκήτορες σὺν παντὶ τῷ κλήρῳ καὶ κηδεύσαντες αὐτὴν, καθὼς ἐνετείλατο, ἐν τοῖς ἱματίοις οἷς ἐφόρει κατελθοῦσα ἐκ τοῦ ὄρους τοῦ Θαυμαστοῦ, ἐντυλίξαντες ταῖς σινδόσιν, ἐν αἷς τοὺς βαπτιζομένους παῖδας πολλάκις ἐπιδιδοῦσα δεχθῆναι παρασκεύαζεν, οὕτω γὰρ ἐνταφιασθῆναι ηὔχετο· προέπεμψαν δὲ αὐτὴν ἐν ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ κατέθεντο αὐτὴν ἐν τῷ τάφῳ τῶν ξένων, εἰς τὸν τόπον τὸν λεγόμενον Ἐλεφαντῶνα ἔνθα καὶ τὸν ὅσιον μόναχον Θωμᾶν πρώη κατέθεντο, ὡς ἤδη λέλεκται. Ἔμεινεν δὲ ἐκεῖ τὸ λείψανον τῆς Μακαρίας τὴν τετράδα καὶ τὴν πέμπτην καὶ τὴν παρασκεύην· Τότε τοῦ Θεοῦ δούλος Συμεῶν ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς θεωρεῖ λείψανον δικαίου ἔντος τῆς καμασινῆς αὐτοῦ μηλωτῆς ἐκ δεξιῶν ἐπικρεμάμενον αὐτῷ, καὶ ὅτι τὴν δεξιὰν ἐκτείνας χεῖρα, καὶ τρίτον ἁψάμενος, τῆς ἐξ αὐτοῦ εὐλογίας ἀντελάβετο. Καὶ καλέσας τινὰς τῶν Ἀδελφῶν, εἶπεν πρὸς αὐτούς· Κυρία μου μεγάλη ἐκοιμήθη. Ἀποκριθεὶς δὲ Παῦλός τις τῶν Ἀδελφῶν, εἶπεν· Ἀξίωσον, Πάτερ, ἐπιτρέψαι ἡμῖν λατομῆσαι καὶ ἑτοιμᾶσαι θέσιν εἰς λόγον αὐτῆς, ὅπου σοί ἐστιν εὐάρεστον.

Τούτων λαλουμένων, παρεγένετό τις ἄγαροικος, φάσκων, τὴν ὄντως μακαρίαν Μάρθαν κεκοιμῆσθαι· ἦν δὲ ὥρα ὀγδόη τῆς παρασκευῆς. Εὐθέως οὖν ἐπέτρεψε Ἅγιος Θεοφίλῳ τῷ μοναχῷ λαβεῖν ἐκ τῶν παρόντων ὄχλων τοὺς δυναμένους βαστάσαι, καὶ ἀπελθεῖν ἐν Δάφνῃ, καὶ τὸ τίμιον αὐτῆς λείψανον ἀγαγεῖν. Ἐκ Θεοῦ δὲ προνοίας Ἐπιφάνιός τις, ὁρμώμενος ἀπὸ τοῦ Καρανδαμᾶ χωρίου, κατελθὼν ἐν Δαφνῃ, ἤκουσέν τινων ὁμιλούντων, τρίτην ἡμέραν εῖναι, ἀφ᾽ οὗ κεκοίμηται μητήρ τοῦ δικαίου Συμεών· καὶ σπουδαίως πορευθεὶς εὗρεν πάντας τοὺς συγκωμίτας αὐτοῦ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ Ἰάσονος χωρίου, καὶ ἀπήγγειλεν αὐτοῖς τὰ περὶ τῆς μακαρίας. Χάρις δὲ ἐπέπεσεν ἐπὶ πάντας αὐτοὺς, καὶ μιᾶς γνώμης γενόμενοι, εἶπεν πρὸς ἀλλήλους· Ἦλθεν ἡμῖν εὐλογία μεγάλη τοῦ ἀπαγαγεῖν αὐτὴν πρὸς τὸν ἅγιον δοῦλον τοῦ Θεοῦ. Ταύτῃ στέρξαντες τῇ βουλῇ παρεγένοντο ἐν Δάφνῃ. Αὐτῶν δὲ διερχομένων διὰ μέσου αὐτῆς, πάντες οἱ ὁρῶντες αὐτοὺς ἔλεγον αὐτοῖς· Τὴν Μεγάλην τοῦ Δικαίου θέλετε ἆραι; δὲ καταθέμενος αυτὴν λεκτικάριος, ὡς ἐξ ἐπιτάγματος, οὐκ εἰδὼς τὴν αἰτίαν, ἵστατο ἐπὶ τῆς ὁδοῦ, καὶ αὐτὸς εἶπεν πρὸς αὐτούς· Ἐγὼ ἐλθὼν ὑποδείξω ὑμῖν τὴν Μακαρίαν, μήπως ἀγνοῦντες ἔτερον λείψανον ἐκ τοῦ πλήθους τῶν ἐκεῖ κειμένων λάβετε ἀντ᾽ ἐκείνης. Καὶ εὐχαριστήσαντες τῷ Κυρίῳ ἐμήνυσαν τῷ ἡγουμένῳ περὶ τούτου, ὅστις μετ᾽ εὐλογίαν Πνεύματος ἁγίου ἐπέτρεψεν αὐτοῖς τὴν διακονίαν ἐκτελέσαι, ἣν προέθεντο.

Ἀνοιχθέντος οὖν τοῦ τάφου εἰσῆλθον δυὸ ἐξ αὐτῶν Ἰωάννης καὶ Μαρῖνος, πιστοὶ τυγχάνοντες, καὶ ἦραν αὐτὴν, τοῦ λεκτικαρίου δακτυλοδεικνοῦντος αὐτοῖς, αὐτὴν εἶναι τὴν ὁσίαν Μάρθαν. Ἀνεκόμησαν δὲ αὐτὴν ἐκ τοῦ τόπου ἄλυτον, ἀδυσώδη, ἄῤῥηκτον καὶ ἄβρωτον σκωλίκων, καὶ τοῦ καύσωνος τοιαυτοῦ ὑπάρχοντος ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, ἦν γὰρ ἑβδόμη τοῦ Ἰουλίου μηνός· ἀλλ᾽ οὔτε τῶν ἐκεῖ συρομένων ἑρπετῶν παντελῶς αὐτῇ προσεκολλήθη, οὔτε τῶν πολυπληθουσῶν μυιῶν προσήγγισεν, διὰ τοῦ δοῦναι τὸν Κύριον τὴν ἐξ αὐτοῦ χάριν τῷ τιμίῳ αὐτῆς λειψάνῳ. Βαστάσαντες οὖν αὐτὴν πρὸς δυσμὰς ἡλίου μετὰ χαρᾶς ἀπέτρεχον· πολλοὶ δὲ σὺν γυναιξὶ καὶ παιδίοις συνελθόντες προέπεμπον τὸ τίμιον αὐτῆς λείψανον, μετὰ θυμιαμάτων καὶ λαμπάδων, τίνες δὲ καὶ μέχρι τῆς μονῆς αὐτῆς συνέδραμον.

Οἱ δὲ σταλέντες ἅμα Θεοφίλῳ τῷ μοναχῷ ὑπήντησαν αὐτοῖς κατὰ τὸ μέσον τῆς ὁδοὺ, καὶ θαυμάσαντες καὶ ἀποδεξάμενοι τὴν αὐτῶν θεάρεστον πρόθεσιν, ἔσπευδον καὶ αὐτοὶ τῆς ἐκ τοῦ λειψάνου εὐλογίας ἀξιωθῆναι· καὶ βαστάσαντες σὺν αὐτοῖς προθύμως τὴν ὁδοιπορίαν ἐποιοῦντο, ὅθεν καὶ ἐλαφρὸν αὐτοῖς σφόδρα τὸ τίμιον λείψανον κατεφάνη, ὥστε αὐτοὺς πληροφορεῖσθαι θείας ἀληθῶς δυνάμεως ἔργον τοῦτο τυγχάνειν. Ἀνήγαγον οὖν αὐτὴν ἐν τῷ μοναστηρίῳ, συμφώνως ψάλλοντες καὶ ὑμνοῦντες καὶ δοξάζοντες τὸν Θεόν· εἰσελθόντες δὲ εἰς τὴν ἁγίαν μάνδραν, ἀπέθεντο αὐτὴν ἔμπροσθεν τοῦ κίονος τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ ἦν δὲ ἰδεῖν παντὸς τοῦ συνελθόντος λαοῦ τὰ δάκρυα, τοὺς ὁδυρμοὺς, τὸν μέγαν ἦχον τῆς σκυθρωπῆς βοῆς, καὶ δοξάζειν τὸν Θεὸν ἐπὶ τῷ τοσούτῳ ζήλῳ καὶ τῇ πολλῇ πληροφορίᾳ. Πάντες γὰρ ὡς μητέρα πνευματικὴν πολυτρόπως αὐτὴν εὐεργετοῦσαν ἀπολαβόμενοι, οὕτως αὐτὴν ἀνεκαλοῦντο. Πάννυχον οὖν ἀγρυπνίαν ποιήσαντες, καὶ τῷ Θεῷ τὴν εὐχαριστίαν προσαγαγόντες, ἐλατόμουν λοιπὸν τὴν θέσιν ἐν τῷ κογχίῳ, κατὰ τὰ δεξιὰ μέρη τοῦ κίονος.

Τῇ δὲ νυκτὶ ἐκείνῃ, ἐκ τοῦ ὑπαίθρου τῆς μάνδρας τῆς ἁγίας στάσεως, ὥσπερ διαῤῥαγέντος τοῦ τείχους, ὤφθη Μακαρία ἐπιστᾶσα ἀθρόον τοῖς δυσὶ ἐκείνοις Ἀδελφοῖς, περὶ ὧν καὶ δεδώκει ἐντολὰς τῷ Ἁγίῳ· κᾀκείνων φόβῳ μεγάλῳ συσχεθέντων, ὡς εἰδότων ὅτι τέθνηκεν· Μὴ φοβεῖσθε, ἔφη, πρὸς αὐτοὺς Μακαρία, διότι οὐκ ἐλογίσατό με Κύριος μετὰ τῶν νεκρῶν, ἀλλὰ μετὰ τῶν ζόντων· ἰδοὺ γὰρ βλέπετέ με ἀβλαβῆ φυλαχθεῖσαν, τῶν ἱματίων μου μόνον βραχέντων ἐκ τῆς ὑγρασίας τῶν κειμένων νεκρῶν, ἔνθα με κατέθηκαν· ἦλθον δὲ ζωην ὑμῖν εὐαγγελίσασθαι, ὅπως ἀσφαλῶς βιοῦντες, νικήσητε τοὺς δαίμονας εἰς τὸ μὴ κλαπῆναι ὑμᾶς παρ᾽ αὐτῶν. Ταῦτα εἰποῦσα ἀπέστη ἀπ᾽ αὐτῶν, καὶ ἀναβάντος τοῦ ὄρθρου τῷ ἐπιφώσκοντι τότε σαββάθῳ, συνῆλθον πλῆθος πρεσβυτέρων καὶ διακόνων καὶ λοιπῶν κληρικῶν καὶ λαἳκῶν· οἵ τινες κυκλώσαντες αὐτὴν, καὶ μηδεμίας δυσωδίας ἀντιλαβόμενοι, καί τοι τοῦ ἡλίου ὑπερεκκαίοντος, ἐθαύμαζον ὑμνοῦντες τὸν Θεὸν, καὶ ἐνδόξους ᾠδὰς ἀναπέμποντες αὐτῷ, μετὰ κηρῶν καὶ θυμιαμάτων, μέχρις ἑβδόμης ὥρας· καὶ οὕτως μετὰ δόξης καὶ τιμῆς κατέθεντο τὴν τοῦ Θεοῦ δούλην ἐν τῇ λατομιθείσῃ ὑπὸ τῶν Ἀδελφῶν, καὶ στήσαντες τὴν πρέπουσαν τῆς ἀκολουθίας σύναξιν ἐλειτούργισαν, τελείαν ὑπὲρ αὐτῆς ποιήσαντες προσφοράν.

Μετὰ δὲ τὴν ἀπόλυσιν τῆς εὐχαριστίας, παρεγένοντο οἱ ἀπὸ τῆς κώμης τοῦ Γανδιγορῶν ἅμα τῷ Πρεσβυτέρῳ αὐτῶν Θεοδωρήτῳ καὶ πάντι τῷ κλήρῳ καὶ τοῖς πιστοῖς τῆς παροικίας αὐτῶν, σπεύδοντες κοινωνῆσαι τῆς εὐλογίας, οὂς μεγάλας δυνάμεις καὶ ἰάσεις χρήζουσι πολλάκις Θεὸς ἐδωρήσατο, διὰ τοῦ ἁγίου αὐτοῦ δούλου Συμεών. Καὶ ἐπειδὴ εὗρον τὴν κατάθεσιν αὐτῆς γενομένην, ἠξίουν μεῖναι καὶ τὴν πρέπουσαν παννυχίδα ἤτοι ἀγρυπνίαν ἐπιτελέσαι, ὅπως καὶ αὐτοὶ τοὺς καρποὺς τῶν εὐχῶν τῆς Ὁσίας τρυγήσωσιν. Ἐπινεύσαντος δὲ τοῦ Δικαίου ταῖς αὐτῶν δεήσεσι, καὶ τῆς θείας ὑμνῳδίας παρ᾽ αὐτῶν ἐπιτελουμένης, Ἰωάννης τις Ἀναγνώστης, εἷς ὢν ἐξ αὐτῶν, εὐλαβὴς ἀνὴρ καὶ μεγάλης πίστεως, καὶ πολλοῖς ἀσθενοῦσι πρόξενος ἰάσεως γενόμενος διὰ τῶν πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου καὶ τῶν παρ᾽ αὐτοῦ διδομένων εὐλογιῶν, ὁρᾷ καθαρότητι ψυχῆς, ὑμνογρήγορος ὢν, τὴν μὲν ὁσίαν Μάρθην ἀνερχομένην ἐν τῇ κλίμακι τοῦ κίονος τοῦ δικαίου Συμεὼν, ἐν τῇ κόγχῃ δὲ ἐπάνω τῆς θέσεως αὐτῆς ὡς ἱστορίαν τῶν ἑξαπτερύγων ζώων πετομένων ἐφ᾽ ἅρματος τροχῶν, τὸν δὲ καθήμενον οὐκ ἐθεάσατο. Βουλόμενος δὲ ἀκριβέστερον καταμαθεῖν τὸ φαινόμενον (ὑπέλαβεν γὰρ γραφὴν γεγενῆσθαι ἐν τῷ τόπῳ ἐκείνῳ) απῆλθεν τοῦ καταμαθεῖν, καὶ εὐθέως ἄφαντα ταῦτα γεγόνασιν ἀπ᾽ αὐτοῦ. Ἔξυπνος δὲ γενόμενος καὶ φόβῳ καὶ τρόμῳ συνεχόμενος ἀπήγγειλεν ταῦτα τῷ Ἁγίῳ, ὅρκοις πολλοῖς πιστούμενος τὸ ἀληθὲς τῆς ὀπτασίας. δὲ τοῦ Θεοῦ δοῦλος ἔφη πρὸς αὐτόν· Δόξασον, τέκον, τὸν Κύριον, χάριν γὰρ εὗρες θεάσασθαι, καθὼς ἐχώρεις τὰ ἁγιαστικὰ ζῶα τὰ ἐπιβεβηκότα ἐφ᾽ ἅρματος χερουβὶμ, παραγενομένου ἐν τῇ ἐπικλήσει τῆς ὑμνωδίας, καὶ ἁγιάσαντος ἐν τῷ λειψάνῳ τοῦ θανάτου τὴν κοίμησιν, καθότι κᾀγὼ καὶ αὐτὴ ἐν ἁμαρτίαις συλληφθέντες ἐχρήσαμεν τῆς παρ᾽ αὐτοῦ ἀφέσεως, ἐν αὐλαῖς οἴκου Κυρίου ἱστάμενοι.

Ταῦτα εἰπὼν Ἅγιος, πάντων ἐν τῇ ἀκολουθίᾳ τῶν εὐχῶν ἱσταμένων, ἐπιβλέψας εἶδεν Ἅγιος ἐνεργείας δαιμόνων ἐπιτελομένας ἐπ᾽ αὐτοὺς, τῶν μὲν παρισταμένων ἐνίοις αὐτῶν, τῶν δὲ εἰσδυνόντων ἐν τοῖς μέλεσι τῶν λοιπῶν καὶ κατοικούντων ἐν αὐτοῖς, καὶ τούτων ἀριθμὸς ὑπῆρχε πολύς· Ἐπετίμησεν δὲ αὐτοῖς ἄνωθεν ἱστάμενος Ἅγιος, καὶ ἐπέστη πνεῦμα Θεοῦ, καὶ εὐθέως διεσκόρπισεν αὐτοὺς ἀπ᾽ αὐτῶν. Καλέσας δὲ Ἅγιος τὸν εἰρημένον Ἰωάννην ἐπηρώτησεν αὐτὸν, Μέχρι τίνος κατήντησεν λοιμικὴ φθορά· ἦν γὰρ τῷ χρόνῳ ἐκείνῳ θνῆσις ἀνθρώπων μεγάλη. Ἀπεκρίθη ἐκεῖνος καὶ εῖπεν· Ἄχρι, Δέσποτα, τῆς ἡμετέρας κώμης καὶ τοῦ γειτνιάζοντος ἡμῖν Βαιθοκοβεῶν ἄγρου. Καὶ λέγει Ἅγιος· Ἰδοὺ, σωτήριος ὑμεῖς ἡμέρα αὕτη ἐπεφάνη παρὰ Κυρίου· κοπάσει γὰρ ἀφ᾽ ὑμῶν ὁλοθρεύων, καὶ δι᾽ ὑμὰς καὶ ἐκ τῶν πλησιοχώρων ὑμῶν, καὶ μάρτυς αὐτὸς ἔσο τῶν ἐμῶν ῥημάτων. Γέγονε δὲ οὕτως· παραχρῆμα γὰρ ἐκόπασεν ἀπὸ παντὸς οἴκου κραυγὴ καὶ θρῆνος.

αὐτὴ δὲ φθορὰ ἑπέκειτο καὶ ἐν τῷ Χαρανδαμᾶ χωρίῳ· καὶ πολλῶν κατακειμένων καὶ δεομένων τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ τυχεῖν σωτηρίας, ἴδον τινὲς ἐξ αὐτῶν ἐν ὁράματι τὸ λείψανον τῆς μακαρίας Μάρθης μετὰ κηρῶν καίομένων περιαγόμενον ἐν τῇ κώμῃ καὶ ἐν τῇ γῇ αὐτῶν· τῇ δὲ τοιαύτῃ ὄψει ἐναργὴς ἔκβασις ἐπηκολούθησεν, οὐδενὸς μὲν ἔτι ληφθέντος ἐκεῖσε τῷ τοιούτῳ πάθει, τῶν δὲ πρώην κατασχεθέντων ἐπισκοπῆς θείας ἀξιωθέντων, καὶ πρὸς ὕγειαν ἐπανελθόντων. Εἷς δὲ ἐξ αὐτῶν, Σέργιος ὄνομα τούτῳ, υἱὸς Ἀντωνίου φροντιστοῦ, οὐ πάρεστι, νεκρῷ πλησιάσαι βδέλυκτον λογιζόμενος· Τοῦτο δὲ αὐτὸ καὶ ἐπὶ τοῦ λειψάνου τῆς Ὁσίας πεποιηκὼς, οὐ προσήγγισεν οὐ δὲ τὸν ὦμον ὑπέθηκεν· κατ᾽ αὐτὴν οὖν τὴν ὥραν κατεσχέθη πυρετῷ λαβροτάτῳ καὶ μεμένηκεν τῇ νόσῳ κοπτόμενος, ἄλαλός τε γενόμενος, οὕτως διέμεινε μέχρι τῶν τριακοστῶν αὐτῆς. Πολλῶν δὲ παρακαλούντων τὸν τοῦ Θεοῦ δοῦλον ὑπὲρ αὐτοῦ, καὶ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ τῆς μητρὸς ἐκτιλλόντων ἐνώπιον αὐτοῦ τὰς ἑαυτῶν πολίας, τῶν τε ἀδελφῶν καὶ τῶν συγγενῶν ἐν πένθει μεγάλῳ κλαιόντων, οὐδεμιᾶς τηνικαύτα βοηθείας ἐτύγχανεν τῇ νόσῳ κάμνων. Τοῦ δὲ Θεοῦ ταῖς τοῦ δικαίου προσευχαῖς σπλαγχνισθέντος, ἔλαβεν ἐξουσίαν κατακείμενος ἐξομολογήσασθαι καὶ εἰπεῖν· Ὅτι ἀπεστράφην βαστάσαι τὸ τίμιον λείψανον τῆς μητρὸς τοῦ ἁγίου Συμεὼν, καὶ διὰ τοῦτο μετὰ δεινὰ ταῦτα ἐπέστησαν κριτήρια· καὶ εἰ μὴ ἐξ αὐτῆς σπεύσητέ μοι ἀνῦσαι διὰ παρακλήσεως τοῦ Ἁγίου συγχώρησιν, ἀπόλλημαι.

Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ γονεῖς αὐτοῦ καὶ οἱ προσκαρτεροῦντες αὐτῷ, σπουδαίου παρέστησαν ἐνώπιον τοῦ Ἁγίου, τὸ ἔλεος ὑπὲρ τοῦ ἀμαρτήσαντος αἰτούμενοι. Οἰκτείρας δὲ αὐτοὺς ἐπέτρεπεν ὑποστρέφειν, καὶ κομψότερον ἐσχηκότα εὑρίσκειν τὸν ἐν ἀνάγκῃ· Οὐκ ἔστι γὰρ ἐμὸν, ἔφη, τελείαν αὐτῶ παρασχεῖν τὴν ἴασιν, ἀλλὰ τῷ λειψάνῳ τῆς Ὁσίας τὸ χάρισμα δέδοται ὑπὸ Κυρίου λύσαι τὴν ἁμαρτίαν. Ὑποστρέψαντες οὖν ἐκεῖνοι, εὗρεν αὐτὸν, καθὼς εῖπεν, βέλτιον ἐσχηκότα· καὶ ἀγαγόντες αὐτὸν προσήνεγκαν τῇ σορῷ τῆς Μακαρίας, ἐξομολογούμενον καὶ λέγοντα· Συγγνώμης με τὸ νῦν καταξίωσον μητὴρ τοῦ Ἁγίου, καὶ οὐ μὴ παραιτήσαμαι ἔτι λείψανον. Ταῦτα αὐτοῦ λέγοντος καὶ προσευχομένου, ᾔσθετε τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα τῆς ἐπὶ τῇ συγχωρήσει δοθείσης χάριτος τῷ ἀνδρὶ, καὶ ἐξῆλθεν διὰ τῶν ἀκοῶν αὐτοῦ, καὶ παραχρῆμα ἔστη ὁλόκληρος δοξά τὸν Θεὸν, παντῶν τῶν τότε παραγενομένων καὶ τῶν ἀκουσάντων περὶ αὐτοῦ. Τούτων οὖν τὴν εὐχαριστίαν ἀναπεμψάντων τῷ Θεῷ καὶ πορευθέντων, ἰδοὺ οἱ ἀπὸ τοῦ Γανδιγούρων χωρίου συνελθόντες πάννυχον ἀγρυπνίαν ἐποίησαν εἰς τὰ τριακοστὰ τῆς Ὁσίας· καὶ τῆς ἑξῆς, τελειώσαντες τὴν ὑπὲρ αὐτῆς προσφορὰν καὶ εὐλογηθέντες, ἀπῆλθον.

[28] Daphnes incolæ cum universo Clero convenientes curantesque funus, relictis ipsi, ut jusserat, quas ex Mirabili-monte attulerat, [Corpus in cœmeterio peregrinorū deponitur.] vestibus; & involuto corpore linteis, quæ excipiendis a baptismo pueris comparaverat (ita namque sepulturæ mandari optaverat) extulerunt ipsam, cum resonantibus psalmis atque hymnis, & condiderunt in sepulcro peregrinorum, in loco qui dicitur Elephanton; in quo & S. Thomam monachum pridem posuerant, uti jam dictum est. Manserunt istic Beatæ Reliquiæ quarta, quinta, & sexta Feria. Tunc famulus Dei Symeon in visione conspicit Reliquias justæ intra meloten suam a camasinam e dextera parte suspensas: cumque dexteram extenderet manum ac tertio illas contingeret, benedictione exillis impertitus est: [Symeoni mors revelatur:] vocatisque Fratrum nonnullis dixit: Domina mea magna obdormivit. Unus autem illorum, Paulus nomine, respondens! Pater, inquit, præcipe nobis, ut lapides cedamus paremusque loculum pro ipsa, ubicumque placitum tibi fuerit.

[29] Cum hæc dixissent, accurrens quidam rusticus nuntiat, B. Martham vere obiisse: erat autem diei Veneris hora octava. Continuo igitur Sanctus mandat Theophilo monacho, ut assumptis ex præsenti multitudine, qui serendo essent, abeat in Daphnen, [ad quem multi divinitus incitati corpus portant,] venerabiles matris Reliquias inde allaturus. Accidit autem ex prævia dispositione Dei, Epiphanium quemdam, e pago Charandama oriundum, descendere in Daphnen, colloquentesque inter se audire nonnullos, dicentes jam triduum esse, ex quo mater S. Symeonis obiisset: qui inde summa cum festinatione abiens, reperit omnes populares suos in ecclesia, quæ est in vico Iasonis, & nuntiat quid B. Martha factum esset. Continuo gratia divinitus perfusi sunt omnes, ac concedentes in unam eamdemque sententiam, dicunt inter se: Benedictio magna obvenit nobis, quod possimus illam deducere ad sanctum Dei famulum. Probatum est omnibus consilium; concesseruntque una in Daphnen: cumque per mediam illam transirent; dicebant illis, quotquot transeuntes videbant; Vultis magnam justi Symeonis matrem tollere? At vero b lecticarius, qui ipsam condiderat sepulcro, ignarus rerum cur advenirent, quasi jussus esset, stabat in via, dixitque: Ego vos comitans, monstrabo Beatam, ne forte per ignorantiam lipsana alicujus e turba illic sepulta pro ipsius tollatis. Illi gratiis Deo actis, indicarunt duci suo id quod erat, hortanti vicissim cum benedictione sancti Spiritus, ut quod in animo ac præ manibus haberent, perficerent.

[30] Aperto itaque sepulcro, duo ex illis ingressi sunt Joannes & Marinus, [quod integrum adhuc reperiunt,] ambo fideles, & tulerunt corpus, digito monstrante lecticario & asseverante, ipsum S. Marthæ esse. Eduxerunt autem e loco isto nihil dissolutum, nihil graveolentiæ spargens, nihil cariei sentiens a vermibus, omnino firmum solidumque, tametsi ferveret æstus diebus illis (erat enim septima Julii) verum neque serpentium, quæ istic repunt plurimæ, ulla omnino ipsi adhæserat; nec aliqua muscarum, quibus locus abundat, appropinquaverat, arcente insecta omnia, quæ indita venerandis ipsius Reliquiis erat gratia divina. [& solenni cum pompa abducunt,] Revertentibus itaque illis sub occasum solis, portantlbusque sacrum thesaurum; convenientes plurimi cum mulieribus ac pueris, comitati sunt honoris causa, incenso thymiamate lampadibusque lucentibus: quorum nonnulli non prius recesserunt quam ad monasterium perventum esset.

[31] Medio itinere peracto, fiunt obviam qui missi cum Theophilo monacho erant, admirabundi; cumque intellexissent inspiratam illis a Deo mentem ac propositum, properarunt ipsi quoque ut benedictionem per sacras Reliquias acciperent, succollantesque cum aliis alacriter viam emensi sunt, tam leviter premente illarum pondere, ut manifeste innotesceret, [nihil ponderis sentientes.] potentiæ divinæ illum vere effectum esse. Intulerunt denique in monasterium, concordi voce hymnos psalmosque promentes ad glorlam Dei: ingressi autem in sanctam mandram, deposuerunt corpus ante columnam sancti viri. Videre hic licebat concurrentis populi lacrymas, lamenta, & clamoris luctuosi planctum; glorificantis etiam Deum propter tantum zelum multiplicemque sanctimoniæ comprobationem: omnes quippe ipsam non aliter quam matrem spiritualem, multimode in se beneficam, intuebantur, atque adeo appellabant. Pervigiles itaque & gratias Deo persolventes, c exciderunt tandem monumentum in parva concha ad dexteram columnæ partem.

[32] Eadem autem ipsa nocte e subdiali parte mandræ, in qua columna erat, pariete quasi subruto, repente conspecta est, duobus illis Fratribus, [Revelat Fratribus se salvam] quorum curam Sancto commiserat, ingenti timore correptis, utpote scientibus mortuam esse. Quibus illa: Nolite timere, quoniam non computavit me Dominus inter mortuos, sed vivos. Ecce enim videte me fine noxia conservatam, solis vestibus aspersis humore cadaverum aliorum, inter quæ me posuerunt. Venio autem annuntiatura vobis vitam, ut secure ac tuto hic viventes, devictis dæmoniis, non abducamini ab iis in errorem. Quibus dictis disparuit: & oriente Sabbathi d aurora convenerunt multi Presbyteri, Diaconi, alii Clerici laicique; & funus corona circumstantes, nihil fœtoris aut graveolentiæ senserunt, quamvis sol admodum ferveret. [& conditur in novo tumulo;] Quamobrem mirati, hymnos concinuerunt Deo, & gloriosa cantica cum cereis ac thymiamate usque ad horam septimam e obtulerunt; atque ita cum gloria & honore posuerunt Dei famulam in sepulcro a Fratribus exciso: & constituto quale congruebat officio sacrificarunt, f perfectam pro ipsa facientes oblationem.

[33] Absoluto Sacrificio, advenerunt alii ex pago Gandigora, comitantibus Presbytero eorum Theodoreto & omni Clero & fidelibus parœciæ, [ad quem conveniunt frequentes:] satagentes ut participarent benedictionem: quibus, magna prodigia & curationes petentibus, sæpe concesserat Deus per sanctum famulum suum Symeonem. Cumque comperissent depositionem factam esse, rogarunt sibi ut liceret istic commorari, dum congruum pervigilium celebrassent, ut ipsi quoque fructus precum B. Marthæ consequerentur. Annuit eorum votis Symeon: qui dum sacros cantus peragunt, quidam e turba Joannes Lector, vir admodum pius & magnæ fidei, [quorum uni B. Martha apparet,] quique per intercessionem Sancti datasque ab ipso benedictiones auctor salutis extiterat infirmis pluribus, videt semisopitus, in claritate spiritus, S. Martham ascendentem per scalas columnæ justi Symeonis: in concha vero super monumentum ipsius videt quasi historiam animalium, sex alis instructarum, volantium super rotas currus, sed sedentem in curru non videbat. Cumque accuratius vellet cognoscere apparitionem (suspicabatur enim inscriptionem in isto loco factam esse) accessit propius inspecturus: & subito evanuit ab oculis ejus visio. Experrectus autem & timore ac tremore correptus nuntiavit visa S. Symeoni, interposito jurejurando fidem faciens, [ac deinde Cherubicus currus.] vere illam sibi visionem oblatam esse. Dixit ipsi famulus Dei: Da, fili, gloriam Domino, quia invenisti gratiam videndi, prout poteras, sancta animalia, advenientia in curru Cherubico, qui adfuit invocationi hymnodicæ, & in corpore mortuo dormitionis ejus locum sanctificavit; sicut & ego & ipsa, in peccatis concepti, indigemus remissione ab eo impertienda, dum stamus in atriis domus Domini.

[34] Cum hæc dixisset Sanctus, omnibus in hymnis suis persistentibus, [Illos a peste liberandos prædicit Sanctus,] respiciens vidit vim dæmonum magnam irruere super ipsos, & alios quidem adstare singulis, alios vero subire corpora, in iisque sibi sedem deligere; & hi numerabantur plurimi. Sed increpuit illos e loco superiore Sanctus, adstititque Spiritus Domini, ac dissipavit dæmones ab hominibus illis. Advocavit autem Sanctus prædictum Joannem atque interrogavit, quo usque tandem pestilens morbus progressus esset? Sæviebat, namque illo tempore inter homines mortalitas ingens. Respondit Joannes: Domine, ad usque pagum nostrum & agrum Bethocobeorum, maxime propinquum nobis. Et dixit Sanctus: Ecce hodie salus vobis illuxit a Domino, abibit quippe a vobis vastitas illa, & vestra causa ex vicinis quoque regionibus facesset: tuque ipse dictorum meorum testis esto. Evenit prædictio: nam cessavit continuo a cunctis ædibus clamor & lamenta.

[35] Eadem mortalitas incubuit etiam pago Charandamæ; multisque pene exanimatis poscentibusque Deum salutem, [quæ etiam alibi pellitur meritis S. Marthæ;] conspexere nonnulli ex ipsis in visione, circumferri per pagum & terram suam Reliquias B. Marthæ cum cereis ardentibus. Secutus est vitionem hanc eventus æque manifestus, nullum deinceps lue corripiente in isto loco; correptis vero ante, post divinæ hujus visitationis dignationem, recuperantibus sanitatem. Unus illorum nomine Sergius, [Ejus Reliquias venerari renuens, punitur morbo,] filius Antonii Procuratoris, non adfuit cum reliquis, scelus reputans appropinquare cadaveri: atque idem prorsus quo ad Reliquias Sanctæ hujus inducens in animum, accedere aut humeros supponere recusaverat. Ecce autem eadem illa hora correptus est violenta febri, qua loquendi facultate amissa excruciatus est usque ad trigesimum g illius diem. Fuere multi qui opem illi, a famulo Dei inclamabant: pater materque coram ipso evellebant canos suos, Fratres & propinqui vehementi dolore exagitabantur; sed nihil quidquam levaminis ægrotus quidem sensit. Tandem tangente Deum per Sancti preces commiseratione, eo potentiæ pervenit, ut confiteretur ac diceret: Quia averti faciem meam, & portare nolui sacrosanctis beatæ Matris S. Symeonis Reliquias, idcirco hæc tam gravia mihi supplicia irrogata sunt; & nisi propere delicti veniam per invocationem Sancti mihi obtineatis, perii.

[36] Auditis talibus parentes & qui incessanter operam dabant infirmo, [quo partim levatus a Symeone, ad ipsas mittitur,] cum festinatione summa stiterunt se Sancto, implorantes misericordiam delinquenti. Miseratus ille precantes, hortatur ut revertantur, inventuros ægrum lenius habentem: Neque enim in manu mea est, inquit, omnimodam ipsi incolumitatem impertiri; sed Reliquiis sanctæ Matris meæ tributum a Domino est peccatum ipsi remittere. Reversi itaque invenerunt ægrum meliuscule, ut Sanctus dixerat, valentem; adductumque obtulerunt ad sacrophagum Beatæ, confitentem ac dicentem: Dignare me nunc, o mater viri sancti, venia, & numquam post hac despectui mihi erunt Reliquiæ cujusquam. Ita illo precante, sensit impurus spiritus, gratiam remissionis viro donari, & per aures illius excessit: [ubi precatus, integre curatur.] æger autem continuo adstitit omni ex parte persanatus, glorificans Deum cum omnibus qui cum ipso tunc temporis eo pervenerant, & qui de ipso absentes inaudiverunt. Illis igitur gratias persolventibus Deo ac relegentibus iter; ecce qui e pago Grandigura convenerant, pervigilarunt noctem integram, quæ depositionis trigesimam diem præcedebat; postea vero oblatione facta & accepta benedictione, abiverunt.

ANNOTATA C. I.

a In Vita S. Symeonis num. 146 vocatur, δερματίνη τοῦ στύλου σκέπη, Pelliceum columnæ tectum, quod hic μηλωτὴ: unde autem nominetur καμασινὴ μελωτὴ, fateor me ignorare.

b Hoc nomine appellabantur qui mortuos ad rogum aut sepulcrum efferebant in lecticis seu feretris, uti etiam patet ex sequentibus.

c Præterquam quod pluribus de conchis templorum agat Du Cange in Constantinopoli sua Christiana; paucis & dilucide illas describit in Glossario his verbis. Concha, inquit, pars ædis sacræ, in qua scilicet sacra mysteria peraguntur, & ubi stat altare; sic dicta, quod qua parte est Θυσιαστήριον seu Βῆμα, quidam in hemicylindri formam effingatur recessus, qui superne in conchæ figuram clauditur. Quidni autem ad banc formam in ipsius columnæ grandiori basi, utpote ex viva rupe formata excavatus fuerit loculus, sub quo deponeretur sacra arca, corpus S. Marthæ continens?

d Sabbatum hoc, incidens in 27 Maii erat Sabbatum ante Pentecosten: Pascha enim anni 551 celebratum fuerat 9 Aprilis.

e Hora septima, ab ortu solis (ut solent in Oriente numerari horæ) nobis esset post meridiem prima: intelligo autem solere Græcos Officium funebre inchoare una hora ante meridiem.

f Videtur hic indicari extra ordinarium quid, quod vel omnino non conveniebat exequiis laicorum, vel non convenisset nisi tali die & usque ad talem horam protractæ exsequiæ fuissent, quod rituum Græcorum peritiori definiendum remitto: nihil enim lucçis ad hoc definiendum in Euchologio, Typico, vel Pentecostario reperire potui.

g Solet Ecclesia Latina, producto exequiarum officio, specialiter observare diem a depositione tertiam, septimam, & trigesimam: tale quid etiam in Oriente usurpatum, hinc intelligi potest.

CAPUT V.
Miracula per S. Martham tum alibi, tum ad tumulum ejus patrata.

Ἐκεῖνοσ δὲ πιστὸς Ἰωάννης, τῆς προλελεγμέῖης ἀξιωθεὶς θεωρίας, εὑρηκὼς καιρὸν καὶ λαθὼν πάντας, ἐπῇρεν τῶν εἰς τὴν ἀγρυπνίαν καιομένων κανδηλῶν τὰ ἐλλύχνια, προσευξάμενος οὕτως· Κριστὲ Θεὸς τοῦ δούλου σου Συμεὼν, εἰ μετὰ προφητῶν καὶ μαρτύρων καὶ πνευμάτων δικαίων τετελειωμένων εὐδόκησας δοξάσαι τὴν μνήμην τῆς ὁσίας Μάρθης, δεῖξον ἐν τούτοις τὰ θαυμάσια σου, ἵνα δοξασθῇ ἐν αὐτῇ τὸ πανάγιον ὄνομά σου. Ταῦτα εὐξάμενος ἀπέτρεχεν· γενόμενος δὲ κατὰ τὴν ἰδίαν κώμην, ἐπετέθει παντὶ ἀσθενοῦντι ταῦτα, καὶ δύναμις Κυρίου ἰᾶτο τοὺς νοσοῦντας, δαίμονες τε ἀπεδιώκοντο ἐν ὅλῃ τῇ ὀρεινῇ ἐκείνῃ, καὶ πάντα τὰ δεινὰ τῇ μνήμῃ τῆς Ὁσίας ἀπελαύνοντο. Πεῖραν δὲ παρὰ Κυρίου τῆς δεδωμένης αὐτῇ χάριτος καὶ αὐτὸς Ἰωάννης σὺν πᾶσι λαβὼν, ἐδόξασεν τὸν Θεὸν· πονέσας γὰρ ἐπικινδύνως τοὺς ὀφθαλμούς, ὥστε σχεδὸν μὴ βλέπειν, τῆς ἐξ αὐτῆς ἐπισκέψεως ἠξιώθη. Ἄϋπνος γαρ ἐπὶ ἡμέρας τινὰς μείνας ἐκ τῶν ἀφορήτων ἐκείνων ὁδυνῶν, καὶ στόματι καὶ διανοίᾳ τὴν παρὰ τοῦ σωτῆρος Χριστοῦ βοήθειαν διὰ τῆς Ὁσίας καταπεμφθῆναι αὐτῷ δυσωπῶν, εἰς ὕπνον ἐτράπη· καὶ ὁρᾷ τὴν θέσιν τῆς Μακαρίας ἀνοιχθεῖσαν, αὐτὴν τε περιελθοῦσαν ἐκεῖθεν, καὶ παραστᾶσαν ἀὐτῷ, καὶ τὸν δάντυλον αὐτῆς ἐπιβαλοῦσαν ἑκάστῳ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ, καὶ σφραγίσασαν καὶ λέγουσαν πρὸς αὐτὸν; Ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ γένου ὑγιὴς, καὶ λαβὼν θυμίαμα προσάγαγε τῇ σορῷ τῇ ἐμῇ μετὰ τῆς πρὸς Θεὸν εὐχαριστίας. Ἔξυπνος οὖν γενόμενος ἀνήρ ἀναστὰς ἐπορεύετο πρὸς τὸν τοῦ Θεοῦ δοῦλον, οὐδὲν, πονηρὸν ἔχων, ἀλλ᾽ ὑγιὴς γενόμενος· ἑὗρεν δὲ αὐτὸν ψάλλοντα μετὰ τῶν Ἀδελφῶν τὴν ὑμνωδίαν τῆς ἕκτης. δὲ μέλλων Ἀδελφὸς θυμιᾷν, κατεῖχεν ἐν τῇ χειρὶ τὸν θυμιατῆρα πρὸς τὸ θυμιὰσαι· ἰδὼν δὲ Ἅγιος τὸν εἰρημένον ἄνδρα μακρόθεν ἐρχόμενον εἰς τὴν ἁγίαν μάνδραν, ἐπέτρεψεν αὐτῷ δοθῆναι τὸν θυμιατῆρα. Καὶ θαυμαζόντων πάντων ἐπὶ τοῦτο, δεξάμενος ἐκεῖνος παρὰ τοῦ Ἀδελφοῦ, ἀπῆλθεν θυμιῶν τὴν θέσιν τῆς τοῦ Θεοῦ δούλης. Πυθομένων δὲ τῶν Ἀδελφῶν παρ᾽ αὐτοῦ, Τί ἂν εἴη τοῦτο· ἀφηγήσατο αὐτοῖς τὴν ὀπτασίαν, δἰ ἣν καὶ παρεγένετο τοῦ θύμιᾶσαι· καὶ πάντες οἱ ἀκούσαντες ἐδόξασαν τὸν Θεὸν, τὸν δόντα τοιαύτην χάριν καὶ παῤῥησίαν τοῖς φοβουμένος αὐτόν.

Εἰρήσθω δὲ καὶ τοῦτο εἰς δόξαν Θεοῦ, τοῦ δοξάσαντος τὴν ἁγίαν αὐτοῦ δούλην, Ἐπεὶ δὴ γὰρ ἑώρα τοὺς Ἀδελφοὺς Ἃγιος καταφρονοῦντας καὶ μὴ ἅπτοντας τὴν ἐπὶ τῆς τιμίας λάρνακος αὐτῆς κανδήλαν, οὐκ ἐπέθετο αὐτοῖς τοῦτο ποιεῖν· τοῦτο μὲν, ὡς ἂν μὴ νομισθείη, ὑπὸ τῶν ἀπίστων καὶ ἀσθενεστέρους ἐχόντων λογισμοὺς, αὐτὸς ἐπιτηδεύειν καὶ ἀπαιτειν τὰ πρὸς τιμὴν αὐτῆς· τοῦτο δὲ καὶ τοὺς Ἀδελφοὺς παιδεύων, καὶ διὰ τῆς πείρας διδαχθῆναι βουλόμενος ἐκουσίως καὶ οὐκ ἀναγκαστῶς προσάγειν τὰς ὀρειλομένας τιμὰς τοῖς Ἁγίοις. Ἀφνηδίως οὖν συμβαίνει, τὸν ἐπὶ τῇ οἰκονομίᾳ τῆς μονῆς τεταγμένον Ἀδελφὸν, πυρετοῖς ἀφορήτοις καὶ δυσεντερίῳ κατασχεθέντα, κινδυνεύειν· καὶ μέλλοντος αὐτοῦ τὴν ψυχὴν ἀφιέναι, παραστᾶσα τούτῳ ὁσία Μάρθα, εῖπεν· Τί διαλογιζόμενοι, οὐκ ἥψατέ μου τὴν κανδήλαν; ἀγνοεῖτε ὅτι τοῦ ἐπουρανίου φωτός εἰμι κοινωνὸς ἐγὼ, καὶ οὐ προσδέομαί τινος τῶν τοιούτων, εἰ μὴ διὰ τὴν ὑμῶν αὐτῶν σωτηρίαν; γνῶθε καὶ πιστεύσατε ὅτι χάρις ἐδόθη μοι κοινωνίαν ἔχειν μετὰ τοῦ φωτός· καὶ προσενέγκασα ὅπερ ἐν τῇ χειρὶ κατεῖχεν σωτήριον καὶ δεσποτικὸν σῶμα τῇ τούτου κοιλίᾳ, ἔφη πρὸς αὐτῶν, Ἐν τούτῳ ἔστω σου ζωὴ καὶ ὑγεία· καὶ τοῦτο εἰποῦσα ὑπεχώρησεν.

Εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν Ἀδελφὸς καὶ ἀναστὰς, προσῆλθον μετὰ δακρύων τῇ θέσει, ἐν ᾗ τὸ τίμιον αὐτῆς λείψανον ἔνεστι, καὶ εὐθέως ὑγιὴς γέγονεν, καὶ ἐδόξασεν τὸν Θεὸν· καὶ ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ τῆς νυκτὸς πεινάσας, ἔφαγεν καὶ ἔπιεν καὶ ἐνισχύθη· καὶ τῇ ἑσπέρᾳ ἅψας αὑτῇ κανδήλας καὶ εὐχαριστήσας προσηύξατο, εἰρηκώς· Εἰ καὶ σφόδρα δεδοξασμένη ὑπάρχεις, μήτηρ ἡμῶν, ἀλλ᾽ ἐγὼ χρεὸς πληρῶν οὐ διαλείψω τοῦτο ποιῶν. Καὶ ταῦτα εἰπὼν καὶ ἀπελθὼν καὶ καθευδήσας, ὁρᾷ παλὶν αὐτὴν λαυπρὰν τῷ προσώπῳ περικυκλουμένην ὑπὸ τῶν μαθητῶν τοῦ Ἁγίου, καὶ λέγουσαν πρὸς αὐτούς· Οὐχ ὑμεῖς με ἐδοξάσατε, ἀλλ᾽ οὐ δὲ χάριν τοῦ υἱοῦ μου δεδόξασμαι, ἀλλ᾽ ἦλθέν μοι χάρις καὶ δόξα ἐκεῖθεν, ὅθεν ἀπεκδεχομένη ὑπέμεινα τὸν Κύριον καὶ προσέσχε μοι, καὶ εἰσήκουσεν τῆς δεήσεώς μου.

Ταῦτα εἰπούσης καὶ ἀναχωρησάσης, ἔκρουσεν τὸ ξύλον, καὶ ἔστησαν οἱ Ἀδελφοὶ εἰς τὰς νυκτερίνας ᾠδὰς, καὶ ἰδοὺ ἀνήρ τις Λυκάων παρεγένετο, δυσὶ δαιμονίοις συνεσχόμενος ἐξ ἐτῶν τριάκοντα. Οὗτος οὐ δυνάμενος στῆναι ἐν χορῷ ψαλλόντων ἐν ἐκκλησία, θείας λειτουργίας ἐπιτελουμένης τὸ σύνολον κατακούειν· ἠλαύνετο γὰρ εὐθέως ὑπὸ τῶν δαιμόνων ἀπὸ τοῦ οἴκου τοῦ Θεοῦ, καὶ καταῤῥηγνύμενος ὑπ᾽ αὐτῶν ἐν ὀδύναις καὶ κλαυθμῷ διετέλει. Παραλαβών οὖν ἐν τῇ νυκτὶ ἐκείνῃ, καὶ μηδενὶ μηδὲν εἰρηκὼς ( οὐ γὰρ ἠπίστατο τὴν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν ) ἔστη πλησίον τῶν Ἀδελφῶν, τὰς θειώδεις ὑμνωδίας ἀναπεμπόντον. Τῶν δὲ ἀκαθαρτῶν ἐκείνων δαιμόνων θελησάντων κατὰ τὸ εἰωθὸς αὐτοῖς ἐξελάσαι αὐτὸν, καὶ μὴ ἰσχυσάντων, ἀλλὰ μεγάλα κραζόντων ἐν αὐτῷ, παραυτίκα ἀνὴρ ἔκ τινος θείας δυνάμεως βιαίῳ δρόμῳ εἵλκετο ἐπὶ τὸν τάφον τῆς μακαρίας Μάρθης, μὴ εἰδὼς τινός ἐστιν θέσις. Καὶ τῷ ἐδάφει προσκολλήσας τὴν κεφαλὴν κατέκρουεν, πῦρ ἐρχόμενον ἐπ᾽ αὐτὸν θεωρῶν, καὶ τὴν θέσιν ὡς άναπεταννυμένην, γυναῖκά τε σεμνοπρεπῆ ἐκεῖθεν προσερχομένην καὶ κατὰ μέσον τῆς κόγχης τὴν χεῖρα ἐκτείνουσαν, καὶ ἀφειδῶς τοὺς δαίμονας βασανίζουσαν μέχρις ἀνατολῆς ἠλίου. Τότε τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ δοξολογῶν τὸν Θεὸν ἐβόᾳ, ὁρῶν τὰ δύο δαιμόνια ἐπιτιμηθέντα ὑπὸ τῆς δούλης τοῦ Θεοῦ καὶ ἐξελθόντα ἀπ᾽ αὐτοῦ· καὶ στὰς πρὸς ἀνατωλὰς καὶ τὰς χεῖρας διαπετάσας, ἀπήγγειλεν ἐν ἐξομολογήσει καὶ εὐχαριστίᾳ τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ, σωφρονῶν καὶ ὑγιὴς γενόμενος ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης· τόν τε τάφον κατασπαζόμενος διηγεῖτο περὶ πάντων τοῦτων, ἑτέρου συνόντος αὐτῷ γινώσκοντος τὴν Ἑλληνικὴν φωνὴν, καὶ ἑρμηνεύοντος τὰ παρ᾽ αὐτοῦ.

Παρὰ πόδας δὲ τούτου στρατιώτης τις ἀπὸ Ἱεραπόλεως τῆς Συρίας, ἐνοχλούμενος ὑπὸ δαίμονος, προσελθὼν τῇ στάσει τοῦ ὁσίου Συμεὼν, ήλαύνετο ἀοράτῳ δυνάμει ἐπὶ τὸν τάφον τῆς Μακαρίας, θεωρήσας σεμνοπρεπῆ γυναῖκα ἐν μέσῳ τοῦ τόπου ἀποδιώκουσαν τὸν δαίμονα καὶ ἀστραπῆς δίκην κατακαίουσαν αὐτόν· τούστε μακαρίους ἐκείνους μαθητὰς τοῦ Ἁγίου κυκλοῦντας αὐτὴν μετὰ λαμπάδων καιομένων, καὶ τὸν δεσποτικὸν χαρακτῆρα ὑπεράνω αὐτῆς, ἐπισκιάζωντα τὴν χάριν τῶν ἰαμάτων. Ταῦτα θεασάμενος ἀνὴρ, καὶ τῷ τάφῳ μετὰ δακρύων πολλῶν πλησιάσας, γέγονεν ὑγιὴς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης, δοξάζων τὸν Θεὸν, καὶ πᾶσιν. ἐκδιηγούμενος τὴν δεδωρημένην χάριν ὑπὸ Κυρίου τῇ δούλῃ αὐτοῦ Μάρθῃ.

Ἑν μιᾷ τῶν ἡμερῶν προσεγγίσας τις τῶν Ἀδελφῶν τῇ τιμίᾳ σόρῳ τῆς Ὁσίας, έπὶ τὸ ἅψαι καὶ ἀνασκευᾶσαι τὴν κανδήλαν, περιφρονήσεως καὶ ἀπιστίας λογισμῷ κατασχεθεὶς, ἔσβεσε μᾶλλον καὶ μετὰ γογγυσμοῦ ἀνεχώρησεν, μὴ διακρίνας ἐν ἑαυτῷ τὸ πταῖσμα τοῦτο· παραυτὰ δὲ ριγίῳ καὶ πυρετῷ χαλεποτάτῳ περιπεσὼν, ἔκαμνε σφοδρῶς. Ἐπειδὴ οὖν δεδωρημένη τῷ Ἁγίῳ χάρις ἐκτὸς παραβάσεως ἐντολῆς αὐτοῦ οὐδὲν συνεχώρει κακὸν ἐπελθεῖν τινι αὐτῶν, εἰκότως ἠρωτᾶτο Ἀδελφὸς, Τί ἔτυχεν ἡμαρτηκὼς, οὗ εἵνεκα ἐκεῖνο τὸ δεινὸν ἀῤῥώστημα ἐπενέχθη αὐτῷ. Μὴ βουλόμενος δὲ ἐξειπεῖν ἀλλὰ χρύπτειν πειρώμενος, ἐκίνδυνεν οὐ μετρίως, πλανηθεὶς ὡς Ἀχαὰβ ὑπὸ πνεύματος ψεύδους. Ἰδὼν δὲ αὐτὸν ἐλαττούμενον, καὶ ἐγγὺς θανάτου γινόμενον, ὡμολόγησεν ἐπὶ πάσης τῆς ἀδελφότητος τὴν αἰτίαν, δι᾽ ἣν τοιούτῳ κινδύνῳ περιπέπτωκεν. Καὶ εἰς ὕπνον τραπεὶς, εῖδεν τὴν Ἁγίαν δεδοξασμένῳ προσώπῳ ἐν μέσῳ λευχημονούντων, εἰσιοῦσαν ἐπὶ τὴν κόγχην τοῦ βήματος τῆς ἐκκλησίας τῆς ἁγίας Τριάδος, καὶ προσευξαμένην, καὶ ἐπιστραφεῖσαν πρὸς αὐτὸν, καὶ ὑποδείξασαν αὐτῷ δύο ὁδοὺς πρὸ τοῦ τάφου αὐτῆς· τὴν μὲν τῶν ἀπίστων, τὴν δὲ τῶν πιστῶν, ἐπιτρέπουσάν τε αὐτῷ κατανοῆσαι. Ἐμβλέψας οὖν. ἐκεῖνος, εῖδεν ἄνδρας αἰθιόπας βλοσυρῷ τῷ ὄμματι, ἐν τῇ τρίβῳ τῶν ἀπίστων πορευομένους· ἐν δὲ τῇ ὁδῷ τῶν πιστῶν, ἄνδρας χρηστότητι καταλάμποντας, καὶ βαδίζοντας ἐπὶ τὸν τάφον αὐτῆς, ἰαματικὴν τε εὑρίσκοντας πηγήν· αὐτόν τε διὰ τῆς ὁράσεως ἐδίδαξεν τὴν εὔτετον ὁδὸν βαδίζοντα τὸ λοιπὸν ἐκκλίνειν τῆς τρίβου τῶν ἀπίστων, καὶ τῆς μερίδος τῶν πιστῶν γενέσθαι. Ἔμφοβος οὖν διαναστὰς Ἀδελφὸς ἐκ τοῦ ὕπνου, διέμεινεν ὑγιὴς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης.

Ἕτερος δὲ τῶν Ἀδελφῶν Ἰωάννης τούνομα, ἐν παρακοῇ τοῦ Ἁγίου γεγονώς, καὶ διὰ τοῦτο νόσῳ μακρᾷ καὶ ἐπικινδύνῳ περιπεσὼν, ἐν μιᾷ νυκτὶ, ἐν ᾗ ἠλπίζετο τελευτᾷν, εἰς βάθος κατακοιμώμενος ἑώρα τοὺς προκοιμηθέντας Ἀδελφοὺς, χαίροντας ἐπὶ τῆς μεταστάσει αὐτοῦ, ὡς συνεῖναι αὐτοῖς μέλλοντος· καὶ τὸν ἅγιον Ἄγγελον ἑστῶτα, παροῦσαν δὲ καὶ τὴν δούλην τοῦ Θεοῦ Μάρθαν, ὥσπερ κατηφῆ ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ αὐτοῦ περιστάσει, καὶ παρακαλοῦσαν τὸν Ἄγγελον καὶ διακωλύουσαν προσλαβέσθαι τὴν τούτου ψυχήν· εἶτα πάλιν κλίματα ἐστηριγμένην ἀπὸ τῆς γὴς μέχρι τοῦ οὐρανοῦ, αὐτὴν τε τὴν πύλην τοῦ οὐρανοῦ ἀνεωγμένην, καὶ τὴν Μακαρίαν ἀνερχομένην δι᾽ αὐτῆς εἰς φῶς ἀκατάλιπτον, καὶ τῷ Δεσπότῃ προσιοῦσαν, καὶ τὴν ζωὴν ἐξαιτοῦσαν, καὶ λαβοῦσαν τὴν χάριν. Ἤισθετο γὰρ εὐθέως ἑωρακὼς, καὶ ἐν ἀπογνώσει κείμενος, καὶ ἔφριξεν τῷ πνεύματι· καὶ εἰς ἑαυτὸν ἐλθών καὶ ἐν καταστάσει γενόμενος μεμένηκεν, ὑγιὴς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης ἐν πολλῇ διορθώσει γενόμενος.

[37] Ioannes ille insignis fide, quem divina apparitione dignatum supra diximus, nactus opportunitatem, clam omnibus, sustulit candelarum pro pervigilatione accensarum ellychnia, [Per ellychnia varia miracula patrantur.] sic orans: Christe, Deus famuli tui Symeonis, si cum Prophetarum, Martyrum, ceterorumque Perfectorum justis spiritibus sanctam quoque Martham glorificare dignatus es, monstra in his ellychniis mirabilia tua, ut per illa glorificetur sanctissimum nomen tuum. Sic precatus, abiit; ac perveniens in pagum suum cuivis infirmo dicta ellychnia imposuit, & virtute Domini omnes sanati, dæmones effugati in toto illo tractu montano, & universa pericula per memoriam Sanctæ depulsa sunt.

[38] Inter alios ipse quoque Joannes, talem illis concessam divinitus gratiam in se expertus, glorificavit Deum: [Cæcutiens sanatur,] nam cum periculose admodum laboraret ex oculis, adeo ut fere non cerneret, meruit illa gratia visitante recreari. Jam enim dies aliquot, propter dolores gravissimos, somnum nullum viderat oculis suis; cum ore atque animo Christum, Salvatorem nostrum, per S. Martham auxilium exposcens, in somnum incidit; viditque monumentum Sanctæ reseratum, atque ipsam inde progressam, adstare sibi; tum oculo utrique inserere digitum, Crucis signaculum imprimere, ac dicere: In nomine Domini nostri Jesu Christi, sanare; & accepto incenso adole loculum meum, gratias persolvens Deo. Evigilans Joannes surrexit, tetenditque ad famulum Dei Symeonem, nihil prorsus incommodi sentiens, totusque sanus. [jubeturque suffire sepulcrum Sanctæ.] Reperit autem psallentem cum Fratribus suis Sextam: cumque Frater, cujus id munus erat, thuribulum teneret manu suffiturus, viso eminus veniente ad sanctam mandram prædicto viro, mandavit ut illi thuribulum offerretur. Qui, mirantibus cunctis rei novitatem, accipiens a Fratre thuribulum abivit, ac loculum famulæ Dei adolevit; & percunctantibus ipsum Fratribus, Quid sibi id vellet; enarravit visionem suam, atque illius etiam causa thurificatum se accessisse: & omnes qui audiebant glorificarunt Deum, qui talem gratiam & confidentiam dedit timentibus se.

[39] Adjiciamus etiam illud ad gloriam Dei, famulam suam sanctam glorificantis. [Candelam super tumulo ejus non accendens] Cum animadvertisset Sanctus, ex negligentia non accendere Fratres candelam venerando Matris sepulcro impositam, noluit id faciendum mandare, tum ne ipse infidelibus & infirmioris animi Fratribus videretur studiose se nimis sectari, atque adeo exigere amplificationem gloriæ maternæ; tum etiam quod vellet instructos eruditosque experientia, debitum Sanctis honorem sponte sua & citra coactionem deferre. Repente igitur contigit, Fratrem œconomiæ monasterio præpositum in febres intolerabiles & dysenteriam incidere, satis gravi cum periculo; jamque animam pene agenti adstitit. B. Martha, dicens: Quid rationis excogitatis, [in morbum incidit] quominus candelam mihi meam accendatis? Num ignoratis, cælestis me claritate lucis gaudere, nihil quidquam aut petentem aut indigam vestri luminis, nisi vestræ ipsorum salutis causa? scitote ac credite, me, per gratiam Dei, participem esse lucis sempiternæ: & quod manu tenebat Domini corpus, ventri ejus admovens, dixit: In hoc & vivus & sanus esto: quibus dictis abscessit.

[40] Frater autem ille ad se reversus surrexit, fluentibusque ubertim lacrymis processit ad monumentum, [& ad illum sanatur;] in quo venerandæ illius Reliquiæ repositæ erant: & continuo sanitatem consecutus laudavit Deum, cœpitque illa ipsa noctis hora esurire, & comedit & bibit, & confortatus est: vesperi etiam candelas ipsi accendit; redditisque gratiis oravit, dicens: Tametsi multo honore cumulata es, o Mater nostra, nihilominus ego debito hoc fungi officio numquam desinam. Isthæc locutus, dormitum abiit, viditque denuo Beatam rutilante facie, circumdatam corona Fratrum S. Symeonis ac dicentem: Non a vobis, imo neque filii mei causa glorificata sum, sed gratia mihi & gloria inde venit, unde expectans sustinui Dominum, & intendit mihi, & exaudivit deprecationem meam.

[41] Dixerat hæc Sancta & abierat, cum pulsu ligni a signum datum est, conveneruntque Fratres ad hymnos nocturnos. En tibi vir quidam b Lycaon advenit, duobus dæmoniis ab annis triginta insessus; nequibatque in choro ecclesiæ psallentibus illis consistere aut sacrosancto Missæ sacrificio interesse omnino: expellebatur quippe statim a dæmoniis ex æde sacra, [uti etiam energumenus. Sancta apparente:] atque allilus terræ cum dolore ac ejulatu durabat. Venit igitur nocte illa, nulli verbo indicato, utpote rudis & ignarus linguæ Græcæ; & constitit prope a Fratribus divinas psalmodias persolventibus. Cumque impuri dæmones more suo vellent inde expellere hominem, & non valerent atque altum vociferarentur; ilico energumenus, agente divina quadam virtute, raptus est ad tumulum B. Marthæ, ignarus, cujus ille esset. Procumbens ergo, solo caput defixit, conspicatusque est venire contra se ignem, & monumentum pandi, & venerabilem matronam inde progredi, atque in media concha manum extendere, & dæmonia crudeliter torquere usque ad ortum solis. Tunc gloriam Deo lingua sua vernacula cecinit, videns ambo dæmonia male mulctata per famulam Dei egredi a se; & obversus orienti, extensis manibus, prædicavit magnalia Dei in confessione & actione gratiarum: suique compos & incolumis, amplexans tumulum hæc omnia narrabat, altero, qui aderat Græci idiomatis gnarus, dicta ejus interpretante.

[42] Continuo successit huic miles quispiam Hierapolis c Syriæ, similiter a dæmonio vexatus, qui ad columnam S. Symeonis confugiens, [item alius.] invisibili virtute impellebatur ad tumulum Beatæ, viditque loco medio matronam gravitate venerabilem, quæ dæmonem abigebat ac fulminis instar adurebat; cingebantque illam S. Symeonis discipuli cum lampadibus, ardentibus, & Domini nostri characterem supra caput ejus, adumbrantem gratiam sanationum. Cum hæc vidisset vir iste, tumuloque flens ubertim appropinquasset; incolumitatem obtinuit ex illa hora, gloriam tribuens Deo, & coram omnibus celebrans concessam a Domino gratiam famulæ ejus Marthæ.

[43] Die quadam adivit Fratrum nonnemo venerandum Sanctæ tumulum, reparaturus accensurusque candelam: [Tumulum Sanctæ violans punitur,] sed insurgentibus comtemptus & incredulitatis cogitationibus, extinxit illam potius, & murmurans discessit; quod non dijudicans in se peccatum, correptus statim rigore membrorum & molestissima febri, gravissime cœpit ægrotare. Cum igitur gratia Symeoni data non pateretur, nisi in casu violationis præceptorum suorum, aliquid mali evenire Fratrum cuilibet; merito iste interrogabatur, Quid commisisset delicti, cujus causa tam gravi infirmitate afflictus pœnas lueret. [fateri nolens periclitatur,] At ille manifestare renuens, imo etiam abscondere magis satagens, periculum non mediocre adivit, illusus ut Achab a spiritu mendaci. [3 Reg. 22] Verumenimvero animadvertens tandem deficientibus viribus proxime se a morte abesse, confessus est coram universis Fratribus causam, cur in tantum discrimen devenisset. [cui tandem resipiscenti apparet ipsa, gloriosa,] Tum somno correptus, spectavit Sanctam glorioso vultu, cingentibus mediam candidatis viris, accedentem ad concham altaris d ecclesiæ sanctæ Trinitatis; cumque istic precata esset, conversam ad se monstrasse viam geminam ante sepulcrum suum, alteram infidelium, credentium alteram, & mandasse utramque ut consideraret. Ille autem oculos intendens vidit viros Æthiopes aspectu terribiles, perambulantes viam non credentium; credentium vero viam terentes, viri erant dignitate eximii, ambulabantque versus seulcrum, & fontem gratiarum ac sanationum reperiebant. Ipsum porro hunc Fratrem hac visione docuit, incedenti via recta declinandum deinceps ab infidelium semita; & cum fidelibus perpetuo standum. Surrexit itaque a somno ille trepidus, ab istoq; tempore incolumis permansit.

[44] Alius quispiam Fratrum, Joannes nomine, quod Sancto morem non gessisset, in morbum diutinum ac periculosum incidit. Cumque nocte quadam, [Alteri vita exoratur a Sancta.] qua abeundum e vivis suspicabatur, altum sopitus esset; vidit Fratres, qui jam fatis concesserant, lætabundos propter ipsum, decessu suo eorum collegio conjungendum. Adstabat quoque Sanctus Angelus, nec non famula Dei Martha, vultu demisso subtristis propter illum ægroti comitatum; & rogavit Angelum atque adeo prohibuit, ne animam illius auferret. Posthæc vidit scalas e terra ad cælum usque firmatas, apertamque cæli portam, qua intrans B. Martha ad ineffabile pervenit lumen & Dominum gloriæ; cui accidens, inventa in conspectu ejus gratia, vitam infirmo exoravit. Sensit autem continuo, se melius habere spectator ille, jam desperatus de vita, & fremuit spiritu: & sibi redditus restitutusque sanitati, permansit deinceps incolumis, multum correctus ac emendatus.

ANNOTATA C. I.

a Quomodo lignis campanarum loco utantur monachi Orientales, explicat libellus Hieronymi Magii de Tintinnabulis.

b Lycaonia Cappadociæ pars, interjectu Ciliciæ dirempta a Syria.

c Hierapolis Syriæ Euphratesiæ civitas, distat ab Antiochia circiter 50 leucis, Alepum hodie dicta.

d Τὸ ἅγιον βῆμα, pro sacro altari, dicunt Græci.

CAPUT VI.
Visiones variæ, ædificatio novi templi, translatio Reliquiarum.

Τούτων τῶν ἐνδόξων θαυμάτων διὰ τοῦ ἐμφανισμοῦ τῆς Μακαρίας γενομένων, εὐφραίνετο Συμεὼν, καὶ τὰς εὐχαριστίας τῷ Θεῷ προσέφερεν. Ἐπὶ ἠμέρας δέ τινας ἑώρα τὴν σορὸν τῆς Μακαρίας, σὺν τῇ κόγχῃ ἐν ᾖ αὕτη σορὸς ὑπῆρχεν, μετατιθεμένην ἔμπροσθεν αὐτοῦ ἐπὶ τὸ μεσιμβρινὸν μέρος τῆς ὑπ᾽ αὐτοῦ οἰκοδομηθείσης πρώτης ἐκκλησίας (μετὰ ταῦτα τὸν ἅγιον οἶκον ἐκ θεοφανείας ἐδομήσατο, καὶ ἀυτὴ τιμία σορὸς μετετέθη) παῖδάς τε ὡραίους περικυκλοῦντας την σορὸν, καὶ καλὰ λίαν καὶ τερπνὰ ὑμνοῦντας τὸν Θεὸν, καὶ ὑπηχοῦντας ἄλλοις τὸ ἀλληλούια. Διαλογισομένῳ δὲ αὐτῷ, τί ἆρα ἔσται τοῦτο, ἐδώθη γνῶναι, χάριν δεδωρῆσθαι τῷ λειψάνῳ τῆς Ὁσίας ἔμπροσθεν [ἀυτοῦ] ἐπὶ τὸ μεσιμβρινὸν μέρος τῆς ἐκκλησίας διὰ θαυματουργιῶν φανερωθῆναι, εἰς δόξαν Θεοῦ, Ἀγγέλων ἐν οὐρανοῖς ὑμνούντων καὶ λεγόντων, Δόξά σοι, Θεὸς, ἐν ὑψηλοῖς κατοικῶν καὶ τὰ ταπεινὰ ἐφορῶν.

Ἐκ τότε οὖν οὐδεμία ἄνεσις ἐγίνετο πάσῃ σχεδὸν τῇ ἀδελφότητι, τῆς μακαρίας Μάρθης ἐν σημείοις ὀπτανομένης καὶ παρενοχλούσης, εὐκτήριον αὐτῇ γενέσθαι, καὶ ἔνδον αὐτοῦ μετατεθῆναι σὺν τῇ σορῷ τὸ λείψανον αὐτῆς, παρεγγυώσης τε γνωσθῆναι τὰ περὶ τούτου τῷ ἰδίῳ υἱῷ Αὐτὸς γὰρ Ἅγιος, καίτοι πρόθεσιν ἐξ ἀπολάμψεως ἔχων τοιαύτην, ἐπεῖσχεν ἑαυτὸν οἰκονομικῶς τὸ τηνικαῦτα, καὶ οὐκ ἤθελεν ἀπάρξασθαι τοῦ τοιούτου ἔργου· τοῦτο μὲν διὰ τοῦ μὴ πειρασθῆναί τινας τῶν ἁπλουστέρων καὶ ἀπίστων, ματαίους ἀναπλάττοντας ἐν ἑαυτοῖς λογισμοὺς καὶ καταλαλοῦντας κατὰ τοῦ Δικαίου ἀνομίαν· τοῦτο δὲ καὶ βουλόμενος ἕνα οἶκον ἐπιτηδεῦσαι ἑαυτῷ τε καὶ αὐτῇ, ὥστε αὐτοὺς καὶ ἐν τούτῳ ἀχωρίστους ἀλλήλων εἶναι, ὥσπερ καὶ γέγονε μετά τινας χρόνους. Πάντων οὖν τῶν Ἀδελφῶν ἔνδοξα καὶ ἐξαίσια διαφόρως ἰδεῖν ἀπαγγελλόντων, παρέστη καὶ Ἀδελφὸς ἐκεῖνος, ᾧ τινι πρώτη ἀποκάλυψις γέγονε πρὸ τεσσάρων μηνῶν τῆς τελευτῆς αὐτῆς, ἢν καὶ διηγήσεται εἰπὼν καθὼς προείρηται, ὅτι διαπετάσασα τὰς χεῖρας αὐτῆς μετεβλήθη ἐν σχήματι σταυροῦ ἐξαστράπτοντος, ὑπεράνω μείνοντος τοῦ προσώπου αὐτῆς· καὶ βαλὼν μετάνοιαν ἔφην· Ἰδοὺ τρὶς τοῦτο καὶ τετράκις παραγέγονεν Κυρία μεγάλη, φαιδρὰ τῷ προσώπῳ, εἰρήνην με τὴν παρὰ τοῦ Κυρίου κομίζουσα, εὐκτηρίου τε σκάριφον ὑποδεικνύουσα τρεῖς κόγχας ἔχοντος, μιὰν κατὰ ἀνατολὰς, καὶ ἑτέραν ἐκ δεξιῶν, καὶ ἄλλην ἐξ εὐωνύμων, καὶ τὴν ὅλην τῆς οἰκοδομῆς διαγραφὴν ὑποδηλοῦσα, καὶ παρεγγυοῦσά μοι πᾶσιν ὑμῖν ἀπαγγεῖλαι τοῦτο· ἐμοῦ δὲ παραιτομένου τοῦτο εἰπεῖν, ἀγανακτεῖν ἀπεφήνατο κατ᾽ ἐμοῦ· ἀκριβῶς οὖν ὑμῖν τὰ παρ᾽ αὐτῆς σημαίνω· μάρτυς οὖν Κύριος ὅτι ταῦτα, καθὼς αὐτὴ ἀλήθεια περιέχει, τῶν ὁραθέντων μοι καὶ λαληθέντων ἔχει.

Ἀμφισβητήσαντος δέ μου κατὰ διάνοιαν τί τὸ μέγεθος τῆς ἐργασίας αὐτῆς, ὅτι τοσαύτην παῤῥησίαν ἔσχεν μετὰ δόξης ἐνεργούσης, αὐτίκα ἐθεώρουν κύκλῳ τῆς θέσεως αὐτῆς στατῆρας καὶ λύχνους ὅλους πυρινοὺς φωτίζοντας, καὶ μεγάλης τῆς ἀστραπῆς τὴν φλόγα ἀντιφέγγοντας, καὶ μέλος τι γλυκὺ ψάλλοντάς τινας, καὶ ἅλλους ὑπηχοῦντας αὐτοῖς τὸ ἀλληλούια, τὸν δὲ Ἅγιον ἀπὸ τῆς θυρίδος τῆς καμασίνης μηλωτῆς ἐπ᾽ αὐτὴν στηρίζοντα τὸ πρόσωπον, καὶ λόγους Δαβιτίκους ὑμνοῦντα καὶ λέγοντα, περὶ μὲν αὐτῆς, Ὁδὸν ἐντολῶν σου ἕδραμεν· περὶ δὲ ἑαυτοῦ, Ὅτι τὰς ἐντολάς σου, ἠρετισάμεν. Καὶ ἐν τῷ λέγειν αὐτὸν ταῦτα, εἶδον, καὶ ἰδοὺ αὕτη παρίστατο ἔμπροσθεν τῆς θέσεως αὐτῆς, τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὐρανὸν ἔχουσα καὶ εὐχομένη· κᾀγὼ ἐν φόβῳ μεγάλῳ γενόμενος, ἔῤῥιψα ἐμαυτὸν εἰς τοὺς πόδας αὐτῆς, καὶ οὕτως ἦλθον εἰς ἑμαυτὸν δοξάζων τὸν Θεόν. Ἐν δὲ τῇ νυκτὶ αὐτῇ καὶ ἄλλοι τῶν Ἀδελφῶν συνεφώνησαν παροίμια τεθεᾶσθαι, καὶ πάντες ὁμοθυμαδὸν βάλλοντες μετάνοιαν, παρεκάλουν τὸν Ἅγιον ποιῆσαι αὐτοῖς εὐχὴν, ὅπως ἀρχθῇ τὸ εὐκτήριον, ὡς ὑδέδειξεν μακαρία Μάρθα κτίσεσθαι. Ἕφη δὲ πρὸς αὐτούς τοῦ Θεοῦ δοῦλος· Εἰ τῷ Κυρίῳ μέλλει, οὐχ ὑμεῖς τοῦτο μεριμνήσετε, ἀλλ᾽ ἔσται μοι καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ δεήσει πληροφορία παρ᾽ αὐτοῦ· εἰ γὰρ ἕστιν αὐτῷ τοῦτο εὐάριστον, αὐτὸς διὰ Πνεύματος ἁγίου ἐπισυνάξει καὶ αὖθις ἐκ τῆς χώρας τῶν Ἰσαυρῶν οίκοδόμους, καὶ τὸ ἄρεστον ἐνώπιον αὐτοῦ γενήσεται, καθὼς αὐτὸς βούλεται.

Ταῦτα εἰπὼν ἀπέλυσεν τοὺς Ἀδελφοὺς εἰς τὴν σχολὴν αὐτῶν. Καὶ ἐν τῷ μεσονυκτίῳ ἀτενίσας ἐπὶ τὴν θέσιν, εἶδεν τὴν Μακαρίαν ἀνισταμένην ἐν τῷ ἱεροπρεπεῖ ἐκείνῳ σχήματι ἐν μέσῳ τῆς κόγχης ἔνθα κατέκειτο, εἰς τὸν οὐρανὸν ἐν φόβῳ μεγάλῳ βλέπουσαν, καὶ μετὰ ἡδύτητος πολλῆς εὐμελῆ καὶ τερπνὴν ἀγγελικὴν εἰς ὕψος ἀναπέμπουσαν φωνὴν, καὶ λέγουσαν ἐκ τρίτου, Δόξα σοι, Θ εὸς, δόξα σοι ἀλληλούἳα· καὶ συνήχει μάνδρα ὄλη, ὥσπερ φωνὴν διδοῦσα, καὶ τὸ λείψανον αὐτῆς ἐν τῆ θέσει ἔνδον· εἶτα τῇ δοξολογίᾳ καὶ τρόμῳ καὶ χαρᾷ συσχεθεὶς ἐπὶ τῇ τοσαύτῃ χάριτι τοῦ Θεοῦ, ἣν δέδωκεν τῇ δούλῃ αὐτοῦ, ὑπόμνησιν ἔλαβεν τῆς θείας γραφῆς λεγούσης, Ἀγαλλιάσονται ὀστέα τεταπεινομένα. Τότε ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ ἔμεινεν διαφυλάττων τὸ μέλος ἐκεῖνο τῆς πρὸς τὸν Θεὸν δοξολογίας καὶ ἐκ τῆς χαρᾶς τῆς ψυχῆς ἠγαλλιάζετο τῷ πνεύματι, καὶ συνηπήχει καὶ αὐτὸς τὴν οὐράνιον δοξολογίαν. Τοῦ δὲ καιροῦ καλοῦντος διὰ τὰς νυκτερινὰς ὑμνωδίας, συνήχθησαν κατὰ τὸ εἰωθὸς πρὸς αὐτὸν οἱ Ἀδελφοὶ· καὶ μαθόντες παρ᾽ αὐτοῦ συνηπήχουν καὶ αὐτοὶ τὴν θεόσδοτον ἐκείνην ὑμνωδίαν, ἑως πρωῒ ἐπιφώσκοντος Σαββάθου· Λοιπὸν οὖν καὶ ἐν τῷ Λοχνικῷ τούτε Σαββάτου καὶ τῆς ἁγίας Κυριακῆς, καὶ κατὰ πᾶσαν δὲ ἑσπέραν, τοῦτο ἐπέτρεψεν γένεσθαι, ἑνὸς Ἀδελφοῦ ἔμπροσθεν τοῦ σοροῦ τρίτον λέγοντος τὸν τοιοῦτον ὕμνον, καὶ πάντων τρίτον ὑποψαλλόντων.

Ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ τῆς ἁγίας Κυριακῆς βαλὼν θυμίαμα τοῦ Θεοῦ θεράπων Συμεὼν, καὶ ποιήσας εὐχὴν, ἐκέλευσεν διαγραφὴναι τὸν εὐκτήριον οἶκον τρίκογχον, κατὰ τὸν ὑποδειχθέντα αὐτῷ τύπον καὶ ὑπὸ τῆς Μακαρίας διαγραφέντα. Ὡς δὲ διεγράφοντο αὐτὸν, ἰδοὺ πλῆθος οἰκοδόμων συνηθροίσθη ἔκ τε τῆς Ἰσαύρων χώρας, καὶ ἐξ ἑτέρων τόπων, ποικίλαις νόσοις καὶ πάθεσι συνεσχομένων, οἵ τινες πιστει προσιόντες τῷ Ἁγίῳ καὶ τὴν ἴασιν λαβόντες, παρεκάλουν ἐπιτραπῆναι αὐτοῖς τὸ ἔργον ποιῆσαι. Ἀρξαμένων δὲ αὐτὴν οἰκοδομὴν τὴν ἀνατολικὴν μεγάλην κόγχην καὶ τας ἐξ ἑκατέρου μικρὰς δύο, ὤφθη ἐν ὁράματί τινι τῶν Ἀδελφῶν Μακαρία, ἐπιστᾶσα τοῦ ἕργου, καὶ ἐπιτάττουσα προυποστολὴν εἰλιθῆναι κατὰ τῶν δύο μικρῶν κογχίων.

Καὶ τοῦτο παρὰ τοῦ Ἀδελφοῦ ῥηθέντος τῷ Ἁγίῳ, παρόντων πάντων τῶν Ἀδελφῶν, Ἀγγούλας οὕτω καλούμενος, εἷς καὶ αὐτὸς τῆς ἀδελφώτητος, διεκώλυε πάσῃ δυνάμει τοῦτο γενέσθαι, ἐπιτάξας λατρέως Θεοδώρῳ τῶ Ἀποθέτη ἑνὶ ὄντι τῶν οἰκοδόμων, κατὰ τὸ δόξαν αὐτῷ σχῆμα τοῦ ἔργου κατάρξασθαι, οὐχὶ δὲ κατὰ τὸ ὑποδειχθὲν σκάρηφον ὑπὸ τῆς ἐν ἁγίοις Μάρθας. Ἀλλ᾽ οὐκ εἰς μακρὰν κατηχύνθη τὴν ἀναιδῆ ταύτην γνώμην ἀναδεξάμενος Ἀγγούλας, μαθὼν διὰ τῆς πείρας αὐτῆς, καθὼς Προφήτης φησίν· Ὅτι βουλὴ τῶν πονηρῶν ἄνομα βουλεύεται, καὶ ὅτι βουλὴ [τῶν δικαίων] συνετὰ ἐβουλεύσατο, καὶ αὕτη βουλὴ μενεῖ. Ἐνὶ γὰρ τῶν οἰκοδόμων ὤφθη Μακαρία ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς, Νέων ὄνομα τούτῳ ἦν, ὃς ὑπὸ δαίμονος χαλεπωτάτου ἐνεργούμενος, ἰάθη προσεγγίσας μετὰ πίστεως τῆ τιμίᾳ αὐτῆς σορῷ· κακὸν μὲν Ἀρχιτέκτονα τὸν Ἀγγούλαν ἀποκαλοῦσα, φανερῶς δὲ λέγουσα περὶ Θεοδόρου, τοῦ Ἀποθέτου λεγομένου, μὴ ἐκτελεῖν αὐτὸν τὸ ἔργον, ἄπιστον ὄντα. Ταῦτα τοῦ ἰαθέντος Νέωνος διηγησαμένου, μετὰ μιὰν ἡμέραν πνεῦμα θάμβους εἰσῆλθεν εἰς ἐκεῖνον τὁν Ἀποθέτην καὶ ἀνεχώρησεν, μηδενὸς νοήσαντος. Καὶ ἰδοὺ Παῦλός τις τῶν δοκίμων οἰκοδόμων, ὁρμώμενος μὲν ἀπὸ τῆς Ἰσαύρων χώρας, ἐκ διαφόρων δὲ ἀσθενειῶν ἰαθεὶς παρὰ τοῦ Ἁγίου, καὶ πείρας αὐτοῦ ἔχων ἱκανὰς, παραγέγονεν ἐν τῷ μοναστηρίῳ· καὶ ἐπιστὰς τῷ ἔργῳ, παρεκάλει τὸν τοῦ Θεοῦ δοῦλον ἐπιτρέψαι αὐτῷ προυποστολὴν εἰλίσαι κατὰ τῶν δύο μικρῶν κογχίων. δὲ Ἅγιος εἶπεν αὐτῷ, Ως τῷ Κυρίῳ ἔδοξεν ὑποβαλεῖν σε, οὕτως ποίησον. Πάντες δὲ ἐθαύμασαν, μνησθέντες τῶν διὰ τοῦ ἐμφανισμοῦ τῆς Ἁγίας προῤῥήσεων, τῶν τε πρὸς τὸν Ἀδελφὸν καὶ τὸν ἰαθέντα οἰκοδόμον, ὅτι γέγονε καθὰ ἐλάλησεν, μηδενὸς μηδὲν εἰρηκότος τῷ παραγεγονότι οἰκοδόμῳ.

Τελεσθείσης δὲ τῆς οἰκοδομῆς τοῦ οἴκου παντὸς, καὶ τῆς ὀρόφης ἐπιτεθείσης αὐτῷ, χρόνοις τε ὕστερον ὀλίγοις ἐπικοσμηθέντος, εὐδοκίᾳ Θεοῦ τοῦ δοξάσαντος αὐτὸν, μετετέθη σὺν τῇ σορῷ τὸ τιμιὸν τῆς ὁσίας δούλης αὐτοῦ λείψανον ἐν τῷ αὐτῷ ναῷ, ἐν ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ὠδαῖς πνευματικαῖς, Ἱερέων πλείστων συνδραμούντων καὶ πλήθους πιστοτάτου λαοῦ, πάντων ἐπειγομένων μεταλαβεῖν τῆς ἐξ αὐτοῦ εὐλογίας. Πολλοὶ δὲ καὶ τότε τῶν συνελθόντων, νόσοις ποικίλαις καὶ πάθεσι διαφόροις συνεχόμενοι, ἐθεπαπεύθησαν τῇ αὐτῆς τιμίᾳ σορῷ πλησιάσαντες, καὶ τὴν παρὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ βοήθειαν διὰ τῆς Μακαρίας αἰτησάμενοι. Ἄρασα γὰρ τὸν σταυρὸν αὐτῆς, καὶ ἐξ ὅλης ψυχῆς ἀκολουθήσασα τῷ σωτῆρι Χριστῷ, εἰκότως ἀκήκοεν παρ᾽ αὐτοῦ, ὅπερ καὶ οἱ θεσπέσιοι Ἀπόστολοι, Ἀσθενοῦντας θεραπεύετε, δαίμονας ἐκβάλλετε, καὶ τὰ ἑξῆς. Καὶ νῦν πρόκειται πάντιμος ἐκείνης κόνις, πᾶσι τοῖς πιστῶς προσιοῦσιν ἁγιασμοῦ μεταδοτικὴ, καὶ τοῖς ὑπὸ ποικίλων παθῶν ἐνοχλουμένοις ἰατρεῖον πνευματικὸν, ὥσπερ ἐξ ἀφθόνου πηγῆς ἀρύουσα καὶ παρέχουσα τοῖς αἰτοῦσιτὰ ἰάματα, εἰς δόξαν τοῦ ἐν αὐτῆς ἐνεργοῦντος Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Καὶ τὰ μὲντῆς οἰκοδομῆς τοῦ διαγραφέντος ὑπὸ τῆς ὁσίας Μάρθης εὐκτηρίου οἴκου διὰ τῶν εἰρημένων δεδήλωται, οἷς ἀναγκέως συνήψαμεν καὶ τὰ περὶ τῆς ἐν αὐτῷ μεταθέσεως τοῦ τιμίου αὐτῆς λειψάνου, εἰ καὶ μετὰ τὴν ἑπομένην διήγησιν αὕτη γέγονεν, ἀσύγχυτον διὰ τῆς ἀκολουθείας τῶν γεγραμμένων παραστῆσαι τοῖς ἐντυγχάνουσιν πραγματευσάμενον τῆς ὑποθέσεως τὴν κατάληψιν· καιρὸς δὲ λοιπὸν ἄρξασθαι τῆς τοιαύτης διηγήσεως.

[45] Gloriosis hisce miraculis, per apparitionem B. Marthæ patratis, [Visio Symeonis de translatione matris,] lætabatur Symeon & gratias Deo persolvebat. Post dies vero aliquot conspicatus est urnam Beatæ, cum concha in qua erat, transferri in conspectu suo ad partem meridionalem ecclesiæ, quam primam extruxerat; ubi deinde sacram ædem ex Dei revelatione ædificavit, quoque venerabilis urna translata etiam est. Conspicabatur & pueros admodum formosos, qui urnam cingebant undequaque, venustis admodum & jucundis cantibus laudantes Deum, aliisque Alleluia succinentes. Consideranti vero, quid istud rei futurum esset, concessum est intelligere, gratiam B. Marthæ Reliquiis donatam esse; qua in australi ecclesiæ parte, opera miraculosa patrando inclarescerent, ad gloriam Dei; Angelis in cælo canentibus dicentibusque, Gloria tibi, Deus, qui in altissimis habitas, & humilia respicis.

[46] Ex illo igitur tempore nulla requies concebatur cunctis fere Fratribus, [aliis quoque identidem affertur,] B. Martha in variis signis se afferente ac quietem interturbante, quo sibi oratorium excitaretur, intra quod translatæ cum urna Reliquiæ reponerentur: mandabat etiam, hæc filio suo significari. Ille enim, quamvis id ipsum ex apparitione statuisset curandum, cohihebat tamen se certis de causis illo tempore, nec volebat initium dare substructioni; partim ne tentarentur animi quorumdam ex simplicioribus ac infidelibus, vanas sibi cogitationes fingentibus ac detrahentibus de fama Symeonis inique; partim quod desideraret ædem unam moliri sibi atque matri, in qua uterque loco non separati conderentur, quemadmodum & contigit aliquanto post. Igitur in medium ferentibus admodum gloriosa & non vulgaria, quæ diversis temporibus vidissent; adstitit quoque Frater ille, cui prima revelatio obtigerat quatuor ante mensibus, [jubente Sancta sibi oratorium strui.] quam excessisset e vivis B. Martha, quamque enarraverat modo quo dictum est * supra, videlicet quod extendens manus suas conversa fuerit in formam Crucis fulgurantis, sola facie supereminente: & exhibita ceteris reverentia, Jam, inquit, tertio quartoque me convenit magna Domina nostra Martha blando vultu, pacem mihi a Domino impertiens & oratorii delineationem commonstrans, habentis conchas tres, unam versus Orientem, alteram a dextris tertiam a sinistris: imo totam substructionis descriptionem explicans, mandavit, rem totam vobis ut aperirem: mihi vero id deprecanti visa est indignari. Serio vobis igitur annuntio quæ mandavit ipsa: testis Dominus, hæc verissime summam esse ostensorum mihi ac dictorum.

[47] Ego vero dum animi penderem, quid tanta sibi efficacia illius cum gloria operantis, tantaque apud Deum fiducia, [Alia visio de S. Marthæ gloria.] qua pollebat, vellent; cernebam repente circum tumulum ejus a candelabra atque lucernas, quæ prorsus igneæ, late fulgebant & flammam lucidissimi fulguris spargebant: & audiebam nonnullos, qui suavem melodiam promebant, queis alii respondentes succinebant Alleluia. Videbam quoque S. Symeonem e fenestra camafinæ, melotes defigere in ipsam vultum, & psalmos Davidicos canentem dicere, de matre quidem, Viam mandatorum tuorum cucurrit; de se vero, Quia mandata tua elegi. [Ps. 118, 32 & 74.] Interea dum hæc diceret S. Symeon, respexi: atque ecce stabat Martha ante monumentum suum, manibusque in cælum elatis orabat: & ego gravi metu perculius, accidi ad pedes illius, & hoc modo ad me redii glorificans Deum. Illa autem nocte alii quoque Fratres paria se vidisse, [Omnes instant pro oratorio struendo apud Symeonem;] uno ore loquebantur, ac unanimi consensu inclinantes se omnes, rogabant Sanctum, benedictione sibi data mandaret, ut initium daretur oratorio, ea forma extruendo, qua mandaverat B. Martha. Verum ille reposuit; Si Domino ea res cordi est, non vobis anxie curanda erit; sed me etiam post hanc orationem, de omnibus faciet certiorem. Si namque id ei placuerit, ipse rursus b ex Isauria excitatos a sancto Spiritu fabricatores congregabit; [qui rem Deo committens,] quodque optimum fuerit in conspectu ejus id fiet, quemadmodum ipse vult.

[48] Cum hæc dixisset, dimisit Fratres ad occupationem quemque suam: & sub mediam noctem intendens ad monumentum, conspexit beatam matrem erecte stantem, sacrosancta illa forma indutam; in media concha, in qua jacebat, [in suavi visione canticum audit,] aspicientem cum magna veneratione in cælum, & multa cum suavitate vocem amœnam jucundamque & Angelicæ similem in sublime jaculantem, ac tertio illud repetentem, Gloria tibi, Deus, gloria tibi, alleluia; adeo ut mandra tota, quasi vocem emittens, ipsæque etiam Reliquiæ monumento inclusæ resonarent. Post hæc glorificans Deum, tremore & gaudio plenus, ob tantam gratiam quam famulæ suæ elargitus erat, in memoriam revocavit illam sacræ Scripturæ sententiam: Exultabunt ossa humiliata Tunc in corde suo conservavit suave illud melos collaudationis divinæ, & exultavit spiritu præ gaudio animi, & concinuit ipse quoque collaudationem cælestem. [Ps. 50, 10] Jamque vocante hora, ad hymnos nocturnos coacti sunt pro more apud Symeonem discipuli; doctique a Sancto hymnodiam illam, divino munere concessam, [quod suis canendum hebdomadatim præscribit,] eamdem ipsi quoque consonis vocibus prompserunt tamdiu, donec Sabbathi matutina lux affulgeret. Porro ur in Lucernario tum Sabbathi tum sacræ Dominicæ, & in singulis deinceps Vesperis, idem fieret præcepit, uno Fratre ad monumentum ter dicente istiusmodi hymnum, reliquis omnibus eumdem ter repetentibus.

[49] Eadem illa sacra dominica, cum obtulisset incensum precatusque esset famulus Dei Symeon, jussit delineari sacram ædem, cum triplici concha ædificandam, juxta formam, quæ ostensa descriptaque fuerat a Beata. Dum vero delinearent opus, [Delineata fabrica, confluunt ultro operæ.] ecce ingens multitudo fabrorum, tam ex Isauria quam aliunde, variis doloribus ac morbis afflictorum, convenerunt; qui cum fide Sanctum adeuntes ac sanitatem consequentes, rogabant ut sibi committeretur opus perficiendum. Orsis autem illis ædificare concham orientalem magnam, & hinc & inde parvas duas; apparuit B. Martha per visum cuidam e Fratribus, adstans ædificio ac præcipiens circumduci c procurrentiam duarum minorum concharum.

[50] Hæc cum ille Symeoni renuntiasset præsentibus cunctis Fratribus, quidam ex eorum numero Angulas dictus, totis viribus obstitit, ne ita fieret; mandans occulte Theodoro Cellario d, [Quidam aliter ædificare volens, quam præceptū erat,] qui unus erat structorum, ut opus secundum formam sibi maxime probatam moliri aggrederetur: non vero secundum delineationem a S. Martha monstratam. At non in multum tempus dilata est confusio Angulæ, tam impudentis sententiæ auctoris; cum doctus est experientia ipsa, uti loquitur e Propheta, Quia consilium pravorum iniqua vult, consilium autem justorum prudenter consuluit, & hoc consilium manebit. [prædicente S. Martha,] Nam fabrorum uni se stitit per visionem B. Martha, Neon appellato, qui a difficillimo dæmonio insessus, cum ad venerabile illius monumentum, cum adiisset, gratiam sanationis retulerat; & Angulam appelavit nequam arch tectum; deinde clarissime asseveravit, Theodorum Cellarium non perfecturum substructionem, quia infidelis esset. Postquam isthæc Neon, qui sanatus fuerat, retulisset; quadam die spiritus trepidationis invasit prædictum Cellarium, nulloque conscio recessit. Ecce autem Paulus quispiam, non minimi inter fabros nominis, oriundus ex Isauria, [opus non perficit, sed alius ab eadem præsignatus.] & a variis infirmitatibus per Sanctum curatus; quique experientiam habebat sufficientem, pervenit in monasterium: & cominus contemplatus ædificium, flagitavit Dei famulum, sibi ut demandaret circumducendam procurrentiam duarum minorum concharum. Respondit Sanctus: Uti Domino placuit te opus aggredi, ita fac. Et mirati sunt omnes, in memoriam revocantes, quæ per visionem tum Fratri illi, tum fabro sanato B. Martha prædixerat: evenit quippe ex vaticinio illius, cum nemo quispiam architecto, qui recens advenerat, verbum indicasset.

[51] [Perfecto templo, transferuntur eo Reliquiæ,] Absoluto tandem toto ædificio, impositoque tecto, & pauciorum decursu ex beneplacito Dei ædem illam glorificantis, translatæ eodem sunt venerabiles B. Marthæ Reliquiæ una cum urna, sonantibus psalmis & hymnis & canticis spiritualibus, comitantibus plurimis Sacerdotibus ac populo fideli, properantibus omnibus ut benedictionis illius participes fierent. Plurimi quoque convenarum, diversis infirmitatibus ac molestiis tentati, per illud tempus incolumitatem, [in ipsa translationis die,] adepti sunt; cum sacrosanctæ urnæ appropinquantes, opem a Domino nostro Jesu Christo per Sanctam suam implorassent. Quoniam enim tulerat crucem suam, & ex toto corde secuta fuerat Christum Salvatorem, merito ab eodem audivit, quod olim admirabiles Apostoli: Infirmos curate, expellite dæmones, & quæ sequuntur. [Mat. 10, 8] Et nunc quoque prostant gloriosi illius cineres, omnibus cum fide accedentibus sanctimoniam aspirantes; [& secutis temporibus mirabilium effectrices.] suntque ægrotantibus cujusvis morbi genere officina medica spiritualis; qui hauriunt ex fonte inexhausto & præbent petentibus cunctis gratiam sanitatis, ad gloriam illius, qui hæc per ipsos operatur, Christi Domini nostri. Atque his quæ ad substructionem ædis sacræ, a S. Martha delineatæ, quæque ad translationem venerabilium hujus Reliquiarum attinent, explicata sunt; quibus necessum habuimus immorari diutius, quamvis translatio post narrationem sequentem contigerit, ut sine confusione rei seriem atque argumentum legentibus proponeremus. Verum jam tempus est istam narrationem exordiendi.

ANNOTATA.

a Στατὴρ,, a stando quidem commode dicitur substantive, sicut στατηρὸς stabilis; alibi tamen pro candelabro non legitur sed paßim pro specie pecuniæ.

b In Vita Symeonis num. 94, ad monasterium extruendum, ex Assyriis aliisque gentibus simili modo excitæ operæ confluxisse memorantur.

c Nihil aptius occurrit quo explicem προυποστολὴν, alibi nusquam inventam vocem.

d Sicuti Ἁποθήκη cella, horreum, sic Ἀποθήτης videtur posse reddi Cellarius, sive (uti in nostris monasteriis dicitur) Cellerarius, id est, Promus-condus.

e Nescio cujus Prophetæ hic locus sit sumptus haud dubie ex versione LXX, cujus utinam extarent Concordantiæ, sicut eæ habentur pro textu Hebraico & vulgato Latino: deficit etiam aliquid ad plenum sensum in nostro ecgrapho.

* Num. 12

CAPUT VII.
S. Symeon petitam partem sanctæ Crucis, mittendam sibi, variis modis intelligit.

τρισμακάριος καὶ ἅγιος Συμεὼν ἐκτενῶς μετὰ δακρύων ἐδέετο τοῦ Θεοῦ, σημεῖόν τι παρ᾽ αὐτοῦ αἰτῶν εἰς μνημόσυνον τῆς Μακαρίας Μάρθης, καὶ λέγων· Κύριε, εἰ εὗρον χάριν ἐνώπιόν σου, ποίησον τὸ ἔλεός σου μετὰ τῆς παιδίσκης σου, καὶ ἀποδοθήτω μοι ἀπεντεῦθεν ἀῤῥαβὼν τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, τοῦ πάλαι ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου προφητευομένου, ὅπερ ὑπῆρχεν σταυρός σου τίμιος· καὶ λογισθήτω μοι τὸ Χερουβὶμ φυλάττον τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, ἐν τῇ ἁγίᾳ σου Ἀναστάσει Κλειδοῦχος, ὅστις ἂν ᾖ, οὐ κατὰ χάριν ἀνθρώπου τοῦ μυστηρίου δωρουμένου μοι, οὔτ᾽ ἐξ ἀνθρώπων, οὔτε δι᾽ ἀνθρώπων πραγματευομένου μοι τούτου, ἀλλὰ τοῦ θελήματός σου τοῦ ἀγαθοῦ. Ἐπίνευσον, Δέσποτα, δεομένου μου, καταπέμψαι τὸ Πνεῦμά σου τὸ πανάγιον, ὅπως ἐν τῇ εὐδοκίᾳ τοῦ θελήματός σου ἐμβάλῃ ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ ἐν τῇ ἁγίᾳ Ἀναστάσει κλειδουχοῦντος, κατὰ σάρκα ἀγνοῦντός μου, ἀποστεῖλαι πρὸς τὴν ἐμὴν ταπείνωσιν ἀσπασμὸν εἰρήνης, δι᾽ οὗ ἔσται μοι τὸ δῶρον τῆς αἰτήσεως παρὰ τῆς σῆς θεότητος πεμπόμενον, εἰς ἀνάμνησιν ἧς προσελάβου δούλης σου, ἀνθ᾽ ὧν ἐγνώρισας τῇ πιστῇ αὐτῆς ψυχῇ βαστᾶσαι ἐν ταῖς χερσὶ τὸν ζοώποιον σταυρὸν μεταίροντός μου, καὶ ἐκ δυνάμεως εἰς δύναμιν ἐπὶ ταύτην τὴν ἀνάβασιν προπορευομένης αὐτῆς ἐν πλήθει δακρύων, καὶ τόδε τὸ ᾄσμα λεγούσης· Σῶσον ἡμᾶς, υἱὲ Θεοῦ, σταυρωθεὶς δι᾽ ἡμᾶς, ἀλληλούα· ἣν ἐν εἰρήνῃ καὶ ἁγιασμῷ κοιμηθεῖσαν ἀνέπαυσας, ὡς πεπίστευκα καὶ πεπληροφόρημαι πίστιν, μετὰ τῶν πιστῶν ἐν τῇ καλῇ πραγματείᾳ τῶν ἐντολῶν σου θελήσασαν σφόδρα. Κύριε τοῦ ἐλέους, ἐλθέτω δή μοι αὕτη σωτήριος αἴτησις δυνάμει τοῦ ἁγίου καὶ ὁμοουσίου καὶ ζοωποιοῦ σου Πνεύματος, ὅπως καὶ ἐν τούτῳ δόξαν καὶ εὐχαριστίαν ἀναπέμψω σοι, καὶ τῷ ἀχράντῳ σου Πατρὶ, καὶ αὐτῷ τῷ παναγίῳ καὶ ζοωποίῳ σου Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Ταῦτα ἱκετεύσας, εἶδεν ἐν ἀποκαλύψει τρεῖς μοναχοὺς Ἴβηρας ἀπὸ Ἱεροσολύμων, παραβαλόντας τῷ μοναστηρίῳ, ὧν εἷς Ἀντώνιος λεγόμενος, Πρεσβύτερος καὶ Ἡγούμενος εὐαγοῦς μονῆς ὑπάρχων, ἑωρᾶτο ἐν χρυσῷ σταυρῷ τὴν δύναμιν τοῦ τιμίου ξύλου ἐν φόβῳ μεγάλῳ κατέχων ἐν ταῖς χερσὶ, καὶ ἐπιδιδοὺς τῷ Ἁγίῳ κατὰ τὴν αὐτοῦ αἴτησιν. Οὗτος τοίνυν Ἀντώνιος, ἀνὴρ θαυμαστὸς ὢν καὶ ψυχὴν κεκτημένος πιστὴν, εἶδεν τότε τὸν τοῦ Θεοῦ δοῦλον ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς, λέγοντα αὐτῷ, πορευθῆναι ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ θαυμαστόν· καὶ τῇ τοῦ καλέσαντος ὑπακούσας φωνῇ, εὐθέως· ἐξῆλθεν μετὰ δύο μοναχῶν διανυόντων σὺν αὐτῷ τὴν ὁδόν. δὲ τοῦ Θεοῦ θεράπων Συμεὼν ἀπήγγειλε τὴν περὶ τοῦ Ἀντωνίου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ θεωρίαν ὑπὸ προφάσεως τοιαύτης ἀναγκασθείς.

Μοναχὸς γάρ τις πάσχων τὸν πόδα, ἀπὸ τῆς μονῆς τοῦ Σκοπέλου ὑπάρχων, καὶ παραβαλὼν πρὸς τὸν Ἅγιον χάριν τοῦ ἰαθῆναι, παρίστατο αὐτῷ, ἀπαγγέλλων τὰ τῆς ἀσθενείας αὐτοῦ· ἄλλος δέ τις μοναχὸς Ἴβηρ, Σέργιος τοὔνομα, ἐκ τῶν Ἱεροσολύμων παραγινόμενος, πάσχων δεινῶς τὰ ἐντὸς καὶ αἱμοῤῥοοῦν, ἰαθεὶς ὑπὸ τοῦ Ἁγίου, προσῆλθεν αὐτῷ ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ παράθεσιν αἰτῶν, ὥστε ἐπανελθεῖν ἐπὶ τὰ ἴδια· Εἶπεν οὖν αὐτῷ Ἅγιος, ἀκούοντος ἐκείνου τοῦ μοναχοῦ τοῦ ἀπὸ τοῦ Σκοπέλου· Περίμεινεν, Ἀδελφὲ, ἰδοὺ γὰρ τρεῖς μοναχοὶ Ἴβηρες παραγίνονται ἀπὸ Ἱεροσολύμων, ὧν εἷς χάριτος πεπληρομένος ὑπάρχων, διακονήσει τὸν ζοωποιὸν σταυρὸν, καὶ ἀπελεύσῃ μετ᾽ αὐτῶν συνοδίτης. Μὴ πιστεύσας δὲ ἐκεῖνος τοῖς λεχθεῖσι αὐτῷ, ἐξελθὼν ἐπορεύετο τὴν ὁδὸν αὐτοῦ· ὑπέβαλεν δὲ αὐτῷ διάβολος εἰπεῖν ἐν ἑαυτῷ περὶ τοῦ Ἁγίου, Ὅτι ἄνθρωπος ἐκεῖνος φαρμακός ἐστι, καὶ διὰ τοῦτο ἐνεργοῦσιν ἐν αὐτῷ αἱ δυνάμεις· τίς γὰρ ἴδεν ἤκουσεν ἀπὸ τοῦ αἰῶνος, εἰ μὴ ἐν τῇ παρουσίᾳ τοῦ Κυρίου, τοσαύτα σημεῖα γεγενῆσθαι ὑπό τινος; οὐκ ἔστιν οὖν ταῦτα χρηστῶν ἔργων, κᾳγὼ πεπλάνημαι βαστάζων αὐτοῦ τὰς ἀπὸ τῆς γῆς ἐκτετυπωμένας ἐκ τῆς εἰκόνος αὐτοῦ σφραγίδας.

Ταῦτα κυριευόμενος ὑπὸ τοῦ δαίμονος διανοηθεὶς, ἐπιλαβόμενος εὐθέως τῶν εὐλογιῶν ἐκείνων, καὶ ῥίψας ἐν πυρὶ κατέκαυσεν αὐτὰς, μιᾶς μόνης ἀβουλήτως ἀπομεινάσης ἐν τοῖς ἱματίοις αὐτοῦ. Ὡς δὲ τὸ πονηρὸν τοῦτο ἐποίησεν ἔργον, παραχρῆμα ἐγένοντο αὐτῷ αἱ χεῖρος ἀπὸ τῶν ὤμων καὶ μέχρι τῶν δακτύλων ὡσεὶ χιὼν λεπραί· καὶ ἰδὼν ἐφοβήθη σφόδρα, καὶ μηδενὶ θελήσας ἀπαγγεῖλαι πέπονθεν, ἔκρυπτεν τὰς χεῖρας αὐτοῦ. Ἀνανήψας οὖν καὶ μόλις ἐλθὼν εἰς ἑαυτὸν καὶ εὑρηκὼς τὴν ὑπολελειμμένην εὐλογίαν, κλίνας τὰ γόνατα προσηύξατο, λέγων· Ἅγιε Συμεὼν, πιστεύω ὅτι δούλος εἶ τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ τὰ παρά σου γενόμενα διὰ Πνεύματος ἁγίου εἰσίν· ἀλλὰ βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ καὶ ἀφεθήτω μοι ἁμαρτία, δι᾽ ἣν τοῦτό μοι συνέβη, ἵνα καθαρὸς γενόμενος δοξάσω κᾀγὼ τὴν χάριν τὴν ἐνεργοῦσαν διά σου. Ταῦτα δεηθεὶς ἀναστὰς ἐχρίσατο τὸ τῆς κόνεως ἁγίασμα ἅπαξ, ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ ἰάθη ἀπαλλαγεὶς τελείως τῆς λεπρᾶς, καὶ εἰς τὴν χρείαν ἀποκατασταθεὶς τῆς σαρκὸς αὐτοῦ· καὶ ὑποστρέψας εὐθέως πρὸς τὸν Ἅγιον, διηγήσατο ὅσα αὐτῷ ἐποίησεν, δοξάζων τὰ μεγαλεῖα αὐτοῦ.

Τούτου δὲ τοῦ θαύματος γενομένου, ἰδοὺ καὶ οἱ Ἴβηρες μοναχοὶ παραγεγόνασιν, περὶ ὧν τὴν πρόῤῥησιν Ἅγιος ἐποιήσατο. Καὶ πρὸ τοῦ εἰσελθεῖν αὐτοὺς πρὸς αὐτὸν, ἀπὸ τοῦ Σκοπέλου μοναχὸς ἐξερχόμενος ἀπήντησεν αὐτοῖς· καὶ ἰδὼν αὐτοὺς τρεῖς ὄντας, καὶ μαθὼν Ἴβηρες εἶναι, καὶ ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων παραγεγονέναι, θαυμάσας ἐξηγήσατο αὐτοῖς τὴν περὶ αὐτῶν τοῦ Ἁγίου προφητείαν. Εἰσελθόντων δὲ αὐτῶν καὶ στάντων ἔμπροσθεν αὐτοῦ, παῤῥησιασάμενος Ἀντώνιος κατεμάνθανεν αὐτὸν, ὡς ἄνθρωπον καθορῶν οἷον δήποτε τῶν καθ᾽ ἡμᾶς, μὴ χωρῶν ἐπιγνῶναι τὸ ἀόρατον δι᾽ οὗ ἐνεργεῖ. Καὶ λέγει αὐτῷ Ἅγιος· Κάτελθε, τέκνον, τὸν λοιπὸν καιρὸν ἔχων, καὶ μὴ πειράζου. Ταῦτα εἰπὼν εἵλκυσεν ἑαυτὸν ἔνδον τῆς καμασίνης μηλωτῆς, ἀποπεμψάμενος ἄκοντα τὸν Ἀντώνιον. Καὶ ἰδοὺ φαντασία τις καὶ θόρυβος ἀφόρητος τὴν ψυχὴν ἐκείνου κατέσχεν· ῥίπτει οὖν ἑαυτὸν ἐν τῇ βάσει τοῦ κίονος Ἀντώνιος, δεόμενος καὶ αἰτῶν συγχώρησιν, καὶ ταύτης τυχὼν εὐθέως ἀσπασάμενος τὸν Ἅγιον ὤχετο τὴν ὁδὸν αὐτοῦ, φήσας· Εἴτε μακρὰν, εἴτε ἐγγὺς, ἅγιε Συμεὼν, θεοφόρε, συγχώρησον καὶ κέλευσον ἀπελθεῖν με, ἵνα μὴ κινδυνεύσω. Λέγει αὐτῷ δοῦλος τοῦ Θεοῦ· Θάρσει, καὶ τὴν παρὰ τοῦ Θεοῦ εἰρήνην δι᾽ ἡμῶν ἔχων βάδιζε· φυτὸν ἀμπέλου ἐκ τοῦ παραδείσου τῆς Ἀναστάσεως διακόνησόν μοι ἐν καιρῷ τῆς χρείας. δὲ Ἁντώνιος τότε μὲν οὐ συνῆκε πρὸς τί εἴρηκεν αὐτῷ· μετὰ δὲ ταῦτα ἔγνω τὴν δύναμιν τῆς ἐντολῆς, δίοτι κεχρηματισμένος ἦν ὑπὸ Πνεύματος ἁγίου πρὸ ἐτῶν εἴκοσι ἐν τῇ Ἰβήρων χώρᾳ, ὅτι δεῖ σε συνοικῆσαι τῷ νέῳ Μωϋσῇ, εἰς ὃν καὶ νῦν ἐθέμην ῥάβδον τῆς ἐνεργείας μου, ἰστάμενον ἐν ὄρει ὑψηλῷ, ἀπολύτρωσιν ὡς Βαπτιστὴς δεικνύμενον πάντι τῷ λαῷ.

Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἔκτῳ τῆς τελευτῆς τῆς ὁσίας Μάρθης, οὗτος δὲ ὑπῆρχεν Ἀπέλεος, ὃν Ῥωμαῖοι λέγουσι Δεκέμβριον, ἐπεφάνη χάρις τοῦ Θεοῦ τὰ μείζονα ὑποδεικνύσα τῷ Ἁγίῳ· καὶ θεωρεῖ κατὰ τὰ μεσεμβρινὰ ἀπὸ Ἱεροσολύμων ἥλιον, ὑπὲρ τὸν ὁρώμενον τοῦτον παραγεγονότα, καὶ πλήσαντα δόξης φωτὸς τὴν μάνδραν αὐτοῦ, εἰς χεῖρας δὲ τῆς Μακαρίας καταπαύσαντα καὶ ἐξαστράπτοντα· Ἐμνήσθη γὰρ Θεὸς τοῦ δικαίου Συμεὼν καὶ Μάρθης τῆς μητρὸς αὐτοῦ, περὶ τῆς αἰτήσεως τοῦ ἀχράντου σταυροῦ, ἵνα ἐποίησεν στήσῃ εἰς μνημόσυνον αὐτῆς. Καὶ παρέστη ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς Ἄγγελος Κυρίου τῷ προῤῥηθέντι πρεσβυτέρῳ Ἀντωνίῳ Ἴβηρι, λέγων· Ἀνάστηθι μετὰ σπουδῆς καὶ λαβὼν φυτὸν ἀμπέλου τοῦ παραδείσου τῆς ἁγίας Ἀναστάσεως, πορεύου ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ Θαυμαστὸν πρὸς τὸν δοῦλον τοῦ Θεοῦ. δὲ διυπνισθεὶς ἐπορεύθη ἔμφοβος ἐπὶ τὸ κυριακὸν, καὶ ἀναπτύξας, δι᾽ ἑαυτοῦ τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον, εὗρεν τὴν ἀνάγνωσιν ταύτην· Ἐγείρεσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν. Ἐγώ εἰμι ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα· μὲν ὢν ἐν ἐμοὶ, κᾀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολὺν, ὅτι χώρις ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν. Ἐξέστη δὲ τῇ διανοίᾳ Ἀντώνιος, καὶ ἐπορεύθη ἐν ἄλλῃ ἐκκλησίᾳ, καὶ ἀναπτύξας ὡσαύτως τὰ ἅγια Εὐαγγέλια, εὗρεν τὴν περικοπὴν ταύτην, πιστεύων εἰς ἐμὲ, τὰ ἔργα, ἐγὼ ποιῶ, ποιήσει, καὶ μείζονα τούτων ποιήσει. Τότε ἔστησεν αὐτοῦ τὴν καρδίαν Κύριος, ἐπιβαλὼν εἰς αὐτὸν φόβον μέγαν σφόδρα, ὥστε σεισθῆναι αὐτοῦ πάντα τὰ μέλη. Νομίσας οὖν Ἀντῴνιος [ ὅτι ] κατὰ ἀλήθειαν περὶ φυτοῦ ἀμπέλου εἴρησεν πρὸς αὐτὸν καὶ μὴ ἀναμείνας, ἀπελθὼν ἔλαβεν φυτὸν ἀμπέλου ἐκ τοῦ παραδείσου τῆς ἁγίας Αναστάσεως, καὶ ἀπήρξατο παραχρῆμα τῆς ἐπὶ τὸ Θαυμαστὸν ὄρος ὁδοιπορίας.

Καὶ ἐπειδὴ εὐδοκεῖ Κύριος ἐν τοῖς φοβουμένοις αὐτὸν, συνετάραξαν λογισμοὶ τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις ὁσιώτατον Σταυροφύλακα Θωμᾶν περί τινων ἀπορουμένων αὐτοῦ ζητημάτων. Τινῶν δὲ παρουσίᾳ αὐτοῦ ὁμιλούντων πρὸς ἀλλήλους καὶ διηγουμένων τὰ θαυμάσια, τὰ διὰ τοῦ ἁγίου θεράποντος αὐτοῦ Συμεὼν γινόμενα, ἀκούσας περὶ τούτων, καὶ θείῳ ζήλῳ πυρωθεὶς τὴν καρδίαν, προσκαλεσάμενος παραχρῆμα ἄνδρα θαυμαστὸν Παῦλόν τινα, Πρεσβύτερον καὶ Οἰκονόμον τῆς ἁγίας Χριστοδ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν Ἀναστάσεως, παρακαλεῖ τοῦτον ὑπακοῆς ἔργον πληρῶσαι, καὶ ἀποκομίσαι γράμματα αὐτοῦ ἀσπαστικὰ τῷ θεράποντι τοῦ Χριστοῦ ἐν τῷ ὄρει τῷ Θαυμαστῶ. Εἴξας δὲ ἐκεῖνος τῇ παρακλήσει μετὰ χαρᾶς διήνυεν τὴν ὁδὸν, ποθοῦν τὴν παρὰ τοῦ Ἁγίου καρπώσασθαι εὐλογίαν. Καταντήσας οὖν εἰς τὴν ἁγίαν μάνδραν κατ᾽ αὐτὴν τὴν ὥραν, καθ᾽ ἣν καὶ Πρεσβύτερος Ἀντώνιος παρεγένετο, εἰσῆλθεν σὺν αὐτῷ· καὶ εὐξάμενοι ἀμφότεροι ἠσπάσαντο τὸν τοῦ Θεοῦ δοῦλον ἁγίῳ φιλήματι· δὲ Πρεσβύτερος Παῦλος ἐπέδωκεν αὐτῷ τὴν παρὰ τοῦ Σταυροφύλακος ἐπιστολήν. Δεξάμενος δὲ αὐτὴν καὶ περιπτυξάμενος, εὐχαριστήσας τε καὶ τὰ γόνατα κλίνας προσεκύνησεν τῷ Κυρίῳ, τῷ ὑπακούοντι ἀεὶ τῆς δεήσεως αὐτοῦ, ἀνέγνω δὲ αὐτὴν περιέχουσαν οὕτως.

Τῷ Δεσπότῃ τῶν ἁπάντων ἑαυτοὺς καθηλώσαντες, καὶ τὸν καθαρώτατον ὑμῶν νοῦν αὐτῷ συνάψαντες, καὶ τῇ θεοπνευστίᾳ ἐμφορούμενοι τὰς τῶν ἀνθρώπων πρὸς Θεὸν γινώσειν εὐαρεστήσεις κατεπιστεύθητε· Ἐπεὶ τοίνυν ἐγὼ ταπεινὸς, τὴν οἰκείαν σωτηρίαν πορίσασθαι ἐπειγόμενος, τῶν βιωτικῶν φροντίδων τὸν περισπασμὸν περιφεύγων, ὡς ἐνόμισα, τὸν μονήρη βίον ἠσπασάμην, καὶ ἐπί τινα χρόνον τούτῳ ἐνδιατρίψας, παρέστην, οὐκ οἶδα; ὅπως, τῷ εὐσεβεστάτῳ καὶ θεοφυλάκτῳ ἡμῶν Βασιλεῖ, καταπιστεῦσαι τῇ ἐμῇ βραχύτητι τὰ ἅγια καὶ ἔνδοξα ξύλα τοῦ τιμίου καὶ ζωοποιοῦ σταυροῦ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ τὰς κλεῖς τῆς ἁγίας Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν Ἀναστάσεως καὶ τοῦ σέπτου καὶ ἀχράντου Γολγοθά. Πάλιν τοίνυν περισπασμοῖς περιπαρεὶς, καὶ ὑποπτεύων περὶ τὴν ἑαυτοῦ διεσφάλθαι σωτηρίαν διὰ τὸν περισπασμὸν, παρακαλῶ τὴν ὑμετέραν θεοφιλῆ ψυχὴν, τὰ τοιαῦτα σαφῶς ἐπισταμένεν, διὰ τὴν ἀγαπὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δηλωθῆναι τῇ ἐμῇ βραχύτητι, εἰ σωθήσεταί μου ταπεινὴ ψυχὴ ἐν τῇ τοιαύτῃ διακονίᾳ· ὅπως ἀνεθῇ μου λογισμὸς, ὑπὲρ τοῦ τοιούτου ἐνδοιασμοῦ κεντούμενος· καὶ πρό γε πάντων παρακαλῶ τὴν ὑμετέραν ἁγιωσύνυν, μεμνῆσθαι καὶ ὑπερεύχεσθαι τῆς ἐμῆς ἀσθενείας ἐν ταις ὑμετέραις ἁγίαις καὶ θεοδέκταις προσευχαῖς.

Μετὰ δὲ τὸ ἀναγνῶναι ταυτα, διελέχθη τῷ αὐτῷ ὁσιοτάτῳ ἀνδρὶ, λέγων· Ἐπειδὴ καιρὸς τοῦ παντός ἐστι, καὶ καιρὸς τοῦ σιγᾷν καὶ καιρὸς τοῦ λαλεῖ, ἀναγκάζομαι νῦν ἐκφᾶναι τὸ προκείμενον τῇ πατρικῇ σου ἀγάπῃ, μεμνημένος τῶν ὑπὸ τοῦ Ἀρχαγγέλου Ῥαφαὴλ πρὸς Τωβίαν εἰρημένων, ὅτι μυστήριον Βασιλέως κρύπτειν καλὸν, τὰ δὲ ἔργα τοῦ Θεοῦ ἀνακηρύξαι ἔνδοξον. Ταῦτα δὲ λέγω καθότι οὐχ ἑκὼν, ἀλλὰ θεόθεν κινούμενος· ἁγιώτατος Σταυροφύλαξ ἀπέσταλκέν σε πρὸς τὴν ἐμὴν μετριότητα· ἰδοὺ γαρ οὗτος ἕβδομος μὴν πεπλήρωται, ἀφ᾽ οὗ ταύτην τὴν χάριν αἰτῶ τὸν Κύριον, ὑποβαλεῖν αὐτοῦ τῇ διανοίᾳ, ὅπως γνωρίσας ἡμᾶς διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἀποστείλῃ ἐνταῦθα, οὐχ ἕνεκεν κοσμικοῦ τινος, μή γένοιτο, ἀλλὰ διὰ τὴν τοῦ Κυρίου πρὸς ἡμᾶς γενομένην εὐαγγελίαν, εὐδοκήσαντος δι᾽ αὐτοῦ ἐκπεμφθῆναι ἡμῖν παντὸς λειψάνου ἁγίων, παντὸς δὲ θησαυροῦ τιμιωτέραν, ἐμφανῆ, καὶ σεβασμίαν μερίδα τοῦ ἀχράντου καὶ δεσποτικοῦ καὶ σωτηρίου ξύλου, ἐπὶ τὸ προσκυνεῖσθαι ἐν τῇ ἡμέρα, ἐν ᾗ εὐδόκησεν αὐτοῦ φιλανθρωπία τῆς ἐμῆς μητρὸς ἁγιάσαι τὴν κοίμησιν.

Ἀποκριθεὶς δὲ ὁσιώτατος Πρεσβύτερος Παῦλος, εἶπεν· Κατεπιθύμως τὰς ἁγίας ὑμῶν κελεύσεις πληρῶν ὁσιώτατος κῦρις Θωμᾶς Κλειδοῦχος, τιμίαν μερίδα τοῦ ζοωποιοῦ ξύλου ἀσφαλισάμενος καὶ σφραγίσας ἀποστειλεῖ ὑμῖν συντόμως διὰ ἀξιοπίστων ἀνδρῶν· εὐχὴ γαρ αὐτῷ αὕτη ἐστὶν ἐν ἅπασι θεραπεῦσαι ὑμᾶς· μόνον καταξιωσάτω σὴ Εὐλάβεια τὰς στελλομένας παρ᾽ αὐτοῦ εὐλογίας διὰ τοὺς πτωχοὺς, ὡς παρὰ πατρὸς πνευματικοῦ καὶ αὐτοῦ δέξασθαι. Εἶπεν δὲ δοῦλος τοῦ Θεοῦ· Κύριος διὰ τὴν ἄμετρον αὐτοῦ συγκατάβασιν καὶ εὐσπλαγχνίαν μεριμνήσει ήμῖν, καὶ τὴν χρείαν ἡμῶν ἐκπληρώσει κατὰ τὸ δέον καὶ σύμφορον· δὲ χρυσὸς μὴ ἔστω ἡμῶν οἰκονόμοι, διότι ὑπερηφανίαν καὶ ἀλαζονείαν διδάσκει, καὶ τοῦτο παρακαλῶ, μηδεὶς ἐστω λόγος περὶ τοῦτου.

Ταῦτα εἰπὼν ἔβλεψεν ἐπὶ τὸν Πρεσβύτερον Ἀντώνιον, φύσας· Ἰδού, τοῦ ζωοποιοῦ σταυροῦ διάκονος οὗτος ὑπάρχει, ὃς ὑπέδειξέ μοι Κύριος, καὶ παρέστησεν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ τῆς παρουσίας ὑμῶν, ἄξιον ὄντα καὶ ὀφείλοντα τὴν παρὰ τῆς θεότητος αὐτοῦ δωρουμένην ἡμῖν δύναμιν ἀγαγεῖν ἐπὶ τῶν χειρῶν αὐτοῦ, ὡς τεθέαμαι. Λὲγει Πρεσβύτερος Ἀντώνιος· Ἐξ Ἱεροσλύμων, οὐκ εἰδὼς διὰ τί, ἄκων παραγέγονα, νῦν ἐμφανής μοι λόγος τοῦ Κυρίου γέγονεν· τὰ οὖν κελευόμενά μοι δεῖ με ἔργῳ πληρῶσαι, Πάτερ ἅγιε. Ὑπέδειξεν δὲ καὶ ὅπερ ἐπεφέρετο φυτὸν τῆς ἀμπέλου, διεξελθὼν τὰ τῆς ὀφθείσης αὐτῷ ὁράσεως. Ταῦτα διαλεγομένων αὐτῶν, κατέλαβεν ἑσπέρα, καὶ εὐξάμενος· τοῦ Θεοῦ δοῦλος, ἀπέλυσεν αὐτοὺς τοῦ ἀναπαύεσθαι. Πρωΐας δὲ γενομένης εἰς ἐφόδιον τὴν εὐχὴν τῷ Πρεσβυτέρῳ παρασχόμενος Παύλῳ, ἐν ἐιρήνῃ αὐτὸν ἀπέλυσεν, κρατήσας τὸν Πρεσβύτερον Ἀντώνιον ὀλίγας ἡμέρας. Ἐν μιᾷ δὲ νυκτὶ ὁρᾷ αὐτὸς Πρεσβύτερος Ἀντώνιος τὴν μακαρίαν Μάρθαν, ἐπιτρέπουσαν αὐτῷ συντόμως πορευθῆναι, καὶ τὴν ποθουμένην ἀγάγειν εὐλογάν. Ἐξηγήσατο δὲ ταῦτα, καὶ παρέστησεν τὰ σημεῖα τοῦ ἐμφανισμοῦ αὐτῆς καθὼς ὑπῆρχεν· διὸ καὶ εὐθέως ἀπέλυσεν αὐτὸν τοῦ Θεοῦ θεράπων, γράψας τῷ Σταυροφύλακι δι᾽ αὐτοῦ ἐπιστολὴν, ἔχουσαν οὕτως.

Εὐφραινέσθωσαν οἱ οὐρανοὶ καὶ ἀγαλλιασθῇ γῆ, ῥηξάτω τὰ ὄρη εὐφροσύνην, καὶ οἱ βουνοὶ δικαὶοσύνην, ὄτι ἠλέησεν ἡμᾶς Θεὸς τοὺς βραχεῖς, καὶ παρεκάλεσεν οὐ μετρίως, ἀξιώσας ἡμᾶς τοῦ προσκυνῆσαι διὰ μετρίων ἡμῶν γραμμάτων, καὶ ἀσπάσασθαι τὴν ἡμετέραν ὁσίαν πατρότητα ἐν αὐτῷ τῷ Κυρίῳ, περὶ τοῦ σημείου τοῦ ἀχράντου ἐν δυνάμει καὶ ἐνδόξου σταυροῦ. Καὶ οἶδα καὶ πέπεισμαι πᾶσαν αὐτοῦ τὴν χάριν [ἐπί σου] ἀναπαυομένην· σοῦ (ὡς προγέγραπται) Χερουβὶμ τοῦ φυλάττοντος τὸ ξύλον τῆς ζωῆς. Καὶ θαρσεῖτε χάριτι τοῦ τιμήσαντος ὑμᾶς εἰς τὴν διακονίαν ταύτην, γρηγορεῖν καὶ ὑμνεῖν, καὶ προσεύχεσθαι, καὶ τὰ εἰς τὴν αὐτοῦ δόξαν μεριμνᾶν, ἐντολοποιοῦντες φιλοξένως μετὰ τοῦ φιλοθέου Ἀβραάμ. Καὶ γὰρ ἐν πᾶσι λάμπει δι᾽ ὑμῶν τῆς εὐχαριστίας θυσία τε καὶ προσφορὰ ἐν φυτῷ Σαβὲκ (φανερῶς δὲ) Θεοῦ τοῦ σταυροσθέντος σαρκί [Μακάριοι ὑμεῖς] φιλοθεΐαν τὴν εἰς τὴν θείαν ἀγάπην πυρπολοῦντες, εὐλογήμενοι ὑμεῖς, Πάτερ τίμιε, τῷ Κυρίῳ, οἱ ἐν διακρίσει καὶ ταπεινοφροσύνῃ ᾀδόμενοι, οἱ σοφίαν ἔχοντες πλήρη τοῦ φόβου αὐτοῦ, ὅθεν καὶ κινούμενοι ἄνωθεν ὑπὸ τῆς θείας χάριτος πρὸς ἡμᾶς τοὺς μετρίους κατηξιώσατε γράψαι, ἵνα γνωρισθῇ ὑμῶν οὐ τὸ λεῖπον (μεστοὶ γὰρ ἔστε ἀγαθωσύνης) ἀλλ᾽ ἵνα ἡμεῖς εὕρωμεν χάριν τῶν, αἰτήσεων, περὶ ὦν κατηξίωσεν ἐιπεῖν δεσπότης Χριστός· Αἰτεῖτε καὶ δοθήσεται ὑμῖν, ζητεῖτε καὶ εὑρήσετε, κρούετε καὶ ἀνοιγήσεται ὑμῖν.

Ἐπεὶ οὖν αἰτῶν πίστει, αἰτεῖ παρ᾽ οὗ ἱκάνωται δοῦναι· δὲ ζητῶν, ἐπ᾽ ἐλπίδι ζητεῖ εὑρεῖν· καὶ τὸ κρούειν κατανυγὴ λέγεται καρδίας, θύρα Χριστὸς, εἰσάγων ἀεὶ εἰς ἐμφανισμὸν τοῦ εὐλογουμένου Πατρὸς, παρ᾽ οὗ λοιπόν ἐστι λαΒεῖν πᾶσαν δόσιν ἀγαθὴν καὶ πᾶν δώρημα τέλειον μεγαλοδώρως· τούτου τῇ εὐδοκίᾳ κᾀγὼ ἐν γῇ ἐρήμῳ καὶ ἀβάτῳ καὶ ἀνύδρῳ ὤφθην ἐν ὄρει ἀγίῳ, τῳ θαυμαστῷ, οὕτω θαυμαστῶς, οὕτω θεοκλήτως προσαγορευομένῳ, τοῦ ἰδεῖν τὴν δύναμιν αὐτοῦ καὶ τὴν δόξαν, τοὺς ὀδόντας μου ἀλλάξας ἐν τῇ στάσει· μὴ πόλεις, μή χώρας, μή τόπου μή δὲ τῶν ἐν γῇ συρομένων τὰ πράγματα Cωματικῶς ἐπιγνούς· ἐν ἀποκαλύψει δὲ τῆς ἐμφανείας αὐτοῦ τοῦ Κυρίου, οὐκ ἐξ ἀνθρώπων οὐ δὲ δι᾽ ἀνθρώπων, ἐπιτραπεὶ ἄρξασθαι τῆς οἰκοδομῆς τῆς ἐκκλησίας, οἷα έμοῦ μή βουμενου λίθον ἐπὶ λίθον ἐν τῇ ζωῇ μου θεῖναι· αὐτὸς γὰρ ἐπηγγείλατο ἀνεὺ χρημάτων πληροῦσθαι τὸ ἔργον, ὅπερ καὶ πεποιήκεν ἀψευδὴς τῇ αὐτοῦ ἐνεργείᾳ · καὶ σιωπήσω εἰπεῖν τὰ λοιπά.

Τοῦτο οὖν ᾔτουν τὴν αὐτοῦ ἀγαθότητα, τοῦ ἐφορῶντος τὰ ταπεινὰ, τὸ Μωσαἳκὸν τολμήσας εἰπεῖν, Εἰ εὗρον χάριν ἐνώπιόν σου, καὶ οἶδάς με παρὰ πάντα τὰ λογικὰ πρόβατα σὸν εἶναι πρόβατον, τοῖς ἐκ δεξιῶν συναριθμούμενον· πληρουμένης τῆς ἐκκλησίας ἀντὶ πάντος λειψάνου εἰς μνήμην αἰώνιον, οὗ εὐδοκήσας ἐν ἐμοῦ τόπου ἐμφάνησον τὴν ἑαυτοῦ δόξαν, γνωστῶς ἐν σώματι ἰδεῖν με καὶ προσκυνῆσαι τὸν ζωοποιόν σου σταυρὸν, οὐ δι᾽ ἀνθρώπου τοῦτο πραγματευόμενος, ἀλλ᾽ ὅτι ἀκούεις τοῦ δούλου σου· καὶ τὸν ὡς Χερουβὶμ λελογισμένον ἐμοὶ, τὸν φυλάσσοντα τὸν θησαυρόν σου, τῇ σῇ οἰκονομίᾳ ποιήσον ἀποστεῖλαι πρός με τοῦτον, καὶ ἀνακάλυψόν μοι τὸν πλοῦτον σου· καὶ εἰ θέλημα ποιεῖς τῶν φοβουμένων σε, ποίησον μετ᾽ ἐμοῦ σημεῖον εἰς ἀγαθόν. Ὅτε δὲ καιρὸς τῆς ἀξιώσεως ἤγγικεν, διὰ τὴν ἄρασαν ἐν χερσὶ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ ἀναβάσει ὡρισμένον εἰς μνημόσυνον αὐτῆς σωτήριον σταυρὸν, φόβῳ Θεοῦ σεσοφισμενην μου μητέρα, ἐκτενέστερον τὸν Κύριον παρεκάλουν, ἐπιβλέψαι ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ · Καὶ εὐθὼς εἶδον ἥλιον ὕπερ τὸν ἥλιον τοῦτον λἀμποντα, ἀπὸ Ἰεροσολύμων παραγενόμενον ἐπὶ τὴν ἐμὴν μάνδραν, καὶ εἰσελθόντα, καὶ πληρώσαντα τὸν οἶκον δόξης φωτὼς, Ἴβηρα δέ τινα μετὰ χεῖρας κομίζοντα τὸν ζωοποιὸν σταυρὸν, μετὰ δύο μοναχῶν, οὓς οὐδέποτε ἤμην θιασάμενος. Εἶτά τισι τῶν φοιτητῶν ἔλεγον, Προσεύξασθαι, διότι ἤγγικεν τῆς παρουσίας τοῦ ζωοποιοῦ σταυροῦ ἐπαγγελία.

Καὶ ἰδοὺ ἦλθεν Ἀββᾶς Ἀντώνιος, πιστὸς ὢν δοῦλος τῷ ἰδίῳ Κυρίῳ, καὶ τίμια δὲ ὑμῶν τῶν ἁγιωτάτων γραμμάτων, ἔνδοξα τῷ Θεῷ ὑπάρχοντα, τὰ διὰ τοῦ θεοπρεσβυτάτου κυρίου Παύλου Πρεσβυτέρου σταλέντα πρὸς ἡμᾶς, ἐδεξάμην ᾧ τινι καὶ διηγησάμεθα σαφῶς τὴν χάριν ταύτην ὑπὸ Θεοῦ κρυβεῖσαν. Ἐκλάμψῃ οὖν ἡμῖν δι᾽ ὑμῶν τὸ δῶρον τοῦτο, διακονοῦντος τοῦ Πρεσβυτέρου τοῦ Αββᾶ Ἀντωνίου, καὶ ἐπιδιδόντος ὑμῖν τὴν ἀσπασίαν αὐτὴν συλλαβήβ· οὐ γὰρ ζητῶ παρ᾽ ὑμῶν χρύσιον ἀργύριον, ἀλλ᾽ εἰς μνημόσυνον τῆς ἁγίας καὶ ἀχράντου Τριάδος πλουσίαν καὶ φαινομένην μερίδα τοῦ ἁγίου παντοκράτορος σταυροῦ, εἰς δόξαν τῆς αὐτοῦ μεγαλωσύνης. Προσκυνῶ τον Θεὸν ἐν τῷ σταυρῷ αὐτοῦ τῷ ἁγίῳ καὶ τὴν ἁγίαν αὐτοῦ ἀνάστασιν. Ἀσπάζομαι δὲ καὶ ὑμᾶς τὸ τίμημα τῶν Χερουβὶμ, καὶ ἀξιῶ ἐν τοῖς σεπτοῖς τοῦ Κυρίου τόποις μνείαν μου ποιεῖσθαι. χάρις τῆς σωοποιοῦ Τριάδος μετὰ τοῦ πνεύματός σου, τίμιε τὰ πάντα ἁγιώτατε πάτερ.

[52] Beatissimus sanctissimusque Symeon impense cum lacrymis orabat Deum, [S. Symeon petit a Deo, ut sibi in memoriam Matris] ut signum sibi quoddam daretur retinendæ memoriæ B. Marthæ, dicens: Domine, si inveni gratiam in conspectu tuo, misericorditer age cum famula tua, & concedatur mihi ab hoc tempore pignus ligni vitæ, per illud quod olim in medio Paradisi stetit prophetati, tuæ inquam venerabilis Crucis; sitque mihi Cherubim, lignum vitæ custodiens, Claviger ille qui in sancta a Resurrectione tua est, quisquis demum iste fuerit. Neque obveniat mihi illud arcanum hominis cujusvis gratia, aut ab hominibus aut per homines; sed ex beneplacito bonæ voluntatis tuæ. Annue, Domine, votis meis, [mittatur frustum S. Crucis a sibi ignoto Staurophylace;] & demitte Spiritum tuum sanctum, ut in beneplacito voluntatis tuæ inspiret cordi Clavigeri sanctæ Resurrectionis, nullam mei secundum carnem notitiam habentis, ut mittat ad humilitatem meam salutationem pacis, per quam obveniat mihi donum illud, quod rogavi Deitatem tuam, in memoriam famulæ tuæ quam assumpsisti: quoniam indicasti animæ ipsius fideli, ut portaret in manibus vitalem crucem illius, qui me transtulit de virtute in virtutem usque ad hunc b ascensum, præeunte illa viam multis cum lacrymis atque illud canticum modulante, Salva nos, Fili Dei, qui crucifixus es pro nobis, alleluia: quam in pace ac sanctimonia defunctam, requie (uti credidi & fidem meam esse impletam cognovi) donasti sempiterna cum fidelibus tuis, utpote quæ in pulchro exercitio mandatorum tuorum voluerit nimis. Domine misericors, eveniat mihi, virtute sancti & consubstantialis atque vivifici Spiritus tui, hæc salutaris petitio; ut in hoc quoque gloriam & gratias debeam reddamque tibi, & intemerato Patri tuo, & ipsi sanctissimo & vivifico Spiritui tuo, nunc & semper & in secula seculorum. Amen.

[53] Hæc suppliciter precatus, conspexit per revelationem monachos tres Iberos, Hierosolymis ad monasterium ventitantes, quorum unus, [idque futurum per revelationem addiscit] appellatus Antonius, Presbyter & Hegumenus præclari monasterii, videbatur gestare manibus cum magna reverentia virtutem venerandi ligni, aurea in Cruce conclusi; & tradere S. Symeoni, pro ut petierat. Iste igitur Antonius, vir admirabilis, & ipse animam fidelem nactus, conspexit per illud tempus noctu in visione famulum Dei Symeonem, jubentem transire in Montem-mirabilem: ipse vero jubentis voci obsecutus, exivit continuo, comitantibus per totam viam monachis duobus. Porro Symeon, Dei famulus, visionem illam de Antonio & duobus comitibus manifestavit hac occasione.

[54] Monachus quidam monasterii c Scopuli affectis pedibus, venerat curationis ergo ad Sanctum, [quod cum prædiceret externo monacho] adstansque ipsi declarabat infirmitatem suam. Alius vero monachus Iberus nomine Sergius, qui acerbissime visceribus tortus ac fluxum sanguinis passus Hierosolymis accesserat, ubi sanitati restitutus esset, supervenit eadem illa hora commendationem petens, quo domum reverteretur. Dixit autem illi Sanctus, audiente illo Monacho qui e Scopulo monasterio erat: Prȩstolare aliquantisper, Frater mi, ecce enim tres Monachi Iberi adveniunt Hierosolymis huc, quorum unus gratia divina plenus, minister erit vivificæ Crucis; in illorum comitatu reverteris. Non credidit ille verbis Sancti, sed abiit via sua; dixitque intra se, diabolo suggerente, de illo: Hic homo veneficus est, ac propterea operantur in illo virtutes; quis enim ab æterno vidit audivitque umquam, nisi cum Dominus in terris versatus est, tanta signa patrari a quopiam? [& hic scandalizatus] Non sunt hæc igitur recte facta; & ego delusus sum, sigilla imaginis ejus e terra compacta deferens.

[55] Cum iste, sub potestatem dæmonis redactus, hæc agitasset animo, prolatas d benedictiones illas conjecit in ignem & combussit, solum unica fortuito intra vestes permanente. [lepram incurrisset,] Vix nefandum hoc scelus patrarat, cum manus ipsi ab humeris ad supremos usque digitos lepra obtectæ dealbescunt uti nix; & extimuit vehementer; nec ulli quid pateretur indicare volens, manus suas abscondebat. Resipiscens igitur, vix bene redierat ad se, cum invenit relictam in vestibus benedictionem, & positis genibus oravit, dicens: Sancte Symeon, credo, famulum filii Dei esse te, & opera tua a Spiritu sancto proficisci. Verum adjuva me incredulum, & dimittatur peccatum meum mihi, cujus causa isthæc misero evenerunt; ut mundatus, glorificem ego quoque gratiam, [mundatur per imaginem S. Symeonis.] quæ operatur per te. Ubi sic orasset, surgens affricuit semel conflatam e pulvere sanctificationem: iterumque id faciens sanitatem recepit, omnimode a lepra mundatus, & restitutus functionibus suæ carnis: & reversus statim ad Sanctum, narravit quanta sibi præstitisset, glorificans magnalia ejus.

[56] Patrato isthoc miraculo; monachi quoque Iberi, de quibus vaticinatus fuerat Symeon, appulerunt: ante vero quam ingrederentur, [qui venienti ab Hierosolymis Antonio Ibero] monachus ille e Scopelo, egressus obviam ipsis, cum vidisset ternos; & didicisset Iberos esse, ac Hierosolymis venire intellexisset, cum admiratione in medium protulit, quæ de ipsis S. Symeon prænuntiarat. Cum autem ingressi, starent coram Sancto, liberius agens Antonius interrogavit ipsum, non aliter quam hominem nobis similem eum considerans, neque invisibilem virtutem cognoscens quæ in eo operabatur. Cui reposuit Sanctus; Descende, fili, dum tempus reliquum habes, & noli tentare: quibus dictis, recepit se intra camasinam meloten, & Antonium dimisit invitum. Tum vero animum ejus cogitationes graves & tumultus intolerabilis subiit: quare projecit se ad basin columnæ orans atque obsecrans, venia sibi ut concedatur; eaque obtenta, statim salutavit Sanctum; [ænigmatice votum suum insinuat:] & abiit qua eundum, dicens: Sancte Symeon, vir deifer, seu procul seu prope abfuero, ignosce, & jube me abire, ut ne in discrimen incurram. Dicit ipsi famulus Dei: Confide, & pace tibi a Deo per me concessa comitante, plantam vitis e paradiso Resurrectionis subministra mihi in tempore necessitatis. Et Antonius tunc quidem non cognovit, quorsum hæc dicta; cognovit autem postea, vim præcepti obtinere; quod annis abinde viginti responsum acceperat a Spiritu sancto in Iberia, dicente: Cohabitare te oportet cum altero Moyse, cui jam nunc tradidi virgam virtutis meæ, consistenti in monte sublimi, & instar Joannis Baptistæ remissionem peccatorum ostendenti omni populo.

[57] Mense octavo ab obitu B. Marthæ, qui nobis Apileos, [ille 8 mensibus post mortem Sanctæ] Romanis December dicitur, apparuit gratia Dei S. Symeoni, quæ convenientiora essent commonstrans; & videt a plaga meridionali Hierosolymis advenire solem, illo qui quotidie apparet, altiorem, & replere mandram suam glorioso lumine; verum cum ad manus B. Marthæ pervenisset, istic requiescere, & fulguris in modum rutilare. Recordatus quippe est Dominus justi Symeonis & Marthæ matris ejus, quoad petitionem de intemerata Cruce sibi factam, ut nempe id quod ipse facturus erat, esset in memoriam ipsius Beatæ. Et adstitit noctu per visionem Angelus Domini præmemorato Antonio Ibero Presbytero, [monetur ab Angelo,] & dixit: Surge celeriter, acceptaque planta vitis, quæ est in paradiso sanctæ Resurrectionis, vade in Montem-mirabilem ad famulum Dei. Qui experrectus, accurrit animo consternato ad ecclesiam, apertoque sacro Euangelio incidit in lectionem hanc: Surgite, eamus hinc. [Joan. 14, 31, & 15, 5] Ego sum vitis, vos palmites: qui manet in me, & ego in eo, [ut plantam vitis ad Symeonem portet,] hic fert fructum multum; quia fine me nihil potestis facere: Perculsus animo Antonius inde abiit in ecclesiam aliam, apertisque similiter sacris Euangeliis, reperit versiculum hunc: Qui credit in me, opera quæ ego facio, & ipse faciet, & majora horum faciet. [Joan. 14, 12.] Tum Dominus commovit gravius cor ejus, immisso tam vehementi metu, ut totis artubus contremisceret. Ratus igitur Antonius, de planta vitis verȩ intelligi sibi dicta, nulla interposita mora, abiens accepic istiusmodi plantam ex paradiso e sanctæ Resurrectionis, & commisit se statim viæ Montem-mirabilem versus.

[58] Quoniam autem complacet sibi Dominus in timentibus se: cogitationes quædam circa quæstiones admodum ambiguas anxietatem & turbationem non parvam injecerunt animo sanctissimi Thomæ, Custodis Sanctæ Crucis Hierosolymæ: [simul eo appellit cum Paulo, litteras Staurophylacis adferente,] Cumque nonnullos colloqui inter se ac narrare miracula, per sanctum Dei famulum patrata, audisset; inflammatus animo zeloque divino succensus, advocatum continuo virum mirabilem Paulum quemdam, Presbyterum atque Oeconomum sanctæ Christi Domini nostri Resurrectionis, rogat, hocce obedientiæ obsequium ut præstet, portetque litteras suas salutatrices famulo Christi in Monte-mirabili. Annuit ille petitioni, & cum gaudio iter emensus est, impense cupiens a Sancto benedictionem obtinere. Jamque perventum erat ad sanctam mandram, cum Presbyter Antonius sub idem plane tempus eodem accedit, atque ingressi uterque simul & precati, salutarunt famulum Dei in osculo sancto: Presbyter vero Paulus tradidit ipsi epistolam Staurophylacis. Qua accepta resignataque gratias egit, positisque genibus adoravit Dominum, obsequentem semper petitionibus illius, ac legit epistolam isthæc continentem.

[59] Vos Domino universorum clavis confixi, eique innocentissima mente vestra conjuncti, [quibus ille petebat] & divino spiritu repleti, constituti estis, ut cognoscatis, placatus nec ne humano generi Deus sit. Cum igitur humilis ego, propriam salutem in tuto collocare satagens unice, e mundo mundique curis & occupationibus, ut putabam, fuga elapsus, vitam monasticam amplexus fuissem & in ea aliquanto vixissem tempore; visum est, nescio quo pacto, piissimo divinisque præsidiis munito Imperatori nostro, servandum committere exiguitati nostræ sanctum ac gloriosum lignum venerabilis vitalisque Crucis Domini Dei ac Salvatoris nostri Jesu Christi, & claves sanctæ Christi Dei nostri Resurrectionis, nec non venerandi & inviolati Golgotha. Rursus itaque aliis distrahitur curis animus, metusque subit, ne propter earum molem forte a recta salutis semita aberrem: [Dei de se voluntatem discere.] quapropter rogo vestram amabilem Deo animam, hujusce rei notitia clara donatam, per amorem Domini nostri Jesu Christi, ut exiguitati meæ notum faciat, utrum humilis anima mea in hocce ministerio salvanda sit, ut liberer cogitationibus, super hac re mihi motis: præ omnibus autem rogo sanctitatem vestram ut memores sitis infirmitatis meæ in Sanctis Deoque acceptis precibus, orantes pro ea.

[60] Perlectis hisce, allocutus eumdem sanctissimum virum, dixit: Quoniam cujusque rei suum tempus est, [Respondet Symeon velle Deum] tempus tacendi & tempus loquendi; cogor nunc manisestare Caritati tuæ paternæ id quod futurum est; memor dictorum ab Angelo Raphaele Tobiæ; Mysterium Regis occultare bonum est, opera autem Dei revelare, honorificum, Hæc autem dico, non quasi ultro me ingerens, sed motus a Deo. [Tob. 12, 7] Sanctissimus Crucis-custos ablegavit te ad meam mediocritatem; ecce autem septimus hic mensis elapsus est, quod istam a Domino gratiam flagito, [ut sibi mittatur particula Crucis;] ut ingerat menti ejus, quo per Spiritum sanctum nostri notitiam assecutus, mittat huc quempiam, non rei alicujus mundanæ causa, absit, absit; verum propter nuntium significatum nobis a Domino: cui placitum fuit submittere per illum nobis pretiosiorem omnibus Sanctorum Reliquiis thesaurisque omnibus, insignem aliquam & augustam partem immaculati, dominici, & salutaris ligni, adorationi exponendam illa die, qua placuit ipsius benignitati, matris meæ obdormitionem sanctificare.

[61] Respondens adhæc Paulus, sanctissimus Presbyter, dixit: Sanctissimus Dominus Thomas, Clavium-custos, [recusatisque quæ offerebantur pecuniis,] pia mandata vestra executioni mandans, venerandam vitalis ligni portionem, rite obsignatam atque munitam, per viros omni fide dignissimos propediem atque alacriter vobis submitteret; nihil quippe optat tantopere, quam ut obsequatur vobis: dignetur solummodo pietas tua, quas missurus est ipse benedictiones propter mendicos, veluti a spirituali patre, acceptare. Domino, inquit famulus Dei, propter immensam demissionem & misericordiam suam curæ erimus, qui indigentiam nostram, prout æquum commodumque fuerit, expleturus est. Aurum vero domi nostræ nihil dispenset, quod superbiam jactantiamque generat: ac propterea obtestor vos, ut ne verbum hac super re faciatis.

[62] Absolverat sermonem illum, cum oculis in Antonium Presbyterum reflexis, dicit: Ecce hic ille est vivificæ Crucis minister, quem monstravit mihi Dominus, [dicit ostensum sibi quod illa esset ferenda per Antonium,] & præsentem exhibuit eadem hora, qua vos huc advenistis; quique propter merita sua dignus est, ut concessum nobis a Deo donum portaret in manibus suis huc, uti conspexi. Dicit Antonius Presbyter: Cum Hierosolymis profectus sum, nihil horum scivi; ac propterea invitus veni: nunc autem revelatus mihi sermo Domini est: oportet igitur, sancte pater, quæ ab illo imperata mihi sunt, opere implere. Protulit quoque quod secum portabat vitis germen, suam de eo visionem enarrans. Hunc in modum collocutis illis, ingruit vespera, dimisitque eos famulus Dei post consuetas preces ad quiescendum. Illucescente vero die, [quem deinde Hierosolymas remittit cum litteris ad Staurophylacem] felicem viam apprecatus Presbytero Paulo, fecit abeundi copiam in pace, detento paucis diebus Presbytero Antonio. Hic vero nocte quadam conspexit B. Martham, mandantem sibi, alacriter ut vadat, desideratam benedictionem adducturus. Narrantem hæc, & manifesta conspectæ sibi, qualis esset, signa producentem, continuo missum fecit famulus Dei; missa per ipsum Staurophylaci epistola, quæ sic habebat.

[63] Lætentur cæli & exultet terra, eructent lætitiam montes, & colles justitiam, quoniam misertus est Dominus tenuitatis nostræ, & consolatus nos est non mediocriter, & dignos effecit, ut per epistolam hanc modicam adoremus, & salutemus sanctam Paternitatem vestram in Domino, agentes de immaculato, potenti, ac glorioso Crucis signo. Novi ac omnino persuasus sum, omnem illius gratiam, [quibus reverenter eum compellans] in vobis, per Cherubim custodientem lignum vitæ præsignatis, requiescere. Considito gratia illius, qui adeo vos honoravit, ut in tali ministerio vos vigilare, hymnos canere, precari, & quæ ad gloriam ejus pertinent curare voluerit, exequens cum amante Dei Abraham præceptum de caritate peregrinis præstanda. Etenim relucet in omnibus per vestram operam gratiarum oblatio ac sacrificium [præfiguratum] in frutice Sabec f; Sacrificium, inquam, jam manifestum Dei in carne crucifixi. O beatum te, qui Dei ad consequendam dilectionem accendis amorem! benedictum te, qui in judicio & humilitate canis! te, Pater venerande, qui sapientiam habes timore Dei plenam; unde etiam per gratiam divinam cælitus motus ad meam mediocritatem dignatus es litteras dare, non ut innotesceret quid vobis desit, redundas namque omni bonitate, sed ut nos inveniremus gratiam petitionum, de quibus dignatus est dicere Christus Dominus: Petite & dabitur vobis; quærite & invenietis; pulsate & aperietur vobis. [Matth. 7, 7]

[65] Etenim igitur qui petit, cum fide petit ab illo, qui dare vult & potest; & qui quȩrit, [exponit quomodo in Montem-mirabilem adductus] in spe quærit invenire; & pulsare dicitur compunctio cordis, cujus ostium Christus est, qui inducit semper ad manifestationem benedicti Patris sui, a quo deinde licet accipere omne datum optimum & omne donum perfectum liberaliter; cujus etiam benigno munere, ego cum in terra deserta & invia & inaquosa versarer, apparui subito in sancto Monte-mirabili, mirabiliter atque ex divino nutu nomen istud adepto, ut viderem potentiam ac gloriam illius; mutans dentes meos in columna, nullis urbibus, nullis regionibus, nullis locis, nullis illarum rerum, quæ allicere in mundo solent, corporali modo cognitis; revelante vero in apparitione ipso Domino, non ab hominibus aut per homines jussus, [& ibi struere templum jussus;] molitionem templi, licet propositum antea haberem nullum lapidem lapidi super imponere quo ad viverem. Ipse enim pollicitus est, citra pecuniæ impensas, coronidem operi imponendam: quod & præstitit, per suam ipsius industriam atque operationem, fallere nescius. Sed reliqua silentio præteribo.

[66] Rogavi igitur, rogavi bonitatem ipsius, respicientem humilia, ausus Mosaicis uti verbis, Si inveni gratiam in conspectu tuo, [petierit a Deo partem Crucis,] si nosti inter omnes oves rationabiles unam esse me, collacandis a dextera annumerandam; ut quando jam Ecclesia plena est sacris Reliquiis in memoriam æternam, sicut tibi complacuit, in meo quoque loco gloriam tuam manifestes, intelligens quod in corpore viderim & adoraverim salutiferam Crucem tuam; non per homines id negotiatus, sed quia exaudis servum tuum. Fac ergo ut is, qui mihi loco Cherubim est, quique thesaurum tuum custodit, illum mittat per dispositionem tuam ad me, & revela mihi divitias tuas. Quod si voluntatem facis timentium te, fac mecum signum in bonum. Quando autem tempus dignationis ac favoris venisset, rogabam enixius Dominum per illam, quæ ascendente me salutarem Crucem, memoriæ ipsius designatam, [& hæc sibi per visum sit promissa:] manibus sustulit, quæque timore Dei sapienter fuit instructa, matrem meam, ut respiceret humilitatem famuli sui. Et continuo vidi solem alium, supra hunc nostrum splendore eximium, Hierosymis ad meam mandram accedere, ingredi, & implere totam domum glorioso lumine: vidi præterea Iberum quemdam manibus apportantem vitalem Crucem, duobus monachis comitantibus, quos numquam conspexeram. Deinde discipulorum aliquibus dixi: Orate, quia adventus promissæ nobis vivificæ Crucis prope est.

[66] A que ecce venit Abbas Antonius, famulus Domino suo fidelis, accepique honorabiles sanctissimasque litteras vestras, Deo gloriosas, missas ad nos per Dominum Paulum Presbyterum, honorabili senio venerandum: [quam proinde sibi mittendam confidit.] cui & narravimus gratiam hanc, a Deo absconditam. Obveniet nobis igitur hoc munus per vos, ministrante in hoc Presbytero & Abbate Antonio, qui vobis quoque tradit hujusce lalutationis verbum. Neque enim postulo a vobis aurum aut argentum, sed in memoriam sanctæ ac intemeratæ Trinitatis divitem atque illustrem sacræ & omnipotentis Crucis portionem, ad gloriam majestatis illius. Adoro Deum in Cruce sua sancta, & sanctam ipsius Resurrectionem. Saluto autem & vos, honorem Cherubinorum: rogoque ut in venerandis Domini locis mei memineritis. Gratia vivificantis Trinitatis sit cum spiritu tuo, honorabilis semper & sanctissime Pater.

ANNOTATA C. I.

a Ita Græci appellare consueverunt sacro sanctum Dominici sepulcri templum Hierosolymis: atque inde Latini, illos secuti idem templum indigitant Resurrectio.

b Hic Symeonis ascensus pluribus describitur in Vita præcedente num. 117; ubi cum dictum est, quomodo portaretur a discipulis magno cum apparatu per monasterium ad novam columnam, hæc quoque subduntur: Antecedebat S. Martha, Symeonis secundum carnem mater, sed quæ ipsum pro patre suo spirituali habebat, plaudens atque exultans, quod talem uteri sui fructum obtulisset: præferebat Crucem manu, altioribus cogitatis cum gaudio singulari intenta.

c Non male hoc monasterium locari credidero in monte illo, qui a Mirabili non admodum remotus, Scopelus seu Scopulus vocatur, & supra ad Vitam S. Symeonis § 2 num. 13 dicitur Seleucia Rhossum tendenti media via occurrere.

d Gr. εὐλογίαι munuscula erant, impressa imagine, aut benedictione aut aliter sanctificata; quæ missa a viris eximiæ probitatis loco magni muneris solebant accipi. Videtur autem illorum usus non multum absimilis fuisse ceræ apud nos benedictæ quam Agnus Dei vocamus. Hæ autem Symeonis Benedictiones describuntur num superiore e terra, puta gypso aut argilla, compactæ iconem Sancti impressam habuisse: cujusmodi etiam Roma accepimus ex terra, in qua primumsepulta fuit S. Francisca Romana.

e Paradisum non solum Græci, sed etiam Latini nominant, atrium ecclesiæ porticibus cinctum: ex hoc autem etiam discimus Græcos prætera subdiale ejus spatium arboribus consitum habuisse, ut vel sic magis nomini suo responderet.

f Geneseos 22 v. 1 dicitur Aries, quem Abraham jussus est pro filio suo offerre visus teneri in virgulto Sabec: quod vulgata nostra simpliciter vertit, in vepribus: de qua voce multa interpretes: hoc satis, Arietis illius oblationem fuisse figuram ejus quæ super crucis ligno facienda erat, quid hic innuitur.

CAPUT VIII.
Missa Crux exaltatur in anniversario B. Marthæ: quidam ad Sepulcrum curatur.

Πορευόμενος δὲ Πρεσβύτερος Ἀντώνιος ηὔχετο χάριν εὑρεῖν ἐν τῇ ἁγίᾳ Ἀναστάσει, ταῖς, εὐχαῖς τοῦ ἁγιου Συμεὼν καὶ Μάρθης τῆς μητρὸς αὐτοῦ· καὶ ἐγγίσας καὶ εἰσελθὼν ἐν τῇ ἁγίᾳ τοῦ Χριστοῦ πόλει, ἀποβλέψας, εἶδεν μακρόθεν τὰς θύρας τῆς ἁγίας Ἀναστάσεως κεκλεισμένας, καὶ τὸν κατέχοντα τὰς κλεῖς τῶν θυρῶν πλησίον ἱστάμενον. Πλησίαντος δὲ αὐτοῦ τῇ εἰσόδῳ, ἔφη πρὸς αὐτὸν ἐκεῖνος, Θέλεις εἰσελθεῖν Ἀββᾶ. Ὅδε Ἀντώνιος ἔφη· Ναί· Καὶ ἀνοίξας εἰσήγαγεν αὐτόν. Εἰστελθὼν οὖν Πρεσβύτερος εὑρίσκει τὸν Σταυροφύλακα σχολάζοντα πρὸς τοῦ ἁγίου Γολγοθᾶ· ὃς ἰδὼν καὶ ἀσπασάμενος τὸν Ἀντώνιον, πρῶτος ἐπηρώτα αὐτὸν, πόθεν παραγέγονεν. Φήσαντος δὲ αὐτοῦ, Ἐκ τοῦ θαυμαστοῦ ὄρους, τοῦ ὄντος πλησίον τῆς Ἀντιοχέων πόλεως· εὐθέως μετὰ πολλῆς χαρᾶς περιπτυξάμενος αὐτὸν, εἰσήγαγεν εἰς τὸν ἅγιον Γολγοθᾶ, καὶ ἐν ὅλοις τοῖς δεσποτικοῖς τόποις. Προσκυνήσας δὲ τῷ Κυρίῳ Ἀντώνιος ἐν τῷ τόπῳ, οὗ ἔστησαν οἱ πόδες αὐτοῦ, καὶ βαλὼν μετάνοιαν τῷ Σταυροφύλακι, ἐπιδέδωκεν αὐτῷ τὴν ἐπιστολήν. Ἣν μετὰ χαρᾶς πολλῆς δεξάμενος ὁσιώτατος Σταυροφύλαξ καὶ ἀναγνοὺς, ἀγαλλιασάμενος ἐν Πνεύματι ἁγίῳ, μετακαλέσατο παραχρῆμα χρυσοχόον· καὶ ποιήσας σταυρὸν χρυσοῦν, καὶ ἐγκλείσας ἐν μέσῳ αὐτοῦ μερίδα τοῦ τιμίου καὶ ζωοποιοῦ σταυροῦ, καὶ βαλὼν αὐτὸ ἐν θηκαρίῳ, δέδωκεν τῷ Πρεσβυτέρῳ Ἀντωνίῳ μετὰ τῶν ἀντιγράφων, καὶ ἀπέλυσεν αὐτὸν μετ᾽ εἰρήνης. δὲ παρευθὺς μετὰ χαρᾶς κατελθὼν ἐν Ἰώππῃ, καὶ εὑρὼν ἕτοιμον πλοῖον, διανύει τὸν πλοῦν μέχρι Σελευκίας, καὶ κατήντησεν ἐν τῷ μοναστηρίῳ πρὸς τὸν Ἅγιον, τῇ ἡμέρᾳ καὶ τῇ ὥρᾳ, ἐν ᾗ πρὸ ἐνιαυτοῦ, μέλλοντος τοῦ Ἁγίου ἀνέρχεσθαι εἰς τὸν κίονα, λαβοῦσα μακαρία Μάρθα τὸν τίμιον σταυρὸν προεπορεύετο αὐτῷ, καθὼς προλέλεκται. Ἰδὼν δὲ αὐτὸν δοῦλος τοῦ Θεοῦ, ἐθαύμασεν σὺν πάσῃ τῇ ἀδελφότητι· καὶ δεξάμενος τὸν τίμιον καὶ ζωοποιὸν σταυρὸν, καὶ περιπτυξάμενοι προσεκύνησεν δυνάμει Θεοῦ καὶ πίστει μεγάλῃ, τὴν εὐχαριστίαν περὶ πάντων ἀναπέμψας τῷ Θεῷ· ἀνέγνω δὲ καὶ τὴν γραφεῖσαν ἐπιστολὴν, περιέχουσαν οὕτως.

Τίμια καὶ σεβαστὰ γράμματα ἐδεξάμην τῆς ὑμετέρας ὁσιότητος, διὰ τοῦ κυροῦ Ἀντωνίου τοῦ Πρεσβυτέρου· οἷς ἐντυχὼν, καὶ πνευματικῆς ἀγαλλιάσεως καὶ εὐφροσύνης πληθεὶς, ηὐχαρίστησα τῷ ἐπὶ πάντων Δεσπότῃ Θεῷ, ἐφ᾽ οἷς ἠξιώθην ἐγὼ ἀνάξιος τοιούτων ὑμῶν ὁσίων συλλαβῶν καὶ μετασχεῖν τῶν θεοπνεύστων ὑμῶν ῥημάτων. Περιείχετο δὲ τοῖς αὐτοῖς ὁσίοις γράμμασί τινα ἐκ τοῦ θεράποντος τοῦ Θεοῦ Μωσέως αἰνίγματα, τινα δυσερμήνευτα κατεφάνη τῇ ἐμῇ βραχύτητι· καὶ ἐπείπερ ἀπορῶ περὶ τὴν τούτων κατάληψιν, διὰ τιμίων ὑμῶν γραμμάτων φανερὰν ἡμῖν ποιῆσαι τὴν τοιαυτὴν περικοπὴν καταξίωσον, Δέσποτα· καὶ ἕτερα δέ τινα περιεθήκατε ἐμῇ ταπεινώσει ἐκ τοῦ τῆς ὑμετέρας διανοίας θησαυροῦ, ἅπερ ἐγὼ ἐλεεινὸς οὐκ ἔκτημαι. Ὑμεῖς γὰρ φίλοι Θεοῦ ὄντες, καὶ τῷ σωτῆρι ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ ἑαυτοὺς καθηλώσαντες, τοῖς Χερουβὶμ πλησιάζετε, νύκτωρ καὶ μεθ᾽ ἡμέραν σὺν τῇ οὐρανίῳ χοροστασίᾳ ὑμνοῦντες αὐτὸν πάντοτε οὐ παυόμενοι Διο παρακαλῶ ὑμᾶς τοὺς ἁγιωτάτους, συναναφέρειν τὴν ἐμὴν ταπείνωσιν ἐν ταῖς πρὸς τὸν Δεσπότην Θεὸν ἀπαύστοις ὑμνολογίαις, ἵνα διὰ τῶν ὑμετέρων ἁγίων καὶ εὐπροσδέκτων εὐχῶν ἱλασμοῦ τύχω τῶν ἐμοῦ ἁμαρτιῶν. Ναὶ παρακαλῶ σε, τίμιε Πάτερ, τοῦτο ὑμᾶς διατελεῖν, διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ.

Κατὰ δὲ τὴν κέλε υσινὑμῶν, ἁγίώτατε, ἀπέστειλα ὑμῖν τιμίαν καὶ ἄχραντον μερίδα τοῦ ζωοποιοῦ σταυροῦ, ἐγκλείσας αὐτὴν ἐν μέσῳ σταυροῦ χρυσοῦ, καὶ εἰς τὰ δύο χέρια τοῦ αὐτοῦ σταυροῦ ἐνέκλεισα ἐκ τῆς τιμίας πέτρας τοῦ ἁγίου καὶ ἐνδόξου Γολγοθᾶ γυμνὰ, ὅπου τὸ τίμιον αὐτοῦ αἷμα ἐξέχεεν υἱὸς τοῦ Θεοῦ· καὶ εἰς τὰς ἑτέρας δύο ἀρχὰς, ἄνωθέν τε καὶ κάτωθεν, ἐνέκλεισα ἐκ τοῦ ἁγίου λίθου, τοῦ ἀποκυλισθέντος ὑπὸ τοῦ ἁγίου Ἀγγέλου ἀπὸ τῆς θύρας τοῦ ἐνδόξου καὶ ἀχράντου μνήματος τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ σωτῆρος ὑμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁμοίως καὶ ταῦτα γυμνὰ, διὰ τὸ προσκυνεῖσθαι αὐτά. Τοῦτο οὖν δεχόμενος, τίμιε Πάτερ, καταξίωσον ἀντιγράψας ἡμῖν ὅτι σὺν Θεῶ ἐδέξασθε αὐτὰ, καὶ μνημόνευε καὶ ὑπερεύχου τῆς ἐμῆς ταπεινώσεως παρακαλῶ, ἵνα διὰ τῶν ὑμετέρων ὁσίων προσευχῶν τύχω μικροῦ ἐλέους παρὰ τοῦ σωτῆρος Χριστοῦ· ἵνα καὶ ὑπὲρ τῆς ἐμῆς σωτηρίας, Δέσποτα, σχῂς τὸν Χριστὸν χρεώστην· καὶ ἁπλῶς ἵνα οὕτως ἔχῃς τὴν ταπείνωσίν μου, ὡς παρόντα καὶ πλησιάζοντα τῇ ὑμῶν ὁσιότητι, καὶ κατοπτρίξῃ ἀεὶ ἐν τῇ ὑμετέρᾳ διακονίᾳ τὴν ἐμὴν ἐλεεινότητα. Καὶ τοῦτο δὲ παρακαλῶ ὑμᾶς, Δέσποτα, συνεχέστερον γράφειν τῇ ἐμῇ ταπεινώσει, καὶ εὐφραίνειν τοῖς ὑμετέροις θείοις ῥήμασίν τε καὶ διδάγμασιν.

δὲ τὴν τοιαύτην καταξιωθεὶς ὲκτελέσαι διακονίαν Πρεσβύτερος Ἀντώνιος, θείῳ ζήλῳ καὶ πόθῳ τῷ πρὸς τὸν Ἅγιον πυρωθεὶς, ἔμεινεν ἐξ ἐκείνου προσκαρτερῶν αὐτῷ. Μετὰ δέ τινας χρόνους προεχειρήσατο αὐτὸν τοῦ Θεοῦ δοῦλος. Ἐπίσκοπον ἐν Σελευκείᾳ, τῇ διακειμένῃ πλησίον τῆς Ἀντιοχέων μεγαλοπόλεως. Πληρωθέντος δὲ τοῦ δωδεκαμηναίου χρόνου, ἐνέστη πρώτη μνεία τῆς κοιμήσεως τῆς μακαρίας Μάρθης, καὶ μηδενὶ μηδὲν εἰρηκότων τῶν Ἀδελφῶν, συνῆλθον τοῦ Θεοῦ χάριτι ἀνδρῶν τι καὶ γυναικῶν πλήθη πολλὰ, μετὰ κήρωντε καὶ λαμπάδων, ὥστε τὴν σύναξιν τῆς μνείας αὐτῆς ἐπιτελέσαι· καὶ πάννυχον ἀγρυπνίαν ποιήσαντες ὄρθρου βαθέως προτεθέντος τοῦ ζωοποιοῦ σταυροῦ προσεκύνησαν πάντες οἱ συνελθόντες, μεθ᾽ ἡμῶν βοῶντες, Τὸν σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καὶ τὴν ἁγίαν σου ἀνάστασιν δοξάζομεν. Μετὰ δὲ τὴν προσκύνησιν λαβὼν Πρεσβύτερος Ἀντώνιος τὸν τίμιον σταυρὸν, Διακόνων ὀψικευόντων μετὰ ῥιπίδων καὶ θυμιατηρίων καὶ ψαλλόντων· Σῶσον ἡμᾶς, υἱε Θεοῦ, σταυροθεὶς δι᾽ ἡμᾶς ἀλλιλούια, ἀπέθετο αὐτὸν ἐν τῷ κειμηλιαρχίῳ. Καὶ γενομένης ἀκολουθίας τῶν ἀναγνωσμάτων ἐπετέλεσαν τελείαν σύναξιν, τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ τὴν θείαν μυσταγωγίαν ἱερουργήσαντος. Θαυμαστὸς οὖν Θεὸς, ἐνδοξαζόμενος ἐν βουλῇ Ἁγίαν αὐτοῦ, διό τι τοὺς Ἁγίους αὐτοῦ τοὺς ἐν τῇ γῇ ἐθαυμάστωσεν, Ὅτι πάντα, ὡς εἶπεν μακάριος Δαβὶδ, τα θελήματα αὐτοῦ ἐν αὐτοῖς· καὶ γὰρ ἐθαυμάστω σε τὸ ἔλεος αὐτοῦ ἐν πόλει περιοχῆς, δοξάσας τὴν ἁγίαν δούλην αὐτοῦ Μάρθαν, καὶ ἐνδοξασόμενος ἐν αὐτῇ.

Πολλῶν γὰρ καὶ ἄλλων ἐκ διαφόρων ἀσθενειῶν καὶ πάσης δαιμόνων ἐνεργίας. ἐλευθερουμένων, τῷ πλησιασμῷ τῆς θήκης τοῦ λειψάνου τῆς Ὁσίας, ἀκούσαντες περὶτούτων δύο τινὲς ἀδελφοὶ, Προαιρέσιος καὶ Ἱλαρίων, ἀπὸ τῆς Φρυγῶν χώρας ὁρμώμενοι, ἔτι δὲ καὶ τὰ θαυμάσια, ἅπερ ἐποίει Θεὸς διὰ τοῦ ἁγίου δούλου αὐτοῦ Συμεὼν, καὶ ἐν ἀνάγκῃ μεγάλῃ καὶ ἀπογνώσει ὄντες, (τοῦ μὲν Ἱλαρίωνος πάθει δεινοτάτῳ συνεχομένου, καὶ τὸν πόδα σεσηπότα ἔχοντος καὶ ἐπόζοντα, ὥστε τινὰ μὴ δύνασθαι στῆναι πλησίον αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἰατροὺς μετὰ πολλὰς ἐπινοίας ἀπειπεῖν πρὸς τὸ πάθος· τοῦ δὲ πρεσβυτέρου αὐτοῦ ἀδελφοῦ Προαιρεσίου καὶ αὐτοῦ ἔχοντος τὴν δεξιὰν χεῖρα κεχαλασμένην κάτω, καὶ μὴ δυναμένου τὸ σύνολον κινῆσαι αὐτὴν) προέθεντο ἀμφότεροι πορευθῆναι πρὸς τὸν Ἅγιον· καὶ δή τινες τῶν ἰδίων αὐτῶν βαλόντες αὐτοὺς εἰς πλοῖον, ἤγαγον ἐν τῷ μοναστηρίῳ. Πρὶν δὲ αὐτοὺς ἀννελθεῖν ἄνω ἐν τῷ κίονι πρὸς τὸν Ἅγιον, συνέβη τὸν Ἱλαρίωνα προσεγγίσαι τῇ σορῷ τῆς μακαρίας, καὶ παραχρῆμα τυχεῖν ἀνέσεως οὐ μετρίας ἐκ τῶν παρενοχλουσῶν αὐτῷ ὀδυνῶν. γὰρ ἐν τῷ πάθει κεκρυμμένος δαίμων, ὡς διὰ πυρὸς μαστιζόμενος, ἀλαλάζων ἀπεδιώκετο ἐξ αὐτοῦ, ταῖς πρεσβείαις τῆς ὁσίας Μάρθης, ὥστε αὐτὸν βραχείας ὥρας διαγενομένης ἐπὶ πλέον ἐλαφρυνθέντα περιπατεῖν· τῆς δὲ ἁγίας κόνεως ἐπιβληθείσης τῷ δυσιάτῳ ἐκείνῳ τραύματι, παραυτὰ ἀνεκαθάρθη καὶ σάρκες ἐφύοντο ἐν αὐτῷ, τῇ θεία χάριτι, καὶ οὕτως τελείως ἄνθρωπος ἴαθη.

δὲ Προαιρέσιος ἀνελθὼν πρὸς τὸν Ἅγιον, καὶ πλεῖστα περὶ τοῦ ἰδίου ἀδελφοῦ εὐχαριστήσας, οὐκ ἠνέσχετο παντελῶς περὶ τῆς ἰδίας χειρὸς δεηθῆναι. Ἰδὼν δὲ αὐτοῦ τῆς προαιρέσεως τὸ κάκιστον Δίκαιός, φησι πρὸς αὐτόν· ἀνόητοι καὶ βραδεῖς τῇ καρδίᾳ τοῦ πιστεύειν, ὡς εἶπεν Κύριος, διὰ τί μὴ καὶ αὐτῆς ἐζήτησας παρὰ τοῦ Θεοῦ χάριν περὶ τῆς ἰάσεως τῆς χειρός σου; δὲ πειραζόμενος ὑπὸ τοῦ διαβόλου ἀπετόλμησεν εἰπεῖν· Ἐὰν αὐτὸς Χριστὸς τοῦ Θεοῦ υἱὸς ἐλθὼν ἅψηταί μου τῆς χειρὸς, οὐ πιστεὐω, ὁρθοῦσθαι αὐτήν. Ἀγανακτήσας δὲ Ἅγιος ἐπὶ τῇ τοσαύτῃ βλασφημίᾳ, ἐκέλευσεν ἐκδιωχθέντα αὐτὸν ἔξω, ηὴ συγχωρηθῆναι κᾄν προσεγγίσει ἔτι τῇ στάσει αὐτοῦ. Ἐκεῖνος δὲ εἰς αἴσθησιν ἐλθὼν καὶ κατανυγεὶς, ἔμεινεν δευτέραν καὶ τρίτην ἡμέραν, κλαίων σφοδρῶς καὶ μετανοῶν ἐπὶ ταῖς τοιαύταις αὐτοῦ βλασφημίαις· καὶ λαθὼν πάντας ἥψατο τῆς σοροῦ τῆς Μακαρίας, δεόμενος ἐλέους καὶ συνχωρήσεως τυχεῖν διὰ τῶν αὐτῆς πρεσβειῶν. δὲ παντοδύναμος καὶ φιλάνθρωπος Χριστὸς Θεὸς ἡμῶν, παριδὼν αὐτοῦ τὴν ἀπιστίαν, παραχρῆμα ἰάσετο αὐτὸν διὰ τῆς ὁσίας αὐτοῦ δούλης, καὶ ἀποκατεστάθη χεὶρ αὐτοῦ ὑγιὴς, ὡς ἄλλη. Τότε δέδωκεν ἐξωμολόγησιν, καὶ προσκυλινδούμενος ἔμπροσθεν τοῦ Ἁγίου, ἐδέετο συγχωρηθῆναι αὐτῷ τὴν ἁμαρτίαν, περὶ ὧν ἀφρόνως ἐλάλησεν. Ἔφη δὲ πρὸς αὐτὸν δοῦλος τοῦ Θεοῦ· Ἰδοὺ υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἐλεήμων ὑπάρχων, παριδὼν τὰς ἁμαρτίας σου, θελήσας δέδωκεν χάριν τῇ δούλῃ αὐτοῦ ἰάσασθαί σε· μένε οὖν ἐν ταύτῃ τῇ μετανοίᾳ, καὶ μηκέτι ἁμάρτῃς αὐτῷ δυσπιστῶν, ἵνα μὴ χεῖρόν τί σοι γένηται.

Ταῦτα ἐκ πολλῶν ὀλίγα γραφῇ παραδοῦναι, καλῶς ἔχειν ἐκρίναμεν πρὸς οἰκοδομὴν καὶ ὠφέλειαν τῶν πιστῶς ἐντυγχανόντων, τὰ πλείονα τούτων παραδραμοῦντες, ὥσαν μὴ τῷ πλήθει τῶν λεγομένων καταφορτίσωμεν τὰς τῶν ἀσθενεστέρων ἀκοάς. Πολλὰ γὰρ ἐπικολούθει τότε σημεῖα τοῖς προγεγονόσι θαύμασι, πρεσβευούσης τῆς ἁγίας Μάρθης, καὶ νῦν δι᾽ αὐτῆς ἀπαυστὸς ἐνεργεῖ Χριστὸς τὰ ἰάματα, ὡς πεῖρα διδάσκει τοὺς προσερχομένους αὐτοῦ μετὰ πίστεως, Ἰησοὺς Χριστὸς, χθὲς καὶ σήμερον, αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας, ἐνεργῶν τὰ πάντα ἐν πᾶσι. Πολιτευσαμένη γὰρ αὐτὴ θεοφιλῶς, καὶ πάντων τῶν ἐν ἀρετῇ μακαριζομένων ἀναμαξαμένη τοὺς χαρακτῆρας, γέγονεν ἀλητῶς εὐωδία Χριστοὺ καὶ κατοικητήριον τοῦ παναγίου Πνεύματος· ὑφ᾽ οὗ δυναμουμένη, τό τε μὲν τοῖς τῆς εὐσεβείας κατορθώμασι διέλαμπεν, καὶ πᾶσιν ὑπογραμμὸς καλῆς ἀναστροφῆς προύκειτο· νῦν δὲ τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος παρισταμένη, μετὰ παῤῥησίας τὰς ὑπὲρ ἡμῶν ἱκεσίας προσάγει Χριστῷ τῷ Θεῷ ἡμῶν, εἰρήνην καὶ σωτηρίαν, χάριν καὶ ἔλεος αἰτοῦσα καὶ κομιζομένη παρ᾽ αὐτοῦ· θέλημα γὰρ τῶν φοβουμένων αὐτὸν ποιήσει, καὶ τῆς δεήσεως αὐτῶν εἰσακούσεται, ὡς ἀγαθὼν φιλάνθρωπος· αὐτῷ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

[67] Iter autem faciens Antonius Presbyter precabatur, ut gratiam inveniret in sancta Resurrectione per orationes S. Symeonis & Marthæ matris ejus. Cumque accedens ingressus fuisset sanctam Christi civitatem, conspexit eminus occlusas sanctæ Resurrectionis portas, [Regressus Antonius,] ab iisque non procul stantem Ostiarium: qui appropinquantem eo interrogat, Velitne ingredi; responditque Antonius, Omnino: & reseratis portis introductus est, invenitque Staurophylacem occupatum in sancto Golgotha. Is ubi venientem conspexit Antonium prior interrogavit, unde adesset; illoque respondente, Ex Monte-mirabili, qui Antiochia proxime abest; e vestigio summa cum lætitia eum amplexus, introduxit in Sanctum Golgotha, cunctaque Passionis dominicæ loca. Postquam adorasset Dominum Antonius in loco ubi steterunt pedes ejus; exhibita reverentia. Staurophylaci, tradidit ei epistolam: quam ille cum gaudio maximo acceptam perlegens exultansque in sancto Spiritu, accersivit ilico aurifabrum: factaque Cruce aurea, [accepta sanctæ Crucis particula] inclusit in medio illius partem venerandæ ac vivificæ Crucis: sicque thecæ imposuit ac dedit Antonio Presbytero, adjunctis responsoriis, itaque eum in pace dimisit. Descendit ille statim cum gaudio in Joppen, inventoque parato navigio confecit iter Seleuciam, rediitque in monasterium ad Sanctum eadem die ac hora, qua anno superiore, cum ascensurus erat in columnam Symeon, prehensam venerabilem Crucem præferebat illi B. Martha, quemadmodum superius memoratum est. Videns autem venientem famulus Dei, [ipsam Symeoni tradit cum responsoriis,] miratus est cum cunctis Fratribus acceptaque honorabili ac vitali Cruce, eandam amplexus est, & adoravit potentiam divinam, gratias pro omnibus Deo cum fide magna persolvens: deinde epistolam quoque legit, talia continentem.

[68] Accepi venerandas atque augustas Sanctitatis vestræ litteras, tradente Domino Antonio Presbytero; quibus lectis, [quibus Staurophylax post petitas Sancti preces] spirituali exultatione & lætitia repletus, gratias egi Domino Deo pro omnibus, quibus me prævenit, indignum, qui sanctas vestras litteras & inspirata divinitus verba accipiam. Continebantur autem illis obscuriores quædam famuli Dei Moysis locutiones, quæ admodum difficiles explicatu visæ sunt exiguitati meæ: & quoniam dubito, utrum quarumdam sensa recte capiam, dignare, Domine, planiorem mihi reddere earumdem intellectum per venerandas litteras vestras. Tum alia quædam attribuistis humilitati meæ ex thesauro ingenii vestri, quorum misellus ego nihil umquam possedi. Vos namque, familiares ac amici Dei cum sitis, & crucifixeritis vos cum salvatore nostro Jesu Christo, propius a Cherubinis abestis, non cessantes diu noctuque cum cælestibus choris laudes illius celebrare. Qua propter rogo vos, qui sanctissimi estis, ut in hymnis vestris, quos Deo continenter canitis, humilitatem meam simul offeratis; quo, auxiliantibus sanctis acceptisque Deo precibus vestris, propitiationem meorum consequar peccatorum: idque ut effectum detis, etiam atque etiam per amorem Christi vos oro atque obsecro, venerande Pater.

[69] Mitto autem, uti jussistis, venerandam & intemeratam Crucis vivificæ partem, inclusam in medio Crucis aureæ; [indicat quam Reliquias ipsi mittat.] in cujus utroque cornu infixi portionem venerandæ petræ sancti & gloriosi Golgotha nudam, in quam pretiosum sanguinem suum effudit filius Dei: & in duabus aliis extremitatibus superna infernaque inclusi quidpiam ex sancto lapide, qui ope sancti Angeli ab ostio gloriosi & immaculati sepulchri Domini Dei & salvatoris nostri Jesu Christi revolutus fuit: quod ipsum similiter nudum est, ut melius possit adorari. Hæc igitur cum acceperis, venerande Pater, dignare nos responso certiores facere, favente Deo recte perlata esse. Memento inter orandum humilitatis meæ, quæso, ut per sanctas orationes vestras consequar a salvatore Christo pauxillum misericordiæ, ut insuper debitorem teneatis Christum pro salute nostra. Rogo denique ut erga humilitatem meam ita affectus sis, quam præsens ac familiaris essem Sanctitati vestræ, & recurrat vobis semper, dum facitis officium vestrum, miseria mea. Illud quoque quam enixissime vos rogo, Domine, ut rescribatis humilitati meæ, & exhilaretis me divinis vestris litteris atque instructionibus.

[70] Porro qui tale ministerium obire meruit Presbyter Antonius, divino ardore ac desiderio in Sanctum inflammatus, mansit ex illo tempore cum ipso: elapsis vero aliquot annis promovit ipsum Dei famulus ad Episcopatum Seleuciæ, [Antonius adhærens Symeoni fit Episcopus] quæ vicina est magnæ urbi Antiochiæ. Jamque mensium duodecim spatium transierat, cum prima obitus B. Marthæ lux aderat anniversaria: conveneruntque instinctu gratiæ divinæ, nullo Fratrum cuilibet quidquam vel verbo indicante, virorum ac mulierum ingens multitudo, [In B. Marthæ anniversario] cereis lampadibusque instructi, memoriam illius annuam celebraturi. Cumque pervigilium egissent, orto jam multum die; propositam publice Crucem vivificam adoraverunt omnes, qui convenerant, clamantes nobiscum: Crucem tuam adoramus, Domine, & sanctam refurrectionem tuam glorificamus, Postquam sic adorassent, sustulit Presbyter Antonius venerandam Crucem, a comitantibus Diaconis cum b flabellis ac thuribulis, atque canentibus: [publice S. Crux elevatur.] Salva nos, Fili Dei, qui crucifixus es pro nobis, alleluia: & reposuit in gazophylacio. Tum prosecuti lectiones, perfectum celebrarunt festum, famulo Dei Symeone ad aram sacris operante. Mirabilis igitur Deus, qui glorificavit in consilio Sanctam suam, quia Sanctos suos, qui in terris sunt, mirabiles efficit: quoniam omnes, ut loquitur Beatus David, voluntates ejus in ipsis. [Psal. 15, 3., Ps. 30, 22.] Etenim mirificavit misericordiam suam in civitate munita glorificando sanctam famulam suam Martham, & vicissim in illa glorificatus.

[71] Plurimi quoque alii, thecæ Reliquiarum B. Marthæ appropinquantes variis ægritudinibus ac dæmonum vexationibus curati sunt. [Duorum fratrum valde calamitosorum] Quorum famam cum percepissent Fratres duo Proæresius atque Hilarion, oriundi ex Phrygia; audissentque insuper mirabilia, quæ operabatur Deus per S. Symeonem famulum suum; constituerunt ambo ad ipsum sese conferre, gravissimæ necessitati suæ ac desperationi remedium quæsituri. Hilarion enim difficillimo tenebatur malo, ac pede putrefacto tantum emittebat fœdorem, ut adstare ipsi nemo sustineret, imo ex sententia medicorum pro deposito haberetur: Frater autem hujus natu grandior Proæresius, dexteram parte inferiori ita tuxatam ac remissam gerebat, ut omnino movere illam non posset. Ambo igitur a quibusdam suis domesticis in navim illati, ad monasterium advecti sunt. Verum antequam ad columnam Sanctumque ascendissent, accessi forte propius ad tumulum B. Marthæ Hilarion; [alter ad tumulum B. Marthæ subito curatur,] ubi subito dolores, quibus premebatur, non mediocriter remissi ac leniti sunt. Nam diabolus, qui sub specie morbi se occultaverat, quasi igne cruciaretur, ejulans ac lamentans inde aufugit per intercessionem B. Marthæ: sicque brevi post tempore omni omnino dolore levatus fuit; inspersoque sacro pulvere incurabili ipsius vulneri, illud statim purgatum, obducta caro, & homo perfecte sanatus est.

[72] Proæresius porro ascendit ad Sanctum, ac prolixis pro Fratre gratiis actis, nihil pro dexteræ suæ curatione precatus est. At Sanctus, penetrans mentis ejus conceptum pessimum; O stulti, inquit, & graves corde ad credendum, ut loquitur Dominus; quamobrem & tu non quæris gratiam a Deo, [alter blasphemus, & ejectus a Symeone,] qua curetur manus tua? [Iuc. 24, 25.] Verum ille, tentatus a diabolo, ausus fuit reponere: Si Christus ipse, Dei filius, huc veniens tetigerit manum meam, non credo recte habituram. Indignatus Symeon ad tantam blasphemiam, ejici inde hominem jussit, ac reditu ad columnam prohiberi. Qui deinde menti restitutus, moratus est alteram ac tertiam diem animo compuncto, multum plorans, ac pœnitens blasphemiæ tantæ: sicque clam omnibus tetigit B. Marthæ tumulum, implorans misericordiam ac veniam per intercessionem illius. Omnipotens autem ac benignus Deus, nulla infidelitatis ratione habita, sanitate ipsum per sanctam famulam suam donavit, & restituta sibi manus est tam sana, quam altera. [pœnitens ibidem inedelam reperit.] Tunc confessus est & advolutos Sancto petiit veniam peccati ac stultiloquii. Dixitque famulus Dei: Ecce filius Dei misericors est, qui neglectis peccatis tuis; voluit hanc gratiam præstare famulæ suæ, qua te curaret: mane igitur pœnitens neque deinceps illi pecces per infidelitatem, ut nequid deterius tibi contingat.

[73] Atque isthæc e multis pauca scripto mandare consultum judicavimus, [Alia præstitit multa beneficia B. Martha,] ad ædificationem ac emolumentum fidelium lectorum: plura prætereuntes silentio, ne imbecillis auribus multitudine dictorum graves simus: multa enim & tunc temporis, intercedente B. Martha, subsecuta sunt miracula; & nunc sine intermissione præstat sanationes per illam (uti experientia docentur qui cum fide accedunt) Jesus Christus, idem heri & hodie & in æternum; qui operatur omnia in omnibus. Conversans namque ipsa cum Deo amantes, & omnium sancte viventium virtutes ac perfectione in se exprimens, facta est revera bonus odor Christi & habitaculum Spiritus sancti: [& nunc præstat Deo conjunctior.] a quo confortata tunc quidem egregiis pietatis operibus fulgebat, & omnibus rectæ conversationis exemplum proponebatur; nunc vero ad thronum gratiæ admissa propius, offert cum fiducia preces suas Christo Domino pro nobis, pacem, salutem, gratiam ac misericordiam postulans atque impetrans. Voluntatem quippe timentium se faciet Dominus, & orationes illorum exaudiet, qui vero homines amore prosequitur, ipsi sit gloria in secula seculorum. Amen.

ANNOTATA C. I.

a Ὀψικευόντων vox recentior, a Latinis desumpta: quod enim nos obsequium id recentiores Græci ὀψίκιον atque inde ὀψικεύειν obsequi, in comitatu sequi.

b Flabella in sacris non habe: Ecclesia Latina, habet Græca: eorum usum & formam vide apud Goar in Euchologio pag. 137.

DE BEATA MARTHA
HEGVMENA MONEMBASIÆ IN LACONIA.

SEC. X.

VITÆ FRAGMENTUM
Ex Ms. Florentino, Interprete C. Janningo.

Martha Hegumena, Monembasiæ in Laconia (B.)

AUCTORE C. I.

Præter B. Marthæ, Symeonis Stylitæ in Monte-mirabili matris Vitam, quam ex Bibliotheca Florentina jam dedimus: alterius quoque ejusdem nominis, [De altera Martha ignotæ nobis diei] sed longe junioris & loco multum discretæ, breve elogium seu miraculum unum alterumve Ms. repererunt Patres, Magistri mei, in Bibliotheca Ducis Sabaudiæ: quæ (si nulla superesset alia causa) vel ideo publici juris facienda videri possunt, quod Bibliotheca illa cum detrimento rei litterariæ non levi jam in cineres redacta, voracibus prærepta flammis sint, forte nec alibi reperienda. Nolim tamen plus sanctimoniæ huic Lector tribuat, quam ex sequenti narratione competere judicaverit: cum aliunde nobis non modo nihil de cultu ejus, sed ne quidem de nomine aut vita innotuerit quidquam. Dies quoque nullus adscribitur, ideoque ad nomen confugientes, alteri Marthæ subjungendam potißimum judicavimus. Titulus porro comprehendit plura, de quibus in narratione ne verbum quidem; quæ siqui Operis hujus, ad gloriam Dei & Sanctorum promovendi, studiosi communicare nobis cum poßint, de plurimis merebuntur bene. Titulus autem est, ut sequitur.

[2] Παύλου Ἀρχιεπισκόπου Μονεμβασίας διήγεσις ψυχοφελὴς, περὶ τῶν εὐαρέτων καὶ θεοσεβῶν ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν, καὶ περὶ τῶν τριῶν ἁγίων Γυναικῶν, τῶν ἀναιρεθέντων ἐπὶ Κονσταντίνου τοῦ Βασιλέως, τοῦ υἰοῦ τοῦ Λέοντος καὶ Ζωῆς, γαμβροῦ δὲ Ῥωμανοῦ Βασιλέως τοῦ Γέροντος, καὶ περὶ τῆς μακαρίας Μάρθας, τῆς Ἡγουμένης τοῦ πανσέπτου ναοῦ τῆς ὑπεγαγίας Θεοθόκου, [auctore Paulo Archiep. Monembasiæ.] ἐν τῇ θεοφρουρήτῳ πόλει Μονεμβασίας, κάθωθεν τῆς ὁδηγηρίας τοῦ αὐτοῦ κάστροῦ ἄνωθεν τοῦ Βλυχαροῦ ὕδατος. Id est: Narratio Pauli Archiepiscopi a Monembasiæ perutilis, de optimis ac religiosis viris feminisque, nec non de tribus sanctis mulieribus, occisis sub Constantino b Imperatore, filio Leonis & c Zoës, genero Romani Imperatoris senioris: item de B. Martha d Hegumena venerabilis ecclesiæ sanctissimæ Dei genitricis in civitate, præsidio divino tuta, Monembasia; infra viam ejusdem castri, supra aquam Blycharam. Narratio porro de sola Martha talis est.

[3] Ἐπὶ τῶν ἡμετέρων προγόνων, ἐν τῷ κάτω μοναστηρίῳ τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἦν Ἡγουμένη μακαρία Μάρθα, καὶ αὐτὴ ἦν ἐνάρετος, ὡς μὴ ἄλλην τινὰ τοιαύτην δείκνυσθαι ἐν τῷ κάστρῳ Μονεμβασίας. Συνέβη οὖν αὐτῇ αἱμοῤῥοεῖν, καὶ διὰ τὴν τοιαύτην ἀσθένειαν ἐν τοῖς κατηχουμένοις ἐσχόλαζεν τοῦ αὐτοῦ ἁγίου ναοῦ. Ἐν μιᾷ οὖν τῶν ἡμερῶν μοναχός τις γέρων ἦλθεν ἐν τῷ τοιούτῳ μοναστηρίῳ, [narratio ex Ms. Ducis Sabandiæ] ἐπεζήτει τὴν Ἡγουμένην θεάσασθαι. Ὡς οὖν ἀπήγγειλαν αὐτῇ αἱ μονάζουσαι ὅτι μοναχός τις ξένος ἐπεζήτει σε ἰδεῖν, προσέταξεν ἀνελθεῖν αὐτὸν ἐν τοῖς κατηχουμένοις. δὲ ἀνελθὼν, ᾐτεῖτο ἓν τῶν ἱματίων αὐτῆς δοθῆναι αὐτῷ. δὲ πρὸς αὐτὸν εἶπε· Πίστευσον, Πάτερ, ὅτι δύο χιτῶνας κέκτημαι, καὶ τὸν ἕνα, ὡς ὁρᾷς, εἰμι ἐνδεδυμένη, καὶ τὸν ἕτερον ἀρτίως ἔπληνεν ἐμὴ θεράπαινα, ὅπως ἐνδύσομαι αὐτὸν, καὶ ἐκπλύνεται πάλιν ὅν εἰμι ἐνδεδυμένη, διὰ τὴν ἐπισυμβάσαν μοι κατὰ τὰς ἀμαρτίας ἀσθένειαν· ἀλλ᾽ εἰ κελεύεις, ζητήσω ἐκ τῶν μοναζουσῶν ἱμάτιον καὶ ἐπιδώσω σοι. δὲ γέρων ἀκούσας ταῦτα, πεσὼν ἐπὶ πρόσωπον, εἶπεν· Ὁρκίζω σε εἰς Χριστὸν τὸν Θεὸν ἡμῶν, τὸν τεκθέντα ἐκ τῆς ἁγίας παρθένου Μαρίας, ἐκ τῶν σῶν ἱματίων δός μοι ἕν. Τότε Μακαρία ἐκείνη, ὡς ἤκουσε ταῦτα, προσέταξε τὴν ὑπηρετοῦσαν αὐτὴν δωρήσασθαι τῷ μοναχῷ τὸν ἐκπλυθέντα χιτῶνα. δὲ τοῦτον λαβὼν ὡς ἐκ τῶν κατηχουμένων κατῆλθεν, ἔστη ῥύσις τοῦ αἵματος τῆς ἀοιδίμου ἐκείνης. Ὡς δὲ ᾔσθετο τῆς γεγονυίας αὐτῇ θαυματουργίας, ἀπέσταλε μετὰ σπουδῆς μοναζούσας κελεῦσαι τὸν γέροντα· ὡς δὲ ἐξῆθον ἐκ τοῦ μοναστηρίου αἱ μονάζουσαι ἔνθεν καὶ ἔνθεν, οὐδαμῶς τοῦτον θεάσασθαι ἐδυνήθησαν. .

[4] Τὴν τοιαύτην ἡμέραν καὶ ὥραν ὤφθη γέρων ἐκεῖνος, φαινόμενος ὡς μοναχὸς, ἐν Θεσσαλονίκῃ Μονεμβασιώταις τισὶ, οὖσιν ἐκεῖσε δι᾽ οἰκείας αὐτῶν δουλείας, καὶ εἶπεν αὐτοῖς· Γινώσκεται τὴν Κυρίαν τὴν Ἡγουμένην τοῦ κάτω μοναστηρίου ἐν Μονεμβασίᾳ; Οἱ δὲ ἀπεκρίθησαν, Ναί πάνυ γινώσκομεν αὐτὴν καὶ συγγενὴς ἡμῶν ἐστι. δὲ γέρων, ἀρτίως, καὶ αὐτή μοι δέδωκεν τοῦτο τὸ ἱμάτιον· ἀλλ᾽ ὑπάγοντες εἰς Μονεμβασίαν, εἴπατε, αὐτὴν καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐξῆλθεν ἐξ αὐτῶν. Οἱ δὲ κατώπιν αὐτοῦ ἔδραμεν, ἐρωτῆσαι αὐτὸν. Οἱ δὲ θαυμάσαντες ἐσημειώσαντο τὴν ἡμέραν καὶ τὴν ὥραν, ὅτε ὤφθη αὐτοῖς, καὶ ὡς ὑπέστρεψαν ἐν Μονεμβασίᾳ ἐλθόντες καὶ τὴν μακαρίαν Ἡγουμένην [εὑρόντες] ἐπληρωφορήθησαν παρ᾽ αὐτῆς τὴν αὐτὴν ἡμέραν καὶ ὥραν, ὅτε ἔστη ῥύσις τοῦ αἵματος αὐτῆς· καὶ θαυμάσαντες καὶ δοξάζοντες τὸν Θεὸν, ὑπέλαβον ἐκεῖνον εἶναι τὸν ὡς γέροντα ὀρθέντα, τὸν θεολόγον καὶ εὐαγγελιστὴν Ἰωάννην.

[5] Αὕτη μακαρία Μάρθα τῆς ἑορτῆς τελουμένς τῆς κοιμήσεως τῆς ὑπεραγίου, Θεοτόκου, ὡς ἦν ἐν τοῖς κατηχουμένοις καὶ τοῦ ὀρθρινοῦ ὔμνου ἐπιετέλουν αἱ μονάζουσαι, ἐθεώρει ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ τοῦ ἁγίου ἐκεῖνου ναοῦ ἐπὶ τοῦ θρόνου καθεζομένην τὴν πανύμνυτον Θεοτόκον, καὶ ταύτην βλέπουσα ἀκαταπαύστως ἐδάκρυεν. Ὡς οὖν πρὸς τὸ τέλος τῆς ὀρθρινῆς δοξολογίας ἤρξαντο αἱ μονάζουσαι ψάλλειν μετὰ φωνᾶς ἰσχυρᾶς, θεωρία τῆς δεσποίνας ἡμῶν Θεοτόκου ἠκ τῶν. ὀφθαλμῶν τῆς ἀοιδήμου ἐκείνης ἀφανὴς ἐγένετο, καὶ εὐθέως ἔκραξα λέγουσα· τί ἐποιήσατε; Αἱ δὲ θαμβεθεῖσαι, μετὰ τὴν συμπλήρωσιν τῆς ὀρθρινῆς δοξολογίας, ἠρώτων αὐτὴν, διὰ τί ἔκραξεν; δὲ ἀπήγγειλεν αὐταῖς τὴν φοβερὰν ἐκείνην θέαν, καὶ παρήγγειλεν ἀπὸ τότε ἠσυχῶς ψάλλειν καὶ μετὰ σηντετριμμένης καρδίας. Οἱ γὰρ παριστάμενοι ἐπιγηίῳΒασιλεῖ, ἀνθρώπῳ φθάρτῳ καὶ ὁμοιοπαθεῖ, οὐ τολμῶσι περιστραφῆναι ἔνθεν καὶ ἔνθεν, ἀλλά μεταβεβλημένου τοῦ φρονήματος παρίστανται, κάτω νεύοντες, μήπως προσκρούσωσι τῷ Βασιλεῖ· καὶ πόσον μᾶλλον ἡμεῖς, αἱ τῷ ἐπουρανίῳ καὶ φοβερῷ Βασιλεῖ, τῷ αφθάρτῳ καὶ αἰωνίω δημιουργῷ πάσης κτίσεως ὁρατῆς καὶ νοουμένης παρίστασαι [μέλλομεν σπουδεῖν] μήπως προσκρούσωμεν αὐτῷ καὶ ἐνοχοι γενώμεθα τῶν αἰωνίων κολάσεων. Τοῖς τοιούτοις λόγοις τάς ἐμπιστευθείσας αὐτῇ ψυχὰς… ἀσκήσεως δρόμον καλῶς διανύσασα, μέτεστι πρὸς Κύριον, παρ᾽ αὐτοῦ κομισαμένη τὸν τῆς ἀσκήσεως καὶ ὑπομονῆς αἰώνιον μισθὸν σὺν τοῖς ἄλλοις. Καὶ ταῦτα συνέγραψεν προειράμενος Παῦλος Ἐπίσκοπος Μονεμβασίας, γέννημα καὶ θρέμμα τῆς αὐτῆς πόλεως.

[6] Temporibus majorum nostrorum fuit in monasterio inferiore sanctissimæ Deiparæ B. Martha Hegumena, virtute adeo excellens, [B. Martha Hegumena. fluxu sanguinis laborans,] ut nulla ad illam comparanda in castro inveniretur Monembasiȩ. Contigit autem sanguinis profluvio ipsam laborare, ideoque in e Catechumeniis ejusdem sanctæ ecclesiæ morari. Die quadam venit in monasteriū illud monachus quidam provectç ætatis, volens Hegumenam alloqui. Quod ipsi ubi nuntiarunt monachæ; mandavit, Catechumenia ut conscenderet: quo postquam ille enisus est, petiit unam sibi e vestibus illius donari. Sed dixit Hegumena: Crede, Pater, duæ mihi solum tunicæ sunt, quarum unam, uti vides, induta sum; alteram modo eluit ancilla mea, ut illa me vestiam, dum mundet hanc, qua nunc tegor propter infirmitatem, quæ me peccatorum meorum causa invasit. Verum, si ita jubes, quæsitam monacharum vestem quampiam elargiar tibi. Quibus auditis, cecidit in faciem suam senex, dicens: [petenti ignoto monacho dat vestem suam,] Adjuro te per Christum Deum nostrum, qui natus est ex sancta virgine Maria, tuarum ut vestium mihi unam des. Ad hæc verba, jussit Beata illa famulam suam monacho donare lotam tunicam. Accepit ille, & e Catechumeniis descendit; cum subito fluxus sanguinis stetit celebris istius feminæ: [& sanatur, illo evanescente:] quod prodigium in se patratum ubi persensit; misit cum festinatione monachas requisituras senem: sed egressæ monasterio hinc inde, neutiquam invenire illum potuerunt.

[7] Eadem die ac hora idem senex, monachi speciem indutus, quibusdam Monembasiotis apparuit Thessalonicæ, ubi negotiorum sui causa agebant; [qui eadem hora alibi aliis etiam apparens,] dixitque: Nostisne Dominam Hegumenam inferioris monasterii Monembasiæ? Qui responderunt, Etiam, optime novimus, & sanguine contingit nos. Rursum senex: Modo [vidi eam] & ipsa hanc mihi largita est vestem: sed abeuntes Monembasiam dicite, [f illam esse sanatam a S. Joanne Theologo & Euangelista]: & his dictis, ab illis exivit. Illi autem abeuntem secuti sunt, diligentius percunctaturi; sed evanuit ex oculis eorum. [putatur fuisse S. Ioannes Euang.] Quamobrem mirati, notarunt diem & horam, qua apparuerat: ac reversi Monembasiam, reperta beata Hegumena, certiores facti sunt, eamdem fuisse diem & horam, qua fluxus sanguinis cessarat: hinc cum admiratione laudantes Deum, suspicati sunt, senem illum fuisse Theologum atque Euangelistam Joannem.

[8] Hæc ipsa B. Martha, celebrata obitus sanctissimæ Dei genitricis festa luce, cum esset in Catechumeniis; ac matutinos hymnos persolverent moniales; conspexit in ara sanctæ istius ecclesiæ sedentem in throno, [Videt B. Virginem in templo,] omni laude dignissimam Dei parentem: dumque videbat, lacrymabatur continenter. Ubi vero moniales ad finem hymnorum clariori cœperunt sono intonare; spectaculum Dominæ nostræ Deiparæ abiit e conspectu venerabilis Marthæ, quæ exclamavit illico: O quid fecistis! Illis vero exterritis ac post hymnos interrogantibus, quorsum sic exclamasset: tremendum illud spectaculum enarravit, præcepitq; deinceps modestius & contrito corde canere. [docetque moniales, quanta cum modestia canendum Deo sit.] Nam qui terreno Regi, inquit, homini corruptioni & doloribus æque ac alii obnoxio, adstant, non audent hinc inde se vertere, sed dejecto vultu animoque consistunt, ne forte offendant Regem. Quanto igitur potiori jure satagendum nobis est, cælesti ac tremendo Regi, incorruptibili ac sempiterno creaturæ omnis visibilis atque excogitabilis artifici adstantibus, ne forte hujus offensam & supplicia æterna incurramus. Talibus verbis creditas sibi animas [erudiens], exercitationis suæ stadio probe decurso, transiit ad Dominum, æternam virtutis ac patientiæ suæ mercedem cum aliis receptura. Atque hæc sunt, quæ conscripsit præfatus Paulus Episcopus Monembasiæ, ibidem natus atque alitus.

ANNOTATA.

a Monembasia Vrbs est Archiepiscopalis Peloponnesiin Laconia, distans a promontorio Maleæ 30 Mill. pass in Boream. Olim Epidaurus appeliata fuit; mediæ ætatis Græci Monembasiam vocarunt; nunc Malvasia audit.

b Constantinus Porphyrogeneta, post patrui sui Alexandri breve & vix unius anni regnum, adhuc puer Imperium excepit mense Iunio anno 912, adscito in consortem Romano Leucapeno. Illius anno 2 Symeon Rex Bulgarorum Thraciam vastavit, qua occasione an fuerint forte occisæ tres in titulo nominatæ Sanctæ, non divinamus: erant enim Bulgari tunc Christiani, etsi Barbari.

c Quarta illa Leonis uxor, istius nominis secunda.

d Diversa a matre Symeonis Stylitæ, de qua ante.

e Catechumena seu Catechumenia sunt porticus, ut ait du Cange in Glossario hic, ecclesiæ superiores, sic dictæ, non quod fuerint Catechumenorum stationes, vel locus ubi instrui solebant, ut censent Baronius, Wolphius, & Meurslus; sed quod in iis mulieres sacras liturgias auditu exciperent. Apud eumdem vide plura tum hoc loco, tum in Constantinopoli Christiana Lib. 3 Cap. 38. Propter immunditiam igitur voluit inter ceteras consistere; cui alias ratione officii propior accessus ad altare, utpote Diaconissæ, competebat. Licetenim Balsamon, apud Goarem in Euchologio pag. 14, dicat, quod menstruorum inquinatio ministerium Diaconissarum a divino & sancto altari expulit, id neque ab antiquo servatum videtur, neque servatum ubique: meminit enim ipse Monacham anum & puellulam infra pubertatis annos constitutam (utpote quæ essent immunes ab inquinatione menstrua) ad altare monialium subservire Diaconis in depromendis & recipiendis sacris vestibus, thureque & igne præparandis. Plura vide apud eumdem ad Ordinem servandum in benedictione Diaconissæ; qui utinam etiam Ordinem dedisset benedicendæ Hegumenæ; putat enim P. Papebrochius in aliquibus Sanctorum Actis legisse, quod Episcopus ei in manus tradiderit thuribulum, tamquam id ad illius Ordinationis ritum pertineret.

f Exciderat circiter linea una, quæ videbatur hunc sensum continere. Similiter infra omissum aliquid fuerat, ubi puncta notata sunt.

DE S. THOMA SALO, MONACHO ANTIOCHIÆ SYRIÆ.

SEC. VI.

COMMENTARIUS CONRADI IANNINGI S. I.
De ejus notitia ex Vita B. Marthæ & Euagrio.

Thomas Salus, Monachus Antiochiæ (S.)

AUCTORE C. I.

[1] Vti modo de B. Martha, Hegumena Monembasiæ, quod dies cultui dicatus lateat, ob Synonymiam statim post S. Martham, S. Symeonis Stylitæ Iunioris Matrem, [Quia cultus dies incertus,] egimus; sic in præsentia de sancto hoc Thoma, ob mentionem illius in ejusdem S. Marthæ Vita factam, tractandum suscipimus. Quam enim certum est, Thomam hunc Antiochiæ sacrum obtinuisse cultum, tam incertum quo obtinuerit die; cumque vix sperare liceat alicunde nos certiora edocendos, [hic datur ob memoriam ejus in vita S. Marthæ.] aptior visus est offerri locus non posse, quo reponeretur, quam hic ipse; ubi saltem aliqua ratio & connexio est, quod in vita præcedenti, ut dixi, S. Marthæ de illo agatur, forte numquam alias recursuro. Esse autem hunc Thomam, qui innotescit ex Vita prædicta Num. 24 & 28 eumdem cum illo, qui jam pridem cognitus fuit Euagrio Hist. Ecclesiast. lib. 4 Cap. 35 perspicue constabit consideranti utrumque locum mox proferendum.

[2] Colligitur autem ex eodem Euagrio, quod initio seculi sexti floruerit, ejusque ante medium occubuerit. Præterquam enim ea tempestate vixisse scribatur, qua ejusdem instituti Symeon Salus sapienti stultitia mundum illusit tempore Iustiniani; apertißime indicatur, [Floruit & obiit ante medium seculi 6.] residente in sede Antiochena Ephræmio, e vivis exceßisse; si quidem populus patratum statim a morte ejus miraculum de cadavere, alia sibi super imposita non ferente, Ephræmio nuntiavit: hunc autem ad medium seculi sexti non pervenisse, nec tamen multum abfuisse, habent tabulæ Theophani additæ. Colligitur item, qua in regione monasticam exercuerit vitam, nec non eximia viri tolerantia, injuriose colapho percußi: cognoscitur etiam prophetiæ dono præditum fuisse, ex vaticinio reipsa exitum suum sortito: cuilibet denique, compendium Vitæ mox subjiciendum consideraturo, alia quoque exinde eruere haud erit difficile.

[3] Primum itaq; proferatur quod legitur in Vita S. Marthæ supra memoratæ. Num 24 ubi filium Symeonem illa rogat, ut sese in communi Daphnes loco patiatur cum peregrinis tumulati; quos inter, inquit, [Mortuus, inter peccatores jacere non vult.] connumeratus etiam B. Thomas, sepulturam cum ipsis ibidem sortitus est; qui elapso triduo gloriam suam per miraculum testatus, non tulit se peccatoribus, qualis ego sum, passim jacentibus permixtum esse, & magnam Antiochiam summa cum gloria illatus est. Numero autem. 28, S. Thomas monachus appellatur. Plura dabit ac illustriora Euagrius, loco supra citato, hunc præfigens titulum: Περὶ Θωμᾶ μοναχοῦ, καὶ αὐτου ὁμοίως προποιητοῦ Σαλοῦ. De Thoma monacho, qui etiam ipse pari modo stultitiam simulavit; scilicet quo S. Symeon Salus, cujus Vitæ epitomen Cap. præcedenti proposuerat. Sic igitur pergit.

[4] Ἦν δὲ τηνικάδε καὶ Θωμᾶς τόνδε διαθλεύων, τὸν βίον, ἀνὰ τὴν Κοίλην-Συρίαν, ὄς πρὸς τὴν Ἁντιόχου γέγονε τὴν ἐπίτειον χορηγίαν κομιούμενος τῆς κατ᾽ αὐτὸν μονῆς· ἐτέτακτο δὲ ἐκ τῆς αὐτόσε ἐκκλησίας. [uti plenius narrat Euagrius lib. 4 cap. 35.] Τοῦτον Ἀναστάσιος οἰκονομῶν τὴν ἐκκλησίαν, ἐπειδὴ συχνῶς αὐτὸν ἠνώχλει, τῆ χειρὶ κατὰ κοῤῥῆς ῥαπίζει· καὶ δυσανασχετούντων τῶν σφίσι παρόντων, ἔφη, οὔτε αὐτὸν ἔτι λήψεσθαι, οὔτε τὸν Ἀναστάσιον δοῦναι· καὶ ἄμφω γενέσθαι· Ἀναστασίου μὲν μεθ᾽ ἢμέραν μίαν τὸν βίον ἀναστρέψαντος, Θωμᾶ δὲ ἐν τῷ τῶν νοσούντων καταγωγίῳ ἀνὰ τὸ προάστειον Δάφνην, ἐν τῇ ἀποπορεύσει, πρὸς τὸν ἀγήρω μεταστάντος βίον. Ἐπειδὴ ἑνὸς καὶ δευτέρου τεθέντοιν, ὕπερθεν αὐτοῖν τοῦ αὐτοῦ σῶμα γέγονε, [unde scimus] μέγιστον θαῦμα τοῦ Θεοῦ καὶ μετὰ θάνατον αὐτὸν ἀναδεικνύντος (ἀπεπέμποντο γὰρ μακρὰν ἀποκρουόμενοι) θαυμάσαντες τὸν Ἅγιον, Ἐφραιμίῳ διαγγέλλουσι. Κ αὶ μετὰ δημοτελοῦς ἀγερωχίας καὶ πόμπης μετακομίζεται πανάγιος αὐτοῦ νεκρὸς ἀνὰ τὴν Ἀντιόχου, ἐν δὲ τῷ κοιμητερίῳ τιμᾶται τὴν τηνικαῦτα φοιτήσασαν λοιμώδη νόσον παύσας· οὗ καὶ τὴν ἐτήσιον ἑορτὴν μέχρις ἡμῶν παῖδες Ἀντιωχέων μεγαλοπρεπῶς ἄγουσιν.

[5] Fuit etiam ea tempestate Thomas quidam, qui in Cœle-Syria idem vivendi genus excolebat. Hic aliquando Antiochiam venit, [Vixisse in Cœle-Syria:] annuum stipendium accepturus ad monasterii sui alimoniam. Hoc autem stipendium ex redditibus Antiochensis Ecclesiæ præberi consueverat. Quodam igitur die Anastasius, qui erat Oeconomus ejusdem ecclesiæ, supradicto Thomæ, quoniam frequenter ei molestus erat, colaphum infregit. Quod factum cum indigne ferrent qui aderant, Thomas nec se accepturum amplius quidquam, nec illum daturum esse dixit. Utrumque porro ita evenit; [& obitu supradicto Antiochiæ mortuum] Anastasio postera die e vivis sublato; Thoma vero inter redeundum in hospitio infirmorum, quod est in suburbano Daphnensi, ad immortalem vitam evocato: cujus cadaver sepultum est in monumentis peregrinorum. Sed quoniam uno & altero post illum ibidem sepulto, corpus Thomæ semper supra illos extabat (Deo scilicet etiam post mortem illius maximum edente miraculum; reliqua enim cadavera submovebantur longius ac repellebantur) incolæ sanctum virum admirati, Ephræmio rem nuntiant. Tum vero sanctissimum ejus corpus publica festivitate ac solenni pompa Antiochiam deportatum, & in cœmeterio honorifice depositum est; cum pestilentem morbum, qui tum grassabatur, translatione sua depulisser. Hujus diem festum Antiocheni ad nostra usque tempora quotannis magnifice celebrant. Hactenus Euagrius, & ipse Antiochenus, unde & fidei majoris. Plura de illo reperienda, vix spero.

DE B. PHILIPPO PLACENTINO
ORDINIS EREMITARVM S. AVGVSTINI.

ANNO MCCCVI.

SYLLOGE HISTORICA.
De ejus ætate, cultu, patria, corpore.

Philippus Placentinus, Ordinis Eremitarum S. Augustini (B.)

AUCTORE G. H.

Petrus Maria Campi, Canonicus Ecclesiæ Cathedralis Placentinus, tomo 3 Historiæ Ecclesiasticæ patriæ, Italice sub annum MDCLXII excuso asserit B. Philippum Placentinum, Ordinis Fratrum Eremitarum S. Augustini, Placentiæ in Conventu S. Laurentii dicti Ordinis anno MCCCVI extremum diem obiisse, [Tempus mortis.] eumque quotannis solenni concursu a dictis Fratribus S. Laurentii celebrari, tertia seria Pentecostes: quæ dicto anno MCCCVI incidit in hunc XXIV Maji. Nam tunc cyclo Lunæ XV, Solis XXVII, littera Dominicali B Pascha celebratum fuit die III Aprilis & festum Pentecostes XXIV Maji. De eo sequentia scribit prædictus Canonicus: B. Philippus civis noster est in magna æstimatione ac reverentia apud suos caros populares, [cultus sacer] & a Domino Deo illustratus miraculis, tam in vita quam post mortem: ejusq; sacrum corpus fuit a Fratribus in particulari sepulcro depositum.

[2] Non refert, quod in quodam Chronico Ms. appelletur Philippus Mantuanus: forte id contigit ideo, quod Mantuæ susceperit habitum monasticum, [locus natalis præ Mantua] aut longo etiam tempore habitarit; eo modo quo S. Nicolaus ejusdem Ordinis Augustiniani cognominatur Tolentinus, quamvis natus fuerit in diœcesi Firmana. Quidni & familia cognominata Mantuana fuerit Placentiæ, uti modo sunt Parmensis, Cremensis, Neapolitana, vulgo dictæ da Parma, da Crema, da Napoli & similes. Præterea Mantuani, qui diligentißimi sunt in enumerandis etiā recentioribus Sanctis ac Beatis ibidem prognatis (inter quos sunt B. Iuliana Mantuana, Abbatissa Venetiis, B. Clara & B. Claromonda sanctimoniales Goadarenses, & B. Margarita sanctimonialis ad S. Vincentium) non tamen recensent cum iis B. Philippum; [dicenda Placentia.] licet non potuerint, ob vicinitatem locorum, ignorare sanctitatem vitæ & famam miraculorum. Hinc credi potest B. Philippum Placentiæ natum fuisse, & recensendum inter Sanctos ac Beatos, origine sua ac nativitate Placentinos: prout illum esse censuerunt multi ac fide dignißimi scriptores, etiam externi & non Placentini. Quo circa non adfertur auctoritas Domini Locati Placentini, qui posset videri favere Patribus Eremitanis Placentinis, dum de illo dicit: Est & Philippus pro Divo habitus. Sed primo loco assumatur Ambrosius Coriolanus, qui ut Ordinis sui Generalis potuit habuisse plenam sanctitatis notitiam, ac corpus ejus visitasse. & examinasse librum, in quo omnia ejus miracula continebantur, quem asserunt Patres incendio periisse. Hic ergo Generalis, in Chronico suo Romæ anno MCCCCLXXXI excuso, inter Sanctos & Beatos sui Ordinis collocat B. Philippum his verbis: Vigesimus sextus fuit B. Philippus Placentinus: cujus corpus requiescit in ecclesia S. Laurentii Placentiæ, Ordinis Fratrum Eremitarum S. Augustini in magna veneratione ac reverentia: meritis cujus multa signa omnibus, & maxime Placentinis, continuo Deus ostendit, quæ longum esset hic narrare. Hæc ibi. Eodem modo Raphaël Volaterranus lib. 21 Commentariorum, ubi de hoc Ordine Eremitarum agit, ista verba adducit: Inter Beatos & illi putantur, vitæ meritis vulgo cogniti, Vitus Pannonius, & Philippus Placentinus. Ita & Philippus Placentinus appellatur ab Hieronymo Seripando Cardinale, qui Legatus Pontificius in Concilio Tridentino præsedit, & Compendium rerum Augustiniænarum scripsit. Sed & Iosephus Pamphilus Episcopus Signinus in Chronico Ordinis ejusdem Romæ anno MDLXXXI excuso, ad annum MCCCCXLI ista habet: Philippus Placentinus, vir ut multa sanctitate præditus, multos etiam imfirmos miraculose sanavit, præsertim Guilielmum Priorem Generalem, qui morbo gravi correptus vivere desistebat. Demum (quod valde appendendum est) Papiæ in Conventu Fratrum Eremitarum S. Augustini, inter imagines Sanctorum ac Beatorum Ordinis in Claustro depictas, est effigies devota hujus B. Philippi, dextra manu tenentis lilium cum aliquo Officio, capillitio calvo & barba rara aut pene nulla, apparentis quasi esset ætatis quinquaginta circiter annorum, circa cujus caput in circuitu ista verba leguntur: B. Philippus de Placentia.

[3] Et hæc omnia decerpsimus ex narratione Petri Mariæ Campi Canonici Placentini, circa sanctitatem & locum natalem dicti B. Philippi. [ab aliis Mantua assignatur.] Interim Hieronymus Roman, & ex eo Herrera, de quibus, infra agemus, & Ludovicus Torellus Bononiensis in Compendio suo Illustrium sanctitate virorum ac mulierum ordinis Augustiniani centuria 2 cap. 48, censent B. Philippum, licet nativitate fuerit Mantuanus, Placentinum cognominari, quod ibidem quasi toto tempore vixerit, & miraculis etiam in vita clarus decesserit: sicuti S. Antonius Ordinis Minorum, natus Vlysipone in Lusitania, cognominatur Patavinus seu de Padua, quod meritis & miraculis clarus Patavii obdormiverit in Domino. Porro Thomas de Herrera tomo 2 Alphabeti Augustiniani pag. 241 asserit, in antiqua Ms. Chronica Placentina hæc contineri: Eodem anno MCCCVI Beatus Frater Philippus Ordinis Fratrum Eremitanorum obiit in civitate Placentiæ miraculis coruscando, & sepultus fuit in Ecclesia Fratrum Eremitanorum Placentiæ. Vbi non dicitur Placentiæ natus: quod nos aliorum ulteriori examini relinquimus, & ex eodem Herrera ista adjungimus. Si verum est quod Pamphilus & Pamphilo coævus Hieronymus Roman retulere, nempe B. F. Guillelmum de Gremona Priorem Generalem, qui gravi morbo correptus vivere desistebat, fuisse a B. Philippo in pristinum incolumitatis statum restitutum; intelligendum est de Guillelmo adhuc adolescente, qui anno MCCCXXVI in Generalem assumptus est, & usque ad annum MCCCLIV & amplius supervenit. Cur autem non intelligatur sanatus implorato patrocinio B. Philippi mortui? Sed pergit Herrera.

[4] In ecclesia cœnobii nostri Placentini (ut Petrus Maria Campi refert) a tempore immemoriali fit quotannis festū de B. Philippo, [Aquæ benedictio:] quamvis nec divinorum Officiorum, nec Missæ celebratione colatur, feria tertia in Pentecoste: & in ejus honorem fit solennis aquæ benedictio, concurrente populo, ut narrat Andreas Gelsominius in Thesauro cælesti devotionis ad Beatam Virginem. Olim ejus corpus a multis annis reconditum erat supra quoddam altare in urna lapidea, [corpus ad Sacristiam delatum,] cultum & adoratum a populo Placentino. At cum aliquibus abhinc annis vir quidam nobilis illud ornare ac decorare vellet; in honorem hujus Beati, sacra illius pignora inde incaute fuerunt amota, nullo rogato instrumento, neque assistente Ordinario, & ad sacristiã translata; ubi nunc sunt intra capsam. Ex ea incuria ortum, ut nunc loci Episcopus de identitate corporis juridice dubitet, antequam in prædictum locum decentius & pulcrius ornatum restituatur… Addit Hieronymus Roman, suo tempore feria tertia Pentecostes de B. Philippo quotannis divinum Officium ad primas & secundas Vesperas, [olim in proprio Sacello.] & ad sanctum sacrificium Missæ solitum celebrari: ejusque exuvias in peculiari sacello illi sacro, sub marmoreo tumulo quatuor innixo columnis, recondi, iisque carminibus sepulcrum exornari.

Qui dudum latuit, redolens sacer ecce Philippus,
      Clauditur inventus marmore nuper in hoc.

APPENDIX AD DIEM VIGESIMAM QVARTAM.

DE MARTYRIO S. MELETII ET SOCIORUM.

SUB ANTONINO IMPER.

PRÆFATIO CRITICA
Cur narratio, nostro judicio fabulosa tota, hic detur, & quidem Græcolatine.

Meletius Dux, Martyr in Galatia, suspectæ fidei (S.)
Joannes, Comes, Martyr in Galatia, suspectæ fidei (S.)
Stephanus, Comes, Martyr in Galatia, suspectæ fidei (S.)
Milites CCLII, cum uxoribus & parvulis, Martyres in Galatia, omnes suspectæ fidei (SS.)

AUCTORE D. P.

Sanctorum Martyrum Meletii Ducis, ac sociorum ejus ducentorum & quinquaginta duorum, qui diverso mortis genere martyrium compleverunt: item sanctarum Martyrum Susannæ, Marcianæ, [Quia hodierno Romano inscriptum Martyrium] & Palladiæ, prædictorum militum conjugum, quæ una cum parvulis suis confractæ sunt, meminit hoc die Romanum Martyrologium, prout illud habetur auctum a Card. Baronio, secuto in his Sirleti Menologium, ubi de iis agitar æque ac in Synaxariis Basiliano, Claromontano, Chiffletiano, Mazariniano, Ambrosiano, non sine insigni quoad numerum varietate. Nam in quibusdam socii Meletio dantur mille ducenti quinquaginta; in quibusdam, mille supra myriadem (sive undecies mille) ducenti & octo. Prolixa ubique adduntur elogia, in quibus nominatim laudantur, præter mulieres supra nominatas; Stephanus & Joannes Comites, Festus, Faustus, Marcellus, Theodorus, Meletion, Sergius, Marcellinus, Felix, Photinus, Theodoriscus, Mercurius, & Didymus; Serapion Ægyptius, Callinicus magus, Christianus & Cyriacus pueri. Horum omnium qualiscumque notitia, ad prædicta Synaxaria transiit ex Actis, quæ in Laurentiana Bibliotheca Florentiæ Græce descripsimus, & ejusmodi sunt, ut cogamur dubitare, an ullum omnino habeant in vera historia fundamentum; ac proinde, utrum prudenter poßint inter Martyres recenseri ii, qui ex illis solis innotuerunt.

[2] Tota tragœdia sub Maximo Ægypti Præside, in Galatiam contra Christianos jussu Antonini Imperatoris profecto, acta dicitur, in Tabiensi Metropoli, cujus tunc Episcopus erat Dicasius: hic autem Concilio Nicæno interfuit diu post tempora cujuscumque Antonini. [dandum hic fuit, licet fabulosum:] Deinde, exemplo non alibi legendo, omnium sere corpora post obitum disparuisse dicuntur, unde nullius eorum in aliqua particulari ecclesia cultus aut veneratio. Verum (ut alia plurima taceam) absterret imprimis a fide dictis Actis adhibenda descriptus tyrannorum exitus, Maximi Ducis, & Antonini Imperatoris: quorum hic in Ægyptum veniens fulmine interiisset, huic vero succedens Leo Princeps (toti Romanæ historiæ ignotus) inventum inter cruciatus Dicasium Episcopum ab iis solvisset, Christianorum ecclesiam eatenus clausam aperuisset, perfecutionem a Christianis in ipsos convertisset Gentiles. Quæ si legere potuisset sapientißimus Baronius, putamus cautius processurum fuisse, in iis, quorum talem agnovisset fontem, ad Romanum Martyrologium adscribendis. Habebamus ea jam quidem labore haud levi Danielis Cardoni nostri Latine reddita, sed pusillorum scandalum veriti, quantamcumque adhiberemus cautelam, non sumus ausi ea ad proprium locum ponere. Ne tamen nihil dedisse videamur tot Synaxariorum auctoritati, & criticæ severitati in iis rejiciendis nimium tribuisse; post longam super his deliberationem, placuit novam inire viam, per quam neque in Sanctorum certorum numerum inserantur ii, de quibus sic merito dubitamus; neque tamen potestas de re tota judicandi subtrahatur lectori, ægre fortaßis laturo, si tantus tamque insignis numerus, jamque in Ecclesiæ Fastos receptus, nostro privato judicio expungatur. Quod si placere nunc viderimus, licebit nobis alias quoque ad hoc exemplum simili in causa procedere, ex neutro capite arguendis, sive quod veterum monumentorum aliquid supprimentes, antiquitati faciamus injuriam; sive quod dubios Sanctos certioribus admisentes, veritatem obscuremus.

[3] Diem retinemus XXIV Maji, cum prædictis Synaxariis atque Sirleto & hunc sequente Baronio, [& quidem ad 24 Maji.] quamvis in Ms. Florentino reperta Acta notentur Μηνὶ Μαίῳ, Mensis Maji die XXV. Eadem, nullo expresso numero, hunc simpliciter præferunt titulum: Μαρτύριον τῶν ἁγίων Μελετίου Στρατηλάτου, [koppa] Ἰωάννου καὶ Στεφάνου Κωμήτων, καὶ παντὸς τοῦ πλήθους αὐτῶν: Martyrium Sanctorum Meletii Ducis, Joannis & Stephani Comitum, & omnis multitudinis eorum. Qui magna Menæa ceterosque Græcorum rituales libros superiori seculo. imprimenda curarunt Venetiis, aut nullam horum uspiam memoriam repererunt, aut (quod vix credo) de industria omiserunt, alias haud quaquam severi exploratores fabularum. Hispanici Martyrologii auctor Ioannes Tamayus de Salazar, exemplo Bivarii & ex auctoritate Pseudo-dexteri sui, Cluniæ, veteri Hispaniæ in Arevacis oppido, [quando etiam inseritur Martyrologio Hispanico.] hodie Cruña del Conde dicto, illos omnes transcribens (hanc enim licentiam Dextrinarum quisquiliarum auctori dicam, an impostori, faciebat Baronii Sirletique silentium de loco ac regione Martyrii) quoniam eos ibi referri videbat ad annum CCC; censuit huc quoque spectare repertum Cluniæ in terso lapide monumentum, Romanis litteris sic insculptum.

DIOCLETIAN. IOVIUS. MAXIM.
HERCUL. OÆSS. AUGG.
AMPLIFICATO. PER. ORIENTEM.
ET. OCCIDENTEM. POP. R.
ET. NOMINE. CHRISTIAN. DELETO.
QUI REMPUB. EVERTEBANT.

Sed hæc refutationis non egent, cum eruditioribus Hispanis nota jam paßim sit impostura Chronici Pseudo-dextrini aliorumque similium; & talia apud cordatos lectores retulisse, sit ea refutasse.

ACTA FABVLOSA
Ex Ms. Bibliothecæ Laurentianæ Florentiæ Pluteo IX Cod. XIV.
Interprete Daniele Cardono Societatis Jesu.

Meletius Dux, Martyr in Galatia, suspectæ fidei (S.)
Joannes, Comes, Martyr in Galatia, suspectæ fidei (S.)
Stephanus, Comes, Martyr in Galatia, suspectæ fidei (S.)
Milites CCLII, cum uxoribus & parvulis, Martyres in Galatia, omnes suspectæ fidei (SS.)

EX MS. FLORENT.

CAPUT I.
Meletii victoria de canibus, per quos Christianis nocebant dæmones: & militis unius de eo somnium.

Κατ᾽ ἐκεῖνον καιρὸν διώκοντο οἱ Χριστιανοὶ ὑπὸ τοῦ Βασιλέως Ἀντωνίνου, ἐθνικοῦ ὑπάρχοντος, διὰ Μαξίμου τοῦ Δουκός τῆς Αἰγύπτου, ἀποσταλέντος ὑπὸ τοῦ Βασιλέως Ἀντωνίνου ἐν τῇ τῶν Γαλατῶν χώρα, καὶ ἐξουσίαν λαβόντος τοῦ περιέρχεσθαι καὶ διώκειν τοὺς τῆς εὐσεβείας ἐργάτας Χριστιανούς. Οὅτος ἐλθὼν ἠνάγκασεν αὐτοὺς θύειν τοῖς θεοῖς, κολάσεσιν ἀνηκέστοις ὑποβάλλεσθαι. Ἐξεπέμφθη δὲ αὐτὸς ὑπὸ τοῦ Βασιλέως εἰς τὴν Ταβιανῶν Μετρόπολιν· ὅτι ἤκουσεν ἐκεῖ εἶναί τινα ἄνδρα τῆς αὐτῆς θρησκείας τῶν Χριστιανῶν, ὀνόματι Μελέτιον, ἐπέσχοντα τὸ ἀξίωμα τοῦ στρατηλάτου ἐν τῇ αὐτῇ χώρᾳ τῶν Γαλατῶν.

Ἐλθόντος δὲ Μαξίμου τοῦ Δουκὸς ἐν τῇ Ταβιανῶν μετροπόλει τῆς Γαλατίας, προεφήτευον οἱ δαίμονες, οἱ μὲν παραμένοντες ἐν τῷ δημοσίῳ λουτρῷ τῷ ἐπιλεγομένῳ Γυμνασίῳ, ὅπου εἰστήκει Ἡρακλῆς, καὶ Παλλὰς, καὶ Ἀφροδίτη, καὶ Ἄρτεμις, καὶ Ἀθηνᾶ. Οἱ δὲ λοιποὶ, οἱ ἐν τῷ τοῦ Διὸς ἱερῷ, ἐκ τῶν ἀμφοτέρων συναγόμενοι τόπων, τοὺς παρερχομένους ἀπέκτεινον. Ἦν γὰρ δῆθεν πρῶτος αὐτῶν λέγων αὐτοῖς᾽ Ὅτιπερ ἐγὼ ἀναβὰς εἰς τρίτον οὐρανὸν, ἤκουσα Ἀγγέλους πεμπομένους ὑπὸ Μιχαὴλ τοῦ Ἀρχαγγέλου, ὅτι ἀπέλθετε πρὸς Μελέτιον, καὶ διαφυλάξατε αὐτὸν, καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ. Νῦν οὖν τί ποιήσομεν; Οὐκ ἔτι δυνάμεθα παραμένειν ἡμεῖς ἐν τῷ χαλκουργήματι, καὶ διαστρέφειν τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων. Τῇ γὰρ τρίτῃ νυκτὶ, μηνὶ Αὐγούστῳ, πεσεῖται κεφαλὴ τοῦ χαλκουργήματος οὐρανίῳ δυνάμει, ὑπό τινος Μελετίου λεγομένου. Ἀλλ᾽ ἡμεῖς εἴ τινα ἑόρωμεν νυκτὸς μεσημβρίας, ἀποκτείνωμεν αὐτὸν, ὡς νομίζοντες ἀποκτείνειν Μελέτιον, καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ. Ταῦτα οὖν ἤκουον οἱ μιαροὶ ἱερεῖς τῶν Ἑλλήνων παραμένοντες ἐν τῷ ἱερὼ τοῦ Διὸς, καὶ ἀνήγγειλαν τῷ Σεραπίονι, ὅστις ἦν ἐλθὼν ἐξ Αἰγύπτου σὺν τῷ Μαξίμω.

Χωρήσαντες οὖν οἱ δαίμονες εἷς κύνας, τοὺς παριόντας Χριστιανοὺς ἐπολέμουν· δὲ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Μελέτιος ἀκούσας, καὶ ζήλου θεἳκοῦ πλησθεὶς, λέγει τοῖς Κόμησι, καὶ τοῖς Τριβούνοις ἐστῶσιν ἐγγὺς αὐτοῦ· Ἄνδρες νεανίσκοι, διὰ τὸν Βασιλέα ἡμῶν τὸν ὕψιστον, καὶ τὸν βραχίονα αὐτοῦ τὸν ὑψηλὸν, τὸν ἐν ἀνάγκῃ πολεμοῦντα ὑπὲρ ἡμῶν, στῆτε γενναίως. Ἀκήκοα γὰρ ὅτιπερ κύνες συναχθέντες, οὐδένα καθεστίουσιν τῶν Ἑλλήνων, εἰ μὴ μόνον τοὺς γνωρίζοντας τὸν ἀόρατον ἡμῶν Βασιλέα τὸν ἐπουράνιον. Θέλω οὖν ἵνα τὸν Χριστὸν σύμμαχον λαβόντες ἀποκτείνητε αὐτούς. Εἳς δὲ ἐξ αὐτῶν τῶν νεανίσκων, ὀνόματι Φαῦστος Κώμης, ἐλθὼν λέγει τῷ ὄχλῳ. Τί στήκομεν, Ἄνδρες Ἀδελφοὶ; ἀπελθόντες ποιήσωμεν τὸ κελευσθὲν ἡμῖν ὑπὸ τοῦ στρατηλάτου ἡμῶν. Οἱ δὲ ὄχλοι ἀπίεσαν προθύμως, ἁρπάσαντες ξύλα τοῦ ἀπελθεῖν καὶ ἀποκτεῖναι τοὺς κύνας.

δὲ Μελέτιος ποιήσας τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, ὑποβληθεὶς ὑπ᾽ Ἀγγέλου, καὶ ἁρπάσας παιδικὸν ἔνδυμα, ἐξεπήδησεν ὡς λέων· ἦσαν γὰρ Ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ οἱ βοηθοῦντες αὐτῷ. Καὶ ἀπελθὼν Μελέτιος, ἄντικρυς τοῦ ἱεροῦ ἔστη, καὶ λέγουσιν αὐτῷ αἱ μιερεῖς· Μή σε διασπαράζοισιν οἱ κύνες· οὐκ οἴδασι γὰρ τὸ τίς εἶ; Οἱ μὲν γὰρ ἔβλεπον αὐτὸν μόνον, καὶ ἔχοντα σχῆμα δουληκόν· οἱ δὲ ἔβλεπον αὐτὸν ἔχοντα σχῆμα ἀρχοντικὸν, καὶ ὄχλον μετ᾽ αὐτοῦ λευκοφόρων, ἐχόντων δὲ εἶς τὰς χεῖρας αὐτῶν σκῆπτρα βασιλικά. δὲ κύων εἷς, παραμένων ἐν τῷ ναῷ τοῦ Διὸς, πάνυ ὢν εὐμεγέθης, τρεφόμενος ἀπὸ τῶν μιεροθύτων, προσεσχηκὼς τῷ Μελετίῳ, τοῦ μὲν ὑλακτεῖν οὐκ ἐπαύετο, τὸ δὲ ὁρμῆσαι οὐκ ἐδύνατο ὑποστρεφόμενος. Καὶ λέγουσιν οἰ Ἄγγελοι τῷ Μελετίῳ· Ἐπιτίμησον τῷ κυνὶ, καὶ διαῤῥαγήσεται. Λέγει Μελέτιος τῷ κυνὶ οὕτως· λόγος τοῦ Θεοῦ, βραχίων ὑψηλὸς καὶ ἀόρατος διαῤῥήξει τὸν κύνα τοῦτον. Καὶ εὐθέως διεῤῥάγη κύων, καὶ εὑρέθη ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτοῦ δράκων νεκρὸς, καὶ ἐθαύμασαν οἱ μιερεῖς τὸ γεγονός.

Καὶ ἀναχωρήσας πάλιν Μελέτιος, ἔρχεται ἐπὶ τὸ λουτρὸν τὸ δημόσιον τὸ ἐπιλεγόμενον Γυμνάσιον· καὶ προσεσχηκότες οἱ κύνες τῷ Μελετίῳ, διὰ τὸν φόβον τῶν μετ᾽ αὐτοῦ ὄντων Ἀγγέλων περιεστέλλοντο αὐτόν. δὲ Μελέτιος λέγει αὐτοῖς· Ἅπερ ἐποιήσατε κακὰ, Κύριος ἐκζητεῖ, καὶ νῦν τί περιστέλλεσθε; Καὶ πάλιν λέγει ἐν προσευχῇ· ὀφθαλμὸς ἀκοίμητος καὶ ἀόρατος, ἐπιβλέπων ἐπὶ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, διάῤῥηξον καὶ τούτους τοὺς κύνας, ὥσπερ καὶ τὸν ἐν τῷ ἱερῶ. Καὶ εὐθέως ὅλοι διεῤῥάγησαν οἱ κύνες, Καὶ εὐρέθησαν ἐν ταῖς κοιλίαις αὐτῶν ἀσπίδες νεκραί. καὶ ἰδὼν Μελέτιος, πεσὼν ἐπὶ πρόσωπον ἐπὶ τῆς γῇς εὐλόγησεν τὸν Θεόν. Καὶ ἀναστὰς καὶ ἰδὼν τὰ εἴδωλα τῶν ἀγαλμάτων ἐν τῷ δημοσίῳ λουτρῷ, τοῦ Ἡρακλέος, καὶ τῆς Ἀρτέμιδος, καὶ ἑτέρων ψευδευνύμων θεῶν, εὔξατο κατ᾽ αὐτῶν· καὶ εὐθέως συνετρίβησαν, καὶ οὕτως ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν. Ἀπερχομένου δὲ αὐτοῦ λέγουσιν αὐτῷ οἱ μιερεῖς· Μὴ σὺ εἶ Μελέτιος, ὃν προεφήτευσαν οἱ Θεοί; δὲ σιωπήσας ἀνεχώρησεν ποιήσας τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα ἐν τῷ μετώπῳ αὐτοῦ.

Ὑπήντησεν δὲ αὐτῷ ὄχλος αὐτοῦ, ἔχοντες ξύλα τοῦ ἀπελθῆναι καὶ ἀποκτεῖναι τοὺς κύνας. Καὶ προσχὼν αὐτοὺς ἐρχομένους λέγει αὐτοῖς· Τί κάμνετε, Ἀδελφοὶ καὶ πατέρες; Δεσπότης ἡμῶν Χριστὸς διέῤῥηξεν τοὺς κύνας. Οἱ μὲν οὖν ἀκούσαντες ὑπέστρεψαν, καὶ ἀπίεσαν μετ᾽ αὐτοῦ. Οἱ δὲ λέγουσιν· Τί θέλει τοῦτον εἶναι; Φαυστῖνος δὲ πρῶτος αὐτῶν λέγει αὐτοῖς· Ἀδελφοὶ, εἶδον ἐν τῇ νυκτὶ ταύτῃ ἐνύπνιον. Καὶ ἐλογισάμην ὅτι ἄρα μὴ βασιλεῦσαι ἔχει νεανίας οὗτος, ταχέως ἀποθανεῖν. Οἱ δὲ λέγουσιν αὐτῷ· Ἀπάγγειλον ἡμῖν ἅπερ εἶδες.

δὲ Φαυστῖνος λέγει αὐτοῖς· Ἅπερ εἶδον ταῦτά ἐστιν. Ἐνόμιζον ἐν τῷ ὑπνῷ μου, ὅτιπερ ἐκαθέζετο Μάξιμος ἐπὶ θρόνου, ὑψηλοῦ καὶ μεγάλου ὄντος, καὶ συνεκατέζετο αὐτῷ ἄνθρωπος Ἴνδος· καὶ τῇ μὲν δεξιᾷ χειρὶ ἐκράτει μάχαιραν, ἐπὶ τὴν καρδίαν Μαξίμου φέρων, τῇ δὲ ἀριστερᾷ νύσσων τὴν πλεῦραν αὐτοῦ, τὸ δὲ στόμα αὐτοῦ εἰς τὰ ὦτα τοῦ Μαξίμου ἔχων. Προσέσχον δὲ τῷ Μελετίῳ ἑστῶτι, λαμπρὰν ἐσθῆτα φοροῦντι, ὥσπερ ἀεὶ, καὶ διδόντι εἰς τὸ πρόσωπον ταῖς δυσὶ χερσὶ τῷ Μαξίμῳ. δὲ συγκάθεδρος αὐτοῦ ἐπεχείρει πρὸς Μελέτιον, καὶ αἱ χεῖρες αὐτοῦ ἐγένοντο εἰς τὰ ὀπίσω μετὰ τῆς μαχαίρας. Ἔπειτα εἶδον Ἰωάννην καὶ Στέφανον ἐλθόντας καὶ σταθέντας, ἕνα μὲν ἐκ δεξιῶν, καὶ ἕνα ἐξ εὐωνύμων τοῦ Μελετίου, καὶ ἐνυβρίσοντας Μάξιμον, καὶ τὸν συνκάθεδρον αὐτοῦ. Ἔπειτα δὲ μέγα θέαμα εἶδον· Ἄνδρα κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν, οὗ τὸ περιβόλαιον ὡς ἀστραπὴ ἔλαμπεν, καὶ ὅψις αὐτοῦ ὡς χρυσὸς ἦν ἀποστίλβων· ἐν δὲ τῇ χειρὶ τῇ δεξιᾷ εἶχεν στέφανον ποικίλον, καὶ τῇ ἀριστερᾷ [σκῆπτρον]· τὸν δὲ στέφανον ἔθηκεν εἰς τὴν κεφαλήν. Μελετίου, τὰς δὲ χεῖρας ἔθηκεν εἰς τὰς κεφαλὰς τῶν δύο Ἰωάννου καὶ Στεφάνου. δὲ συγκάθεδρος Μαξίμου ἰδῶν αὐτοὺς ἀπεστράφη εἰς τὰ ὀπίσω, καὶ μάχαιρα ἐξέπεσεν ἐκ τῶν χειρῶν αὐτοῦ. δὲ Μάξιμος ἐνεβριμεῖτο τῷ ὄχλῳ· δὲ κατελθὼν ἐκ τῶν οὐρανῶν ἐπάταξεν αὐτὸν τῷ σκήπτρῳ, καὶ ἐδίχασεν αὐτόν· καὶ ἐπιστραφεὶς πρὸς ἡμᾶς εἶπεν· Καὶ ὑμεῖς μετ᾽ ἐμοῦ ἐστε, κᾀγὼ μεθ᾽ ὑμῶν εἰμι. Τί θέλει τοῦτο εἶναι;.

Εἳς δὲ ἐξ αὐτῶν λέγει· Ἀποθανεῖν ἔχει. Ἕτερος εἶπεν· Οὐχὶ ἀποθανεῖν, ἀλλὰ βασιλεῦσαι. δὲ τρίτος λέγει· Οὐδὲν εἰρήκατε, οὐκ ἔστιν ἄλλως, ἀλλὰ μένει ἡμῖν πόλεμος μετὰ Μαξίμου, καὶ νικῆσαι αὐτὸν ἔχομεν διὰ τοῦ Χριστοῦ ἡμῶν. Τὸ γὰρ ἐνύπνιόν σού ἐστι τοῦτο, εἶπες. συγκάθεδρος τοῦ Μαξίμου ἐστὶν διάβολος· μάχαιρα [ὁ πόλεμος] καθ᾽ ἡμῶν, ἀλλ᾽ οὐκ ἰσχύει· δὲ στέφανος, ὃν ἐκράτει Κύριος, νίκη· αἱ δύο χεῖρες αὐτοῦ, εὐλογία Κυρίου ἐφ᾽ ἡμᾶς, καὶ Κύριος μεθ᾽ ἡμῶν. Ἀπελθῶμεν ἐπὶ τὸν τόπον τὸν κοινὸν, καὶ ἴδωμεν τὸ γεγονὸς τῷ Ἀρχόντι ἡμῶν, καὶ ἡμῖν Θεὸς βοηθεῖ.

[1] Quibus temporibus Romanum imperium administrabatur ab Antonio, a Principe adhuc gentili, magnam in Christianos persecutionis procellam excitavit Maximus, Ægypti Prȩfectus, [Maximo Christianos in Galatia per sequente,] ut Christi fidem professos invaderet undique, & dura insectatione urgeret, immissus. In eam provinciam simul atque homo impius ac crudelis pervenit, confestim quotquot reperiri potuere Christiani, aut idolis sacrificare, aut acerbissimos subire cruciatus, sunt compulsi. Metropolim b Tabiensium, etiam mandato Imperatoris, ferox perfecutor est ingressus. Fama quippe acceperat versari in ea civitate virum, cui Meletio nomen, Christianæ religionis sectatorem acerrimum, & exercitui apud Galatas cum potestate summa præfectum.

[2] Adventante in memoratam modo civitatem Maximo, auditæ sunt voces varia vaticinantium dæmonum, [male sibi a Meletio metuentes dæmones,] qui in eo commorabantur balneo, quod Gymnasii etiam nomine vocabant, & in quo Herculis, Palladis Veneris, Dianæ ac Minervæ conspiciebantur simulacra. At qui in Jovis delubro sedem fixerant impuri genii, ex utroque loco in unum coacti, prætereuntium plures morte afficiebant. Ira quippe edixerat, qui primum inter illos locum obtinere visus; quoniam ego in tertium usque cælum conscendens, audivi Angelorum voces a Michaële Archangelo missorum ad Meletium, ut magna eum comitesque ejus diligentia adversus nos securos præstent. Quid igitur nunc socii, agamus? Non enim nobis deinceps licitum erit simulacra hæc ænea, ut ante, inhabitare, nec mortalium animos mentesque pervertere. Augusto namque mense, & mensis ejus nocte tertia, ænei hujus simulacri caput divina virtute in terram corruet, Meletio quodam facinus parrante. Nos itaque si quem nocturno aut meridiano tempore deprehenderimus, [conspirant etiam ipsi:] mox enecemus, ipsum veluti si Meletium interficiendum haberemus præ manibus. Hasce dæmonum insanientium voces ut perceperunt scelerati sacerdotes Gentilium, qui in templo Jovis sacra impia procurabant, rem omnem detulerunt ad Serapionem, qui cum Maximo illuc ex Ægypto advenerat.

[3] Dæmones interium cum ferocissimorum canum insedissent corpora, [contra ques ingressos in canes ad nocendum Christianis] Christianos via illa euntes misere discerpebant. Insignis autem Dei famulus Meletius hæc audiens, & divino quodam zelo incensus, Comites ac Tribunos qui tunc aderant, hoc modo alloquitur: Viri juvenes, per summum nostrum Imperatorem, & per brachium ejus excelsum, cujus in rebus angustis numquam nobis auxilium deest, moneo vos hortorque, ut fortiter ac generose stetis acie, ac rem quam dicam agatis. Ad aures meas pervenit, quod plures in unum coacti canes Gentilium nulli noxam inferant, [Meletius socios animat,] nisi in eos incidant qui invisibilem & cælestem nostrum Regem agnoscunt & profitentur. Hoc igitur volo, ut divina Christi fidentes ope canes illos quam primum interficiatis. Tunc ex adolescentioribus unus, Faustus, Comitis titulo insignis, progressus in medium, turbam adstantem ita compellat: Quid moramur, viri Fratres? eamus porro, & quod militiæ nostræ Præfectus imperat, strenue exequamur. Hac voce percepta, omnis continuo mulutudo magnis animis ad id quod imperabatur perficiendum est digressa, fustibus ad perdendos mactandosque canes præcipue instructa.

[4] Meletius ipse, postquam Christi se signo munivisset a bono Angelo impulsus, [& canem maximum in se immissum verbo occidit.] sumpsissetque vestem juvenilem, leonis instar in discrimen sese obtulit; Angeli quippe auxiliabantur. Progressus ergo Meletius, ex opposito profani templi constitit, quem ita mox affati sunt impii sacerdotes: Ne te dilacerent canes isti: nesciebant enim quis esset. Nam illi quidem cernebant solum Meletium, habitu quasi servili indutum: at canibus, objiciebatur augustiori longe forma & digna principe, ac multa cum eo turba albis tunicis sceptrisque regiis conspicua. Canis deinde ex iis unus qui in delubro Jovis servabatur, corporis magnitudine alios superans, quem præcipua cura sacerdotes Jovis enutriverant, in Meletium immissus, latrare quidem minime destitit, sed occulta vi repulsus irruere in illum penitus haud valuit. Tunc ad Meletium Angeli; Increpa, inquiunt, canem istum, & e vestigio disrumpi eum videbis. Et Meletius ad canem verba dirigens, Verbum, ait, divinum, & brachium ejus excelsum ac nulli mortalium conspicuum, canem hunc disrumpet. Quo dicto, canis absque mora disruptus concidit; in cujus ventre serpens quoque mortuus repertus est, ob quod portentum vehementer obstupuerunt nefarii sacerdotes.

[5] Meletius autem inde se auferens, ad balneum publicum, [deinde etiam ceteros,] quod & Gymnasium nominari supra diximus, est progressus. Atque hic emissi rursus in eum canes, metu Angelorum, quibus cingebatur Meletius, non sunt ausi hominem sanctum propius attingere. Tum Beatus; Quæcumque, inquit, male peregistis, Dominus a vobis requiret. Quid autem nunc me circumsistitis? Ad Deum deinde orando conversus: Qui, inquiebat, numquam non vigilas divinæ providentiæ oculus, qui etsi a nobis nequaquam videare totius tamen mundi res omnes acutum perspicis; hos, obsecro, nunc etiam canes eodem mortis genere, quo priorem illum e Jovis templo in me prosilientem interfecisti, prosterne. Finita precatione, canes ad unum omnes, ut voluerat Meletius, extincti sunt, in quorum singulorum corporibus singuli similiter mortui serpentes sunt inventi. [& Deorum statuas evertit.] Rei insolentia permotus Meletius, in terram ac faciem suam pronum se conjecit, & benedixit Dominum. Tum consurgens, atque idolorum statuas in publico balneo conspicatus, Herculis videlicet atque Artemidis aliorumque falso nomine Deorum, suas vix contra illos imprecationes conceperat, cum universæ in frusta fuerunt comminutæ quo peracto, abire ipse alio perrexit. At sacerdotes idolorum; An non, inquiunt, Meletius tu es, de quo nuper Dii nostri vaticinati sunt? At vir sanctus, nullo eos responso dignatus, & sacrosanctæ Crucis signo sese communiens, cœpta via pergebat.

[6] Jamque ingentem militum suorum multitudinem, lignis & fustibus quibus canes mactarent probe armatam, [quod cum sociis narrasset,] sibi habebat obviam, quam sic continuo compellavit: Quid Fratres Patresque amantissimi, tanto labore quæritis? Dominus noster Christus canes, de quibus dicebam, potenti sua virtute disruptos interfecit. Hæc illi intelligentes, una cum Meletio viam qua venerant relegerunt: quidam etiam ex illis, quo hæc omnia spectarent, diligentius investigabant. Quibus Faustinus, ex omni turba præcipuus, hoc modo respondit: Hac ipsa, Fratres, nocte somnium mihi est oblatum, [narrat etiā Faustinus] ex quo conjecturam facio, egregium hunc juvenem non diu cum imperio nobis præfuturum, sed cito facturum vivendi finem. Universa deinde multitudo; Enarra, exclamat, nobis quæcumque per visum nocturnum tibi fuere conspecta.

[7] Quæ vidi, respondit Faustinus, hæc sunt quæ dicam. [visum sibi de Meletio, Ioanne ac Stephano objectum,] Videbar mihi sublimi in solio Maximum videre considentem, & Indum hominem ad ejusdem latus, qui manu quidem dextra gladium vibrans, Maximi ipsius pectus & cor videbatur impetere, ac sinistra latus ejus ferire. Tum nescio quid dicturus Maximo, propius os suum hujus admovebat auribus: præcipue vero in Meletium intentus eram, qui splendida, ut semper solet, veste indutus, utraque manu faciem percutiebat Maximi. Qui autem Maximo assidebat socius contra Meletium tentabat insurgere, & manus pariter cum machæra in altum tollens mortem afferre velle videbatur. Postea advenientes conspicor ac juxta thronum consistentes Joannem & Stephanum, hunc a dextro, illum a latere Meletii sinistro. Multis hi iisque acerrimis exprobrationibus impetebant Maximum, & Maximi pro tribunali socium. Insignis deinde est oblata visio. Ecce enim species mihi exhibetur viri e cælo ipso descendentis, cujus amictus instar fulguris coruscus, & vultus auri in morem radiabat. Manu ille dextra coronam varietate admirabilem, sinistra igneum sceptrum præferens, ipsum vertici Meletii, ac utramque deinde manum Joannis & Stephani capitibus imposuit. At qui Maximo erat socius, conspectis quos dixi viris illustribus, e sella retrorsum decidit, nec amplius retinere valuit gladium. Maximus autem ipse in adstantem tribunali multitudinem iratus infremebat: sed qui e cælo descenderat, frementem sceptro percutiens, justo etiam judicio peragebat reum. Post quæ idem ille ad nos conversus; Et vos, inquit, mecum estis, & ego vobiscum. Quid, oro, hæc omnia tandem portendunt?

[8] Erat qui diceret Meletium absque dubitatione moriturum. Alius contra, non mortem, sed imperium ei denuntiari asseverabat. Tertius denique; Nihil, inquiebat, eorum quæ dixistis eveniet. Non enim aliud quidquam his omnibus scitote denuntiari, [quod alter explicat.] quam quod acre nobis cum Maximo bellum instet gerendum, e quo per Christi virtutem evasuri sumus victores. Hæc certa scilicet est interpretatio somni quod enarrasti: Qui Maximo assidebat pro tribunali socius, ipse est cacodæmon, cujus nobis quidem intentabatur machæra, sed incassum: quæ autem in manu Domini visa tibi est corona, victoriam reportandam, atque ipsȩ Domini manus benignam ejus benedictionem auxiliumque paratum præsignificant. Ad publicum igitur urbis forum abeamus, & quid militiæ nostræ principi acciderit, intrepidi spectemus, Deusque nobis haud dubie aderit.

ANNOTATA.

a Antonini quidem plures fuerunt, Antoninianæ tamen nomine paßim censetur Persecutio quarta, sane gravissima, cœpta anno VII M. Antonini Veri & L. Aurelii Commodi, qui est vulgaris æræ 167.

b Tabia, urbs Episcopalis Galatiæ primæ, sub Metropoli Ancyra, ad confinia Cappadociæ, versus Halym fluvium, inter Ancyram & Amasæam.

CAPUT II.
Comprehensi Meletius, Ioannes, Stephanus frustra solicitantur, & inter verbera tyranno insultant.

Ἀπερχόμενοι δὲ αὐτοὶ προσέσχον πρὸς τῆς πύλῃς τοῦ ἱεροῦ Διὸς, καὶ ἴδον τὸν κύνα διαῤῥαγέντα, καὶ ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτοῦ δράκοντα νεκρὸν, καὶ τοὺς μιερεῖς παρεστηκότας καὶ θαυμάζοντας. Οἱ δὲ στρατιῶται τοῦ Χριστοῦ ἐδόξασαν τὸν Θεόν. Οἱ δὲ μιερεῖς εἶπον αὐτοῖς· Ὑμεῖς ἀπεκτείνατε τοὺς κύνας. Οἱ δὲ στρατιῶται τοῦ Χριστοῦ εἶπον· Ἡμεῖς μὲν οὐ, ἀλλ᾽ Θεὸς ἡμῶν, ἀόρατος, διὰ τοῦ λόγου αὐτοῦ καὶ τοῦ δούλου αὐτοῦ Μελετίου ἀπέκτεινεν αὐτούς. Οἱ δὲ μιερεῖς εἶπεν πρὸς ἀλλήλους· Καλῶς προεφήτευσαν οἱ θεοὶ, διὰ τοῦτῳ καὶ ἡμεῖς οὐκ ἀνεχόμεθα ὑμῖν. Οἱ δὲ στρατιῶται τοῦ Χριστοῦ ἀπίεσαν ἐπὶ τὸ δημόσιον λουτρὸν, θεάσασθαι καὶ τοὺς ἄλλους κύνας. Οἱ δὲ μιερεῖς τοῦ Διὸς ἠκουλούθησαν αὐτοῖς κρυπτῶς. Ἀπελθόντες οὖν οἱ στρατιῶται, καὶ ἰδόντες τοὺς ἄλλους κύνας διαῤῥαγέντας, καὶ τὰ εἴδωλα συντετριμμένα, ἐπῇραν τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὐρανὸν δοξάζοντες καὶ λέγοντες· Εὐλογοῦ μέν σε τὸν ἐπὶ πάντων Κτίστην, τὸν ἀόρατον Βασιλέα, τὸν ἐπὶ θρόνῳ ἀσαλεύτῳ, τὸν βραχίονα τὸν ὑψηλὸν, τὴν χεῖρα τὴν κραταιὰν, τὸν ἀόρατον πολεμιστὴν, τὸν μόνον ἐλέημονα, τὸν διδόντα δόξαν καὶ τιμὴν τοῖς ἐπ᾽ αὐτῷ πεποιθόσιν, ὅτι αὐτὸς εἶ ἐλεὼν, αὐτὸς εἶ πολεμῶν τοὺς ἐχθροὺς ἡμῶν, αὐτὸς εἶ συγκροτῶν ἡμᾶς, ὀφθαλμὸς ἐφορῶν ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῇν· ἐφανέρωσας τὰ θαυμάσιά σου διὰ τοῦ δούλου σου Μελετίου, καὶ νῦν ποίησον κακῶς τοῖς θέλουσι πολεμεῖν ἡμᾶς ἀδίκως, ὅτι αὐτὸς εἶ εὐλογημένος εἰς τοὺς αἰῶνας.

Ταῦτα δὲ ἤκουσαν οἱ μιερεῖς κρυπτόμενοι, καὶ ἰδόντες τοὺς κύνας διαῤῥαγέντας, καὶ τὰ εἴδωλα τῶν θεῶν αὐτῶν συντετριμμένα καὶ ἠδαφισμένα, ἐθαύμαζον λέγοντες· Τί θέλει τοῦτο εἶναι; Ἄφνω δὲ κατ᾽ ἧλθεν νεφέλη φωτινὴ, καὶ ἐν αὐτῷ Κύριος ἦν, καὶ λέγει αὐτοῖς· Θαρσεῖτε, ἐγὼ μεθ᾽ ἡμῶν εἰμι. Οἱ δὲ μιερεῖς ἀκούσαντες τῆς φωνῇς, εἶπον πρὸς ἀλλήλους· Ὅτι ἀόρατος Θεὸς ἐλάλησεν αὐτοῖς. Ἄλλοι δὲ ἔλεγον· Ὅτι μέγας Ζεὺς διηλλάγη αὐτοῖς. Οἱ δὲ στρατιῶται τοῦ Χριστοῦ πεσόντες ἐπὶ πρόσωπον, ἐπὶ τὴν γῇν, εὐλόγησαβ τὸν Θεὸν, καὶ ἀναστάντες ἐκ τῆς εὐχῇς ἀπίεσαν. Τινὲς δὲ ἐκ τῶν μιερέων κατενύγησαν τῇ φωνῇ ᾗ ἤκουσαν, καὶ ἠκολούθησαν αὐτοῖς λέγοντες· Ἀπέλθωμεν, ἴδωμεν πῶς εὔχονται τῷ ἀοράτῳ θεῷ αὐτῶν. Οἱ δὲ λοιποὶ αὐτῶν ἀπῆλθον ἐν τῷ ἱερῷ τοῦ Διὸς, καὶ ἀνήγγειλαν τῷ Σαραπίονι περὶ τῶν συντριβέντων θεῶν αὐτῶν. δὲ Σαραπίων ἀνήγγειλεν τῷ Μαξίμῳ, ἀγαλλιῶν καὶ χαίρων ἐπὶ τῇ συντριβῇ τῶν εἰδώλων, καὶ ἐπὶ τοῖς γινομένοις ὑπὸ τοῦ ὑψίστου Θεοῦ· ἦν γὰρ καὶ αὐτὸς ὁͅ Σεραπίων ἐν Αἰγύπτῳ μονογενὴς τυγχάνων Χριστιανῶν γονέων, καὶ διὰ τοῦτο Μάξιμος λαβὼν αὐτὸν ἐξέβαλεν ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου, καὶ ἔλεγεν αὐτὸν ποιεῖν ἀρχιερέα τῶν θεῶν.

Ἀκούσας δὲ αὐτὰ Μάξιμος ἔρξατο διώκειν σφροδρῶς τοὺς Χριστιανούς. δὲ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Μελέτιος οὐκ ἠνείχετο αὐτῷ πεισθῆναι, καὶ ἐπιθῦσαι. δὲ Μάξιμος ἐκέλευσεν συλλαβέσθαι τοὺς Ἀθλητὰς τοῦ Χριστοῦ, Μελέτιον, καὶ Ἰωάννην καὶ Στέφανον. Καὶ προσῆναγκεν αὐτοὺς τῶ Μαξίμῳ. δὲ ὄχλος τῶν στρατιατῶν αὐτοῦ ἠθέλησαν αὐτὸν ἀποσπᾶσαι ἀπ᾽ αὐτῶν· δὲ Μελέτιος ἐπετίμησεν τῷ ὄχλῳ ἐάσαι αὐτοὺς, καὶ λέγει αὐτοῖς· Διὰ τὸν Θεὸν ἡμῶν, τὸν ἀόρατον ναὶ φιλάνθρωπον, ἐνυβρισθῶμεν μᾶλλον καὶ μὴ ἀπὸ τῶν εἰδωλοθύτων φαγόντες γελασθῶμεν· ἐλπίζομεν γὰρ ὅτι ῥύσεται ἡμᾶς Θεὸς ἀπὸ τῆς μιαροφαγίας τῆς ἀπ᾽ αὐτῶν.

Ἐκέλευσεν οὖν ἀνοσιοτώτατος Μάξιμος ἐνεχθῆναι αὐτοὺς συρομένους. Εἰσαχθέντων δὲ αὐτῶν, Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Γράμματα ἐδεξάμην τοῦ Αὐτοκράτορος Ἀντωνίνου, τὰ κελεύοντα τοὺς Χριστιανοὺς θύειν τοῖς θεοῖς, καὶ ὃς ἂν μὴ ὑπακούσῃ τοῖς θείοις γράμμασιν, ὑπεύθυνος ἔσται πάσης κολάσεως. Βλέπετε οὖν, καὶ ἀκούσατέ μου τοὺς λόγους, ἵνα μὴ ἕως ψυχῆς κινδυνεύσητε. Οἱ Ἅγιοι εἶπον· Ἡμεῖς στρατιῶται ἔσμεν τοῦ ἡμετέρου Βασιλέως τοῦ ἐπουρανίου. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Μελέτιε, αἴρω σου τὴν τιμὴν ἕως οὗ θήσης τῷ μεγάλῳ θεῷ Διἳ· ἐπεὶ ἵνα οἶδας, εἰς μεγάλας σε τιμωρίας ἐμβαλῶ, ἐὰν μὴ πεισθῇς μοι. Λέγει Μελέτιος· Οὐ χρείαν ἔχομεν τῆς προσκαίρου τιμῆς, τῆς ὥδε· ἀλλὰ ζητῶ τὴν τιμὴν τῆς ἐπουρανίου καὶ ἀχράντου βασιλείας Χριστοῦ, τοῦ δεδωκότος τιμὴν τῷ Βασιλεῖ σου, καὶ πᾶσιν τοῖς Ἄρχουσιν. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Τιμῶ σε διὰ τὴν ζώνην σου, τιμῆς γὰρ καὶ ἄξιος εἶ. Καὶ πάλιν λέγει· Μελέτιε, οὗτοι τίνες εἰσὶν, οἱ μετά σου ἐστπτες. Μελέτιος εἶπεν· Καὶ αὐτοὶ σὺν ἐμοὶ, δοῦλοί εἰσι τοῦ Χριστοῦ· ἐν μὲν γὰρ τῇ δεξιᾷ εἶχεν Ἰωάννην, ἐν δὲ τῇ ἀριστερᾷ Στέφανον. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Νουθέτησον αὐτοῖς θῦσαι τῷ μεγάλῳ θεῷ Διῒ καὶ Ἀπόλλωνι. Μελέτιος εἶπεν· Δικαίως εἶπας, Διῒ καὶ Ἀπόλλωνι· δεῖ γάρ σε εἰς τὴν ἀπώλειαν χωρῆσαι μετὰ τῶν θεῶν σου. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Μή με ἐνύβριζε, πατὴρ γάρ σου τυγχάνω.

Καὶ πάλιν λέγει Μάξιμος· Ἰωάννη, καὶ Στέφανε, φροντίσατε ὑπὲρ τῆς σωτηρίας ὑμῶν, καὶ θύσατε τοῖς θεοῖς. Οἱ δὲ ἀθληταὶ τοῦ Χριστοῦ εἶπον· Ἡμεῖς θύομεν θυσίαν ἄχραντον καὶ ἀναίμακτον τῷ ἀχράντῳ Θεῷ καὶ Βασιλεῖ τῶν αἰώνων. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Οὐχὶ Βασιλεὺς κατέχων τὴν οἰκουμένην, ἔδοκέν σοι ἐξουσίαν τοῦ διέπειν τὴν τοῦ στρατηλάτου ἐξουσίαν, καὶ ὑμῖν, Ἰωάννη καὶ Στέφανε, στρατείαν μεγάλην ἐν τῷ ἐξερκέτῳ ὑμῶν παρέσχετο; τί οὐ θύετε, τῷ μεγάλῳ θεῷ Διΐ· Ἰωάννης καὶ Στέφανος εἶπον· Μή σοι καλῶς, κύων ἄθλιε, ἵνα τοῦτο ποιήσωμεν· δεῖ γὰρ ἡμᾶς τῷ ἀχράντῳ Θεῷ προσκυνεῖν καὶ προσεύχεσθαι, ὅστις ῥήξει τὴν ἀλαζονίαν σου καὶ τῶν θεῶν σου τῶν κειροποιήτων εἰδώλων. Μάξιμος λέγει αὐτοῖς. Ἀναφέρω καθ᾽ ὑμῶν τῷ Βασιλεῖ. Καὶ εὐθέως οἱ Ἅγιοι, λύσαντες τὰς ζώνας αὐτῶν, ἔῤῥιψαν εἰς τὴν ὄψιν Μαξίμου.

Θυμωθεὶς δὲ Μάξιμος, ἐκέλευσεν αὐτοὺς ἀποδυθέντας τύπτεσθαι ξύλοις ἀγρίοις ἀπὸ ὥρας πρώτης ἕως ὥρας ἔκτης, λέγων· Ἴδωμεν εἰ ῥύσεται ὑμᾶς, ὃν σέβεσθε Θεόν. Αὐτῶν δὲ δερομένων ἀπὸ ὥρας πρώτης ἕως ὥρας ἕκτης, καὶ ἐν ἀτονίᾳ πάλιν γενομένων τῶν δημίων, καὶ ἀλλασσομένων, καὶ πάλιν τυπτόντων, οἱ μὲν δήμιοι ἔπεσον ἀχανεῖς ἐπὶ πρόσωπον εἰς τὴν γῆν, οἱ δὲ Ἅγιοι ἀτενίσαντες εἰς τὸν οὐρανὸν οὐκ ᾕσθοντο τῶν βασάνων. Καὶ ἄραντες τὴν φωνὴν αὐτῶν ὡς ἐξ ἑνὸς στόματος εὐλόγησαν τὸν Θεὸν καὶ εἶπον· προαιώνιος Θεὸς, Λόγος ὢν ἀεὶ πρὸς τὸν Πατέρα, πρὸ τοῦ κτισθῆναι τὰ σύμπαντα, καταξιώσας ἡμᾶς ὑπὲρ τοῦ ὀνόματός σου ταύτας τὰς βασάνους ὑπομεῖναι, καὶ μὴ αἰσθάνεσθαι· οὕτως δὲ διὰ πάντων διαφύλαξον πάντας τοὺς ἐλπίζοντας ἐπί σε ἀδελφοὺς ἡμῶν, ἵνα καταξιωθῶσι καὶ αὐτοὶ τῆς σῇς δόξῃς, καὶ πάντες συμφώνως δῶμεν δόξαν τῷ ὀνόματί σου εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

Καὶ πληρωσάντων αὐτῶν τὴν εὐχὴν, Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Φείδεται ὑμῶν μέγας Θεὸς Ζεὺς, διὸ θύσατε αὐτὸν ἵνα ἐυΐλατος ὑμῖν γένηται. Οἱ Ἅγιοι εἶπον· Ἀνόητε, καὶ ἄφρων, καὶ μιαρώτατε, ἡμεῖς εἴπομέν σοι, ὅτι ἑνὶ ἀοράτῳ λατρεύομεν Θεῷ, τῷ σώζοντι ἡμᾶς καὶ πάντας τοὺς πιστεύοντας εἰς αὐτὸν ἀδελφοὺς ἡμῶν· εἰ δὲ χρήζεις σάρκας, λύκε ἅρπαξ, ἴδε, σάρκας φάγε, ὡς πατήρ σου σατανᾶς. Εἰ οὖν βούλει, καὶ ἄλλας τινὰς βασάνους πρόσφερε ἡμῖν· Κύριος ἡμῶν Ἰησοὺς Χριστὸς ἐνδυναμεῖ ἡμᾶς. Ἰδοὺ οὐκ ἔχεις τοὺς τύπτοντας ἡμᾶς, ἐξενεύρωσεν γὰρ αὐτοὺς Κύριος. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Σὺ μετ᾽ αὐτῶν μὴ ζεύγνυε σεαυτόν· εὔτιμος γὰρ ὢν, ὀφείλεις ἐπιγώσκειν τὸ ἀξίωμά σου. Μελέτιος εἶπεν· Κύων σαρκοφάγε, πάρδαλις μαινομένη, ἄπελθε εἰς τὴν ἀπόλειαν μετὰ τοῦ πατρός σου τοῦ διαβόλου, καὶ τὰς νουθεσίας σου· γέγραπται γάρ· Οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου· καὶ πάλιν· Κύριον τὸν Θεόν σου προσκυνήσεις, καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις, τῷ διδόντι ἡμῖν ἰσχὺν καὶ δύναμιν κατὰ τοῦ πατρός σου τοῦ διαβόλου. Ἐμοὶ γὰρ Χριστός μου παρέχει τιμὴν αἰώνιον· γὰρ τιμὴ τοῦ Βασιλέως σου αὐτὴ πρόσκαιρός ἐστιν, σήμερον οὗσα καὶ αὔριον οὐκ οὖσα. Ταῦτα ἀκούσας ἐκέλευσεν αὐτὸν φυλάττεσθαι.

[9] Abierunt igitur, utque ante Jovis templum constiterunt, canem disrupta alvo extinctum, [Milites visa canum & idolorum strage] ac mortuum similiter in ventre ejus serpentem, impiosque sacrificulos cum admiratione adstantes spectarunt. Quo spectaculo commoti insignes Christi milites, Deum ut par erat benedixerunt. Ad quos continuo sacrificuli; Vos, inquiunt, Deorum nostrorum canes occidistis. Non quidem nos, responderunt fortissimi pugiles; sed Deus noster, mortalium nulli conspicuus, per verbum suum famulumque suum Meletium canes occidit. Profecto, dixerunt ad invicem impii sacerdotes, vera sunt, quæ Dii nostri diu ante prænuntiarunt; ac propterea conspectum vestrum præsentiamque perferre non valemus. Balneum inde commune, ut alios quoque canes miraculo occisos contemplarentur, Christi pugiles petierunt, quos Jovis sacerdotes furtim sunt secuti. Ut ventum est ad balneum, ac disrupti divina virtute canes, & falsorum deorum simulacra Meletii precibus confracta fuere oblata; [Deum laudant,] piissimi milites protensis in cælum manibus, Deum hac ratione benedicere ac laudare sunt aggressi: Benedicimus te super omnia & omnium creatorem Deum, Regem nostrum invisibilem, cujus thronus potentia nullius potest concuti. Benedicimus brachium tuum excelsum, & manum tuam fortissimam: fatemur te bellatorem generosissimum, eumdemque nobis inconspicuum, solum misericordem, qui gloria & honore multo cumulas in te fiduciam habentes, quoniam tu es misericors, tu es qui adversarios nostros expugnas, & in omnibus conspiras nobiscum. Divinæ tuæ providentiæ oculus in mundum universum semper intentus, mirabilia sua consilia per famulum Christi Meletium abunde ostendit. Sed & nunc contrarium te præbe iis qui injuste nos parant opprimere, quoniam tu es benedictus in secula.

[10] Omnia hæc impii Jovis sacrificuli auribus percepere: cumque interfectos canes & deorum suorum comminuta simulacra, [& cælesti voce animantur.] & in solum prostrata conspexissent jacere, magnopere admirantes, quo, ajebant, rei hujus insolentia pertinet? Tum lucida repente nubes, & Dominus ipse in nube apparuit, cujus hæc palam voces fuerunt exauditæ: Confortamini, ecce enim ego vobiscum sum. Audita voce sacrificuli sic invicem compellant: Deus eorum invisibilis ipsos est allocurus; alii autem magnum Jovem cum viris fortissimis sermocinari asserebant. At Christi milites in terram suppliciter prostrati Deum in oratione benedixerunt, qua finita, alio sese retulere. Ex ipsis tamen sacrificuli, voce, quam audierant, attoniti & compuncti, abeuntium institerunt vestigiis, sic. invicem hortantes; pergamus porro cum ipsis, [Re ad Maximum delata] & qua ipsi ratione Deum suum, invisibilem precentur, studiose observemus. Reliqui vero Jovis sui fanum repetierunt, & Serapioni miseram deorum suorum renuntiarunt stragem. Gaudens ille atque exultans ob idolorum confractionem, fractionem, & ea quæ Deus altissimus mirabiliter erat operatus (parentibus quippe Christianis filius unicus in Ægypto Serapion obtigerat) de re tota ad Maximum retulit, qui Serapionem Ægypto eductum inter sacerdotes Jovis adscripserat.

[11] Auditis quæ nuntiabantur Maximus, vehementissime cœpit Christianos persequi: [comprehenditur Meletius cum Ioanne & Stephano] sed Numinis supremi famulus insignis Meletius persuaderi sibi nequaquam passus est ut Diis sacrificaret. Tyranni ergo jussu comprehensi sunt generosi Christi pugiles Meletius, Joannes, & Stephanus, & ad Maximi tribunal perducti. Animus quidem fuit reliquæ militum multitudini, ducem suum Meletium e satellitum manibus eripere; verum ipse eos Meletius inhibuit, sic illos breviter allocutus: Sinite, milites, ut propter invisibilem & nostri amantissimum Deum contumelias hasce fortiter sustineamus potius, quam ut idolothytis vescentes merito nos omnium risui & ludibrio exponamus. Spes namque nobis est haud modica, fore ut Deus a nefariorum ciborum comestione immunes nos faciat persistere.

[12] [jussusque sacrificare] Illos igitur adstrictos vinculis & coram se adductos impiissimus Maximus hoc modo compellat: Mandata ad me perlata sunt, quibus Imperator Antoninus edicit, ut Christiani omnes in animum inducant diis sacrificare, & si quis divinis ejus edictis minime obtemperaverit, gravissimi cujusvis supplicii evadat reus. Vos igitur ipsos circumspicite, ac sermonibus meis persuaderi sinite, ne in summum vita vestra discrimen adducatur. Tum milites sanctissimi; Nos, inquiunt, Regis nostri, qui supra omnes cælos versatur, militiæ nomina dedimus. Ac Maximus Dux: Tibi ego, ait, Meleti, militarem omnem honorem adimo, donec supremo Deorum Jovi sacrificium exhibueris; [constanter renuit:] quod si tibi non persuasero, gravissimis te scito cruciatibus mandato meo enecandum. Cui Meletius; Nihil, respondit, fugaces vitæ hujus temporariæ honores facimus: illam solum ego gloriam opto adipisci, quæ in regno cælesti & numquam destruendo nobis a Christo promittitur, qui tam Imperatori tuo, quam reliquis terræ Principibus eam quam habent gloriam contulit. Maximus autem; Ob militare tuum cingulum eo te in honore habeo, quo sane dignum te judico; & pergens; Sed qui tandem isti sunt, inquit, Meleti, quos tecum huc adductos esse video? Ad quem Meletius; Hi quoque, reposuit, eidem mecum Christo serviunt: dextrum quippe Meletii latus Joannes, sinistrum Stephanus obtinebat. Tunc Maximus; Persuadeas, inquit, illis ut summo deorum Jovi & Apollini sacrificent. Recte equidem, dixit Meletius, Jovi sacrificium fieri postulas & Apollini, qui cum diis tuis in æternum misere es periturus. Ne me respondit Maximus, contumeliis proscinde, qui patris tibi loco esse debeo.

[13] Et ad Meletii comites conversus; Joannes, ait, [exemplum imitantibus sociis.] ac Stephane, salutis vestræ curam ne deponite, sed Deos vobis reddite sacrificando propitios. Responderunt athletæ Christi: Nos immortali Deo & Regi seculorum sacrificium offerimus in corruptibile & incruentum. An non igitur, reponit Maximus, Imperator orbis Antoninus militiæ suæ regendæ potestatem tibi dignitatemque contulit? nonne idem vobis, Joannes & Stephane, magnam copiarum suarum partem ducendam permisit? ut quid igitur supremo deorum Jovi cultum & sacrificium denegatis? Non ita sit ut cupis, canis miserrime, fortiter uterque respondit, ut hoc tantum admittamus scelus: Nos enim incorruptibili Deo supplices fieri & sacrificia offerre decet, qui tuam deorumque tuorum, manibus hominum effectorum, superbiam cum volet, humiliabit. Maximus deinde; Ad Imperatorem, inquit, de vobis referam. Tunc e vestigio sancti Milites, solutis militaribus balteis, eos ante pedes Tyranni projecerunt.

[14] Iratus Maximus vestibus athletas fortissimos spoliari, [quare fustibus cæsi,] & a prima ad sextam usque horam fustibus cædi rudioribus imperat: ac, Videamus, ait, num, quem colitis, a tormentis vestris Deus vos sit liberaturus. Cum itaque a prima, ut dixi, hora ad usque sextam verberarentur Martyres; cumque deficientes tortores mutarentur, & recentes semper ac novi succederent, fessi tamen omnes ac stupentes in terram prolapsi sunt: Christi autem pugiles, defixis in cælum oculis, [quasi nil sentientes orant pro sociis,] nullum suppliciorum ostendebant sensum; verum sublata quasi ex uno ore pulcherrima voce, Deum benedixerunt his sere verbis orantes: O qui ante omnia seculorum initia fuisti Deus, o Verbum quod semper fuisti apud Patrem, ante etiam quam cuncta quæ modo sunt crearentur, nominis tui sacratissimi gratia habiti sumus digni ad pœnas has sustinendas quidem, sed minime sentiendas. Hoc, oramus, modo, Fratres nostros omnes in te sperantes conserva, ut & ipsi gloria tua non indigni inveniantur, & cuncti voce unanimi debitis nomen tuum laudibus celebremus in secula. Amen.

[15] Ut ab oratione cessarunt Sancti, sic eos affatus est Maximus: Magnus Deus Jupiter vobis parcit, qua propter sacrificare ille ne abnuite, ut plane eum rebus vestris reddatis propitium. [tyrannoque insultant.] Monitionem Tyranni hoc responso exceperunt Martyres: Insane, amens, ac hominum impurissime, hanc animi nostri sententiam libere enuntiamus, quod uni invisibili Deo sacrificia offeramus, qui nos omnesque nostros Fratres in eo spem suam reponentes salvos facit & securos. Quod si humanas appetis carnes, Lupe rapax, en tibi, carnes devora, quemadmodum pater tuus satanas. Quod si &, aliis nos cruciatuum generibus excruciatos cupis, ecce promptos atque alacres, quæ voles supplicia ingere. Dominus noster Christus Jesus vires nobis ac robur sufficit. Ecce jam tibi desunt qui nos verberent tortores, Deus quippe invalidos atque imbecilles reddidit. Maximus dixit: Tu saltem, Meleti, eamdem cum miseris istis fortunam tibi subeundam ne statue; cum enim dignitate aliis longe sis superior, ejus te certe haud esse oportet immemorem. Tum Meletius: Canis carnivore, ac pantera furore insaniens, male pereas cum patre tuo Diabolo, qui talia admones ut faciam: Scriptum quippe est; Non tentabis Dominum Deum tuum. Et rursus: Dominum Deum tuum adorabis, & illi soli servies, qui nobis adversus diaboli, patris tui, machinationes robur ac vires largitur. Mihi equidem Christus meus periturum numquam honorem parat. Ea quippe dignitas, quam Imperator tuus conferre potest, exiguo temporis spatio circumscribitur, quæ nempe hodie est & cras nequaquam habetur. Hæc audiens Maximus Dux, custodia illum arcta servari jussit.

CAPUT III.
Biduo consequenti iterata tormenta: caput Iovi dejectum. Serapion & custodes conversi ac baptizati.

Καὶ καθίσας τῇ ἐπαύριον ἐπὶ τοῦ βήματος Μάξιμος, λέγει αὐτοῖς · Ἰδοὺ κελεύω ἡμᾶς κρεμασθέντας ξέεσθαι. Ξεομένων δὲ αὐτῶν άπὸ πρώτης ὥρας ἕως ἑσπέρας, καὶ θαυμαζόντων πολλῶν, ἀτενίζοντες πρὸς τὸν Θεὸν ἔλεγον οἱ Ἅγιοι· Μὴ παρίδῃς ἡμῶν τὴν προσδοκίαν, καὶ τὴν εἴς σε ἐλπίδα· ἀλλὰ τέλειον τὸν ἀγῶνα τοῦτον ποίησον ἡμᾶς ἐκτελέσαι, ἵνα ἐν παῤῥησίᾳ διάγωμεν εἰς τὸν ἐκεῖσε αἰῶνα· γὰρ κόσμος οὗτος παρέρχεται· ῥῆξον δὲ τὸν ἀλαζόνα Μάξιμον, τὸν κύνα τὸν μιαροφάγον, ἵνα μὴ λυμαίνηται τὰ πρόβατά σου τὰ εἴς σε ἐλπίζοντα. Καὶ εὐθέως οἱ δήμιοι διεφώρησαν. Ὁψίας δὲ γενομένης, ἐκέλευσεν αὐτοὺς κατενεχθῆναι, καὶ λέγει αὐτοῖς· Μελέτιε, Ἰωάννη, καὶ Στέφανε, ἤδη ὥρα τῶν θυσιῶν ἐστι, θύσατε τῷ μεγάλῳ θεῷ Διῒ, ἵνα ἐυΐλατος ἡμῖν γένηται, κᾀγὼ φείσομαι ὑμῶν. Μελέτιος λέγει· Κύων μιαρώτατε καὶ αἱμοβόρε, ἀκμὴν σαρκῶν δεῖ; ἰδοὺ σάρκας, φάγε, ὡς πατήρ σου σατανᾶς. Ἡμεῖς γὰρ καὶ κρεμάμενοι θυσίαν ἀναίματον ἀνεπέμψαμεν τῷ ἐνδυμαμοῦντι ἡμᾶς Χριστῷ, κατὰ τῶν βασάνων σου, καὶ τῆς ἀπειλῆς σου. Εἰ δοκεῖ σοι, ὥσπερ ἤδη εἴπομέν σοι, ἄλλας κολάσεις πρόσφερε ἡμῖν· ἡμεῖς γὰρ οὐκ αἰσθανόμεθα τῶν βασάνων σου, διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐνδυναμοῦντος ἡμᾶς. δὲ Μάξιμος θυμοθεὶς, ὅτι οὐδὲν κατ᾽ αὐτῶν ἰσχύει πλέον τι ποιῆσαι, ὀψίας γενομένης, λέγει τοῖς δημίοις ἀσφαλισθῆναι εἰς τὸ δεσμωτήριον, ἵνα σκέψηταί τι πάλιν ποιῆσαι αὐτοῖς. Εἰσελθόντες δὲ εἰς τὸ δεσμωτήριον, ἀκαταπαύστως πᾶσαν τὴν νύκτα ἐδόξασαν τὸν Θεόν.

Τῇ δὲ ἐπαύριον καθίσας ἐπὶ τοῦ βήματος παρανομώτατος Μάξιμος, ἐκέλευσεν ἀχθῆναι τοὺς Ἁγίους. Ἀχθέντων δὲ αὐτῶν, ἐκέλευσεν σιδηραῖς σφέραις τύπτεσθαι αὐτοὺς εἰς τοὺς ἀστραγάλους· τυπτόμενοι δὲ οὐκ ᾐσθάνοντο τῶν βασάνων, τοῦ Κυρίου βοηθοῦντος αὐτοῖς. Ἐκέλευσεν οὖν μιαρώτατος Μάξιμος πάλιν ἐνεχθῆναι ξῦλα παμμεγέθη καὶ ἥλους πηχαίους, καὶ καθηλωθῆναι τοὺς πόδας αὐτῶν ἐν τῷ ξύλῳ. Τῶν δὲ δημίων κρουόντων τοὺς πόδας αὐτῶν τοῖς ἥλοις πεπυρουμένοις, ἐτρύβοντο οἱ ἧλοι· οἱ δὲ Ἅγιοι οὐκ ᾐσθάνοντο τοῦ πόνου, τοῦ Κυρίου βοηθοῦντος αὐτοῖς. Ἰδὼν δὲ ἄνομος Μάξιμος, ὅτι οὔ τε οὕτως αἰσθάνονται, ἐκέλευσεν κρεμασθῆναι τοὺς ἀθλητὰς τοῦ Χριστοῦ, καὶ σπατίζεσθαι τὰ σώματα αὐτῶν· αὐτοὶ δὲ ἦσαν ἀτενίζοντες εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ σιωπῇ προσευχόμενοι ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν, καὶ οὐχ ἥπτετο αὐτῶν βάσανος. Κρουόντων δὲ τῶν δημίων. αἱ μάχαιραι αὐτῶν διεστρέφοντο ὠσεὶ μόλιβδος, ὡς νομίζειν ὅτι εἰς μάρμαρον τύπτουσιν· ἐστερεώθησαν δὲ τὰ σώματα τῶν Ἁγίων ὑπὸ τοῦ Κυρίου, καὶ οὐχ ἤψαντο αἱ βάσανοι. Ἰδὼν δὲ Μάξιμος ὅτι οὐ δὲ οὕτως ἐδυνήθη ἀναλῶσαι αὐτοὺς; ἐκέλευσεν ὀγκίοις ὀξέσιν ἐκτείλεσθαι τὰ νευρὰ αὐτῶν ἐξ τῶν βραχιόνων αὐτῶν· καὶ οὐ δὲ οὕτως ᾔσθοντο οἱ Ἅγιοι. Πάλιν οὖν ἐκέλευσεν μιαρώτατος Μάξιμος κρεμασθέντας αὐτοὺς σιδηροσφύροις τὰ μέτωπα αὐτῶν τύπτεσθαι, ὅπου τὴν σφραγίδα ἐποίουν τοῦ Χριστοῦ· οἱ δὲ δήμιοι νομίζοντες τύπτειν τοὺς Ἁγίους, τοὺς ἑαυτῶν ἐγκεφάλους διεσκόρπισαν, καὶ τῶν παρεστώτων ἔγγιστα αὐτῶν.

Τότε οὖν θυμωθεὶς ἀνόσιος Μάξιμος, καὶ γνοὺς ὅτι οὐδὲν ἰσχύει πρὸς αὐτοὺς, ὑποβληθεὶς πάλιν ὑπὸ τοῦ διαβόλου, ἐκέλευσεν ἔλαισον πυρωθῆναι, καὶ εἰς τὰ ὦτα αὐτῶν ἐμβληθῆναι. Πυρωθέντος δὲ τοῦ ἐλαίου, ὥστε τὸν βρασμὸν μὴ ὑποφέρειν τοὺς παρεστῶτας (ἦσαν γὰρ πολλοὶ περὶ αὐτοὺς, ἐκπληττόμενοι τὴν ὑπομονὴν τῶν Ἁγίων καὶ τὸν γενναῖον αὐτῶν λογισμόν) τότε ἐκέλευσεν αὐτοὺς τεθῆναι μετὰ τῶν ξύλων, ἐν οἷς ἐκρέμαντο, καὶ βληθῆναι τὸ ἔλαιον εἰς τὰ ὦτα αὐτῶν. Ἀπὸ δὲ πολλοῦ βρασμοῦ τοῦ ἐλαίου οἱ δήμιοι διελύθησαν, καὶ αἱ σάρκες αὐτῶν διεσκορπίσθησαν· οἱ δὲ Ἅγιοι οὐκ ᾐσθάνοντο τῆς βασάνου. τοῦ Κυρίου βοηθοῦντος αὐτοῖς. Τότε ἐπίστευσεν ὄχλος πολὺς εἰς τὸν Χριστὸν· ἄφνω δὲ σχισθέντος τοῦ πραιτωίου, ἀστραπὴ κατελθοῦσα ἐκ τῶν οὐρανῶν πολλοὺς ἔκαυσεν τῶν Ἑλλήνων τοὺς περὶ τὸν Μάξιμον.

Ὀψίας δὲ γενομένης, μετὰ τῆς ἀστραπῆς κατῆλθον Ἄγγελοι Θεοῦ, καὶ ἐπιβαλόμενοι τῶν Ἁγίων ἀπήνεγκαν αὐτοὺς εἰς τὸ ἱερὸν τοῦ Διὸς, τὸ ἐπιλεγόμενον Τέμενος, καὶ λέγουσιν αὐτοῖς οἱ Ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ· Ἐπιβαλούμενοι τῆς κεφαλῆς τοῦ χαλκουργήματος, ῥίψατε αὐτὸ κάτω. Καὶ ἐποίησαν οἱ Ἅγιοι οὕτως. Θορύβου δὲ γενομένου, ἐκραύγασαν οἱ ἀκάθαρτοι δαίμονες· διϋπνισθέντες δὲ οἱ μιερεῖς, λέγουσιν πρὸς ἀλλήλους· Ἄρα μὴ προφητεία τῶν θεῶν ἤγγισεν, τοῦ στραφῆναι τὸν Δία ὑπό τινος λεγουμένου Μελετίου; Προσακούσαντες γὰρ ταῦτα οἱ μιερεῖς, ἐφύλαττον τὸ χαλκούργημα τοῦ Διὸς, τοῦ μὴ στραφῆναι αὐτό. Ἀναστάντες δὲ οἱ μιερεῖς καὶ προσεσχηκότες, ἴδον λαμπάδας πάνυ φοβερὰς, ὥστε ἐκπλήττεσθαι αὐτοὺς ἀπ᾽ αὐτῶν· τοὺς δὲ Ἁγίους ἐθεώρουν ἑστῶτας ἀνὰ μέσον τοῦ ἱεροῦ φαιδρούς· τὴν δὲ κεφαλὴν τοῦ χαλκουργήματος τοῦ Θεοῦ αὐτῶν κειμένη ν εἰς τὸ ἔδαφος, καὶ τὰς πύλας ἠσφαλεσμένας τοῦ. ἱεροῦ. Ῥίψαντες οὖν οἱ μιερεῖς τοὺς ἑαυτῶν στεφάνους, καὶ περισχισάμενοι τοὺς ἑαυτῶν χιτῶνας, ἐπελάβοντο τοῦ Μελετίου καὶ Ἰωάννου καὶ Στεφάνου, καὶ ἐψηλάφησαν αὐτοὺς, καὶ οὐχ εὑρέθη ἐν αὐτοῖς μάστιξ.

Ἔτυψαν οἱ μιερεῖς τὰ μέτωπα καὶ τὰ στήθη ἑαυτῶν, ὥστε αἱμάξαι ἑαυτοὺς, καὶ λέγουσι πρὸς τοὺς Ἁγίους· Τί ποιήσομεν, καὶ τί ἀπολογησόμεθα Μαξίμῳ καὶ Σεραπίονι, διότι καὶ αὐτὸς ἦλθεν ἐνθάδε μαθεῖν τοῦ θυσιάζειν. Καὶ ἐπιβαλόμενοι ἐπηρώτων τοὺς ἁγίους λέγοντες· Τίνες ἐστὲ ὑμεῖς· Οἱ Ἅγιοι εἶπον· Ἡμεῖς δοῦλοί ἐσμεν τοῦ ἐπουρανίου Θεοῦ καὶ παντοκράτορος Βασιλέως τῶν αἰώνων. Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ μιερεῖς,· ἐπιλαβόμενοι τῶν Ἁγίων ἔτυπτον αὐτοὺς ξύλοις, καὶ ἀπήγαγον αὐτοὺς εἰς τὸ δημόσιον δεσμωτήριον, καὶ παρέδωκαν αὐτοὺς τοῖς δεσμοφύλαξιν, καὶ σφραγισάμενοι τὰς θύρας ἀνεχώρησαν. Ἄφνω δὲ διαῤῥαγέντων τῶν κλείθρων καὶ τῶν δεσμῶν, ὧν περιέθηκαν τοῖς ἀθλοφόροις τοῖ Χριστοῦ, Ἐγένετο ὄχλος πολὺς Ἀγγέλων μετ᾽ αὐτῶν, ὑμνούντων καὶ δοξαζόντων τὸν Θεόν. Καὶ ἰδόντες οἱ δεσμοφύλακες τὰς λαμπάδας πάνυ φοβερὰς, καὶ τὴν μεγάλην δόξαν τὴν γενομένην, ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστόν.

Ἀπελθόντες δὲ οἱ μιερεῖς, ἀπήγγειλαν τῷ Σεραπίονι, τῷ μηδέποτε θυσιάσαντι, τὸ θέαμα τὸ γενόμενον, ὅστις ἦν ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου ἀνελθὼν μετ᾽ αὐτοῦ Μαξίμου τοῦ Δουκὸς ποιῆσαι μετ᾽ αὐτοῦ θυσίας. Ἀναστὰς δὲ Σεραπίων, καὶ λαβὼν λαμπάδα, καὶ ἀπελθὼν εἰς τὸ δεσμωτήριον, καὶ εὑρὼν αὐτὸ ἀνεωγμένον, καὶ ἰδὼν ἔσω λαμπάδας φοβερὰς, καὶ ὄχλον πολὺν Ἀγγέλων δοξαζόντων τὸν Θεὸν σὺν τοῖς ἁγίοις Μάρτυσιν, ἔκθαμβος γενόμενος, λαβὼν τοὺς δεσμοφύλακας κατ᾽ ἰδίαν λέγει αὐτοῖς· Ἄνδρες στρατιῶται, δείξατέ μοι, ποῦ ἔστιν Ἐπίσκοπος τῶν εἰς τὸν Χριστὸν ἐχόντων τὰς ἐλπίδας. Ἀπελθόντες δὲ οἱ σὺν αὐτῷ ἐν Τοικοφρόμοις ἐν οἰκίᾳ τινὶ, ὅπου ἦν Ἐπίσκοπος μονάζων, διὰ τὸ τοὺς Χριστιανοὺς ὀλίγους εἶναι, ἔκρουσαν τὴν θύραν καὶ εἶπον· Θεράπων τοῦ Χριστοῦ, φώτισον ἡμᾶς· ὡς γὰρ πιστεύουσιν Μελέτιος, Ἰωάννης, καὶ Στέφανος, οὕτως καὶ, ἡμεῖς πιστεύομεν τῷ Θεῷ. Ἔξελθε, ὑπόδειξον ἡμῖν τῆς πίστεως τὰ σύμβολα, καὶ ποίησον ἡμᾶς δοξάζειν τὸν Θεὸν, τὸν βοηθοῦντα τῷ Μελετίῳ, καὶ Ἰωάννῃ, καὶ Στεφάνω, καὶ τῷ ὄχλῳ σὺν αὐτοῖς. Ἀνοίξας δὲ Ἐπίσκοπος, καὶ ἰδὼν αὐτὸν, καὶ τοὺς δεσμοφύλακας τοὺς μετ᾽ αὐτοῦ, εἶπεν αὐτοῖς· Τεκνία, τί ἥκατε ὥδε πρός με τὸν ἁμαρτωλόν; Οἱ δὲ εἶπον· Δὸς ἡμῖν τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα καὶ τὸ λουτρὸν τῆς ἀφθαρσίας, ἵνα καὶ ἡμεῖς ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσωμεν. Ἀπαγαγὼν δὲ αὐτοὺς Ἐπίσκοπος, ὅπου ἦν ὕδωρ καθαρὸν, καὶ εὐξάμενος καὶ κατηχήσας αὐτοὺς, ἔδωκεν αὐτοῖς τὸ λουτρὸν τῆς ἀφθαρσίας. Καθελθοῦσα δὲ νεφέλη παρὰ Κυρίου ἡγίασεν αὐτοὺς, καὶ τὸν τόπον, ὅπου ἐβαπτίσθησαν· Ἄγγελος δὲ Κυρίου ἔδωκεν τῷ Σεραπίονι ὠμοφόρεον εἰς τοὺς ὠμοὺς αὐτοῦ. Παραχρῆμα δὲ εὑρέθησαν οἱ ἀθλοφόροι τοῦ Χριστοῦ Μελέτιος, καὶ Ἰωάννης, καὶ Στέφανος.

[16] Postero rursum die, cum sedisset pro tribunali Maximus, sic ad eos dixit: Ecce e trabibus suspensos denuo flagris vos cædi impero. [Secunda die iterum flagellati Martyres,] Cumque a prima diei hora ad tempus usque vespertinum crudeliter sane fuissent verberati, stupentibus qui aderant pluribus, suos in cælum oculos sancti Martyres defixerunt, itaque orarunt: Nostram, oramus, expectationem, Deus, & quam in te reposuimus fiduciam ne despicias. Illud nobis modo ne deneges, ut magnum hoc famulis tuis certamen perficiatur fortiter, quo in eam quæ apud te est, perfectam beatamque libertatem evolare mereamur: Præterit siquidem figura hujus mundi. Maximum quoque, superbia tumidum, & humanarum carnium canem avidissimum, frange atque enerva; ne gregis tibi devoti oviculas luctu & mœrore pergat afficere. Tunc vires carnificum verberando fuerunt exhaustæ. Inclinante denique in vesperum die, ad se adductos Martyres sic compellat: [æque constanter agunt:] Meleti, Joannes, & Stephane, tempus jam est sacrificandi. Quapropter magno Jovi sua ne denegate sacrificia, ut & ipse propitius tibi reddatur, & ego liberos vos dimittam. Ad quem Meletius; Canis, ait, impurissime, & sitientissime cruoris, Etiamnum carnibus, indiges? en tibi carnes. Vora ad exemplum patris tui diaboli. Nos quidem & hoc modo suspensi sacrificium de nobis ipsis incruentum offerimus Christo Jesu, cujus virtute prorsus divina ad hæc omnia fortiter perferenda animos viresque accipimus, & comminationes tuas omnes nihili facimus. Supplicia etiam plura & atrociora, quemadmodum jam ante diximus, si videtur, ingere; scito interim, quæ Domini nostri Jesu Christi est potentia & bonitas, nullum nobis horum sensum esse cruciatuum. Quibus auditis, magna sane ira incensus est Tyrannus, propterea quod minas & tormenta omnia adversus Martyres incassum consumpsisset. Adveniente igitur vespera, tetro eos carcere asservari jussit, dum quibus denuo suppliciis sanctos Milites excruciaret, secum ipse statueret. At Christi pugiles carcerem cum subiissent, noctem illam totam divinis laudibus decantandis impenderunt.

[17] Die sequenti ad tribunal suum sanctos iterum Martyres sisti impiissimus tyrannus præcipit. [tertia die rursum diversimode torquentur,] Quod ut factum est, ferreis continuo globis calcaneos eorum cædi imperavit: supplicii tamen diritatem, divina Christi Domini gratia roborati Martyres, minime senserunt. Mandato deinde Maximi ingentia quædem adducta sunt ligna, & clavi cubitales, quibus Sanctorum pedes ligno confestim fuere affixi. Tortoribus itaque vi magna clavos igneos in pedes Martyrum impellentibus, clavi quidem ipsi percussione crebra atterebantur, attamen viri sancti expertes manebant doloris, Domino nostro singulariter illos adjuvante. Cum autem vidisset Maximus ne sic quidem sensum doloris ullum a generosissimis militibus posse exprimi, [nihil ipsi sentientes.] e sublimi rursum suspensos toto fortiter corpore mandavit distendi. Sed Martyres in cælum oculos surrigentes, & tacita Deum oratione placantes, nihil a cruciatibus patiebantur incommodi. Cumque tortores suas in corpora Sanctorum machæras impellerent, retundebantur velut plumbeæ & resiliebant, non aliter quam si in statuas impegissent marmoreas; divina videlicet virtute indurata erant adversus omnia pœnarum genera Martyrum sanctorum corpora. Cum igitur ne sic quidem generosos Christi athletas perdi posse speraret Maximus, hoc jussit, ut acutissimis uncis brachiorum nervi extenderentur. Sed nec supplicii hujus sensum ullum ostendebant Sancti. Tunc rursum ligno suspendi, & Martyrum frontes globis ferreis percuti mandavit Tyrannus, propterea quod venerandum Christi signum frontibus suis frequenter imprimerent. Verum sanctorum Militum vultus carnifices ictibus petere cum pararent, suas ipsorum, uti & propius adstantium spectatorum, frontes prodigiose percutiebant.

[18] In rabiem tunc conversus Maximus, & cognoscens nihil se adversus homines sanctos posse efficere, atque a dæmone quasi agitatus, [uti nec fervens oleum immissum auribus.] magnam olei copiam subjecto igne mandavit accendi, & Martyrum infundi auribus. Effervescente jam vehementer oleo, ita ut calorem qui adstabant sustinere amplius nequirent (adstabant autem permulti, magna stupentes admiratione, ob incredibilem sanctorum Martyrum in tormentis tolerantiam, & generosam eorum indolem) edixit Tyrannus, ut una cum lignis, quibus affixi pependerant, in solum deponerentur, atque ita in eorum aures fervens infunderetur oleum. Ebullientis autem olei fervore invalidi reddebantur tortores, [Ruente dein prætorio multi convertuntur.] eorumque ipsorum carnes æstu vehementi adurebantur; Sanctis interim, divinæ gratiæ auxilio, supplicium suum non persentiscentibus. Quo miraculo permoti non pauci, religionem amplexati sunt Christianorum, cum præsertim & ipsum subito prætorium ruinam traxisset ingentem, & missum e cælo fulmen Gentilium plurimos, qui Maximo adhærere statuerant, comsumpsisset.

[19] Vergente in vesperum die cum cessassent fulmina, missi a Deo adfuerunt Angeli, [In Iovis ædem noctu ingressi Sancti,] qui fortissimos Christi pugiles ad Jovis templum, quod & delubrum dicitur, perduxerunt, hæc insuper monentes; Eia, simulacri hujus ænei caput manibus apprehensum in terram projicite; ac jussa continuo fecerunt Sancti. Tumultu autem ingenti exorto, clamores maximos impuri sustulerunt dæmones: una excitati e somno sacerdotes impii sic invicem compellabant: Profecto nunc advenit tempus, quo reipsa deorum nostrorum implenda est vaticinatio, asserens Jovem nostrum ab homine quodam, cui nomen Meletio, evertendum esse. Hoc nempe oraculum cum sacerdotes illi accepissent, [Iovi caput auferunt:] omni cum diligentia æreum Jovis simulacrum, ne everteretur, custodire satagebant. Tum igitur e lectis suis absque mora se proripientes, ut templum Jovis sunt ingressi, magnam vim lampadum, horrifica luce coruscantium, spectarunt cum incredibili suo stupore. Sanctos autem Martyres medio in templo lætitia gestientes, simulacri ænei deique sui caput in terram dejectum, & templi ipsius fores firmiter obseratas esse observarunt. Quamobrem coronis quas gerebant in solum projectis, & tunicis dilaceratis, Meletium, Joannem & Stephanum impii sacrificuli corripiunt, in quibus nulla vulnerum repererunt vestigia.

[20] Suas deinde frontes & pectora verberantes, ita ut sanguis copiosus efflueret, [quare a Sacerdotibus retracti in carcerem,] hoc modo sanctos Martyres sunt allocuti: Quid faciemus, aut quam tandem afferemus excusationem apud Maximum & Serapionem, quoniam & ipse huc solitus est accedere, ut ritus omnes addiscat sacrificando? Alia quoque hisce adjicientes; Qui vos, inquiebant, & unde estis? Quibus Martyres; Famuli, responderunt, sumus Dei altissimi, & Regis seculorum omnipotentis. His auditis sanctos Martyres fustibus cæsos ad publicum pertraxere carcerem, [visitantur ab Angelis:] carcerisque custodibus tradiderunt, obseratisque diligenter foribus ad sua reversi sunt. Repente autem diffractis clathris & vinculis quibus tenebantur athletæ Christi, ingens adfuit Angelorum multitudo, laudes & gratiarum actiones Deo pariter cum sanctis Martyribus persolventium. Prodigiosum in carcere lumen, & ingentem præsentium splendorem ut sunt intuiti custodes carceris, in Christum mox crediderunt.

[21] Sacerdotes interim Jovis Serapioni, qui nondum sacrificaverat Diis, [ad hæc visa conversus Serapion,] omnia quæ contigerant renuntiarunt. Ex Ægypto is pariter cum Maximo, Duce, sacrificia Diis oblaturus, advenerat: sed auditis tunc quæ sacrificuli narraverant fusius, accensis facibus ad carcerem semet ipse contulit; in quo ut prodigiosum lampadum fulgorem & multitudinem Angelorum, Deum una cum sanctus Martyribus laudantium, conspexit; ingenti stupore perculsus, custodes carceris ita seorsum est affatus: Viri milites, ostendite precor mihi Episcopum eorum qui suas in Christo spes habent repositas. Abierunt cum Serapione custodes carceris ad domum quamdam, sitam in Tœcophromis, ubi tum versabatur Episcopus, [cum custodibus baptismum petit,] solitarie vivens ob Christianorum qui tunc erant paucitatem. Pulsato autem ostio, pariter omnes dixerunt: Baptiza nos famule Dei; quemadmodum enim credunt, Meletius, Joannes, & Stephanus, ita nos quoque in Deum credere sumus parati: prodi, oramus, & fidei Christianæ articulos omnes nos edoce; illudque effice, ut non indigni laudes possimus Deo persolvere, qui mirabiliter adeo suum Meletio, Joanni, Stephano, & aliis eorum commilitonibus auxilium præstat. Reseratis foribus cum Serapionem & carceris custodes adesse vidisset Episcopus; [& impetrat ab Episcopo.] Qua de causa, dixit, ad me peccatorem, filii mei, accessistis? Responderunt illico; Cupimus a te Christianæ fidei characterem & lavacrum incorruptionis accipere, ut ipsi etiam æternæ vitæ possessionem capere non inveniamur indigni. Admissos igitur in eam ȩdium partem ubi pura servabatur aqua, & precibus atque instructionibus probe paratos, aqua incorruptionis omnes abluit. Tum nubes divinitus a Deo demissa tam ipsos quam locum, in quo baptizati fuerant, sanctificavit: quin & superhumerale ab Angelorum uno Serapion in humeris accipere meruit: subito etiam adfuere Christi athletæ Meletius, Joannes, & Stephanus.

CAPUT IV.
Officiales Meletii frustra plumbeis maßis cæduntur: ipse cum Serapione ignem vincit & Æsculapium frangit.

Ἡμέρας δὲ γενομένης, λαβόντες οἱ μιερεῖς τοὺς τεχνίτας, κα τὰ χαλκουργήματα, καὶ ποήσαντες μάγγονα, καὶ μετὰ τοῦ ὄχλου βαστάσαντες τὴν κεφαλὴν τοῦ χαλκουργήματος ἤνεγκαν, καὶ ἤγαγον πρὸς τὸν Δοῦκα Μάξιμον. Καὶ ἰδὼν Δοὺξ πάνυ ἐθρήνησεν διὰ τοὺς θεοὺς αὐτοῦ, καὶ καθίσας πρὸ τοῦ βήματος, λέγει πρὸς τοὺς μιερεῖς· Πόσην βοήθειαν ἔσχον, ὅτι οὕτως κατέστρεψαν τὸν θεὸν ἡμῶν Δία; Ἐπυνθάνετο δὲ τοῦτο, νομίζων ὅτι σὺν αὐτοῖς ὄχλος πολὺς ἦν. Καὶ μεταστειλάμενος Φῆστον, καὶ Φαῦστον, καὶ Μαρκελλῖνον, καὶ Θεόδωρον, καὶ Μελετίωνα, καὶ Σέργιον, καὶ Μάρκελλον, καὶ Φήλικα, καὶ Φωτεινὸν, καὶ Θεοδωρίσκον, Μερκούριον, καὶ Δίδυμον τοὺς Κώμητας, καὶ τοὺς Τριβούνους καὶ τοὺς Πρίγκηπας αὐτοῦ, λέγει αὐτοῦ, λέγει αυτοῖς· Ἡμεῖς τὸν Θεὸν ἡμῶν τὸν μέγαν πολλῇ σπουδῇ ἐποιήσαμεν, καὶ ὑμεῖς αὐτὸν ἐκλάσατε; Οἱ δὲ εἶπον· Ἡμεῖς μὲν οὐκ ἦμεν ἐκεῖ, ἀλλ᾽ εἳς ὢν, ὃν κατεφρόνεις, μετὰ τῆς ἐπουρανίου δυνάμεως ἧς εἶχεν μετ᾽ αὐτοῦ, αὐτὸς κατέστρεψεν αὐτὸν, Στρατηλάτης Μελέτιος, καὶ οἱ σὺν αὐτῷ· πῶς οὖν ἡμεῖς αὐτῷ λατρεύσωμεν χαλκουργήματι ὄντι;

Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Κᾂν ὑμεῖς θύσατε τοῖς θεοῖς. Οἱ δὲ εἶπον· Τίνι θύσωμεν, ἀνόητε καὶ διεστραμμένε τῇ καρδίᾳ; τῷ χαλκῷ τῷ ἀκεφάλῳ, τῷ καταδείξαντι τὴν πονηρίαν σὺν τῇ εἰδωλολατρείᾳ; Μάξιμος ἡγεμῶν εἶπεν· Ναὶ, θύσατε τῷ Ἀπόλλωνι. Οἱ Ἅγιοι εἶπον, Δικαίως εἶπας Ἀπόλλωνι, αὐτὸς γὰρ ἀπολέσει τὴν ψυχήν σου μετὰ τῶν εἰς αὐτὸν πιστευόντων. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Οὐκ οὖν ὑβρίζετε τὸν Βασιλέα, ὅστις σέβεται αὐτοῖς; ἀναφέρω καθ᾽ ὑμῶν, ὅπως τὸ γενναῖον τῆς ὑπομονῆς ὑμῶν μεταβάλω. Οἱ Ἅγιοι εἶπον· Τί οὒν κόπους σεαυτῷ παρέχεις; οὐκ οἶδας, ὅτι σκληρόν σοί ἐστι πρὸς κέντρα λακτίζειν; ἐπ᾽ ἀληθείας γὰρ μέγας ἐστὶν Θεὸς τῶν Χριστιανῶν. Θυμωθεὶς δὲ Μάξιμος λέγει τῷ Σεραπίονι· Ἐγὼ μὲν ἐφειδόμην σου, σὺ δὲ μετὰ τῶν φαρμακῶν ἔμιξας σεαυτόν. Ἀπαρτὶ οὐ φείσομαί σου. Καὶ εἰπὼν ταῦτα Τύραννος, ἐκέλευσεν μετὰ μολίβδων τὰς σιαγόνας αὐτῶν τύπτεσθαι. Ααβόντες οὖν οἱ ὑπηρέται τοῦ διαβόλου τοὺς μολίβδους, ἔτυπτον αὐτῶν τὰς σιαγόνας, ἕως οὗ ἔρευσεν τὸ αἷμα αὐτῶν ἐπὶ τὴν γῆν.

δὲ μακάριος Σεραπίων μὴ αἰσθανόμενος, ἀλλὰ μᾶλλον ἐνδυναμούμενος ᾖρεν τὰς χεῖρας αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ εἶπεν· Εὐλογητὸς εἶ, Δέσποτα παντοκράτορ, αἰώνιε Βασιλεῦ, ποιήσας ἐνὶ λόγῳ τὰ πάντα, δός μοι ὑπομονὴν τελείαν τοῦ καταξιωθῆναί με ὑπὲρ τοῦ ὀνόματός σου βασανισθῆναι διὰ τοῦ μολίβδου τούτου. Καταξίωσόν με μετὰ τῶν θεραπόντων σου συμμιγῆναι· καὶ νῦν πάλιν δός μοι τὴν ὑπομονὴν, ὡς ἔδωκας τοῖς σοῖς ἀθλοφόροις Μελετίῳ, καὶ Ἰωάννῃ, καὶ Στεφάνῳ τοῖς σοῖς δούλοις. Ναὶ, Δέσποτα, ὅς δεδωκώς μοι τὴν ἄσπιλον σφραγίδα διὰ τοῦ θεράποντός σου καὶ λειτουργοῦ Επισκόπου, ὅτι σὺ εἶ διασπῶν τοὺς δεσμοὺς θανάτου, καὶ λυτρούμενος φθορᾶς τοῦ λομεῶνος ὄφεως τοὺς ἐλπίξοντας ἐπί σε. Πρόσδεξαι τὴν δέησιν τοῦ δούλου σου, καὶ ποίησον ἄξιον γενέσθαι καὶ τέλειον ἐμ᾽ ἐμοὶ τὸν ἀγῶνα τοῦ σταδίου τούτου, καὶ στερέωσόν μου τὴν ψυχὴν, καθὼς καὶ τῶν τιμιών σου Ἀφλοφόρων· καὶ μὴ ἐνκαταλίπῃς με τὸν ἐπί σοι πεποιθότα, ὅτι εὐλογητὸς εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Ἰδοὺ Σεραπίων, πόσον ἐφλυάρησας, κἀγὼ ἠνεσχόμην σου, ἄφες οὖν τὸν λοιπὸν τὰς μωρίας, καὶ προσελθὼν λοιπὸν θῦσον τοῖς θεοῖς. Σεραπίων λέγει· Μιαρώτατε, καὶ ἀκάθαρτε κύων, ἐχθρὲ τοῦ Θεοῦ καὶ φίλε τοῦ σατανᾶ, οὐ νοεῖς ὅτι ἔσχω τὸν δυναμοῦντά με Χριστὸν κατὰ τοῦ πατρός σου τοῦ διαβόλου; Καὶ σὺ, ἀνόηστε, κελεύεις με πιστεύειν εἰδώλοις πνεύμασιν ἀκαθάρτοις;

Μάξιμος Ἡγεμὼν εἶπεν· Ἰδοὺ Μελέτιε, φείδομαί σου, ὡς τέκνον, ποίησον οὖν τοὺς σύν σοι ἑταίρους θῦσαι τοῖς θεοῖς· καὶ ἀπόλαβέ σου τὸ ἀξίωμα τοῦ Στρατηλάτου, καὶ δῶρα πολλὰ δώσω σοι. Μελέτιος εἶπεν· Τὰ δῶρά σου πρόσφερε τῷ πατρί σου τῷ σατανᾷ, τῷ ὁμοίῳ σου· ἐμοὶ γὰρ ζητήθω Χριστὸς, διδούς μοι τὸ ἀξίωμα ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ δῶρον τῆς ἀφθαρσίας· ἕνα γὰρ ἐξ ἡμῶν οὐκ ἐπηρεάσεις. δὲ Μάξιμος μανίᾳ πυρωθεὶς, ἐκέλευσεν πυρὰν μεγάλην γενέσθαι, ὧστε τὴν φλόγα παμμεγεθεστάτην εἶναι, καὶ ἐκέλευσεν αὐτοὺς ἐμβληθῆναι ἐν αὐτῇ τῇ πυρᾷ. δὲ Σαραπίων λέγει τῷ Μελετίῳ· Δοῦλε τοῦ Θεοῦ καὶ διδάσκαλε ἡμῶν, ποίησον εὐχὴν πρὸς τὸν Θεὸν ἡμῶν τὸν ὕψιστον, καὶ πρόλαβε, ἵνα βλέποντές σε προθύμως εἰσέλθωμεν. Ἀναβλέψαντες δὲ εἰς τὸν οὐρανὸν εἶπον ὡς ἐξ ἑνὸς στόματος· σώσας τοὺς τρεῖς παῖδας ἐν τῷ καμίνῳ τοῦ πυρὸς, καὶ νῦν ἔπιδε τῷ ἀχράντῳ σου καὶ ἁγίῳ καὶ εὐσπλάγχῳ ὀφθαλῷ, καὶ σῶσον ἡμᾶς τοὺς ἐπί σε ἐλπίζοντας, καὶ δὸς ἡμῖν δύναμιν καὶ ἰσχὺν ἵνα νικήσωμεν τὸν ἀντικείμενον.

Καὶ ταῦτα αὐτῶν εἰπόντων, ἐπιβαλλόμενοι ἀλλήλων τὰς χεῖρας, εἰσῆλθον εἱς τὸ μέσον τοῦ πυρὸς τῆς καμίνου, καὶ εὑρέθησαν ὡς ἐν τῷ παραδείσῳ δροσιζόμενͅοι, καὶ εὐχόμενοι. Μάξιμος δὲ παράνομος προσεῖχεν τῇ πυρᾷ, [καὶ ὥρα χάριν] ἐν κύκλῳ τῶν Ἁγίων οὖσαν, καὶ τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ ἀνὰ μέσον στήκοντας, καὶ εὐλογοῦντας τὸν Θεόν. δὲ Μάξιμος ἐκέλευσεν πάλιν ὕδωρ κύκλῳ τῆς πυρᾶς βληθῆναι, ὥστε διὰ τῆς ἀναθυμιάσεως τοῦ καπνοῦ ἀποπνίξαι αὐτούς· καὶ οὐκ ἴσχυσεν οὐδὲ οὕτως ἀδικῆσαι αὐτούς. Τότε οὖν κατῃσχύνθη ἄνομος Μάξιμος τῇ τοῦ Θεοῦ δυνάμει. Ἐκέλευσεν δὲ αὐτοὺς ἀχθῆναι ἐπὶ τὴν δημοσίαν· ἐξῆλθον δὲ οἱ Ἅγιοι ἐκ τῆς πυρᾶς ὡς ἀπὸ εὐφρασίας. Ἰδὼν δὲ αὐτοὺς ἀνθηροὺς Μάξιμος ἐθαύμασεν, καὶ ἐκέλευσαν τοῖς δορυφόροις αὐτοῦ συλλαβεῖν τὸν ἀθλητὴν τοῦ Θεοῦ Μελέτιον καὶ τὸν Σεραπίονα, καὶ ἀπαχθῆναι αὐτοὺς εἰς τὸ ἱερον τοῦ Ἀσκληπιοῦ, καὶ βίᾳ θύειν, λέγων αὐτοῖς· Ἀπέλθετε, θύσατε τῷ μεγάλῳ θεῷ Ἀσκληπιῷ, τῷ καταδείξαντι τὴν σοφίαν τῆς ἰατρείας εἰς σωτηρίαν τῶν ἀσθενούντων.

Οἱ δὲ δορυφόροι κατὰ τὸ κέλευσμα τοῦ Μαξίμου λαβόντες τοὺς Ἁγίους ἐκ τῆς δημοσίας, ἀνέφερον αὐτοὺς ἐπὶ τὸν Ἀσκληπιόν· ἠκολούθησεν δὲ αὐτοῖς ὄχλος πολύς. δὲ Ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ πανυ φοβερὸς τῷ προσώπῳ ἀπίει, εἰδὼς ὅτι κᾀκεῖνο πεσεῖται τὸ εἴδωλον θελήματι τοῦ Θεοῦ. δὲ Σεραπίων στυγνάσας λέγει τῷ Μελετίῳ· Μελέτιε, δοῦλε τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου τί ποίησομεν; ἅγιος Μελέτιος λέγει· Προθύμως βαδίσωμεν ἐπὶ τὸν τόπον, καὶ ἐὰν βουληθῇ Βασιλεὺς ἐπουράνιος τοῦτο ποιοῦμεν· Οἶδα γὰρ ὀτι ἀπελθόνλων ἡμῶν εἰς τὸν τόπον, πεσεῖται τὸ εἴδωλον. Τότε Σεραπίων πεισθεὶς ἀπίει προθύμως· ἐνόμιζεν γὰρ ὅτι Βελίαρ διαστρέφει τὰς ψυχὰς αὐτῶν. Ἀπελθόντες δὲ ἐπὶ τὸν τόπον ἀνέβλεψαν εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ ποιήσαντες τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, εἰσῆλθον εἰς τὸ ἱερόν. Καὶ ἰδὼν Μελέτιος τὸ εἴδωλον τοῦ᾽ Ἀσκληπιοῦ., λέγει πρὸς ἑαυτὸν οὗτως· ἀόρατος Θεὸς, τῶν κρυπτῶν γνώστης, εἰδὼς τὰ πάνλα πρὶν γενέσεως αὐτῶν, ἔπιδε ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν ἠμῶν, καὶ τῷ κελεύσματί σου διὰ τῶν ἁγίων σου Ἀγγέλων πεσεῖται καὶ συντριβήσεται τὸ εἴδωλον τοῦτο.

Καὶ εὐθέως ἐσείσθη πᾶν τὸ ἱερόν· θαρσήσας δέ Μελέτιος καὶ πλεισθὴς Πνεύματος ἁγίου, ἑπιλαβόμενος τῆς χειρὸς τοῦ ἀγάλματος, ἕβαλεν αὐτὸ κάτω εἰς τὴν γῇν, καὶ εὐθέως ἐθρύβη τὸ εἴδωλον. Ἐπιλαβόμενος καὶ τὰ ἄλλα εἴδωλα τὰ συνεστηκότα, καὶ αὐτὰ συνέτριψεν. Ἰδὼν δὲ Σεραπίων, ὅτι ἔπεσεν τὸ εἴδωλον, καὶ συνετρίβῃ, καὶ τὰ ἱστάμενα σὺν αὐτῷ εἴδωλα, ἐκραύγα μεγάλῃ λέγων· Εὐλογητὸς Θεὸς ἡμῶν, ἀπλάνητος, ὄν περιεργάσασθαι οὐκ ἔστιν. Νῦν ἔγνων, Δέσποτα, ὅτι τοὺς εἴς σε πεπιστευκότας οὐκ ἐγκαταλιμπάνεις. Καὶ ἰδόντες οἱ δορυφόροι τὸ θαῦμα τὸ γεγονὸς ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστὸν, καὶ ῥίψαντες τὰς ἄσπίδας αὐτῶν, ἀπῆλθον ὅπου ἦν ὄχλος Μελετίου, καὶ πολλοὶ ἐκ τοῦ ὄχλου ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστόν. Οἱ δὲ μιαροὶ ἱερεῖς τοῦ Ἀσκληπιοῦ, δραμόντες σπουδαίως ἀπήγγειλαν τῷ Μαξίμῳ, ὅτι καὶ τὸν Ἀσκληπιὸν ἔβαλεν κάτω, καὶ τοὺς ἄλλους θεοὺς σὺν αὐτῷ ἔῤῥιψεν.

[22] Orto die nefarii Jovis sacerdotes deorum suorum artifices advocant, simulacra accipiunt, varia machinantur, [Alii Comites & Tribuni adducti,] ac universa denique multitudine comitati confractum Jovis caput ad Maximum Ducem deferunt. Cognito quod factum erat Maximus, deorum suorum causa haud mediocriter doluit, & conscenso mox tribunali, Quo, inquit ad sacrificulos, fulti auxilio Jovem, deum nostrum, homines scelerati in terram dejecerunt? Hoc ille scilicet ex sacerdotibus sciscitabatur, propterea quod sibi persuaserat, magnam multitudinem militum sanctis Martyribus, ad facinus perpetrandum manus commodasse. Missis etiam qui Festum & Faustum, & Marcellinum, [velut complices facinoris in Iovem patrati,] & Theodorum, & Meletionem & Sergium, & Marcellum, & Felicem, & Photinum, & Theodoriscum, nec non Mercurium & Didymum Comites, Tribunos quoque & Principes coram tribunali sisterent, sic præsentes interrogavit: Nos magnum Iovem tanta cura sumptuque fieri curavimus, & vos eum confringere non estis veriti? Ad quæ illi responderunt: Nos equidem facinori non interfuimus, sed quem ita tu contemnis, divina quadam virtute instructus, copiarum nostrarum Præfectus Meletius, [se quidem id fecisse negant,] & quos cum ipso captivos detines, deum tuum in terram allisum confregerunt: quam ergo sapienter sacrificia æneo nos simulacro offeramus?

[23] Tum Maximus; Attamen & vos diis sacrificate. Ad quem generosi Milites; Cui, inquiunt, insane, & mente capte, nos jubes sacrificare? Statuæne æreæ & capite etiam suo truncatæ? [sacrificare tamen recusant:] an ei qui idolorum cultum invehendo suam insigniter ostendit improbitatem, cacodæmoni? Maximus dixit: Sacrificetis volo Apollini. Ac Sancti; Recte, ajunt, nominastri Apollinem, qui te & omnes suos cultores absque dubitatione & remedio ullo in æternum perdet. Saltem, inquit Maximus, Imperatorem, qui diis illis cultum exhibet, contumeliis ne afficite. Ego vobiscum lentius ago, ut immutem constantiam patientiæ vestræ. Respondent Sancti: Ut quid molestiam tibi ipsi exhibes? An non intelligis, quod durum tibi est contra stimulum calcitrare? [jubentur: ergo plumbeis massis cædi:] verissime, enim magnus est Deus Christianorum. His dictis incensus Maximus ita Serapionem compellat: Tibi equidem peperci hactenus, at tu in veneficorum istorum turbam teipsum conjecisti. Quamobrem deinceps neque tibi parcam. Atque hæc dicens fortissimorum hominum genas plumbeis massis verberari mox præcepit. Ministri itaque satanæ, arreptis plumbatis massis, tamdiu Martyrum percusserunt genas, donec eorum sanguis in solum ubertim deflueret.

[24] Quæ dum fiunt, beatissimus Serapion nullum supplicii sensum habens, sed magis etiam magisque roboratus divinitus, sublatis in cælum manibus, [inter quos & Serapion vires a Deo petit,] ita dixit: Benedictus es, Domine Deus omnipotens, Rex æterne, qui uno omnia verbo creasti Vires mihi nunc, oro, suffice, ut pro nominis tui gloria cruciatus hosce forti & generoso animo perferam. Fac me dignum ut in tuorum famulorum numero locum aliquem habere possim. Iterum precor, vires mihi ad patiendum gravissima quæque ut ne deneges, quemadmodum eas non denegasti athletis tuis fortissimis, Meletio, Joanni, & Stephano. Ita, obsecro, fiat, Domine, qui per famulum tuum & sacerdotem Episcopum fidei tuæ characterem pulcherrimum mihi contulisti: Tu quippe ille es qui mortis vincula, cum volueris, inutilia esse facis, & a serpentis omnia vastantis rabie pernicieque sperantes in te servas immunes. Famuli tui supplicationes frustra esse ne permittas, sed dignum me effice, ut sine offendiculo stadii hujus mei cursum conficiam; ac animum meum obfirma, ut ea qua venerandi tui athletæ fortitudine pro te decertem. Ne me denique deseras, qui meam in te solo fiduciam habeo repositam, quoniam tu benedictus es in secula. Amen. [atque tyrannum explodit.] Maxi mus deinde ita dixit, Ecce, Serapion, quantis modo usus es nugis, quas ego tamen benigne hactenus toleravi? Sed nunc stultitiam illam omnem missam fac, & diis deinceps sacrifica. Ad quem Serapion: Spurcissime hominum & canis immunde, veri Dei inimice ac amice Satanæ, an nondum intelligis quod Christum habeam propugnatorem adversus patrem tuum diabolum? & ecce, idolis ac spiritubus impuris sacrificia ut exhibeam, imperas.

[25] Tum Maximus Dux, Adsit, inquit, Meletius: quem mox præsentem sic est hortatus: Ecce Meleti, [Tum adductus Meletius] liberum te dimitto, ac filii loco habeo. Effice ergo ut hi commilitones tui Diis nostris rite sacrificent: pristinam quoque Præfecti militiæ dignitatem recipe, cui multa insuper dona paro adjicere. At Meletius; Dona tua; respondit, ad patrem tuum Satanam per me licet deferas, cujus haud absimilem filium esse te ostendis. Quod superest, solus mihi Christus quæritur, qui meliorem mihi in cælis honorem, & immortalitatis beatæ donum conferet: nec enim, spero, e nobis aliquem crudelitate tua aut blanditiis ad impium quid aggrediendum coges. Tunc sane Maximus furore ingenti percitus pyram ahissimam fieri jussit, cujus flamma supra quam dici posset in altum erumperet, ac Sanctos Martyres in eam conjici. Atque hic Serapion ultro Meletium; Age, inquit, serve Dei ac noster in rebus fidei præceptor, Deo hunc altissimo pro nobis suppliciter accide, [cum Serapione jubetur immitti infornacem,] & commilitones tuos orando præi, ut exemplo tuo animati, mente intrepida supplicium hoc subeamus. Conjectis deinde in cælum oculis unanimi omnes ore hasce conceperunt preces: O qui tres illos quondā Babylonios Principes in camino ignis servasti illæsos, nunc etiam puros, sanctos, & miti benignitate plenos oculos ad famulos tuos converte, & sperantes in te solo tutos præsta; vires quoque largire & robur quo adversantem nobis Tyrannum gloriose vincamus.

[26] Postquam ab oratione cessarunt, datis invicem acceptisque manibus, [quam ingressi] in medium caminum ignis sunt ingressi: quem, orationi semper intenti, paradisum veluti amœnissimum & dulci rore abundantem experti sunt. At impius Tyrannus mensem & oculos advertens, supremi Dei famulos, medio in camino innoxios, Deum assidue benedicere intuebatur: cujus deinde jussu magna undique ignibus affusa est vis aquarum, ut emersuro statim fumo gloriosi Martyris suffocarentur. Sed nec illud Tyranni consilium nocumenti quidpiam Martyribus attulit. Eo sane tempore divina virtus atque potentia magno impium Maximum pudore affecit: [& sine noxa egressi,] qui sanctos Christi milites in publicum carcerem rursus mandavit deduci. Egressi sunt illi ex ardente pyra, quasi e loco voluptatum omnium plenissimo. Cumque nova quadam pulchritudine insignes esse conspexisset Maximus, vehementer admirans, satellitibus suis præcepit, ut fortissimum Christi athletam Meletium & Serapionem ad Æsculapii fanum perducerent, & vel invitos cogerent sacrificare, sic insuper eos hortans; Itote, & magno Deo Æsculapio, qui suam medendi artem erga imbecilles homines aperte ostendit, sacrificate.

[27] Imperio obsecuti satellites, utrumque continuo apprehensum e carcere ad templum Æsculapii duxerunt, magna hominum multitudine eos comitante. Christi vero miles Meletius horrendum quiddam spirabat oculis, [deductique in ædem Æsculapii.] haud ignarus, fore ut Æsculapii similiter statua divino notu corrueret. Subtristis alia ex parte Serapion, ita est Meletium allocutus: Meleti, serve Dei altissimi, quid nunc, oro, nobis erit agendum? Cui Meletius; Intrepide, ait, illuc pergamus, & quod placitum erit cælorum Regi, hoc exequamur fortiter. Etenim non me latet, quod simul atque pedem in templum intulerimus, Æsculapii mox simulacrum ruiturum sit. Tunc plane persuasus Serapion magnis animis ad templum perrexit: cognoverat namque conatum Belial eo tendere ut mentes eorum perverteret. Ut autem ventum fuit ad locum designatum, suos in cælum oculos uterque sustulit; & Christi signo frontibus impresso, templum Æsculapii nihil timentes intrarunt. Conspecto deinde Æsculapii simulacro, hanc tacite precationem concepit Meletius: Deus invisibilis & secretorum omnium certissime cognitor, qui nosti omnia antequam fiant, nos, quæso, famulos tuos humiles & abjectos respice. Nutus quoque tuus solummodo accedat; & hæc Æsculapii statua in terram, Angelorum tuorum opera, confestim concidet, ac in frusta comminuetur.

[28] His dictis fanum idoli repente intremuit: quo signo animatus Meletius, & sancto Spiritu repletus, simulacri manum sua ipse dextra corripit, [ejus aliorumque statuas subvertunt.] prosternit in terram, totumque confringit. Tum apprehensa similiter, quæ eodem in fano erecta erant, simulacra, eodem omnia modo comminuit. Spectaculo commotus Serapion, cum tam Æsculapii, quam aliorum ei adstantium deorum statuas eversas fractasque conspiceret, magna voce exclamavit, Benedictus sit Deus noster, qui cultores suos minime fallit, quemque curiosius scrutari non oportet. Nunc, Domine, cognovi, quod fiduciam in te suam habentes, numquam deseras. Viso porro miraculo tam illustri, satellites in Christum crediderunt: & abjectis quas gestare soliti erant hastis, ad reliquam quæ cum Meletio faciebat turbam sese adjunxerunt: plurimi etiam alii e promiscua turba, Christianorum fidem sunt amplexi. At impuri sacerdotes Æsculapii magna cum diligentia renuntiare festinarunt Maximo, qua ratione Æsculapium, & alios cum Æsculapio deos in solum prostravisset Meletius.

CAPUT V.
Christiani & Cyriaci infantium, & Mauritii eorum Magistri martyrium.

Ἀπελθὼν οὖν Μάξιμος, εἶδεν τοὺς δύο ἑστῶτας μόνους, τὸν δὲ Ἀσκληπιὸν κείμενον κάτω χαμαὶ συντετριμμένον, καὶ τὰ σὺν αὐτῷ εἴδωλα συντεθραυσμένα ὁμοίως. δὲ Μάξιμος θυμωθεὶς ἐκέλευσεν ἀχθῆναι τὸν θώρακα τὸν πολεμικὸν Μελελίου, καὶ τὴν περικεφαλαίαν αὐτοῦ, καὶ πυρωθῆναι αὐτὰ, καὶ πυρωθέντα ἐγένοντο ἐκ τοῦ πυρὸς ὡς ἀστραπή. Καὶ ἐκέλευσεν ἐνδυθῆναι τὸν θώρακα τὸν Μελέτιον, καὶ τὴν περικεφαλαίαν αὐτῷ τεθεῖναι εἰς τὴν κεφαλήν. δὲ Μελέτιος οὐκ ᾔσθετο τοῦ πυρὸς, ἐγένετο γὰρ σίδηρος τῶν ὅπλων ὥσει κρύος περὶ αὐτὁν. Καὶ λέγει Μελέτιος τῷ Μαξίμῳ· Καλῶς ἐποίησας, κύων ἀνόητε, ὅτι ἠμφίασάς με ὅπλα πολεμικὰ, ἵνα ἡττήσω καὶ πολεμήσω καὶ νικήσω τὸν πατέρα σου τὸν σατανᾶν.

Ἰδὼν δὲ Σαραπίων τὴν ὑπομονὴν τοῦ γενναιοῦ ἀθλητοῦ Μελετίου, τοῦ στρατιώτου τοῦ ἐπουρανίου βασιλέως Θεοῦ, ἀνατείνας τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὐρανὸν, εἶπεν οὅτως πρὸς τὸν Θεὸν, ὅπερ εὔχεσθαι ἔμαθεν παρὰ τοῦ Ἐπισκόπου, ὅτι ἔλαβεν τὸ λουτρὸν τῆς ἀθανασίας. Πατὲρ ἡμῶν ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθῆτο τὸ ὄνομά σου, δέσποτα παντοκράτορ ὕψιστε. Ἐλθέτω εἰς ἡμᾶς βασιλεία σου, ἀχώρητος ἐν τῇ γῇ. Γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὥστε καθελθεῖν τὴν βοήθειάν σου ἐφ᾽ ἡμᾶς τοὺς ἁμαρτωλούς. Ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς, παράταξίς σου εἰς βοήθειαν ἡμῖν γένηται. Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον· τοῦτ᾽ ἐστιν, ἐκάλεσας ἡμᾶς μετὰ τῶν εἰς ἀγῶνα προσκυνούντων σε ἀδελφῶν ἡμῶν· καὶ νῦν δὸς ἡμῖν ἄρτους ἐλέους, ὥσπερ ἔδωκας τοῖς εὐαρεστήσασι τῷ ὀνόματί σου τῷ ἁγίῳ. Καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν· καὶ μὴ μνημονεύσῃς ἡμῶν Κύριε, τὰς ἀσεβείας, τίς γὰρ ὑποστήσεται; Μηδὲ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμὸν, βαστάσαι γὰρ οὐ δυνάμεθα. Ἀλλὰ ῥῦσαι ἠμᾶς τοῦ πονηροῦ, διὰ τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ σου, ὅτι εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

δὲ Μάξιμος ὀλιγωρίᾳ πολλῇ συνεχόμενος καὶ μηδὲν αὐτοῖς δυνάμενος ποιῆσαι, ἐξέβαλεν αὐτοὺς ἀχθῆναι ἐπὶ τὴν δημοσίαν καὶ λέγει αὐτοῖς· Μελέτιε, Ἰωάννη, καὶ Στέφανε, καὶ σὺ Σαραπίων, οὐ πειθαρχεῖτε τοῖς θεοῖς; Οἱ δὲ λέγουσι τῷ Μαξίμῳ· Κύων ἄπιστε, ἀκμὴν ἐπιμένεις τῇ ἀναισθησίᾳ σου; οὐχ ὁρᾷς τὸν ποιήσαντα τὰ σύμπαντα; Μάξιμος Δοὺξ λέγει· Οὐκ οὖν ἀναίσθητός εἰμι; Λέγει αὐτῷ Σαραπίων· Αἴσθησιν εἰ εἶχες ἂν, ἐπελάθου τοῦ πατρός σου τοῦ σατανᾶ καὶ τῶν εἰδώλων τῶν χειροποιήτων, καὶ ἐπίστευσας τῷ ἐπουρανίῳ Θεῷ. Μάξιμος λέγει τοῖς δορυφόροις αὐτοῦ· Τύψατε αὐτοῦ τὰς σιαγόνας, ἵνα μὴ τοιαῦτα φθέγγηται. Μελέτιος ἀποκριθεὶς λέγει τῷ Μαξίμῳ· Ἀναίσθητε καὶ τυφλὲ τῇ καρδία, ποίησον ἁρπαγῆναι καὶ ἐνεχθῆναι παιδία ἄφθορα, καὶ εἴπωσι, τίς μείζων Θεὸς, ὃν ἡμεῖς σέβομεν, τὰ εἴδωλα ἄψυχα· καὶ τὰ παιδία, ὃν ἐὰν εἴπωσιν, αὐτῷ πιστεύσωμεν.

Ἐκέλευσεν δὲ Μάξιμος ἁρπαγῆναι παιδία δύο ἐκ τοῦ σχολίου· καὶ ἐνεχθέντα τὰ δύο παιδία, ἀδέλφια, ὀρφανὰ, τὸ ἓν ἐτῶν δύο καὶ τὸ ἕτερον τριῶν, Λέγει Μάξιμος τοῖς παιδίοις· Τίνα ἐστὶ τὰ ὀνόματα ὑμῶν, ποίας τύχης τυγχάνετε; Ἀπεκρίθησαν δὲ αὐτῷ τὰ παιδία, καὶ εἶπον ἐμπνευσθέντα ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος· Τῇ μὲν τύχῃ δοῦλοι Χριστοῦ έσμεν, ἐλεύθεροι δὲ ἐγενήθημεν καὶ ἔντιμοι διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Λέγει τριετὴς, Εἰ θελεὶς μαθεῖν τὰ ὀνόματα ἡμῶν, ἅπερ ἔθηκαν οἱ γονεῖς ἡμῶν, Ἐγὼ καλοῦμαι Χριστιανὸς, καὶ οὕτως Κυριακός. Λέγει αὐτοῖς Μάξιμος. Χριστιανὲ καὶ Κυριακὲ, εἰπατέ μοι, τίς ἐστιν μείζων Θεὸς, Ζεὺς καὶ Ἀπόλλων καὶ Ἀσκλήπιὸς καὶ Ἡρακλεῖς, ἀόρατος.

Τάδε ἄφρονα παιδία, ἀναβλέψοντα εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ στενάξοντα, ἴδον χεῖρα κατερχομένην ἐφ᾽ ἑαυτὰ, καὶ λαβόντα Πνεῦμα ἅγιον· καὶ σφραγίσαμενα τῇ τοῦ Χριστοῦ σφραγίδι εἶπον τῷ Μαξίμῳ· Ἀνοσιώτατε καὶ ἀπάνθρωπε, οὐ βλέπεις οὐ δὲ νοεῖς τὸν δημιουργὸν καὶ κτίστην τῶν ἁπάντων, ὃς οὐρανοὺς ἐποίησεν, ἥλιον καὶ σελήνην, νύκτα καὶ ἡμέραν, ἄστρα καὶ φῶς, τὸν καθήμενον ἐπὶ τῶν οὐρανῶν ἐπὶ θρώνῳ ἀσαλεύτῳ δόξης, τὸν καθήμενον ὑπὸ τῶν Χερουβὶμ, καὶ ὑμνούμενον ὑπὸ τῶν Σεραφίμ· οὗ τὸ ὄνομα ἀνείκαστόν ἐστι καὶ ἀκατάληπτον, ὃν τρέμουσι χίλιαι χιλιάδες Ἀρχαγγέλων, καὶ μύριαι μυριάδες Ἄγγελων λειτουργῶν καὶ ἐξουσιῶν, ὃν τρέμει Χερουβὶμ καὶ Σεραφὶμ, ὕμνον τρισάγιον ἐν φωνῇ ἀκαταπαύστῳ ἀναπέμποντα, Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος, τῷ συντρίψαντι πύλας χαλκᾶς καὶ μοχλοὺς σιδηροὺς, καὶ ἀναστήσαντι ψυχὰς ἐξ ᾄδου, ὃν πᾶσα κτίσις ὑμνεῖ καὶ δοξάζει, τὸν ἀόρατον καὶ ἄχραντον καὶ ἀχειροποίητον καὶ ἐφορῶντα πάσας τὰς πράξεις τῶν ἀνθρώπων, τὸν κρίνοντα πάσας τὰς ψυχὰς τῶν μὴ πιστευόντων εἰς αὐτὸν, καὶ γινώσκοντα καρδίας τῶν ἀνθρώπων, τὸν ποιήσαντα ἀρχὰς καὶ ἐξουσίας, τὸν ἀκατάλειπτον καὶ ὑψηλόθρονον, τὸν ἀθάνατον, τὸν βραχίονα τὸν ὑψηλὸν, ὃν τρέμει πᾶσα κτίσις, δι᾽ οὖ τὰ πάντα ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐ δὲ ἓν, τὸν συσσείοντα τὰ πάντα καὶ βάλλοντα ὑετοὺς, καὶ αὔξοντα τοὺς καρποὺς, καὶ διδόντα πᾶσι τροφήν.

Μάξιμος λέγει· Οἴμοι! ὑπὸ παιδίων νικῶμαι. Καὶ λέγει τῷ Μελετίῳ· Ὑμεῖς αὐτοῖς ὑποβάλλετε ταῦτα λέγειν. Λέγει αὐτῷ Μελέτιος· Ἄφρων καὶ ἀκάρδιε, ὁρᾷς ὅτι ὑπὸ τῶν παιδίων νενίκησαι, καὶ ἀκμὴν οὐχ᾽ αἰσθάνῃ; Μάξιμος λέγει· Ὡς παιδίων ὄντων ἀνέχομαι αὐτῶν. Τὰ δὲ ἄφθαρτα παιδία ἀπεκρίτησαν καὶ εἶπον τῷ Μαξίμῳ μίᾳ φωνῇ· Ἔξαρχε τῶν κακῶν, ἀκμὴν οὐχ ὁρᾷς ἀνόητε τὸν κτίσαντα ὄρη καὶ τοὺς βουνοὺς καὶ ὕμας, τὸν κτίσαντα ἀνθρώπους κατ᾽ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν ἰδίαν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ, τὸν ποιήσαντα θηρία ἐν ταῖς ὕλαις, καὶ τὰς τροφὰς καὶ τὰς διατριβὰς αὐτῶν, τὸν ποιήσαντα τὴν θάλασσαν καὶ πάντα τὰ κινούμενα ἐν αὐτῇ· αὐτός ἐστι Θεὸς ἡμῶν ἐκ τῶν εἰδώλων χαλκῶν καὶ τῶν λιθίνων, οὓς ἄνθρωποι ἐποίησαν, οὒς καὶ σὺ προσκυνεῖς ἐν ἐκπλήξει γενόμενος. Ἀκούων δὲ Μάξιμος τῶν λόγων τῶν παιδίων λέγει αὐτοῖς. Γονεῖς ἔχετε; Εἶπον δὲ αὐτῷ· Ὄρφανά ἐσμεν ἐν τῇ γῇ ταύτῃ, καὶ ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ τῷ ματαίῳ, πατέρα δὲ ἔχομεν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς Θεὸν, τὸν διατρέφοντα ἡμᾶς καὶ πᾶσαν τὴν κτίσιν αὐτοῦ. Μάξιμος λέγει αὐτοῖς· Οὐκοῦν οὐ δὲ ὑμεῖς θύετε τοῖς θεοῖς. Τὰ δὲ παιδία λέγουσι τῷ Μαξίμῳ, Μίαρε τῇ αἰσθήσει, πάλιν ἔχομέν σοι εἰπεῖν τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν τοῦ ὑψίστου.

δὲ Μάξιμος μανίᾳ κινηθεὶς κατὰ τῶν νηπίων, ἐκέλευσεν ἐλθεῖν τὸν διδάσκαλον αὐτῶν Μαυρίκιον, καὶ λέγει αὐτῷ· Σὺ εἶ διδάσκων αὐτὰ τοιαῦτα ἀποφθέγγεσθαι κατὰ τῶν θεῶν; διδάσκαλος λέγει τοῖς παιδίοις· Τί ἑνυβρίσατε τὸν Δοῦκα; Τὰ δὲ νήπια εἶπον πρὸς τὸν διδάσκαλον, Σὺ διδάσκεις ἡμᾶς σοφίαν καὶ ἐπιστήμην, μὴ θέλεις ἵνα ἐάσωμεν τὸν μέγαν καὶ ἀπλάνητον Θεὸν ἡμῶν ὡς λέγεις, καὶ εἴπομεν Θεὸν εἶναι τὸ χαλκούργημα, καὶ τοὺς λίθους, οὓς ὀνομάζει θεούς. δὲ διδάσκαλος ταῦτα ἀκούσας, καὶ ποιήσας τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, καὶ ἐπᾴρας λίθον, ἠκόντησεν αὐτὸν εἰς τὴν ὅψιν τοῦ Μαξίμου καὶ λέγει αὐτῷ· Σὺ οὖν ἐκπλανῆσαι θέλεις τὰ παιδία ἐκ τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ ἡμῶν; μὴ ἔστο σοι καλῶς, μὴ δὲ πᾶσι τοῖς σεβομένοις τὰ εἴδωλα, μήτε τῷ πατρὶ ὑμῶν τῷ σατανᾷ.

Τότε θυμωθεὶς θυμῷ μεγάλῳ Μάξιμος, ἐκέλευσεν ῥαβδισθῆναι τὸν διδάσκαλον σὺν τοῖς παιδίοις. Ῥαβδιζομένων δὲ αὐτῶν καὶ μὴ αἰσθανομένων, ἐπέμενον οἱ τύπτοντες. Τότε λέγουσι τὰ νήπια σὺν τῷ διδασκάλῳ αὐτῶν τοῖς δούλοις τοῦ Θεοῦ Μελετίῳ καὶ Ἰωάννη καὶ Στεφάνῳ καὶ Σαραπίονι· Δοῦλοι τοῦ Θεοῦ ἡμῶν τοῦ ὑψίστου, εὐχὴν ποιήσατε ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα μὴ σκανδαλισθῶμεν ὑπὸ τοῦ ὄφεως, ἀλλὰ μᾶλλον ἐν ἀκακίᾳ ἀποδῶμεν τὰς ψυχὰς ἡμῶν τῷ Θεῷ. Οἱ δὲ ἅγιοι τοῦ μεγάλου καὶ ὑψίστου Θεοῦ, Μελέτιος καὶ οἱ περὶ αὐτὸν, κλίναντες τὰς κεφαλὰς αὐτῶν εὔξαντο ὑπὲρ τῶν τριῶν. Ἰδόντες δὲ οἱ μιερεῖς τοῦ Διὸς, ὅτι οὐδὲν δύναται ποιῆσαι αὐτοῖς Μάξιμος, καὶ ὅτι αἱ μάστιγες οὐχ᾽ ἥπτονται αὐτῶν, ἔκραξαν φωνῇ μεγάλῃ λέγοντες πρὸς τὸν Μάξιμον· Ἄρον αὐτοὺς ἐκ τοῦ μέσου, μήπως καὶ ἄλλοι βλέποντες, τὸ αὐτὸ ποιήσωσιν. Ἐκέλευσεν οὖν ἀνοσιώτατος Μάξιμος τραχηλοκοπηθῆναι τὸν διδάσκαλον σὺν τοῖς παιδίοις.

Ἀκούσαντα δὲ τὰ παιδία τὴν ἀπόφασιν, καὶ χαρᾶς εὐαγγελισθέντα, συνέταξαντο τῷ Μελετίῳ καὶ Ἰωάννῃ καὶ Στεφάνῳ καὶ Σαραπίονι. Ἀπίεσαν οὖν ἀγαλλιῶντα σὺν τῷ διδασκάλῳ ὡς πρόβατα ἐπὶ σφαγήν. Λαβόντες οὖν αὐτοὺς οἱ σπεκουλάτορες, ἀπήνεγκαν αὐτοὺς εἰς τὸ ὄρος τοῦ Μηνὸς, καὶ λέγουσι τὰ παιδία τοῖς δημίοις. Ἐάσατε ἡμᾶς μικρόν. Ἀναβλέψαντα δὲ σὺν τῷ διδασκάλῳ εἰς τὸν οὐρανὸν, εὔξαντο πρὸς τὸν Θεὸν οὕτως εἰπόντες. Εὐλογοῦμέν σε, Δέσποτα παντοκράτορ ἐπουράνιε, ὅτι οὐ παρέδωκας ἡμᾶς τῷ λύκῳ τῷ ἅρπαγι· καὶ νῦν, Δέσποτα Κύριε, δέξαι τὰς ψυχὰς ἡμῶν ἐν ἀνέσει, ὅτι εὐλογητὸν τὸ ὀνομά σου, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Ὑιοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἁμήν. Ἐκτενάντων δὲ αὐτῶν τοὺς αὐχένας, φωνὴ ἦλθεν ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· Εἰσέλθετε ἀγαπητοί μου εἰς τὴν τρυφὴν τοῦ παραδείσου. Λέγουσι δὲ τοῖς σπεκουλάτορσι· Ποιήσατε ἐκελεύσθητε. Ἐθελειώθησαν δὲ ἐν εἰρίνῃ, μηνὶ Σεπτεμβρίῳ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ, τὰ ἅγια νήπια Χριστιανὸς καὶ Κυριακὸς σὺν τῷ διδασκάλῳ αὐτῶν, μετὰ χαρᾶς ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Ὑιοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ᾧ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Ἄνδρες δὲ Χριστιανοὶ φοβούμενοι τὸν Θεὸν, ἀπῆλθον νυκτὸς εἰς τὸν τόπον, καὶ ἔλαβον τὰ λείψανα τῶν καλλινίκων Μαρτύρων, τοῦτ᾽ ἐστὶ τῶν δύο παιδίων σὺν τῷ διδασκάλῳ αὐτῶν, καὶ κατέθεντο αὐτοὺς ὅπου ἔκειτο μακάριος Ζώἳλος, καὶ δοξάσαντες τὸν Θεὸν ἀνεχώρησαν μετὰ χαρᾶς.

[29] Progressus ipse ad fanum Tyrannus, geminos Christi athletas, absque satellitio ullo, & Æsculapii aliorumque deorum statuas in solum dejectas ac turpiter comminutas aspexit. [Meletius thoræcem & galeam ignitam indutus] Qua de causa furore magno exæstuans, militarem Meletii thoracem & galeam candefieri e vestigio jubet, Quod ut quantum fieri potuit executi sunt carnifices, candente mox thorace induci mandat Meletium & galeam capiti ejusdem imponi. Sed Meletius a candente ferro doloris nihil aut nocumenti percepit. Arma quippe ferrea & multo igne candentia, [nihil læditur,] moderato veluti frigore, membra Meletii afficiebant, qui sic deinde Maximum compellavit: Hoc equidem recte a te factum, canis rabiose, quod meis me indui armis voluisti, ut patrem tuum diabolum oppugnare fortius & vincere tandem etiam possim facilius.

[30] Serapion quoque, cum illustris Christi pugilis Meletii generosos in tormentis animos observasset, [orante interim pro eo Serapione:] protensis in altum manibus, eam ad Deum orationem pronuntiavit, quam ab Episcopo, cum immortalitatis lavacrum nuper susciperet, primum didicerat; Pater noster qui es in cælis, sanctificetur nomen tuum, Domine Deus omnipotens & altissime. Adveniat regnum tuum, quod in terra ista nullis est terminis comprehensum. Fiat voluntas tua, ut super nos peccatores descendat auxilium tuum, sicut in cælo & in terra. Quod a te statutum est, nobis in opem & solatium cedat. Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie. Hoc est, quoniam in eorum numerum vocare nos es dignatus, qui & Fratres nostri sunt, & multa fortiter tolerando, vere & prout oportet te adorant; panes nobis misericordiæ tuæ largire, veluti iis largitus es, qui nomini sancto tuo placere meruerunt. Et dimitte nobis debita nostra, sicut & nos dimittimus debitoribus nostris, & ne recorderis, Domine, impietatis nostræ. Etenim quis sustinebit? Et ne nos inducas in tentationem; non enim sumus ferendo. Sed libera nos a malo, per unigenitum filium tuum, qui est benedictus in secula. Amen.

[31] [rursus solicitatus Meletius ad idola colenda,] Maximus interea, consilii omnis inops, & ulterius nihil contra homines sanctissimos valens efficere, in carcerem eos denuo duci imperat; & eos sic affatur: Meleti, Joannes, Stephane, & tu Serapion, nec dum vobis persuaderi sinitis ut Diis sacrificetis? Cui Martyres; Canis, inquiunt, infidelis, adhuc in ista cordis tui duritia persistis; nec illum cogitas per quem omnia sunt creata? Maximus Dux respondit: Numquid communi hominum sensu privatum me dicis? Ad quæ Serapion, si sanus tibi inesset sensus ullus, jam nuntium remitteres patri tuo satanæ & idolis omnibus, atque in Deum verum supra omnes cælos existentem firmiter crederes. Conversus tunc ad satellites suos Maximus: Hujus, inquit, genas pugnis percutite, ut ne talia loqui deinceps audeat. Hic vero ad Maximum Meletius; O dure & cæce corde, [jubet infantes de iis interrogari.] innocuos, age, parvulos comprehendi, & in medium adduci impera; hi sane respondeant, quis Deus major sit habendus, illene quem nos veneramur, an sine vita & motu idola. Quem illi pronuntiaverint majorem, nos absque dubitatione ulla talem credemus esse.

[32] Geminos itaque e ludo pueros rapi, & in publicum produci jubet. Fratres hi erant, [Ex his interrogati bimulus unus alter trimulus,] & parente utroque orbati, quorum alter ætatis annum agebat secundum, alter tertium. Continuo ad illos Maximus; Quæ vobis, pueri, nomina? quæ fortuna? Responderunt Fratres, a spiritu sancto certissime afflati; Felici equidem sorte servi sumus Christi, quamvis liberi nec ignobiles, quæ Dei nostri est benignitas, fuerimus nati. Ac pergens triennis parvulus; si quæ nobis parentes nostri imposuerunt nomina tantopere scire desideras, Ego quidem Christianus, at ille vocatur Cyriacus. Tunc Maximus; Dicite nobis, ait, Christiane & Cyriace, quis major est habendus Deus, Jupiterne, & Apollo, & Æsculapius, & Hercules, an Deus qui nusquam conspicitur.

[33] At rationis adhuc dum expertes parvuli, oculos in cælum cum gemitu tollentes, manum supra se divinitus spectarunt delabentem, quæ & spiritum ipsis sanctum elargita est, & venerando Christi signo ad fortiter respondendum munivit. Hinc ad Tyrannum conversi; [Deū unum prædicant.] Impiissime, dixerunt, nec inter homines numerande, non vides, non intelligis mundi & rerum omnium fabricatorem Deum? Qui cælos fecit, & solem & lunam, noctem & diem, astra & lucem? Qui supra orbes cælorum æternum duraturo gloriæ suæ throno insidet? Qui sedet super Cherubim? quem laudant Seraphim? cujus nomen nulli alteri comparari & a nullo mortalium potest comprehendi? quem mille Archangelorum millia, & decem millia millium Angelorum ministrantium & Potestatum cum timore suspiciunt? Quem metuunt Cherubim & Seraphim, quæ hymnum illum ter sanctum, Sanctus, Sanctus, Sanctus, absque ulla requie ei decantant? Qui portas æreas & vectes confregit ferreos, qui animas ex inferis reducit? Quem nulli mortalium conspicuum, & corruptionis omnis nescium, nec arte humana fabricatum, omnis creatura hymnis & honore prosequitur? Qui omnia hominum opera penitissime perspicit? Qui venturus est aliquando index eorum qui credere in ipsum recusaverint? Qui intimas etiam cogitationes hominum penetrat? Qui Principatus fecit & Potestates? Incomprehensibilem, altissimum, immortalem, brachium excelsum? Cujus metu ac reverentia omnes creaturæ tenentur? Per quem omnia facta sunt, & sine quo factum est nihil? Qui nutu suo omnia commovet? Qui statis temporibus suas e cælo pluvias demittit? Qui frugibus terræ incrementum, & cunctis animantibus cibum præbet?

[34] Exclamans adhæc Maximus; Hei mihi, dixit, quem teneri etiam pueri aggrediuntur & superant! Meletio deinde ait: Vos talia tenellis illis, ut dicant, suggeritis. Cui Meletius; Amens, inquit, & sine corde, jamme vides quod a tenera etiam ætate vincaris? nondum istam tuam cordis duritiam exuis? Ac Tyrannus; Pueri, inquit, sunt, & ut pueros patienter tolero. [& hunc solum suum agnoseunt patrem,] Tum Fratres, immortali laude digni; Necdum etiam, respondent, vides? Necdum, infane, intelligis eum qui montes & colles & silvas condidit? Qui suis ipse manibus hominem ad imaginem & similitudinem suam formavit? Qui fecit mare & omnia quæ in mari moventur? Ipse est Deus noster, qui molitus est universa. Quid nobis das responsi? Quis Deorum æreorum & lapideorum, quos manus hominum fecerunt, quosque tu cum tanto stupore adoras, sensum ullum habet aut mentem? Hos puerorum sermones ut audivit Maximus, sic eos interrogavit; Parentes vestri supersunt? Parentes, reponunt pueri, in terra hac & in fallaci isto mundo non habemus; verum tamen patris loco nobis est qui in cælis versatur Deus, qui nos & omnem suam creaturam pascit & educat. Igitur, quæsivit Maximus, neque vos sacrificatis Diis? Ad quem pueri; Rursumne, ajunt, perversi cordis Tyranne, necesse erit ut Dei nostri potentiam tibi enarremus.

[35] Tum Maximus furore quodam in pueros accensus, eorumdem præceptorem Mauricium ad se accersitum ita interrogat; [tunc accitus eorum magister] Tu ne ille es, qui parvulos istos tam infanda adversus deos docuisti proloqui? Ad discipulos conversus magister; Quid, ait, contumeliæ locuti estis adversus Ducem? Responderunt parvuli; Tu sapientiam nos docuisti & scientiam. Numquid igitur vis, ut missum faciamus magnum & fallere nescium nostrum Deum, ut ipse tu vocare eum es solitus, dicamusque simulacris æneis & lapidibus veram inesse divinitatem, quemadmodum Dux ille haud sapienter sibi persuadet; [cum & ipse insultaret tyranno,] cum deorum illis nomen tribuit? Accepto responso præceptor, & signo Christi fronti impresso, lapidem e solo arreptum in Maximi faciem fidenter conjicit, interrogatque; Num tu igitur innocuos hosce puerulos a vero Dei nostri cultu, veraque gloria avocare niteris? Nec tibi umquam bene sit, nec ulli qui debitum uni Deo cultum in simulacra transfert. Pessime etiam sit patri tuo satanæ.

[36] Tum vehementi sane ira abreptus Maximus, tam præceptorem quam ejus discipulos virgis acriter cædi mandavit. Cumque cæderentur, [simul virgis cæditur] nec doloris ullum præberent sensum, nimio labore fatigati desierunt illos verberare carnifices. Discipuli interim, una cum præceptore, Meletium, Joannem, Stephanum & Serapionem his vocibus compellant; Famuli Dei altissimi, preces, oramus, nostri causa ad Deum concipite, ut a serpente illo ferocissimo scandalum nullum patiamur, sed innocuam potius animam Deo, a quo eam accepimus, reddamus feliciter. Tunc Meletius & qui cum ipso aderant, dejectis in terram vultibus, Deo magno & altissimo constantiam trium Martyrum in oratione commendarunt. Post hæc nefarii Jovis sacrificuli, [& capitis damnatur.] cū frustra esse viderent omnia quæ contra Martyres moliebatur Tyrannus, & quod verberu diritas nullo eos dolore afficeret, magnis vocibus a Maximo ut interficerentur postularunt; Tolle, inquiebant, e medio impios, ne horum alii exemplo permoti, idem audeant. Impiissimus itaque Maximus, capite truncari magistrum ejusque discipulos imperavit.

[37] Percepta mortis sententia magnopere gavisi pueruli, Meletio, Joanni, Stephano, [Omnes constanter mortem subeunt;] & Serapioni sese adjunxerunt. Paulo autem post, ingenti lætitia pleni una cum præceptore discipuli, innocentes veluti oviculæ, ad occisionem properarunt; & a spiculatoribus ad montem qui Men appellatur perducti, hoc solummodo orarunt, ut pariter cum suo magistro in cælum oculos intendere tantisper sibi concederetur. Quo impetrato hac Deum ratione sunt precati; Benedicimus te, Domine omnipotens, & supra cælos omnes constitute, qui non tradidisti nos lupo rapaci. Sed & nunc animas nostras in libertatem illam felicem admitte; quoniam benedictum est nomen Patris, & Filii, & Spiritus sancti in secula. Amen. Cumque sua deinde colla ad ictum excipiendum extenderent, vox e cælo auribus est allapsa, Venite, inquiens, carissimi, ad Paradisi mei delicias. Ut vox audiri desiit, dixerunt ad spiculatores; Quod jussi estis, hoc nunc peragite. In pace itaque finierunt vitam, mense Septembri, die ejusdem mensis quarta & decima defuncti, [24 Septembris] cum ingenti sua lætitia sanctissimi pueruli Christianus & Cyriacus, & præceptor utriusque, in nomine Patris, & Filii, & Spiritus sancti, cui gloria in secula. Amen. Viri autem quidam Christiani, & Dei timore pleni, ad locum supplicii noctu abierunt, [corpora juxta S. Zoilum sepeliuntur.] & pulcherrimam victoriam adeptorum Martyrum, hoc est duorum puerorum & præceptoris, venerandas reliquias eodem in loco reposuerunt, in quo beatus etiam Zoilus requiescit. Quod ut perfecerunt & debitas Deo dederunt laudes, magna perfusi lætitia, domum quisque suam reversus est.

CAPUT VI.
Serapionis obitus, Callinici Archimagi conversio & martyrium.

Τῇ δὲ ἐπαύριον ἀπῆλθον οἱ μιερεῖς τῶν ἑλλήνων θεάσασθαι τὰ σώματα τῶν νηπίων, καὶ εὗρον οὐδέν· Ἴδον δὲ τὸν διάβολον, καθήμενον ἐν σχήματι παιδίου, καὶ θρηνοῦντα σφόδρα, διότι οὐκ ἐδυνήθη ἡττῆσαι τὰ παιδία. Οἱ δὲ μιερεῖς ἐνόμιζον, ὅτι αἱ ψυχαὶ τῶν νηπίων εἰσὶ θρηνοῦσαι· λέγουσιν οὖν πρὸς ἀλλήλους· Ἀπελθόντες ἀποκτείνωμεν τὸν Σαραπίονα, ἐκεῖνος γὰρ ἐποίησεν τὰ σώματα αὐτῶν κλαπῆναι, μήπως καὶ ἄλλους ποιήσῃ ἀποστῆναι ἀπὸ τῶν θυσιῶν· βλέποντες γὰρ ἐκεῖνον μὴ ποιοῦντα τὰς θυσίας, εἰς αὐτὸν τρέπονται πάντες, καὶ ἀπελθόντες πρὸς τὸν Μάξιμον, κατέκραξαν αὐτοῦ λέγοντες· Δοὺξ Μάξιμε, ἀκμὴν Σαραπίων οὐχ ἀπέθανεν; ἆρον τὸν μισοῦντα τοὺς θεοὺς ἐκ μέσου, μὴ καὶ ἄλλους διαστρέψῃ.

δὲ Μάξιμος ὀργισθεὶς ἐκ τῆς γενομένης κραυγῆς τῶν μιερέων, ἐκέλευσεν τὸν Σεραπίονα λογχιασθῆναι. δὲ μακάριος Σαραπίων προσεσχηκὼς τῇ ἀποφάσει, λέγει· Μελέτιε, Ἰωάννη καὶ Στέφανε, εὔξασθε περὶ ἐμοῦ πρὸς τὸν Θεὸν ἡμῶν, τὸν βοηθοῦντα ἡμῖν, ἵνα συντόμως δέξηται τὸ πνεῦμά μου, ὅπως μὴ χαυχήσηται τύραννος, ὅτι ἴσχυσεν πρός με. Εὐχομήνων δὲ αὐτῶν συνηύχετο καὶ αὐτός· ὡς γὰρ ἐξ ἑνὸς στόματος, οὕτως ηὔχοντο πρὸς τὸν Θεόν· Κύριε Βασιλεῦ τῆς εὐεργεσίας καὶ πάσης εἰρήνης, Λόγος πρὸ ἑωσφόρου ὢν πρὸς τὸν Πατέρα, δι᾽ οὗ τὰ πάντα ἔκτισεν Θεὸς, καὶ νῦν Δέσποτα μἡ συγχωρήσῃς τὸν δοῦλόν σου Σαραπίονα ἐξελθεῖν ἐκ τοῦ σταδίου τούτου ἄστεπτον, ἀλλὰ ταχέως μετάδος αὐτῷ τῆς χάριτός σου· σὺ γὰρ δεδοξασμένος εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Τελεσάντων Δὲ αὐτῶν τὴν εὐχὴν, προσήλθεν αὐτῷ Κομφέκτωρ, κελεύσαντος τοῦ Μαξίμου ἀρθῆναι αὐτὸν, καὶ πρηνὶ ἅψηται αὐτοῦ Κομφέκτωρ, καθῆλθεν νεφέλη φωτεινὴ, καὶ ἐδέξατο αὐτοῦ τὴν ψυχήν. Ἀκούσας δὲ Μάξιμος τοῦτο, ἐθυμώθη λέγων, ὅτι οὕτε πῦρ οὔτε ξίφη ἐδ υνήθησαν ἀναλῶσαι αὐτόν. Καὶ ἐκέλευσεν συρῆναι αὐτὸν, καὶ ῥιφῆναι ἔξω τῆς πόλεως, ὅπως οἱ κύνες αὐτὸν ἀναλώσωσιν. Τούτου δὲ γενομένου, κατελθόντες ἄνδρες Χριστιανοὶ, φοβούμενοι τὸν Θεὸν, καὶ ἁρπάσαντες τὸ λείψανον αὐτοῦ, κείμενον ἔξω τῆς πόλεως, ἀπείνεγκαν αὐτὸ ἐν Κανδακοροῖς, ὅπου ἦν ὄχλος ἐν τῷ ὄρει ἠσιχάζων.

δὲ Μάξιμος, ἁπορούμενος, πάλιν ἐκέλευσεν τὸν Μελέτιον καὶ Ἰωάννην καὶ Στέφανον ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ φυλάττεσθαι, ἄχρι σκέψηται πῶς ἀναλῶσι αὐτούς. Τῇ δὲ ἑξῆς προκαθίσας Μάξιμος, ἐκέλευσεν Καλλίνικον κληθῆναί τινα φαρμακὸν, καὶ λέγει αὐτῷ· Τί ποιήσαντες ἀναλώσωμεν αὐτοὺς, διότι οὐ δυνάμεθα αὐτοὺς ἄγξαι. Καλλίνικος εἶπεν· Ποίησον ἐνεγκεῖν ἱερόθυτα, κᾳγὼ βάλλω ἐν αὐτοῖς φάρμακα μεγάλα, ἵνα παραχρῆμα ἀναλώσωμεν αὐτοὺς καὶ νικήσωμεν αὐτούς. Καὶ εἰ μὲν πεισθήσονται τοῦ θῦσαι ἐπὶ τέως ἱερόθυτα ἔφαγον, καὶ ἄκοντες ἐδούλευσαν τοῖς προστάγμασιν· εἰ δὲ ἀποθάνωσιν, καὶ οὕτως νικήσωμεν αὐτοὺς. Μάξιμος δὲ ταῦτα ἀκούσας, χαρᾶς ἐνεπλήσθη Μεγάλης, καὶ καλεῖ τοὺς ἀθλητὰς τοῦ Χριστοῦ, καὶ λέγει αὐτοῖς· Τί ἔστι Μελέτιε καὶ Ἰωάννη καὶ Στέφανε; καλῶς ὑμᾶς ἔλαβον αἱ βάσανοι; Μελέτιος λέγει· Ἑνὸς μὲν τὴν ψυχὴν ἔσωσας, ἡμᾶς δὲ οὐκ ἐγγίσεις. Τότε ἐκέλευσεν τῷ ἀρχιμάγῳ λέγων· Ποίησον καθ᾽ ὡς ἐλάλησας. Ἐνεχθέντος δὲ τοῦ μιαροθύτου, λαβὼν ἀρχίμαγος τὰ φάρμακα, ἐνέλαβεν τῷ μιαροθύτῳ, καὶ λαβὼν ἐπότισεν αὐτοὺς βίᾳ, καὶ πιόντες οἱ Ἅγιον οὐκ ᾔσθοντο τῶν φαρμάκων· εἶπον δὲ καὶ πρὸς τὸν Μάξιμον, χάριτάς σοι ἔχομεν, κύων ἀνόσιε, ὅτι διψῶσιν ἡμῖν ἔδωκας πιεῖν· ἐγένετο γὰρ αὐτοῖς ὡς ὕδωρ ἔπιον.

Ἰδὼν δὲ Μάξιμος, ὅτι οὐδενὸς ᾔσθοντο οἱ Ἅγιοι, λέγει πρὸς τὸν ἀρχίμαγον Καλλίνικον· Οὐδέν σου ἤνυσαν τὰ φάρμακα; Καλλίνικος εἶπεν· Μὰ τοὺς ἅπαντας θεοὺς, ἐγὼ τούτων ἐντεχνότερος οὔκ εἰμι. Επεὶ κέλευσόν τινα τῶν σῶν πινεῖν ἐξ αὐτοῦ, καὶ εἰ ζήσεται, ὑπεύθυνός εἰμι τῆς τούτων τιμωρίας. Εἷς δὲ τῶν μιαρῶν ἱερῶν κατελθὼν λέγει· Παίζει σε οὗτος, φειδόμενος αὐτῶν· ἐπεὶ κέλευσόν με, καὶ πίνω ἐξ αὐτῶν. Ἐπέτρεψεν δὲ αὐτῷ Μάξιμος δοῦναι αὐτῷ. δὲ λαβὼν, ὡς μόνον ὀσφρήσατο τὸ φάρμακον, εὐθέως ἐξέψυξεν.

Ἐν πολλῇ δὲ μανία γενόμενος, ἐκέλευσεν τήγανον ἐνεχθῆναι, καὶ ἐν αὐτῷ ἐμβληθῆναι πίσσαν καὶ κηρὸν καὶ στέαρ, καὶ ὑποκαίεσθαι. Ὑποκαιομένου δὲ αὐτοῦ, πάλιν προσέταξεν βληθῆναι θείαφον· καὶ βρασμὸς αὐτοῦ ἐξίη ὡς μὴ δὲ τὴν ὀσμὴν αὐτοῦ ὑποφέρειν τὸν ὄχλον· καὶ ἐκέλευσεν τοὺς Ἁγίους ἐμβληθῆναι ἐν αὐτῷ. Οἱ δὲ ἀθλοφόροι τοῦ Χριστοῦ, ποιήσαντες τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, προθύμως ἐπέβησαν τῷ βρασμῷ τοῦ τηγάνου, καὶ ἀνεπαύοντο ὡς ἐπὶ δρόσου τοῦ παραδείσου, εὐλογοῦντες τὸν Θεὸν καὶ λέγοντες οὕτως· Εὐλογητὸς εἶ Θεὸς ἡμῶν, ὢν καὶ προὼν, τοὺς τρεῖς παῖδας ῥυσάμενος ἐκ τῆς καμίνου, καὶ νῦν δὸς ἡμῖν ἀνάπαυσιν ταύτην· Ἦσαν γὰρ ἀναπεπαυμένοι ἐπὶ τοῦ τηγάνου ὡς ἐπὶ δρόσου. Καὶ πάλιν ἔλεγεν· Εὐλογοῦμέν σε φωταγαγὲ Βασιλεῦ ἐπουράνιε, μὴ ἐάσας ἡμᾶς ἡττηθῆναι ὑπὸ τοῦ μιαρωτάτου τούτου, ἀλλὰ συντήρησον ἡμᾶς ἀσπίλους ἐν τῇ δόξῇ σου, ὅτι εὐλογημένον ἐστὶ τὸ ὄνομά σου εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἁμήν. Ἰδὼν δὲ μιαρώτατος Μάξιμος ὅτι οὐ δὲ ὅλως ἥψατο αὐτῶν βάσανος, ἐκέλευσεν φρύγανα καὶ θείαφον ἐμβάλλεσθαι, καὶ ἐπάνω ῥαντίσαι ἔλαιον τοῦ τηγάνου· καὶ οὐ δὲ οὕτως ἥψατο τὸ πῦρ τῶν Ἁγίων, ἀλλ᾽ ἐξῆλθον ἀβλαβεῖς ἐκ τοῦ τηγάνου.

δὲ ἀρχίμαγος Καλλίνικος, λαβὼν τοὺς χαρτὰς αὐτοῦ, ἐν οἷς εἶχεν πάσας τὰς μαγίας, ἔῤῥιψεν αὐτοὺς ἐν τῷ πυρὶ, ἵνα καῶσι, λέγων οὕτως· Πιστεύω τῳ Θεῷ Μελετίου καὶ Ἰωάννου καὶ Στεφάνου· βαλόντος δὲ αὐτοῦ τοὺς χάρτας ἐν τῷ πυρὶ, εὐθέως ἐδράξαντο καὶ ἐκάησαν. Ἰδὼν δὲ Καλλίνικος ὅτι ἐκάησαν αὐτοῦ οἱ χάρται, ἐθαύμασεν· ἀποκριθεὶς δὲ Καλλίνικος εἶπεν τῷ Μαξίμῳ· τρισάθλιε, καὶ ἀνοσιώτατε, καὶ ἀπάνθρωπε, τί οὕτως ἀνομεῖς εἰς τὸν κτίσοντα ἡμᾶς Θεόν. Μάξιμος δὲ θυμωθεὶς εἶπεν· Λάβετε αὐτοὺς εἰς τὸ δεσμοτήριον, καὶ ἀσφαλίσασθε καλῶς, βαλόντες εἰς τοὺς τραχήλους αὐτῶν σίδηρα παμμεγέθη καὶ εἰς τὰς χεῖρας αὐτῶν, καὶ εἰς πόδας βάλετε ξύλα, καὶ σφραγισάμενοι τῷ δακτύλῳ μου, φέρετέ μοι αὐτὸ ὥδε, ἕως οὗ σκέψομαι πῶς ἀναλώσω αὐτούς.

Τὸν δὲ Καλλίνικον λαβὼν, λέγει αὐτῷ Μάξιμος· Καλλίνικε, οὐχὶ οἱ θεοὶ φιλοῦσί σε, καὶ λέγουσί σοι πῶς ζῇ κόσμος ; Μὴ οὖν καταφρονήσεις αὐτῶν, ἐπεὶ οὕτως ἔχουσί σε ἀπολέσαι, ὡς Σαραπίονα τὸν ἀπειθήσαντα αὐτοῖς. Καλλίνικος λέγει· Ἐμοὶ μὲν Θεὸς Μελετίου καὶ Σαραπίονος οὐκ ἀπόλλει, ἀλλὰ σώζει ὡς Σαραπίονα· οὐαῖ δέ σοι, παράνομε, ὅτι οὐκ οἶδας πράττεις. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν. Οὐκοῦν Σαραπίων ἐσώθη; Καλλίνικος λέγει· Ἐκεῖνος μὲν ἐν τοῖς οὐρανοῖς στέφανον ἔλαβεν ἀμαράντινον, σὺ δὲ μιαρώτατε οὐ σωθήσῃ εἰς τοὺς αἰῶνας. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Καλλίνικε, μὴ πλανῶ· οἱ γὰρ θεοί εἰσιν βοηθοῦντες Μελετίῳ καὶ τοῖς μετ᾽ αὐτοῦ. Καλλίνικος εἶπεν. Μιαρώτατε καὶ ἄφρων, πῶς αὐτοὶ βοηθοῦσιν τοῖς καταστρέψαντας αὐτούς ; εἰ γὰρ τὰ φάρμακα, ἄπερ ἐποίησα, οὐδέν ἴσχυσαν εἰς αὐτούς; εἰ γὰρ τὰ φάρμακα, ἅπερ ἐποίησα, οὐδὲν ἴσχυσαν εἰς αὐτοὺς οὔτε ἠδικήθησαν· δὲ σὸς ἱερεὺς, ἵνα μόνον ὀσφρανθῇ τὸ φάρμακον, εὐθέως ἀπέψυξεν, δηλὸν ὅτι οἱ εἰς Χριστὸν πιστεύσαντες ἐσώθησαν. Πῶς οὖν μὴ πιστεύσω μεγάλῳ καὶ ἐπουρανίῳ Θεῷ καὶ βασιλεῖ τῶν αἰώνων Χριστῷ, τῷ μέλλοντι κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς; Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Μὴ καὶ σὺ χρυσίον ἔλαβες, ὡς καὶ Σαραπίων, καὶ ποιεῖ τὸν ὑπὲρ αὐτῶν λόγον; Καλλίνικος εἶπεν· Χρυσίον παρ᾽ αὐτῶν οὐκ εἴληφα, ἀλλ᾽ ζωὴν καὶ πίστιν ἐν Χριστῷ· κᾀγὼ δὲ θέλω λαβεῖ ἐκεῖνο τὸ χρυσίον, ὅπερ καὶ ἔλαβεν Σαραπίων, τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα.

Θυμῷ δὲ πλειστῷ κινηθεὶς Μάξιμος, ἐκέλευσεν δοθῆναι αύτὸν ἐν τῷ τηγάνῳ. δὲ Καλλίνικος ἀκούσας ἀνεβόησε φωνῇ μεγάλῃ· Θεὸς Μελετίου καὶ Στεφάνου καὶ Ἰωάννου, μὴ ἐάσῃς με, τόν ποτε ἀρχίμαγον, νῦν εἴς σε ἐλπίξοντα, ἡττηθῆναι· ἀλλὰ βοήθησόν μοι. Ναὶ, Κύριε Θεός μου, δεξάμενος τὴν ψυχὴν Σαραπίονος ἐν τῷ παραδείσῳ, ῥῦσαί με τῆς πλάνης τῶν εἰδώλων, καὶ φύλαξόν με τῇ σῇ δυνάμει, ἵνα μὴ σκανδαλίσῃ με σατανᾶς ὃν ἐσεβόμην, ὃς σκοτίζει τὴν ψυχὴν τοῦ Μαξίμου· ἀλλὰ διατήρησόν με μετὰ τῶν εἴς σε ἐλπιζόντων, ὅτι εὐλογημένος εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Ταῦτα εἰπὼν Καλλίνικος, ἐποίησεν τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, καὶ ἐπέβη ἐπὶ τῷ τηγάνῳ προθύμως, εὐχόμενος οὕτως· Θεὸς Μελετίου καὶ Ἰωάννου καὶ Στεφάνου, δείξας Σαραπίονι ὄντι ἐν Αἰγύπτῳ τὴν σὴν δόξαν, δεῖξαι καὶ ἐν ἐμοὶ τῷ ποτε ἀρχιμάγῳ, νῦν δὲ ἐπί σε ἠλπικότι τὴν σήν δόξαν, ὅπως καταπατήσω τὸ πῦρ τοῦ σατανᾶ, μήποτε εἴπῃ Μάξιμος, ὅτι οὐδέν ἐστιν Θεὸς τῶν Χριστιανῶν. Ταῦτα αὐτοῦ εἰπόντος, εὐθέως τὸ πῦρ ἐσκορπίσθη, καὶ τὸ τήγανον ἐγένετο ψυχρόν· δὲ Καλλίνικος εὑρέθη ὅλος ἄσπιλος, δοξάζων τὸν Θεόν. Θυμωθεὶς δὲ Μάξιμος, ἐκέλευσεν ἐλθεῖν τὸν Μελέτιον, καὶ λέγει αὐτῷ· Μελέτιε, ἐμάγευσας τὸν ἀρχίμαγον ἡμῶν; τί αὐτῷ δέδωκας, ὅτι ἠρνήσατο τοὺς θεούς; δὲ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Μελέτιος, ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ εὐχαριστήσας τῷ Θεῷ, εἶπεν τῷ Μαξίμῳ· Ἐκεῖνος οὐκ ἐμαγεύθη (μὴ δώῃ Χριστὸς ἡμῶν) ἀλλ᾽ ἐγνώρησεν τὸν Θεὸν ἡμῶν, τὸν ἀπλάνητον, ὅστις δώσει αὐτῷ ζωὴν αἰώνιον.

δὲ Καλλίνικος λέγει τῷ Μελετίῳ, Μελέτιε δοῦλε τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου, εὔχου ὑπὲρ ἐμοῦ, ἵνα μὴ ἄστεπτος ἐξέλθω ἐκ τοῦ σταδίου τούτου. δὲ Μελέτιος εἶπεν· Ἰδοὺ Θεός μου στέφανόν σοι ἡτοίμασεν, ὃν ἐγὼ ὁρῶ, καὶ πᾶσι δὲ τοῖς ἐλπίζουσιν ἐπ᾽ αὐτὸν ἀγαθός ἐστιν μισθαποδότης. δὲ Μάξιμος, μανίᾳ φερόμενος κατὰ τοῦ Καλλινίκου, ἐκέλευσεν αὐτὸν τραχηλοκοπηθῆναι, τὸν δὲ Μελέτιον βληθῆναι εἰς τὸ δεσμοτήριον. Ἀκούσας δὲ Καλλίνικος τὴν ἀπόφασιν αὐτοῦ, λέγει τῷ Μελετίῳ· Ἔγγισόν μοι δοῦλε τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου. Καὶ περιπτυζάμενος Καλλίνικος τὸν Μελέτιον, λέγει αὐτῷ· Δός μοι, τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα. δὲ Μελέτιος εἶπεν τῷ Καλλινικῷ· Χριστὸς ἡμῶν δώσει σοι, καταδείξας τὴν σφραγίδα. Καὶ πάλιν λέγει τῷ Καλλινίκῳ Μελέτιος· Ἀνάβλεψον εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ ὄψει τὰ προκείμενά σοι ἀγαθά. Καὶ ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν Καλλίνικος. εἶδεν τὸν στέφανον ἡτοιμασμένον αὐτῷ· καὶ περιχαρής γενομένος ἔκλινεν τὸν αὐχένα αὐτοῦ, καὶ έδέξατο τὴν πλήγην τοῦ ξίφους ἐκ τοῦ σπεκουλάτορος, καὶ ἀπέδωκεν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ μετὰ χαρᾶς ἐν εἰρήνῃ, ἐν ὀνόματι τοῦ Πατρὸς τοῦ Ὑιοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνευματος. Ἰδόντες δέ τινες Χριστιανοὶ τὴν τελείωσιν τοῦ μακαρίου Καλλινίκου, ἐπάραντες τὸ λείψανον αὐτοῦ, ἀπήνεγκαν, ὅπου ἦν τοῦ μακαρίου Σαραπίονος, καὶ κατέθεντο αὐτὸν ἐκεῖ.

[38] Die postero ad eumdem locum sese contulerunt impii gentilium sacerdotes, [Maximus a sacrificulis instigatus] ut puerorum Martyrum corpora spectarent, nullumque eo rum repererunt: pro iis vero apparuit iis diabolus, sub forma pueri illic sedentis, & vehementer sortem suam deplorantis, propterea quod a tenera adeo ætate superatus esset. Hos tamen gemitus atque ploratus a puerorum ibidem necatorum animabus proficisci arbitrabantur impii: Eamus, igitur, inquiebant ad invicem, & Serapionem similiter curemus interfici, qui absque dubio horum puerorum corpora furto ut auferrentur effecit, utque imposterum a deorum nostrorum cultu & sacrificiis recedere nemo audeat. Cum enim viderent diis Serapionem omnino non offerre sacrificia, omnium contra eum animi sunt commoti. Quamobrem ad Maximum cuncti convenientes, his eum vocibus interpellarunt; Maxime Dux, necdum etiam Serapion sceleris sui pœnas morte persolvit? Tolle e medio impium deorum nostrorum osorem, ne pernicioso suo exemplo plurium pervertat animos.

[39] Nefariorum clamoribus incensus Tyrannus, lancea Serapionem imperavit confodi Tum beatissimus Martyr, [Serapionem confodi jubet,] in subeundam brevi mortem intentus, suos ita commilitones alloquitur; Meletie, Joannes, & Stephane, supplices ad Deum pro me accedite, qui vires huc usque nobis suffecit, ut extremum vitæ meæ spiritum celeriter suscipiat, ne gloriari possit Tyrannus, quod adversum me prævaluerit. Illorum deinde precibus suas ipse preces & vota junxit; sic enim quasi uno omnes ore Deum obsecrabant: Domine Rex, & beneficentiæ omnis fons, atque origo pacis, Verbum, quod ante Luciferum fuisti apud Patrem, per quod omnia fecit Deus; te nunc, Domine, obtestamur, ut ne sinas famulum tuum Serapionem ex arena illa inglorium recedere, sed divinam tuam ei gratiam quantocyus tribue; [qui animam in oratione emittit:] tibi enim laus est & gloria in secula. Amen. Postquam finem imposuerunt orationi, ad Serapionem accessit carnifex, eum jussu Maximi abducturus; sed ecce ante Martyrem quam apprehenderet carnifex, lucida e cælo nubes descendens, animam Serapionis in beatam suscepit immortalitatem. Re insolita ad Maximum delata, vehementer Tyrannus excanduit, cum indignatione conquestus, se nec igne nec ferro valuisse perdere Serapionem; cujus deinde corpus raptari & extra urbem mandavit profici, [& sepelitur a Christianis.] ut a canibus laceratum devoraretur. Tyranni mox imperium expletum; sed homines quidam Christiani & Deum timentes, furtim accesserunt, projectumque canibus Sancti Martyris cadaver auserentes, in locum dictum Candacoreorum, ubi non parva hominum multitudo quietam vitam sectabatur.

[40] Maximus interea consilii omnis capiendi expers, Meletium, [Callinicus archimagus] Joannem, & Stephanum in vinculis haberi mandavit, donec aliquam eos male perdendi rationem excogitasset. Die autem sequenti pro tribunali sedens, Callinicum veneficum ad se advocat: cui præsenti; Quo, inquit, tandem modo homines istos valebimus perdere, quoniam cogere illos nequimus? Victimas, respondit Callinicus, fac adduci, atque ego ita veneficiis eos urgebo, ut certam ipsi perniciem incursuri, nosque illis futuri simus superiores. Et siquidem inducantur ut diis sacrificent, mox etiam sacratas diis carnes comedent, & vel inviti parebunt edictis; quod si incantationum vi enecentur, jam tamen vel sic eos superaverimus. His Maximus auditis, non mediocri lætitia gestiit. Productos deinde in medium generosos Christi athletas sic alloquitur; Quid est, Meletie, Joannes, & Stephane, quod pulchre adeo vobis supplicia cesserint? Cui Meletius; Unius quidem, [Meletium Ioannem & Stephanum cogit bibere venenum:] dixit, animam salvasti; at nobis approquinquare haud tibi concedetur. Tunc ad Archimagum Tyrannus; Fac, ait, quod promisisti. Adductis itaque scelestis libaminibus, & incantationibus super ea factis, Sanctos Martyres vi adhibita coëgit bibere: qui absque ullo suo damno infecta magicis carminibus vina hauserunt; Maximum quin etiam sic omnes pariter compellarunt: Gratias tibi habemus, canis impie, qui nobis magna siti pressis, potum non denegasti. Etenim quod iis ad bibendum fuerat præbitum, aquæ sapidissimæ naturam induerat.

[41] Advertens Tyrannus quod nocumenti nihil allatum esset sanctis Martyribus; Frustra, ait ad Archimagum Callinicum, tua fuere veneficia. Tum Callinicus; Per omnes, inquit, deos, [quibus nihil inde passis,] ego illis fortior aut perituor non sum. Sed age, unum e tuis aliquem potionem quam eis præbui, jube haurire: & siquidem supervixerit, obnoxium me habeto iisdem suppliciis. Accessit e sacerdotum impiorum turba unus, dixit que ad Maximum; Hic te Callinicus ludit, & favet Christianis: potionem mihi ocyus porrigite, [cum alium vel olfactus interemisset,] quam sine mora ulla exhauriam. Fieri deinde quod petebatur, præcepit Tyrannus. Acceptum poculum olfactu vix etiam perceperat sacerdos, cum e vestigio animam efflavit.

[42] Quo viso, in furorem abreptus Maximus, sartaginem parari, & picem in ea ac ceram & adipem commisceri, & subjecto igne accendi jussit; quod cum impigre fuisset factum, ut sulphur superfunderetur, mandavit. Tam fœda porro e sartagine prorupit graveolentia ut eam sustinere adstantium multitudo non valuerit. Jubet continuo Tyrannus, ut in sartaginem conjiciantur generosi Christi pugiles. Hi, signo se ejusdem Christi intrepide munientes, alacriter supplicium paratum subeunt; in eoque, non secus acsi in amœnissimo quodam paradiso, rore perfusi gratissimo, verlarenter, sine noxa quieverunt, [& e bullienti sartagine] hoc fere modo Deum benedicentes: Benedictus es Deus noster, qui es & fuisti semper, qui tres pueros e camino Babylonio incolumes liberasti, qui denique in hoc supplicio securos nos & quietos esse dedisti. Benedicimus te, mentium nostrarum illuminator pulcherrime, & supra cælos existens dominator; qui non es passus ab homine illo impurissimo famulos tuos superari, [sine noxa agressis,] sed puros & immaculatos ad tuam gloriam reservasti, quoniam benedictum est nomē tuum in secula. Amen. Tyrannus interim cernens nihil adversus Martyres profici, sarmenta & sulphur ut addantur mandat, oleumq; desuper affundatur. Verū ne sic quidem gravius aliquid passi fuere Milites gloriosi, sed illæsi plane atque integri e sartagine sunt egressi.

[43] At vero Archimagus Callinicus, rei insolentia permotus, libros suos omnes, carminibus magicis conscriptos, in flammas, ut absumerentur, conjecit; [Christum & ipse confitetur,] ac palam quod statuerat professus; Credo, dixit, in Deum Meletii, Joannis, & Stephani. Cumque suas in ignem chartas projecisset, absque mora ignis violentia fuerunt consumptæ: quod ipsum magnopere admiratus est Callinicus; qui ad Maximum se convertens; O, inquit, hominum miserrime & impiissime, & ex hominum numero exterminande, quid ita nefarie & sacrilege in Deum creatorem nostrum exerces rabiem? Iratus vehementer Tyrannus; In carcerem, ait, illos abripite, & catenis ad collum ingentibus vinctos, manibus quoque ac pedibus in ligna immissis impeditos, diligenter servate: & postquam meo omnia sigillo muniveritis, illud ad me referte, donec quibus eos malis mactem solicitius mecum ipse dispiciam.

[44] Tum converso ad Callinicum sermone, An non, inquit, dii te nostri, Callinice, plurimum amant, & qua mundus hic ratione consistat ac vegetetur benigne aperiunt? Eos igitur ne contemnas, [Serapionem beatum prædicas,] a quibuis idem tibi alioquin supplicium imminet, quod Serapionem, eorumdem contemptorem, e vivis abstulit. Me quidem, respondit Callinicus, Deus Meletii & Serapionis non perdere, sed salvare statuit, quemadmodum salvum fecit & beatum Serapionem. Væ autem tibi, sacrilege, qui quam impie egas, minime advertis! Igiturne, quærit Tyrannus, Serapionem tu beatum autumas? Cui Callinicus; Ille profecto immarcessibilem nunc in cælis coronam est assecutus; tu vero, hominum impurissime, salutem aut beatitatem umquam adipiscendam ne spera. Ac Maximus Dux; Vide, ait, Callinice, ne decipiaris; deorum namque nostrorum auxilio servati hactenus sunt Meletius ejusque comites. Tunc Callinicus; Nefarie, mente capte, quo modo fieri potest, ut dii sint propitii hominibus, qui statuas eorum & simulacra evertere non sunt veriti? Etenim, si veneficia quæ protuli, nihil efficere contra eosdem potuerunt; tuus autem sacerdos, percepto potionis magicæ solo odore, mortuus repente concidit; manifestum certe est, quod in Christum credentes, divina ejusdem virtute incolumes perstiterint. Quam igitur amens sim, si magno cælorum Deo, & seculorum Regi christo fidem cultumque denegem, qui vivos ac mortuos judicaturus aliquando adveniet? Maximus deinde; Numquid & tibi ab illis, quemadmodum Serapioni, concessa est auri vis, ut causam eorum propugnandam accipias? Callinicus dixit; Aurum a viris sanctissimis nullum quidem ego accepi, sed vitam & fidem in Christum illius vero auri splendore capior & desiderio, quod jam consecutus est Serapion, quod in solo Christi signo datur acquiri.

[45] Majorem tunc in rabiem actus Maximus, Callinicum in ardentem sartaginem extemplo ut conjiciatur imperat. Qua Tyranni voce percepta Callinicus hac Deum precatione compellavit: Deus Meletii, Stephani, & Joannis, ne patiare obsecro, me paulo ante magorum principem, nunc vero in te sperantem, a Tyranno superari, sed auxilio mihi tuo adsis. [sartaginem ignitam] Ita sit, Domine Deus meus, qui Serapionis animam in paradisum tuum suscepisti, eripe me a cæco idolorum errore, & magna tua virtute me custodi; ut non scandalizet me satanas, quem hucusque religiose colui, quique Maximi hujus mentem atque animum plane obcæcat: sed cum omnibus qui suam in te spem habent, me pariter, oro, tege ac tuere; quoniam tu es benedictus in secula. Amen. Hæc dicens Callinicus, & signo Christi se communiens, in ardentem sartaginem est ingressus, sic interim precatus: Deus Meletii, Deus Joannis, & Deus Stephani, qui Serapioni, cum adhuc in Ægypto versaretur magnam tuam gloriam ostendisti; mihi etiam, paulo quidem ante archimago, sed nunc in te speranti, gloriam tuam eamdem ostende: ne umquam gloriari possit Maximus, Nihil esse, nihil posse Deum Christianorum. Talia orante Callinico, [illæsus experitur:] ignis omnis ac calor repente fuit dissipatus: & candens paulo ante sartago; refocillationem non ingratam Martyri præbuit. Indignans Maximus, Meletium imperavit produci, ad quem dixit; Tuis, Meletie, veneficiis archimagum nostrum perdidisti? aut quid tandem ei largitus es, cujus causa deos nostros execrari sustinuit? Tunc servus Dei Meletius, sublatis in cælum oculis, gratias Deo persolvit, & sic Tyrannum est allocutus: Nullis hic superatus aut immutatus est præstigiis magicis (a nobis id avertat Christus) sed verum nostrum Deum, qui æternam illi daturus est vitam, ut par erat, agnovit.

[46] Callinicus autem ad Meletium conversus; Meletie, inquit, supremi Dei famule, Deum supplex precare, ut ne ex hoc stadio inglorius discedam. Ad quem Meletius; [& visa corona sibi parata] Ecce, ait, Deus noster pulcherrimam jam nunc coronam tibi paravit, quam ego equidem contemplor; etenim remunerator est omnium in ipso sperantium. Tyrannus vero, cum præ iracundia adversus Callinicum apud se vix esset, illum capite minui, Meletium in carcerem reduci imperat. Latam in se mortis sententiam ut intellexit Callinicus; Accede, oro, propius, dixit Meletio. Quem arcte complexus; signum, adjunxit, Christi super me nunc efforma. [gladium animose subit.] Ad quem Meletius; Christus, inquit, tibi concedat, quod nobis ostendit signum. Ac rursus, In cælum oculos modo tuos sustolle, & præparata tibi bona intuebris. Sublatis ergo in altum oculis, coronam vidit Callinicus, in præmium sibi repositam. Quamobrem perfusus gaudio, sine mora collum præbuit gladio, postremum a carnifice ictum expectans: a quo percussus, animam Deo placide tradidit, in nomine Patris & Filii & Spiritus Sancti. Cumque e Christianis nonnulli extremo Callinici supplicio interfuissent, sublatum Martyris cadaver, juxta venerandas B. Serapionis reliquias, condiderunt.

CAPUT VII.
Meletianæ copiæ, plurium conversione auctæ, cum mulieribus & parvulis mactantur.

Τῶν δὲ Ἁγίων ἐν φυλακῇ [μενόντων], ἐκέλευσεν Μάξιμος ἐπὶ ἡμέρας ἑπτὰ μήτε ἄρτον μήτε ὕδωρ δοθῆναι αὐτοῖς, σκεπτόμενος πῶς ἀναλώσει αὐτούς. Αὐτοὶ δὲ, ὄντες ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ, τὴν μὲν ἡμέραν ἔψαλλον καὶ ὕμνουν τὸν Θεὸν, ἐν δὲ τῇ νυκτὶ Ἄγγελοι Κυρίου διηκόνουν καὶ διέτρεφον αὐτοὺς, καὶ ἦσαν τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὡς ἀστραπὴ ἐκλάμποντα. δὲ ἀνοσιώτατος Μάξιμος ἐκέλευσεν φοῦρνον γενέσθαι ἐν τῷ χωρίῳ Κανδακορέων, καὶ ἐκκαῆναι αὐτὸν τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας, ἵνα θεάσωνται αὐτὸν οἱ ὄχλοι αὐτοῦ, βουλόμενος εἰς αὐτὸν ἐμβαλεῖν τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ. Τῇ δὲ ἑβδόμῃ ἡμέρᾳ μετὰ τὸ ἐγκλεισθῆναι τοὺς Ἁγίους, ὄρθρου ἀναστάντες οἱ δεσμοφύλακες, ἀνήγγειλαν τῷ Μαξίμῳ λέγοντες· Τινὲς, τῶν θυρῶν ἐσφραγισμένων, φέρουσιν αὐτοῖς βρῶσιν καὶ πότον, τί δέ ἐστιν ἐσθίουσιν, οὐκ οἴδαμεν. δὲ Μάξιμος ἀπελθὼν εὗρεν τὴν φυλακὴν ἐσφαγισμένην, καὶ τὰς κλεῖς σώας· εἶδεν δὲ ὄχλον πολὺν Ἀγγέλων ψαλλόντων, ἀνὰ μέσου δὲ αὐτῶν ἕνα ἔστῶτα οὕτινος τὸ πρόσωπον ἐμβλέψαι οὐκ ἐδύνατο, τὸ δὲ περιβόλαιον αὐτοῦ ἦν ὡς ἀστραπή· ἱσταμένου αὐτοῦ καὶ λέγοντος αὐτοῖς, Θαρσεῖτε, θεράποντές μου, ἐγὼ γάρ εἰμι μεθ᾽ ὑμῶν. Διὰ δὲ τῆς πλαγίας εἰσελθόντες οἱ ὑπηρέται, νομίσαντές τινα συλλαβέσθαι, εὗρον ἔσω οὐδένα, εἰ μὴ μόνον τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ χωρὶς δεσμῶν.

Θυμωθεὶς δὲ Μάξιμος, ἐκέλευσεν ἀπεχθῆναι αὐτοὺς ἐν τῷ χωρίῳ τῷ ἐπιλεγομένῳ Κανδακορεὺς, ὅπου φοῦρνος ἡτοιμασμένος καὶ πεπυρωμένος σφόδρα, καὶ λέγει αὐτοῖς· Ἰδοὺ ἡτοίμασα ὑμῖν ξηροπύριον· δηλώσατε οὖν τοῖς σὺν ὑμῖν στρατιώταις, ὥστε μετὰ τῶν γυναικῶν καὶ παιδίων κατελθεῖν αὐτοὺς άπὸ σημείου ἑνὸς τῆς πόλεως εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἀπόλλωνος, καὶ θῦσαι αὐτῷ· ἐπεὶ, ὑμᾶς ὧδε ἐμβαλῶ ἐν τῷ φούρνῳ, ἐκείνους δὲ κατὰ τὴν κέλευσιν Βασιλέως Ἀντωνίνου κατακόψω· καὶ γὰρ ἔπεμψέ μοι βοήθειαν λέγων, ὥστε τοὺς μὴ βουλομένους θῦσαι τοῖς θεοῖς κατακόπτεσθαι αὐτούς. Οἱ δὲ Ἅγιοι εἶπον. Μή σοι καλῶς, κύων μιαροφάγε, ἵνα τοῦτο ποιήσωμεν ἡμεῖς καὶ ὄχλος ἡμῶν. Εἰς ἕνα Θεὸν ἐπιστεύσαμεν· καὶ πιστεύομεν ὅστις διαφυλάττει ἡμᾶς ἀπὸ τῶν μιαρωτάτων σου χειρῶν· ὃν γὰρ λέγεις Ἀπόλλωνα, αὐτὸς ἀπολέσει σε μετὰ τοῦ Βασιλέως σου Ἀντωνίνου, καὶ πάντας τοὺς ἐλπίζοντας ἐπὶ τὰ εἴδωλα.

Θυμωθεὶς δὲ Μάξιμος ἐκέλευσεν τὴν Βοήθειαν αὐτοῦ εἰσελθεῖν εἰς τὴν ὕλην, καλέσας τὸ ἐξέρκετον Μελετίου. Ἐλθούσης δὲ τῆς βοηθείας Μαξίμου, εὗρον ὁμοθυμαδὸν τὸν ὄχλον Μελετίου εὐχὰς ποιοῦντας ἐν τῶ ὄρει, ἀνὰ μέσον δὲ αὐτῶν ἦν χόρος Ἀγγέλων, ὃν ἴδον πρότερον ἐν τῇ φυλακῇ ἐστῶτα, καὶ ἀνὰ μέσον αὐτοῦ ὡς ἀστραπὴν φωτός· οἱ δὲ Ἅγιοι κατεῖχον ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν ἀνὰ τρεῖς στεφάνους. Οἱ δὲ στρατιῶται οἱ ἀποσταλέντες ὑπὸ Μαξίμου, οὐκ ἐδυνήθησαν ὅλως κατανοῆσαι αὐτούς· ἦσαν γὰρ ἀμαυρωθέντες αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοὶ ἀπὸ τῆς ὀπτασίας, πολλοὶ δὲ ἐξ αὐτῶν καὶ ἐτυφλώτησαν, καὶ ἔμειναν ἐν αὐτῷ τῷ τόπῳ· οἱ δὲ ἄλλοι οἱ βλέποντες ἀπῆλθον ταχέως, καὶ ἐμήνυσαν τῷ Μαξίμῳ, λέγοντες· Ὅτι εἴδομεν τὸν Θεὸν τῶν Χριστιανῶν ἀνὰ μέσον τοῦ ὄχλου ἑστῶτα, καὶ πλῆθος Ἀγγέλων ἀσπροφόρων περὶ αὐτὸν, κατεχόντων ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν ἀνὰ τρεῖς στ εφάνους, τάχα αὐτοὺς ἔχουσι δοῦναι αὐτοῖς· ἡμεῖς μέντοι [αὐτόπται] ποιηθέντες ἤλθομεν ἀπαγγεῖλαί σοι· οἱ δὲ πλεῖστοι ἑταῖροι ἡμῶν ἐτυφλώθησαν ἀπὸ τῆς ὀπτασίας, καὶ οὐκ ἴσχυσαν μεταβῆναι ἐκεῖθεν, ἀλλ᾽ ἔμειναν ἐπὶ τοῦ τόπου.

δὲ Μάξμος λαβὼν τὸν Μελέτιον λέγει αὐτῷ· Σὺ μόνος ἐλθὲ εἰς τὸ ἐξέρκετόν σου, ἴνα ἴδω αὐτοὺς τὸ τί θέλουσιν· τὸν δὲ Ἰωάννην καὶ Στέφανον ἐκέλευσεν ἐν δωματίῳ τινὶ φυλάττεσθαι. Ἀπελθὼν δὲ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Μελέτιος ἐν τῷ τόπῳ μετὰ Μαξίμου τοῦ Δουκὸς, ὅπου ἦσαν οἱ τυφλωθέντες στρατιῶται, καὶ καθίσας σὺν αὐτοῖς, ἔκλαυσεν πικρῶς καὶ λέγει αὐτοῖς· Ἀδελφοὶ καὶ πατέρες (ἦν γὰρ Μελέτιος ὡς ἐτῶν εἴκοσι πέντε, νεὸς μὲν τῇ ἡλικίᾳ, γηράλαιος δὲ τῷ φρονήματι, ὅθεν καὶ συμπαθείᾳ φέρομενος, ἔλεγε πρὸς τοὺς τυφλωθέντας στρατιώτας ταῦτα) τί ἐπταίσατε τῳ Χριστῷ μου, ὅτι οὕτως ἐπάθετε; μὴ ἐνυβρίσατε αὐτόν; Οὁ δὲ εἶπον· Σὺ γὰρ τις εἶ ἐξερευνῶν ἡμᾶς; Μελέτιος εἶπεν. Ἐγώ εἰμι ἁμαρτωλὸς Μελέτιος καὶ δοῦλος τοῦ Χριστοῦ. Οἱ τυφλωθέντες στρατιῶται λέγουσι Μελετίῳ φωνῇ μεγάλῃ· Σὺ εἶ Μελέτιος δοῦλος τοῦ μεγάλου καὶ ὑψιλοῦ Θεοῦ, δι᾽ ὃν ἡμεῖς ἀπεστάλημεν; δὲ Μελέτιος εἶπεν· Ἐγώ εἰμι δοῦλος τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου. Οἱ δὲ εἶπον· Νῦν ἔγνωμεν ὅτι μέγας ἐστὶν Θεός σου· εὖξαι οὖν αὐτῷ, ἵνα καὶ ἡμεῖς ἀναβλέψωμεν καὶ πιστεύσωμεν τῷ ὑψίστῳ Θεῷ καὶ σωθῶμεν. δὲ δοῦλος τοῦ Χρισοῦ Μελέτιος, κλίνας τὰ γόνατα αὐτοῦ, προσηύξατο φωνῇ μεγάλῃ λέγων· Τὸ φῶς τὸ ἀλήθηνον, ποιήσας φῶς καὶ τὸ σκότος, διαχωρίσας καὶ ἡμέραν καὶ νύκτα, τοὺς φωστῆρας φαιδρύνας, τὸν δράκοντα τὸν ἀποστάτην συντρίψας ἐν τοῖς ὕδασι Χριστὲ, τὴν ἐρυθρᾶν θάλασσαν διαχωρήσας καὶ τὸν λαόν σου διασώσας, τοὺς δαιμονιῶντας καθαρίσας καὶ τοὺς χωλοὺς ἀνορθώσας, τὸν ἐκ γεννητῆς τυφλὸν φωταγωγήσας καὶ ἑτερους πολλοὺς, δός Κύριε τὸ σὸν φῶς εις τοὺς ἀδελφοὺς τούτους, τοὺς εἴς σε πιστεύσαντας, μὴ εἴπῃ ἀφρὼν καὶ πεπορώμενος τῇ καρδίᾳ Μάξιμος, ὅτι οὐδέν ἐστιν Θεὸς ἡμῶν.

Ἀκούσας δὲ ταῦτα Μάξιμος, μὲν φόβος αὐτὸν ἐλάμβανεν, τῷ δὲ θυμῷ ἐνέβαλλεν διάβολος. Ἄφνω δὲ ἀστραπὴ ἐγένετο, καὶ φῶς μέγα ἐν τῷ τόπῳ, ὥστε πάντας πεσεῖν εἰς τὸ ἔδαφος· καὶ εὐθέως ἀνέβλεψαν οἱ τυφλωθέντες στρατιῶται, καὶ ὑψωσόντες τάς χεῖρας αὐτῶν εἰς τὸν οὐρανὸν, εἶπον φωνῇ μεγάλῃ· Ἐπ᾽ ἀληθείας σὺ εἶ Θεός, ἐν τοῖς οὐρανοῖς· δοὺς τῷ σῷ θεράποντι Μελετίῳ τὴν σὴν χάριν, δός καὶ ἡμῖν μετ᾽ αὐτοῦ μερίδα, καὶ ποίησον ἡμᾶς ἀξίους γενέσθαι, ἵνα δοξάσωμέν σου τὸ ὄνομα διὰ παντός. Καὶ Ἐπάραντες τὰ ἅρματα αὐτῶν ἔῤῥιψαν εἰς τὸ πρόσωπον Μαξίμου τοῦ Δουκός. δὲ Μάξιμος εἶπεν· Τί τοῦτο ἐποιήσατε; Οἱ δὲ ἀναβλέψαντες στρατιῶται εἶπον· Ἔστω εἰς τὴν ἀπόλειαν Βασιλεὺς πρόσκαιρος, μετά σου καὶ τῶν θεῶν σου· ἡμεῖς γὰρ τὸν ἐπούρανιον Θεὸν Ἐγνωρίσαμεν, τὸν οὐρανοῦ καὶ γῆς καὶ πάσης κτίσεως δεσπόζοντα, τὸν ποιήναντα βασιλεῖς καὶ ἄρχοντας. Μάξιμος λέγει· Γνωρίζῳ καθ᾽ ἡμῶν τῷ Βασιλεῖ, καὶ ἀποζώσει ὑμᾶς. Οἱ δὲ στρατιῶται [λύσαντες] τὰς ζώνας αὐτῶν, ἔῤῥιψαν καὶ αὐτὰς εἰς τὴν ὄψιν αὐτοῦ, καὶ ἀπῆλθον ὃπου ἦν ὄχλος Μελετίου.

δὲ ἄνομος Μάξιμος ἐκέλευσεν τὰς γυναῖκας καὶ τὰ παιδία ἀχθῆναι τῶν στρατιωτῶν Μελετίου, καὶ λέγει αὐτοῖς· Θύσατε τοῖς θεοῖς. Φήστα δὲ καὶ Φαύστα, καὶ Μαρκελλίνα, καὶ Δεσσία, καὶ Σωσάννα, καὶ Μαρκηανὴ, καὶ Παλλαδία λέγουσι τῷ Μαξίμῳ· Ἤκουσας παρὰ τῶν ἡμῶν ἀδελφῶν πολλάκις, ὅτι ἑνὶ Θεῷ τῷ ἐπουρανίῳ λατρεύομεν, ἄλλῳ δὲ λατρεῦσαι οὐ δυνάμεθα. οὖν βούλει ποιῆσαι, ποίησον. Μάξιμος Δοὺξ εἶπεν· Οὔτε οἱ νεανίσκοι ἡμῶν θύουσι τοῖς θεοῖς; Αἱ δὲ δούλαι τοῦ Χριστοῦ εἶπον· Τυφλὲ τῇ καρδίᾳ καὶ πεπορωμένε τῇ ψυχῇ, οὔτε οἱ νεανίσκοι ἡμῶν οὔτε ἡμεῖς θύομεν ὡς λέγεις, πάντες γὰρ ὁμοθυμαδὸν τὸν Βασιλέα τῶν οὐρανῶν Ἰησοὺν Χριστὸν τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ ἐποθήσαμεν, καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύομεν, τῷ διδόντι ἡμῖν ἰσχὺν καὶ δύναμιν κατὰ τοῦ πατρός σου τοῦ σατανᾶ. Ἐννόησον δὲ ἀσεβέστατε τὰς βασάνους, ἃς προσήγαγες τοῖς πρώτοις ἡμῶν Μελετίῳ καὶ τοῖς σὺν αὐτῷ, καὶ οὐδὲν ἴσχυσας πρὸς αὐτούς · καὶ ἡμᾶς θέλεις ἐκπλανῆσαι ; μή σοι καλῶς δράκων ἰοβόλε, ὡς πατήρ σου διάβολος · ὑφ᾽ ἡμῶν γὰρ τῶν νεανίδων ἔχεις ἡττηθῆναι καὶ ὑπὸ τῶν παίδων ἡμῶν· τὸν γὰρ Θεὸν ἡμῶν ἔχομεν πάντοτε ἀλείφοντα ἡμᾶς κατά σου, τύραννε.

Τότε Μάξιμος θυμοθεὶς εἶπεν τοῖς ὑπεραστεῖς τοῦ διαβόλου · Ξύλα ἄγρια κόψαντες, τύπτεσθαι αὐτῶν τὰς κεφαλὰς κελεύω, ἕως οὗ διαφωνήσωσιν. Ἐκείνων δὲ κοπτόντων τὰ ξύλα, αἱ ἀθλοφόροι τοῦ Χριστοῦ νεάνιδες ἦραν τὰς χεῖρας αὐτῶν εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ εἶπον· Κύριε Ἰησοῦ, βασιλεὺς τῶν αἰωνίων, πρὸ τοῦ τὸν κόσμον κτιστῆναι ὢν πρὸς τὸν Πατέρα, καὶ διαμένων εἰς τοὺς σύμπαντας αἰῶνας, ἔπιδε ἐφ᾽ ἡμᾶς, ὅτι σὸν ποίημά ἐσμεν, καὶ μὴ ἐάσῃς ἡμᾶς ἡττηθῆναι μητέρας μετὰ παίδων· ἀλλὰ δὸς ἡμῖν τὸν ἀγῶνα τοῦτον τῇ σῇ δυνάμει ἐκτελέσαι, καὶ μὴ ἀστέπτους ἡμᾶς ἐάσῃς τοῦ σταδίου τούτου ἐξελθεῖν, μήτε αἱρετικὸν ἕλληνα μένειν ἐν τῷ ἄγρῳ τούτῳ συγχωρήσῃς, ὅτι εὐλογημένος εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Φωνὴ δὲ ἦλθεν αὐταῖς ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· Θαρσεῖτε, μὴ φοβεῖσθε. Προσελθόντες δὲ οἱ δήμιοι μετὰ τῶν ξύλων, ἀπέκτειναν αὐτὰς μετὰ τῶν παίδων αὐτῶν. Εὐθέως δὲ πεσόντες οἱ δήμιοι διεφώνησαν· καί τινες τῶν Χριστιανῶν, λάβοντες τῶν ἀθλοφώρων γυναικῶν μετὰ τῶν παίδων αὐτῶν, κατέθεντο αὐτὰ ἐν τόπῳ σεμνῷ, εὐχαριστοῦντες τῷ Θεῷ διὰ παντός.

Τὸ δὲ ἐξέρκετον Μελετίου ἐκεῖ ἐπετέλουν τὰς εὐχὰς ἐν τῷ ὄρει, μετὰ τῶν πιστευσάντων τελευτέων στρατιωτῶν. δὲ ἀνομώτατος Μάξιμος ἐκέλευσεν τῷ ἑαυτοῦ στρατηλάτῃ εἰσελθεῖν εἰς τὴν ὕλην Κανδακορέων, ἐν τῷ ὄρει ὅπου ἦν τὸ ἐξέρκετον Μελετίου· καὶ ἐκέλευσεν τοὺς μὲν τραχηλοκοπηθῆναι, τοὺς δὲ λακτίζεσθαι, τοὺς δὲ ὑπολοίπους σκελοκοπηθῆναι. Ἀκούσαντες δὲ οἱ στρατιῶται τοῦ Χριστοῦ, ἐδοξασαν τὸν Θεὸν, λέγοντες· Εὐλογοῦμέν σε, Χριστὲ Θεὸς ἡμῶν, ἀγαθὲ εὐεργέτα πάντων ἡμῶν, ὅτι κατηξίωσας ἡμᾶς μετὰ τῶν σῶν θεραπόντων καὶ ἀθλοφόρων εὑρεθῆναι· καὶ νῦν ἀξιοῦμέν σε, Δέσποτα, μὴ ἐάσῃς ἡμᾶς ἀστέπτους εἶναι, ἀλλὰ δέξαι ἡμῶν τὰς ψυχὰς ἐν ἀνέσει, ὅτι εὐλογημένος εἰς τοὺς αἰῶνως. Ἀμήν. Καὶ εὐξάμενοι ἔδωκαν ἑαυτοὺς ὡς πρόβατα εἰς σφαγὴν, καὶ ἀπήντησαν τὴν βοήθειαν Μαξίμου· χαίροντες δὲ οἱ ἀθλοφόροι ἔκλιναν τοὺς αὐχένας, καὶ ἐθελειώθησαν ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος· Τὰ δὲ σώματα αὐτῶν ἀφανῆ ἐγένοντο εὐθέως. Μάξιμος δὲ ἐλθὼν ἐπὶ τὸν τόπον τοῦ ὄρους ἤθελεν τὰ σώματα κατακαῦσαι τῶν γενναιοτάτων στρατιωτῶν τοῦ Χριστοῦ, εὗρεν δὲ οὐδέν.

[47] [Meletiū & duos socios, inediæ 7 dierum addictos,] Sanctis interim Martyribus carcere adhuc detentis, per septem omnino dies panem quoque & aquam præberi Tyrannus vetuit: quo tempore diurnas illi horas psalmis & hymnis Deo concinendis impenderunt, nocturnas Angelorum ministerio & prodigiosa corporis refectione læti transegerunt, vultibus omnium in morem fulguris clarissimam lucem vibrantibus. Posthæc impiissimus Maximus furnum mandavit construi in regione Candacoreorum, illumque tribus continenter diebus totidemque noctibus succendi, ut nullius conspectum dira machinatio effugeret: quem in furnum sanctissimos Martyres destinabat immittere. Septimo igitur die quo custodia illi tenebantur, mane summo ad Maximum retulerunt custodes carceris, cibum potumque a nescio quibus hominibus subministratum fuisse captivis, quale autem cibi genus id fuerit, [divinitus refectos intelligens Maximus,] a se deprehendi non potuisse. Ad carcerem, accepto nuntio, progressus Maximus, custodiam sigillo suo recte munitam, & seras deprehendit illæsas. Ingens deinde Angelorum psallentium multitudo ejus oculis fuit oblata; inter quos medius unus aliquis constiterat, in cujus vultum oculos suos intendere Tyrannus haud valebat, chlamys quoque illius adinstar fulguris splendorem videbatur emittere. Is ergo, ut dixi, medius omnium consistens, ita Sanctos hortabatur: Macti estote animis, famuli mei fidissimi, nam præsenti vobis ope semper adero. Cumque ut illum apprehenderent, per lateralem carceris portam irruissent e satellitio nonnulli, neminem prorsus, præter insignes, Dei famulos, vinculis exolutos, repererunt.

[49] [ipsis furnum incensum minatur,] Fremens itaque & indignans Maximus in locum Candoreus nominatum deduci eos voluit, ubi furnus illis cruciandis paratus jam fuerat, totus ab igne candescens. Et, Ecce, ait deinde ad Martyres, paratus vobis hic est furnus. Quapropter militiæ vestræ viris universis, nec non feminis atque pueris, hoc edicite,ut ad unum ab hæc urbe milliarium, in Apollinis templum sacrificandi causa omnes sese transferant. Id si abnuitis, vos quidem furnus iste, at alios omnes sævissima manet trucidatio, ut Imperatoris Antonini voluntatem exequar: qui facultatem mihi & auxilium submisit, ut quotquot sacrificare Diis nostris recusaverint, ad internecionem deleantur. [nisi milites suos ad sacrificandum inducant;] Responderunt Martyres; Numquid tibi, canis impure, pulchrum hoc videtur atque laudabile, ut nos omnesque nostri, quod suades, scelus admittamus? In unum credidimus Deum, & credere porro pergemus, qui nos ab impiis tuis machinationibus integros servavit hactenus. Etenim is, quem tantopere prædicas, Apollo te pariter & Imperatorem tuum Antoninum, & qui in idolis spem aliquam reponunt, absque dubitatione perdet.

[49] Excanduit enimvero Maximus. Tum quos auxilio acceperat milites in silvam immittit, [ad quos adducendos missi,] ut copias quæ cum Meletio faciebant ad se pertrahant. Appropinquans itaque satellitium Maximi, milites omnes Meletianos, ipso in monte precibus ad Deum fundendis intentos, deprehendit. In exercitus autem Christiani medio eumdem illum Angelorum adesse spectarunt numerum & ordinem, quem ante in carcere observarant; in medio quoque Angelorum lumen veluti quoddam fulguris erat videre. Ternas etiam coronas manibus præferebant sancti Milites. At qui a Maximo destinati erant satellites, eos quos comprehensuri advenerant, [partim excæcantur,] dignoscere omnino non potuerunt. Ex admirando quippe spectaculi splendore oculorum acies hebetior ipsis erat reddita, quia etiam plures eorum videndi usu plane fuerunt privati, atque in eo ipso in quo constiterant loco permanere sunt coacti. At ii quibus oculorum usus ereptus non fuit, curriculo ad Maximum se transferentes; Deum, [partim visa renuntiant:] dixerunt, Christianorum inter illos medium consistentem vidimus, atque una ingentem Angelorum multitudinem, siderea luce splendescentium, ac ternas fere manibus protendentium coronas, quibus jam jam coronandi videbantur Christiani. Nos igitur hoc ad te nuntium laturi advenimus; qui autem e numero nostro sunt reliqui, ob nimiam spectaculi lucem ocultis capti, eodem loco resistere fuerunt compulsi.

[50] [ad eosdem cum Maximo profectus Meletius,] Hic advocato Meletio Maximus; Tuum, ait, absque comitatu exercitum adi, ut intelligam ipse ex iis ecquid sibi velint: Joannem vero & Stephanum in domo quadam jussit custodiri. Famulus itaque Dei Meletius & Tyrannus ipse ad locum sunt progressi, in quo constiterant oculis privati milites: cum quibus considens Meletius, vicem eorum acerbe doluit, hoc eos deinde modo compellans; Fratres patresque amantissimi (erat quippe Meletius annorum quasi quinque & viginti, ætate quidem juvenis, sed mente & prudentia senex; unde factum est ut his ad cæcos milites uteretur verbis) quid, oro, in Christum meum peccastis, quod hæc in mala cadere vos permiserit? Numquid illum provocastis contumeliis? Responderunt illi; Tu quis es, qui ea a nobis exquiris? Meletius ego sum, reponit Martyr, peccator quidem, attamen & Christi servus. Magna tunc voce rursum interrogarunt milites; Tune es Meletius, [excæcatis visum restituit:] Dei magni & excelsi famulus? Quibus Martyr; Ego, inquit, famulus sum Dei altissimi. At illi; Nunc enimvero, exclamant, cognovimus quod qui a te colitur Deus magnus sit & cultu dignissimus. Eum igitur propitium nobis precibus tuis redde, ut visu recuperato in Deum tuum credamus, & optata potiamur salute. Tum famulus Christi Meletius, positis humi genibus voce magna oravit, dicens; O vera Lux, Christe, qui lucem fecisti & tenebras, & noctem a die voluisti esse divisam, qui suum stellis ipsis fulgorem tribuisti, qui prævaricatorem draconem in aquis, contribulasti, qui mare rubrum, ut salvus evaderet populus tuus, prodigiose divisisti; qui liberasti insessos a malo dæmone, & erexisti claudos; qui denique cæcum a nativitate & multos insuper alios oculorum usu donasti; largire, Domine, lumen tuum hisce fratribus meis, suam in te spem habentibus, ut ne amens & durus corde Maximus glorietur impie, nihili faciendum esse Christianorum Deum.

[51] His Maximus auditis, non exiguo fuit metu perculsus, atque a diabolo deinde ad iracundiam concitatus. Repente igitur lumen ingens in morem fulguris locum implevit, sic ut cuncti pronos se in solum conjicerent. Nec mora, qui prodigiosa fuerant cæcitate percussi milites, visum miraculo receperunt. Quapropter manibus omnes in cælum protensis, [qui Christum confessi] voce magna dixerunt; Vere tu es in cælis Deus, qui magna famulum tuum Meletium gratia cumulas; cujus, oramus, partem nobis aliquam ne deneges; illudque concede, ut pro nominis tui gloria decertare non inveniamur indigni. Quibus dictis, ad Tyranni pedes militiæ suæ insignia pariter abjecerunt. Ac Maximus; Quid, inquit, hoc rei est, quod facitis, milites? Cui deinde illi; Male, respondent, pereat Imperator tuus temporarius, & tu pariter, diique tui. Nos quippe supra omnes cælos Deum constitutum agnovimus, [abjecta zona Meletianis se jungunt.] qui cæli tertæ & omnium Dominus est creaturarum, cujus nutu & arbitrio Reges & Principes dominantur. Ad quæ Tyrannus; Apud Imperatorem, ait, contra vos actionem instituam, qui cingulo militari cunctos ignominiose spoliabit. Tunc generosi milites zonis suis sponte & ultro ad Maximi pedes abjectis, Meletianis sese turmis adjunxerunt.

[52] At impius Tyrannus adduci ad se imperavit uxores & liberos militum omnium qui imperio Meletii hactenus paruerant, quibus ut sacrificio deos venerarentur injunxit. [Maximus eorumdem mulieres & parvulos frustra solicitat,] Festa vero & Fausta & Marcellina, nec non Dessia, Susanna, Marciana, & Palladia Maximo responderunt; Non una vice ex fratribus nostris cognovisti, quod debitum uni super cælos Deo cultum religiose deferamus, nec licitum sit nobis alios ullos deos veneratione prosequi. Quod igitur animo meditaris, si ita vis, exequere. Maximus Dux ad mulieres; An hi etiam, inquit, adolescentuli diis nostris non sacrificant? Cui Dei supremi famulæ; Cæce animo & perverse, neque filii nostri, neque nos diis tuis, prout ais, sacrificamus; omnes quippe unanimiter Christum Jesum, verum Dei filium & cæli imperatorem pulcherrimum, in amore habemus & desiderio, & illi soli sacrificamus, qui vires nobis & robur sufficit adversus patris tui satanæ machinationes omnes. Excogita, hominum impiissime, supplicia & cruciatus illis similes, quibus Meletium & alios e numero nostro prȩcipuos frustra quamvis affecisti, an etiam nos falsis tuis persuasionibus vis decipere? male tibi sit, draco venenose, quemadmodum & patri tuo diabolo. A nobis namque, junioribus licet & tenerioribus, atque a liberis, vincendus es, cum noster nobis Deus non sit defuturus, qui progressas in arenam contra te, Tyranne, armis instruet.

[53] Incensus ira Maximus, Rudia, inquit ad Satanæ ministros, ligna cædite, atque harum mulierum tamdiu capita contundite, donec ab animi nostri sententia haud amplius dissideant. [& omnes fustibus mactari imperat;] Dum igitur illi ligna cædunt, generosæ Christi Amazones manus in cælum sustulerunt hoc modo orantes, Domine Jesu Christe, Rex seculorum, qui ante quam mundus hic constitueretur fuisti apud Patrem, & in omnia secula permanes; aspice, oramus, nos humiles famulasque tuas, neque permitte ut matres tibi devotæ cum liberis suis a Tyranno vincantur: sed potius illud effice, ut divina tua potentia subnixæ, certamen hoc sine dedecore finiamus, nec ingloriæ discedamus e stadio. Ne sinas hæreticorum aut gentilium ullum in campo hoc persistere, quoniam tu es benedictus in secula. Amen. Finita precatione vocem e cælo perceperunt dicentem; Confidite, nec quidquam timeatis. Cumque deinde armati fustibus accessissent carnifices, egregias cum prolibus suis matronas crudeliter mactarunt; sed & ipsimet in terram repente prostrati prodigiose exspirarunt. Christianorum deinde nonnulli fortium mulierum & puerorum corpora, non sine gratiarum Deo persoluta actione, loco comprimis honesto composuerunt.

[54] Meletiani interea milites, in sæpe dicto monte, una cum initiatis recenter fide Christiana commilitonibus, precibus intenti perseverabant; [viros autem ab immisse satellitio trucidari.] cum implissimus Tyrannus in Candacoreorum sylvam, quæ ipso in monte quem Meletianus occupaverat exercitus erat constituta, copiarum suarum ductorem immittit, adjuncto imperio ut alios capite, pedibus alios, & alios denique cruribus minuerent. Cujus rei accepto nuntio, insignes Christi pugiles debitam Deo gloriam hac oratione reddiderunt; Benedicimus te, Christe, Deus noster, ac benefactor optime, quoniam hoc tibi placuit, ut inter eximios tuos famulos & pugiles fortissimos numeraremur. Istud itaque te nunc, Domine, oramus, ne inglorios esse nos permittas, sed nostras potius animas in pacem placidam recipere digneris, quoniam tu es benedictus in secula. Amen. [omnium corpora subito disparent.] Hæc ubi sunt precati, seipsos, veluti innocentes oviculæ, in occisionem tradiderunt, & missis a Maximo copiis ultro sese dederunt obvios; ac paulo post sua gladio subjicientes colla, finem fecerunt vivendi, in nomine Patris & Filii & Spiritui sancti. Mox autem ut suas Martyres efflarunt animas, corpora quoque eorum videri desierunt. Cumque ipsemet ad locum accessisset Tyrannus, sanctorum Militum cadavera igni daturus concremanda, nullum eorum valuit reperire.

CAPUT VIII.
Post nova supplicia capite plectuntur Ioannes & Stephanus. Meletius Apollinis statuam comminuit.

ΚΑταισχυνθεὶς δὲ Μάξιμος ἦλθεν ἐπὶ τὸν φοῦρνον, καὶ προσεσχηκὼς τῷ φούρνῳ εἶδεν τὸ ἐξωθεν αὐτοῦ ὡσεὶ χαλκὸν ἐξαστράπτον ἀπὸ τοῦ πυρός. Ἐκέλευσεν δὲ ἐμβληθῆναι τοὺς. ἀθλοφόρους καὶ καλλίνικους Μάρτυρας, Μελέτιον, Ἰωάννην, καὶ Στέφανον. Βληθέντες δὲ οἱ Ἅγιοι ἐν τῷ φούρνῳ, καὶ ποιήσαντες τὴν ἐν τῷ Χριστῷ σφραγίδα προθύμως εἰσῆλθον. οὖν φοῦρνος ἔξωθεν μὲν ἦν ἀστράπτων ἐκ τοῦ πυρὸς, ἔσωθεν δὲ ἐγένετο ὡς δρόσος· Μιχαὴλ γὰρ, τῆς διαθήκης Κυρίου Ἄγγελος, ἦν συνελθὼν αὐτοῖς. Οἱ δὲ ὑπηρέται τοῦ Μαξίμου σκεπάσαντες καὶ χρίσαντες τὴν θύραν τοῦ φούρνου, οἱ μὲν ἀνεχώρησαν, οἱ δὲ λοιποὶ τὰ ἔξωθεν ἐφύλαττον. Οἱ δὲ Ἅγιοι καθήμενοι ἔσωθεν ἔψαλλον, εὐχόμενοι καὶ εὐλογοῦντες τὸν Θεὸν, καὶ λέγοντες· Κύριε Θεὸς ἡμῶν, καταξιώσας ἡμᾶς τυχεῖν τῆς μερίδος τοῦ Ἀρχιερέως σου καὶ Ἐπισκόπου Φωκᾶ, τοῦ βληθέντος ἐν τῷ λουτρῷ καὶ διασωθέντος ὑπό σου. τοὺς τρεῖς παῖδας ἐν τῇ καμίνῳ δροσίσας, μὴ ὑπερίδῃς ἡμᾶς, ἀλλὰ τῇ δεξιᾷ σου φύλαξον ἡμᾶς, ἵνα νικήσωμεν τὸν ἀντικείμενον, ὅπως πιστεύσῃ πᾶς λαὸς, ὅτι Θεὸς εἶ ζῶν εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Μετὰ δὲ μίαν ἡμέραν ἀπελθὼν ἀνοσιώτατος Μάξιμος τοῦ ἰδεῖν τὸν φοῦρνον, εἶπεν τοῖς ὑπερέταις τοῦ διαβόλου· Ἀνοίξαντες βλέπετε τὰ ὀστᾶ αὐτῶν τὸ τί ἐγένοντο. Οἱ δὲ ἀνοίξαντες εὗρον τοὺς Ἁγίους ὡς ἀπὸ λυτροῦ διαπυριῶντας καὶ ἱδρῶντας. Λέγουσιν οὖν οἱ ὑπηρέται τῷ Μαξίμῳ· Ἠνοίξαμεν τὸ στόμα τοῦ φούρνου, δέσποτα, καθὼς ἐκέλευσας ἡμῖν· τρεῖς δὲ ἐβάλομεν καὶ τέσσαρες εὑρέθησαν. Ἰδὼν δὲ αὐτοὺς Μάξιμος, Μανίᾳ πολλῇ φερόμενος, ἤνεγκεν αὐτοὺς, καὶ κελεύει μόλυβδον λυθῆναι, καὶ μετὰ σιδηρολάβου τὰ στόματα αὐτῶν ἀνοιχθῆναι, καὶ οὕτως ἐκχέειν τὸν μόλιβδον εἰς τὰ στόματα αὐτῶν. Οἱ δὲ ἀθλοφόροι τοῦ Χριστοῦ, καταφρονήσαντες καὶ ταύτης τῆς βασάνου, ἐμειδίων τῷ προσώπῳ· καὶ ὑψώσαντες τὰς χεῖρας αὐτῶν εἰς τὸν οὐρανὸν, εἶπον· Φωστὴρ ἐπουράνιε, λαμπτὴρ αἰώνιε, δέσποτα Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, παντεπόπτα, βραχίων ὑψηλὲ, φωταγωγὲ τῶν ἐν σκότει διαπορευομένων, ῥυσάμενος τὸν Δανιὴλ ἐκ στόματος λεόντων καὶ διαθρέψας αὐτὸν διὰ παιδός σου Ἀμβακοὺμ, καὶ διασώσας αὐτὸν ἐκ τοῦ λάκκου τῶν λεόντων, καὶ δοὺς αὐτῷ τὴν σοφίαν, κελεύων τοῖς ὄρεσι καπνίζειν καὶ καπνίζονται, ῥυσάμενος τὸν λαόν σου ἐκ δουλείας Αἰγυπτίων καὶ ἐκ χειρὸς Φαραὼ, ῥῦσαι καὶ ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ ἀνόμου τούτου καὶ ματαίου ἀνδρὸς, καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς ἀσπίλους ἐν τῇ δόξῃ σου, ὅτι εὐλογημένος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

Καὶ εὐξαμένων αὐτῶν, πάλιν ἠνέχθη μόλιβδος, καὶ δήσαντες αὐτοὺς ὁπισθοφανῶς ἐρώτησαν αὐτοὺς, καὶ ἀνοίξαντες τὰ στόματα αὐτῶν μετὰ ζυλολάβων, ἐνέχεαν τὸν μόλιβδον εἰς τὰ στόμτα τῶν Ἁγίων. Καὶ παραχρῆμα οἱ ἐκχέαντες ὑπηρέται τὸν μόλιβδον διεῤῥάγησαν, καὶ οἱ λοιποὶ ἀνεχώρησαν, νομίσαντες εἶναι τοὺς Ἁγίους τεθνεῶτας. Τῶν δὲ ἁγίων Μαρτύρων μὴ αἰσθανομενων τὸν μολίβδον, καὶ τῶν δεσμῶν διαῤῥαγέντων, ἀναστάντες εὐλόγησαν τὸν Θεον, καὶ εἶπον· Εὐχαριστοῦμέν σε, Δέσποτα, Πάτερ ἐπούρανιε, καὶ εὐλογοῦμέν σε Θεὸς τῆς δόξης καὶ τῆς βοηθείας ἡμῶν· ἴδε, Κύριε, καὶ ἐπάκουσον τῆς δεήσεως τῶν ἐπικαλουμένων τὸ ὄνομά σου, ὅτι σὺ εἶ ἥλιος τῆς δικαιοσυνης, σὺ εἶ πλούσιος ἐν ἐλέει καὶ οἰκτιρμοῖς, τῶν ἀδιηγήτων μυστηρίων χορηγὸς, θελήματι τοῦ Πατρὸς διασκεδάσας τὸ σκότος, νεύματι ἀγαθῷ συστησάμενος τὰ πάντα. Ἔπιδε, Κύριε, καὶ ἐπάκουσον τῆς φωνῆς ἡμῶν καὶ δοξαζόντων τὸ ὄνομά σου, καὶ ποίησον ἡμᾶς ἀξίους τῆς ἐπουρανίου βασιλείας γενέσθαι, καὶ ἀμέμπτως ἐκτελέσαι τὸν ἁγῶνα τοῦτοις, καὶ μὴ ἐάσῃς ἡμᾶς ἑκστέπτους ἐξελθεῖν τοῦ σταδίου τούτου, ἀλλὰ δέξαι τὰς ψυχὰς ἡμῶν ἐν ἀνέσει, ὅτι εὐλογημένος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Καὶ εὐξαμένων αὐτῶν πάλιν ἠνέχθη μόλιβδος, καὶ δήσαντες αὐτοὺς ὀπισθοφανῶς ἐγονάτισαν αὐτοὺς, Ὄχλος δὲ πολὺς ἀκούσας ταῦτα τὰ θαυμάσια, ἐπιστευσαν εἰς τὸν Χριστόν.

Ἰδὼν δὲ Μάξιμος, ὅτι οὐδὲν δύναται ποιῆσαι αὐτοὺς, ἐκέλευσεν τὸν Ἰωάννην καὶ Στέφανον τραχηλοκοπηθῆναι, συνακολουθεῖν δὲ καὶ τὸν Μελέτιον, δὲ Μάξιμος ἐπηρώτα αὐτὸν, λέγων· Ὠς ἀκούω, Μελέτιε, τάχα τῷ ἐσταυρωμένῳ λατρεύεις ἀκμήν. Μελέτιος εἶπεν· Ἄρτι οἶδας ἀνόητε, ὅτι λατρεύω τῷ ἐκ Μαρίας τῆς ἁγίας παρθένου τεχθέντι, τῷ σταυρωθέντι ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου καὶ Ἡρώδου τοῦ Βασιλέως, τῷ ταφέντι καὶ τριημέρῳ ἀναστάντι, τῷ λύσαντι τὰς ὠδῖνας τοῦ θανάτου καὶ φωτίζαντι τα ἐσκοτισμένα, τῷ συνταράσσοντι τὸ κύτος τῆς θαλάσσης, τῷ πανταχοῦ επισταμένω τὰς τέχνας τοῦ πατρός σου τοῦ διαβόλου· εἰς αὐτὸν πιστεύω τὸν καθήμενον ἐν δεξιᾷ τῆς μεγαλωσύνης τοῦ Πατρὸς, ὅτι αὐτός ἐστιν βασιλεύων τῶν αἰώνων, σοὶ δὲ, Μάξιμε, ἐτοιμάζει τὰς κολάσεις αἰωνίους.

Οἱ δὲ δήμιοι, κατὰ τὸ κέλευσμα τοῦ Μαξίμου, παραλαβόντες τοὺς δύο, Ἰωάννην καὶ Στέφανον, ἀπίησαν αὐτοὺς τελειῶσαι. δὲ Ἰωάννης καὶ Στέφανος εἶπον Μελετίῳ· Ἀγαθὲ διδάσκαλε καὶ στρατηγὲ τῆς σωτηρίας ἡμῶν, καὶ ὑπουργὲ καὶ θεράπων τοῦ Χριστοῦ, ἐν τάχει ἡμᾶς φθάσον· καθὼς γάρ ἐσμεν ὧδε κοινωνοὶ, οὕτως καὶ ἐν ἐκείνῳ τῷ αἰῶνι εὐρεθῶμεν περιπτυξάμενοι ἀλλήλους. Ἀπέδωκαν τὴν ἐν Χριστῷ ἀγάπην, καὶ προθύμως ἀπίεσαν τελειωθῆναι, καὶ ἀναβλέψαντες εἰς τὸν οὐρανὸν εἶπον· Εὐλογοῦμέν σε, Κύριε, δοὺς ἡμῖν τὴν τρίπλοκον χάριν, καὶ ἐλεήσας τοὺς σοὺς δούλους, καὶ σώσας ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ κακοτέχνου διαβόλου· αὐτὸς, Δέσποτα Κύριε, ἀπόδος τῷ ἀνοήτῳ Μαξίμῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. Τελεσάντων δὲ αὐτῶν τὴν εὐχὴν, φωνὴ ἦλθεν αὐτοῖς ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· Καλῶς ἠθλήσατε ὑπὲρ τοῦ ὀνόματός μου, δοῦλοί μου πιστοὶ, Ἰωάννη καὶ Στέφανε, ἀπολάβετε τὸν στέφανον ὑμῶν ἐν εἰρήνῃ· Ἰδοὺ γὰρ ἀνεώχθησαν ἡμῖν αἱ πύλαι τοῦ οὐρανοῦ, καὶ χόρος τῶν Ἀγγέλων ἀγάλλεται ἐφ᾽ ὑμῖν· δεῦτε οὖν ἐν εἰρήνῃ εἰς τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν. Γενομένης δὲ τῆς φωνῆς ταύτης εὔξαντο πρὸς τὸν Κύριον· Δεόμεθά σου, Κύριε τῆς ἁγαθότητος, ἐν παραθήκῃ ἔχε τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν καὶ θεράποντά σου Μελέτιον, ὅτι εὐλογημένος εἶ εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Καὶ προσελθόντες οἱ δήμιοι ἐτελείωσαν αὐτούς· τελειωθέντων δὲ τῶν ἀθλητῶν τοῦ Χριστοῦ Ἰωάννου καὶ Στεφάνου παρέλαβον ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ τὰς ψυχὰς αὐτῶν εἰς τὸν οὐρανὸν, τὰ δὲ λείψανα τῶν ἁγίων ἀθλητῶν ἀφανῆ ἐγένοντο.

δὲ ἀνομώτατος Μάξιμος πάλιν ἐκέλευσεν τὸν στρατιώτην καὶ ἀγωνιστὴν τοῦ Χριστοῦ Μελέτιον ἀπάγεσθαι εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἀπόλλωνος, καὶ ἀναγκάζειν αὐτὸν βίᾳ θύειν Ἀπόλλωνι. Ἀπενεχθέντος δὲ αὐτοῦ ἐν τῷ ἱερῶ, πᾶν τὸ ἱερὸν ἐσείσθη· οἱ δὲ ἱερεῖς, προσεσχηκότες τὰ γενόμενα, ἔπεσον ἐπὶ πρόσωπον ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ κράξαντες φωνῇ μεγάλῃ εἶπον· Τί ἐνέγκατε αὐτὸν, ἵνα καὶ τοὺς ὥδε θεοὺς καταστρέψῃ. Οἱ οὖν ὑπηρέται ἠνέγκασον αὐτὸν θύειν τῷ εἰδώλῳ· ἀναβλέψας δὲ εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ ποιήσας τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, ἤρξατο εὔξεσθαι καὶ λέγειν· Δέσποτα ἐπούρανιε, βραχίων ὕψηλε, σωτηρία τῶν ἀπολλημένων, τὸν Βὴλ καταστρέψας καὶ τὸν δράκοντα διαῤῥήξας, καὶ νῦν Δέσποτα Ἰησοῦ ἐπάκουσόν μου, καὶ πέμψον τὴν σὴν βοήθειαν· καὶ ὡς κατέστρεψας τὸ χαλκούργημα τοῦ εἰδώλου, οὕτως καὶ τοῦτο τὸ εἴδωλον τὸ λίθινον κατάστρεψον δι᾽ ἐμοῦ τοῦ δούλου σου, ἵνα μὴ ἔχει τύραννος τόπον σκανδαλίζειν τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων. Καὶ ἦλθεν φωνὴ λέγουσα· Μελέτιε θεράπων μου, ἄνελθε καὶ ὤλεσον τὸ εἴδωλον, καὶ συντριβήσεται. Εὐθέως νεανίας τοῦ Χριστοῦ Μελέτιος, ἐκτινάξας τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐκ τῶν κατεχόντων αὐτὸν, καὶ ἀνελθῶν, καὶ ὠθήσας τὸ εἴδωλον, κατέστρεψεν αὐτό. Πεσὸν δὲ τὸ ἄγαλμα τοῦ λίθου ἐγένετο ὡσεὶ ψάμμος· Ἐπιλαβόμενος δὲ τὰ συνεστηκότα εἴδωλα, ὅλα σύνετριψεν. Λαβόντες οὖν αὐτὸν οἱ μιαρώτατοι ἱερεῖς καὶ ὑπηρέται τοῦ διαβόλου, τύπτοντες λιθοῖς τὰς σιαγόνας αὐτοῦ, ἀπήνεγκαν αὐτὸν πρὸς τὸν Δοῦκα Μάξιμον, ἐπάνω τοῦ ἀγροῦ Κανδακορέων εἰς τὴν ὕλην, ὅπου ἦν Δοὺξ ἐν τῷ οἰκήματι.

Καθίσας δὲ Μελέτιος εἰς μέσον τῆς ὁδοῦ, ἐστέναξεν πικρῶς, καὶ δακρύσας εἶπον· Εὐχαριστῶ σοι, Δέσποτα Κύριε, παντοκράτορ ὕψιστε, βραχίων ἀόρατε, ὑψηλόθρονε, ἀσάλευτε, συνκαθεζόμενος ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς, ὅτι ἔδωκάς μοι ἰσχὺν καὶ δύναμιν ὅλον τοῦτον τὸν καιρὸν τοῦ ἐκτρίψαι τὰ εἴδωλα τὰ χαλκὰ καὶ τὰ λίθινα· νῦν δέξαι λοιπὸν ἦν ἔδωκάς μοι παραθήκην, διότι μόνος διάγω. Καὶ εὐθέως χαρᾶς ἐνεπλήσθη Μελέτιος, καὶ ἔκπληκτοι ἐγένοντο οἱ ἀπάγοντες αὐτόν· καὶ φοβοφερομένοι, εἴασον αὐτὸν, καὶ ἔφυγον. Καθῆλθε γὰρ νεφέλη ἐπ᾽ αὐτὸν, καὶ οἱ Ἄγγελοι σὺν αὐτῷ ὕμνουν καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεόν. Οἱ δὲ δήμιοι καὶ οἱ ἱερεῖς ἀπῆλθον πρὸς τὸν Μάξιμον, καὶ ἀπήγγειλαν αὐτῷ πάντα τὰ γεγονότα περὶ τοῦ Ἀπόλλωνος, καὶ τὴν δόξαν τὴν ἐλθοῦσαν ἐπὶ τὸν Μελέτιον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ. Ἐθαύμασεν δὲ Μάξιμος ἀκούσας ταῦτα, καὶ ὄχλος σὺν αὐτῷ· πολλοὶ δὲ ἐξ αὐτῶν λαθραίως ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστόν. δὲ ἁγίος Μελέτιος, δεξάμενος τὴν χάριν τοῦ σωτῆρος, ἀπίει φαιδρῷ τᾠ προσώπῳ πρὸς τὸν Μάξιμον.

[55] In hunc modum confusione affectus Maximus, ad eum quem parari jusserat furnum gressus suos retulit: [Meletius & socii in fornacem missi,] quem diligentius considerans, omnia ejus exteriora, ad instar æris candentis violentia ignis lucescere conspexit. In eum igitur generosos & parta non semel victoria insignes Martyres, Meletium, Joannem, & Stephanum mandavit immitti. Quod ut factum fuit, & Christi signo Milites sese sanctissimi munierunt, generose profecto supplicium subierunt. Quamvis itaque omnia furni exteriora multo igne splendescerent, interior tamē ejus facies paradisum quemdam, gratissimo rore sensus mulcentem, referebat: Michaël quippe, Angelus testamenti Domini, cum Martyribus in medio deambulabat furno. Tyranniinterim administri, obserato diligenter communitoque furni candentis ore, alii suas repetierunt domos; alii furnum & totius rei eventum observaturi, illic restiterunt. Tum quo in supplicio versabantur Sancti, psalmis & faustis apprecationibus Deum sibi reddebant propitium, sic orantes; Domine Deus noster, qui nos habuisti dignos, ut cum Archisacerdote & Episcopo tuo a Phoca, qui tui causa in balneum conjectus, per te quoque suam consecutus est salutem, nonnullam haberemus partem; quique tribus pueris, in fornace Babylonica constitutis, refrigerium prodigiose præbuisti, nos etiam nequaquam, oramus, despice, sed dextera tua potenti conserva, ut adversario nostro superiores evadamus, utque omnis populus cognoscat quod tu sis Deus vivens in secula.

[56] Die uno elapso, ad furnum & rei eventum considerandum Tyrannus rediit. Ait ergo ad satellites suos, satanæ administros; Furni hujus os recludite, & quid virorum istorum ossibus sit factum videte. [& postero die educti incolumes,] Quod cum illi fecissent, Sanctos Martyres, haud aliter quam si e balneo egressi recenter fuissent, vultu leniter rubente; & innoxio sudore perfusos repererunt. Ad Maximum igitur conversi; Aperuimus, inquiunt, ut jusseras, fornacem istam; atque ecce, cum tres solummodo viros in eam conjecerimus, quatuor tamen fuere a nobis deprehensi. Conspicatus eos Maximus, & magno furore correptus, adduci, ac liquefactum plumbum in aperta forcipibus Martyrum ora mandavit fundi. Sed invicti Christi milites, contempto quod parabatur supplicio, renidente vultu, manus cum hac precatione in cælum levarunt; Mentium humanarum illuminator supreme ac splendor æterne, Domine Jesu Christe, qui omnia perspicis, brachium excelsum & lux eorum qui in tenebris ambulant; qui Danielem e leonum faucibus eripuisti, eumdemque per puerum tuum Habacuc cibo recreasti, ac denique e lacu leonum eductum tua implevisti sapientia; ad cujus nutum atque arbitrium montes fumigant; qui gentem a te electam Ægyptiorum potestati & servituti, ac Regis ipsius Pharaonis eripuisti manibus; eripe & nos de manibus impii hujus & profani tyrannis, & serva nos in gloriam tuam innocuos; quoniam tu es benedictus in secula. Amen.

[57] Adhuc illis precantibus allatum est plumbum liquefactum. Supinos itaque collocantes & liganus viros fortissimos, interrogationibus primum vexare, [liquatum plumbum ore excipiunt,] tum in aperta & diducta violenter eorum ora plumbum cœperunt infundere: at ecce, qui plumbo infundendo occupabantur carnifices, in partes ac frusta sunt disrupti, quapropter existimantes reliqui hoc in cruciatu vitam posuisse Sanctos, ad sua se recipiebant. Verum cum nihil ab intuso plumbo molestiæ persensissent Martyres, & sponte sua funes rupti essent ac vincula, in pedes erecti, his fere Deum verbis benedixerunt: Gratiarum tibi actiones, Domine & Pater cælestis, persolvimus, & benedicimus te Deum gloriæ & auxilii nostri. Respice, Domine, & invocantium te supplicationes aure benigna excipe, quoniam tu es sol omnis justitiæ & æquitatis. Tu dives es in misericordia & miserationibus, tu mysteriorum inenarrabilium auctor & princeps, qui secundum Patris tui voluntatem omnes ignorant ȩ depellis tenebras, & sanctissimo tuo arbitrio universa sustentas: ad nos, Domine Deus noster, respice, & vocem meritis te laudibus celebrantium clementer exaudi. [nullo suo damno.] Fac ut cælestis regni hereditate non inveniamur indigni, da ut ex hoc certamine absque ulla gloriæ macula discedamus, animas denique nostras in pace tandem, oramus, admitte, quoniam tu es benedictus in secula. Amen. Dum sic precantur sancti Martyres, rursus allatum plumbum liquefactum, rursus supino ore jussi sunt ingenua se dimittere: rebus aurem tam admirandis fama acceptis, non modica hominum multitudo in Christum credidit.

[58] Cum igitur sua omnia consilia & cruciatus frustra esse vidisset Maximus, Joanni & Stephano caput gladio mandavit auferri, [Ioannes & Stephanus capitis damnati] subsequi vero sese Meletium & interesse voluit: quem deinde sic est allocutus; Quemadmodum intelligo, Meleti, crucifixo adhuc Deo sacrificas. Cui Meletius; Jam, inquit, audisti, insane, quod eum religioso cultu prosequar, qui e virgine Maria nostri causa dignatus est nasci, qui sub Pontio Pilato & Herode Rege cruci est affixus, qui deinde sepultus tertia die a mortuis surrexit, qui mortis terrores & dolores sustulit, ac obscura omnia suo illustravit splendore; qui conturbat profundum maris, qui patris tui diaboli fraudes & machinationes omnes probe habet perspectas. In eum credo, qui sedet ad dexteram magnitudinis Patris sui: quoniam ipse est qui regit secula, & tibi, Maxime, supplicia præparat æterna.

[59] Carnifices autem, ut imperaverat Tyrannus, abductos Stephanum & Joannem ad ultimum trahebant supplicium. Qui ad Meletium conversi; Meleti, [valedicunt Meletio;] inquiebant, præceptor noster optime, idemque ductor, ac nostræ salutis administer, & Christi famule, nos præeuntes celeritur tu subsequere: ut quemadmodum in vita hac omnia fuere nobis communia, ita quoque in feliciore illa invicem amico amplexu stringamus. Quibus dictis, & alter alteri pacem Christi apprecatus, ad mortem fortiter excipiendam pergebant. Ante tamen conjectis in cælum oculis; Benedicimus te, ajebant, Domine, qui triplicem nobis gratiam largitus es, & famulos tuos miseratus a pessimis diaboli fraudibus præstitisti innoxios. Tu ipse, Domine, amenti Maximo secundum opera ejus tribue. Finem illis imponentibus orationi, vox e cælo fuit audita dicens; Pulchre pro nominis mei gloria decertastis, famuli mei fidissimi, Joannes & Stephane: nunc igitur in pace, quam meruistis, coronam accipite. Ecce enim apertȩ vobis jam sunt fores cælorum, & multitudo Angelorum vestra causa exultat. In pace igitur cum gaudio accipite regni, vobis dudum destinati possessionem. Audiri vox ista desierat, cum ita rursum precati sunt Sancti; Oramus te universæ bonitatis Domine, ut fidelis depositi loco habeas fratrem nostrum Meletium; quoniam tu es in secula benedictus. [cæsorum corpora disparent ab oculis.] Amen. Post quæ verba accedentes carnifices, fortissimorum militum sacros decusserunt vertices. Morientium Christi pugilum, Joannis & Stephani, insignes animas in cælum quidem susceperunt Angeli, sed eorumdem illustrium heroum corpora mortalium oculis fuere erepta.

[60] His peractis, sceleratissimus Maximus, intrepidum Christi militem & palæstritem Meletium denuo ad Apollinis fanum, [Meletius in ædem Apoltinis tractus,] ut vel coactus idolo immolaret, abduci præcepit. Quod simul ac miles sanctissimus fuit ingressus, universum mox cœpit intremere. At impii Apollinis sacrificuli, revocantes in memoriam quæ jam ante acciderant, pronos se solo prostraverunt, exclamaveruntque magnis vocibus; Quid istud hominis huc adduxistis, ut deorum nostrorum simulacra rursum evertat? Verum cum tyranni mandato obtemperantes ministri, Meletium, ut idolo sacrificaret inducere conarentur; suspiclens ille in cælum, & signo Christi sese communiens, precari hoc modo cœpit ac dicere; Domine supercælestis & brachium excelsum, pereuntium salus certissima, qui Beli quondam idolum evertisti, & occidisti draconem; nunc, etiam Domine, vocem meam, precor, exaudi, & auxilium tuum mihi submitte: ut sicuti idoli alterius simulacrum æneum antea dejecisti, ita & lapideum hocce idolum per me famulum tuum in terram prosternas, ne Tyrannus occasionem habeat scandalizandi hominum pusillorum animos. Orationem finierat Meletius, [statuam ejus comminuit] cum talem ad se vocem deferri audiit; Meletie, famule mihi fidissime, ascende sis & idolo ruinam affer, quod continuo in frusta comminuetur. Mox igitur Christi pugil Meletius, e retinentium sese manibus juvenili alacritate eripiens, atque ad idolum ascendens, illudque impellens humeris, in terram afflixit: dejectumque deorsum simulacrum lapideum in pulverem continuo fuit solutum. Ad ea deinde quæ supererant deorum signa progressus athleta Christi, universa comminuit. Quem comprehensum sacerdotes Apollinis aliique ministri satanæ, & lapidibus ad genas acriter verberatum, ad Maximum Ducem, qui in agro & silva Candacoreorum domicilium tunc habebat, pertrahunt.

[61] Media autem via cum tantisper consedisset Meletius, graviter sane ingemuit, & lacrymans; Gratias, ait, tibi, habeo ingentes, Domine omnipotens & altissime, [inde raptatus ad Maximum,] brachium nulli conspicuum, cujus thronus inconstantiæ omnis expers collocatus est ad Dei & Patris tui dexteram, quod nullo non tempore vires mihi roburque suffeceris ad comminuendas falsorum deorum statuas æneas atque lapideas. Quod autem nunc superest, quoniam solus ex omnibus sum relictus, oro ut depositum quod mihi commendasti rursus accipias. Tanta post istam precationem lætitia gestiit Meletius, ut qui illum ducebant vehementer obstupescerent, quin & pavore subito correpti in fugam se darent, [ab Angelis animatur ad certamen.] relicto istic Meletio. Nubes quippe e cælo repente descenderat, & cum nube multitudo Angelorum, hymnos & gloriam Deo concinentium. Satellites interim & sacerdotes ad Maximum digressi, quæcumque Apollinis simulacro facta fuerant, renuntiarunt, nec reticuerunt quanta e cælo gloria Meletio in via fuisset tributa. Sermonum novitate perculsus Maximus, in magnam admirationem tam ipse, quam qui in comitatu ejus versabantur, sunt abrepti; e quibus non pauci fidem Christi, clam Tyranno, sunt amplexi. Sanctus deinde Meletius, accepto cum gratiarum actione quo divinitus afficiebatur beneficio, & hilaritatem vultu spirans, sua se sponte Maximo rursum obtulit.

ANNOTATA.

a S. Phocas, primus ac celeberrimus in Ponto Martyr sub Trajano, colitur 14 Iulii: quando ejus Acta examinabimus: sed quis sit S. Zoilus Martyr prope Tabiam tumulatus, de quo supra facta est mentio in fine capitis 5, non est facile divinare: eæ duobus quem Menæa laudant, unicus qui huc spectare posset occurrit 22 Decembris.

CAPUT IX.
S. Meletii ad blanditias & minas invicti atque in cruce fixi constantia.

Ἰδὼν δὲ αὐτὸν Μάξιμος φαιδρῷ τῷ προσώπῳ, προσερχόμενον πρὸς αὐτὸν, ἐθαύμασεν τὸ γενναῖον αὐτοῦ καὶ τὴν πολλὴν ὑπομονὴν ἐν ταῖς τοσαύταις κακίσταις βασάνοις· Ἐνόμιζον δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ἐλθὼν μετενόησεν καὶ ἦλθεν μετ᾽ αὐτοῦ ἀριστῆσαι διὰ τὴν πολλὴν ἀσιτίαν· γὰρ νεανίας προβαίνων ἀνδρειότερος ἐγίνετο, μηδὲν ἐσθίων μηδὲ πίνων, τρεφόμενος ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ἐκέλευσεν οὖν ἄνομος Μάξιμος ἑτοιμασθῆναι ἐσθῆτας παντοίας, λευκήν τε καὶ ἄλλην ἔντιμον, καὶ ἀκουβητὸν ἑτοιμασθῆναι, καὶ ἐδέσματα παντοῖα μεμιαμμένα μετὰ τῶν ἱεροθύτων, ἵνα πίνων φάγῃ ἀπ᾽ αὐτῶν, καὶ μὴ αἴσθηται τί ἔφαγεν. Ἐλθόντος δὲ τοῦ ἁγίου Μελετίου, προσαπήντησεν αὐτῷ Μάξιμος, τὸ δολερὸν τοῦ διαβόλου προβαλλόμενος δέλεαρ, καὶ λέγων· Μελέτιε, ἰδοὺ ἡτοίμασά σοι ἐσθῆτα πολητελῆ, ἀπόθριξέ σου οὖν τὴν κεφαλὴν, καὶ καθεσθεὶς ἐπὶ τοῦ ἐμοῦ ἵππου, ἄπελθε εἰς τὸ δημόσιον λουτρὸν, καὶ λοῦσαι, καὶ ἐλθὲ καὶ ἀνάπεσον μετ᾽ ἐμοῦ ἐν τῷ ἀρίστῳ, καὶ ἐπιτελέσωμεν εὐφρασίαν μεγάλην σήμερον· ἔπαιζον γὰρ μετά σου, τούτους τοὺς ἑπτὰ καιροὺς δοκιμάζων σε, καὶ ἔπεχέ σου τὸ ἀξίωμα ὅπερ εἶχες· καὶ πλείονα καὶ μείζονα ἀξιώματα ἕξεις καὶ ἐξέρκετα· γνωρίζω γὰρ τῷ Βασιλεῖ καὶ δώσει σοι.

δὲ ἁγίος τοῦ Θεοῦ Μελέτιος ἁπλώσας τὰς χεῖρας αὐτοῦ, ἔδωκεν αὐτῷ κενὰ, καὶ λέγει αὐτῷ, ἄνομε κύων καὶ μιαρώτατε, ἀκμὴν ἀπιστεῖς τοῦ ὑψιλοθρόνου Θεοῦ, τῷ βραχίονι τῷ ὑψηλῷ, τῷ ἀνεικάστῳ Ὑιῷ αὐτοῦ τῷ καθημένῳ ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ, καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι τῷ διατρέφοντί με καὶ ἐκδυναμοῦντί με· σοὶ γὰρ Μάξιμε ἡτοίμασται τὸ σκότος τὸ ἐξότερον, καὶ σκώληξ ἀκοίμητος, τὸ πὺρ τὸ ἄσβεστον· κόλασις αἰώνιος σοὶ καὶ τῷ Βασιλεῖ σου μερὶς, ὡς τοῦ πικροῦ Ἰούδα μετὰ τῶν πιστευόντων τοῖς εἰδώλοις. Ὅστις γὰρ ἀρνεῖται τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, τὴν μερίδα καὶ τὸν ἀπαγχονισμὸν αὐτοῦ κληρονυμήσει. Τότε χολέσας Μάξιμος λέγει τῷ Μελετίῳ· Οὕτως σε σταυρώσω, ὡς καὶ τὸν υἱὸν Μαρίας οἱ Ἰουδαῖοι, ἐσταύρωσεν, ὅνπερ καὶ σὺ σέβῃ· καὶ κελεύω τρεὶς ἥλους γενέσθαι. καὶ καθηλωθῆναι τὸν ἕνα ἐν τῷ μετώπῳ σου ὅπου ποιεῖς τὴν σφραγίδα, καὶ ἔνα ἐν τῷ στήθει, καὶ ἔνα τῇ κοιλίᾳ. δὲ ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ Μελέτιος λέγει τῷ Μαξίμῳ· Παρακαλῶ σε τοῦτο μὴ ποιήσῃς, ὄτι οὔκ εἰμι ἀξίος τοῦ πάθους τοῦ Κυρίου μου εἶναι ὅμοιος. δὲ Μάξιμος, ἑμημανὴς γενόμενος, λέγει τῶ Μελετίῳ, Οὐ μόνον σταυρώσω σε, ἀλλὰ καὶ τὸ ἥμισύ σου πρήσω, καὶ ἔωσε ἐσταυρωμένον ἐν τῇ πεύκῃ, ἵνα καὶ τὰ ὄρνεα φάγωνταί σε, ἵνα μὴ καί σε σέβωνται οἱ Χριστιανοί.

δὲ ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ εὐχόμενος, οὕτως εἶπεν· Δέσποτα παντοκράτορ, τῶν ὄντων ὑπερουρανίων πατὴρ καὶ Θεὸς, τῶν ἀερίων δρόμος, καὶ τῶν ἐπιγείων φύλαξ, πρόσδεξαι τὴν ψυχὴν μου, καὶ πέμψον τὸν Ἄγγελόν σου, ἵνα δέξηται ταύτην, ὅτι εὐλογημένος εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Τελέσαντος δὲ αὐτοῦ τήν εὐχὴν, ἦλθεν φωνῇ ἐξ οὐρανοῦ λέγουσα· Θάρσει, Ἐγώ εἰμι μετά σου. δὲ ἀνομώτατος Μάξιμος ἀκούσας τῆς φωνῆς, οὐκ ᾐσχύνθη, ἀλλ᾽ έκέλευσεν τοὺς τρεῖς ἥλους προσηλωθῆναι αὐτῷ, τὸν ἕνα ἐν τῷ μετώπῳ. Καὶ ἠρξαντο κρούειν οἱ ὑπηρέται, καὶ εὐθέως ἐξηράνθησαν. Καὶ λέγει Μελέτιος τῷ Μαξίμῳ· Καλῶς ἐποίησας, κύων ἀνόητε, ὅτι τρεῖς ἥλους εἶπας προσηλῶσαί με, εἰς ὄνομα τῆς τρισαγίας φωνῆς, Πατρὸς καὶ Υἱοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος, ὡς ἐγώ πιστεύω, διὰ ταύτης γὰρ της πίστεως σωθήσομαι καὶ πάντες οἱ πιστεύοντες. Βλέπε δὲ, ἄνομε Μάξιμε, τὴν βοήθειάν σου καὶ τοῦ πατρός σου τοῦ διαβόλου πῶς ἀπέψυχαν.

Παραχρῆμα δὲ θυμωθεὶς Μάξιμος ἐκέλευσεν αὐτὸν κρεμασθῆναι ἐν τῇ πεύκῃ, μετὰ δὲ τὸ κρεμασθῆναι αὐτὸν, λέγει Μάξιμος πάλιν κατενεχθῆναι αὐτὸν καὶ ἐσχάραν γενέσθαι καὶ ὑποκαίεσθαι αὐτὴν, καὶ ἐν αὐτῇ πάσσεσθαι ἀφόνιτρον, καὶ στέαρ βληθῆναι ἐν αὐτῆ· καὶ κελεύει αὐτὸν εἰς αὐτὴν δεθῆναι, καὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ πρότερον τέμνεσθαι μαχαίραις, καὶ οὕτως βληθῆναι αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάρᾳ, νομίσαντες ἐκ τῆς βασάνου ταύτης ἀναλίσκειν τὸν ἀθητὴν τοῦ Χριστοῦ Μελέτιον· καὶ οὐδὲ οὕτως ἴσχυσαν. Καὶ γὰρ τῆς μὲν σαρκὸς αὐτοῦ ὀσμὴ ὡς μύρον εὐωδίας ἀνήρχετο ἐκ τῆς ἐσχάρας, τοῦ δὲ σώματος αὐτοῦ προσθήκη ἐγένετο. Ἰδόντες δὲ οἱ δήμιοι τὴν μεγάλην δύναμιν τοῦ Θεοῦ, καὶ ὅτι οὐδὲν ἠδίκησαν αὐτὸν, ἀλλὰ μᾶλλον τὸ σῶμα αὐτοῦ φαιδρότερον ἐγένετο, ἐθαύμασεν· καὶ ὡς ἐν ἐκστάσει γενόμενοι, πεσόντες παραχρῆμα ἀπέψυξαν. δὲ διάβολος ἐκάθητο πενθῶν, διότι οὐκ ἴσχυσεν ἀποστῆναι τὸν Μελέτιον. Οἱ δὲ περιστάμενοι κρυφῇ Χριστιανοὶ, ἰδόντες τὴν πολλὲν ὑπομονὴν τοῦ Μελετίου, ἐδόξασαν τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα. Ἰδὼν δὲ Μάξιμος ὅτι γενναίως καταφρόνει τῶν βασάνων καὶ οὐδὲν ὠφελεῖ, ἐκέλευσεν ἐκβλθῆναι αὐτὸν ἐκ τῆς ἐσχάρας, καὶ θεασάμενος αὐτὸν, εἶδεν ὅτι σὰρξ αὐτοῦ οὐκ ἐκάῃ, καὶ μάστιξ οὐχ ἥψατο αὐτοῦ, καὶ ἐθαύμασεν. δὲ Μάξιμος καὶ οἱ μιερεῖς παρῄνουν τῷ Μελετίῳ λέγοντες, Ἰδοὺ πῶς οἱ θεοὶ ἐνεδυνάμωσάν σε, καὶ τὸ σῶμά σου μᾶλλον εὐθαλὲς ἐγένετο, διὰ τὰς ἡμῶν εἰς τοὺς θεοὺς εὐχὰς καὶ σπονδάς· νῦν οὖν πρόσελθε καὶ θῦσον τοῖς θεοῖς, ἵνα εὐΐλατοί σοι γένωνται. δὲ ἅγιος τοῦ Θεοῦ Μελέτιος ἐπάρας τὰς χεῖρας αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν εἶπεν· Εὐχαριστῶ σε, Δέσποτα Κύριε Θεὸς ἡμῶν, ὅτι ἐν πάσαις ταῖς βασάνοις τὴν νίκην μοι παρέχεις καὶ τοῖς ἐπικαλουμένοις σε ἐν ἀληθείᾳ. Καὶ τοῦτο εἰπὼν, εἶδεν τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγμένον καὶ στέφανον αὐτῷ ἑτοιμαζόμενον παρὰ Κυρίου Ἰησοῦ. Τινὲς δὲ τῶν ἑστώτων λαθρέως Χριστιανῶν ἴδον καὶ αὐτοὶ τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ· ἠκολούθουν γὰρ τῇ ἀθλήτῃ αὐτοῦ εἰς τὸ τελειωθῆναι αὐτὸν, καὶ οὕτως ἁρπάσαι τὸ λείψανον αὐτοῦ.

Ποιήσας δὲ Μελέτιος τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, εἶπεν τῷ Μαξίμῳ καὶ τοῖς μετ᾽ αὐτοῦ μιερεῦσιν· Ἀκμὴν οὐ συνίετε ἀφρονέστατοι, ὡς εἰς τὴν ἀπόλειαν ἀπέλθητε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν μετὰ τῶν θεῶν ὑμῶν καὶ τοῦ Βασιλέως ὑμῶν καὶ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ σατανᾶ. Οἱ δὲ μιερεῖς ἀκούσαντες ταῦτα, ἐπεζήτησαν ἐπελθεῖν αὐτῷ, καὶ εὐθέως ἀπέψυξαν. δὲ διάβολος μεταμορφωθεὶς εἰς γυναῖκα, ἐκάθητο καὶ ἐπένθη, μὴ ἰσχύσας τι ποιῆσαι τῷ Μελετίῳ. Οἱ οὖν βλέποντες αὐτὸν, ἐνόμιζον, ὅτι γυνή τις ἐπένθη τὸν Μελέτιον. Προσελθὼν δὲ Μάξιμος εἶπεν τῷ Μελετίῳ· Εἰ μὴ θέλῃς θῦσαι, εἶπε, Μέγιστος ζεὺς, Ἀπώλλων, καὶ ἀπαλλάσσου τῶν κολάσεων, καὶ λάβε σου τὴν τιμὴν ἤνπερ ἔχεις τὴν τοῦ στρατηλάτου, καὶ δηλῶ τῷ Βασιλεῖ, καὶ πέμψει σοι χρήματα πολλὰ καὶ τιμὴν μειζοτέραν.

Λέγει Μελέτιος τῷ Μαξίμῳ· Ἀτυχέστατε, τὸν Θεόν μου οὐκ ἔχω ἐνκαταλεῖψαι· αὐτὸς γὰρ παρέχει μοι ἰσχὺν καὶ δύναμιν καὶ τιμήν· ὃν δὲ σὺ προσκυνεῖς, σατανᾶς ἐστι πατήρ σου, καὶ μεταβληθεὶς εἰς γυναῖκα καὶ θρηνῶν ὅτι ἡττήθη. Τίνι δὲ καὶ θύσω, ἀνόητε; τῷ χαλκουργήματι, κατέστρεψα, τοὺς λίθους τοὺς συντετριμμένους; Λέγει Μάξιμος τῷ Μελετίῳ· Ἰδοὺ, αὐτὴ ἐλευθέρα διά σε θρηνεῖ, καὶ τὴν νεότητά σου ἀνακαλεῖται, καὶ σὺ οὐκ οἰκτείρεις σεαυτόν; Λέγει αὐτῷ Μελέτιος· Ἐλευθέρα ἐστὶν αὐτή; Ἐγὼ δείξω ὑμῖν ἄρτι τίς ἐστιν· καὶ ποιήσας τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα ἐπιτίμησεν αὐτῇ, καὶ εὐθέως ἄφαντος ἐγένετο. Καὶ λέγει τῷ Μαξίμῳ Μελέτιος· Ἰδοὺ, πατήρ σου καὶ οἱ θεοί σου ἄφαντοι γεγόνασιν· μετὰ γὰρ ὀλίγας ἡμέρας ἀναλώσει καί σε ῥομφαία Κυρίου, καὶ ἐκδιώξει τὸν πατέρα σου τὸν σατανᾶν καὶ τοὺς πιστεύοντας τοῖς θεοῖς σου.

[62] Conspicatus Meletium Maximus, renidente ore ad supplicia ultro properantem, generosam militis indolem, & in crudelissimis cruciatibus perferendis fortitudinem atque constantiam admirari satis nequivit; persuadebat tamen sibi, [Accedentem ad se Meletium blande excipiens Maximus] quoniam ultro veniebat, pœnitudine præteritorum ductum, & diuturna exhaustum fame, velle eodem cum ipso uti prandio. Ast Meletius, crescente adhuc ætate juvenis, cum nec cibum sumeret nec potum, robustior tamen semper evadere conspiciebatur, a sancto videlicet Spiritu melioribus cibis enutritus. Scelestus igitur Maximus pretiosas omnis generis vestes, candoreque & cultu insignes parari, mensam sterni, & omnis item generis cibos inferri, iisque idolothyta permisceri jussit, ut hisce nescius atque incautus vesceretur Meletius. Quem ut Tyrannus advenientem conspexit, sine mora obviam occurrens, [invitat ad prandium:] talibus diaboli illecebris expugnare ejus animum aggressus est; Ecce, Meleti, pretiosissimas ut tibi vestes curaverim parari. Vade igitur, & capillitium tuum ut decet exorna: tum, quo ego ipse uti soleo, equum inscende, atque ad balneum lavandi gratia te confer; ut pariter mecum, & ejusdem mensæ socius, diem hunc magna jucunditate transigas; quidquid enim septem hisce diebus a me est actum, ludus fuit, ut tuam animi fortitudinem & constantiam probarem. Recipe ergo quam possedisti hactenus militarem dignitatem, cui alia deinde plura atque majora ornamenta, & in plures copias imperium adjicientur: ad Imperatorem quippe de te rebusque tuis cum laude perscribam, nec dubium quin eas confestim tibi sit delaturus.

[63] Tunc Meletius, explicatis manibus Tyrannum percutiens; Adhuc, dicebat, canis impie & impure, fidem negare pergis Dei altissimi brachio forti & excelso; & nulli alteri comparando ejus Filio, [blanditias spernentem] qui in dextera ejus sedet; nec non & spiritui Sancto, qui me sane admirabiliter, non tantum non est passus fame enectum mori, sed ad vires insuper meas roburque haud parum adjecit. Tibi profecto, Maxime, exteriores destinantur tenebræ, & vermis qui numquam moritur. Ignis inextinguibilis, & duratura æternum supplicia te æque ac Imperatorem tuum manent, ad eum modum quo illis nunc excruciatur acerbus Domini sui proditor Judas, iique omnes qui idolis umquam cultum exhibuerunt. Quicumque enim Patrem negat, & Filium, & Spiritum sanctum, [crucifigere minatur:] ejusdem cum Juda sortis & angustiæ futurus est particeps. At ego, ait indignans Maximus, ita cruci te faciam affigi, quemadmodum Mariæ filium quem tu colis crucifixerunt Judȩi: clavos etiam tres curabo confici, quorum uno frontem istam, quam Christi tui signo frequenter adeo soles munire, altero pectus, tertio ventrem tuum transfigam. Hoc unum, respondit miles Christi, ne facias oro: non enim ulla ratione dignus sum, eodem quo Dominus meus, supplicio affici. Ob quæ verba in rabiem actus Tyrannus; Non solo, inquit, crucis supplicio interficiere, sed mediam tui partem igne absumam; ac demum cadaver tuum in pino suffixum mandabo servari, ut cum a volucribus fueris comestus, nulla te veneratione prosequantur Christiani.

[64] Post hæc generosus Christi athleta ad orandum se composuit, dixitque; Omnipotens rerum cunctarum Domine, [gratulantem & tribus clavis fixum] qui cælestium omnium Pater es atque Deus, & aëriis motibus ac conversionibus tempus statuis ac ordinem; qui denique res in terra positas clementer ne pereant conservas, animam tandem meam ut accipias obsecro, & Angelum tuum, qui eam tibi sistat, demittere e cælo ne graveris; quoniam tu es benedictus in secula. Amen. Cumque ab orando desisteret, vox e cælo ruit; Aude, age, inquiens, Ego enim tibi adsum. Vocem eam quamvis ipse etiam percepissit Maximus, non tamen præ pudore ab inceptis destitit, sed clavos ingentes tres ad hoc paratos in medium proferri, & primum quidem in Meletii frontem defigi præcepit: [in honore S. Trinitatis,] quod cum strenue conarentur ejus ministri, subita membrorum arefactione sunt a Deo puniti. Tunc ad Tyrannum Meletius; Bene, inquit, habet, quod ternis me clavis ligno voluisti affigi, canis furiose, quo scilicet trium sanctissimorum nominum, Patris & Filii & Spiritus sancti gloria clarius elucescat: in quos ego sine dubitatione credo, qua fide tam meipsum, quam alios omnes fidei ejusdem consortes, certam salutem consecuturos plane existimo. Vide sis autem, impie Tyranne, quo modo tui patrisque tui diaboli satellites vitam infeliciter amiserint.

[65] Furore tunc correptus Maximus, ad pinum Martyrem suspendi, ac suspensum deponi rursus, & focum fieri imperat luculento igne succensum, quem nitro & adipe ut acrius ureret nutriri, [jubet concidi & in ignem projici:] in eumque jussit Meletium conjici. Quod ante quam fieret, ejusdem Tyranni imperio corpus sancti Militis in partes plures concidi, & sic devorandum flammis jussit tradi: existimabant enim, hoc supplicii genere consumendum omnino athletam Christi Meletium. Sed neque sic efficere quidquam impii valuerunt: cum enim e dissecti corporis membris suavissima quædam, quasi ex unguento, fragrantia fuisset diffusa, eisdem inter cruciatus accessio potius quam detrimentum factum apparuit. [sed mortuis ministris illæsum manere videns] Divinam igitur potentiam oculis suis perspicientes carnifices, & quod nocumenti nihil intulissent Meletio, sed nova etiam quadam pulchritudine corpus ejus fulgeret; admiratione magna & stupore correpti, ipso in loco repente in solum corruentes, exspiratunt. Tunc & satanas ipse vehementer admodum indoluit, cum ad perdendum Meletium suos omnes conatus frustra esse videret. At quicumque aderant ignoti Tyranno Christiani, insignem Meletii in patiendo tolerantiam admirati, suam Patri & Filio & Spiritui sancto gloriam, ut æquum erat, tribuerunt.

[66] Observans ergo Maximus tormenta sua omnia generose a Meletio contemni, a se autem nihil profici, [iterum blandiendo tentat.] Martyrem e flammis præcepit educi. Quem ut sanum plane atque illæsum esse conspexit, nec ulla per cruciatus noxa affectum, magna fuit admiratione plenus. Sed ipse deinde, & scelerati idolorum sacrificuli, Meletium ad falsorum deorum cultum hoc modo sunt pertrahere conati; Ecce qua te fortitudine animi corporisque ornatum dii nostri esse voluerint, dum precationum nostrarum apud deos vi ac efficacia corpus tuum pulchrius & vegetius e tormentis evasit. Nunc igitur amplius ne dubita diis sacrificare, ut suam deinceps benevolentiam tibi pergant ostendere. Hic enimvero sanctus Dei famulus Meletius suas in cælum manus protendit ac dixit: Gratias tibi habeo maximas, Domine Deus noster, propterea quod in omnibus quæ subivi hactenus tormentis, tam meipsum quam alios omnes qui nomē tuum sanctum in veritate invocarunt, [Ille vero gratias Deo agit,] adversariis suis voluisti esse superiores. Quo dicto, cælos vir sanctus apertos habuit, & paratam sibi a Domino Jesu coronam videre meruit. Nonnulli quoque ex adstantibus, iique occulte Christiani, gloriam Domini tunc sunt contemplati. Hi quippe viri sancti vestigia omnia observabant, ut cum e vita hac mortali emigrasset, sacrum ejus corpus furtim possint auferre.

[67] Hoc igitur tempore Meletius, signo Christianorum fronti suæ impresso, ita Maximum & idolorum sacerdotes est allocutus; Necdum intelligitis, hominum amentissimi, qua ratione præcipites ruatis in perniciem & damnationem, quæ vobis, [& dæmonem muliebri specie plangentem] & idolis vestris, & Imperatori & patri vestro satanæ dudum est parata? Isto Meletii sermone in furorem versi sacerdotes impii, ut in eum irruere sibi concederetur, veniam postularunt, sed repentina omnes morte fuerunt extincti. Tunc cacodæmon, mulierem mentitus habitu, planctus ingentes edidit, cum frustra a se Meletium impeti clare adeo perspiceret. Qui autem observarunt diabolum mœrore tanto prostratum, a vera quapiam muliere Meletium defleri sunt arbitrati. Ad quem deinde accedens Maximus ita dixit; Si sacrificare non vis, dic saltem, magnus est Deus Jupiter aut Apollo; & esto liber a tormentis, ac pristinum Ducis honorem recipe. Imperatori quoque de te scribam, qui non modicam pecuniæ vim ac majores etiam honores tibi largietur.

[68] Cui Meletius; Mortalium quotquot sunt infelicissime, non est quod speres fore ut Deus meus umquam a me deseratur. Etenim ab ipso omne mihi robur, omnis fortitudo, omnis gloria sufficienter suppeditatur. Quem vero tu adoratione dignum autumas, diabolus est, pater tuus, [facit evanescere.] qui mulieris nunc sumpta facie sortem suam deplorat, quod in tot certaminibus necesse habuerit fortiori se succumbere. Sed age, cui, quæso, sacrificare me tandem jubes? æneone dæmonis simulacro, quod ego ipse toties everti? diisne istis lapideis, quos in frusta toties & pulverem comminui? Ac Maximus; En, ait, ingenua ista calamitatem tuam luctu & lacrymis prosequitur, florentem implorat ætatem, nec tui re ipsum capit miseratio? Tum Meletius; Hæccine ingenua? faxo jam jam, quænam & unde ea sit, perspiciatis: formatoque Christi signo, diabolum virginem mentitum increpans, ex oculis omnium fecit evanescere. Ad Maximum deinde sese & orationem convertens; Ecce, inquit, ut repente pater tuus satanas diique tui e nostro se conspectu subduxerint. Scito autem, quod non multos post dies gladius Domini ad interitum te perducet, & patrem tuum satanam, & idolorum cultores omnes persequetur acerrime.

CAPUT X.
Meletio crucifixo convertuntur supplicii ministri: quibus per martyrium præmißis, moritur etiam ipse.

Δὲ Μάξιμος πάλιν ὑποβληθεὶς ἐκ τοῦ σατανᾶ λέγει τῳ Μελετίῳ· Ὅλοις οὐ θέλεις θῦσαι, κᾂν μόνον τῷ θεῷ Ἀπόλλωνι. Λέγει Μελέτιος· Ἑως ποτὲ ἀσυνετεῖς, ἄνομε; ἐγὼ Χριστὸν ἔχων διὰ παντὸς φυλάττοντά με, οὐδέπω πεισθήσομαι τῷ δολίῳ σου στόματι, οὐδὲ μολυνῶ τὸ στόμα μου τὸ ἅγιον τοῖς μιαροῖς βδελύγμασιν, οὐδὲ συνέρχομαί σοι εἰς τὴν ἀπόλειαν, πρόξενε τῆς ἀπολείας, καὶ ἀνομίας διδάσκαλε, πτώσεως διάκονε, καὶ ἔκδικε τοῦ πατρός σου τοῦ σατανᾶ, στρατηγὲ τῆς πλάνης, σύμβουλε τῆς παραβάσεως· γὰρ τὸν Κύριον ἡμῶν μὴ ὁμολογῶν, βασιλείας οὐρανῶν ἀλλότριός ἐστιν. δὲ Μάξιμος μηδὲ οὕτως αἰσχυνθεὶς, ἀλλὰ τὸ ἀναιδὲς ἐνδεικνύμενος, παρῄνει αὐτῷ λέγων· Τοῦτο ποίησον, μόνον, φάγε μετ᾽ ἐμοῦ· καὶ μετεστείλατο κρυφέως ἐνεχθῆναι μιαρόθυτα, ὡς ἂν μὴ εἰδότα μολυνῇ τὸν Ἅγιον τοῖς μιαροῖς ἐδέσμασιν. δὲ Μελέτιος λέγει τῷ Μαξίμῳ· Οὐ πείθεις, μηδεμία ψυχὴ, υἱὲ διαβόλου; τί με κολακεύεις, πικρὲ θάνατε; τί με ἀγορεύεις, παγὶς τοῦ ῥιφέντος ἐκ τῶν οὐρανῶν; τί μοι ἐνεδρεύεις, κακὲ ἰξευτά; τί μοι προσσυρίζεις, δράκων ἀδύνατε, ἀσπὶς ἰοβόλε, λέων ἀνεύρετε, μετὰ τοῦ πατρός σου σατανᾶ, τοῦ ἔν σοι καὶ μετὰ σου ὄντος. Ταῦτα ἀκούσας διάβολος μεταμορφωθεῖς εἰς ἄγγελον πυρὸς, λέγει τῷ Μελετίῳ· σοι λέγουσιν ποιεῖ. Οἱ δὲ ἱερεῖς ἀκούσαντες ταῦτα ἐχάρησαν· Ἐφάνη γὰρ τοῖς ἱερεῦσιν, ὡς Ζεὺς Θεὸς αὐτῶν. Ὀσφρανθεὶς δὲ Μελέτιος τὸν βρόμον τοῦ διαβόλου, εἶπεν πρὸς αὐτόν· ῥίψας σε ἐκ τῶν οὐρανῶν Θεὸς πατάξει σε· καὶ εὐθέως ἐγένετο ὡς εἵλιξ πυρὸς, καὶ ὀλολύξας ἀφανὴς ἐγένετο. Τότε οὖν ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστὸν ἄνδρες πολλοὶ, καὶ λέγουσι τῷ Μαξίμῳ· Ἀπώλεσας τὸν ὄχλον ἡμῶν. Καὶ θυμῷ κινηθεὶς Μάξιμος ὑπὸ τοῦ διαβόλου, ἐκέλευσεν τὸν Μελέτιον κοσσοκοπεῖσθαι· καὶ ὅσοι ἐπεχείρουν αὐτῷ ἀπέψυχον.

Καὶ λέγει Μελέτιος τῷ Μαξίμῳ· ποῖόν σοι πῦρ καίεται, ἄθλιε, ἄσβεστον καὶ ψευσθῆναι μὴ δυνάμενον! ποῖα δεσμὰ! ποῖος σκώληξ ἀτελεύτητος, ὃν οὐκ ἐκφεύξῃ, ὃν ἐγὼ πρὸ ὀφθαλμῶν ὀρῶ καὶ φρίσσω! Τί ἀνομεῖς δύστινε εἰς τὸν ζῶντα Θεὸν, τῆς πτώσεώς σου ἐγγὺς ὢν; ἡτοίμασται γάρ σοι ποταμὸς πυρὸς, ὃν οὐ δύνασαι φυγεῖν. Τί οὖν μάτην ἑαυτὸν πλανᾷς τοῖς εἰδώλοις προσκυνῶν. Καὶ θυμωθεὶς Μάξιμος ἐκέλευσεν αὐτὸν πάλιν κρεμασθῆναι εἰς τὴν πεύκην· ἐκέλευσεν δὲ Καρτέριον τὸν χαλκέα μετὰ τῶν δώδεκα μαθητῶν αὐτοῦ ἐλθεῖν, καὶ λέγει αὐτοῖς· Ἐλάσατε ἥλους πηχέους, καὶ προσενέγκατε αὐτοὺς πεπυρωμένους, καὶ καθηλώσατε αὐτόν. δὲ ἄνομος Μάξιμος λέγει τῷ Μελετίῳ· Ἰδοὺ Χριστός σου εἶχεν δώδεκα μαθητὰς, καὶ χαλκεύς μου ἔχει δώδεκα μαθητὰς, οἵ τινες καθηλώσουσί σε καὶ νικήσουσι τὰς μαγείας σου. δὲ Ἅγιος τοῦ Θεοῦ ἀποκριθεὶς λέγει τῷ Μαξίμῳ· Τί τοῦτο ἐλάλησας; Ἰδοὺ οὓς ἐμνημόνευσας μαθητὰς τοῦ Χριστοῦ μου, κατὰ σεαυτοῦ ἐλάλησας· κατέρχεται χάρις τῶν δώδεκα Ἀποστόλων ἐπὶ Καρτέριον τὸν χαλκέα, καὶ ἐπὶ τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ, ἐνισχῦσαι αὐτοὺς εἰς τὴν δόξαν τοῦ Χριστοῦ μου· πάρεστι γὰρ δοῦναι αὐτοῖς τὴν χάριν τῆς ἐπουρανίου ζωῆς.

Καὶ ταῦτα εἰπόντος τοῦ Ἁγίου, χολέσας ἄνομος Μάξιμος, ἐκέλευσεν προσαγαγεῖν τοὺς ἥλους ἐπυρωμένους τοὺς χαλκεῖς, καὶ καθηλῶσαι αὐτόν. Οἱ δὲ χαλκεῖς προσήνεγκαν τοὺς ἥλους πεπυρωμένους κατὰ τῆς κοιλίας τοῦ ἀθλητοῦ τοῦ Χριστοῦ, καὶ κατὰ παντὸς μέλους αὐτοῦ. Κρούοντες δὲ μετὰ τῶν σιδηροσφύρων, οὐκ ἐδύναντο καθηλῶσαι αὐτούς· οἱ γὰρ ἧλοι συνετρίβοντο ὡς δὲ ἐκρούοντο, καὶ ἀπεπήδων κατὰ τῶν παρισταμένων ἑλλήνων, καὶ καταλαβούντων τῷ Μελετίῳ οἱ αὐτοὶ ἧλοι ἀπίεσαν, καὶ ἐνεφώλευον ἐν ταῖς καρδίαις τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καὶ παραχρῆμα ἀποτυφλοῦντο. Οἱ οὖν χαλκεῖς προσεσχηκότες τὴν δύναμιν τοῦ ἀοράτου Θεοῦ καὶ ὑψίστου, καὶ τὴν ὑπομονὴν τοῦ νεανίου Μελετίου, καὶ ὅτι ἧλοι οὐχ ἥπτοντο αὐτοῦ παθόντος πολλὰ, ἔντρομοι γενόμενοι, ῥίψαντες πάντα τὰ σκεύη τὰ χαλκευτικὰ, καὶ τὰς μηχανὰς, καὶ τὰ σίδηρα αὐτῶν, καὶ πεσόντες ἐπὶ τὴν γῆν, ἐδόξασαν τὸν Θεὸν τὸν ὕψιστον· ἦλθεν γὰρ ἐπ᾽ αὐτοὺς χάρις τοῦ Χριστοῦ. Ἀνατείναντες δὲ τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὐρανὸν, ἦραν φωνὴν μεγάλην λέγοντες· Ἐπ᾽ ἀληθείας σὺ εἶ Θεὸς τῶν Χριστιανῶν· καὶ ἔδωκαν κενὰ τῷ Μαξίμῳ ταῖς χερσὶν αὐτῶν. δὲ Μάξιμος θυμωθεὶς, ἐκέλευσεν ἀπενεχθῆναι αὐτοὺς πόῤῥωθεν τῆς ὕλης Κανδακορέων, κᾀκεῖ τραχηλοκοπηθῆναι. Ἰδόντες δὲ οἱ χαλκεῖς τὴν ἐξελθοῦσαν κατ᾽ αὐτῶν ἀπόφασιν, λέγουσιν τῷ ἀθλητῇ τοῦ Χριστοῦ· Μελέτιε, θεράπον τοῦ ὑψίστου Θεοῦ, εὖξαι ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα καὶ ἡμεῖς εὑρεθῶμεν ἐν ἀνέσει, καὶ ἵνα δέξηται τὰς ψυχὰς ἡμῶν Χριστὸς, ὡς καὶ Ἰωάννου καὶ Στεφάνου καὶ πάντων τῶν προτελειωθέντων, τῶν μαθητῶν σου καὶ ἀθλοφόρων.

Καὶ λέγει αὐτοῖς ἅγιος τοῦ Χριστοῦ Μελέτιος, κρεμάμενος ἐν τῇ πεύκῃ· Ποιήσατε τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα ἐν τῷ μετώπῳ ὑμῶν, καὶ ὅπου νοῦς ὑμῶν, ἐκεῖ καὶ θησαυρός. Καὶ γὰρ Χριστὸς ὑμᾶς ἀναπαύσει, ἐν ἀνέσει προσλαβόμενος μετὰ τῶν Ἁγίων αὐτοῦ. Καὶ λέγει Μελέτιος τῷ Μαξίμῳ· Οὐκ ἔλεγόν σοι, πανάθλιε, ὄτι οὓς ἐμνημόνευσας Ἀποστόλους, αὐτοί σοι ἔχουσι καταισχῦναι. Καὶ ἀπῆλθεν Καρτέριος χαλκεὺς μετὰ τῶν δώδεκα μαθητῶν αὐτοῦ τελειωθῆναι ὑπὸ τοῦ ξίφους· ὡς δὲ πρόβατα ἐπὶ σφαγὴν τρέχοντες, καὶ ὑμνοῦντες, καὶ δοξάζοντες τὸν Θεὸν, ἀπελθόντες ἐπὶ τοῦ τόπου, καὶ ποιήσαντες τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, δοξάζοντες τὸν Θεὀν τὸν ὕψιστον, ἐξέτειναν τοὺς ἑαυτῶν αὐχένας, καὶ ἐδέξαντο τὸ ξίφος ἀγαλλιώμενοι. Ἐτελειώθησαν δὲ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρὸς, καὶ τοῦ Υἱοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὥρᾳ ἐννάτῃ, ἡμέρα παρασκευῇ. Τινὲς δὲ Χριστιανοὶ κατέθεντο αὐτοὺς ἐν αὐτῷ τῷ τόπῳ ἐν εἰρήνῃ.

Εἷς δὲ τῶν μιαρῶν συγκάθεδρος Μαξίμου, οὗ τὸ ὄνομα Μαδιοφάντης, λέγει τῷ Μαξίμῳ· Κέλευσόν μοι, κᾀγὼ αὐτὸν προσηλώσω, διότι τοὺς ἡμετέρους θεοὺς συνέτριψεν. Καὶ ἐπέστρεψεν αὐτῷ Μάξιμος. Περιχαρὴς δὲ γενόμενος μιαρώτατος ἱερεὺς, νομίζων νικᾷν τὸν Θεὸν τὸν ἀόρατον, λαβὼν τοὺς ἥλους πεπυρωμένους, καὶ προσελθὼν τῷ ἀθλητῇ τοῦ Χριστοῦ Μελετίῳ, νομίζων καθηλοῦν τὴν κοιλίαν αὐτοῦ, σκοτωθεὶς τὸν λογισμὸν, στρὲψας τὸν ἦλον ἐνέκρουσεν τῇ ἑαυτοῦ καρδίᾳ, καὶ εὐθέως ἀπέψυξεν. Τότε λέγει ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ Μελέτιος τῷ Μαξίμῳ· Ἰδοὺ ὅλη σου βοήθεια ἀπεγένετο, καὶ κατελείφθης σὺ μονώτατος μετὰ πατρός σου τοῦ διαβόλου· Βλέπω γὰρ τὴν ἡτοιμασμένην ῥομφαίαν κατά σου μετ᾽ ὀλίγας ἡμέρας. Τί οὖν οὐ προσπίπτεις, ἄθλιε, τῷ δεσπότῃ τῶν αἰώνων τῷ κτίσαντι τὰ σύμπαντα; Ἰδοὺ γὰρ ἤκει σου συντέλεια, καὶ ἡτοίμασταί σοι τάρταρος αἰώνιος. Λέγει δὲ Μάξιμος τῷ ἀθλητῇ τοῦ Χριστοῦ Μελετίῳ· Οὐκ οὖν ἐν τῷ ταρτάρῳ ἔχω εἰσελθεῖν; Καὶ λέγει αὐτῷ ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ· Προεῖπόν σοι ὅτι σὺ, καὶ οἳ σύν σοι ἀσεβεῖς, καὶ πατήρ σου, ὅστις πρόδρομός σου γέγονεν, τῷ γὰρ ταρτάρῳ τετήρησαι. Νῦν οὖν ἔτι ἓν μέλος μου οὐκ ἐκόλασας, τὸ τῶν γονάτων· κόλασον καὶ αὐτό. Οἶδα γὰρ ὅτι ἐμὸς Θεὸς οὐ δέχεταί μου τὴν ψυχὴν, ἕως ἂν καὶ τὴν βάσανον ταύτην ὑπενέγκω· σοῖ δὲ ἡτοίμασται αἰώνιος κόλασις, τὸ πῦρ τὸ ἄσβεστον, οὐκ ἐκφεύξη.

Ἀκούσας δὲ ταῦτα Μάξιμος ἐκέλευσεν καὶ αὐτὸ τὸ μέλος τὸ τῶν γονάτων καθηλοῦσθαι. Προσελθὼν δὲ ἄλλος μιερεὺς, καὶ λαβὼν τοὺς ἥλους ἵνα κρούσῃ ἐν τοῖς γόνασι τοῦ ἀθλητοῦ Μελετίου, λέγει αὐτῷ οὕτως· Ὅτι ἐν ταῖς μαγίαις αὐτοῦ τὸν συνιερέα μου ἀπέκτεινεν, καὶ τοὺς θεοὺς ἡμῶν ἐξουδένωσεν καὶ συνέτριψεν, ἐγὼ ἄρτι προσελθὼν δείξω αὐτῷ, ὅτι αἱ μαγίαι αὐτοῦ οὐδὲν ὠφελήσουσιν αὐτῷ. Καὶ ἐπικαλεσάμενος μιερεὺς τοὺς θεοὺς αὐτοῦ, λέγει. Ἐλθὲ μέγιστε Ζεὺ, Ἑρμῆ θεὲ, καὶ Ἡρακλῆ δυνάστα, καὶ Ἀσκληπιὲ, θεράποντες· καὶ ταῦτα εἰπὼν, καὶ προσελθὼν τεθαῤῥηκῶς τῇ ὑποβλήσει τοῦ διαβόλου, λαβὼν τὸν ἧλον, ἵνα κρούσῃ ἐν τοῖς γόνασιν αὐτοῦ, τὴν ἰδίαν χεῖρα καθήλωσεν ἐν τᾑ πεύκῃ· καὶ ἐβόησεν μιαρὸς φωνῇ μεγάλῃ λέγων· ὦ, Μάξιμε, ἀπόλεσας ἡμᾶς. Καθηλώσας γὰρ μιερεὺς τὴν ἰδίαν παλάμην, εὐθέως ἀπέψυξεν παρὰ τὸ δένδρον.

Ἔτι δὲ κρεμαμένου τοῦ ἀθλητοῦ τοῦ Χριστοῦ Μελετίου ἐν τῷ δένδρῳ, ἦλθεν φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· Δεῦρο, ἀνάβαινε, ἀθλητά μου Μελέτιε, εἰς τὰ ταμεῖα τοῦ παραδείσου, καὶ εἰς τὸν χόρον τῶν ἐκλεκτῶν μου Ἀγγέλων, εἰς τὴν συνδρομὴν πάντων τῶν δικαίων μου. Ἰδοὺ γὰρ ἵστανται πάντες οἱ ἅγιοί μου, προσδοκῶντές σε, κρατοῦντες τὰ βραβεῖα· ὡς γὰρ ἐποίησάς μου τὸ θέλημα ἐπὶ τῆς γῆς, δώσω σοι ἐν τοῖς οὐρανοῖς τὰ αἰτήματά σου· καὶ ὅστις ἂν μνησθῇ τῆς δυνάμεως Θεοῦ, τῆς δόξης καὶ τοῦ ὀνόματος Μελετίου, ῥυσθήσεται ἀπὸ πάσης τῆς ἀνάγκης καὶ κυνδίνων μεγάλων. Μετὰ δὲ τὸ παύσασθαι τὸν Κύριον λαλοῦντα, κατῆλθον Ἄγγελοι ἐκ τῶν οὐρανῶν μετὰ νεφέλης καὶ ὕμνων μεγάλων, δοξάζοντες τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, καὶ παρέλαβον τὴν ψυχὴν τοῦ ἀθλήτου καὶ θεράποντος τοῦ Χριστοῦ Μελετίου. Ἀνέφερον οὖν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ εἰς τοὺς οὐρανοὺς, ὡσεὶ περιστερὰν λευκὴν ἀστράπτουσαν· καὶ ἰδόντες οἱ Χριστιανοὶ τὴν δόξαν τοῦ ἀθλητοῦ Μελετίου ἐδόξασαν τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν, καὶ τὸν ἅγιον πνεῦμα. Ἐτελειώθη δὲ ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ καὶ μάρτυς ἐκλεκτὸς, μενὶ μαΐου εἰκάδι τετάρτῃ, ἡμέρα σαββάτῳ.

[69] Tyrannus, veluti a satana obcæcatus; Si, inquit, sacrificare omnibus renuis, [Nec simulare aliquantum,] saltem Apollini supplex fias. Cui Meletius; Quamdiu, impie, insanire perges? Ego certe qui Christum servatorem meum colendum mihi pridem delegi, dolosis tuis sermonibus persuaderi mihi aliud non patiar, nec os aut linguam meam Deo uni sacram impuris Deorum tuorum nominibus sinam contaminari, nec denique ad tuas umquam partes accedam, perditionis omnis fabricator & magister impietatis, ruinæ hominum administer pessime, propugnator satanæ patris tui, fraudis ac deceptionis omnis dux, & prævaricationis impie consiliarie; etenim qui Dominum nostrum non confitetur, alienus est habendus a regno cælorum. Sed nec isto responso ad verecundiam aliquam perductus Tyrannus, [nec mensæ communicare volens Meletius] quin magis etiam frontem impudentem ostentans, ita Meletium hortari pertexit; Hoc igitur solummodo facias a te peto, iisdem mecum cibis ut vesci ne renuas; atque interim oblata idolis fercula secreto imperat inferri, ut nescientem quoque Meletium impiis dapibus in fraudem inducat. Sed ad Tyrannum Meletius; Nequaquam persuades, homo nihili. Quid istas, quæso, blanditias in medium profers, fili dæmonis, & morte ipsa acerbior? Quid oratione tua me tentas decipere, qui laqueus es diaboli, e cælo ob superbiam dejecti? Quid mihi, auceps scelerate, struis insidias? Quid contra me sibilas, draco nullarum virium, aspis venena exspuens, leo deprehensu difficilis, pariter cum patre tuo satana, qui tecum & in te residens, vires suas omnes exerit? Hæc dæmon audiens, seque in Angelum lucis transformans, Meletio dixit; Quidquid hi tibi faciendum dictitant, sine mora exequere. Qua diaboli voce percepta idolomystæ gaudio exultarunt: [dæmonem id suadentem repellit,] habitum quippe Jovis & speciem referens, ipsis sese exhibuerat satanas. Meletius autem, simulatque vanum cacodæmonis consilium audiit, hæc contra eum protulit; Qui te de cælo expulit Deus, idem te percutiet. Et ecce continuo igneus quidam veluti vortex apparuit, nec sine ingenti ululatu dæmon disparuit. Tunc e præsentibus istic viris non pauci in Christum crediderunt: & dixerunt Maximo, Perdidisti multitudinem hanc. Tyrannus vero, non aliter quam si ab ipso satana in rabiem fuisset actus, Christi athletam Meletium alapis cædi mandavit. Sed quicumque ausi sunt in eum manus expedire, morte subita vivendi fecerunt finē.

[70] Atque hic ad Maximum Meletius; O quantus te, [Maximo imminens exitium prædicit,] quamque inextinguibilis, & ob diritatem non ferendus manet ignis! O quam sævus & immortalis vermis, cujus tu acerbos morsus numquam effugies, quemque ego ante oculos nunc meos habere mihi videor, & cogitans horresco! Quid scelera in Deum accumulas, impie, cum ab æterna perditione haud procul absis? Jam tibi, si id nescis, paratus est fluvius quidam igneus, cujus tu flammas evitare numquam poteris. Quid igitur frustra teipsum decipis, cultum idolis & venerationem exhibens? Ea Meletii compellatione ad iram provocatus Tyrannus, ut Christi Martyr suspendatur in pino imperat; & Carterius accersatur chalcofaber, una cum duodecim artis suæ discipulis; quibus præsentibus sic est locutus: Clavos, agite, cubitales, eosque multo igne candentes afferte, ac hominem istum sine mora ligno suffigite. [ejusque ministros credituros in Christum:] Ad Meletium deinde; Ecce, ait, Christus tuus discipulos fertur habuisse duodecim, totidem scilicet quot secum huc adduxit faber meus ærarius, qui mox ligno isto suffigent, & tuis aliquando præstigiis finem imponent. Cui Meletius; Vide, inquit, Tyranne, quam parum sapienter sis locutus; quos enim commemorasti modo Christi discipulos, in tuum ipse commemorasti dedecus: sic namque tibi prædico, fore ut Apostolorum duodecim apud Deum meritis, tam faber iste ærarius, quam duodecim ejus discipuli, ea cælitus donentur gratia, qua egregie roborati, gloriam Dei & Christi non parum augeant: gratia, inquam, eis & robur dabitur, quo instructi vita tandem potiantur æterna.

[71] Hoc Meletii responso ad iram concitatus Maximus, clavos æreos candentes extemplo produci, iisque Martyrem transfigi præcipit. [sicut contigit, cum hi nihil se proficere viderent:] Productos in medium fabri forcipibus mox arripere, & quanta poterant malleorum vi in ventrem aliaque Meletii membra adigere: sed frustra omnia. Clavi quippe, quantum adigebantur, tantum & retundebantur, cumque Martyris corpus attigissent repellebantur, atque in adstantium & Meletio adversantium gentilium oculos alte se penetrabant, excæcabantque miseros. Prodigio tam insolito magnam Dei invisibilis & altissimi potentiam, & Meletii juvenis in patiendo fortitudinem æstimantes fabri ærarii, & quo modo hominem, tam multa tamque gravia passum, clavi igniti penetrare nequivissent, attendentes; projecto a sese apparatu omni æreo, & instrumentis fabrilibus valere jussis, in terram se prostraverunt, Deoque altissimo gloriam reddidere debitam: jam quippe divina in eos gratia cælitus devenerat. Cuncti deinde sublatis in altum oculis, voce magna ad Deum exclamarunt ita dicentes, [nam fidem professi] Verissime magnus tu es, Deus Christianorum; tyrannum autem alapis percutere sunt aggressi. Qui ingenti concepta ira, procul a Candacoreorum sylva abductos, capite omnes plecti mandavit. Pronuntiatam contra se mortis oppetendæ sententiam ut accepere; Meleti, inquiunt, serve Dei altissimi, preces, oramus, pro nobis & vota concipe, ut Deo frui mereamur; utque eo modo animas nostras Christus excipiat, quo Joannis & Stephani, & reliquorum discipulorum ac athletarum jam occisorum excepit animas.

[72] Hosce e pinu in qua pendebat allocutus Meletius; Signum, ajebat, Christi, frontibus vestris imprimite; ubi enim mens vestra & cogitatio, [& a Meletio animati,] ibi & thesaurus vester; vos namque suam in pacem & requiem admissurus est Christus, & in Sanctorum suorum numerum adscribet. Inde ad Tyrannum conversus; An non ita, ait, fore prædicebam, hominum miserrime, ut quos profano ore nominaveras Apostolos, in tuum ipsius opprobrium pudoremque a te nominati essent? Carterius interea faber ærarius, pariter cum duodecim artis suæ discipulis, [Martyrium subierunt.] ad mortem gladio excipiendam, veluti oves ad occisionem, intrepidi festinabant, supremæ ac divinæ majestatis celebrantes laudem. Ut ventum fuit ad locum supplicii, signum Christi frontibus omnes suis impresserunt, & persolutis rursum Deo laudibus, colla præbentes lictoribus, extremum magna sua cum lætitia ictum exceperunt, supplicium autem & mortem subierunt in nomine Patris & Filii & Spiritus sancti, hora nona, die Parasceves: quos e Christianis quidam eo ipso loco in pace sepelierunt.

[73] Sacerdotum porro nefariorum unus aliquis, qui Tyranno proximus sedebat pro tribunali, & Madiophantes vocabatur, ad Maximum ait; Jube solummodo, & ego eum configam, [Pro eis succedens sacrificulus moritur,] propterea quod deos nostros comminuere non sit veritus. Annuente Maximo, lætitia gestiens impurissimus sacerdos, & Deum invisibilem a se victum iri arbitratus, ac propior factus Meletio, acceptos candentes clavos, in Christi athletæ ventrem parabat defigere: cum ecce veluti emota mente in furorem versus, clavum ingentem in sua ipse præcordia defixit, & momento temporis infeliciter exspiravit. Tunc miles Christi Meletius ad Tyrannum dixit; Vide ut satellitium tuum universum paulatim sit consumptum, & solus tu cum patre tuo diabolo superstes sis relictus. Video equidem, video romphæam, quæ non multis post diebus perniciem tibi ingentem allatura est. [Meletius tyranno insultans,] Ut quid igitur, miser & miserande, supplicem te exhibere differs Domino seculorum, ac rerum omnium creatori? Ecce enim haud procul ab interitu abes, & gehenna tibi æterna imminet. In tartarum, ait Tyrannus, projiciendum igitur me affirmare audes? Cui athleta Christi; Jam, inquit, affirmavi, non de te solum, sed etiam de omnibus, qui in tuo versantur comitatu, nefariis hominibus, deque ipso patre tuo diabolo, qui ad ista te supplicia jam præivit. Tartaro servaris, impie. Nunc igitur, quoniam nullum adhuc circa genua perpessus fui cruciatum, [monet ut etiam genua configi jubeat.] in hanc age corporis mei partem furorem tuum converte. Perspectum namque habeo, non ante meam me animam Deo traditurum, quam istud quoque supplicii genus subiero. Æternam interim pœnam scito & ignem parari inextinguibilem, quem si te evasurum speras, vehementer falleris.

[74] Audito Meletio, genuum confestim juncturas clavis trabalibus transfigi mandavit Tyrannus. Tunc e sacrificulis unus in medium progressus, clavos arripuit, Meletii genua ipsemet confixurus; ante tamen ad Maximum se convertens; [quod conatus sacrificulus alius] Quoniam hic, inquit, ejusdem mecum sacerdotii consortem veneficiis suis morti traditum extinxit, & deos nostros contemptui habitos impie contrivit, faxo absque mora intelligat, nihil ei deinceps a magicis suis artibus auxilii esse sperandum. Invocata deinde sacrificulus deorum suorum ope; Adsis clamabat, supreme Jupiter, tuque Mercuri, & Hercules fortissime, & Æsculapi, juvate. Quibus dictis, & a diabolo veluti eversus mente, fidenter ad Meletium accessit, ut genibus Martyris clavum infigeret. Quam rem dum tentat, [manum sibi terebrat.] suam ipse manum pino affixit. Magna igitur voce exclamans; Perdidisti nos, inquiebat, o Maxime. Mox enim ut manum suam ligno suffixerat impius idolorum sacerdos ad infelicem arborem, animam efflavit infeliciorem.

[75] Pendente autem adhuc Meletio, vox repente e cælo talis fuit audita: Veni, & ad superna conscende, [Tandem moritur in cruce Meletius.] Meleti, athleta fortissime; in paradisi mei intima te penetralia infer, Angelorum meorum electorum ordinibus, & Sanctorum multitudini socium te adjunge: ecce enim universum Justorum agmen te avide expectat, & quod meruisti bravium porrigit. Quemadmodum sane meam tu in terris voluntatem omnem perfecisti, ita & in cælis quidquid desideraveris, ego perficiam: quicumque vero ejus quam in te declaravi potentiæ, & gloriæ ac nominis tui, Meleti, gratam memoriam conservaverit, ab omni calamitate, & periculis quantumvis magnis securus evadet ac liber. Postquam ista de cælo Dominus cessavit loqui, cælestes continuo spiritus cum nube in terram conspecti sunt descendere, qui Domino nostro Jesu Christo laudes egregie concinentes, Athletæ generosissimi & Christi famuli Meletii animam læti susceperunt; quam candidæ instar columbæ refulgentem supra omnes cælos avexere. Spectaculi ergo novitate attoniti & exultantes Christiani, Patrem & Filium & Spiritum sanctum meritis laudum & gratiarum vocibus celebrarunt. Mortuus est autem insignis Christi Martyr & athleta mense Majo, die mensis vigesimo quarto, eoque sabbatho.

CAPUT XI.
Extrema catastrophe de sublato ab Angelis Meletii corpore, percusso divinitus Maximo, persecutione a Christianis in Gentiles conversa.

ἸΔὼν δὲ ἄνομος Μάξιμος, ὅτι ὅσοι προσῆλθον τῷ ἀθλητῇ τοῦ Χριστοῦ Μελετίῳ ὅλοι διεφώνησαν, καὶ οὐδὲν αὐτὸν ἐδυνήθησαν ποιῆσαι· ἐκέλευσεν μετὰ τὸ τελειωθῆναι τὸν ἀθλητὴν τοῦ Χριστοῦ Μελέτιον συναχθῆναι τοὺς περὶ αὐτὸν ἕλληνας, καὶ λέγει αὐτοῖς· Τί ποιήσωμεν τὸ σῶμα αὐτοῦ; Οἱ δὲ ἕλληνες, ἰδόντες τὴν δόξαν τὴν γενομένην αὐτῷ, οὐδὲν ἐλάλησεν. δὲ Μάξιμος ὑποβληθεὶς ὑπὸ τοῦ διαβόλου, ἀπὸ τῆς ζώνης μέσον εἶπεν κοπῆναι τὸ λείψανον, καὶ πυρὰν μεγάλην γενέσθαι, καὶ τὸ ἥμισυ κατὰ τοὺς πόδας καῆναι, τὸ δὲ ἄλλο ἥμισυ ἐν τῷ δένδρῳ τῆς πεύκης κρεμασθῆναι, ἵνα τὰ ὀρνέα αὐτὸ φάγωνται. Ἄγγελος δὲ Κυρίου καταβὰς ἐκ τῶν οὐρανῶν, κατήνεγκεν τὸ σῶμα αὐτοῦ ἀπὸ τῆς πεύκης. δὲ Μάξιμος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἕλληνες φόβῳ συσχεθέντες, ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν μετ᾽ ἀνάγκης πολλῆς. Ἀπηνέχθη δὲ τὸ σῶμα τοῦ ἁγίου Μάρτυρος Μελετίου ἐν τῷ ὄρει, ὅπει ἐτελειώθη ὄχλος αὐτοῦ. Ἄγγελος δὲ Κυρίου νυκτὸς ἐφάνη τοῖς Χριστιανοῖς ἐν τῇ πόλει, ὡς ἄνθρωπος, λένων αὐτοῖς, ὁποῦ ἦν τὸ σῶμα τοῦ ἁγίου Μάρτυρος Μελετίου.

Λαβόντες οὖν οἱ Χριστιανοὶ γλωσσόκομον ἐλεφαντουργημένον, καὶ ἱματισμὸν πολυτελῇ ἐπιφέροντες σὺν θυμιάμασι καὶ μύροις, ἀπερχόμενοι θεωροῦσιν νεφέλην μικρὰν ἐν τῷ τόπῷ, ἐπισκιάζουσαν τῷ λειψάνῳ τοῦ μακαρίου ἀθλητοῦ Μελετίου· καὶ λέγουσιν οἱ ἄνδρες πρὸς ἀλλήλους· Ὅπου νεφέλη ἐστὶν, ἐκεῖ ἀπέλθωμεν. Ἄγγελος γὰρ Κυρίου ἦν ὁδηγῶν αὐτούς. Ἀπελθόντες δὲ ἕως τοῦ τόπῳ βουλήσει Χριστοῦ ὑπεχώρησεν αἱ νεφέλαι, καὶ ἴδον τὸ σῶμα αὐτοῦ, ὅτι ὡς μαργαρίτης, ἤστραπτεν. Ἐγγίσαντες δὲ πλησίον τοῦ λειψάνου τοῦ ἁγίου Μάρτυρος, ἴδον τρεῖς λέοντας παρισταμένους αὐτῷ, ἐφοβήθησαν δὲ σφόδρα. Οἱ δὲ λέοντες ἔπεχώρησαν αὐτοῖς μικρὸν, τοῖς δὲ ὄνυξιν αὐτῶν ἔσκαπτον τὴν γῆν τοῦ χῶσαι τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου Μάρτυρος. Ἐγγισάντων δὲ τῶν ἀνδπῶν τῷ λειψάνῳ ἐκύκλωσεν αὐτοὺς νεφέλη, ἵνα, ἔαν τις ἐλθῇ ἀλλότριος, μὴ θεάσηται τοὺς ἄνδρας τὸ ποῦ τίθεται τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου Μελετίου. Εὑρόντες οὖν οἱ ἄνδρες γλωσσόκομον ἄλλο μικρὸν ἐν τῷ τόπῳ, ἔδωκαν τὸ καυθὲν μέλος τῇ γῇ σὺν τῶ γλωσσοκόμῳ, σὺν μύροις καὶ θυμιάμασι, μετὰ χαρᾶς σφραγίσαντες αὐτὸ, καὶ εὐχαριστήσαντες τῷ Χριστῷ· τὸ δὲ ἄλλο ἥμισυ αὐτοῦ ἀμφιάσαντες ἱματισμῷ πολυτίμῳ, καὶ μύροις καὶ θυμιάμασι πληρώσαντες, ἔθεντο ἐν τῷ ἄλλῳ γλωσσοκόμω τῷ ἐλεφαντουργημένῳ· καὶ σπεύσαντες οἱ ἄνδρες καὶ ὀρύξαντες κατέθεντο ἐν τῷ ὄρει. Οἱ δὲ ἄνδρες οἱ Χριστιανοὶ, μετὰ πολλοῦ φόβου καὶ χαρᾶς εὐλογήσαντες τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, ἀνεχώρησεν μὲτ᾽ εἰρήνης.

Καὶ μετὰ τρίτην ἡμέραν ἔπεμψεν ἄνομος Μάξιμος τοὺς μιερεῖς καὶ φανεροὺς ἕλληνας αὐτοῦ, ἰδεῖν ἐν τῷ δένδρῳ εἰ ἀνάλωσεν αὐτὸν τὰ ὀρνέα. Ἀπελθοῦντες οὖν οἱ μιερεῖς καὶ ἔλληνες ουδὲν εὗρον τῶν καυθέντων μελῶν, οὐδὲ τὸ ἐν τῷ δένδρῷ κρεμάμενον λείψανον τοῦ Ἁγίου, ἀλλὰ μόνον ξηρὸν τὸ αὐτὸ δένδρον ἑωράκασιν. Μανίᾳ δὲ πολλῇ φερόμενοι ἔκαυσαν αὐτὸ τὸ δένδρον τῆς πεύκης, ἵνα μὴ καὶ αὐτὸ ἐπάρωσιν οἱ Χριστιανοί. Κ αὶ ἀπελθόντες ἀνήγγειλαν τῷ Μαξίμῳ, ὅτι οὔτε τὸ σῶμα αὐτοῦ, οὔτε τὸ ὀστέον εὕρομεν, οὐτε τῶν καυθέντων, οὐτε τόπος τῆς καύσεως αὐτοῦ ὁρᾶται, εἰ μὴ μόνον τῆς πεύκης τὸ δένδρον ξηρὸν εὑρόντες, κόψαντες ἐκαύσαμεν αὐτὸ, ἵνα μὴ οἱ Χριστιανοὶ χαίρωσιν ἐν τῷ ξύλω. δὲ Μάξιμος ἀκούσας ταῦτα, καὶ ἐμμανὴς γενόμενος περιέσχισεν τὸν ἑαυτοῦ χιτῶνα, θρηνήσας διὰ τοὺς μιερεῖς καὶ ἕλληνας· ἵνα δὲ θεραπεύσῃ αὐτοὺς εἶπεν· Καλῶς ἐποιήσατε, φίλοι τῶν θεῶν, ὅτι καὶ τὸ ξύλον ἐκαύσατε. Καὶ πέμψας εἰς τὀν τόπον βοήθειαν, εἶπεν· Πᾶσαν τὴν ὕλην καύσατε, ἕως οὗ εὕρετε τὸ λείψανον αὐτοῦ· διατράπεις δὲ μεγάλως Μάξιμος ἡσύχασεν. Ἀπελθόντες δὲ ὤρυξαν πάσην τὴν ὕλην, καὶ εὗρον οὐδὲν, καὶ πάλιν ὑποστρέψαντες ἀνήγγειλαν τῷ Μαξίμῳ, ὅτι οὐδαμοῦ εὕρομεν τὸ λείψανον αὐτοῦ. Καὶ οὕτως ἀνέχωρησεν ἐκ τῆς ὕλης Κανδοκορέων, καὶ κατελθὼν εἰς τὴν πόλιν ἐκαυχᾶτο πρὸς τοὺς ἕλληνας, ὅτι ἀνεῖλεν τὸν Μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ Μελέτιον, καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ.

Καὶ πέμψας ἐπάνω τῆς πόλεως εἰς τὴν ὕλην τὴν λεγουμένην τῶν Κορομῶν, ἐκέλευσεν κατενεχθῆναι τὸν Ἐπίσκοπον Δικάσιον ἐκ τοῦ σπηλαίου, καὶ τὸ σπήλαιον αὐτοῦ στραφῆναι· ἦν γὰρ ἐν σπηλαίῳ οἰκῶν, διὰ τὸ ὀλίγους Χριστιανοὺς εἶναι τότε. Ἀχθέντος δὲ τοῦ Ἐπισκόπου ἵνα κριθῇ ὑπ᾽ αὐτοῦ, λέγει Μάξιμος· Σὺ εἶ μὴ ἀποστέλλων πάντας, ἀλλὰ κωλύων θύειν τοῖς θεοῖς; δὲ Ἐπίσκοπος Δικάσιος ἔμενεν σιωπῶν, καὶ ἀτενίζων εἰς τόν οὐρανόν· ᾔδει γὰρ τὴν δύναμιν τὴν μεγάλην τὴν μέλλουσαν γινεσθαι, ἥνπερ εἶδεν ἔκλεκτος τοῦ Θεοῦ Μελέτιος. Καὶ λέγει Μάξιμος πρὸς ἑαυτόν· Οὗτος προσπεσεῖν θέλει τοῖς θεοῖς διὰ τοῦτο σιωπᾷ· οὐκ ᾔδει δὲ ἄνομος Μάξιμος, τὸ τί ἐκδεχεται ἐκ τοῦ οὐρανοῦ Ἐπίσκοπος. Καὶ κελεύει ἄνομος τοῖς στρατιώταις αὐτοῦ λέγων· Ἀποδύσατε τὸν Ἐπίσκοπον Δικάσιον, καὶ στήσατε αὐτὸν ἀπὸ βρακίου, καὶ τύπτετε αὐτὸν, ἕως οὗ προσπέσῃ τοῖς θεοῖς, ἔμπροσθεν τοῦ πραιτωρίου αὐτοῦ. Λέγει δὲ πάλιν Μάξιμος τοῖς στρατιώταις αὐτοῦ· Ἕως οὗ θρεψω τοὺς φίλους μου ἐν τῷ ἀρίστῳ, τύπτετε αὐτόν.

Ἐλθόντος δὲ αὐτοῦ ἐπὶ τὸ ἄριστον, καὶ ἀριστούντων τὰ μυαρόθυτα, μετὰ τῶν τυπτησάντων τὸν μακάριον Μάρτυρα καὶ ἀθλητὴν τοῦ Χριστοῦ Μελέτιον, τάσσων Μάξιμος ὁμιλίας ἀπὸ τοῦ Ἀπόλλωνος, καὶ σὺν τοῖς μιερεῦσιν αὐτοῦ καυχώμενος, οὅτως ἔλεγεν· Μὴ Θεὸν Ἰωάννου καὶ Στεφάνου καὶ Μελετίου ἐνικήσαμεν; μὴ ἐδυνήθη ἐξελέσθαι αὐτοὺς ἐκ τῶν χειρῶν μου, δείξω δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ἐπὶ τὴν αὔριον τοῖς πιστεύουσιν εἰς αὐτὸν, τὴν τῶν θεῶν ἡμῶν δύναμιν ἀνίκητον οὖσαν. Γυμνωθεὶς δὲ Ἐπίσκοπος Δικάσιος καὶ ἀνατείνας τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ στενάξας πικρῶς καὶ ἐκχέας δάκρυα ἐπὶ τὴν γῆν, εἶπεν πρὸς τὸν Θεὸν οὅτως· Κύριε σὺ εἶ σώζων τοὺς ἐπικαλουμένους σε, σὺ εἶ στέψας ψυχὰς Χριστιανῶν μυρίας χιλιάδας διακοσίας πεντήκοντα, σὺν γυναιξὶ καὶ παιδίοις, καὶ σὺν τοῖς ἐκλεκτοῖς σου καὶ θεράπουσι Μελετίῳ καὶ Ἰωάννῃ καὶ Στεφάνῳ, μὴ ἐάσῃ με δόξα σου μιανθῆναι ὑπὸ χοίρων ἀσεβῶν. Καὶ εἰπόντος αὐτοῦ ταῦτα, καὶ ποιήσαντος τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα περὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ ὅλου, ἦλθεν αὐτῷ φωνὴ ἐξ οὐρανῶν λέγουσα οὕτως· Θάρσει, Δικάσιε, ὥστε τοὺς στήκοντας ἐγγὺς αὐτοῦ θαμβηθῆναι.

Ἀριστούντων δὲ τῶν ἀνόμων ἱερέων σὺν τῷ μιαρωτάτῳ Μαξίμῳ, καὶ καυχωμένων, ἐξαίφνης σεισμοῦ μεγάλου γενομένου καθελθοῦσα ῥομφαία ἐκ τῶν οὐρανῶν, ἣν προεῖπεν ἐκλεκτὸς τοῦ Θεοῦ Μελέτιος, ἐπάταξεν τὸν Μάξιμον, καὶ πάντας τοὺς ὄντας ἐν τῷ ἀρίστῳ αὐτοῦ, καὶ ἔδειξεν πᾶσιν Θεὸς ὕψιστος καὶ ἀόρατος ὅτι πάρεξ αὐτοῦ ἄλλος Θεὸς οὔκ ἐστιν, οὔτε ἔσεται. Θορύβου δὲ πολλοῦ γενομένου, ἔπεσον πάντα τὰ εἴδωλα τὰ ὄντα ἐν τῷ πραιτωρίῳ Μαξίμου καὶ συνετρίβησαν. Εἰσελθόντος δὲ τοῦ δήμου τῶν Χριστιανῶν καὶ τῶν ἑλλήνων, καὶ ἰδόντων τοὺς ἀνόμους κειμένους, τόντε Μάξιμον καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ οὕτω πεπαταγμένος ὑπὸ τῆς ῥομφαίας τοῦ Θ εοῦ, καὶ τὰ εἴδωλα συντετριμμένα, ἐπάραντες ὁμαθυμαδὸν τὰς χεῖρας εἶς τὸν οὐρανὸν Χριστιανοὶ καὶ ἕλληνες, ἔκραξαν φωνῇ μεγάλῃ καὶ εἶπον· Ἐπ᾽ ἀληθείας σὺ εἶ Θεὸς Μελετίου, καὶ Ἰωάννου καὶ Στεφάνου καὶ πάντων ἡμῶν, ὢν, καὶ προὼν, ἐν οὐρανοῖς κατοικῶν, καὶ δείξας τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων τὰ θαυμάσιά σου, ὅτι σὺ εἶ Θεὸς ἡμῶν, σώζων εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ μετά σε ἄλλος οὐκ ἔστιν Θεός· σὺ γὰρ ἐποίησας σύμπαντα τῷ λόγῳ σου, καὶ οὐκ εἴασας ἡμᾶς γενέσθαι ὑπόδειγμα τοῦ διαβόλου· ἐπίστευσαν γὰρ καὶ οἱ ἕλληνες, καὶ ἐδόξασαν τὸν Θεὸν τὸν ὕψιστον, αὐτῷ γάρ ἐστιν δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Καθελθοῦσα δὲ νεφέλη πυρος, ἔκαυσεν καὶ τὸν βασιλέα Ἀντονίνον ἐν τῇ Αἰγύπτῳ.

Ἐλθὼν δὲ Ἄρχων τις αὐτῇ τῇ ὥρα, ὀνόματι Λέων, ὡς κύων μαινόμενος, ὡς λέων ἐπὶ θήραν βρύχων, ὡς ταῦρος μυκώμενος, ὡς ἀετὸς ἐπὶ ἄγραν, ὡς δράκων συρίζων, ζητῶν Μάξιμον τοῦ ἀναλῶσαι αὐτὸν κακίστως, ὥρμησεν ἐπὶ τὸ πραιτόριον Μαξίμου, καὶ εὗρεν τὸν Ἐπίσκοπον Δικάσιον ἱστάμενον γυμνὸν, καὶ λέγει αὐτῷ· Τίς σὺ εἶ, ἄνθρωπε. δὲ Ἐπίσκοπος Δικάσιος λέγει· Ἐγώ εἰμι ἁμαρτωλὸς, Ἐπἰσκοπος τῶν εἰς Πατέρα, καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα πιστευόντων καὶ ἐχόντων τὰς ἐλπίδας. Ἀκούσας δὲ ταῦτα Λέων Ἄρχων, παραχρῆμα καταπηδήσας ἐκ τοῦ ἵππου αὐτοῦ καὶ δακρύσας, προσελθὼν περιεπλάκη τῷ Ἐπισκόπῳ, καὶ κατεφίλησεν αὐτὸν, καὶ περιβαλὼν τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ τῷ Ἐπισκόπῳ, ἐμάνθανεν περί τὸν Μάξίμον καὶ τὰ σύμπαντα αὐτῷ. Ἰδὼν δὲ Ἁρχων τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου, ὅτι οὕτως ἀνάλωσεν τὸν Μάξιμον, ἐχάρη σφόδρα. Καὶ παραλαβὼν Λέοντα τὸν Ἄρχοντα Ἐπίσκοπος Δικάσιος, ἀπήγαγεν αὐτὸν εἰς τὴν ἐκκλησίαν, συνακολουθήσαντος παντὸς τοῦ δήμου Χριστιανῶν τε καὶ ἑλλήνων. Ἀνοίξας δὲ τὴν ἐκκλησίαν Ἐπίσκοπος, ἐποίησεν γενέσθαι ἐν αὐτῇ σύναξιν ἕως ὥρας ἐννάτης· ἦν γὰρ ἐκκλησία ἠσφαλισμένη ἐπὶ χρόνον, διὰ τὸ ἰσχυρὸν τῶν ἐπικρατούντων τῶν ἐλλήνων. Μετὰ δὲ τὴν ἀπόλυσιν τῆς ἐκκλησίας, παραλαβὼν Ἐπίσκοπος Λέοντα τὸν Ἄρχοντα ἀπήγαγεν αὐτὸν ὄπισθεν τῆς ἐκκλησίας, εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ ἀθλητοῦ Μελετίου καὶ Μάρτυρος τοῦ Χριστοῦ.

Καὶ ποιήσαντες εὐχὴν σὺν πάντι τῷ λαῷ κλαίοντες καὶ εὐχόμενοι ἐκτενῶς, καὶ εὐχαριστοῦντες ὑπὲρ τῶν ψυχῶν τῶν ἀθλοφόρων καὶ ἀγωνιστῶν τοῦ Χριστοῦ· μετὰ τὴν ἀπόλυσιν τὴν ἑσπερινὴν ἔμεινεν Ἐπίσκοπος καὶ Ἄρχων Λέων σὺν τρισὶ κληρικοῖς ἄσιτοι· καὶ λέγει τῷ Ἐπισκόπῳ Ἄρχων Λέων· Τί θέλει ποιῆσαι τὸ χαλκούργημα τοῦ Διός; δὲ Ἐπίσκοπος λέγει αὐτῷ· Δός μοι ἐξουσίαν, κᾀγὼ οἶδα τί δεῖ ποιῆσαι αὐτῷ. Ἔδωκεν δὲ Ἄρχων ἐξουσίαν τῷ Ἐπισκόπῳ λέγων· Εἴ τι θέλεις, ποίησον τὸ χαλκούργημα. Λαβὼν δὲ Ἐπίσκοπος ἐξουσίαν, καὶ συνάξας πολλὴν βοήθειαν χαλκευτῶν τῶν χαλκευσάντων τὸν Δία, καὶ ποιήσας παρακομιδὴν ξύλων γενέσθαι, περιετείχισεν τὸ χαλκούργημα τοῦ Διός· καὶ ἀνάψας πυρὰν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν τοῦ χαλκουργήματος, ἐπύρωσεν καὶ διέλυσεν αὐτό· καὶ γομώσας ἁμάξας καὶ ζωὰ πολλὰ Ἐπίσκοπος ἀπήναγκεν τὸν χαλκὸν ἀπὸ σημείων εἴκοσι πέντε τῆς πόλεως, ὅπου ἦν δρυμὸς παμμεγέθης, καὶ ἐκεῖ αὐτὸν ἐχώνευσεν, καὶ ἐποίησεν τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ σκεύη ῥυπαρὰ γυναικῶν, καὶ τὸ ὑπόλοιπον αὐτοῦ λέβητας λουτρῶν καὶ σκεύη μαγείρων. Τότε ἐδιώκοντο οἱ Ἑλλήνες ὑπὸ Λέοντος τοῦ Ἄρχοντος δικαιοτάτου ὄντως, καὶ ἐδοξάζεται Πατὴρ, καὶ Υἱὸς, καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα· αὐτῷ δόξα καὶ τὸ κράτος, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

[76] Cum visu ipso percepisset Tyrannus neminem athletæ Christi Meletio appropinquare ausum, [Corpus martyris ab Angelis sublatum,] qui non eodem tempore funestas morte sua pœnas dederit; convocata, post ejus ex hac vita discessum, gentilium multitudine; quid, dixit, Meletii tandem corpore faciemus? At gentiles, cum admirandam Dei & S. Meletii gloriam suis ipsi oculis perspexissent, nihil Maximo dedere responsi. Tunc ipse a cacodæmone incitatus, Meletii cadaver duas in partes scindi, quarum quæ in corpore humano est infima ad usque pedes, in ignem conjici & exuri, alteram in arbore suspensam, ut a volucribus comederetur, mandavit relinqui. Verum Angelus Domini e cælo adveniens, S. Martyris corpus e ligno depositum abstulit: quapropter metu non mediocri tam Maximus, quam qui cum Maximo erant Gentiles, correpti, magna cum trepidatione e supplicii loco ad sua discessere. Sacrum porro Meletii corpus ad montem eum fuit delatum, in quo reliquæ ejus copiæ mortem fortiter pro Christo exceperant. Angelus quoque Domini, sub specie humana delitescens, Christianis istius urbis incolis, quo loco repositum esset S. Meletii corpus, significavit.

[77] Itaque loculum secum asportantes ex ebore confectum, & pretiosam chlamydem, nec non thymiamata & unguenta, [sepelitur a Christianis,] simul atque ad demonstratum sibi locum pervenerunt, parvam quamdam observarunt nubeculam, quæ S. Meletii corpus umbra sua complectebatur. Quare; Ergo, inquiebant, pergamus, ubi nubecula illa præter morem nobis conspicitur: Angelus quippe Domini, viam illis, qua pergerent, indicabat. Postquam vero ulterius ad ipsum fere in quo nubecula apparuerat locum pervenere, divino Christi nutu, quæcumque eum texerant nubes disparuerunt, & ipsum mox corpus Martyris apparuit, instar unionis refulgens. Ad quod ut accessere propius, visi eis sunt tres leones, adstantes ei, unde etiam, magno terrore fuerunt, completi. At leones, relicto exiguo spatio intermedio, terram unguibus cœperunt effodere, ut Martyris ibi corpus se peliretur. Jamque propiores sacro cadaveri fiebant Christiani, cum dicta eos nubecula repente circumsepsit, [in duobus loculis:] ne, si quis forte non Christianus istuc adveniret, aut ipsos qui Meletio sepeliendo detinebantur, aut locum in quo sepeliebatur detegeret. Cumque deinde cuncta lustrantes, loculum quemdam exiguum reperissent, in ipso eam corporis Meletii partem reposuerunt, quæ jussu Tyranni flammis fuerat exusta: atque hæ omnia unguentis & thymiamate condita, terræ ibidem mandarunt, cum gaudio sacrum Christi signum venerandis reliquiis imprimentes, & debitas Christo reddentes gratiarum actiones. Ast alteram sanctissimi corporis partem, vesti pretiosissimæ involutam, & unguentis ac thymiamate suffartam, in alio loculo eburneo repositam, eodem in monte, magna cum festinatione tellure defossam sepelierunt. Quod ubi perfecere, metu simul & gaudio repleti, benedixerunt Patrem & Filium & Spiritum sanctum, atque ad propria quisque deinde in pace regressus est.

[78] Tertio post die idolorum sacerdotes, & præcipui gentilium, a Tyranno missi fuerunt, ut viderent, [Maximus, eo non reperto] num a volucribus consumptum jam esset Meletii cadaver. At illi ut locum supplicii at igerunt, e membris viri sancti exustis nullum omnino repererunt, sed nec eam corporis ejus partem quæ suspensa in arbore permanserat, verum pinum tantummodo, eamque arefactam. Quamobrem supra modum iradi, dictam arborem, ne illam quoque Christiani religionis ergo auferrent, igne exusserunt. Ad Maximum deinde reversi nuntiarunt, nec corpus, nec corporis os, aut membrum ullum, ex iis quoque quæ igni superfuerant, nec ipsius denique ignis vestigium reperiri: pinum se vidisse solam, succo exhausto aridam; [etiam post totam silvam excussam,] & ne Christiani ea furtim ablata gauderent, flammis a se traditam. Auditis quæ dicebantur, Maximus furore insaniens, tum suas ipse laceravit vestes cum vehementer planxit, sacerdotum & gentilium causa: quos ut magis deliniret; Rem, dixit, præclaram fecistis, deorum nostrorum amici & cultores egregii, quod nefandam arborem igni traditam absumpseritis. Missis etiam militibus universam flammis silvam cremari voluit, donec Meletii cadaver alicubi detegeretur. Magno itaque pudore affectus Tyrannus, continere se tandem est coactus: silvam autem satellites ingressi, universam everterunt, ne minima quidem reliquiarum Meletii parte inventa. Quem conatū suum frustraneum Maximo ut nuntiarent, sunt reversi. Re intellecta in urbem se Tyrannus, silva Candacoreorum relicta, retulit; & apud Gentiles multū gloriatus est, quod Martyrem Christi Meletium mori tandem coegisset, cum iis omnibus qui eamdem cum ipso fidem profitebantur.

[79] Posthæc in sylvam Coromorum civitati imminentem homines immittit, qui Dicasium Christianorum Episcopum e specu sua extraherent, [jubet comprehendi. Dicasium Episcopum] specumque ipsam everterent: propterea namque quod pauci admodum ea tempestate numerarentur Christiani, in desertum spelæum vir sanctus se receperat. Pertracto ad tribunal Episcopo, ita dixit Tyrannus; Tunc es per quem stat quo minus omnes in lucem trahantur Christiani, quique impedis ne diis nostris omnes sacrificent? Quibus Tyranni verbis nihil omnino respondens Dicasius Episcopus, oculos modo in cælum habebat intentos: vindictam siquidem divinam brevi adfuturam, & ab electo Dei famulo Meletio jam ante prænuntiatam, mentis oculis prospiciebat. Ita vero apud animum suum statuebat Maximus; Homo iste deorum nostrorum cultum proculdubio suscipiet, ac propterea silens secum ipse deliberat: non enim quid e cælo insignis expectaret Episcopus, intelligere valebat Tyrannus. Militibus deinde suis imperat, ut exutum vestibus ad usque femoralia Episcopum flagris tam diu exipiant, donec diis ante prætorium suum constitutis sacrificare in animum inducat: atque iterum; Quanto, inquit, tempore amicos hosce meos mensa geniali excipiam, vos hominem istum verberibus excipite.

[80] Abeunte itaque illo ad epulas, & convivis ac percussoribus athletæ Christi Meletii pariter idolothyta avide vescentibus, [interim in convivio multa jactans,] injectus præcipue est de Apolline sermo, Tyranno ipso auctore, qui vana demum superbia elatus cum suis sacrificulis hæc insolenter jactabat; Nonne Deum Joannis, Stephani, & Meletii egregie vicimus? Profecto manibus illos meis eripere nullo pacto valuit. Quin & luce crastina in animo mihi est, reliquis etiam qui in ipsum credunt ostendere, quam insuperabilis sit deorum nostrorum potentia. Vestibus interea spoliatus Dicasius Episcopus, manus in cælum tendere, cum gemitu in lacrymas prorumpere, & sic Deum orare instituit; Domine, tu ille es qui invocantes te soles salvare, qui decies mille ducentas quinquaginta animas, cum mulieribus pariter & pueris, & servis tuis electis, Meletio, Joanne, & Stephano pulchra corona donasti, ne quæso sinas gloriæ tuæ maculam inferri ab impiis istis & impuris suibus. Talibus cum precaretur, & corpus suum omne venerando Christi signo muniret, vocem sibi e cælo hæc dicentem percepit; Macte animo; Dicasi; ita ut qui prope ipsum erant milites pavore corriperentur.

[81] Epulantibus autem impiis sacrificulis & impuro Maximo, [divinitus percutitur:] ac inania multa jactantibus, derepente motu magno solum est concussum; visaque e cælis descendere romphaæa, quam brevi adfore electus a Deo Meletius jam ante prædixerat. Hæc Maximum & quotquot cum eo interfuerunt epulis percussit, ostenditque palam omnibus Deus Christianorum altissimus & invisibilis, quod præter ipsum non sit Deus alius, nec porro sit futurus. Magno deinde exorto tumultu, cuncta quæ in Tyranni prætorio erecta erant idolorum simulacra in solum dejecta, & comminuta sunt. Multitudo autem tam Christianorum, quam Græcorum, in unum cum convenisset; & impios deorum cultores, Maximum ejusque asseclas in terram prostratos, & a divina romphæa misere percussos, ipsosque etiam in frusta comminutos deos vidissent; sublatis pariter in altū manibus, Christiani & Gentiles, [convertuntur ad cædis spectaculum Gentiles:] voce una eademq; hanc in cælū tulerunt confessionem; Verissime, tu Deus es, Deus Meletii, Ioannis, & Stephani, nec non & nostrum omnium: qui es, & ante omnia fuisti: qui tuum in cælis thronum occupas, & filiis hominum mirabilia tua cum visum fuerit, ostendis; quoniam tu es Deus noster vivens in secula, nec Deus est præter te ullus. Tu quippe verbo tuo omnia ut essent fecisti, nec passus es gratum diabolo de nobis exhiberi spectaculum. Gentiles namque etiam ipsi in fidem Christi consenserunt, Deumque altissimum glorificarunt, cui est honor in secula. Amen. Prorumpens etiam vindex e nube ignis, Imperatorem Antoninum, in Ægypto tunc versantem, extinxit.

[82] Ipso illo tempore Princeps successit alius, cui Leoni nomen, [Leo Princeps supervenit:] qui canis instar rabidi, aut leonis contra feram frementis, vel mugientis tauri, aut aquilæ in prædam intentæ, vel denique sibilantis in morem draconis, Maximum ducem investigabat, ut pessime hominem perderet. In Maximi igitur prætorium ut primum irrupit, Dicasium ibidem, nudum & ad verbera excipienda paratum offendit, & qui homo esset, quæsivit. Cui Dicasius Episcopus; Ego, respondit, peccator, Episcopus sum eorum qui in Deum Patrem & Filium & Spiritum sanctum credere se profitentur, & suam in iisdem spem habent repositam. Quo audito, Princeps Leo ex equo confestim desiliens, cum lacrymis in amplexum & oscula ruit sancti Episcopi, eique suam ipse chlamydem injecit, [Dicasium Episcopum absolvit,] & omnia quæ Maximo Duci ejusque asseclis contigerant sigillatim intellexit. E quibus divinā, ut par erat, potentiam providentiamque æstimans, non parum profecto est gavisus, quod fato meritis suis haud indigno tyrannus occubuisset. Tunc Episcopus Dicasius, Leone Principe secum sumpto, & universa Christianorum atque Gentilium comitante multitudine, in ecclesiam suam est ingressus: in eaque jam cunctis patente cœtum haberi fecit ad usque horam nonam: ante enim longo tempore, ob nimiam Gentilium potentiam, obseratæ fuerant fores ecclesiarum. Quas ut iterum patere fecit Episcopus, Leonem Principem in ipsius Martyris & Christi Athletæ Meletii domum, quæ retro ecclesiam sita erat, deduxit.

[83] Hic illi orationes instituentes cum omni populo, flentesque & deprecantes instanter gratias egerunt Deo super animabus insivus Martyrum atque Pugilum Christi. Dimisso deinde ad vesperum cœtu, Episcopus, & Leo Princeps, & tres omnino Clerici, cibi omnis expertes, ibidem perstiterunt. Conversus demum ad Episcopum Leo; quid, inquit, Jovis simulacro æreo desideras faciamus? [& ejus arbitrio Iovis statuam permittit.] Cui Episcopus; Potestati illud, si placet, meæ concede, ac mox, quid eo fieri debeat statuero. Tradita igitur Episcopo Jovis statua; ut libitum fuerit, ait Leo, illa utere. Nihil recusans, nihilque morarum interponens Dicasius, fabros ærarioæs simulacrum Jovis confracturos, non paucos accersivit; congregataque lignorum strue, iis idolum circumsepsit. Tum ignem supra caput accendens, statuam totam flammis dissolvit. Deinde curribus aliquot ipso ære oneratis, & pluribus boum jugis applicitis, ad viginti millaria ab urbe metallum avexit, ubi maxim erat silva: & istic ipsum conflavit iterū ex eoq; quod capitis fuerat fecit ad muliebris immunditiȩ usum vascula, ex reliquo autem lebetes balneorum & alia culinaria vasa. Tunc a Leone, Principe optimo, adversus Gentiles cœpta est persecutio, & suus honor redditus Patri & Filio & Spiritui sancto, quibus gloria & imperium in secula seculorum. Amen.


Anhang Mai V




USB-Stick Heiligenlexikon als USB-Stick oder als DVD

Unterstützung für das Ökumenische Heiligenlexikon


Seite zum Ausdruck optimiert

Empfehlung an Freunde senden

Artikel kommentieren / Fehler melden

Suchen bei amazon: Bücher über Acta Sanctorum: 24. Mai

Wikipedia: Artikel über Acta Sanctorum: 24. Mai

Fragen? - unsere FAQs antworten!

Im Heiligenlexikon suchen

Impressum - Datenschutzerklärung



- zuletzt aktualisiert 12.12.2014
korrekt zitieren:
Societé des Bollandistes:
Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet das Ökumenische Heiligenlexikon in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über https://d-nb.info/1175439177 und https://d-nb.info/969828497 abrufbar.
Sie könnnen mit Klick auf den Button Benachrichtigungen abonnieren und erhalten dann eine Nachricht, wenn es Neuerungen im Heiligenlexikon gibt: